Edukacja przyrodnicza, przedszkole, materiały do nauki przyrody


0x01 graphic

Kontakt z przyrodą wywołuje u dzieci żywe i silne uczucia, a tym samym gotowość do jej poznawania. Różnorodność obiektów przyrodniczych oraz ich dynamika wpływa w szczególny sposób na rozwijanie zmysłów i kształtowanie pojęć, które w przyszłości będą stanowić podstawę szeroko pojętej edukacji. Szczególne znaczenie dla rozwoju myślenia i pamięci dziecka mają dobrze zorganizowane obserwacje zjawisk przyrodniczych. Motywują one dzieci do dalszych działań, wyciągania wniosków a w efekcie do samoedukacji.

„W czasie realizowania treści przyrodniczych, według Marii Studzińskiej, należy uwzględnić następujące cele;

  1. Ćwiczenie i rozwijanie zmysłów wzroku, kształcenie spostrzegawczości, oraz umiejętności obserwowania obiektów i zjawisk przyrody

  2. Wyrabianie samodzielności w zakresie dokonywania spostrzeżeń i obserwacji oraz prowadzenia czynności pielęgnacyjnych roślin i zwierząt

  3. Kształtowanie logicznego myślenia poprzez szukanie wzajemnego związku między dostrzeganymi obiektami i zjawiskami, porównywanie ich, uogólnianie, klasyfikowanie, rozumowanie

  4. Budzenie i rozwijanie uczuć estetycznych i etycznych poprzez wyrabianie wrażliwości na piękno przyrody, odczuwanie przyjemności w obcowaniu z przyrodą, wzbudzanie wrażliwości na brak jej poszanowania

  5. Kształtowanie przekonania o konieczności ochrony przyrody

  6. Eliminowanie niewłaściwego nastawienia do obiektów i zjawisk przyrodniczych
    i korygowanie fałszywego ich interpretowania”1

W edukacji przyrodniczej najbardziej popularne metody pracy z dziećmi to: obserwacja i doświadczenie. „Obserwacja prowadzi do poznania faktów i zjawisk przyrodniczych polega na zamierzonym i planowanym postrzeganiu faktów i zjawisk w niezmienionych przez obserwatora warunkach”2

OBSERWACJA

(ze względu na kontakt z przedmiotem obserwacji)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic

. ¹Studzińska M. Dzieci przedszkolne poznają przyrodę nieożywioną. Warszawa WSiP 1989

2.Lelonek M. Obserwacja doświadczenia, pomiar i eksperyment w nauczaniu środowiska

społeczno- przyrodniczego. Nauczanie Początkowe 1980/81 s.71

OBSERWACJA

(ze względu na czas trwania)

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

„W kształtowaniu procesu poznania S. Szuman wydzielił cztery etapy:

  1. Zetkniecie się z danym zjawiskiem czy przedmiotem sensorycznie i motorycznie

  2. Poznanie nazwy

  3. Uzyskanie pewnego zasobu wiedzy

  4. Porównanie obiektów poznania i klasyfikowanie ich oraz określanie pojęciowe przez definicje”2

Obserwacja powinna być prowadzona w sposób zorganizowany i przemyślany. Przede wszystkim powinien być podany cel, czyli co będzie przedmiotem obserwacji. Następnie należy określić sposób, w jaki będzie ona prowadzona, to znaczy sprecyzować zadania dla obserwatorów. Nie należy również pominąć sposobu zapisywania spostrzeżeń w zależności od możliwości percepcyjnych dziecka. Dziecko sześcioletnie może „notować” swoje spostrzeżenia w formie obrazkowej, za pomocą gotowych szablonów, w formie ustnej dzieląc się swoim zdanie z innymi. Ostatnim etapem obserwacji jest formułowanie wniosków i wyjaśnianie zaobserwowanego zjawiska, tworzenie uogólnień.

Drugą metodą najczęściej stosowaną w edukacji przyrodniczej jest doświadczenie. Doświadczenie to wywołanie określonego zjawiska w warunkach sztucznych w celu uzyskania odpowiedzi na postawione pytanie.

DOŚWIADCZENIE

(ze względu na aktywność uczestników)

0x08 graphic
0x08 graphic

0x08 graphic
0x08 graphic

DOŚWIADCZENIE

(ze względu na określony cel)

0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic
0x08 graphic

Realizując doświadczenie nauczyciel często wykorzystuje ciekawość poznawczą dziecka. Dzieci w tym okresie zadają mnóstwo pytań, interesuje je mnóstwo rzeczy i chętnie wezmą udział w odkrywaniu przyczyny danego zjawiska. Należy zachęcać sześciolatka do stawiania hipotez, świadczy to bowiem o tym, że zaczyna się u niego rozwijać myślenie przyczynowo- skutkowe. Każde doświadczenie powinno obejmować dwa zestawy: zestaw doświadczalny i kontrolny, pomiędzy którymi istnieje tylko jedna różnica. Wskazane jest przeprowadzenie kilku prób aby ułatwić dziecku sformułowanie wniosków.

Prowadzenie obserwacji i doświadczeń przez dziecko sześcioletnie powinno być prowadzone w formie zabawy, gdyż jest ona najważniejszą rozwojowo formą działalności.

Według dr Karoliny Appelt z Instytutu Psychologii UAM w Poznaniu „zabawa

Biorąc to wszystko pod uwagę, można stwierdzić, że zarówno obserwacja jak i doświadczenie w poznawaniu przyrody są doskonałymi metodami w przygotowaniu dziecka sześcioletniego do podjęcia nauki szkolnej. Zachęcają one bowiem do samodzielnej działalności dziecka, wynikającej z naturalnej potrzeby aktywności.

Opracowując zestaw obserwacji i doświadczeń dla dzieci sześcioletnich miałam na uwadze różnorodny poziom intelektualny wychowanków. Zdaję sobie sprawę, że rozwój dziecka nie zawsze przebiega harmonijnie. Dlatego proponuję ćwiczenia proste i bardziej przebiega harmonijnie. Dlatego proponuję ćwiczenia proste i bardziej skomplikowane. To nauczyciel decyduje o doborze zadań, ponieważ tylko on zna doskonale możliwości swoich podopiecznych.

Świat roślin

Zwiędłe rośliny

Cel: Wyjaśnienie, co jest przyczyną więdnięcia roślin

Problem: Zaobserwowanie, czy lekko zwiędła roślina po włożeniu do wody będzie świeża? Odkrycie, co jest potrzebne roślinom do życia?

Materiały: Szklanka z wodą, trochę zwiędły liść selera z długim ogonkiem

Zadania dla dzieci:

  1. Skróć o 1 cm ogonek liściowy

  2. Napełnij szklankę wodą do połowy

  3. Włóż seler i poczekaj 24 godziny

Efekt: Liście selera stały się świeże i jędrne

Wyjaśnienie: Woda wnika do komórek przewodzących, zwanych naczyniami. Rozprowadzają one wodę po całej roślinie. Roślina potrzebuje do życia wody w przeciwnym razie więdnie.

Przepływ wody w roślinie

Cel: Wyjaśnienie zjawiska przepływu wody w roślinie

Problem: Zaobserwowanie, w jaki sposób woda przepływa w roślinie?

Materiały: Szklany wazonik, woda, barwniki spożywcze (czerwony lub niebieski), biały goździk o długiej łodyżce

Zadania dla dzieci:

  1. Napełnij wazonik wodą i dodaj barwnika

  2. Włóż do niego goździka

  3. Pozostaw go na 48 godzin

Efekt: Po 48 godzinach płatki kwiatowe zmieniły kolor

Wyjaśnienie: Wzdłuż łodygi do płatków kwiatowych biegną komórki przewodzące zwane naczyniami. Zabarwiona woda przemieszcza się do płatków, co powoduje zmianę ich koloru.

W ten sposób woda przepływa do płatków i liści.

Oddychanie roślin

Cel: Odkrycie, którą stroną liścia odbywa się wymiana gazowa

Problem: Czy roślina oddycha górną czy dolną stroną liścia?

Materiały: Roślina doniczkowa (najlepiej bluszcz), wazelina

Zdania dla dzieci:

Dzielimy dzieci na dwie grupy:

Zadanie dla grupy I

  1. Pokryj górną część czterech liści wazeliną

  2. Obserwuj liście codziennie przez tydzień

Zadanie dla grupy II

  1. Pokryj dolna część czterech liści wazeliną

  2. Obserwuj liście codziennie przez tydzień

Efekt: Liście pokryte wazeliną od dołu - zwiędły. Pozostałe liście nie zmieniły się.

Wyjaśnienie: Na spodniej stronie liścia znajdują się otwory, zwane szparkami, przez które następuje wymiana gazów. Wazelina zatkała szparki i dlatego liście zwiędły.

Kiełkowanie nasion

Cel: Zaobserwowanie, jaki wpływ ma kierunek ułożenia nasienia na jego kiełkowanie

Problem: Jeżeli ułożymy nasionka w różny sposób, to czy one wykiełkują? Gdzie będzie korzeń?

Materiały: Nasiona fasoli, cztery szklanki, woda, gumka recepturka, gaza

Zadania dla dzieci:

  1. Przygotuj trzy szklanki z wodą, tak, aby gaza okrywająca szklankę była w niej lekko zanurzona, gazę do szklanki przymocuj gumką

  2. 0x08 graphic
    Umieść w nich nasiona fasoli, tak, aby okienkiem były ustawione w przedstawiony 0x08 graphic
    sposób

0x08 graphic
0x01 graphic

  1. Obserwuj sposób kiełkowania i kierunek, w jaki układa się korzeń (około 7 dni)

  2. Dolewaj wody, gdy zauważysz, że gaza jest sucha

Efekt: Niezależnie od położenia nasienia korzeń zawsze wyrasta w dół

Wyjaśnienie: Rośliny zawierają substancje wpływające na szybkość ich wzrostu. To pod ich wpływem korzenie roślin zawsze rosną w dół., a pędy w górę.

Światło i rośliny

Cel: Obserwowanie, jaki wpływ ma światło słoneczne na rozwój roślin

Problem: Czy roślinie jest potrzebne światło słoneczne?

Materiały: Roślina w doniczce (najlepiej bluszcz), czarna tektura, nożyczki, taśma przylepna

Zadania dla dzieci:

  1. Wytnij dwa kawałki czarnej tektury trochę większej niż liść

  2. Umieść liść między dwoma kawałkami tektury i sklej ją taśmą, tak aby nie było dostępu światła

  3. Odsłoń liść po 7 dniach

Efekt: Zasłonięty liść stał się bledszy w porównaniu z innymi

Wyjaśnienie: Liść bez dostępu światła słonecznego obumiera, ponieważ następuje rozpad chlorofilu, barwnika niezbędnego roślinom do życia.

Temperatura i rośliny

Cel: Zbadanie, jaki wpływ ma temperatura na wzrost roślin

Problem: Czy temperatura ma wpływ na wzrost roślin?

Materiały: Dwie szklanki, nasiona fasoli, woda, gaza, gumki recepturki

Zadania dla dzieci:

  1. Przygotuj dwie szklanki z wodą, przykryj gazą i przymocuj gumką

  2. Pamiętaj aby gaza była lekko zanurzona w wodzie

  1. włóż na gazę po trzy nasionka fasoli

  2. Jedną szklankę włóż do lodówki

  3. Drugą postaw na parapecie

  4. Obserwuj przez dwa tygodnie, pamiętaj o dolewaniu wody

Efekt: Fasola z lodówki pozostała bez zmian, a fasola postawiona na parapecie zaczęła rosnąć.

Wyjaśnienie: Nasionka fasoli potrzebują odpowiedniej temperatury do kiełkowania. Nasiona niewielu roślin kiełkują jesienią i zimą.

Owoce soczyste i suche

Cel: Klasyfikowanie owoców ze względu na budowę

Problem: Czy wszystkie owoce wyglądają podobnie?

Materiały: Owoce: jabłko, gruszka, śliwka, pomidor, ogórek, jeżyna, jarzębina, borówki, kasztan, żołądź, skrzydlak klonu, lipy, orzech włoski, łopian, oset, strąk fasoli, , słonecznik, duży koszyk

Zadania dla dzieci:

  1. Jedno dziecko (na zmianę) ma zakryte oczy i wyciąga z kosza owoc

  2. Zgaduje jego nazwę i klasyfikuje (soczyste - suche)

  3. Pani próbuje przekroić je na pół

  4. Utworzenie dwóch zbiorów

Efekt: Niektóre owoce można przekroić, są miękkie i soczyste, inne są twarde i suche.

Grzyby bez kapeluszy

Cel: Poznanie dziwnego grzyba - hodowanie pleśni

Problem: Jaki grzyb urośnie na chlebie?

Materiały: Plastikowa przeźroczysta torebka, kromka chleba (najlepiej razowego), woda

Zadania dla dzieci:

  1. Umieść chleb w plastikowej torebce

  2. Skrop go lekko wodą, z jednej strony

  1. Zamknij szczelnie torebkę

  2. Zanieś w ciepłe i ciemne miejsce

  3. Obserwuj codziennie - nie otwieraj

Efekt: Na chlebie pojawiła się grzybnia pleśniaka.

Wyjaśnienie: Woda, ciepło i ciemność stwarza dobre warunki do rozwoju grzyba. Niektóre gatunki pleśni są pożyteczne dla ludzi (sery pleśniowe, penicylina) inne psują zapach i smak żywności.

Pączkujące grzyby

Cel: Poznanie grzyba, który ukrywa się cieście drożdżowym

Problem: Jak to się dzieje że drożdżowe ciasto rośnie?

Materiały: Drożdże, mleko, cukier, mąka

Zadania dla dzieci:

  1. Do pół szklanki ciepłego mleka wsyp drożdże

  2. Dodaj łyżeczkę cukru i mąki - zamieszaj

  3. Obserwuj co się dzieje

  4. Jeżeli są warunki można wyrobić ciasto drożdżowe i upiec

Efekt: W szklance bez przerwy tworzą się pęcherzyki gazu - drożdże pączkują

Wyjaśnienie: Drożdże powodują przemianę cukru w alkohol, dwutlenek węgla i energię. Obserwowane pęcherzyki to dwutlenek węgla. On to właśnie jest przyczyną rośnięcia ciasta. Na przykład dziurki w cieście lub chlebie są miejscami , które były wypełnione gazem.

Świat zwierząt

Muszka owocowa

Cel: Obserwacja cyklu życiowego muszki owocowej

Problem: Skąd się biorą muszki owocowe? W jaki sposób się rozmnażają?

Materiały: Słój, gaza, gumka recepturka, banan lub inny owoc

Zadania dla dzieci:

  1. Obrany owoc umieść w słoju

  2. Zostaw otwarty na kilka dni

  3. Gdy wewnątrz pojawi się 5 - 10 muszek, nakryj słój gazą i przymocuj gumką

  4. Po upływie trzech dni wypuść muszki

  5. Ponownie nakryj słój gazą

  6. Obserwuj przez dwa tygodnie

Efekt: Po kilku dniach na owocu pojawiają się pełzające gąsienice. Następnie zamienią się w poczwarki a potem w małe muszki.

Wyjaśnienie: Muszki owocowe przechodzą cykl rozwojowy: larwa- gąsienica - poczwarka - dorosła mucha

Hodowla dżdżownic

Cel: Zaobserwowanie wpływu odżywiania na ubarwienie zwierzęcia

Problem: Czy dżdżownice zmienią kolor, gdy będziemy je karmić bibułą?

Materiały: Dwa słoje, ziemia, biała bibuła, czarny bristol, częściowo zbutwiałe liście
i korzenie, obierki z jabłek

Zadania dla dzieci:

  1. W jednym słoju umieść ziemię, zbutwiałe liście i korzenie, obierki z jabłek

  2. W drugim umieść bibułę lekko zwilżoną wodą

  3. Z czarnego bristolu wykonaj kapturek, do przykrycia słoja

  4. Do każdego słoja włóż po trzy/ cztery dżdżownice

  5. Czarnym kapturkiem przykryj słój z bibułą

  6. Pamiętaj, aby co drugi dzień zmieniać bibułę i lekko zwilżać ją wodą

  7. Obserwuj zachodzące zmiany

  8. Po zakończeniu obserwacji wypuść je na wolność

Efekt: Dżdżownice, które odżywiały się bibułą zaczną zmieniać kolor na jaśniejszy, prawie przeźroczysty.

Wyjaśnienie: Dżdżownice są bardzo pożyteczne ponieważ spulchniają glebę. Zjadają resztki pokarmowe, mogą też jeść bibułę. Ponieważ bibuła jest biała, skóra zwierzęcia zacznie się odbarwiać.

sienice

Cel: Obserwacja cyklu rozwojowego motyla

Problem: W jaki sposób powstaje motyl?

Materiały: Gąsienice rusałki pokrzywnika, sadowniczka pawie oczko lub zmrocznika wilczomleczki, gaza, gumka recepturka, szklany słój, woda, rośliny

Zadania dla dzieci:

  1. Przynieś gąsienice. Gąsienice rusałki pokrzywnika i sadowniczka pawie oczko można znaleźć wiosną żerujące na pokrzywach, a zmrocznika wilczomleczki na wilczomleczu.

  2. Umieść gąsienice w słoju

  1. Zakryj gazą i przytrzymaj gumką recepturką

  2. W każdym słoju umieść naczynie z wodą i rośliny (te na których zebrałeś gąsienice)

  3. Prowadź obserwację

  4. Młodego motyla wypuść na wolność

Efekt: Wyhodowanie dorosłego motyla

Wyjaśnienie: Motyle przechodzą cykl rozwojowy, gąsienica po pewnym czasie zamieni się w poczwarkę z której wykluje się piękny motyl. Dzieci chętnie wypuszczą go na wolność, a następnie uzupełnią rysunek.

Biedronka

Cel: Obserwacja sposobu odżywiania się biedronki

Problem: Czy biedronki są pożyteczne? Czym się odżywiają?

Materiały: Słój, gaza, gumka recepturka, liście z mszycami

Zadania dla dzieci:

  1. Delikatnie złap biedronkę

  2. Włóż ją do słoika, zakryj gazą i przytrzymaj gumką recepturką

  3. Poszukaj liści z mszycami i włóż do słoika

  4. Obserwuj zachowanie biedronki

  5. Dowiedz się co to są mszyce

  6. Po kilku dniach wypuść ją na wolność

Efekt: Biedronka odżywia się mszycami.

Wyjaśnienie: Biedronki zjadają mszyce, więc są pożyteczne. Mszyce niszczą rośliny, zjadając ich liście.

Przyroda nieożywiona

Ulatnianie się zapachów

Cel: Wyjaśnienie zjawiska dyfuzji

Problem: Zbadanie, czy zapach z szczelnie zawiązanego balonika ulotni się na zewnątrz?

Materiały: Zakraplacz do oczu, olejek waniliowy, niewielki balonik, pudełko po butach

Zadania dla dziecka:

  1. Umieść około 15 kropli olejku waniliowego wewnątrz nienadmuchanego balonika.

  1. Nadmuchaj balonik do takiej wielkości, aby mieścił się w pudełku

  2. Zawiąż koniec balonika

  3. Umieść go w pudełku i zamknij je

  4. Po godzinie otwórz pudełko i sprawdź zapach wydobywający się z niego

Efekt: Z pudełka wydobywa się zapach wanilii

Wyjaśnienie: Balonik na swojej powierzchni ma maleńkie, niewidoczne dziurki. Olejek
w środku balonika zaczął parować i ta para wydostała się przez te dziurki do pudełka (na zewnątrz).

Napęczniałe rodzynki

Cel: Wyjaśnienie zjawiska osmozy

Problem: Sprawdzenie, czy suche rodzynki po włożeniu do wody napęcznieją?

Materiały: Rodzynki, szklanka wody

Zadania dla dziecka:

  1. Włóż rodzynki do szklanki

  2. Zalej je wodą

  3. Pozostaw na 24 godziny

Efekt: Rodzynki napęczniały, stały się jędrne i gładkie

Wyjaśnienie: Woda przeszła przez błonę komórkową do wnętrza rodzynek. Rodzynki napełniają się wodą i stają się napęczniałe.

Śnieg

Cel: Zaobserwowanie w co się zamieni śnieg po ogrzaniu

Problem: W co się zamieni śnieg? Czy śnieg jest czysty? Z czego powstaje śnieg?

Materiały: Szklanka, kulka śniegu, filtr do kawy lub bibuła

Zadania dla dzieci:

  1. Przynieś z podwórka kulkę białego, czystego śniegu

  2. Włóż ją do szklanki

  3. Obserwuj

  4. Przefiltruj wodę przez bibułę

Efekt: Na dnie szklanki powstanie brudna woda

Wyjaśnienie: Śnieg w temperaturze powyżej 00 topi się. Na dnie szklanki pozostają zanieczyszczenia, które są dobrze widoczne na bibule. Śnieg powstaje poprzez zamarzanie wody, która nie zawsze jest czysta. Dzieci często jedzą śnieg. Warto w tym momencie uświadomić im, co tak naprawdę biorą do buzi.

WYSYPISKO ŚMIECI

Cel: Obserwacja skutków, jakie może spowodować niekontrolowane wyrzucanie śmieci

Problem: Co się dzieje ze śmieciami? Dlaczego należy dbać o ochronę środowiska?

Materiały: Filtry do kawy, atrament, pisaki, woda

Zadania dla dzieci:

  1. Dzieci otrzymują po jednym filtrze od kawy z drugiej strony poplamionym atramentem

  2. Narysuj dom, ogródek……

  3. Nagle nad naszym domkiem spadł ulewny deszcz - skrapiamy filtr wodą

  4. Zauważ co się stało?

Efekt: Atramentowa plama zalała rysunek.

Wyjaśnienie: Teraz dzieci dowiadują się, że atramentowa plama to dzikie wysypisko śmieci.

Woda przepływając przez wysypisko wypłukuje niebezpieczne substancje chemiczne ze śmieci i przenosi je poza teren wysypiska. Jest bardzo duża różnica między profesjonalnym wysypiskiem śmieci a tzw. dzikim.

16

BEZPOŚREDNIA

POŚREDNIA

DŁUGOTRWAŁA

KRÓTKOTRWAŁA

POKAZ NAUCZYCIELA

WYKONANE PRZEZ UCZNIÓW

ILOŚCIOWE

JAKOŚCIOWE



Wyszukiwarka