Badanie fizykalne układu krążenia

Badanie tętnic szyjnych

Oglądanie:

-tętnice chybkie i duże- w wadach serca z dużą amplitudą tętna i innych stanach krążenia hyperkinetycznego

-tętnienie nasilone ale nie chybkie- w nadciśnieniu tętniczym

Palpacja

-do wewnątrz od m-o-s delikatnie uciskając drugim i trzecim palcem, ważna ocena symetrii obu stron

Osłuchiwanie:

-pomiędzy przyczepem mostkowym a obojczykowym m-o-s

-fizjologicznie wysłuchuje się I i II ton

-w warunkach patologicznych pojawia się szmer skurczowy, znika I lub II ton

Tętno żylne w naczyniach szyjnych

-synchroniczne z czynnością serca ale: o kierunku do wewnątrz, zmienia się zależnie od postawy ciała, od oddychania, nasila się po uciśnięciu brzucha, znika po uciśnięciu palcem, gdy bardzo wysokie- poruszają się płatki uszu

-ocena u pacjenta w pozycji leżącej pod kątem 45*

-poszerzenie żył szyjnych jest objawem wzrostu ciśnienia w prawym przedsionku i żyle głównej górnej a wypełnienie do poziomu kątów żuchwy w pozycji siedzącej= ciśnienie żylne ok. 25 cm słupa wody

-wzrost ciśnienia żylnego w czasie wdechu= dodatni objaw Kussmaula (zaciskające zapalenie osierdzia, niewydolność serca)

-refluks wątrobowo-żylny= wzrost ciśnienia żylnego przy ucisku nadbrzusza; gdy nadmierny= dodatni objaw Plech-Pasteura (niewydolność prawokomorowa, niedomykalność zastawki trójdzielnej)

Tętnienia

-pulsatio epigastrica= tętnienie w dołku podsercowym widoczne (lepiej po zatrzymaniu oddechu) i wyczuwalne dłonią- spowodowane przerostem i poszerzeniem prawej komory serca różnicujemy z tętnieniem aorty brzusznej oraz tętnieniem wątrobowym

Badanie tętna

Tętnienia (2)

-in Jugolu= we wcięciu nadmostkowym- w wadach serca z dużą amplitudą tętna, w tętniaku aorty wstępującej

Uderzenie koniuszkowe

-powstaje w początkowym okresie skurczu przy jeszcze zamkniętych zastawkach półksiężycowatych

-badamy oglądaniem i palpacją, przemieszczając dłoń od linii mostkowej do linii pachowej lewej

-u osób zdrowych zlokalizowane w V m/ż nieco do wewnątrz od lewej linii śródobojczykowej, może być niewidoczne ale wyczuwalne i daje się nakryć opuszką palca

Stany chorobowe

-unoszące i rozlane- przerost lewej komory serca

-osłabione- utrudnienie przenoszenia ma powierzchnię klatki piersiowej

-np. rozedma, otyłość, płyn w opłucnej lub w osierdziu

-utrudnienie ruchu serca w skurczu- np. zaciskające zapalenie osierdzia

-przesunięcie w lewo- powiększenie prawej komory

-przesunięcie w prawo (rzadko)- dekstrokardia lub inna przyczyna przesunięcia całego serca w prawo np. odma opłucnowa lewostronna

-przesunięcie w dół- znaczna rozedma płuc

-przesunięcie w dół i w lewo- powiększenie lewej komory serca

Opukiwanie serca

Stłumienie bezwzględne (powierzchowne, małe):

-określa część serca przylegającą bezpośrednio do ściany klatki piersiowej

Stłumienie względne (głębokie, duże):

-określa część serca przylegającą bezpośrednio do ściany klatki piersiowej oraz część pokrytą płucami

-ma większą wartość diagnostyczną w porównaniu ze stłumieniem bezwzględnym

-pozwala określić granice serca i jego sylwetkę

Stany chorobowe

Zanik/ zmniejszenie stłumienia serca:

-rozedma płuc

-odma opłucnej lewostronna

-odma osierdzia

-Powiększenie stłumienia serca (rozstrzeń, przerost):

-rozstrzeń lewej komory- powiększenie stłumienia serca w lewo, w górę,

w dół

- rozstrzeń prawej komory- powiększenie stłumienia serca w lewo i przy

znacznej rozstrzeni w prawo

-powiększenie prawego przedsionka- powiększenia stłumienia serca w

Prawo

-tamponada serca

pneumopericardium

pneumothorax

Tamponada serca

Powiększenie lewej komory serca

Aortalna sylwetka serca- powiększenie stłumienia serca w lewo i w dół przy zachowanej talii serca (powiększenie prawej komory serca w wadach zastawki aorty, nadciśnieniu tętniczym)

Mitralna sylwetka serca- zatarcie talii serca w wyniku powiększenia uszka lewego przy znacznej rozstrzeni lewego przedsionka (wady zastawki mitralnej, zespół płucno-sercowy, wady serca z przeciekiem lewo-prawym)

Stany chorobowe- podsumowanie

Powiększenie stłumienia serca
W lewo	-powiększenie lewej komory -powiększenie prawej komory
W prawo	-powiększenie prawego przedsionka -powiększenie prawej komory (dużego stopnia)
W górę	- powiększenie lewej komory - powiększenie przedsionków -poszerzenia dużych naczyń -bębnica, płyn w jamie brzusznej -guzy jamy brzusznej
W dół	- powiększenie lewej komory -rozedma płuc -obecność płynu, powietrza w jamach opłucnowych

Zastoinowa niewydolność serca

Ubytek przegrody międzykomorowej

Tętniak aorty

rozedma

Badanie tętna

-tętno= falisty ruch tętnic zależny od skurczu serca i elastyczności ścian naczynia

-miejscowe badania: najczęściej- tętnica promieniowa, inne: tętnica szyjna, ramienna, udowa, podkolanowa, piszczelowa tylna, grzbietowa stopy

-ocena objętości i charakteru tętna daje informacje o stanie lewej komory serca

Klasyfikacja nieprawidłowego tętna

Częstotliwości:

-tętno szybkie (pulsus frequens)

-tętno wolne (pulsus rarus)

Miarowości:

-tętno miarowe (pulsus regularis)

-tętno niemiarowe (pulsus irregularis)

Amplitudy/wypełnienia:

-tętno duże (pulsus Magnus vel altus)

-tętno małe (pulsus parvus)

-tętno naprzemienne (pulsus alternant)

-tętno nitkowate (pulsus filiformis)

-tętno dziwaczne (pulsus paradoxus)

Czasu trwania fali skurczowej tętna:

-tętno chybkie (pulsus celer)

-tętno leniwe (pulsus tardus)

Znaczenie kliniczne wybranych zmian tętna

-małe i leniwe- stenoza aortalna

-chybkie i duże- niedomykalność zastawki aortalnej i inne stany krążenia hyperkinetycznego

-nitkowate- wstrząs

-miękkie (pulsus mollis)- gorączka, anemia

-dziwaczne (zanika na wdechu)- tamponada serca, masywna zatorowość płucna

-naprzemienne (raz słabo, raz silniej wypełnione)- niewydolność lewej komory serca

-bliźniacze (pulsus bigeminus)= uporządkowana niemiarowość ES=allorhytmia

-deficyt tętna (pulsus deficiens)- różnica między liczbą skurczów serca a liczbą fal tętna na minutę- migotanie przedsionków

-różnica tętna na obu tętnicach promieniowych- choroba Takayashu, tętniak aorty, guz śródpiersia

Choroba Takayashu- poszerzona tętnica szyjna wspólna

Tętniak aorty

2

---