5 października

Filozofia - pojęcie po raz pierwszy użyte przez Pitagorasa

uczta Platona - sympozjon

Platon: „Państwo” - rola filozofów - rządzący, doradcy, definicja: „dotykający rzeczy” pozór i rzeczywistość, idee, poszukiwania stałości.

Arystoteles: podobnie jak Platon, pojęcie logiki, filozofia to wiedza o tym, co najbardziej poznawalne, szukanie przyczyn, skutków, zasady tego, co jest.

Tomasz z Akwinu: przyrodzony rozum, Bóg,

Kartezjusz, Kant:

• Kartezjusz: cogito ergo sum, dążenie do mądrości, → utylitaryzm, konkretne postępowanie.

• Kant: (imperatywy) idea doskonałej mądrości, metafizyka - co mogę wiedzieć, etyka - co powinienem czynić, eschatologia - czego się spodziewać po śmierci, antropologia - czym jest człowiek

Ludwik Wittgenstein - filozofia analityczna, początek specjalizacji: filozofia ma rozgraniczać myśli, rozjaśniać je

Karl Popper - wszyscy mają jakieś filozofie, trzeba je krytycznie zbadać, czy możemy wiedzieć, przybliżenie do prawdy możliwe, KRYTYKA- ciągła weryfikacja tez, nie ma jednoznacznych i pewnych rozwiązań, tez, wniosków. Podstawą filozofii zdziwienie i zwątpienie (Nietzsche, Marks) Husserl

Jaspers - sytuacje graniczne - cierpienie, walka, wina, śmierć, miłość.

Epistemologia - wiedza, poznanie. Nauka o poznaniu. Arystoteles empirystą, alternatywą racjonalizm, przez rozum, jak Platon, Kartezjusz. Adamnezja - natywizm, wrodzoność wiedzy

granice poznania, optymizm teoriopoznawczy, sceptycyzm poznawczy: agnostycyzm poznawczy, nic nie da się poznać,

problem prawdy: zgodność myśli z rzeczywistością

Aletheia - prawda

prawda to oczywistość

prawda konkretna to zgodność ciągu

12 października

 

Systematyzacja nauk filozoficznych

 

Ontologia - (onto gr. to on, byt; logos - nauka) nauka o bycie, nauka o tym, co istnieje. Co jest? To wielkie filozoficzne pytanie.

Synonim nazwy metafizyka. Metafizyka została użyta po raz pierwszy przez Andronikosa: te, które następują po zdarzeniach przyrody, zagadnienia bardziej ogólne, podstawowe, byt jako byt.

Byt -

 

Idealizm -  istnieje coś innego od świata materialnego, ważniejsze, istnieje rodzaj innego świata - idealnego, w stosunku do naszego świata jest wzorcem. Cos co jest w umyśle, idealizm subiektywny;  idee niezależne od nas, wg których świat jest zbudowany, np dobro, sprawiedliwość itp - idealizm obiektywny (Platon).

Hegel - istn idee obiektywne, ale realizują się w historii w jakiejś postaci.

Realizm metafizyczny/ontologiczny: materializm (Demokryt) podstawa bytu materia, skl się z atomów.

Idea czy materia?

Łączy się teorie poznania, jednocześnie dochodzi się do stanowiska, przekonania pierwszeństwa istn materii/idei.

Twierdzeń o bycie i ich klasyfikacji - duchowe/materialne, świat jest zbudowany w jakimś celu (teologia).

Jak dojść do twierdzeń ont

- badanie poszczególnych dziedzin nauki

- rozważania historiozoficzne

- dojście przez dosw życiowe

Estetyka (zmysł gr.) - nauka o pięknie.

Co jest piękne? Da sie to ująć w pewien kanon? Posiada harmonie i proporcje, czy piekne jest to co sie podoba?

Piekno obiektywne lub gustu, smaku.

Etyka i moralność to synonimy w jez potocznym. Rozróżnienie: etyka oznacza ETOS. Oznacza miejsce które zajmuje kon w stajni, zwyczajowe miejsce, środowisko, właściwe czl do życia. Ethos opisuje miejsce czl, zadomowienie, zwyczaj/obyczaj, trwała dyspozycja, charakter.

W łacinie ethos=moralis, mores - zwyczaje, obyczaje, które da sie skodyfikować.

Z. Banman 'etyka nowoczesna' istn różnica miedzy et a mo. Etyka odzwierciedla sposób tradycyjny postępowania, w czasie kryzysu, ma rozwiązywać kłopoty, ma za wzór kodeks i prawo. Moralnosc jest wrodzona i instynktowna. Są sobie przeciwstawione

Habermas - różnica jest miedzy etycznym i moralnym, ale pojecia to samo. Kazdy ma etyke przez socjalizacje, ma system wartości tworzący tozsamosc, w oparciu o to tworzy sie etyke (ocenianie zachowań). Ma walor indywiduaalny.

Moralnosc jest proba odp na pytanie jak powinnismy czynic, z pkt widzenia wsz uczestnikow dyskusji., ma powstac jedna wspolna moralnosc, dochodzi do uznania przez wszystkich jednego pogladu, np. prawa czlowieka. Ma walor uniwersalny.

Przedmiot etyki zwiazany jest z sokratesem, ojcem etyki, pytania etyczne: jak powinnismy zyc, na czym polega dobre zycie, na czym ono polega, na czym polega szczescie, eudaimonizm - celem zycia szczescie. Mozna je osiagnac postepujac rozumnie. Platon poszedl jego droga, proboje odp o szczescie, dodaje sprawiedliwosc, rozwazania o duszy i jej czesciach (teoria cnót), dobro jako idea. Arystoteles umiescil et jako czesc polityki; przedm et indywidualne dobro, polit zajmuje sie dobrem wspolnym, powiazane. Sposob teleologiczny, sposob opsiu zycia lepszego jako the best.

Kant: co powinienem czynić? Obow podst rozwazan moralnych, deontologizm (powinnosc)

George Moore ''principia etika'' what is good? Co to jest dobro?

1913-16 szeler (fonetycznie) ''formalizm w etyce i materialna...'' czesc aksjologii, ogolnej teorii wartisci.

Czym zajmuje sie etyka?

Richard Brandt? ''ethics'': etyka ma rozw problemy etyczne.

Problemy na pograniczu polityki etyki i prawa, np

-moralna ocena władzy

-Prawa cudzoziemców

-azyl

-prawa człowieka

-sprawiedliwość

Zagadnienia początków i końca życia

-aborcja

-eutanazja

-kara śmierci

-odpowiedzialnosc za przyszle pokolenia

Rozwoj bioinzynierii i inzynierii genetycznej - bioetyka

-przeszczep

-projektowanie przyszlych ludzi

-klonowanie ludzi

-''łowcy skór'', etyka a biznes

Antropologia - czym jest czlowiek?

Filozofia polityki

Problemy filozoficzne nauk poszczególnych

Uzupelnienie, Ksiazki:

Arnol anzenbacher - wpr do filozofii, wpr do etyki

Tatarkiewicz - historia filozofii

10. Wtf filozofia
    
    Fil star, śred, nowożytne, XIX/XX w wspolczesna.
    
    Poczatek filozofii
    Filozofia poczatku: poczatek wszystkich rzeczy.
    Opozycja miedzy mitem a mysleniem filozoficznym. Rola mitu: mit zastaje czlowieka, jest odp na niezadane przez czl pytanie, ma wlasciwosci porzadkujace rzeczywistosc, ukazuje miejsce czl, mit wie wszystko, skad gdzie, jak, dokad, przeznaczenie i reszta.
    Pierwsze pyt filozofii: ARCHE. zn czasowe: jestesmy dzis, teraz, mamy gotowy lub przetworzony swiat; ale co bylo na poczatku, gdy swiata nie bylo, o podstawy, o to, co bylo najpierw. Poczatek przestrzenny, przyczyna. Arche - zasada, fundament, podwalina tlumaczaca to, co widzimy (schemat? imho). Władza i pierwszeństwo: rzadzaca zasada porzadkujaca swiat wg wlasciwych jej kryteriow.
    
    Wstrzas rzeczywsitości ^^ rozdwojenie obrazu rzeczywistosci, krytyczna proba znalezienia odp na pytanie o arche.
    
    PHYSIS, natura: calosc rzeczywistosci ktorej czesc stanowimy, materialna, fizyvzna. Tales z Miletu: mozna wyodrebnic zasade rzadzaca procesami w naturze (u niego woda). Anaksymander (uczen) wyodrebnil podst: apeira, bezkres, nieokreslone. Odejscie od konkretu na rzecz abstrakcji.
    Anaksymenes - u podst rzeczy nie woda, i nie nieokreslone, ale powietrze, przyroda porownana do czlowieka, tchnienie zycia - psiche, zasada ozywiajaca, nas, przyrodę.
    
    Heraklit - panta rei. Zasada ogień - dynamika i zmiany. droga wiedzie od dolu do gory. Nie mozna wstapic do tej samej rzeki. Zasada zmian: walka (ojcem wszystkich rzeczy, z tego wylania sie kosmos - lad, piekno, harmonia, logos - porzadek, lad). W etyce: etyka arystokratyczna, istn dwojaka moralnosc: pospolstwa i merdcow, sa odmienne, musza wystepowac razem.
    
    Parmenides, eleaci - jest tylko to co jest, niebytu nie ma. Badal efekt poznawczy, ruch jest zludzeniem zmyslowym, nic nie opowiada, poslugujemy sie jezykiem, ktory blednie nas w tym utwierdza.
    
    Zenon z elei: strzala i achilles: strzala lecac w chwili ter spoczywa.
    
    Erystyka.
    
    Dynamiczna wizja i statyczna wizja.
    Renesans grecki, sofiści, przelom humanistyczny, skupienie na czlow. Protagoras - miara wszystkiego czlowiek. Pojecie cnoty - arete, aretao - byc dobrym w czyms.
    Physis to nie nomos
    
    Sokrates - ojciec filozofii x) metoda sokratejska
    Ksenofont
    Arystofanes
    Sokrates utozsamia wiedze i umiejetnosc z cnota - osiagnac szczescie, cel zycia.
    Posiadanie dobr
    Sila sprawnosc, itepe
    Warunkiem szczescia - madrosc, intelektualizm etyczny, wiedziec i dobrze czynić to to samo. Scio me nihil scire. Rozwijac wiedze, walczyc z niewiedzą. Daimonion.

9.11

• Arystoteles! :)

Stagiryta. Rodzina lekarzy, zajmował się biologią, naturalnym podejściem. Mając 17 lat udał się do szkoły Platona, potem udał się w „edukacyjne” podróże. Został nauczycielem Aleksandra Macedońskiego. Potem do Aten, zakłada liceum x) - Lykeonen. Sposób perypatetycki (wędrowanie wzdłuż muru). Empiryczne badanie. I tak - skopiować z wiki na ten temat. Oskarżono go o bezbożnictwo, opuścił Ateny, w 320 r umiera.

Filozof we wczesnym średniowieczu przysługiwała tylko A. twórca wielu podejść, wielu sposobów podejścia, między innymi logiki. Duuużo, duużo pism. Pogrupowane przez Andronikusa z Rodos, daje podst do klasyfikacji dziedzin obowiązuje do dzisiaj. Organon - narzędzie, pisma poświęcone logice, sposobom w jakim powinniśmy zdobywać wiedzę. Pisma przyrodnicze - fizyka, o powstaniu i ginięciu, zoologia, traktat o duszy. Pisma praktyczne: etyka nikomachejska, etyka wielka, etyka eudemejska, polityka. Potem „poetyka”.

• LOGIKA

nie dyscyplina filozoficzna, dla niego jest nauką uczącą poprawnego wnioskowania i sposobu przekonywania oponentów w dyskusji. Do jej zada należy wykrywanie poprawnego rozumowania. Musi obejmować wszystkie metody rozumowania, również nauk szczegółowych. ma być narzędziem

Logika ma uczyć jak poprawnie stosować pojęcia i sądy. Podstawą pojęć definicja, sądów dowód (oczywiście prawidłowych). Tworzenie hierarchii sądów i dowodów, dotyczą różnego stopnia ogólności, szczytem tzw. najpopularniejsze rodzaje. Przy najwyższym stopniu kres definiowania, w przypadku pojęć. Sądy tworzą hierarchię, ale ich hierarchia opiera się na racjach i następstwach. Czym jest dowód? Umieszczeniem sądów w hierarchii, i sprowadzenie sądu wyższego, kiedy dochodzimy do najwyższych stopni dowodzenia. Zasada sprzeczności, nie jest dopuszczalne zarazem twierdzić i zaprzeczać. Wyłączonego środka - z dwóch zdań sprzecznych jedno jest fałszywe. Zasada tożsamości (Jan to Jan). Jeśli wnioskujemy z prawidłowych i prawidłowo, zawsze będzie prawdziwy - jest to dowód. Co jest podstawą tworzenia sylogizmów? Skąd wiedza?

• EPISTEMOLOGIA

teoria poznania

prawdę dwoma sposobami: dedukcja - indukcja, ← określić w domu :P:P:P

Indukcja - od szczegółu do form ogólnych. Dialektyczna, i apodyktyczna. Dialektyczna - z poszczególnych zdarzeń i sądów wywnioskujemy regułę ogólną, obowiązuje do kontrprzykładu, obserwuje wszystkie przykłady i możliwości.

Dedukcja - rozum, indukcja - doświadczenie.

A był empirystą, rozum nie ma żadnych wrodzonych pojęć. Nie ma żadnej wiedzy, z którą przychodzilibyśmy na świat, stopniowo szuka pojęć i sądów, spostrzega, na tej podstawie buduje ogólne kategorie. Rozum ma jako podstawę materiał dostarczony przez zmysły, na podst tego wyodrębnia to, co ogólne.

Optymizm (teorio) poznawczy - zmysły i rozum wystarczającą podstawą do poznania świata

realizm teoriopoznawczy - klasyczna definicja prawdy, zgodność z faktycznym stanem rzeczy

empiryzm genetyczny - podstawą do poznania tego co ogólne, są zmysły. (przez doświadczenie)

źródła wiedzy - podstawą zmysły

podstawą podziału jest funkcjonowanie ludzkiego rozumu - teoretyczne i praktyczne. Teoria - theorei, oglądanie, patrzenie na pierwsze zasady i przyczyny świata. Praktyka - vita activa, uczestniczenie w życiu państwa. Metafizyka - teoria; polityka, etyka - te są praktyczne.

• METAFIZYKA

Byt jako byt: istnieje nauka badająca byt jako byt.

Próba znalezienia pojęć, zasad stosowanych do wszystkiego, co istnieje - substancji, konkretnymi jednostkowymi rzeczami. Przyczyny: materia (morfe) przyczyna sprawcza, celowa.

Dusza dla Platona przybywała z innego świata i łączyła się z ciałem, dla Arystotelesa inaczej

pojęcie życia. W zależności od form łączenia materii z duszą... x/ u roślin, obecna jest dusza roślinna, wegetatywna; dusza ożywia, one wegetują, rosną, itepe. Dusza zwierzęca posiada cechy roślinnej plus poruszanie się, zapamiętywanie, zalążki pamięci. Dusza ludzka, obejmuje cechy wcześniejsze plus rozum. Relacja „czworoboczna xD” to co pod spodem.

Część rozumna jest nieśmiertelna u człowieka. Człowiek jest w stanie poznawać coś co jest niezależne od materii, a jeśli tak, to ma coś pokrewnego z tym, co poznaje. Dusza nie ginie po śmierci... :) xP

• POLITYKA I ETYKA

Relacja między polityką i etyką. Jesteśmy nakierowani na konkretny cel, teleologiczni jesteśmy. Jakieś dobro jest celem, indywidualne (etyka) lub wspólne (polityka). Etyka częścią polityki. To co szczegółowe [powinno być podporządkowane ogólnemu. Celem życia jest szczęście, eudaimoniona. A co to szczęście? Stan trwały, dotyczący całego życia, sukces w życiu w ogóle. Dwa sposoby życia pozytywne i negatywne. Negatywne: przyjemność (hedonizm, ma towarzyszyć dobremu życiu) i honory i zaszczyty w państwie (nie mogą być celem samym w sobie). Pozytywne: teoretyczna kontemplacja pierwszych zasad świata, i praktyka - życie dla państwa (np. Perykles). Cnoty dianetyczne (można się nauczyć), i etyczne (podstawa tkwi w dokonywanych czynnościach). Powtarzanie. „stajemy się opanowani przez czynienie rzeczy opanowanych”. Złoty środek, postępowaniu etycznemu towarzyszy przyjemność. Zajebisty jest ten, co umie rozpoznać sytuację, wg teorii złotego środka. Omfg wtf....

fronesis - rozum. Fronimon - człowiek roztropny.

Przyjaźń: 3 rodzaje

1. 
   ze względu na przyjemność

2. 
   ze względu na korzyść

3. samego przyjaciela

16 listopada

• św Augustyn

opisał swoje życie w „Wyznaniach”, urodził się w Tagaście w 354r, ojciec poganin, matka chrześcijanka, studia w Kartaginie - retoryka. Jako student poznaje życie towarzyskie i tak dalej. Spotkał się z manichejczykami, jego późniejszymi przeciwnikami filozoficznymi. Ci swą nazwę wywodzą od Maniego, są to gnostycy, przeciwnicy ojców kościoła, A do nich należał. Rozwiązania były bardziej pociągające i atrakcyjne od chrześcijańskich. Manichejczycy proponowali wizję dualistyczną, głosili tezę, że dzieje świata są wynikiem sporu dwóch zasad - dobra i zła. Te toczą ze sobą bój o prymat. Przykładem dusza i ciało, dusza - dobro. Dobro - światłość, itepe, zło - ciemność, itepe, dominują całą rzeczywistość. Podstawowe pytania można scharakteryzować wg pewnej wiedzy: skąd zło, jaki los człowieka, skąd jesteśmy. Nie wiara w pozaziemskie istoty, Bogów, forma wiedzy. W trakcie studiów i po zdobyciu wykształcenia udał się do Rzymu. W Mediolanie został profesorem retoryki, tam zetknął się z kazaniami św Ambrożego. Augustyn się nawrócił, słyszał głos dziecka - tole lege, weź i czytaj, czytał listy Pawła do Rzymian, podstawę jego teologii i filozofii. Kiedy się nawrócił wrócił do afryki i założył własne zgromadzenie. Okres polemik, z gnostykami, herezjami, tworzenie własnej doktryny. W 430 r. oblężenie Chitony przez Wandalów, spalili miasto, rękopisy Augustyna zostały. Cyceron i Augustyn jedyni dobrzy autorzy łacińscy. Najważniejsze teksty: „Trynitat” i „o doktrynie chrześcijańskiej”, o życiu szczęśliwym, przeciw akademikom, o naturze bogów.

Relacja chrześcijaństwo - starożytność, stosunek wiara - rozum.

Augustyn jako jeden z pierwszych syntezował podejście rozumowe i wiarę. „Co się nie zgadzało z doktryną chrześcijańską przerabiał” ^_^

Wiara i rozum nie przeciwstawne, są dwie skrajne m możliwości między rozumem i wiarą - to co jest właściwością rozumu nie ma nic wspólnego z religią. Religia nie ma nic wspólnego z rozumem, bo wierzyć można nawet w absurd. Relacja między rozumem i wiarą powinna oddawać dwie formuły - wierzę, by zrozumieć, fides quaerens intellectum - wiara szukająca zrozumienia. Wiara pomocą dla rozumu. Sama nie jest racjonalna. Wspiera się najwyżej rozumem. Problem Boga, każdą gałąź filozofii przepuszcza przez jego pryzmat :/ . Centralnym punktem jest Bóg. Przedstawia go za pomocą narzędzi filozoficznych. Chciał racjonalnie pokazać że istnieje Bóg. Komentatorem E. Gilson ( XX w.) „wprowadzenie do myśli św Augustyna” - jeden wielki dowód na istnienei Boga, wg autora. A zaczyna wątpić w zmysły, bo nie są pewne. We wnętrzu człowieka mieszka prawda, ku której się modli - bóg, i którą odkrywa. Szukanie Boga próbą zjednoczenia się. (?!) ontoteologia. Byt którego się intelektualnie poszukuje i do którego się modli.

Pewność istnienia Boga - nie odkrywamy pewnych praw, ale odkrywamy porządek, jakieś wieczne prawdy dotyczące miary, porządku, sprawiedliwości - dzięki własnemu rozumowi. Same z siebie nie istnieją, musi istnieć powód i jakaś zasada; prawa są wieczne i niezmienne, ujawniają harmonię i ład, muszą odzwierciedlać byt, o który się ugruntowują - czyli Boga. Augustyn posiadał teorię stworzenia, w przeciwieństwie do myślicieli greckich i rzymskich. Świat ma swój początek - akt stworzenia, creatio ex nihilo (nic - 0,5 l na dwóch x] ). Bóg jest wieczny, ma w sobie wzorce wszystkich istniejących bytów, które podtrzymuje aktem swej nieograniczonej woli. Świat posiada swój porządek: ordo. Jest on emanacją siły i wielkości Boga. Na samym dole hierarchii materia nieożywiona, potem ożywiona - rośliny, zwierzęta, ludzie, następnie aniołowie, na samej górze Bóg. Porządek doskonałości. Wszystko co istnieje jest dobre, jest umieszczone w boskim porządku. Człowiek jest umieszczony powyżej zwierzątek, a niżej aniołków. Człowiek wewnętrzny i zewnętrzny, ciało ma wspólne ze zwierzętami, ducha z aniołami. Anima utens corporae, ciało narzędziem duszy. U Augustyna to dusza CZUJE. Lol omg wtf.... -_______-” Temporatio corporis - właściwie prowadzić, urządzać, porządkować, temperować - poskramiać, o ciało chodzi.

• Etyka i antropologia

Twórca grzechu pierworodnego.

Epikurejczycy - celem człowieka szczęście, hedonizm, brak przykrych doznań przegięciem. Co dyktuje rozum. Szczęście to doznawanie przyjemności, duchowej i cielesnej.

Stoicy - jak postępować w granicach świata rozumu, przeznaczenia, celowości, determinacji. Chcieli w odpowiedni sposób odnosić się do zdarzeń świata, budować rodzaj pewności tego, co zależy od niego samego. Postawa apathei, dzięki kształtowaniu charakteru. Nie przywiązuj się, to daje spokój, bądź obojętny.

Augustyn z nimi polemizuje. Szczęścia nie daje przyjemność ciała ani stałość ducha, człowiek jest istotą przemijającą, szczęście może dać tylko wieczne i nieprzemijające, czyli Bóg. Więź z nim, obcowanie z nim. By móc się z nim zjednoczyć musi specjalnie postępować: doznajemy ILUMINACJI, dzięki temu mamy znajomość, świadomość praw moralnych, naturalnych. Sumienie to jednostkowa świadomość tego prawa. Potrzebna poza sumieniem jest jeszcze wola - centralny temat Augustyna. Odkrywca wolnej woli. Co to wolna wola? :) skąd się bierze zło? Metafizyczne zło i moralne zło. Zło metafizyczne - jeśli wszystko co istnieje pochodzi od Boga i jest dobre, zło jest brakiem dobra. Przeciwnicy: Plotyniści, materia jest złem. Zło moralne - ruch woli. Zło którego nie pragnę - czynię, dobro które chcę - nie czynię. Ciało zawsze podlega woli. Grzech pierworodny, potem złooooooooo!!!!!111 dziedziczy to z ciałem. Stan zła, człowiek jest w jego niewoli, potrzebuje jakiejś pomocy, dzięki której mógłby z tego zła wyjść. Jesteśmy po upadku, dobrowolnymi niewolnikami grzechu. Człowiek o własnych siłach nie da rady, łaskę bożą mieć musi. Już wiem, że nie lubię św Augustyna, bo jego poglądy są zbyt „ po bożemu”. A Pelagiusz myślał, że człowiek o własnych siłach może kształcić i rozwijać się moralnie. „Bóg uczynił mnie człowiekiem, ja sam uczynię się sprawiedliwym.” wzorce potrzebne. Adam albo drugi Adam, czyli Dżizas. Sam akt istnienia jest aktem łaski, człowiek więc musi naśladować dobre przykłady i banować złe. Augustyn przyjął, że człowiek jest zepsuty. Natura ludzka jest tak głęboko zniszczona przez zło, że sama nie jest w stanie się odbudować, odnowić, nie może znaleźć celu. Łaska wyzwala go z tego stanu, działa w samym środku człowieka, nie jest przykładem. Radykalnie zmienia jego postępowanie... :| musimy przyjąć tę łaskę, bo inaczej nici ^^. koniecznym warunkiem by czynić dobro jest ta właśnie łaska, lol. Cztery kardynalne cnoty ludzkie uzupełnione o cnoty boskie - wiarę, nadzieję i miłość. KOCHAJ I RÓB CO CHCESZ! xDxDxD Augustyn wyznawał predestynację. Nieszczęście objawem sprawiedliwości bożej. Nigdy nie jest pewne, czy my w naszym życiu postępując moralnie, otrzymamy łaskę czy nie.

Myśliciel chrześcijański, łączy przyrodzone i nie, relacja objawienia z rozumem, wolna wola, wolność, znaczenia pojęcia zła, i że był kutafonem. :P

23. 11

okres nowożytności, kwestie sporu racjonalizmu i empiryzmu.

Kartezjusz i John Locke i s-ka.

• Kartezjusz

zapoczątkował nowożytny racjonalizm, jest kontrowersyjny. XVII w, wykształcony u jezuitów, mieszkał w Paryżu i oddawał się studiom matematycznym, matematyka była później jego wzorem. Piszę wielką księgę życia - X dworska, podróże, doświadczenie wojny. Ogólnie żyje w czasach niestabilnych. Myślenie stanowi ważny sposób poznania świata. 1629 kart przebywa w Niderlandach, oddaje się życiu naukowemu. Królowa szwedzka „porwała” go na swój dwór. Uczył królową majcy o 4 nad ranem, zachorował, zmarł :) „Rozprawa o metodzie”, „medytacje o pierwszej filozofii”.

Pkt wyjścia kart sceptycyzm, głoszący, że nie można znaleźć nic pewnego, nic nie może nas doprowadzić do prawdy. K szuka czegoś pewnego - poszukiwanie absolutnej pewności. Musi mieć metodę - „sposób chodzenia wzdłuż drogi” x), sposób dojścia do wyników poznawczych, pewności. Ważne kryterium postępowania. Jasność i wyraźność - to co jest takie jest pewne, jest prawdziwe. Przeciwstawia się klasycznej definicji prawdy - prawda to oczywistość, jasność, wyraźność, a nie zgodność wypowiadanego słowa z rzeczywistością. Metoda kart to metoda analityczna; wzorzec naukowości dla kart jest geometria. (WTF?!) Obowiązuje ścisłość i pewność, matematyczna.

Sceptycyzm metodologiczny - właściwy nie wierzy w jakąkolwiek wartość poznania, a metodologiczna polega na umieszczeniu argumentów sceptycznych jako części metody prowadzącej do prawdy. Musisz przejść przez etap wątpienia. 3 argumenty sceptyczne: zmysły nas łudzą, nie ma różnicy między snem a jawą, metafora złośliwego geniusza - być może nasze myśli i uczucia nie są naszego autorstwa, tylko istnieje złośliwy geniusz, który wkłada w nas myśli i my patrząc na innych i świat myślimy jego myślami. Taki teatr lalek. A Kartezjuszek sobie coś pewnego znalazł: może mi się wydawać, że to sen i ta cała reszta, ale ja MYŚLĘ. Z myśleniem łączy się pewność, że istnieję. Res cogitas, cogito ergo sum, bla bla bla. Chcę, nie chcę, wątpię, poznaję, twierdzę, zaprzeczam, wyobrażam sobie, czuję. Myślenie to treść aktów świadomości, obejmujący wolę, poznanie, twierdzenie... , wyobraźnię, sposób poznania. Bóg gwarantem istnienia rzeczy... przedmiotów. Znajduję idee od rzeczy zewn (nabyte), wrodzone (natywizm - człowiek ma w sobie wrodzone idee, np. sprawiedliwość, idea Boga), i te które stworzyłem sam (myśli, idee). Sam świat istnieje realnie przez Boga, on go „urealnia”. Szuka istoty rzeczy, czego wszystkie materialne rzeczy mają wspólnego. Res extensa - rzecz rozciągła, przedmioty, i res cognitans - myślące, no i automata - zwierzęta. Człowiek to nie tylko ciało, jak możliwe, że w przypadku człowieka jest możliwe połączenie dwóch substancji: myślącej i automatycznej. Dwa sposoby: centrala telefoniczna, zwrotnica pociągu. Ciało ma nad duchem władzę gdy jest głodne itepe, jest z nami ściśłe związane, przez to jest naszym własnym. Świat jest złożony z substancji. Res extensa jest podległa badaniom naukowym. Ale jest też metafizykiem, Bóg i myśląca substancja. Myślenie nie da się zredukować do ciała.

Leinbitz, Spinoza, malebronche, - okazjonalizm, harmonia przedustanowiona, myślenie i ciało to aspekty jednej substancji. Ryle - paradygmat ducha w maszynie.

Empiryzm

John Locke, radykalizacja, sceptycyzm, radykalizacja.

Locke otwiera linię empiryzmu, do którego należą Hume, i Berkeley.

Z wykształcenia lekarz, empirysta, uczony liberał. Rozważania dot rozumu ludzkiego, dwa traktaty o rządzie. Rozważania o rozumie - nazwać można epistemologicznymi. Locke ma własna metodę: bada pojęcia, które posiadamy w umyśle, pod kątem pochodzenia. Rozkłada na czynniki pierwsze. Umysł to pusta izba, czysta karta, którą doświadczenie zapisuje, odwołanie do tabula rasa. Nie ma niczego w umyśle, czego by nie „przemieliły” zmysły. Krytykuje u kart wrodzone idee, uważa, że nie są wrodzone, odnajdujemy je w świecie. Nie posiadają ich dzieci, umysłowo chorzy, i dzicy. Skąd się biorą te idee? Spostrzeżenie - sensation x) i refleksja - reflection. Tu idea to coś innego niż u Platona - to to co znajdujemy w samym umyśle, kopie, abstrakcyjne pojęcia, stosowane w codziennym życiu, mające źródło w spostrzeżeniu i/lub refleksji. Idee proste i złożone, proste - materia samej wiedzy z doświadczenia: twardość, zimno; złożone - umysł stwarza używając idei prostych - przyczyna, skutek, relacje, itp. Cała wiedza jest nabyta.

Berkeley

1685-53 zasady wiedzy ludzkiej, radykalny empirysta. Jedynym źródłem poznania są zmysły, wiedzieć i postrzegać oznacza to samo - sensualizm. Źródłem poznania doznanie zmysłowe. Doświadczać znaczy istnieć. Esse = percipi. W prawdzie ludzka percepcja jest fragmentaryczna, ale boska jest absolutna i nieomylna, jest podstawą rzeczywistości i jej ciągłości. Jeśli się nie widzi, to to nie istnieje - solipsyzm. B radykalizuje Locke'a. Sensualizm z tezą ontologiczną, jeśli widzimy istnieje, nie widzimy - nie istnieje.

Hume

1711-86, traktat o naturze ludzkiej, bada pochodzenie idei. Źródłem ich doświadczenia, rozróżniał wrażenia i idee, widział źródło idei we wrażeniach. Ludzie czerpią wiedzę z rozumowych prawd, i z wrażeń. Związek przyczynowo-skutkowe, nakładanie powtarzających się faktów, schematów, na rzeczywistość. Jest sceptykiem, przeczy możliwościom poznania, ujawnia nawyki, błędy popełniane przez ludzi, dyskredytuje obecną wiedzę.

Podsumowując:

kryterium prawdy, racjonalizm, empiryzm, przeciwni: Locke, Hume, Berkeley.

30.11

• UTYLITARYZM

• kant

1724-1804, najwybitniejszy oświeceniowiec, wcielił w życie sapere aude. Prywatny pruski nauczyciel z królewca. Urodzomnyu jako 4/9 dziecko w rodzinie rymarza. Skońćzyła gimnazjum Fryderyka, któego nienawidził :) i studiował fizykę, filozofie. Wpływ wywarły pisma izaaka newtona, wzór naukowości w jego mniemaniu. Pracował jako nauczyciel, potem dostał posadę na uniwersytecie (privat docent). Kant lajkonikiem dla królewca x) strasznie punktualny i ułożony, „działał jak prawa natury”. Nie znosił żonatych mężczyzn. Największą słąwę uzyskał za sprawą 3 krytyk: rozumu czystego 1781, rozumu praktycznego 1788, władzy sądzenia 1790. „uzasadnienie fizyki moralności”, „religia w obrębie samego rozumu”.

4 pytania:

1. Co mogę wiedzieć? (metafizyka)

2. Co powinienem czynić? (etyka)

3. Czego mogę się spodziewać? (filozofia religii)

4. Czym jest człowiek? (antropologia)

Krytyka u Kanta znaczy zbadanie samego rozumu przez sprawdzenie, jak daleko sięgnie, i wskazanie ograniczeń, które tkwią w samej naturze rozumu. Próba zbadania jego możliwości, wytyczenia granic. Ludzie z natury stawiają pytania. Kant bada krytycznie jak działa rozum i chce wykazać co może, a czego nie. Najpierw bierze [pod uwagę pewną tradycję myślenia, to co zastał. Paradoks - rozum dąży do postawienia pytań, ale stan metafizyki jest raczej jałowy, bez postępów. Prawidła tej nauki to tylko ludzkie nawyki, nazwał to kryzysem metafizyki. Wymagała radykalnej reformy. Kant nazwał swój przewrót kopernikańskim, uważa, że metodę metafizyki trzeba zmienić. Próbowała dostosować to co jest w nas no natury przedmiotu. Powinniśmy odwrócić nawyki i dostosować przedmiot do natury umysłu. (odwórcenie relacji podmiot - przedmiot, dostosowanie przedmiotu do podmiotu).Poznanie jest syntezą tego co od przedmiotu i od podmiotu. Od przedmiotu pochodzą wrażenia, od podmiotu kategorie: pojęcia intelektu. Poznanie bez wrażeń jest puste, a wrażeniowe bez pojęć są śłepe. Akt poznania opiera się na wrażeniach i pojęciach nakładanych na przedmiot „jak siatkę”. Trzeba zbadać co po stronie rzeczy a co po stronie poznającego. Badał jakimi dysponujemy kategoriami. Destrukcyjny dla obecnej mu metafizyki :) Przeżucił nieśmiertelność duszy na ETYKĘ. Metafizyka o nie bada konkretnych przedmiotów opierając się o akty poznawczy. Kant chce zbadać sam akt poznania. Wynikiem badania jest przekonanie, że jesteśmy obywatelami 2 światów: rzeczy samej w sobie, któej nie jesteśmy w stanie poznać, świat wrażeń, tam nie jesteśmy w stanie dotrzeć (nie poznamy - agnostycyzm), w świecie panują prawa i konieczności, człowiek jako istota wolna nie podlega tym prawdiłom, może nakładać własne.

ETYKA

co powinienem/mogę czynić?

Krytyka rozumu praktycznego, toto o sądach. Nie chodzi o uczyniuenie poradnika życia, ale mamy odpowiedzieć tak ściśle, by opisywały prawa, jak np. prawa fizyki. Źródła etyki niewystarczające do uczynienia z niej nauki, oparł więc się o rozumną naturę człowieka. Moralność zdaniem kanta powinna się pojawić w formie obowiązku. Tylko w oparciu o obowiązek i powinność możńa mówić o moralności. Obowiązek to forma nakazu, któą człowiek nakłada na samego siebie. Kant próbuje powiedzieć, co znaczy postęowanie moralne, odw się do przykłądu: by spr czy są moralni czy nie, orzekają motywy i intencje. Możemy postępować moralnie ale w ostateczności kierować się interesem włąsnym (uczciwy kupiec - mały kupuje 4 lizaki za 200 zł, koleś wydaje ile powinien) - to nie moralność bo interes własny. Jest postępowanie zgodne z obowiązkiem i ze skłonnością do spełnienia go - „dobroć serca i współczucie”. To też nie moralnoć. Jedynym motywem skłaniającym nas do działania jest chęć moralnego działąnia, podeleganie jego obowziązkowi jest MORALNOŚCIĄ. Kryterium: Imperatyw Kategoryczny. Maksymy to nie imperatywy i prawa morlane. Maksymy to subiektywne zasady postępowania (kochaj kotki -___-”). maksymy podstawą dla imperatywów. Test: czy mogą maksymy stać się uniwersalnuymi zasadami?maksymy → Imperatywy hipotetyczne i kategoryczne;

hipotetyczne:

techniczne imperatywy zręczności - konieczne środki do zrealizowania celu

pragmatyczne imperatywy mądrości - wskazują na czyny zmierzające do osiągnięcia szczęścia,

imperatyw kategoryczny - ważny bez warunków wstępnych, powszechny, ogólny, formuła: postępuj tylko wg takiej maksymy, dzięki której możesz zarazem chcieć, by stała się powszechnym prawem. Postępuj tak, abyś człowieczeństwa tak w swej osobie jak w innego traktował zawsze jako cel, nigdy jako środek.

test maksymy - czy uda się ją uogólnić i spopularyzować.

Ludzie mogą się uniezależnić od autorytetów. Jako ludzie wolni sami kształtują swoją moralność.

W religii pisze o radykalnym złu; w człowieku tkwi możliwość odstępstwa od prawa moralnego, nawet wiedząc co dobre może odstąpić od czynienia dobra. Powodem np. słabość, chęć, wola. Świadomość może nas nie uchronić od odstępstw od prawa moralnego.

Kant widniał w indeksie ksiąg zakazanych. Dokonał destrukcji sposobu myślenia uznawanego za podstawowe w dowodzeniu istnienia Boga. Kant przeprowadza to w krytyce rozumu praktycznego: zgodnie z ideą najwyższego dobra: człowiek moralny zasługuje by być szczęśliwy. (bycie moralmnym nie gwarantuje równomiernego stopnia szcęśliwości - sceptycy) nadzieja w tym, że istnieje odgórna władza przydzielająca należną szczęśliwość. Istota ta jest wszechwiedząca, nieomylna, wszewchmocna, święta. Postulat nie jest dowodem, to rcjonalna możliwość istnienia Boga.

Podsumowując: krytyka, imperatyw kategorczny, przewrót kopernikański, badanie granic poznania, etyka w formie obowiązku, maksyma, zło radykalne, postulat istnienia Boga.

Utylitaryzm

(Bentham, Mill, Moore, Smart, Singer)

rozwinął się głównie w krajach anglosaskich, z małymi wyjątkami.

Utylitaryzm wg johna stewarda-milla: „co to jest utylitaryzm”: nauka, która uznaje za podstawę moralności użyteczność. Czyny są dobre jeśli przyczyniają się do dobra. Utylitaryzm jest systemem mającym być wolnym od religijnych (…) zajmują się ekonomią, pedagogiką, prawodastwem, stworzeniem najlepszych instytucji społęcznych. Bierze za podstawę konsekwencje działań.

Do czego my, jako ludzie, utylitaryści, powinniśmy się odwołać konstruując system ekonomiczny/prawny/społędczny/etyczny? Intuicjonizm - do poznawczej własności człowieka, jaką jest intelektualnej intuicji. Co to dobro? Możemy określić to w akcie poznawczym. Smart twiedzi, że podstwą do tworxzenia systemu nie jest włąściwość poznawcza, tylko postawa. (emotywizm) Kurwa mać. Common sense i te sprawy. Utylitaryzm czynu: Moore, Smart, (..) podstawą czynu są dobre bądź złe konsekwencje tewgo działąnia. Będzie rozwazał konsekwencje za każdym razem, gdy chce je popełnić, bada sam czyn. Utylitaryści reguł: strawson, urmson, - słuszność decyzji należy oceni n podst reguł z którego to działąnie wynika.

Utylitaryzm hedonistyczny (Bentham) i niehedonistyczny, kryterium dobra można odnieść do słuszności, której podstawą jest przyjemność. Ludzie są pod panowaniem dwóch suwerennych panów: przyjemności, do której mamy dążyć, i przykrości, której mamy unikać. Na tej podstawie możemy tworzyć sys edukacyjne, penitencjarne, itp. porównywał poziomy przyjemności, że wszystkomda się wykalkulować, ilość przyjemności jedynym kryterium słuszności deczji i poprawności postępowania.

Utylitaryzm idealny - moore, nie jest związana z przyjemnością, mimo tego posiada wartość. np. wiedza jest wartością. Krytyka utylitaryzmu, zasady użyteczności, że to maksymalizacja szczęścia dla jak największej ilości ludzi, np. skazanie człowieka wolą większości, niesłusznie.

7.12

mistrzowie podejrzeń

Paul Ricoeur 1865 esej o Freudzie.

Freud i Marks na swój sposób otwiera nową perspektywę

NIETZSCHE (postmodernizm)

XIX w, umiera w 1900 r., we wczesnym wieku dostał profesurę w bazyulei, publikował, w pewnym momencie zupełnie z tym zerwał, zaczął podróżować i pisać. Główne dzieła: narodziny tragedii, tako rzecze zaratustra, z genealogii moralności, poza dobrem i złem, antychrześcijanin, ecce homo, wola mocy. Pierwszym pkt myślenia nietzschego jest: z czym kolwiek się stykamy, jest wynikiem historycznej ewolucji - metoda genealogiczna, przez rekonstrukcję chce pokazać to, co się kształtowało. Metoda:

1. składowa historyczna - nie ma gotowego obrazu świata, kluczem do jego rozumienia jest historia.

2. Skłądowa filologiczna - istnieje związek pomiędzy sposobem myślenia i działania a językiem. Dla niego język kształtuje rzeczwistość.

3. Składowa psychologiczna - dzięki której można pokazać, dlaczego się dokonało.

Perspektywizm - nie ma obiektywnej prawdy będącej dla wszystkich i raz na zawsze, tylko sposób ujęcia, sposoby ujęcia walczą ze sobą o prymat i przewagę.

Kategoria życia, życie największoą wartością dla N. Jest różnorodne, zmienne, posiada wiele aspektów, nietendencyjne. Pierwszy typ człowieka: aktywny, dostojny, typ panów; charakteryzuje go kreatywność, ma postawę afirmatywną; swoimi działaniami wykuwają wartości i postawy, nadaje tendencje życiu, siłę twórczą, pewność. Typ reaktywny: kogoś „lichego”. Jest przepojony lękiem, jest słaby, nie akceptują życia. RESENTYMENT - powtarzający się sposób przeżywania, skostniały, utrwalony do tego stopnia, że przeżywający nie jest w stanie wyjść poza. Bojąc się życia, ludzie owładnięci resentymentem, podwoili rzeczywistość na tu i teraz, i tam i potem. Tam i potem lepsze i absolutne. Gwarantem jakaś wszechmocna istota, Bóg, „sędzia trybunału”. Sumienie to instacncja samokontroli dzięi światu zbudowanemu przez resentyment. Nihilizm i dekadencja to wyzwolenie od ideałów, są słabe. N chce wprowadzić nadczłowieka, nowy typ ludzi, nie będących pod działaniem resentymentu. Człowiek jako zwierzaczek, na obraz i podobieństwo boga, ale mała różnica między człowiekiem a zwierzęciem, ale człowiek jest pozbawiony instynktu. Tako rzecze zaratustra: głównym bohaterem prorok, spotykając ludzi naucza ich o nadczłowieku przez przypowieści. Przemiana ducha to rodzaj pracy nad sobą w drodze do nadczłowieka. Pierwszy stan to zmiana w lwa nie mówiąca: powinieneś, tylko: jak chcesz. Drugi - gra ze światem, jak dziecko, kreatywność, niewinność., afirmacji tego, co niesie życie. N zamienia etykę i moralność na estetykę istnienia, nie żyje się wg nakazów moralnych, tylko wg kreatywności. Życie poza dobrem i złem, przedmiot twórczości ludzi.

Metodologia: n nie wierzy w prawdę obiektywną relatywista poznawczy, metoda genealogiczna: historyczność, lingwistyczność i psychologiczność zdarzeń, 3 przemiany do nadczłowieka.

Freud

1856-1939, skończył gimnazjum, studiował medycynę, neopozytywista. Doświadczenie z histeryczkami, na histerie choruje tylko kobieta xD wędrówki macicy po ciele xD x] chorych nerwowo traktowano jak degeneratów. Przyczyn należy szukać w historii indywidualnej. Przebywał na stypendium w paryżu, w 1900 opublikował Objaśnianie marzeń sennych. Przedstawił pierwszą tezę: pierwszą topikę, w której spróbował opisanie funkcjonowania aparatu psychicznego. To co psychiczne nie równa się świadomości. Świadomość, przedświadome, nieświadome. Marzenia senne, przejęzyczenia, dowcipy, symptomy (widoczne na ciele objawy stany psychicznego)- nieświadome.

Ego nad superego, id (ja, to i nad-ja). Id - popędy (eros i tanatos), fazy rozwoju popędowego. Popędy filtruje kultura, nad-ja tworzy sumienie, najważniejsze w rozwoju między 1 a 5 rokiem życia. (analna i falliczna). Kompleks edypa - niah niah niah....

człowiek nieświadomy, kierują nim popędy, a Magda chce notatki. -_____________-” :P

14.12

współczesne prądy

filozofia analityczna

jeden z dominujących nurtów współcześńie, Bocheński „o filozofii analitycznej”: nie jest to jednolita szkoła „happy family” , tylko jest to rozdarta, pełna napięć i kierunków orientacja filozoficzna, ale wyróżniamy 4 cechy: analiza, język, logika, obiektywizm. Należy wykonywać drobne prace analityczne. Badać język. Należy postępować loicznie, czyli racjonalnie. Dąż do maksymalnej obiektywności analiz. Konsekwencją odrzucenie pewnych postępowań, zachowań, czyli np.: w badaniach nie należy dążyc do ougólniających syntez, w których fil miałąby być utożsamiana np. z ideologią. Obszarem uprzywilejowanym do badań jest język, więć należy odrzucić pojęcia bez desygnatów. Odrzuca się wszystkie formy irracjonalności. Mamy być obiektywni, więc unikamy swojego zdania, kierując się samymi rzeczami, a nie naszym ich postrzeganiem.

Powstała na przełomie XIX i XX w., ma korzenie niemieckojęzyczne, oraz brytyjskie. G. Frege, L. Wittgenstein, J. E. Moore, B. Russel. 1903, w czasopiśmie „Mind” opublikowano artykuł Moore'a „odrzucenie idealizmu”. Również txt Rusella „.objaśnienia matematyki”. Moore proponuje za punkt analizy zdanie, które sprawdzamy, czy jest zdroworozsądkowe, jeśłi nie - jest fałszywe.

Istotnym jest język, jego pojęcia. Moore starał się doprecyzowywać kluczowe dla różnych dziedzin pojęcia. Napisał „principia etica”, zapoczątkował etykę analityczną. Nie szuka reguł działania dla człowieka, uprzywilejowanym przedmiotem jest język wartościujący działanie. Etyka opowiada na pytanie co to jest dobro. Dobro jest obiektywną wartością nie podlegającą definicji. Da się ją zauważyć tylko w akcie intelektualnej intuicji (intuicjonizm, jest niedefiniowalna, ale poznawalna). Błąd naturalistyczny: jeśłi dobro jest czymś co jest proste, jakościowe, dobro to dobro, jeśli próbuje zamienić na inne, popełnia błąd naturalistyczny.

Wittgenstein, ciocie wiki spytać. Koło wiedeńskie, neopozytywiści (jedynym sposobem mówienia o rzeczywistości jest podejście naukowo-przyrodnicze, i powinno się to przenosić na wszyskie dziedziny, co innego było tylko ekspresją emocji). Inspirowali się nim członkowie szkóly oksfordzkiej.

Wypowiedziane zdanie prawdziwe zawiera sens, odpowiadający kryjącyą się za nim rzeczyswistości (obrazkowa teoria znaczeń).

Gra językowa, wielość użyć sformuowań. Patrzy na język jako dynamiczną, rozwijającą się całość. Możnana niego patrzeć jak na stare miasto z plątaniną ulic, otoczone nowymi dzielnicami z prostymi. Geneza problemów filozoficznych tkwi w relacji człowieka z językiem, często zmieniamy gry językowe, wpadamy w pułapki. Filozofia ma nam pomagać z opętaniem umysłu przez język.

W Polsce: Kazimierz Twardowski, zupełnie niezależnie od brytyjczyków. Miał dużą niechęć do filozofii żonglowania pojęćiami, jego szkoła lwowsko-krakowska zdobyła światową sławę. Jeśli przystępujemy do badania, musimy sprecyzować co trzeba zrobić, co zbadać. Trzeba zbadać język, jakim jest to wyrażane, znaczenie użyttych słów; jasność języka jest czmyś, do czego się dąży na każdym etapie pracy analitycznej. Akt poznania jest werbalizacją języka. Łukasiewicz, Leśniewski, Ajdukiewicz, Kotarbiński. Alfred Tarski, stworzył szkołę kalifornijską w Los Angeles. Opracował semantyczną teorię prawdy. Jan Woleńśki, wykłada do dziś.

21.12

• fenomenologia

szkoła filozoficzna jak i metoda.

Fenomen gr. zjawiać się, pojawiać się, logia - nauka. Nauka o zjawiskach.

1900, Edmund Husserl, opublikował „Badania logiczne”. Przedstawił, nawiązując do tradycji filozofii, pewien sposób postępowania przeciwstawny sposób postępowania. Chciał uwolni filozofię z dwóch przypadłości: panowanie psychologizmu, panowania historycyzmu. Psycholoizm to przekonanie, w którym kultura, lolgika, nauka, twórczość, są wyłącznie tworami umysłu ludzkiego, i da się za pomocą „mózgu” wszystko wyjaśnić. Relatywizował te twory do praw funkcjonowania mózgu. Historycyzm lub historyzm nie redukuje do podstawy naturalnej, tylko do historii, poglądy społeczne, naukowe, moralne, relatywizuje się do epoki, czasu w historii.

Huserla nie interesuje natura obiektu, tylko jego zjawisko, „bierze w nawias”. Fenomenalizuje. Trzeba zrezygnować z nawyków, poglądów, ocen, i tym podobnych. Ludzka świadomość - świadomość intencjonalna, świadomość czegoś, na coś jest nakierowana. Prawda, jako oczywistość. Redukcja erdetyczna: przygotowując się do poznania iczyszczamy się, staramy się o prosty ogląd, celem poznania jest dostrzeżenie w rzeczach ich istoty. Sens - istota rzeczy. Opis w języku dostosowanym do przedmiotu poznania.

Zastosowanie: m.in. badania aksjologiczne (M.Scheler „formalizm w etyce i materialna tetyka wartości). Aksjologia - nauka o wartościach. Uczucia są przedmiotem wartości. Wartości to obiektywnie istniejące byty, są shierarchizowane. Na samym dole są wartości hedonistyczne, potem wartości witalne, wartości duchowe, a najwyżej świętości, poznawane w akcie miłości bądź nienawiści. Im niższe potrzeby tym bardziej zniewalają. Osobną częścią wartości moralne, dotyczące sfery aksjologii, dotyczy tego, czym zajmowałą się etyka. Dobro to zrealizowana wartość. Miłość: oślepiają popędy, a jak się kocha to się więcej widzi :| (wtf?!) nigdy nie jest sumą włąściwości i cech danego człowieka. Nie stawia warunków. Miłość cielesna (namiętna), ma za przedmiot ciało; duchowa i psychiczna (charakter i te pierdoły) i całą osobę. Miłość nadaje sens ludzkiemu życiu. Miłość Boga, a przez to całego świata. Scheler był zupełnie pojebany. „następcy”: hartman, ingarden.

Inne obszary zastosowania:

Badania religijne

estetyka (ingarden)

obszar poznania drugiego człowieka, jego stanów, kim jest. (Jaspers)

Porządek, prawo, ład społeczny, nawet kosmiczny.

nietrwałe

---