Metoda PHA
PHA (Preliminary Hazard Analysis) - Wstępna Analiza Zagrożeń
Metody oceny ryzyka
Spośród różnorodnych metod analizy i oceny ryzyka można wyróżnić trzy zasadnicze
grupy :
1. metody jakościowe (lub deterministyczne),
2. metody pół-ilościowe (PHA)
3. metody ilościowe
Ogólny schemat tych metod :
W metodzie jakościowej dokonuje się weryfikacji zgodności stanu bezpieczeństwa z obowiązującymi regulacjami prawnymi, standardami i wytycznymi postępowania. W metodzie półilościowej następuje kategoryzacja wielkości skutków i ich prawdopodobieństwa występowania dla zidentyfikowanych zdarzeń RZA i na tej podstawie, po ustaleniu matrycy ryzyka, dokonuje się oszacowania poziomu ryzyka. Ostania metoda jest metodą probabilistyczną, w której dąży się do ustalenia wskaźników ryzyka indywidualnego i grupowego. Pokazane wyżej metody mają zarówno liczne zalety oraz wady. Najbardziej dokładna metoda QRA wymaga dużego nakładu pracy, odpowiednich narzędzi obliczeniowych i licznych danych niezawodnościowych oraz właściwie przygotowanej kadry. Zaleca się ją stosować do szczególnie niebezpiecznych instalacji i jest istotnym narzędziem w procesie podejmowania decyzji, np. lokalizacyjnych lub wyboru alternatywnych sposobów produkcji. Metoda deterministyczna, dla instalacji dużego ryzyka nie spełni swojego zadania gdyż jest zbyt powierzchowna. Natomiast metody półilościowe, np. metoda PHA, z bezpośrednim wykorzystaniem matrycy ryzyka są szybkie a dla prostych instalacji procesowych, np. atmosferycznych zbiorników magazynowych z substancjami niebezpiecznymi dają dobre
wyniki. Jednakże dla złożonych instalacji procesowych, w których wystąpienie uwolnienia jest związane z awarią systemu zabezpieczeń, są zbyt ogólnikowe i często prowadzą do istotnych pominięć i błędnych wyników.
Wstępna Analiza Zagrożeń PHA jest metodą pozwalającą na półilościowe-półjakościowe oszacowanie ryzyka. Można nią szacować ryzyko po zastosowaniu zaproponowanych środków ochronnych. Szacowanie ryzyka metodą PHA powinno być korygowane i aktualizowane, według potrzeb w kolejnych krokach procedury analizy ryzyka, w każdym z etapów badań konstrukcji, budowy i eksploatacji. Analiza ryzyka prowadzona metodą PHA obejmuje oszacowanie ryzyka, tzn. określenie możliwych strat poprzez stopień szkód S i prawdopodobieństwa szkód P z jakim szkody mogą wystąpić oraz wartościowanie ryzyka wyrażonego poprzez wskaźnik ryzyka, który określa zależność:
W = S * P
Gdzie:
S - stopień szkód,
P - prawdopodobieństwo szkód zdarzenia.
Szacowanie stopnia szkód S i prawdopodobieństwo szkód P odbywa się według skali na sześciu poziomach dla każdego zidentyfikowanego zagrożenia. Charakterystykę poszczególnych poziomów przedstawiono poniżej.
S - stopień szkód
Poziom |
Charakterystyka |
1 |
Znikome urazy, lekkie szkody |
2 |
Lekkie obrażenia, wymierne szkody |
3 |
Ciężkie obrażenia, znaczne szkody |
4 |
Pojedyncze wypadki śmiertelne, ciężkie szkody |
5 |
Zbiorowe wypadki śmiertelne
|
6 |
Zbiorowe wypadki śmiertelne, szkody na dużą skalę poza terenem zakładu |
P - prawdopodobieństwo szkód
Poziom |
Charakterystyka |
1 |
Bardzo nieprawdopodobne |
2 |
Mało prawdopodobne zdarzające się raz na 10 lat |
3 |
Doraźne wydarzenia zdarzające się raz w roku |
4 |
Dosyć częste wydarzenia zdarzające się raz w miesiącu |
5 |
Częste regularne wydarzenia zdarzające się raz w tygodniu |
6 |
Duże prawdopodobieństwo wydarzenia |
Po oszacowaniu parametrów ryzyko wartościowane jest na podstawie matrycy ryzyka.
Matryca wartościowania ryzyka metodą PHA
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S Stopień Szkód |
1 |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
|
2 |
2 |
4 |
6 |
8 |
10 |
12 |
|
3 |
3 |
6 |
9 |
12 |
15 |
18 |
|
4 |
4 |
8 |
12 |
16 |
20 |
24 |
|
5 |
5 |
10 |
15 |
20 |
25 |
30 |
|
6 |
6 |
12 |
18 |
24 |
30 |
36 |
1-3 ryzyko akceptowalne
dopuszczalna akceptacja ryzyka po ocenie ryzyka
>10 ryzyko niedopuszczalne - wymaga zmniejszenia ryzyka
Przykład_1. Analiza ryzyka pracownika elektrowni atomowej.
Ryzyko związane ze zjawiskami elektrycznymi:
(Przykład rzeczywistej tabelki kontrolnej -standard amerykański)
Potencjalne ryzyko |
Przyczyny |
Skutki |
S |
P |
Zalecenia zapobiegawcze |
1. nieumiejętna obsługa |
Niewykwalifikowanie, dekoncentracja |
|
2 |
1 |
|
2. Przegrzewanie się |
|
|
1 |
2 |
|
3. zawodność systemów zabezpieczających |
|
|
4 |
1 |
|
4. łuk elektryczny |
|
|
2 |
1 |
|
5. eksplozja |
|
|
|
|
|
6. pożar |
|
|
|
|
|
Ryzyko związane z zagrożeniami Mechanicznymi:
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S Stopień Szkód |
1. Ostre krawędzie |
|
|
X |
|
|
|
|
2. Ciężkie przedmioty |
X |
|
|
|
|
|
|
3. Elementy Obracające się |
X |
|
|
|
|
|
|
4. Podnoszące Powierzchnie (windy, wyciągi, dźwigi) |
X |
|
|
|
|
|
Hydraulicznymi
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S
|
1. Przepływ wsteczny |
|
|
X |
|
|
|
|
2. Nieuważny montaż |
X |
|
|
|
|
|
|
3. Implozja |
X |
|
|
|
|
|
Temperaturowymi
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S Stopień Szkód |
1. wilgoć |
X |
|
|
|
|
|
|
2. Zmiana Własności ( np. kruchość ) |
|
X |
|
|
|
|
|
3. Podniesiona łatwopalność |
|
X |
|
|
|
|
|
4. Podniesiona Lotność |
X |
|
|
|
|
|
|
5. zbyt wysokie/niskie temperatury |
|
X |
|
|
|
|
|
6. Podniesiona Reaktywność |
X |
|
|
|
|
|
Promieniowanie ( Jonizujące )
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S Stopień Szkód |
1. Neutronowe |
|
|
X |
|
|
|
|
2. Beta |
|
|
X |
|
|
|
|
3. Alfa |
|
|
X |
|
|
|
|
4. X Ray |
|
X |
|
|
|
|
|
5. Gamma |
X |
|
|
|
|
|
Promieniowanie (niejonizujące)
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S Stopień Szkód |
1. Laserowe |
|
X |
|
|
|
|
|
2. Podczerwone |
|
|
|
|
|
|
|
3. Ultrafioletowe |
X |
|
|
|
|
|
|
4. Radiowe |
|
X |
|
|
|
|
|
5. Mikrofale |
X |
|
|
|
|
|
Materiały wybuchowe ( Inicjator )
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S Stopień Szkód |
1. Ciepło |
|
X |
|
|
|
|
|
2. Tarcie |
|
|
X |
|
|
|
|
3. Chemiczne Zanieczyszczenie |
X |
|
|
|
|
|
|
4. Spawające |
X |
|
|
|
|
|
|
5. Elektrostatyczny Rozładowanie |
|
X |
|
|
|
|
|
6. Błyskawica |
X |
|
|
|
|
|
Czynniki fizjologiczne (ergonomiczne)
|
|
P -prawdopodobieństwo szkód |
|||||
|
Poziom |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
S Stopień Szkód |
1. Irytujące działanie innych osób |
|
X |
|
|
|
|
|
2. Pył, odór, Alergiczne |
|
|
X |
|
|
|
|
3. Hałas |
X |
|
|
|
|
|
|
4. Alergiczne |
X |
|
|
|
|
|
|
5. Czynniki chorobotwórcze (w tym rakotwórcze) |
X |
|
|
|
|
|
|
6. Toksyny |
X |
|
|
|
|
|
Wartości współczynnika ryzyka dla danego stanowiska jest <10 , więc po dokonanej ocenie ryzyka, stanowisko pracy uznajem