I DNA, RNA i przepływ informacji genetycznej 107
podwójna helisa
DNA
deoksyryboza
ryboza
puryna
pirymidyna
RNA
nukleozyd
nukleotyd
replikacja semikonserwatywna
polimeraza DNA
matryca
starter (primer)
odwrotna transkryptaza
mRNA
translacja
tRNA
rRNA
snRN A
miRNA
siRNA (małe interferencyjne)
transkrypcja
polimeraza RNA
promotor
kodon
kod genetyczny
rybosom
sekwencja Shine-Dalgarno
intron
egzon
splicing
spliceosomy
tasowanie egzonów
splicing alternatywny
Podwójna helisa typu WC
a)2 polinukleotydowe łańcuchy zwinięte wokół osi
b)helisa ma pełny obrót o 34 st. bo każda para o 36 st względem sąsiedniej i oddalone o 3,4 A
c)puryny i pirymidyny znajdują się wewn stronie helisy, a szkielet fosfodiestrowy na zew
d)A=T i G=C
e)połączenie zasady z cukrem nosi nazwę nukleozydu
Które można obalić lub potwierdzić WC
a)jeśli jedno aminoacylo-tRNA zawiera antykodon UCG a drugie ICG to w niezmutowanej komórce łączą się one do jednego (w każdym razie najdłuższe)
Cechy modelu WC:
1)dwa helikalne łańcuchy polinukleotydowe oplatają wspólną oś. Łańcuchy biegną w przeciwnych kierunkach
2)rdzeń cukrowo-fosforanowy biegnie na zew, a zasady są zwrócone do wew helisy
3)płaszczyzny zasad są prostopadłe do osi helisy, a odległość między sąsiednimi wynosi 0,34 nm. Całkowity skręt helisy powtarza się co 3,4 nm. Czyli na jeden skręt przypada 10 nukleotydów w każdym łańcuchu
4)średnica helisy wynosi 2 nm
dsDNA
a)G paruje się z C poprzez 3 wiązania
b)zasady superhelikalne znajdują się wew helisy prostopadle do osi helisy
c)deoksyryboza ma przy 3' wolną grupę OH
Pytanie z dwoma pętlami
a)formę przedstawioną na rysunku można utworzyć z sekwencji 5'ACGGT-ACCGT-3'
ssDNA/ssRNA
a)mogą tworzyć złożone struktury (spinki)
b)często ulegają zwinięciu
c)odgrywają istotną rolę w rybosomach
Kwasy nukleinowe
a)ssRNA może tworzyć helisę z komplementarnym ssDNA
b)deoksyryboza nie zawiera grupy 2OH
Rozpoznać puryny pirymidyny
Pirymidyny- dłuższa nazwa, więc mniejsze cytozyna (-NH3) tymina (-CH3)
Puryny- krótszą, więc podwójne Adenina (NH2) Guanina (O)
Rodzaje RNA (którego najwięcej, co kodują poszczególne klasy)
1) mRNA
-informacyjny
-matryca do syntezy białek (translacja)
- heterogenność klasy
- 1,2 kz
-spinki
-najmniej
-zazwyczaj powstaje z pre mRNA
-na końcu 3' ogon poli(A), niekodowany przez DNA matrycę
-kap na końcu 5
mRNA u Euk
a)zazwyczaj powstają z pre-mRNA
b)posiadają na końcu 3' ogon poli(A), niekodowany przez matrycę
c)mRNA Euk nie zawiera intronów pre-mRNA je ma
2)tRNA
-przenosi zaktywowane aminokwasy do rybosomów, gdzie dochodzi do ich połaczenia w kolejności
określonej przez mRNA
-antykodon i miejsce wiązania aminokwasu na przeciwległym końcu
-zawiera od 70-90 nukleotydów
-duża część jest sparowana
-CCA na końcu 3
-wiele zmodyfikowanych nukleotydów
-ok. połowa nukleotydów jest sparowana
-wszystkie mają fosforyzowany koniec 5'
3)rRNA
-największy, najwięcej
-rybosomowy
-główny składnik rybosomów
-3 rodzaje (23,16 i 5S)
-wszystkie rybosomy E. coli zawierają po jednej cząsteczce każdego z tych rodzajów
-katalizuje syntezę białka
4) snRNA
-małe jądrowe
-biorą udział w usuwaniu intronów i łączeniu egzonów RNA
-posiada kap na końcu 5
5)niskocząsteczkowe RNA
-ważny składnik cząstki rozpoznającej sygnał SRP (cytoplazmatycznego kompleksu zbud z białka i RNA,
który kieruje białka na zewnątrz komórki lub do określonych wewnątrz
6) miRNA
-mikro
-małe, niekodujące RNA, które wiążą się do komplementarnych cząsteczek mRNA i hamują translację
7) siRNA
-małe interferencyjne
-małe cząsteczki RNA wiążące się do mRNA i ułatwiające ich dgradację
-hamowanie ekspresji specyficznych genów
8)jest składnikiem telomerazy, enzymu odpowiadającego za zachowanie telomerów (zakończeń
chromosomów podczas replikacji DNA)
Polimerazy DNA
a)potrzebna obecność czterech NTP
b)jon Mg2+
c)nowy łańcuch jest składany bezpośrednio na istniejącej już matrycy DNa
d)enzym zależny od matrycy
e)do zainicjowania syntezy potrzebują krótkiego startera, mający wolną grupę 3OH
f)nukleofilowy atak 3OH startea na at fosforu
g)tworzy się wiązanie fosfodiestrowe i zostaje uwolniony pirofosforan
h)wiele polimeraz DNA może naprawiać błędy przez usuwanie niedopasowanych nukleoydów
Polimerazy DNA (nukleotydylotransferaza DNA) potrzebuje (jak chce syntetyzować DNA):
a)starter z 3OH
b)matrycy ss lub dsDNA
c)Mg
d)dNTP
e)aktywne 5'trifosforany deoksyrybonukleotydów
f)atak na Pi (jak polimerazy RNA)
Polimerazy DNA I
a)wymagana w naprawie DNA
b)wymagana w replikacji
c)potrzebuje primera i matrycy
d)usuwa primer i wypełnia szczeliny podczas replikacji
e)egzonukleaza 5-3
Polimerazy DNA II
a)potrzebuje primera z 3OH wolna i matrycy
b)wymagana w naprawie DNA
c)aktywność nukleazowa 3-5
Polimerazy DNA III
a)wymagana do replikacji
b)potrzebuje primera i matrycy
c)tworzy najwięcej DNA podczas replikacji
d)aktywność nukleazowa 3-5
e)holoenzym syntetyzuje większość DNA (wiąże się specyficznie z matrycą)
f)podjednostka ε wykonuje czytanie i sprawdzanie większości syntez DNA
g)zlokalizowana w nukleoplazmie
h)tworzy prekursorowi tRNA
Odwrotna transkryptaza 118,130,153,808
-retrowirusowy enzym (przepływ informacji wstecz od RNA do DNA, mają 2x ssRNA)
-bierze udział w w kopiowaniu RNA na DNA
-katalizuje syntezę komplementarnej nici DNA, rozpad nici RNA, utworzenie komplementarnej nici DNA
-musi być starter DNA z wolną grupą 3'-hydroksylową (oligoT)
-w obecności tri fosforanów czterech deoksyrybonukleozydów
-wbudowuje się dsDNA do genomu
-aktywności: 1)polimeraza DNA zależna od DNA
2)polimeraza DNA zależna od RNA
3)hybryd DNA-RNA
wirusowy RNA odwrotna transkryptazasynteza DNA komplementarnego do RNA hybryda DNA-RNA odwrotna transkryptaza trawienie RNA transkrypt DNA wirusowego DNA odwrotna transkryptazasynteza drugiej nici DNA dwuniciowy wirusow DNA
Translacja
a)wiązanie aminokwasów jest niekorzystne termodynamicznie i wymaga hydrolizy ATP
b)że syntetaza aminoacylo-tRNA przeprowadzając aktywację aminokwasów tworzy produkt pośredni, hydrolizując ATP z wytworzeniem pirofosforanu
c)u Pro transkrypcja sprzężona z translacją a u Euk nie
d)aminokwasy dodawane do C końca
Translacja mRNA u Pro
a)cząsteczka elongacyjna Tu oddziałuje ze wszystkimi cząsteczkami aminoacetylo-tRNA oprócz fMet-tRNA
b)peptydylo-tRNA może zajmować miejsce P lub A zależnie od cyklu komórkowego
c)fMet-tRNA zajmuje miejsce P
d)mRNA policistronowe
f)aminoacylo-tRNA wiąże się do miejsca P
g)IF2 zdolny do hydrolizy GTP dzię czemu energia do translacji
ETAPY:
(1)metionylo-tRNA
(2)formylometionylo-tRNA
(3)sekwencja sine-Dalgarno (bogata w puryny) + AUG
(4)kierunek translacji 5-3
(5)mRNA policistronowe
translacja mRNA Euk
a)kończy czynnik uwalniający ( u Pro hydrolizuje GTP)
b)biorą udział białka wiążące z 5 mRNA i inne czynniki inicjujące
c)może być regulowane przez kinazy białkowe
d)aminokwasy aktywowane przez przyłączenia do tRNA
f)rozpoczęcie na kodonie przez specyficzne pre tRNA i kodonu
g)wiązanie peptydowe aminoacylo-tRNA miejsca A a reszta peptydylowa (inicjatorowi tRNA) miejsca P
polimeraza RNA potrzebuje do syntezy:
a)matrycy (dsDNA, ssDNA)
b)aktywowane prekursory (ATP,GTP,UTP,CTP)
c)dwuwartościowy jon metalu (Mg, Mn)
Polimeraza RNA I
a)zlokalizowana w jąderku
b)syntetyzuje RNA 5-3
c)jest zbudowana z kilku podjednostek
Polimeraza RNA II
a)jest zlokalizowana w nukleoplazmie
b)silnie inhibowany przez amanityne
c)w kierunku 5-3
d)ma podjednostkę z powtarzalną sekwencją aminokwasów regulowana w fosforylacji
e) tworzy prekursorowi mRNA
Polimeraza RNA III
a)zlokalizowana w nukleoplazmie
b)tworzy prekursorowy tRNA
c)5-3
d)jest zbudowana z kilku podjednostek
Kod genetyczny
a)bezprzecinkowy
b)prawie absolutnie uniwersalny
c)zdegenerowany (ale z innego powodu niż w odp)
d)61 kodonów koduje 20 aminokwasów
-jeden aminokwas kodują 3 nukleotydy (kodon)
-jest nienakładający się
-nie ma znaków przestankowych
-jest zdegenerowany (niektóre aminokwasy są kodowane przez więcej niż 1 kodon)
tylko trp i met mają po 1 kodonie
sekwencje Shine-Dalgarno
a)występuje w bakteryjnym mRNAprzed kodonem AUG lub GUG (koduje Met, sygnał startu)
b)komplementarna do 3'końcowego rejonu w cz. rybosomalnego RNA
c)rejon bogaty w puryny ( A i G)
II Poznawanie genów 134
enzym restrykcyjny
palindrom
sonda DNA
hybrydyzacja Southern
hybrydyzacja northern
metoda dideoksy Sangera (kontrolowana germinacja replikacji)
PCR (reakcja łańcuchowa polimeryzacji)
wektor
plazmid
lepkie końce
ligaza DNA
fag lambda
BAC (sztuczny chromosom bakteryjny)
YAC (sztuczny chromosom drożdżowy)
biblioteka genomowa
mutageneza ukierunkowana
mutageneza kasetowa
pseudogen
ruchome elementy genetyczne
SINE (krótkie rozproszone sekwencje powtórzone)
LINE (długie rozproszone sekwencje powtórzone)
Chip genowy (mikromacierz DNA)
cDNA (komplementarny DNA)
odwrotna transkryptaza
biblioteka cDNA
wektor ekspresyjny
transgeniczna mysz
uszkodzenie genu (nokaut)
interferencja RNA
RISC (kompleks wyciszający indukowany przez RNA)
plazmid Ti (plazmid indukujący tumor)
mikrowstrzeliwanie DNA (transformacja przez bombardowanie)
PCR, które niepoprawne:
a) DNA powielany jest w postępie geometrycznym
b)służy do wykrywania re aranżacji chromosomalnych
c) może być wykorzystywana do wykrywania niewielkich
d)uda nam się przeprowadzić gdy denaturacja w zbyt niskiej temp, hybrydyzacja w zbyt wysokiej
f)produkty PCR mogą być analizowane za pomocą metody Western blooting (do małych ilości białek, swoiste przeciwciała)
-służy do wielokrotnego powielania wybranych sekwencji DNA
-musimy znać sekwencje przylegające
-dodajemy: 1) parę starterów, które hybrydyzują z sekwencjami przylegającymi
2) tri fosforany DTP
3)termo stabilną polimerazę DNA
-składa się z 3 etapów:
1) oddzielenie nici DNA (denaturacja) 95C, 15s
2) hybrydyzacja starterów 54C, 3'-końce, 20-30 nukleotydów
3) synteza DNA (elongacja) 72C, 5'-3', zachodzi na obu niciach
-powielenia sekwencji docelowej wykładniczo następuje, dłuższe cząsteczki zaś liniowo i używane jako matryce
-powielana sekwencja może być znacznie dłuższa od startera
-amplifikacja może zajść nawet wtedy gdy startery nie są idealnie komplementarne
-amplifikacji ulega tylko odcinek zawarty między parą starterów hybrydyzujących z matrycowym DNA
-metoda wysoce specyficzna i czuła(hybrydyzacja w wysokiej temp, powiela nawet pojedynczą cz)
-wykrywa bardzo małe ilości bakterii i wirusów
-bada DNA w archeologicznych próbkach
-monitoruje przebieg chemioterapii
-identyfikacja zgodności genetycznych (test na ojcostwo)
Geny u Euk
a)większość nieciągła, bo introny
b)czy współliniowe ze swoimi produktami białkowymi
c)czy eksony kodują rejony białek odrębne strukturalnie i funkcjonalnie
d)czy nowe białka powstają w wyniku rearanżacji eksonów
Metoda Sangera
a)odczytać od dołu, napisać komplementarną i zapisać ją od 5-3
b)może się w mieszaninie znajdować: polimerazy DNA, matryca, 2,3-dedeoksy analog dNTP
c)znakuje się przy użyciu alfa lub gamma P32 ATP
-kontrolowane przerywanie replikacji enzymatycznej
-ta sama procedura jednocześnie w czterech mieszaninach reakcyjnych
-we wszystkich wykorzystuje się polimerazę DNA, by utworzyć nić komplementarną do określonej sekwencji w ssDNA
-syntezę inicjuje fragment DNA
-zawiera 4 rodzaje tri fosforanów deoksyrybonukleozydów i małą ilość 2'3'-dideoksyanalogu jednego z czterech nukleotydów, innego dla każdej mieszaniny
cDNA
a)powstaje w odwrotnej transkryptazie mRNA
b)nie będzie sekwencji intronowych
-DNA komplementarny do dojrzałego mRNA
-może ulegać ekspresji z kom. gospodarza
-odwrotna transkryptaza (warunek starter DNA z wolną grupą 3OH komplementarny do matrycy RNA)
-jako starter można zastosować oligonukleootyd zbudowany z połączonych reszt tymidyny [oligo(T)]
oligo(T) tworzy komplementarne pary z Poli(A), która jest obecna na końcu 3'wiekszości eukariotycznych cząsteczek mRNA
-w skrócie odwrotna transkryptaza syntetyzuje nić cDNA na matrycy mRNA, a po hydrolizie nici mRNA polimeraza DNA dobudowuje drugą nić do matrycy cDNA
IIIReplikacja, naprawa i rekombinacja DNA 164 i 787
homolog
para log
ortolog
przywrócenie sekwencji
substytucja konserwatywna
macierz substytucji
przeszukiwanie BLAST
szablon sekwencyjny
ewolucja dywergentna
ewolucja konwergenta
drzewo ewolucyjne
chemia kombinatoryczna
B-DNA
A-DNA
duży rowek
mały rowek
Z-DNA
zwinięcie superhelikalne
liczba opleceń (Lk)
topoizomer
liczba skrętów (Tw)
liczba zwojów (Wr)
topoizomeraza
polimeraza DNA
matryca
starter
egzonukleaza
prymaza
widełki replikacyjne
fragment Okazaki
nić opóźniona
nić wiodąca
ligaza DNA
helikaza
procesywność
klamra
model puzonu
miejsce początku replikacji
ORC (kompleksy początku replikacji)
cykl komórkowy
telomer
telomeraza
powtórzenia trójnukleotydowe
mutagen
naprawa niesparowanych nukleotydów
naprawa bezposrednia
naprawa rozpoczynająca się od wycięcia zasady
naprawa przez wycięcie nukleotydów
NHEJ (niehomoogiczne połączenie końców)
Gen supresor nowotworu
test Amesa
RecA
struktura Hollidaya
rekombinaza
kompleks rekombinacyjny
Ligaza bakteriofaga i zwierząt (cechy wspólne)
a)źródłem energii jest ATP
b)biorą udział w naprawie uszkodzonego DNA
c)podczas ligacji powstaje kompleks enzym-adenylan, adenylan-DNA
d)do utworzenia wiązania fosfodiestrowego ligaza zużywa 2 wysokoenergetyczne wiązania
e)enzym katalizuje reakcje tworzenia wiązania fosfodiestrowego
f)bierze udział w syntezie (zwierze)
g)w jakich procesach uczestniczy
h)drDNA
i)przeprowadza reakcję wieloetapową
j)zużywa 2 wiązania wysokoenergetyczne
k)uwalnia się zawsze PPi
Ligaza DNA 259, 800 rozdział 28
a)katalizuje tworzenie się wiązania 3OH i 5P (fosfodiestrowych w msc zerwania)
b)wymaga kofaktora NAD+ albo ATP zależne od źródła enzymu, energia do w. fosfodiestrowych
c)mechanizm wymaga utworzenia związania kowalencyjnie enzym-adenylan
d)mechanizm wymaga aktywacji fosforanem DNA przez formowanie wiązania fosfobezwodnikowego z AMP
e)wymagana w replikacji DNA naprawy i rekombinacji
f)łączy końce nici opóźnionej ze sobą i mogą je zrobić w formę kolistą
g)potrzebuje wolnej 3OH i ufosforylowanej 5OH
h)4 nukleotydy
-łączy DNA plazmidu i wprowadzonego fragmentu
-katalizuje wiązania fosfodiestrowe w miejscach zerwania łańcucha DNA
-potrzebuje wolnej grupy 3OH oraz ufosforylowanej 5OH
-wymaga również, a by łączone odcinki znajdowały się w obrębie dwuniciowej helisy
-energia potrzebna do ligacji pochodzi z ATP lub NAD+
-DNA łączy się przez końce kohezyjne
-wykorzystuje linkery DNA (mogą być rozcinane przez enzymy restrykcyjne)
(1)łacznik zostaje kowalencyjnie przyłączony do końców DNA lub wektora
(2)końce 5' linkera i cząsteczki DNA poddaje się fosforylacji za pomocą kinazy polinukleotydowej
(3)łączenie za pomocą ligazy z faga T4 (dsDNA tępe końce - bez nieparowany odcinków ss)
Które sekwencje w Z-DNA
a)tam gdzie dużo C i G
hybryd 19·, prawoskrętna, wąski i głęboki rowek to
a)hybryd DNA-RNA i A-DNA
DNA A
a)prawoskrętna
b)struktura podobna do podwójne helisy RNA
c)nici mają przeciwne zwroty
DNA B
a)szeroki i głęboki rowek
b)prawoskrętna
c)10,4 zasad na skręt
d)nici przeciwne zwroty
DNA Z
a)fosforany w szkielecie są zygzakowate
b)nici przeciwny zwrot
Prymaza
a)nie syntetyzuje krótkich DNA
b)polimerazy RNA
Topoizomeraza
a)zmienia liczbę (opleceń) miejsc wiążących topoizomerów
b)przerywa DNA i powoduje relaksacje wiązań fosfodiestrowych
c)tworzy kowalencyjny intermedia z substratem DNA
d)może używać ATP do utworzenia ujemnej superhelikalnego DNA z formy rozluźnionej
e)5 fosforan wiąże łączy się z OH tyrozyny
Lk=Tw+Wr
Wr-liczba zwojów jest cechą topologiczną cz
Lk-liczba opleceń mówi ile razy jedna nić DNA oplata prawoskrętnie drugą nić dna i dlatego zawsze dodatnia helisa B
Widełki replikacyjne
a)miejsce zrelaksowanego DNA
nić opóźniona
a)syntetyzowana nieciągle
b)kierunek syntezy przeciwny do widełek
nić prowadząca
a)syntetyzowana ciągle
Fragmenty Okazaki
a)syntetyzowane ciągle
b)kierunek przeciwny
Paralog, homolog, ortolog
a)czy mutacje zachodzące w jednostce uległej duplikacji mogą prowadzić do nowego białka
helikaza DnaB
a)rozwiązane nici pochodzące z replikacji w powiązaniu z białkami dnaA i danC
Naprawa DNA uszkodzonego UV
a)uvrABC enzym rozpoznaje uszkodzenia wywołane dimerem tymidynowym
b)enzym fosforeaktywny absorbuje światło i odcina dimer tymidynowy w celu odtworzeni reszt tyminy
c)uvrABC (egzonukleaza) hydrolizuje wiązanie fosfodiestrowe
d)polimerazy DNA I wypełnia przerwy, ligaza DNA
Telomerazy
a)nie uzupełniają nici opóźnionej
b)odwrotna transkryptaza 5-3
c)RNA matryca/starter
d)syntetyzuje nici bogate w G
e)aktywność polimerazowa RNA
f)dołączają reszty do 3 nici matrycowej, na której będzie syntetyzowana nić opóźniona
Replikacja DNA
a)etapy, gyraza, prymasa (tab 861)
b)u Pro nie potrzbea ATP, topoizomeraza I tnie dwi nici, topoizomeraza II nie jedną nić
IV Synteza i splicing RNA 825
transkrypcja
polimeraza RNA
miejsca promotorowe
czynnik transkrypcyjny
technika odcisku stopy (fotoprinting)
sekwencja zgodna
podjednostka sigma
bąbel transkrypcyjny
białko Rho
CTD (domena C-koncowa)
kaseta TATA
enhancer (sekwencja wzmacniająca)
snoRNA (niskocząsteczkowe jąderkowe cząstki rybonukleoproteinowe)
pre-mRNA
5'kap
ogon Poli(A)
redagowanie RNA
splicing RNA
spliceosom
snRNA (niskocząsteczkowe jadrowe RNA)
snRNP (niskocząsteczkowe jądrowe cząstki rybonukleoproteinowe)
splicing alternatywny
RNA o właściwościach katalitycznych
splicing autokatalityczny
Sygnały rozpoczynające i kończące transkrypcję
b) promotor genów szoku cieplnego różnią się w sposób zasadniczy od typowych promotorów rozpoznawanych przez inne warianty odpowiedniej podjednostki
c) sygnałem terminacji jest cz. RNA o strukturze spinki przed kilkoma UUU oraz antybiotyki (dużo C-G)
d) heksametryczne białko Rho jest ATPazą w obecności ssRNA (nie jest niezbędne)
e) u E. coli wyspecjalizowane sygnały terminacji zwane atenuatorami
DNAtransrypcja RNA translacja BIAŁKO
-synteza RNA na matrycy DNA
-katalizowana przez polimerazę RNA (inicjacja syntezy i stopniowe wydłużanie)
-polimeraza potrzebuje: 1) matryca (dsDNA)
2) aktywowane prekursory (ATP,GTP, UTP, CTP)
3) Mg2+ lub Mn2+
-funkcja polimerazy: 1)poszukuje miejsc odpowiedzialnych za inicjację (msc promotorowe)
2)rozplata krótki odcinek DNA (DNA jako matryca)
3) wybiera tri fosforan rybo nukleozydu i katalizuje utworzenie wiązania
fosodiestrowego
4) rozpoznaje sygnały terminacji
5) oddziałuje z białkami aktywującymi i wpływającymi negatywnie na syntezę
(czynniki transkrypcyjne)
-podjednostki: 1) α-wiąże białko regulatorowe
2)β-wiąże trifosforany rybonukleotydów, wiąże matryce DNA
3)σ - odszukuje miejsca promotorowe, pomaga zainicjować syntezę,
oddysocjowuje od enzymu (ma warianty w zależności od warunków),
zdolność inercji transkrypcji miescach promotorowych
znajduje się w polimerazie do paramotorowych rejonów RNA
Białka ochronne
a)wiążą się z rosnącymi łańcuchami polipeptydowymi
b)przykładem jest grupa białek szoku termicznego
Ekspresja genów u Eukariota
a)aktywatory i represory działają poprzez zmianę szybkości tworzenia się kompleksu transkrypcyjnego
b)zaktywowane związanym hormonem receptory wiążą się ze specyficznymi sekwencjami elementami odpowiedzi na hormon
c)w wielu białkach kontrolujących ekspresję genów, wiążących się specyficznie do palca cynkowego
d)geny w rozluźnionej chromatydzie nieaktywne
e)pufy aktywują transkrypcję
Transkrypcja genów u E. coli
a)produktem może być policistronowy mRNA
b)faza elongacji podczas transkrypcji jest przeprowadzana przez rdzeń polimerazy
c)ekspresja genów jest kontrolowana głównie na poziomie transkrypcji
d)pre-mRNA podlega procesowi składania (splicing) przed translacją
e)polimeraza RNA aktywność nukleazowa, która umożliwia korekcję błędów
rho
a)aktywowane przez ssRNA
b)działa helikaza DNA-RNA
c)posiada niekodujące sekwencję?
oriC
a)produkt inicjacji syntezy
Splicing spliceosomu (miejsce wiązania)
a)adenylo-2OH atakuje
b)3OH E1 atakuje E2
c)nie skróci produktu, powstanie takie samo białko
d)nie ma ATP
e)tworzy się lasso
f)tworzy się wiązanie 2'5'fosfodiestrowe
g)u wyższych kręgowców Splicing przez spliceosom, u niższych może występować autokatalityczny splicing
h)w spliceosomie u wszystkich Euk uczestniczą katalityczne cząsteczki snRNA
Splicing alternatywny
a)segregacje selektywna RNA
Splicing Tethahy
a)potrzebny kofaktor GTP, GDP
c)kieszeń (zawiera cząsteczki prekursorowego RNA)
d)nie potrzeba ATP
Splicing autokatalityczny typu 1
a)atak grupy 2OH z rozgałęzienia na miejsce splicingowe 5
b)atak grupy 3OH eksonu pierwszego na koniec 5P eksonu drugiego
c)powstanie połączonych eksonów oraz intronu w formie lassa
Bąbel transkrypcyjny
a)podjednostka σ (utrata tej podjednostki, rdzeń silnie się wiąże do matrycy)
b)17 nukleozydów nici kodującej DNA w formie pojedynczej
I grupa splicingowa
a)reakcje transestryfikacji zrywania i tworzenia wiązań
b)wymaga nukleozydu guanozowego lub nukleotydu
II grupa splicingowa
a)wymagane wiązanie 2-5 fosfodiestrowe
b)reakcje transestryfikacji zrywania i tworzenia wiązań
d)produkt pośredni o kształcie lassa
Splicing mrNA
a)wymagane wiązanie 2-5 fosfodiestrowe
b)reakcje transestryfikacji zrywania i tworzenia wiązań
c)spliceosomu wymagany
d)produkt pośredni w kształcie lassa
e)snRNPs wymagane
f) co się stanie jak przesuniemy w stronie 5' - nic, produkt białkowy taki sam, zmieni się kształt lassa
splicing eukariotyczny tRNA
a)aktywność ligazy I nukleazy są potrzebne
Redagowanie
a)zwiększa różnorodność genomu
b)zachodzi po transkrypcji
Redagowanie RNA
a)może polegać na insercji lub delecji
b)zmiana w transkrypcie RNA może zajść przez reakcje powodującą zmianę kodonu jakiegoś aminokwasu na STOP
c)w niektórych mitochondrialnych mRNA sekwencje, które mają być zmodyfikowane rozpoznaje specyficzna cząsteczka RNA zwana przewodnikiem
Bakteriofag i rec
a)w fazie lizogenicznej w bakterii nazywany profagiem
b)przyłącza do ssDNA-recA, włącza lize
c)cro przyłącza się do OR3, hamuje rep lambda
d)koduje tylko represor w fazie lizogenicznej
Miejsca promotorowe E.coli
a)mogą wykazywać różną wydajność transkrypcji
c)określa stronę startu dla transkrypcji na matrycy DNA
d)te które mają sekwencję prawie zgodne z sekwencjami zgodnymi (są sparowane przez 17 pz) są b.wydajne
Ogony poliA
a)dodawne przez polimerazę poliA
b)zużywane ATP
c)sekwencja rozcinająca na 3'końcu
V Synteza białek 861
translacja
rybosom
tRNA
kodon
antykodon
syntetaza aminoacylo-tRNA
podjednostka 50s
podjednostka 30s
polisom
sekwencja Shine-Dalgarno
centrum peptydylotransferazowe
zasada tolerancji
czynnik inicjujący
czynnyk elongacyjny Tu (EF-Tu)
czynnyk elongacyjny Ts (EF-Ts)
czynnyk elongacyjny G (EF-G)
czynnik uwalniający
sekwencja sygnałowa
peptydaza sygnałowa
SRP (cząstka rozpoznająca sekwencję sygnałową)
SR (receptor SRP)
translokon
pęcherzyk transkryptujący
białko płaszcza
v-SNARE
t-SNARE
Aminoacylo-tRNA
a)dla każdego aminokwasu istnieje inny enzym katalizujący tworzenie odpowiedniego
b)rodzaj aminokwasu przyłączonego do tRNA zależy od rodzaju syntetazy
c)większość syntetaz aminoacylo-tRNA posiadają aktywność korekcyjną
Pytanie do syntezy:
a)produkt przejściowy którego gr karboksylowa tworzy wiązanie bezwodnikowe z ortofosforanem
b)estry aminokwasów syntetyzowane na 3' tRNA
c)potrzebne ATP
d)aktywność korygująca pozwala na usunięcie z syntetazy treonylowej serynę
-aminokwas ulega estryfikacji i zostaje przyłączony do 2'OH lub 3'OH adenozyny tRNA
-przyłączenie danego aminokwasu do swoistego tRNA decyduje o prawidłowym odczytaniu kodu genetycznego
-syntetazy aminoacylo-tRNA selektywnie rozpoznają aminokwasy ulegające aktywacji
(każda syntetaza jest specyficzna dla swoistego aminokwasu)
-aktywność korekcyjna syntetaz aminoacylo-tRNA zwiększa poprawność syntezy białka
-większość syntetaz zawiera centra acylujące (odrzuca większe aminokwasy)i hydrolityczne (mniejsze)
-dla każdego aminokwasu istnieje przynajmniej jedna swoista syntetaza aminoacylo-tRNA i przynajmniej jeden swoisty tRNA
Sekwencje sygnałowe
b)SRP zapobiega przedwczesnej elongacji, a przez to fałdowaniu się białka
c)rozfałdowane łańcuchy polipeptydowe są optymalnymi substratami do transportu przez błonę
Synteza białka u Prokariota
a)hydroliza GTP przez czynnik elongacyjny EF-Tu umożliwia uwolnienie
Transkrypcja u Euk
a)związanie TBP do TATA zapoczątkowuje transkrypcję
b)jest wymagana poprzez sekwencję wzmacniające działające w układzie cis wiążąc się z czynnikami transkrypcji działającymi w trans
c)polimerazy RNA II potrzebuje czynników transkrypcyjnych aby zaszła inicjacja
d)transkrypt przed translacją
Regulacja transkrypcji
a) mogą aktywować polimerazy DNA i RNA
b)mogą wiązać się do histonów
c)zdolność wchodzenia do jądra tylko u Euk
e)Represor przyłącza się do regionów cis
f)represory mają budowę modułową
a)ponieważ transkrypcja zachodzi w jądrze kom a translacja w cytoplazmie konieczny jest transport tran skryptów z jądra do cytozolu
b)struktura określana mianem kap tworzona jest na 5'końcu większości mRNA
c)cząsteczki pre-mRNA kodujące część białek podlegają procesowi redagowania…transkryptu nie jest w pełni zgodna z sekwencją odpowiedniego eksonu w genie kodującym
d)większość genów kodujących mRNA jest rozcinana przez endonukleazę od końca 3 przez polimerazę poli(a)
tRNA
a)zawiera antykodon
b)może być połączony z aminokwasem wiązaniem estrowym
c)oddziaływuje z mRNA na drodze translacji
d)może posiadać różną liczbę różnych sekwencji
e)służy jako połączenie między mRNA a pojedynczym aminokwasem
VI Kontrola ekspresji genów u Prokaryota 896 (zielony), 1007 (czerwony)
motyw helisa-zwrot-helisa
homeodmena
bZip (zamki leusynowe oskrzydlone ciągami aminokwasowymi o charakterze zasadowym)
motyw palców cynkowych Cys2His2
beta-galaktozydaza
model operonu
rep resor
rep resor lac
operator lac
induktor
IPTG (izopropylotiogalaktozyd)
rep resor pur
korepresor
represja kataboliczna
CAP (białko aktywujące geny kataboliczne)
typ komórki
kontrola kombinatoryczna
sekwencja wzmacniająca, wzmacniacz
mediator
histon
chromatyna
nukleonom
cząstka rdzeniowa nukleosomu
miejsca nadwrażliwe (hipersensytwne)
ChIP (technika immunoprecypitacji chromatyny
hipometylacja
wyspy CpG
jądrowy receptor hormonu
ERE (element odpowiedzi na estrogeny)
ko aktywator
agonista
steroid anaboliczny
antagonista
SERM (selektywny modulator receptorów estrogenowych)
HAT (acetylotransferaza histonów)
domena wiążąca acetylotransferazę
bromodomena
TAF (czynnik wiążący się z białkiem TBP)
kompleks re modelujący chromatynę
deacetylaza histonów
atentacja
transferryna
receptor transferryny
ferrytyna
IRE (element odpowiedzi na żelazo)
IRP (białko wiążące się do IRE)
Przedtranslacyjna kontrola ekspresji genów u Eukariota
a)alternatywny splicing pre-mRNA dzieki któremu powstają różne cząsteczki transkryptu
b)rozluźnienie struktury spakowanego DNA poprzez modyfikacje białek histonowych
c)selektywna degradacja cząsteczek mRNA
d)regulacja tworzenia się kompleksu inicjującego translację
e)selektywne składanie aktywnych kompleksów transkrypcyjnych
Białko C operonu ara
a)wiąże się specyficznie z DNA w obecności arabinozy
b)przyłączając się do ataO2 i araI powoduje wypętlenie i blokadę syntezy genów BAD
c)autoregulacja
Bakteriofag lambda
a)syntetyzuje tylko represor lambda w bakterii lizogenicznych
b)sssDNA=recA oddziaływuje z nim także represor lambda
c)zostaje uwolnione z chromosomu bakteryjnego z kompleksu rexDNA
d)gdy nic nie atakuje zmienia to w fazie lizogenicznej jest on obecny z uwagi na represor który ulega autoregulacji
e)profag (DNA) jest także lizogenicznej gdy nie aktywuje zmiany bo represor lambda
f)cro wiąże się do or3 i wtedy hamuje represor (gen c1)
g)syntetyzuje 3 różne klasy mRNA które sąwyznaczane poprzez czas po infekcji ich pojawienia
h)niosą programowaną syntezę białek potrzebnych do replikacji genów i produkcja ich strukturalnych komponentów
i)tworzą N iQ które działają jako białka regulacji pozytywnej
j)Ni Q zapobiegają końca transkrypcji
k) N powoduje produkcję białka niezbędnego do replikacji DNA faga i rekombinacji
l)Q potrzebne gdy są transkrybowane geny białka główki i ogonka wirusa oraz białka konieczne do lizy kom gospodarza
ł)Represor powinowactwo do OR1
m)w fazie lizogenicznej ekspresji podlega tylko gen c1
n)aby fag przeszedł w fazę lityczną musi dojść do szukodzenia DNA
o)w fazie lizogenicznej DNA faga nazywa się pirofagiem
p)zniszczenie struktury DNA powoduje związanie się nią białek recA, które powodują degradację represora, a jak nie ma represora to jest synteza białka cro i N i fag przechodzi w fazę lityczną
Operon arabinozowy
b)w obecności cAMP-CAP i arabinozy nie da się zapętlić
Operon trp
a)kontrola ilości policistronowego mRNA tworzącego na poziomie inicjacji I terminacji transkrypcji
b)sekwencja i skoordynowana produkcja 5 enzymów metabolizmu trp z ssRNA (przekształcają chory zmian w trp)
c)produkcja transkryptów różnych rozmiarów zależna od poziomu trp w kom
d) trp jest korepresorem
e)transkrypcja operonu trp jest regulowana … odcinka liderowego
f)liderowy mRNA koduje krótki peptyd testowy
RNA liderowy operonu trp
a)mutacja delecji w DNA kodującym 3 koniec RNA daje powód do wzrostu poziomu biosyntezy enzymów przekształcających trp
b)krótkie otwarcie ramki odczytu zawierającego kodon trp, wśród innych istnieje wew literowego RNA
c)liderowy RNA koduje peptyd którego zdolność syntezy monitoruje poziom trp-tRNA w kom
e)struktura liderowego RNA in vivo zależy od pozycji rybosomu translacyjnego
lambda Represor
a)wiąże sekwencję DNA z rejonami o podwójnej symetrii (lac represor)
b)przeszkadza w funkcjonowaniu polimerazy RNA przez związanie z DNA (lac represor)
c)efekty regulatorowe są antagonizowane białkiem rho
d)innaktywowane przez recA
e)reguluje własną syntezę
f)współdziała z powtarzalną sekwencją wariantów z ich operonami
g)stymuluje inicjację transkrypcji
h)bierze udział jako pozytywny i negatywny regulator
a)wiąże specyficznie do sekwencji DNA rozpoznawanych przez białko cro
b)różne powinowactwo do miejsc OR
trp represor
a)wiąże sekwencje DNA z rejonami podwójnej symetrii
b)przeszkadza w funkcjonowaniu polimerazy RNA przez związanie z DNA
kompleks cAMP-CAP
a)wiąże sekwencje DNA z rejonami podwójnej symetrii
b)stymuluje inicjację transkrypcji różnych operonów katabolicznych
c)stężenie zależy od poziomu glukozy
d)chroni przed DNAzą -87 do -47
e)aktywator transkrypcji
f)w operonie ara wpływa na geny struktury
białko araC
a)reguluje własną syntezę
b)bierze udział jako pozytywny i negatywny regulator
c)przeszkadza w funkcjonowaniu polimerazy RNA przez związanie z DNA
d)stymuluje inicjację transkrypcji
białk N i Q lambda
a)stymuluje transkrypcję przez stłumienie terminacji transkrypcji
atenuator operonu trp
a)wymaga syntezy białka do funkcjonowania
b)zależy od powiązania translacji i transkrypcji
c)oddziaływuje przez poziom aminoacylo-tRNA w kom
d)wymaga rybosomów
białka rybosomalne
a)wymaga rybosomów
b)kontrolowany przez represje translacyjną
c)reguluje własną syntezę
d)oddziaływuje przez poziom aminoacylo-tRNA w kom
e)rRNA katalityczna i strukturalne funkcja
rRNAs i tRNAs
a)wymaga rybosomów
b)oddziaływuje przez poziom aminoacylo-tRNA w kom
c)wymaga PPPP
rekombinowany hin
a)przekształca orientację promotora w stosunku do represora
b)łamie i rozdziela wiązania fosfodiestrowe DNA
c)wiąże sekwencje DNA z rejonami o podwójnej symetrii
Histony
a)replikacj euk chromosomu to kilka widełek
b)białka kodowane przez pojedyncze kopie genów
c)sekwencje powtórzeniowe
d)silnie zasadowe białka, ładunek +
e)H1,H2A,H2B,H3,H4
f)geny kodujące histony wielokrotnie powtórzone
g)wiążą się z nicią wodzącą
h)mogą być fosforyzowane, metylowane, ubikwitynowane, acetylowane
i) w euchromatynie acetyluje N koniec
j)140 pz otacza 8 białek histonowych
k)białka aktywatorami transkrypcji podjednostek
l)H1 rdzeń nukleosomu
ł)mRNA ulega adenylacji
m)nie mają intronów
n)w euchromatynie acetylacja Nkońców
CO TO JEST KOD HISTONOWY
Beta-galaktozydaza
a)obecny w różnych stężeniach zależnie od źródła węgla
b)produkowana z jednostki genu zwanej operonem
c)hydrolizuje wiązanie 1,4-beta oligosacharydu allolaktozy
d)tworzy wiązanie 1,6-beta oligosacharydu allolaktozy
e)jej poziom wzrasta w koordynacji z primazy galaktozydowej acetylotransferazy tiogalaktozydowej
f)IPTG (reguluje) induktorem niemetabolizowanym przez galaktozydazę i transacetylazę
g)jest produktem genu z
Operon laktozowy
i
a) koduje białka które zakłócą aktywność polimerazy RNA
b)koduje białka wiążące allolatoze
c)jest genem regulatorowym
d)koduje Represor lac
p
a)promotor lac operonu
b)zawiera specyficzne sekwencję wiązania dla polimerazy RNA
c)zawiera miejsca wiązania dla kompleksu cAMP-CAP
o
a)operon lac
b)zawiera specyficzne sekwencje wiązania dla represora lac
z
a)koduje białko wiążące allolaktoze
y i a
a)koduje premazę galaktozydową
b)koduje Represor lac
a)tworzy się permeaza i transacetylaza
Palec cynkowy
a)
Białko CAP
a)aktywator transkrypcji
b)działa na operon laktozowy i arabinozowy (kataboliczne)
Promotor Pro
a)kaseta Pribnowa
b)rejon -35
INNE
5' AAUUGUAA 3' sekwencja transkyptu
RNA 5' AAUUGUAA 3'
DNA matrycowa (antysensowna) 3'TTAACATT 5'
DNA kodująca (sensowna) 5'AATTGTAA3'
jednoniciowe, 200 nukleotydów, starter 20 zasad, jaka ilość znakowane fosforem?
a)20/200=1%
Bakterie hodowano ze źródłem 15N, na 14N i znów do 15N
a)50% średnie i 50% ciężkie
Gdzie znajduje się urydyno-5-fosforan
a)nie ma go ani w RNA ani DNA
Mamy di nukleotyd d(AGCATA) jak go znakować?
a)musimy mieć odpowiedni bufor, kinazę polimerazową, [γ-32P]dATP
Zmiana kodonu co zrobić, podany fragment DNA
a)wybrać starter hybrydyzujący z matrycą zmieniając kodon
Replikaza RNA
a)polimeraza RNA zależna od RNA
Uwidocznienie fragmentów restrykcyjnych DNA , elektroforeza
a)bromek etydyny
b)jeśli suchy żel to jeszcze kinaza polinkleotydowa, [γ-32P]ATP
Chemiczne syntetyzowane oligonukleotydy użyteczne do
a)syntezy genów
b)tworzenia łączników
c)wprowadzania mutacji w klon DNA
d)jako primer do sekwencjonowania DNA
e)jako sonda do hybrydyzacji
Wprowadzenie genu w środek wektora zawierającego odporność na antybiotyk to:
a)jest nazywane inaktywacją inercyjną
b)powoduje czułość kom na antybiotyk
c)może być używany do identyfikacji bakterii zawierających wektor z fragmentem DNA
Bardzo długi odcinek DNA z genu Euk (>100kb)
a)może być wydzielany z chromosomów sztucznych drożdży
b)może być analizowany przez wędrówkę wzdłuż chromosomu
białko wiążące pojedynczą nić SSB
a)stabilizuje rozwinięty DNA
gyraza DNA
a)łagodne dodanie superskrętu
b)hydroliza ATP zmniejsza liczbę opleceń DNA
Mutacje
a)5-bromouracyl lub 2-aminopuryna lub kwas azotowy - tranzycja
b)hydroksyamina - jednokierunkowa tranzycja
c)akrydyna - inercja lub delecja
d) UV - blokada replikacji
e)metyzacja cytozyny w pozycji 5 może skutkować zw poziomem mutacji z powodu zachodzącej spontanicznie jej deamiinacji
f)insercja polega na wstawieniu jednej lub większej liczby
Nukleosomy Euk
a)element wchodzący w skład chromosomów
b)upakowane DNA
c)histony otoczone DNA
d)rdzeń 140pz
e)rdzeń ma 4 rodzaje histonów (jest ich 8)
f)ściśle upakowane
Oczyszczone preparat w 3 probówka
a) bufor, preRNA
b)bufor, rybonukleotyd
c)ekstrakt komórkowy
wszędzie zajedzie Splicing
a)bufor
b)bufor + GTP
c)jakieś bonusy
zaszedł Splicing autokatalityczny (bo w pierwszej bez bonusów a zaszedł) prawdopodobnie II
Odcinek liderowy mRNA
a)transkrypcja operonu trp kontrolowana atenuatorem
b)krótki transkrypt liderowy kończy sekwencja poliU
c)reszty trp obecne obok siebie
d)niedobór trp bo brak tryptofenylo-tRNA rybosom zatrzymuje na kodujących trp
e)rybosom zatrzymuje tak ze transkrypcja poniżej atenuatora
f)koduje krótki peptyd testowy z 2 resztami trp
Mutanty
a)mutant b wykazuje niższy poziom ekspresji genów struktury niż mutant A w obecności jak i nie trp
i+ typ dziki
ic konstytutywna mutacja
is niewrażliwy na atak
o+ sekwencja dzikiego typu
oc mutacja konstytutywna
z+ sekwencje dzika
mutacja konstytutywna=nieregulowana, prowadzi do konstytutywnej aktywności
1)ic o+ z+
sekwencja nietypowa (nieregulowana) nie ma represora, bo substancja nieaktywna, niewrażliwa na laktozę=konstytutywna ekspresja zachodzi, typ dziki
2)is o+ z+
niewrażliwa na laktozę bo ona nie jest zwiazana, jest represja, nie zależy od IPTG, typ dziki brak syntezy genu
3)i+ oc z+
Do operonu trp sekwencja regulatorowa operonu lac wrażliwa na IPTG (związanie IPTG=blokada) a operator trp nie wziął trp, więx synteza enzymów rozkładających trp zachodziła kiedy nie było IPTG
deaminacja cytozyny do uracylu
a)zamiana G-C na A-T
b)glikozydaza uranylowa naprawia mutacje (usuwa uracyl)
c)bierze udział w reakcji uzupełnienia nici endonukleazą ap. Ligaza DNA i polimerazy DNA
Podjednostka δ
a)zdolność inercji transkrypcji w miejscach paromotorowych
b)znajduje się w polimerazie d oparomotorowych rejonów RNA
c)oddysocjowuje od enzymu
Mutacje (jaka żeby białko nie przeszło przez ER)
a)trzeba odciąć sekwencję sygnałową SRP
SRP
a)cząsteczka rozpoznająca sygnał
Białka lizosomalne (jak wpływają na nie mutacje)
a)
Receptory hormonów steroidowych
a)2 domeny (jedna wiąże DNA, druga ligand)
b)domena wiążąca DNA ma 2 moduły cynkowe
c)jak większość receptorów są monomerami
d)domena wiążąca DNA może się wiązać dzięki HTH
Zasada tolerancji
a) antykodon może rozpaznawać więcej niż jeden kodon
b)antykodon IGC może parować się z GCX (X=U,C,A)
A=70s
B=30s
C=50s
D=16s
E=21 bial
F=34 bial
G=23s
H=5s
Funkcje F1, F2, F3 u Pro
a)
Enzymy restrykcyjne
a)degradują DNA z obcej komórki (nie tną własnego, bo zmetylowane)
b)tworzą odcisk palca cząsteczki DNA
Lepkie końce (jak zrobić)
a)polimeraza
b)ATP
c)ligaza DNA z faga T4
d)kinaza polinukleotydowa (przenosi fosforan z ATP)
e)enzym restrykcyjny
f)ligaza z faga T4
g)endonukleaza EcoRI
Antybiotyki, insert
a)komórka która przyjmie wektor z insertem umrze
b)wektor bez insertu przeżyć na tetracyklinie
c)jeśli będą 2 antybiotyki to przeżyją tylko te bez insertu lub bez wektora
dsRNA
a)G parowane z U (deaminacja)
Ekspresja genu insuliny
a)poprawne tylko te w których najpierw na matrycy mRNA po splicingu (bez intronów) zsyntetyzowano cDNA dzięki działaniu odwrotnej transkryptazy, potem cDNA do wektora (plazmid) i do bakterii, która zaczęła syntetyzować insulinę (NIE BIERZE UDZIAŁU POLIMERAZA)
Pufy
a)fragmenty DNA rozluźnione
b)aktywna transkrypcja
c)wrażliwe na działanie nadzy
d)są mniej zmetylowane niż fragmenty ściślej upakowane
IgG (wszystkie odp)
a)pojawia się jako pierwszy
b)są jedynymi z większych przeciwciał
c)powstają z kom plazmatycznych pobudzanych przez limfocyty T
d)mogą wywołać reakcję alergiczną
e)Fc
MHC (wszystkie odp)
a)u ludzi są kodowane prze HLA, które są silnie polimorficzne
b)do MHC I dołączają się pomocnicze limfocyty T
Immunoprecypitacja (doświadczenie)
a)dotyczy euchromatyny
b)ukazane rejony są aktywne transkrypcyjnie
Southern, nortern, western
a)DNA, RNA, białka
Wektory kolonowanie
a)przyłączane są linkery DNA
metody stosowane w inżynierii
a)RLFP
b)klonowanie DNA - dogodnymi wektorami do klonowania są bakteriofagi i plazmidy
c)Yac i