Pociąg pancerny

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii.

Pociąg pancerny to zespół bojowych pojazdów kolejowych (pociąg), składający się zwykle z lokomotywy pancernej, różnego rodzaju opancerzonych i uzbrojonych wagonów, czasami także z drezyn pancernych lub bojowych wagonów motorowych.

Wagony używane zwykle w pociągach pancernych:

• artyleryjskie - opancerzone i uzbrojone w działa oraz karabiny maszynowe

• piechoty (w Polsce nazywane wagonami szturmowymi) - opancerzone, uzbrojone w karabiny maszynowe i służące do przewożenia piechoty

• karabinów maszynowych - opancerzone i uzbrojone w karabiny maszynowe

• przeciwlotnicze - uzbrojone w działka przeciwlotnicze

• dowodzenia - podobne do wagonów piechoty, lecz wyposażone w stanowisko dowodzenia pociągu

• przeciwpancerne - odmiana wagonów artyleryjskich, wyposażone w działo przeciwpancerne (zwykle w wieży czołgowej)

• platformy - nieopancerzone, służące do różnych celów: ochrony przed wykolejeniem, przewożenia materiałów saperskich i do naprawy toru, przewożenia motocykli i pojazdów w tym czołgów

Pociągi pancerne z reguły składały się z lokomotywy i wagonów osłoniętych w całości pancerzem stalowym grubości kilku do kilkudziesięciu mm. W zależności od możliwości wyposażenia, niektóre pociągi pancerne, zwłaszcza improwizowane, nie były chronione pancerzem, lecz dostępnymi materiałami takimi jak beton lub worki z piaskiem, lub były jedynie częściowo opancerzone.

Pierwszy raz został użyty przez Francuzów w czasie wojny francusko-pruskiej (1870-1871). Po pierwszej wojnie światowej były niedoceniane i przenoszone do zadań patrolowych i policyjnych. Niemcy zaskoczeni w 1939 r. skutecznością polskich pociągów pancernych wprowadzili je ponownie.

Typowy austriacki wagon pancerny z 1915. Zdobyte wagony tego typu były używane w polskich pociągach: Śmiały, Piłsudczyk i Śmierć.

Spis treści

1 Polskie pociągi pancerne: 1.1 Przed odzyskaniem niepodległości: 1.2 W okresie wojny polsko-sowieckiej 1.3 Trzecie powstanie śląskie (1921) 1.4 We wrześniu 1939 roku: 1.5 Polskie pociągi pancerne w Anglii (1940-1943) 1.6 Pociągi pancerne Służby Ochrony Kolei (SOK) po 1945 r 1.7 Zobacz także 1.8 Linki zewnętrzne

[Edytuj]

Polskie pociągi pancerne:

[Edytuj]

Przed odzyskaniem niepodległości:

• Dywizja Syberyjska miała trzy własne pociągi pancerne: Warszawa, Kraków i Poznań a zdobyła czwarty: Poznań II

• 10 lutego - 10 maja 1918 improwizowany pociąg pancerny Związek Broni.

[Edytuj]

W okresie wojny polsko-sowieckiej

Dotychczas ustalono nazwy 50 pociągów pancernych, lecz ich dokładna liczba jest trudna do ustalenia.

Pod koniec wojny polsko-sowieckiej w skład wojsk kolejowych wchodziło 26 pociągów pancernych (stan w dniu 1 grudnia 1920):

• nr 1 Piłsudczyk

• nr 2 Śmiały

• nr 3 Lis-Kula

• nr 4 Hallerczyk

• nr 5 Stefan Batory

• nr 6 Generał Iwaszkiewicz

• nr 7 Chrobry

• nr 8 Wilk

• nr 9 Danuta

• nr 10 Pionier

• nr 11 Poznańczyk

• nr 12 Kaniów

• nr 13 Zawisza Czarny

• nr 14 Zagończyk

• nr 15 Paderewski

• nr 16 Mściciel

• nr 17 Reduta Ordona

• nr 18 Huragan

• nr 19 Podhalanin

• nr 20 Bartosz Głowacki

• nr 21 Pierwszy Marszałek

• nr 22 Groźny

• nr 23 Śmierć

• nr 24 Śmigły

• nr 25 Stefan Czarniecki

• nr 26 Generał Sosnkowski

Pozostałe pociągi pancerne:

• Gromobój

• Rozwadowczyk

• Saper

• Smok

• Śmiały-szeroki - rozformowany 2 kwietnia 1920

Pociągi utracone w 1920 r:

• Boruciątko

• Boruta - 25 lipca pod Kuźnicą

• Dąbrowski - 5 lipca pod Równem

• Generał Dowbór - 6 czerwca pod Wczerajsze

• Generał Konarzewski - 9 lipca pod Bobruskiem

• Generał Listowski - 2 sierpnia pod Terespolem

• Generał Sikorski - 26 czerwca pod Słowiecznem

• Piłsudczyk szeroki - 19 lipca pod Baranowiczami

• Pionier-szeroki - 17 czerwca

W połowie 1921 zarządzono likwidację 12 pociągów Pozostałe dokompletowano i ujednolicono uzbrojenie. W służbie postanowiono zatrzymać 12 pociągów, z których utworzono 6 dywizjonów, które włączono w skład trzech pułków saperów kolejowych:

• nr 1 Piłsudczyk

• nr 2 Śmigły

• nr 3 Pierwszy Marszałek

• nr 4 Groźny

• nr 5 Danuta

• nr 6 Zagończyk

• nr 7 Paderewski

• nr 8 Śmierć

• nr 9 Poznańczyk

• nr 10 Bartosz Głowacki

• nr 11 Stefan Czarniecki

• nr 12 Genenerał Sosnkowski

W 1924 dywizjony pociągów pancernych rozformowano, a ich sprzęt został zdeponowany jako zapas mobilizacyjny. W celach szkoleniowych sformowano dywizjon ćwiczebny pociągów pancernych (przy 2 pułku saperów kolejowych w Jabłonnie) w składzie:

• Danuta

• Generał Sosnkowski

W styczniu 1925 pododdział ten przemianowano na dywizjon szkolny pociągów pancernych.

[Edytuj]

Trzecie powstanie śląskie (1921)

Stan w czerwcu 1921:

1 dywizjon

• nr 1 Korfanty

• nr 2 Nowina-Doliwa

2 dywizjon

• nr 3 Piorun

• nr 4 Naprzód

3 dywizjon

• nr 5 Powstaniec

• nr 6 Ślązak

4 dywizjon

• nr 7 Bajończyk

• nr 8 Górnik

5 dywizjon

• nr 9 Lubieniec

• nr 10 Ludyga

6 dywizjon

• nr 12 Pantera

• nr 13 Nowak (Nowak II)

7 dywizjon

• nr 14 Zygmunt Powstaniec

• nr 15 Tadek Ślązak

8 dywizjon

• nr 11 Lew

• nr 16 Testart (Piast)

Pozostałe pociągi pancerne:

• Kabicz - wąskotorowy

• Ułan

[Edytuj]

We wrześniu 1939 roku:

• Nr 11 Danuta (dowódca - kpt. Bolesław Korobowicz)

• Nr 12 Poznańczyk (dowódca - kpt. Kazimierz Majewski)

• Nr 13 Generał Sosnkowski (dowódca - kpt. Stanisław Młodzianowski)

• Nr 14 Paderewski (dowódca - kpt. Jerzy Żelechowski)

• Nr 15 Śmierć (dowódca - kpt. Kazimierz Kubaszewski)

• Nr 51 Pierwszy Marszałek (dowódca - kpt. Leon Cymborski)

• Nr 52 Piłsudczyk (dowódca - kpt. Mikołaj Gonczar)

• Nr 53 Śmiały (dowódca - kpt. Mieczysław Malinowski)

• Nr 54 Groźny (dowódca - kpt. Jan Rybczyński)

• Nr 55 Bartosz Głowacki (dowódca - kpt. Andrzej Podgórski)

• Szkolne pociągi pancerne:

• Zagończyk

• Stefan Czarniecki

• Improwizowane pociągi pancerne:

• Dowództwa Obrony Wybrzeża - Smok Kaszubski (dowódca - kpt. mar. Jerzy Tadeusz Błeszyński)

• Dwa improwizowane pociągi pancerne Dowództwa Obrony Warszawy

[Edytuj]

Polskie pociągi pancerne w Anglii (1940-1943)

• I dywizjon - pociągi: C, G, E

• II dywizjon - pociągi: A, D, F

• III dywizjon - pociągi: B, M, H

• IV dywizjon - pociągi: Nr. 10, 11, 12 przemianowane w 1941 na K, L, J

[Edytuj]

Pociągi pancerne Służby Ochrony Kolei (SOK) po 1945 r

• Nr 1 Szczecin

• Nr 2 Grom

• Nr 3 Huragan

• Nr 4 Błyskawica

Wycofane ze służby po 1950.

• Na bazie poniemieckiego pociągu pancernego w 1947 sformowano dywizjon artylerii kolejowej DAKOL

Zachowane egzemplarze:

• wagon pancerny (prawdopodobnie z pociągu nr 11 Poznańczyk) w Poznaniu

• ciężka drezyna pancerna PT16 (Pantzertriebwagen 16) w Muzeum Kolejnictwa w Warszawie.

[Edytuj]

Zobacz także

• parowóz pancerny - Ti3

[Edytuj]

Linki zewnętrzne

• Polskie pociągi pancerne (http://derela.republika.pl/pociagi.htm)

Źródło: "http://pl.wikipedia.org/wiki/Poci%C4%85g_pancerny"

Kategorie stron: Kolejnictwo | Broń

---