1. Co to ojczyzna ? (ideologiczna i ojczyzna prywatna)

Na podstawie teorii Stanisława Ossowskieg wyróżnia się ojczyznę prywatną i ojczyznę ideologiczną. Pierwszą z nich jest przestrzeń wyznaczona miejscem urodzenia czy zamieszkiwania pojedynczego człowieka, druga - wspólnym terytorium narodowym. W myśl tych założeń ludzie należący do jednego narodu mogą mieć różne ojczyzny prywatne, wspólna jest dla nich natomiast ojczyzna ideologiczna. Członkowie danego narodu mogą mieć jednak różne koncepcje ojczyzny ideologicznej oraz w różnoraki sposób artykułować swą przynależność do danej wspólnoty narodowej

2. Historyczne uwarunkowania kształtowania się socjologii

Wiek XVIII może być uznany za wiek zapowiedzi socjologii. To wtedy zrodziła się myśl, że istnieją jakieś prawa naturalne rządzące zachowaniem ludzi. Pojawiła się wiara w istnienie jakiegoś jednego podstawowego prawa działającego na wzór odkrytego przez Newtona prawa powszechnego ciążenia.

Rewolucja francuska (1789r.) obaliła dotychczasowy system polityczny i stary ład społeczny. Ukazała, że bardzo dogłębna zmiana ustroju politycznego nie likwiduje problemów społeczeństwa. Zwróciła też uwagę, że społeczeństwo jest czymś odrębnym od państwa i rządzi się własnymi prawami.

Rewolucja przemysłowa (XVIII-XIX w.) - rozwój przemysłu to powstanie fabryk poszukujących siły roboczej co oznacza przemieszczanie się ludzi do miast i ich rozrost. Przejście ze wsi do miasta nie było wyłącznie zmianą miejsca w przestrzeni, ale całego środowiska społecznego. Mieszkano w fatalnych warunkach, stan higieny i zdrowia był opłakany. Zanikały tradycyjne wspólnoty lokalne, pojawiły się patologie społeczne.

August Comte zaczął analizować na czym te właściwości społeczne polegają. Chciał sformułować naukę, która by rozwiązała problemy społeczne. Na początku naukę tą nazwał fizyką społeczną.

3.CHARAKTERYSTYKA SOCJOLOGII SCIENTYSTYCZNEJ I HUMANISTYCZNEJ

SOCJOLOGIA SCIENTYSTYCZNA - (pozytywistyczna, naturalistyczna), zajmuje się społeczeństwem w taki sposób, że traktuje wszelkie zjawiska zachodzące w społeczeństwie tak, jak w naukach przyrodniczych

Cechy charakterystyczne:

- precyzja języka

- nacisk na empiryczną sprawdzalność wszelkich twierdzeń

- obiektywizm badacza (ma za zadanie opisywać rzeczywistość taką,

jaką jest, a nie ją oceniać)

- niechęć do metafizyki

Przedstawiciele socjologii scjentystycznej:

- August Comte

- Emil Durkheim

SOCJOLOGIA HUMANISTYCZNA - według myślicieli tego nurtu świat społeczny nie jest gotowy, zewnętrzny w stosunku do człowieka. Jest czymś nieustannie tworzonym w procesach interakcji pomiędzy jednostkami obdarzonymi świadomością (zjawiska mają charakter podmiotu - wiele zależy od podmiotu - człowieka). Podważany jest dogmat socjologii scjentystycznej. Jesteśmy elementami, które tworzą rzeczywistość.

Wielki myśliciel, przedstawiciel socjologii humanistycznej to - Max Weber

Polscy przedstawiciele nurtu humanistycznego:

- Florian Znaniecki

- Stanisław Ossowski

- Józef Chałasiński

4 . WSPÓŁCZESNE KIERUNKI SOCJOLOGII HUMANISTYCZNEJ CHARAKTERYSTYKA NURTÓW + REPREZENTANT / PRZEDSTAWICIEL

INTEGRALIZM - Pitirim Sorokin, rosyjski prof. Socjologii określił kulturę jako rzeczywistość konstytuowaną przez znaczenie niematerialne, istotą każdej kultury jest jej wewnętrzny wymiar (świadomość kulturowa). Są 3 wymiary kultury: symboliczny, społeczny i materialny. Są 3 formy wyrażania kultury - ideologiczna (obejmuje znaczenia, normy, wartości obowiązujące w danej kulturze), behawioralna (działania w których kultura się manifestuje) i materialna (nośniki w których kultura jest utrwalana i przekazywana). Jednostka jest najmniejszym obszarem kultury, jest jednocześnie twórca i nosicielem znaczeń kulturowych. Jednostki są świadomymi osobowościami i wchodzą z innymi w znaczące interakcje. Sorokin rozwija koncepcję ładu i porządku społecznego i kulturowego.

KULTURALIZM - Florian Znaniecki: jednostki i grupy społeczne są wartościami społecznymi, a socjologia to wyspecjalizowana nauka kulturze. Kultura to coś co oddziela świat ludzki od świata natury, porządek natury to porządek rzeczy doświadczanych, zaś porządek kultury to porządek wartości. Porządek kultury jest obdarzony współczynnikiem humanistycznym (pewną perspektywą doświadczania rzeczywistości społecznej przez jednostkę. Każda jednostka indywidualnie i subiektywnie spostrzega, ocenia, odczuwa i interpretuje rzeczywistość w której żyje. Jednostka to człowiek doświadczający przeżyć, aktywny, działający, skoncentrowany na tworzeniu kultury, każda jednostka jest nosicielem określonych wartości i działań. Społeczeństwo powstaje przez łączenie się świadomych jednostek ze sobą, proces ten zachodzi na gruncie wartości społecznych. Cechy tych wartości społecznych to: 1) jednostki mogą same siebie ująć jako wartości społeczne, 2) wartości społeczne są określane nie przez doświadczenie pojedynczego podmiotu, ale muszą być określone też przez inne podmioty lub grupy.

STRUKTURALNY FUNKCJONALIZM - Robert Merton, Takott Parsons: kultura jest uporządkowanym systemem symboli będących obiektem orientacji jednostek tworzących społeczeństwo. Kultura determinuje system społeczny. Aspekty kultury według Parsona to: a. poznawczy (obejmuje system wierzeń, idei), a. ekspresywny (symbole wyrażające emocjonalny stosunek do obiektu i a. oceniający (wyznaczony przez standardy moralne i etyczne). Społeczeństwo to system społeczny, wiele oddziałujących na siebie jednostek (aktorów), które motywowane są w swoim działaniu i zachowaniu tym, aby uzyskiwać najlepsze gratyfikacje. Stosunek jednostek do sytuacji i innych jednostek określony jest przez system symboli kulturowych.

Jednostka podporządkowana jest oddziaływaniom systemu kulturowego i społecznego (jest „biernym aktorem”  poddanym oddziaływaniom pewnych procesów  socjalizacyjnych w ciągu swego całego życia, w procesie socjalizacji dochodzi do interioryzacji przez aktora wartości, norm , oczekiwań związanych z rolami społecznymi).  Typy motywacji jednostek do przyswajania wartości to

1. Poszukiwanie akceptacji w relacjach społecznych

2. Postrzeganie kulturowych systemów zgodnie ze zinternalizowanymi wartościami

3. Wypełnianie oczekiwań związanych z pełnioną rolą społeczną

4. SYMBOLICZNY INTERAKCJONIZM - Hubert Blumer, Georg Herbert Mead, Charles Horton Cooley. Blumer po raz pierwszy użyl pojęcia „symboliczny interakcjonizm” i przełożył koncepcję społeczeństwa na symboliczną interakcję, w której nie są ważne obiekty materialne, działanie normatyw i celowe, lecz podstawowe procesy dostosowywania się do partnerów prze interpretację słów gestów i innych form komunikacji niewerbalnej do konkretnej sytuacji.

Etapy symbolicznej interakcji według Meada to:

1. Rozpoznanie partnera, wskazanie go sobie, wybranie spośród wielu innych osób w danej sytuacji

2. Identyfikacja partnera jako kogoś dla mnie ważnego lub nieważnego (określenie tożsamości partnera, kim jest dla mnie)

3. Definicja sytuacji w jakiej partnerzy się znajdują (określenie warunków sytuacyjnych i otoczenia, które pomagają lub przeszkadzają w nawiązaniu i utrzymaniu interakcji

4. Interpretacja słów, gestów, języka ciała i rozszyfrowanie ich treści

5. Postawienie siebie w roli innego - spojrzenie na sytuacje z perspektywy naszego partnera interakcji (przede wszystkim wyobrażamy sobie jak nasz partner nas postrzega i definiuje)

Jednostka nie jest osobą suwerenną, gdyż zawsze pozostaje w relacjach z innymi, jest wyposażona w jaźń, która definiowana jest jako zdolność udzielania wskazówek samemu sobie i konwersacji z sobą samym. Społeczeństwo to ustawiczny proces interakcyjny, połączone działanie wielu partnerów interakcji symbolicznych. 

FENOMENOLOGIA SPOLECZNA - Alfred Schutz, Edmund Huserl: zakłada istnienie świata społecznego tylko w świadomości ludzi (ludzie doświadczają i przezywają ten świat, nadają znaczenie tym przeżyciom). Jednostka jest ogniskiem świadomości, ważne jest jak spostrzega ona rzeczywistość społeczną, gdyż każda jednostka jest autorem, twórcą „świata życia” - autorem wszystkich doświadczeń ludzkich, zbieranych i przeżywanych podczas realizacji planu swojego życia. Każda jednostka przyjmuje że rzeczywistość jawi się innym tak samo jak jej, istnieje jednak pewna część rzeczywistości postrzeganej, zewnętrznej, która jest interpretowana intersubiektywnie. Społeczeństwo to rozległa struktura poznawcza w której istnieją pewne ustalone schematy poznawcze, za pomocą których człowiek niesubiektywnie definiuje tę rzeczywistość. Kulturze właściwe są symbole uwznioślające codzienne doświadczenia i nadające im treści kulturowe. 

5. TYPOLOGIA UJĘĆ SPOŁECZEŃSTWA (7 TYPÓW)

WYMIENIĆ + CHARAKTERYSTKA

1. Ujęcie demograficzne - zbiór jednostek jako populacja. Najistotniejszą cechą jest wielość

2. Ujęcie grupowe - w tym ujęciu podkreślane jest to, że pomiędzy jednostkami muszą występować jakieś powiązania i zależności. Herbert Spencer - organizm społeczny

3. Ujęcie systemowe - zostało opracowane przez Tarkota Parsonsa. Społeczeństwo to powiązany układ pozycji, statusów społecznych i typowych dla tych statusów ról

4. Ujęcie strukturalne - Robert Merton; społeczeństwo to sieć relacji międzyludzkich, najistotniejsze są schematy i formy odnoszenia się ludzi do siebie. W każdym społeczeństwie istnieją schematy powiązań wartości; są uniwersalne i obowiązują wszystkich

5. Ujęcie interakcjonistyczne - podkreśla, że społeczeństwo to pewien kongromelat (całość, która jest zlepkiem różnych nie pasujących do siebie elementów); każda jednostka jest obdarzona świadomością

6. Ujęcie kulturalistyczne - istotna jest kultura społeczna; uznawana za matrycę pewnych znaczeń, wartości, reguł, podzielonych przez zbiorowość

7. Ujęcie zdarzeniowe (polowe) - społeczeństwo traktowane jako nieustannie zmieniające się pole pełne zdarzeń społecznych. Jednostki tworzące społeczeństwo są w nieustannej aktywności; społeczeństwo ciągle się zmienia i staje na nowo, przyjmuje nowe kształty, jest dynamicznym tworem

6. TYPY SPOŁECZEŃSTW

1. TRADYCYJNE - (religijne) oparte na rolnictwie, dominowała gospodarka naturalna (wykorzystywanie głównie siły ludzi i zwierząt, produkcja tylko na potrzeby rodziny, z wykorzystaniem sil natury i pogody); jednostkami produkcyjnymi są gospodarstwa domowe samowystarczalne, wymiana towarowa jest słabo rozwinięta, pieniądz ma niewielki wpływ na kształt stosunków społecznych i na określenie miejsca człowieka w społeczeństwie; człowiek jest postrzegany jako cząstka zbiorowości rodzinnej, a nie jako autonomiczna jednostka; komunikacja i przekazywanie informacji odbywa się głównie drogą ustną; ludność skupiona jest głównie na terenach wiejskich, miast jest Malo, społeczności wiejskie są zamknięte, członkowie rodziny są Malo ruchliwi przestrzennie, maja silne poczucie wspólnoty; podstawowymi elementami składowymi społeczności tradycyjnej są rodziny i sąsiedztwa; sąsiedztwa są ważne gdyż regułą jest pomoc sąsiedzka i wzajemna wymiana usług oraz wspólne spędzanie czasu wolnego, wspólne świętowanie w społeczności lokalnej; zachowawczość i orientacja przeszłościowa - przeszłość uzasadnia sposób postępowania, dostarcza wzorów zachowania i systemów aksjologicznych (wartości).

2. PRZEMYSLOWE - istota jest gospodarka rynkowa i masowe wytwarzanie dóbr materialnych, odbywające się przy użyciu maszyn i poza gospodarstwem domowym; zysk staje się motywacja działań gospodarczych, a pieniądz nabiera znaczenia jako wyznacznik miejsca człowieka w społeczeństwie; jego początek wiąże się z rozwojem przemysłu, industrializacją i urbanizacją; zwiększa się przestrzenna i społeczna ruchliwość ludzi(mobilność ta jest spowodowana poszukiwaniem pracy); wzmacnia się i rozrasta władza centralna państwa; słabnie nieformalna kontrola społecznych zachowań, co z kolei wzmacnia potrzebę kontroli formalnej (poprzez różne instytucje, np. policję, sądy); upowszechnia się umiejętność czytania i pisania, rośnie rola wykształcenia; pojawiają się środki masowego przekazu (prasa, radio, telewizja) przez co wytwarza się kultura masowa; jednostka przestaje być cząstką zbiorowości i zyskuje wartość autonomiczną, a motywacją jej działań i zachowań jest dążenie do osiągnięcia sukcesów osobistych, racjonalność, logika, indywidualizm.

3. POPRZEMYSLOWE - ponowoczesne, postindustrialne - pierwszy raz użyl tego terminu Daniel Bell w „Nadejściu społeczeństwa postindustrialnego” w 1974 roku  - wytwarzanie dóbr i usług oparte na powszechnej automatyzacji maszyn, technika maszynowa jest zastępowana przez technikę intelektualną (celowe wykorzystywanie zdobyczy naukowych do produkcji różnych urządzeń); gwałtowny wzrost zatrudnienia w tzw. III sektorze, czyli usługowym 9komunikacja, transport, bankowość, administracja, handel, ochrona zdrowia i środowiska, nauka, sądownictwo, media, literatura, sztuka); krytyka indywidualizmu z u wagi na dewastację środowiska naturalnego (rodzi się ruch ochrony środowiska); przekształcenie struktury społecznej - nową klasą (elitą) stają się wysoko wykwalifikowani specjaliści np. inżynierowie, lekarze, ekonomiści, menedżerowie, informatycy; społeczeństwo staje się społeczeństwem masowym w znaczeniu ekonomicznym, społecznym i kulturowym (wytwarzanie dóbr materialnych i usług zdominowane jest przez wielki korporacje handlowo - przemysłowe, wiele form ludzkiej aktywności odbywa się w wielkich skupiskach ludzkich, np. spędzanie wolnego czasu, konsumpcja, praca; powstają ośrodki twórczości kulturalnej, tworzące określone wartości kulturowe i rozpowszechniające je wśród milionów ludzi za pomocą mediów, ośrodki te są eksterytorialne, występuje ujednolicenie pewnych wartości kulturowych, co tworzy tzw. masową jakość)

4. SPOLECZENSTWO ORGANIZACJI - przestrzeń społeczna w społeczeństwie nowoczesnym wypełnia mnogość organizacji różnego rodzaju, spełniających różnorodne funkcje, Zycie społeczne polega na przemieszczaniu się ludzi między tymi organizacjami, człowiek jest zdany na te organizacje, a jakość jego życia w dużym stopniu zależy od ich sprawnego funkcjonowania.

  Typ idealny organizacji (biurokracji) wg Maxa Webera (1864-1920) cechuje:

• Drabina biurokratyczna - pozycje społeczne w organizacji biurokratycznej są rozlokowane hierarchicznie, każdy wyższy urząd ma w stosunku do niższego pewne przywileje, pewny prestiż i zarobki

• Specjalizacja i podział funkcji - każdy urząd ma określony zakres kompetencji i przydzielone zadania do wykonania

• Depersonalizacja - stosunki między urzędnikami orz między urzędnikami i petentami mają być pozbawione elementów osobistych, emocjonalnych i mają koncentrować się na sprawie będącej przedmiotem postępowania

• Rekrutacja na urzędników powinna być przeprowadzana według kryteriów uniwersalistycznych, z uwzględnieniem kompetencji, zdolności, umiejętności i fachowej wiedzy w drodze otwartych konkursów

• Obowiązuje regularne, z góry ustalone kryteria i procedury awansowe, wolne od decyzji arbitralnych

• Otrzymywanie przez urzędników z góry ustalonych wynagrodzeń związane jest ściśle z zajmowaniem określonego stanowiska, a wszelkie gratyfikacje dodatkowe (premie nagrody) muszą być przyznawane według kryteriów ustalonych z góry

• Obowiązuje pisemna forma wszelkich czynności (zwłaszcza decyzyjnych), rejestrowanie, udokumentowanie służą przede wszystkim do kontroli postępowania urzędników

• SPOLECZEŃSTWO SIECI - Manuel Castells dokona w swej książce analizy tego typu społeczeństwa. Filary tego społeczeństwa to:

• Nowa gospodarka - zaczęła kształtować się w latach 70 XX wieku, jej cechy to: globalna (ma zasięg ogólnoświatowy, globalizm został zapoczątkowany na drodze politycznej), informacyjna (zależy ściśle od wykorzystania informacji), sieciowa (opiera się na sieciach interakcji, zwłaszcza na tzw. Sieci wspólnych trans granicznych interesów). Nowa gospodarka jest podzielona na dwa modele: gospodarki usługowej (kosztem rolnictwa i przemysłu rozwijają się różne sektory usług, np. USA, UK, Canada) oraz gospodarki przemysłowej (redukcja zatrudnienia w przemyśle przy jednoczesnym zwiększeniu efektywności tego sektora, np. Niemcy, Japonia).

• Zatrudnienie i praca w społeczeństwie sieci - praca na niepełny etat, samo zatrudnianie się (powszechniejsze wśród kobiet), czasowa i przestrzenna dyslokacja pracy 9zerwanie z jednością miejsca i czasu pracy), zerwanie z pracą w jednym zawodzie, konieczność ciągłego zdobywania nowych kwalifikacji

• Przestrzeń przepływów - przestrzeń to materialna wartość, obszar na którym może dochodzić do fizycznych styczności, fizyczna bliskość jednostek nie ma fizycznego przełożenia na jakość kontaktów. Przepływy to celowe powtarzalne, programowalne sekwencje wymiany interakcji miedzy fizycznie rozłączonymi pozycjami zajmowanymi przez aktorów społecznych.

Są 3 warstwy przestrzeni przepływów:

• obieg wymian elektronicznych (przy użyciu urządzeń komunikacji elektronicznej, dzięki którym w wymianie tworzą się nowe przestrzenie będące pełnoprawnymi przestrzeniami, podobnie jak przestrzenie czysto fizyczne; przestrzenie te egzystują o tyle o ile trwa wymiana

• węzły i koncentratory - miejsce o specyficznych właściwościach i wartościach; koncentratory to lokacje (miejsca) mające za zadanie koordynowanie wszystkich elementów sieci; węzły to lokacje w sieci pełniące strategiczne funkcje, są zhierarchizowane

• przestrzenna organizacja dominujących elit zarządzających - elity tworzą pewnego rodzaju izolowania i odosobnienia od reszty społeczeństwa, mają własne lokacje, w których podejmują decyzje, mają specjalne wymagania dotyczące przestrzeni - chcą by działała ona na ich korzyść, często członkowie elity prowadzą podobny styl życia, podobnie się ubierają, w podobny sposób organizują swoją przestrzeń życiową (->standaryzacja)

• SPOLECZEŃSTWO INFORMACYJNE - centralne znaczenie ma wykorzystywanie i przetwarzanie informacji, produkcja towarów i usług w znacznej mierze zależy od przekazywania informacji, szybkość przekazu informacji jest bardzo ściśle związana z sieciowością (głównie z Internetem). Zarządzanie informacjami, ich jakość i szybkość przepływu są czynnikami konkurencyjności w wielu obszarach życia społecznego (w gospodarce, kulturze, polityce, itp.)

• SPOLECZEŃSTWO RYZYKA - pojęcie to wprowadził U. Beck - na pierwszy plan wysuwa się ryzyko rozumiane w sensie niepewności skutków podejmowanych przez ludzi działań, ryzyko to zespól zagrożeń będących konsekwencją procesów modernizacyjnych, jest to pewien stan zagrożenia lub niepewności powstający nie w kontakcie z przyrodą ale z otoczeniem cywilizacyjnym. Przykłady ryzyka stworzonego przez człowieka: epidemia grypy i innych chorób: efekt cieplarniany. „Ryzyko wyprodukowane” jest ceną postępu cywilizacyjnego i technicznego, ryzyko to ma charakter uniwersalny, ale zagrożenia kumulują się na najniższych szczeblach drabiny struktury społecznej, ryzyko to jest trudne do określenia i przewidzenia z jego rozmiarów zdajemy sobie sprawę dopiero po fakcie (np. wybuch elektrowni jądrowej w Czarnobylu).

7.OBJĘCIE STRUKTURY SPOŁECZNEJ WEDŁUG GEORGA ZIMLA WYMIARY STRUKTURY SPOŁECZNEJ P. SZTOMPKI

WYMIARY STRUKTURY SPOŁECZNEJ P. SZTOPMKI

- Normatywny - charakterystyczna dla danej zbiorowości sieć norm, wartości i instytucji. Fakty społeczne wskazujące prawidłowe zachowania tłumaczące konkretne działania ludzi.

- Idealny - powszechna w danej zbiorowości sieć idei, przekonań, poglądów. Tworzą one horyzonty myślowe danej zbiorowości.

- Interakcyjny - sieć wzajemnie ukierunkowanych działań, czyli z kim lub wobec kogo członkowie społeczności podejmą działania.

- Interesów - rozkład dostępu do dóbr społecznie uznanych za pożądane (bogactwo, władza, wiedza, prestiż). Generuje to nierówności między ludźmi oraz konflikty społeczne.

STRUKTURA SPOŁECZNA WEDŁUG GEORGE'A SIMMELA

Prekursorem tego pojęcia był  w XIX wieku Georg Simmel - rozumiał strukturę społeczną jako coś abstrakcyjnego - jest to czysta sieć relacji między jednostkami, a formę organizacji i relacji należy rozpatrywać w oderwaniu od jednostek tworzących te relacje. Struktura społeczna to czysta konfiguracja stosunków społecznych, niezależna od tego miedzy kim występuje i czego dotyczy.

Dzieli się na: mikrostruktury społeczne, np. rodzina, grupa rówieśnicza (to sieć powiązań między elementarnymi składnikami życia społecznego, czyli traktowanymi jako nierozkładalne), makrostruktury, np. struktury polityczne (drugiego rzędu, jest to sieć powiązań między złożonymi obiektami społecznymi, czyli wyposażonymi w jakąś strukturę).

Wymiary struktur społecznych:

- Pokrewieństwa - układy i relacje w obrębie węższych lub szerszych rodzin

- Komunikacyjne - układy, relacje, kontakty porozumiewania się w społeczeństwie, wzdłuż których przekazywane są i biegną informacje

- Socjometryczne - układy wzajemnych sympatii, obojętności, itp. Pomiędzy członkami zbiorowości towarzyskich, przyjacielskich, zawodowych

8. Definicja grupy społecznej. Cechy grupy społecznej. Czynniki spalające. Typologia (wtórna, pierwotna itp.)

Gr. Społ. wg Ossowskiego - wielki zbiór osób, który możemy ujmować jako całość ze względu na jakiekolwiek godne uwagi stosunki zachodzące między jego członkami.

Gr. Społ. wg Rybickiego - ród, plemię, naród, gmina, towarzystwa naukowe, klasy społeczne, także tłum, a więc wszelkie zbiorowości ludzkie, które można spotkać w rzeczywistości społecznej.

Cechy: istnienie interakcji, istnienie grupowych czynników subiektywnych tj. postrzeganie siebie jako „my” grupowe, wyznawanie takich samych wartości, podobny stosunek do symboli, przyjmowanie podobnych zachowań i postaw, poczucie ciągłości i tożsamości.

Czynniki:

- kulturowe - grupa jest kreowana kulturowo, więź wynika z zinternalizowania norm i wartości przez członków grupy.

- organizacyjne - więź społeczna w grupie tworzona jest organizacyjnie, wynika z grupowych celów jednostkowych

- strukturalne - więź społeczna jest kreowana poprzez zewnętrzne powiązania w grupie z tytułu pełnionej roli, pozycji

Grupa pierwotna - wprowadził ją Charles Horton Cooley, cechuje się silnym zespoleniem jednostek poprzez stosunki osobiste i współpracę. Cechy: względna trwałość, bezpośrednie kontakty, mała liczebność, niewyspecjalizowany charakter kontaktów, względna zażyłość uczestników. Przykłady: rodzina, grupa rówieśnicza, grupa sąsiedzka.

Grupy wtórne - są to natomiast grupy liczne, gdzie nie jest możliwe bezpośrednie kontaktowanie się z wszystkimi członkami grupy. Zaangażowanie emocjonalne nie jest duże, ponieważ są to grupy celowe i najważniejszym zadaniem grupy jest realizacja celu, do którego została powołana. Grupy pierwotne mogą się przekształcić na grupy wtórne, proces odwrotny też jest możliwy.

9.DEFINICJA INTERAKCJI SPOŁECZNEJ - 3 UJĘCIA

Interakcja społeczna - proces obejmujący nasze działania wobec innych i nasze relacje na działania innych wobec nas. Teorię interakcji rozwinął Georg Simmel.

Podejścia do interakcji:

• Najprostsze w teorii behawioralnej- interakcja to sekwencja wzajemnie powiązanych bodźców i reakcji, niezależnie od ukrytych znaczeń, treści kulturowych, psychologicznych, itp.

• Interakcja jako wzajemne oddziaływanie racjonalnych podmiotów dążących do realizacji własnych celów, postrzegana jest jako wymiana (dobrowolne transakcje polegające na przekazywaniu różnego rodzaju dóbr między podmiotami, podczas tej wymiany wszyscy odnoszą korzyści, dobra te mogą być materialne lub niematerialne), lub jako gra (teoria gier i teoria racjonalnych wyborów) interakcja to gra między podmiotami w sytuacji gdy zaspokojenie potrzeb któregoś podmiotu zależy nie tylko od jego sposobu postępowania, ale też od sposobu postępowania innych; możemy mówić o interakcji:

a) zerowej - suma dóbr, o które toczy się gra jest ściśle określona i każdy gracz może wygrać tylko kosztem innych - gdy je zyskuje inni tracą;

b) zmiennej - korzyści i nagrody mogą pochodzić również z zewnętrznego źródła, a uczestnicy mogą razem zyskać lub razem stracić.

• Interakcja jako komunikacja w której podmioty swoim działaniem przypisują pewne znaczenia i poddają te działania interpretacji (psychologia humanistyczna, interakcjonizm symboliczny). Występują tu dwa aspekty:

1. interakcja jako komunikacja symboliczna: u podstaw tej koncepcji leży rozumienie człowieka jako istoty potrafiącej tworzyć symbole i posługiwać się nimi (np. przekazywać informacje poprzez zachowania symboliczne: słowa, ubiór, gesty, miny, ton głosu, postawę ciała), na tę interpretację składa się właściwe odczytanie informacji i przekazanie drugiej osobie informacji, jak chciałoby się samemu postąpić i jak powinna postąpić ta osoba (5 etapów wg Meada);

2. interakcja jako manipulacja wrażeniami:

10. SOCJALIZACJA - DEFINICJA, CHARAKTERYSTYKA, RODZAJE

Socjalizacja - wielostronny, złożony proces uczenia się dzięki czemu człowiek, jako istota biologiczna, staje się istotą społeczną, członkiem określonego społeczeństwa reprezentantem określonej struktury. W toku socjalizacji człowiek poznaje i nabywa pewne umiejętności:

• Leżące u podstaw wszelkich interakcji społecznych (język, systemy znaczeń i symboli, procedury interpretowania określonych zachowań innych ludzi

• Posługiwanie się różnymi przedmiotami, które są konieczne do sprawnego funkcjonowania danej cywilizacji, np. sprzęt techniczny

• Określone normy i wzory zachowań -zarówno społecznie akceptowane jak i akceptowane kulturowo, np. wzory pewnych reakcji emocjonalnych, zaspokajania swoich potrzeb itp.

• Wartości cenione w danej kulturze i społeczeństwie

Mechanizmy uczenia się  w procesie socjalizacji

• WZMACNIANIE - zachowania właściwe zostają nagrodzone (przez pochwalę, nagrodę) w en sposób skojarzone są z poczuciem przyjemności, zaś niewłaściwe są karane (np. przez bicie, naganę) i skojarzone z przykrością

• NAŚLADOWANIE - zachowujemy się podobnie jak otaczający nas ludzie (np. rodzice, rówieśnicy, ludzie nam imponujący)

• PRZEKAZ  SYMBOLICZNY - człowiek znaczną cześć wiedzy o tym, co jest właściwe, a co nie, otrzymuje przez przekaz słowny, przekaz na piśmie itp. („nie wolno”, „nie deptać trawników”)

Rodzaje socjalizacji:

Pierwotna - przechodzi ja każdy człowiek w dzieciństwie, ucząc się elementarnych zachowań, podstawowych ról społecznych, języka , gestów, w tym okresie rodzice są dla dziecka znaczącymi osobami; przebiega ona w atmosferze nasyconej emocjami, na pierwszy plan wysuwa się silna więź emocjonalna z rodzicami, z którymi dziecko automatycznie się utożsamia, przyjmuje ich postawy, wartości, wzory zachowań, sposób widzenia świata; świat w jakim żyją rodzice wydaje się dziecku jedynie istniejącym, dziecko żyje w świecie zdefiniowanym przez swoich rodziców. Świat zakorzeniony podczas socjalizacji pierwotnej jest o wiele lepiej utrwalony w świadomości człowieka niż późniejsze obrazy świata np. w socjalizacji wtórnej, wynika to z silnej więzi emocjonalnej dziecka z rodzicami. Za końcową fazę socjalizacji pierwotnej uznawane jest pojawienie się w świadomości jednostki pojęcia „uogólnionego innego” - jednostka przekonuje się, że pewne czynności i zachowania w ogóle tak się robi (robią tak nie tylko rodzice, ale też inni, np. sąsiedzi, dalsi krewni), jednostka odkrywa ogólnospołeczne reguły.

Wtórna - człowiek zostaje wprowadzony w poszczególne segmenty życia społecznego i uczy się pełnienia ról społecznych właściwych dla społeczeństwa, człowiek ma do czynienia z wieloma światami społecznymi, wieloma wartościami, postawami, wzorami zachowań, człowiek sam decyduje, kto dla niego będzie znaczącym innym, czyli ma prawo wyboru. Socjalizacja ta nie jest tak silnie zabarwiona emocjonalnie

11. Osobowość podstawowe/modalne

Osobowość podstawowa - część powiązanych ze sobą elementów osobowości występujących u przedstawicieli danej kultury. Elementy te są zharmonizowane z instytucjami danego społeczeństwa. Charakteryzuje się podobnymi, wspólnymi postawami i wartościami dla danego społeczeństwa.

Osobowość modalna - typ osobowości, który występuje w danym społeczeństwie, typ najczęściej występujący w danej populacji.

12. Definicja tożsamości indywidualnej i społecznej.

Tożsamość indywidualna - jako świadomość własnej spójności w czasie w i w przestrzeni w różnych społecznych sytuacjach, świadomość własnej odrębności czy niepowtarzalności.

Tożsamość społeczna - pochodna przynależności do różnych grup społecznych. Składają się na nią: cechy, które jednostka dzieli obiektywnie z cechami zbiorowości. Są to cechy, które są subiektywną podstawą, identyfikowane są ze zbiorowością. Nazywamy je oznakowymi - umożliwiają innym uczestnikom zbiorowości i obserwatorom postrzegać daną jednostkę jako członka zbiorowości.

13. DEFINICJA KULTURY. PODZIAŁ KULTURY WEDŁUG KŁOSKOWSKIEJ

Antonina Kłoskowska: względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające wg wspólnych dla zbiorowości społecznej zbiorów wykształconych i przyswojonych w toku interakcji, oraz zawierająca wytwory takich zachowań.

Wyróżniła:

• kulturę bytu: obejmującą wartości, wzory zachowań, normy, sankcje zabezpieczające
  przestrzeganie norm;

• kulturę społeczną: obejmuje treści odnoszące się do stosunków społecznych, treści regulujące stosunki;

• kulturę symboliczną: obejmującą wartości, wzory zachowań związane z zaspokajaniem potrzeb ludzkich wykraczających poza podstawowe.

14. Typy wartości wg Ossowskiego

+ wartości uznawane, czyli takie, które powinny być ważne dla człowieka, powinien je cenić i odczuwać zewnętrzny przymus do realizacji

+ odczuwane - są głęboko zakorzenione w świadomości człowieka, stanowią część jego wewnętrznego świata, człowiek odczuwa silną wewnętrzną potrzebę ich realizacji

+ realizowane czyli takie, które jednostka realizuje w życiu codziennym

15. Flashmob

Flash mob (ang. dosł. błyskawiczny tłum) - określenie, którym przyjęło się nazywać sztuczny tłum ludzi gromadzących się niespodziewanie w miejscu publicznym w celu przeprowadzenia krótkotrwałego zdarzenia, zazwyczaj zaskakującego dla przypadkowych świadków.

W akcji uczestniczą nieznani sobie ludzie znający jedynie jej termin i planowane działanie. Zazwyczaj akcje takie organizowane są za pośrednictwem Internetu lub SMSów.


---