Pedagogika społeczna - ćwiczenia, 30 godz., studia dzienne 2011/2012
Marta Kammbach
mail: m.a.kammbach@gmail.com
mail Katedry: ptpps@pedagog.uw.edu.pl
dyżur: czwartki od 14.00-15.00
Program zajęć i literatura:
1. WPROWADZENIE - 16.II.
1.wymagania i oczekiwania na ćwiczenia:
czytanie lektur - obowiązkowe,
2 razy można być nieprzygotowanym do zajęć,
- niezgłoszone nieprzygotowanie = nieobecność
c) aktywność merytoryczna na zajęciach
d) nieobecności: 2 dopuszczalne,
- zaliczenie ponadwymiarowych nieobecności - na dyżurze
2. zaliczenie
- pisemne prace
- kolokwium na zakończenie zajęć
2. CHARAKTERYSTYKA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ - 23.II.
1. definicja pedagogiki społecznej,
2. geneza, rozwój i specyfika,
3. charakterystyka przedmiotu
Lektura obowiązkowa:
S. Kawula (red.), Pedagogika społeczna. Dokonania-aktualność-perspektywy, Toruń 2003 [r. 1.: Pedagogika społeczna i jej miejsce wśród nauk pedagogicznych, s. 25-61].
M. Cichosz, Polska pedagogika społeczna w latach 1945 - 2003, T. I; Toruń 2004 [H. Radlińska, Ogólne podstawy teoretyczne oraz Zasięg wychowania, s. 35-46].
3. ZADANIA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ - 1.III.
1. funkcje, zadania
2. podstawowe pojęcia:
- środowisko, siły społeczne (jednostka, grupa, instytucje, wartości),
- więzi społeczne,
- kapitał społeczny.
M. Cichosz, Polska pedagogika społeczna w latach 1945 - 2003, T. I; Toruń --> 2004 [A. Kamiński, Problemy i pojęcia pedagogiki społecznej, s. 110-118; oraz R. Wroczyński, Środowiska wychowawcze pozaszkolne, oraz Wychowanie i jego uwarunkowania, 49-61, 93-101[Author:MKH] ].
Lektura uzupełniająca/wybór:
Theiss M., Krewni - znajomi - obywatele. Kapitał społeczny a lokalna polityka społeczna, Toruń 2007, s. 19-39.
Piekarski J., Pilch T. i in., Edukacja społeczna wobec problemów współczesnego człowieka i społeczeństwa, Łódź 2010 [J. Surzykiewicz, Przestrzenno-społeczne zorientowanie pedagogiki społecznej i pracy socjalnej], s. 201-227.
4. CZOŁOWI PRZEDSTAWICIELE PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ - 8.III.
a. Helena Radlińska,
b. Aleksander Kamiński,
c. Kazimierz Lisiecki,
d. Janusz Korczak
e. Ryszard Wroczyński
- PRZEDSTAWIENIE IDEAŁU WYCHOWANIA W ŚRODOWISKU
Lektura obowiązkowa - wybór jednego z podanych --> tekstów[Author:MKH] :
H. Radlińska, Pedagogika społeczna, Warszawa1961 [cz. II par. 2 Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego, s. 21-70.
A. Kamiński, Studia i szkice pedagogiczne, Warszawa 1978 [r.: Co młodemu człowiekowi może dać harcerstwo? oraz Wychowanie do starości jako czynnik adaptacji ludzi starszych do nowoczesnego społeczeństwa, s.189-218 oraz s. 356-392].
Encyklopedia pedagogiczna XXI w. pod red. T. Pilcha, Warszawa 2009 [samodzielne poszukiwanie: Biogramy pedagogów i ich ujęcia zadań pedagogiki społecznej]; zob. także S. Kawula, Pedagogika społeczna. Dokonania - aktualność - perspektywy, Toruń 2003, cz. II: Czołowi przedstawiciele.
J. Korczak, Dzieła, t. 7, Warszawa 1993 [Jak kochać dziecko - rozdz. Dom Sierot], s. 269-360.
5. PEDAGOGIKA SPOŁECZNA A PRACĄ - 15.III.
a. socjalną,
b. opiekuńczą,
c. pedagogika społeczna, a działania resocjalizacyjne,
d. pedagogika społeczna, a interwencja kryzysowa.
- Zasady pomocniczości, sprawiedliwości, podmiotowości, edukacji społecznej.
Lektura obowiązkowa:
M. Cichosz, Polska pedagogika społeczna w latach 1945 - 2003, Toruń 2004, t. II, s. 25- --> 36[Author:MKH] oraz 73-85 (teksty H. Radlińskiej, A. Kamińskiego).
Literatura uzupełniająca/wybór:
A. Radziewicz-Winnicki, Pedagogika społeczna, Warszawa 2008 (r. 3. Opieka, pomoc społeczna i praca socjalna jako tradycyjne przedmioty zainteresowania polskiej pedagogiki, s. 86-125).
S. Kawula (red.), Pedagogika społeczna..., R. III, 3.2 i 3.4 s. 67-75 81-89; oraz s.124-132 -(koncepcje wsparcia społecznego i spirali życzliwości).
E. Wysocka, Człowiek i środowisko życia. Podstawy teoretyczno-metodologiczne diagnozy, Warszawa 2007 [Wstęp: Człowiek w środowisku życia, s. 15-43].
B. Smolińska-Theiss, Od opieki do prewencji. „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 1997, nr 10.
6. ŚRODOWISKO WYCHOWANIA:
6a. RODZINA - 22.III.
- struktura i funkcje rodziny,
- typy rodzin,
- przemiany życia małżeńsko-rodzinnego,
- współczesne alternatywne formy życia rodzinnego.
- projekcja filmu „Zranione dusze”
Lektura obowiązkowa/wybór:
Pedagogika społeczna - przestrzenie życia i edukacji, Warszawa 2010 [W. Danilewicz, Rodzina wobec współczesnych zmian, s. 298-311].
Encyklopedia Pedagogiczna XXI w., red T. Pilch [M. Winiarski, hasło: Rodzina, s. 311-326].
LUB
T. Pilch, I. Lepalczyk (red.), Pedagogika społeczna..., s. 137-154.
LUB
S. Kawula, J. Brągiel, W. Janke, Pedagogika rodziny. Obszary, panorama problematyki, Toruń 2006 (r. Rodzina jako grupa i instytucja opiekuńczo-wychowawcza).
T. Szlendak, Socjologia rodziny, Warszawa 2010 (wybrane fragmenty).
7b. GRUPA RÓWNIEŚNICZA - 29.III.
- młodzież w sytuacji zmiany społecznej, patologie i dewiacje, zagrożenia.
- przemoc wśród rówieśników - dzieci i młodzieży,
- subkultury młodzieżowe,
- prostytucja młodzieży,
- postawy, aspiracje, aktywność młodzieży.
Lektura obowiązkowa:
A. Kojder, Jedna Polska? Rozdz. K. Szafraniec, Polska młodzież: między apatią, partycypacją --> i[Author:MKH] buntem
A. Kojder, Jedna Polska? Rozdz. K. Szafraniec, Polska młodzież: między apatią, partycypacją i buntem
J. Włodarczyk, M. Hamela, Komercyjne wykorzystywanie seksualne dzieci i młodzieży. Postawy wobec problemu, Fundacja Dzieci Niczyje 2011 (http://fdn.pl/badania-4?cat1=559&cat2=1280&cat3=)
Streszczenie raportu Młodzi 2011,
Lektura uzupełniająca:
E. Bielecka, „Galerianki” - badania i refleksje, w: Pedagogika społeczna nr 2 (36) 2010
8c. ŚRODOWISKO LOKALNE- 5.IV.
- klasyczne ujęcia i przemiany środowiska lokalnego,
- potencjał środowiska lokalnego, siły społeczne.
- zrównoważony rozwój lokalny. Działanie w środowisku, metody organizowania środowiska. Edukacja i animacja środowiskowa, edukacja regionalna, rewitalizacja środowiska.
Lektura obowiązkowa/wybór:
W. Theiss, Mała ojczyzna. Kultura, edukacja, rozwój lokalny, Warszawa 2001, s.11-22 oraz s.51-73.
B. Jałowiecki, W. Łukowski, Społeczności lokalne. Teraźniejszość i przyszłość, Warszawa 2006, s. 57-65. LUB
W. Theiss, M. Winiarski (red.), Pedagogika społeczna. Tradycja i współczesne konteksty (specjalny numer „Pedagogiki Społecznej”), Warszawa 2007 [M. Winiarski, Środowisko życia w perspektywie lokalnej i globalnej, s.137-166].
Lektura uzupełniająca/wybór:
S. Kawula (red.), Pedagogika społeczna..., r. 6, s. 139-146 (środowisko lokalne - pojęcia struktura, znaczenie wychowawcze) i 26.1 (glokalność, nowa kategoria w obszarze pomocy i pedagogiki społecznej, s. 531-533).
9d. ORGANIZACJE SPOŁECZNE - 12.IV.
- pojęcie, zadania, funkcje i specyfika III sektora,
- wychowawcza i edukacyjna funkcja organizacji pozarządowych.
Lektura obowiązkowa:
W. Theiss, B. Skrzypczak [red.], Edukacja i animacja społeczna w środowisku lokalnym, Warszawa 2006: A. Naumiuk, Organizacje pozarządowe jako środowisko edukacyjne.
10. CZŁOWIEK W SYTUACJI ZAGROŻENIA - 19.IV
- dwa zagadnienia z trzech do wyboru
J. Surzykiewicz , Człowiek w sytuacjach kryzysowych w aspekcie zadań i granic pedagogiki społecznej i pracy socjalnej, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, nr 419, 2003.
(A) Starość, niepełnosprawność, choroba (osoba zależna, opuszczona)
Lektura obowiązkowa:
B. Szatur-Jaworska (red.), Podstawy gerontologii społecznej, Warszawa 2006 [r. 3. Kryzysy w fazie starości - s. 65-86; oraz r. 7. Aktywność społeczna i edukacyjna w fazie starości - s. 161-183].
Lektura uzupełniająca/wybór
A. Radziewicz-Winnicki, Pedagogika społeczna…, r. 8, s. 223-258.
J. Czapiński, T. Panek (red.), Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków, r. 8 wykluczenie społeczne, http: www.diagnoza.com.
P. Błędowski, Lokalna polityka społeczna wobec ludzi starych, Warszawa 2002.
B. Szatur-Jaworska, Ludzie starzy i starość w polityce społecznej, Warszawa 2000.
K. Białobrzeska, S. Kawula (red.), Człowiek w obliczu wykluczenia i marginalizacji społecznej, Toruń 2006 [teksty D. Zaworskiej-Nikoniuk, G. Orzechowskiej, J. Deręgowskiej].
(B) Bieda, bezdomność, bezrobocie
Definicje i miary ubóstwa, obszary i dynamika biedy. Polska bieda - analiza wyników badań. Kategorie marginalizacji, wykluczania i reintegracji społecznej. Syndrom 3B.
Lektura obowiązkowa:
J. Wasilewski (red.), Współczesne społeczeństwo polskie - dynamika zmian, Warszawa 2006, rozdz. E. Tarkowska, Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Koncepcje i polskie problemy.
S. Kawula S. (red.), Pedagogika społeczna..., r. 26.4-5: Syndrom 3B = Bezrobocie - Bieda - Bezdomność, Dogi wyjścia z sytuacji 3B, s. 540-545.
Lektura uzupełniająca/wybór:
E. Tarkowska (red.), Zrozumieć biednego. O dawnej i obecnej biedzie w Polsce. Warszawa 2000; także E. Tarkowska (red.) Przeciw biedzie - programy, pomysły, inicjatywy, Warszawa 2002.
A. Duracz-Walczak (red.) W kręgu problematyki bezdomności polskiej, Gdańsk 2001, s. 29-35,40-45.
K. Korzeniewska i E. Tarkowska (red.), Lata tłuste, lata chude... Spojrzenia na biedę w społecznościach lokalnych, Warszawa 2002.
J. Hrynkiewicz, Przeciw ubóstwu i bezrobociu: lokalne inicjatywy obywatelskie, Warszawa 2002.
(C) Przemoc, agresja.
Przemoc i agresja w społeczeństwie transformacji. Przemoc w rodzinie: definicja, rodzaje, charakterystyka, uwarunkowania i skutki przemocy.
Lektura obowiązkowa/wybór:
E. Jarosz, Ochrona dzieci przed krzywdzeniem. Perspektywa globalna i lokalna, Katowice 2008; rozdz. 6. i 7.
S. Kawula, J. Brągiel, A. W. Janke, Pedagogika rodziny. Obszary i panorama problematyki, Toruń 2000; rozdz. Zagadnienie przemocy wobec dziecka w rodzinie. (dla chętnych)
Lektura uzupełniająca:
I. Pospiszyl, Przemoc w rodzinie, Warszawa 2000.
U. Nowakowska, Przemoc w rodzinie wobec kobiet i dzieci, Warszawa 2000.
J. Mazur, Przemoc w rodzinie, Warszawa 2002.
E. Jarosz, Dom, który krzywdzi, Katowice 2001.
11. PEDAGOGIKA SPOŁECZNA, a wyzwania XXI wieku -
- wybrane przykłady zmian społeczno-kulturowych:
a. 10.V
a. globalizacja,
b. społeczeństwo informacyjne,
c. konsumpcjonizm,
d. wielokulturowość.
Lektura obowiązkowa/wybór:
A. Radziewicz- Winnicki, Pedagogika społeczna, Warszawa 2008, r. 6. (Procesy urbanizacji…), s.167-179 i r. 7. (Rola i znaczenie zjawiska globalizacji…), s. 203-222.
W. Theiss, M. Winiarski (red.), Pedagogika społeczna. Tradycja i współczesne konteksty (numer specjalny „Pedagogiki Społecznej”), Warszawa 2007 [T. Pilch, Pedagogika społeczna wobec dylematów współczesności, s.13-23; E. Bielska, A. Radziewicz-Winnicki, Edukacja a transformacja społeczna, s. 37-55].
Lektura uzupełniająca:
J. Surzykiewicz, M. Kulesza (red.), Integracja w świecie powszechnej migracji. Otwarte pytania pedagogiki społecznej, Warszawa 2008, art. E. Wysocka, Psychospołeczne mechanizmy funkcjonowania w świecie powszechnych różnic - płaszczyzny integracji i radzenia sobie, s. 79-100.
S. Kawula (red.), Pedagogika społeczna..., r. 4, s. 89-113.
R. Drozdowski, M. Krajewski, Wyobraźnia społeczna, Poznań 2008 [M. Korczyński, A. Raciniewska, Trendy cywilizacyjne w wyobraźni badanych, s. 175-266].
12. SPOŁECZEŃSTWO OBYWATELSKIE - 17.V.
- różnorodne strategie i pomysły na przeciwdziałanie negatywnym konsekwencjom procesów globalizacji w wymiarze lokalnym i globalnym,
- rola edukacji społeczeństwie obywatelskim,
- świadoma i odpowiedzialna konsumpcja, sprawiedliwy handel, eko-żywność, ruch slow food itp. - moda na działania obywatelskie?
Lektura obowiązkowa/wybór:
B. Barber, Skonsumowani, W-wa 2008, rozdz. 1 i 8.
G. Ritzer, Makdonaldyzacja społeczeństwa, Warszawa 2003, rozdz. 10: Jak sobie radzić z makdonaldyzacją - praktyczny poradnik (ss. 339-392) - uwaga: są różne wydania!
W. Wosińska, Oblicza globalizacji, Sopot 2008, s.17-56.
Uzupełniająco:
- ruch konsumencki, edukacja konsumencka, wzory zrównoważonej konsumpcji (sustainable consumption), odpowiedzialności konsumenckiej i obywatelskiej, idea sprawiedliwego/uczciwego handlu, zrównoważonej gospodarki leśnej (FSC).
-na podstawie zasobów internetowych, np. http://www.ceo.org.pl/portal/Konsumpcja;
www.sprawiedliwyhandel.pl, www.fob.org.pl, www.ekonsument.pl; www.efte.org.
13. EKONOMIA SPOŁECZNA - 24.V.
- podstawowe założenia,
- jakie znaczenie ma ekonomia społeczna dla wykluczenia społecznego?
a. na podstawie zasobów internetowych - np. www.ekonomiaspoleczna.pl
b. Forum Odpowiedzialnego Biznesu: http://www.fob.org.pl,
- tam też raporty na temat odpowiedzialnego biznesu w Polsce,
- publikacje, np. B. Rok, Odpowiedzialny biznes w nieodpowiedzialnym świecie)
- T. Kaźmierczaka, M. Rymszy, Kapitał społeczny. Ekonomia społeczna, Warszawa 2007 (dostępna także on-line na stronie Instytutu Spraw Publicznych: http://www.isp.org.pl/?v=page&id=450&ln=pl).
c. Ekonomia Społeczna półrocznik
d. Od trzeciego sektora do przedsiębiorczości spoęłczenej - wyniki badań ekonomii społecznej w Polsce, wyd. Stowarzyszenie Jawor 2008
e. Obszary gospodarki społecznej, biblioteka pożytku społecznego, Warszawa 2008
Literatura uzupełniająca dotycząca wykluczenia społecznego:
M. Jarosz (red.), Wykluczeni. Wymiar społeczny, materialny i etniczny, Warszawa 2008 [M. Jarosz, Wstęp. Obszary wykluczenia w Polsce]
K. Białobrzeska, S. Kawula (red.), Człowiek w obliczu wykluczenia i marginalizacji społecznej, Toruń 2006 [teksty D. Zaworskiej-Nikoniuk, G. Orzechowskiej, J. Deręgowskiej].
14. Kolokwium - 31.V.
5
Coś było z tymi tekstami nie tak, któryś był do zmiany, ale w tej chwili nie mam czasu dokładnie sprawdzić.
Na tych zajęciach studenci wybierali sobie jednego z kilku pedagogów i podczas zajęć prezentowali jego dorobek. Przy czym też można poszukać innych tekstów do zaproponowania studentom…
Ja tu jeszcze dorzucam tekst M. Winiarskiego „Od opieki do wsparcia społ.” z Problemów Opiekuńczo…, ale nie pamiętam, który rok i nr. Musiałabym później poszukać.
Do tego tematu cały czas szukam dobrego tekstu, przy czym nie koncentruję się na przemocy, agresji czy kryzysie, ale na, powiedzmy, obrazie młodzieży. Pewnie sięgnę w tym roku do raportu Młodzi 2011