Lata 30te, po Kongresie
Krajoznawstwo- to zbiór wszelkich wiadomości o pewnym większym lub mniejszym obszarze. Ponieważ chodzi tu o wiadomości z najrozmaitszych dziedzin- archeologia, geografia, biologia, etnografia, statystyka i ekonomika- przez to krajoznawstwo nie tworzy osobnej nauki a oznacza raczej działalność praktyczną jak zbieranie materiału bez dążenia do stworzenia jakiejś naukowej syntezy.
p.Orłowicz- on dodaje do dziedzin Historię i reszta to samo.
Aleklsander Patkowski-ze Lwowa - w 35 podał swoją definicję : Krajoznawstwo- jest ruchem społecznym zmierzającym do:
-szerzenia wśród społeczeństwa dorosłego i młodzieży znawstwa przyrody i kultury ( materialnej i duchowej), kraju rodzinnego przez wszechstronne poznawanie środowisk regionów i kraju
-zaprawiania do samodzielnych badań i współpracy naukowej w tym zakresie
-zachowania rodzinnych odrębności przyrody i kultury kraju
-rozwijania przywiązania do stron rodzinnych i pogłębiania czynnej roli obywatela do pracy zawodowo-społecznej związanej z człowiekiem i ziemią przede wszystkim wśród najbliższego otoczenia tj; wieś , miasto, gmina czy powiat
Po wojnie - 1/3 mniejsze terytorium
1962- Słownik Turystyczny - który podaje def. Krajoznawstwa; Krajoznawstwo jako opis szczegółowy kraju bądź regionu lub wszechtronna wiedza o kraju rodzinnym a w szczególności o własnym regionie
1965- Wielka Encyklopedia Powszechna
Krajoznawstwo to ruch społeczny, , istotny element dążący do zbierania i popularyzowania wszelkich wiadomości (geograficznych, historycznych, etnograficznych) o kraju lub regionie m.in. Poprzez urządzanie wycieczek. Krajoznawstwo zbliża się do turystyki o charakterze poznawczo-dydaktycznym. Szeroko pojęte krajoznawstwo wykracza jednak poza ramy turystyki obejmując regionalna obserwację czy nawet badania naukowe. Popularyzowanie jest tako samo istotne jak gromadzenie
Krajoznawstwo nie jest synomiczne z turystyką.Maja tylko część wspólną. Główna część krajoznawstwa należy do turystyki.
09.09.1989 - Opole- IV Kongres Krajoznawczy; wyznaczył schemat działań i jest to obowiązujące dotychczas
PRZEWODNIA MYŚL:
Aktywne uczestnictwoo w podstawowych patriotycznych nurtach życia narodu i państwa.Przeciwdziałanie widocznemu kryzysowi wartości, odbudowanie polskiej a także regionalnych tożsamości kulturalnych, ochrona przyrody i krajobrazu kulturowego.
UCHWAŁY:
1(ISTOTNA)- uzmysłowić spoleczeństwu ( narodowi) sens powrotu Polski do partnerskeigo współuczestnictwa w życiu rodziny narodów europejskich
polskie krajoznawstwo jest szczególnie predystynowane do harmonijnego łączenia wzorów zarówno z kręgiem śródziemnomorskim jak i wschodnio-europejskim, „Wejście do Europy” nie powinno oznaczać ani kosmopolityzmu ani szowinizmu narodowego. Powinno polegać na mądrym łączeniu tradycji z nowoczesnościa; krajoznawstwo winno twórczo uczestniczyć w łagodzeniu napięc i przezwyciężaniu konfliktów owocujących nacjonalizmowi, megalomanią i nietolerancją wobec sąsiadów; Krajoznawstwo uznaje za istotne rozwój świadomości ekologicznej i powszechnego wychowania ekologicznego; Krajoznawstwo wspiera i winno wpsierać rozwój postawy patriotycznej; tylko poczucie wartości ojczyzny oraz świadoma a nie wymuszona akceptacja własnego kraju pozwoli człowiekowi przynależeć do kultury uniwersalnej; w programach samorządów terytorialnych turytyka i krajoznawstwo muszą byc trwałym elementem.Władze samorządowe winny wspierać działania krajoznawcze a zwłaszcza wydawnictwa turystyczno-krajoznawcze, inwentaryzację krajoznawczą oraz informację krajoznawcz-turystyczną; Krajoznawstwo najbliższych lat winno byc w sposób nierozerwalny związany z odnową dóbr kultury, przyrody i krajobrazu ojczystego.
Turystyka i krajoznawstwo powinny twórczo i skutecznie uczestniczyć w przywracaniu właściwych proporcji w widzeniu swiata, szczególnie w procesie wychowania młodego pokolenia z uwzględnieniem podstawowych potrzeb i możliwości ludzi niepełnosprawnych
Ważnym zagadneiniem dla krajoznawstwa będzie ozywienie ruchu turystycznego na wsi.
Inwentaryzacja krajoznawcza Polski- nalezy ją kontynuowac
Model turystyki zagranicznej nastawionej w Polsce głównie na jednostronne korzyści materialne musi ulec zmianie
Lata 90te
z def. Najczęściej
p.Lipniacki
Krajoznawstwo zamyka się w 3 warstwach znaczeniowych:
1.funkcjonalna-najpełniejsze poznanie ziemi ojczystej
2.instytucjonalna- krajoznawstwo to ruch społeczny, który zbiera i popularyzuje wiedzę, który skupia działaczy , którzy tym się zajmuja oraz również system organizacji pro krajoznawczych, czyli gromadzenie i wdrażanie wyników prac zwłaszcza w turtystyce
3. historyczno- socjologiczna - obejmuje dziedzine kultury zajmującą się całokształtem działalności poznawczej i wytworzonymi przez nią wartościami 9rękopisy, publikacje, mapy , zdjęcia, slajdy , filmy). To także metody i techniki działalnosci krajoznawczej
Kruczek- def. 3 płaszczyzny (ważne)!!!!!
1.funkcjonalna- to co Lipniacki(czyli najpełniejsze poznanie ziemi ojczystej) + działania zmierzajace do wszechstronnego i pełnego poznania kraju lub regionu; warunek: zwykle dzieje sie to amatorsko i w czasie wolnym więc w większosci ta płaszczyzna realizuje się w działalności turystycznej
2.instytucjonalna - ruch społeczny gromadzący dane o regionie i popularyzujący je. Działania skupiają działaczy , którzy posiadają okreslony system organizacji pracy.
3.kultorowo-społeczne- dziedzina kultury zawierająca nowe wartości materialne i niematerialne pozostające w świadomości uczestników tego ruchu
Mazurski
traktuje krajoznawstwo jako naukę w sensie dydaktycznym.Uczy znajomości i pojmowania całokształtu danego regionu.W sensie instytucjonalnym krajoznawstwo jest wykładane na wyższych uczelniach.
organizacja krajoznawstwa w Polsce
3 główne nurty krajoznawcze
krajoznawstwo szkolne- wszelkie organizacje , które funkcjonują w szkole do matury- ZHP, SKKT, PTSM oraz koła-kółka geograficzne, etnologiczne, etnograficzne
krajoznawstwo w organizacjach społecznyc- Instytucje publiczne, prywatne na poziomie administracji, samorządów itp; wyższe uczelnie; Polska Akademia Nauk; Polskie Towarzystwo Geograficzne; Polskie Towarzystwo Etnograficzne; System Informacji Turystyczne na poziomie samorządowym; środki masowego przekazu, masmedia-które promują
kraj. w instytucjach i jednostkach administracji państwowej i publicznej- Towarzystwo Regionalne; Uniwersytety Ludowe , 3iego wieku; organizacje młodzieżowe
Krajoznawstwo szkolne,
29.09.1997
Krajoznawstwo , które stanowi integralną część procesu dydaktyczno-wychowawczego, powinno być integralną częścią zajęć lekcyjnych i pozalekcyjnych w placówkach szkolnych i wychowania pozaszkolnego. Szkoła zgodnie z założeniem Ministra Oświaty, 20-30% zajęć winno realizować poza murami skzoły. Cele 1. Poznanie kraju poprzez(przez pryzmat) środowisko przyrodnicze i antropogeniczne. 2. Poznanie tradycji i historii; Sposob realizacji tych celów:wycieczki przedmiotowe lub wielotematyczne, szkoły ekologiczne, zielone szkoły, imme imprezy i turystyczne-biwaki, rejsy, rajdy, spływy, turnieje, zloty. Cele Ministerstwa Oświaty 1. podstawówka:-poznanie najbliższego środowiska i specyfiki regionu-wypady jednodniowe, patriotyzm regionalny-rozwój postawy tożsamości z regionem( kształtowanie postawy do 6tego roku życia-najlepiej,indoktrynowanie, poczucie jedności z narodem); 2.gimnazjum-rozwijanie wiedzy o kulturze regionu i jej związkach z kulturą narodową, próba zracjonalizowania,wskazania powiązań-powyżej potrzeby fizjologiczne-kulturę, swiat modelujemy na cywilizacyjny- i tu obszar krajoznawstwa; 3.Liceum-pogłębienie więzi z własnym środowiskiem i regionem, przygotowanie do dorosłego życia w strukturach włąsnego regionu , nepotyzm-popieranie ziomków rodzinnych
Krajoznawstwo w organizacjach społecznych
1.Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze
-program krajoznawczy turystyki
-stwarza warunki ułatwiajace praktykowanie turystyki kwalifikowanej
-stworzyło system odznak turystyki kwalifikowanej
-wyznaczanie i konserwacja szlaków tursytycznych, ok.60tys kilometrów, około 200obiektów noclegowych mają pod swoim zarządem co daje ok.20tys miejsc noclegowych
-włąsne wydawnicto „kRAJ” od 1975
-w gesti PTTK-u- zarządza 15 muzeami regionalnymi
-inwentaryzacja krajoznawcza kraju (ich obowiazek)
-80tys członków, zrzeszonych w 300tu oddziałach, 3tys klubów
2.Historia PTTK
3.VIII 1873 w Zakopanem powstaje Galicyjskie Towarzystwo Tatrzańskie Tytus Chałubiński
Isza siedziba nowy Targ. W swoim statucie podawali:
-udostępnianie i badanie gór. ochronę kozic i świstaków; Stanisław KOłomyja i Lwów-oddziały w Warszawie, Łodzi i Poznaniu, otwarto na pocz. XXw.
1919-zmiana natury politycznej i strukturalnej; Galicyjskie przemianowano na Polskie Towarzystwo Tatrzańskie; Towarzystwo wpłynęło na przeciągnięcie linii kolejowejz Krakowa do Zakopanego, sfinansowano drogi i oswietlenie, wytyczyło większość szlaków, min.Orla Perlć
Do 1939 PTT dysponowało 54 schroniskami, 81 stacji turystycznych, 4543 miejsc noclegowych pod swoim zarządem
1950,XII.17 Walny Zjazd Delegatów Towarzystw PTT i PTK
PTK założone w 1906-założył je Aleksander Janowski, emerytowany pracownik kolei (Warszawa-Wiedeń)wiedeńskich. CELE: 1.Pokazanie , zwłąszcza młodzieży, piekna ziemi ojczystej, zaprezentowanie historii kraju oraz związanych z nią zabytków także rozwój patriotyzmu; Hasło:Poprzez poznanie kraju do jego miłowania, poprzez umiłowanie do czynów ofiarnych”. Działalność statutowa PTK: - inwentaryzacja krajoznawcza Kongresówki;gromadzenie zbiorów naukowych, tworzenie biblioteki, organizacja wycieczek krajoznawaczych, tworzenie oddziałów prowincjonalnych, urządzanie wystaw tematycznych, opieka nad pomnikami historii i przyrody
17.XII.1950- PTTK- połączenie PTK i PTT - stworzenie jednej silnej organizacji
Działalność PTTK:
1.upowszechnienie krajoznawstwa
2.promowanie rozwoju turystyki kwalifikowanej we wszystkich formach- górska, piesza, kajakowa, zeglarska, kolarska, motorowa, narciarska, sekcja hippiczna(konna)
Zadania Towarzystwa
-wyznaczanie, znakowanei i konserwacja szlakó turystycznych - piesze-nizinne i górskie, rowerowe-nizinne i gorskie, narciarskie, wodne, merytoryczne, opieka nad szlakami miedzynarodowymi-szlak Piastowski,cystersow itp, oferowanie i zarzadzanie noclegowymi obiektami turystycznymi o zróznicowanym standardzie i typologi.
Typy Bazy PTTK
Dom Turysty, Schronisko Górskie, Stanice lub Ośrodki Turystyki Wodnej, Ośrodki Kempingowe, Zajazdy
PTTK jest wydawcą książek, map folderów itp.
PTTK dysponuje wyspecjalizowanymi jednostkami organizacyjnymi takimi jak: Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej w Krakowie, Centrum Fotografii Krajoznawczej w miescie Łódź oraz Centralna Biblioteka im.Kulwiecia w Wa-wie-najbogatsza przewodnikowo
Współpraca- jest członkiem następujących międzynarod. organiz.: Międzynarodowy Związek Turystyki z siedzibą w Paryżu, Międz.Stowarz.Przyjaciół przyrody; Stowarz. Przyrody I Parków Narod. w Europie, Światowa Konfederacja Turystyki Podwodnej (kanada)
Struktura PTTK: Naczelne władze : Walny Zjazd, Zarząd Główny, Główna Komisja Rewizyjna, Główny Sąd Koleżeński
Walny Zjazd - to najwyższe władze do którego kompetencji należy: ustalenie głównych kierunków działalności towarzystwa na okres kadencji -4lata, rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań Zarządu Głównego, gł.Komisji Rewizyjne i gł.Sądu Kol.., wybór władz naczelnych(2,3,4), uchwala statut PTTK, jako jedyny jest władczy zeby go zmienic, może podjąć uchwałę o rozwiązaniu pTTK i zadecydować o przeznaczeniu jego majątku
Zarząd Główny- kieruje całokształtem działalności PTTK między walnymi zajzdami, odpowiada za swoją działalność przed Walnym Zjazdem; decyduje o kierunkach działalności i rozwoju PTTK, nadzoruje wykonywanie uchwał Walnego Zjazdu oraz włąsnych, zajmuje w imieniu PTTK stanowisko wobec spoełcznie ważnych problemów, np.Zarząd Główny PTTK potępia przemoc w Tybecie; określa zadania programowe i organziacyjne; wykonuje inne funkcje okreslone w statucie i przekazane przez Walny Zjazd
PTSM-Poslkie Tow,Schronisk Młodzież.
`1926 - tego typu jedno z najstarszych na swiecie(3ie); 460 jednostek (stalych i okresowych), liczebnosc-od 120 do 220 członkow; najliczniejsze pozarzadowe stowarzyszenie, 1800kół na terenie całego kraju
Od 1923 zostało współzałozycielem międzynarodowej federacji schronisk młodzieżowych;teren działania Polska, siedziba główna-Warszawa, posiada osobowsc prawną
Cele i działania:
1.rozwój bazy schronisk młodzieżowych(organizacja, budowa, prowadzenie, wspieranie rozwoju szkolnych schronisk młodziez.
2.uczestnictwo w procesie edukacyjnym polskiej szkoły; upowszechnianie turystyki jako formy wypoczynku i rekreacji młodzieży;organizowanie tras typowych dla pTSM i obozów wędrownych w oparciu o schroniska młodzież
Sposob realizacji celów:
-współdziałanie z organami administracji rządowej, samorzadu terytorialnego oraz instytucjami i organizacjami społecznymi w zakresie tworzenia i funkcjonowania bazy noclegowej
-współdziałanie z publicznymi i niepublicznymi schroniskami młodzież
-prowadzenie działalnosci informacyjnej, propagandowej i wydawniczej mającej na celu promecje towarzystwa
-przez obsluge mlodziez. ruchu turystycznego
-aktywizowanie ruchu społecznego wokół Towarzystwa-wolontariat itp
-organizowanie szkolnych i srodowiskowych ogniw towarzystwa
-przygotowanie i doskonalenie kadry schronisk mlodziez., nauczycieli oraz mlodziezy dla potzreb turyst. szkolnej
-przez udział w pracach międzynarod. federacji schronisk młodzież.
-stosowanie innych środków dzialanie zgodnych z prawem i statutem towarzystwa
Włądze naczelne Towarzystwa
Krajowy Zjazd Delegatów
Zarząd Główny
Główna Komisja Rewizyjna
Główny Sąd koleżeński
Prelegatywy podobne do PTTK, róznica- kadencja 5lat
Legitymacja wazna na 1rok- umozliwia korzystanie z kazdych schronisk na swiecie
Legitymacja:
-juniora-szkolny(do matury),studenci(do 26roku) - na wszystkie schroniska
-seniorska - nauczycielska, pracownicze-po 18tym roku i pracują
w 95% calej zasobnosci-korzystanie + większa cena 20%, 3do 4noclegów, chyba ze grupa-schroniska irlandzkie do 3tyg.
W obszarach turyst,atrakcyjnych cena jest wyższa
ZHP, ZHR(rzeczypospolit)SKKT(szkolne kolo krajozn.turyst.)
Grupy zadań:
-organizacja wycieczek, imprez i zajec krajozn-turyst.
-zbieranie, gromadzenie i opracowywanie materiałów krajozn-metoda fotografii
-upowszechnianie wiedzy o kraju poprzez organizacje wystaw, quizów, konkursów
-propagowanie krajoznaw. we wlasnym srodowisku
3NURT -krajozn. w inst. i jednost. adm
Polska Organizacja Turystyczna
działa na terenie Polski i zagranicą
01.01.2000- powstała
Prezes jest jednocześnie dyrektorem departamentu(v-ce minister0 w Ministerstwie Turystyki
Promocje i kształtowanie pozytywnego wizerunku Polski w dziedzinie turystyki w kraju i zagranicą
Rozwijanie systemu informacji turyst. w kraju i na swiecie
Realizowanie
-promocja-kampanie reklamowe (organizacja)
Study Tour-podróż poznawcza, o
PART - polska agencja rozwoju turystyki; CELE: usługi doradcze, finansowe w zakresie inwestycji turystycznych, dbałość o podwyższanie atrakcyjnosci turyst. kraju
Muzea Regionalne- publiczne ośrodki masowego przekazu-programy edukacyjne
Samorządy terytorialne
Ocena walorów kraj. Prawie zawsze ma charakter subiektywny
Walory krajoznawcze- nie wartościujemy walorów, im większa popularność grupy odbiorców oraz ranga walorów - i to wpływa na jakość walorów, im rzadszy walor tym jego ranga wyższa
Walor krajoznawczy- jets to obiekt materialny lub przejaw kultury duchowej stanowiący przedmiot zainteresowania turysty .
Cehca musi budzić zainteresowanie turysty, np.Luwr-bo największe naświecie, historyczny bdynek, ciekawy zespól kompilacji, w nim galeria sztuki- Mona Lisa.
Musi byc czytelne w krajozbrazie, pozwalające na percepcję zmysłową (duże znaczenie-wzrok, za sensoryczny odbiór bierze się kasę); musi byc proces równoległy
Watrobowiec-Pikiełek-Szczeliniec wielki- poza przeciętny walor, gdyż go prawie nie widać!
Funkcje walorów:
-dokumentacyjno-ochronna, np.Dąb Bartek-zabytek i pomnik
0naukowa
-poznawcza
-dydaktyczno-wychowawcza- istotne, te które podlegają ochronie
-estetyczna-ładne, ma kanon
-rekreacyjna
Ocenianie walorów (atrakcyjność)
-wartość walorów
-stan jego zagospodarowania(wpływa na cechy)
-dostępność komunikacyjna
-większość walorów zwłaszcza przyrodnicze są ważne w sezonie - letnim, w pzredziale czasowym w którym udostępniane są, wyjątek muzea
Typy grup walorów kraj.
-krajoznawczo-przyrodnicze; kryterium;genetyczny związek ze środowiskiem przyrodniczym
elementy o charakterze bez ingerencji człowieka o charakterze punktowym: osobliwości flory i fauny;skałki i grupy skał; wawozy, doliny i przełomy rzeczne(woda eroduje skały-przełom);jaskinie i groty; głazy narzutowe i głazowiska; wodospady, źródła(zjawisko punktowe) i wywierzyska(wychodzenie wody powierzchniowej-czesto wapienne skały); inne obiekty geologiczne
obiekty utworzone przez człowieka o charakterze punktowym: parki zabytkowe(rosliny, zwierzęta głównym tworzywem); muzea i zbiory przyrodnicze(gł.tworzywem jest przyroda); ogrody botaniczne(w nienaturalnym środowisku- sekwoje, rośliny itp.) oraz ogrody zoologiczne(w nienaturalnym środowisku-zwierzęta np.słoń)
ograniczona ingerencja człowieka o charakterze wielko-powierzchniowym (o duzym połacie): park narodowy(najwiekszy), parki krajobrazowe, punkty widokowe(im wyzej tym istitniejszy pkt;ale nei kazdy-dostępny, wieloplanowośc i ostrość-czyli im wiecej widac tym lepiej, najb,.krajobraz górski, standard-36km2
UNESCO
Parki Narodowe:
Białowieski, Słowiński, Babiogórski, Karkonoski
Jezioro Łuknajno
Fauna i flora:
unikatowy i popularny
Dąb Bartek, Bartków
Deby Rogalińskie, k.Poznania (Lech,Czech i prus)
Dąb Chrobry , Piotrowice
sekwoje- Glinna, k.Szczecina (100lat, jedyna w Polsce wszczepiona w korzenie dębu)
Cis, Kazimierz Wielki- Henryków Lubański
2.zwierzęta
Zubr- Rezerwat Białowieża, jankowice, kpszczyny, Smardzewice, k.Toamszowa mazowieckiego
- miejsca obserwacji ptaków Stawy milickie, Park Narodowy Ujscia Warty, Biebrza-dolina Biebrzy
koniki Tarpany- Popielno, suwalszczyzna
Skałki i grupy skalne
obszary górskie i wyżynne; utwory piaskowcowe i wapienne
Szczeliniec Wielki i Błędne Skały, -PN Gór Stołowych, wydrążone w piaskowcu
Skalne Grzyby
Skała Słonecznik i Skały Pielgrzymów (Herkulesa maczuga)
Skalne Miasto w Ciężkowicach, karpaty
Wąwozy, doliny i przełomy rzeczne (pochodzenie tych 3elemntów jest takie same)-kształtuja je cieki wodne; rozmeiszczenie:góska, wyżynna, morenowa(lądolód zostawil miązszość,wschód,płn,.wschód)
Wąwóz Kraków- Dolina Kościeliska
Wawóz Homole-płd.kraniec Beskidu sądeckeigo
Wąwozy lessowe-Kazimierz dolny
Wąwóz św.Jadwigi-Sandomierz
Dolina Kościeliska-Tatry Zachodnie, wioska Kiny
Dolina Chochołowska
Dolina Prądnika z Maczugą Herkulesa, Ojców
Pzrełom Dunajca
Pzrełom Nysy Kłodzkiej-nietypowy,meandrujący, jedyny w Polsce
Wodospady, źródła i wywierzyska
Wodospady - Salto Angelo-1850m
Wodogrzmot Mickiewicza(1002m) i Wielka Siklawa(62m)-Dolina rybiego Potoku
Wodospad Żeromskiego (Wilczki)
Wodospad Szklarka i Kamieńczyk - Karkonoskie
Żródła
niebieskie źródła w Tomaszowie mazowieckim na gispowym podłożu
Wywierzyska
Zachodnie Tatry-Dolina Kościeliska , lodowe źróło śr.ok 2m
Jaskinie i Groty
-obszary wapienne, piaskowce
Wyżyna Krakowsko-Częstochowska(Wieluńska)
Mroźna w Tatrach
Jaskinia raj w G.Świętopkrzyskich
J.Niedźwiedzia-Sudety
Mechowa-grota piaskowa
Grota Krystzałowa w Wieliczce
Groty Krystzałowe w Inowrocławiu
Jaskinia Łokietka, Ojców
Głazy narzutowe i głazowiska
głazy granitowe-nietypowy kolor, różówy granitu w Kudowie
głazowiska: największy trygławaa, Tychowo(20m)
głazowisko Fluedzki róg
k.Diabelski
św.Jadwigi, Gołuchów
12 Apostołów, Puck
Inne obiekty geologiczne
Ślęża-Masyw Ślęzy
Ruchome Wydmy- Łeba
Hańcza 107m w dół -najgłebsza
Jeziorka Duszatyńskie-perlowe, niebieskie
Stawy wysokogórskie- Czarny Staw, morskie Oko
Góra św. Anny - pozostałość po wulkanie, bazalt, nek
Parki zabytkowe- najczesciej na wzor francuski(symetria, sielanka) i angielski(zaplanwoany chaos, dzikość, romantyczność)
Park Arkadia, k.Nieborowa (ang.)
Łańcucki Park Pałacowy (franc.), Pszczyna
Park Dworkowy przy Żelazowej Woli
Parki Miejskie- Szczytnicki(największy, k XVIIIw.), Łazienkowski, Wilanwoski
Nietypowy- Park Kultury i Wypoczynku w Chorzowie
PARKI NARODOWE
nadmorskie- wolinski, slwoinski
pojezierskie-wigierski
niżowe-kampinoski
wyżynne-ojcowski
górskie- tatrzański i karkonoski
WOJ.MAŁOPOLSKIE- południe,góry
Babiogórski,Gorczański,Pieniński, Tatrzański, Ojcowski ,Magurski
WOJ.PODLASKIE-wschód
Białowieski, Biebrzański, Narwiański, Wigierski
WOJ.PODKARPACKIE-południe
Magurski, Bieszczadzki,
POMORSKIE-północ
Borów Tucholskich, Słowński,
ZACHODNIOPOMORSKIE-północ
Drawieński,Woliński
WIELKOPOLSKIE-centrum, wyżynne
Drawieński, Wielkopolski
LUBUSKIE- wyżynne, centrum
Drawieński, Ujście Warty
DOLNOŚLĄSKIE
Gór Stołowych, Karkonoski
MAZOWIECKIE-centrum
Kampinoski
LUBELSKIE-wschód
Poleski, Roztoczański
ŚWIĘTOKRZYSKIE-południe
Świętokrzyski
OGRODY ZOOLOGICZNE
Ogród Fauny Polskiej- Bydgoszcz
Miejski Ogród Zoologiczny Wybrzeża -Gdańsk Oliwia
Śląski Ogród Zoologiczny- Katowice
Miejski Park i Ogród Zoologiczny - Kraków
Miejski Ogród Zoologiczny - Łódź
Ogród Zoologiczny - Opole-odbudowany
Miejski Ogród Zoologiczny -Płock
Ogród Zoologiczny w Poznaniu- największy powierzchniowo
Miejski Ogród Zoologiczny - Warszawa
Miejski Ogród Zoologiczny - Wrocław- największy w liczebności gatunków, najstarszy 1885
Ogród Zoologiczny im. S. Millera - Zamość
OGRODY BOTANICZNE
Palmiarnia i alpinarium -Gdańsk-Oliwia
Zakład Dendrologii i Arboretum PAN -Kórnik
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego - Kraków
Palmiarnia - Lubiechów (DLN, pow.Wałbrzych)
Ogród Botaniczny Uniwersytetu im.M.Curie-Skłodowskiej -Lublin
Miejski Ogród botaniczny - Łodź
Ogród Botaniczny Uniwersytetu A.Mickiewicza, Palmiarnia - Poznań
Arboretum i alpinarium- Rogów (łódzkie)
Ogród botaniczny Uwarszawskiego - Warszawa
Ogród Botaniczny PAN - Warszawa-Powsin
Ogród Botaniczny U .Wrocławskiego - Wrocław
Górski Ogród Botaniczny PAN - Zakopane
Palmiernie- Łódź, Zielona Góra
PARKI KRAJOBRAZOWE
NAJWIĘKSZE:
Dolina Baryczy, dln, 870km2
Orlich Gniazd, śląskie, małopolskie 597km2
Nadbużański, mazowieckie, 572km2
Krajeński, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, 544km2
Popradzki, małopolskie, 543,9km2
NAJSTARSZE:
Mazurski, warmińsko-mazurskie, 1977
Nadmorski, pomorskie, 1978
Kazimierski, 1979, lubelskie
Drawski, zachodnio-pomorskie, 1979
Gostynińsko-Włocławski,kujawsko-pomorskie, mazowieckie, 1979
INNE PARKI KRAJOBRAZOWE:
Beskidu Małego,śląskie, małopolskie
Beskidu Śląskeigo, śląskie
Cięzkowicko-Rożnowski, małopolskie\
Dolina Bobru, dolnOŚLĄSKIE
Dolina Bystrzycy, dolnośląskie
Gór Opawskich, opolskie
Gór Sowich, dolnośląskie
Góra św.Anny, opolskie
Kaszubski, pomorskie
Książański, dolnośląskie
Mierzei Wiślanej, pomorskie
Poleski, lubelskie
Sierakowski, wielkopolskie
Sulejowski, łódzkie
Ślężański, dolnośląskie
Śnieżnicki, dolnośląskie
Zaborski, pomorskie
Załęczański, łódzkie. Śląskie
PUNKTY WIDOKOWE
Muzea i zbiory przyrodnicze
-muzeum oceanograficzne w Gdyni
muzeum lesnictwa i drzewnictwa w Krakowie
m.przyrodnicze w Cieplicach- Jelenia Góra
muzeum Tatrzańskie w Zakopanym
Muzea i rezerwaty archeologiczne:
wszystkie grodziska, podgrodzia, cmentarzyska, które powstawały w ok.XIIw n.e. Z czasów pisanych
zasoby archeologiczne(muzea)
Muzeum i rezerwat Archeologiczny w Biskupinie, w latach 30tych
Ziemia wielkopolska:Będkowice-masyw Ślęży i 2ie chaty Kuna, cmentarzyska
Nowa Słupia-muzeum starozytnego hutnictwa
Kręgi Kamienne- Odry, kujawskie
Lednogóra, Gniezno i Poznań - 3stolice- mowiono gdzie wladca tam stolica-Mieszko I
Muzea etnograficzne, skanseny i ośrodki twórczosci ludowej
Dolny Śląsk-skansen u sołtysa
Skansen Pogórza Sudeckiego
Opole-Skansen Bierkowice
Kaszuby- w Dzydze Kiszewskie-najstarszy skansen w Europie
Kartuzy
największe zasobności- muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku- Łękowie...
największe powierzchniowo- Sierpiec-Muzeum Wsi Mazowieckiej
skanseny wielkomiejskie- Muzeum etnograficzne-Toruń; Muzeum Wsi Pubelskiej-Lublin; Śląski Park Etnograficzny-Chorzów
spzred Xxw.-Chochołów-cała wioska jako skansen, jedna ulica
UNESCO:
Kraków-Wawel, starówka
Malbork-największy średniowieczny zamek na świecie\
Zespól staromiejski w Zamościu
Założenie staromiejskie w Zamościu
Założenie staromiejskie w Toruniu
Kościoły Pokoju w Swidnicy i Jaworze
Kościoły drewniane w płd-wsch Polsce (małopolskie, karpackie_
Hala Stulecia (ludowa) Wrocław
Grota Krystzałwoa w Wieliczce
Białwoieski Parko Narodowy - do spółki białoruskia
starówka Warszawy- ze względu na jakość odbudowania i zachowanie stylu
Auchswitz Birkenau - Dawny Nazistowski Niemiecki Obóz Koncetracycyjny
Park Murzakwoski-założenie parkowo-pałacowe- do spółki z Niemcami
Zasobność:
Kraków-starówka-wieża poratuszowa, sukiennice, kościół Mariacki (NMP), ołtarz Wita Stwosza, Wawel-katedra wawelska, Kościół na Skałce, kolegium Marius-najstarszy budynek Uniwe Jagiellońskiego , Kolegium Novum, Barbakan, Brama Florencka - ul.Floriańska, Kazimierz-6syangog, cmenatrze,dzielnica żydowska
Warszawa- zamek królewski, Łazienki, Wilanów, pałac Kultury i Nauki
Poznań- założenie rynkowe-największy rynek i ratusz, zabudowa cytadeli, dom biskupa i założenie archidiecezjalne
Gdańsk- Kościół Mariacki, dwór artusa, , Żuraw, Neptun, kolegiata oliwska
Wrocław- Ratusz-najwiekszy rynek i Ratusz średniowieczny, Uniwersytet Wrocławski-barokowy,świecki, najładniejszy na swiecie, Ostrów Tumski z kościołem św.Krzyza i Katedra, hala Ludowa
Toruń- dom Kopernika, Ratusz, twierdza toruńska, miasto w stylu gotyckim
Pomniki historii:
BiskupinieKlasztor Paulinów na Jasnej Górze
Gnieźnieńska Katedra z relikwiami św.Wojciecha
starówka Kazimeirza Dolnego
Ostrów Lednicki
Wilanów w Warszawie
Muzea sztuki i zbiory artystyczne
Zbiory Czartoryskich w Krakowie- jedyny w Polsce Leonardo da Vinci „dama z łasiczką”
Muzea Narodowe- Kraków, Wrocław, Poznań, Warszawa
sieradz- El Greco; ołtarz w kościele mariackim
Muzea biograficzne
poświęcone znanym postaciom
Zakopane - muzeum: Jana Kasprowicza, Karola Szymanowskiego. Kornela Makuszyńskiego, Witkacego, Reymonta (Tatry jako destynacja, Młoda Polska)
Kraków- Muzeum Wyspiańskiego, Dom Jana Matejki
Toruń- muzeum Dom Mikołaja Kopernika
Frombork- muzeum Mikołaja Kopernika
Czarnolas- Muzeum Jana Kochanowskiego
Żarnowiec - Muzeum Marii Konopnickiej
Śmiełów- Muzeum Adama Mickiewicza
Wadowice- Dom Papieża Jana Pawła II-go
Będomin- Muzeum Hymnu Narodowego (Józefa Wybickiego)
Muzea specjalistyczne i obiekty unikatowe:
Muzeum filumenistyczne w Bystrzycy Kłodzkiej
Muzeum zabawy i zabawek w Kielcach
Muzeum judaistyczne w Krakowie
Muzeum dziejów teatru krakowskiego
Muzeum parowozów w Łańcucie
Muzeum Instrumentów muzycznych w Poznaniu
Muzeum Literatury w Warszawie
Muzeum poczty, telekomunikacji we Wrocławiu
Panorama racławicka we Wrocławiu
Obiekty historyczno wojskowe
Muzeum braterstwa broni
Muzeum Westerplatte w Gdańsku
Muzeum marynarki wojennej w Gdyni
Góra św. Anny- pomnik czynu powstańczego
Grunwald
Kłodzko - twierdza
Sreebrana Góra - twierdza
Muzeum bitwy legnickiej
Pomnik powstańców wielkopolskich w Poznaniu
Siekierki - cmentarz
Miejsca i muzea martyrologii
Dawny poniemiecki nazistowski obóz koncentracyjny Auschwitz Birkenau
Majdanek - Lublin
Treblinka
Sobibór
Sztutowo
Łambinowice
Warszawa
Zabytki działalności gospodarczej i techniki
Muzeum papiernictwa w Dusznikach
Pochylenie kanału elbląskiego
Muzeum tkactwa dolnośląskiego kamienna góra
Śluzy na kanale augustowskim Mikaszówka
Muzeum przemysłu naftowego Bóbrka
Muzeum kolejki wąskotorowej w Wenecji
Skansen w Swarzędzu
Ruiny najstarszej na świecie cukrowni buraczanej w Konarach
Współczesne imprezy kulturalne
Wratislavia Cantas - festiwal muzyki oratoryjno- kantatowej
Warszawska jesień (klasyka)
Konkurs chopinowski
Konkurs Winiawskiego
Festiwal folkloru Ziem gorskich - Zakopane
Sopot festiwal
Festiwal muzyki europejskiej - Zielona góra
Festiwal chopinowski - Duszniki Zdrój
Festiwal Moniuszkowski - Kudowa Zdrój
Konkurs Szopek Bożonarodzeniowych - Kraków
Miejsca Pielgrzymkowe
Częstochowa
Łagiewniki
Licheń
Piekary Śląskie
Kalwaria Zebrzydowska
Kalwaria Wambierzycka
Góra Św. Anny
Gniezno