USTRÓJ ORGANÓW OCHRONY PRAWA

[stan prawny na dzień 22.04.06]

1. Definicja organu państwowego.

Teoria organiczna - Otto Gierke - teoria organiczna na antropomorfizacji - uznaniu osoby prawnej za byt realny, ukształtowany na podobieństwo organizmu biologicznego z własnymi organami i wolą, z pełną zdolnością do działań prawnych. Państwo - osoba prawna działająca przez swoje organy, które zdolne są do wyrażania woli zbiorowości.
Georg Jelinek: „pod względem prawnym państwo może być pojmowane tylko jako podmiot prawa, a mianowicie najbardziej zbliżone do pojęcia korporacji”

Organ państwowy - to jednostka lub zespół ludzi zorganizowany stosownie do powierzonych mu kompetencji, powoływany na podstawie prawa i wyposażony w uprawnienia władcze wynikające z charakteru władzy państwowej. Wszystkie organy państwowe powoływane są na podstawie prawa - powoływane być mogą tylko na podstawie konstytucji bądź ustaw zwykłych. Prawo też określa sposób ich powoływania, zakres kompetencji, prawne formy działania oraz powiązania z innymi organami państwowymi art. 7 Konstytucji RP: „Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa”
Przymus państwowy - cecha charakterystyczna, właściwa jedynie organom państwa.
Aparat państwa - zbiór organów państwa powiązanych organizacyjnie i funkcjonalnie oraz obsługujące je urzędy.

Niewładcze formy działania - działania, które nie noszą znamion i co więcej nie wymagają stosowania środków przymusu, jak np. działania regulacyjne w systemie gospodarki, stymulujące w dziedzinach nauki, kultury czy organizacyjne w sferze ochrony zdrowia, oświaty itp.

2. Definicja urzędu.

Urząd - to struktura pomocnicza organu państwowego, odpowiednio zorganizowana i wyposażona w środki techniczne umożliwiające przygotowanie i realizację decyzji organu [np. ministerstwo, które jest urzędem ministra, Kancelaria Prezydenta RP,]

Wzór funkcjonowania aparatu państwowego - dobrej biurokracji wg Maxa Webbera:
*podział pracy w aparacie urzędniczym - wyspecjalizowanie stanowisk pracy
*oddzielenie spraw stanowiska pracy od osobistych spraw
*dobór ludzi na stanowiska wedle kwalifikacji
*ustalenie stałej procedury w sprawach podejmowania decyzji, tzw. rutynowe decyzje
3. Kryteria klasyfikacji oraz klasyfikacja organów.

Powszechnie stosowane kryteria:

~podstawy prawne powoływania organów;
**organy konstytucyjne - organ opiera swą egzystencję na normie konstytucyjnej - np. rząd
**organy ustawowe - opiera swą egzystencję na normie ustawowej - np. policja
~budowa organów;
**organy jednoosobowe - minister
**organy kolegialne np. Rada Ministrów
~czas trwania: - uwzględnia się czas na jaki organy zostały powołane
**dożywotnie np. Sędziowie SN
**czasowe - np. prezydent miasta
~tryb powoływania - przy tym podziale uwzględnia się funkcjonowanie organu, które może odbywać się systemem sesyjnym lub ciągłym:

**organy stałe [permanentne]
**organy czasowe [periodyczne]
~kompetencje i związane z nimi ściśle formy prawne działania
A)z uwagi na zakres działalności organu:
**organy cywilne,
**wojskowe,
**administracyjne,
**sądowe itp.;
B)
**organy zwyczajne - te organy, których istnienie i działalność są niezależne od nadzwyczajnych okoliczności,
**organy specjalne - dla ich powołania muszą zaistnieć nadzwyczajne okoliczności, wówczas organ wyposażony jest w specjalną kompetencję np. Naczelny Wódz na okoliczność wojny
C):
**organy decydujące - organy decyduje o przejściu do skutku danego aktu
**organy doradcze [opiniodawcze] - wypowiedzi tych organów nie wiążą organów decydujących,
D) uwzględniając materialną kompetencję:

**organy uchwalające - te które stanowią normy
**organy wykonujące - te, które rozwijają swoją działalność w obrębie wydanych norm

E)
**organy z własną kompetencją - te organy, którym prawo pozwala posługiwać się innym organem
**organy zastępcze - organ, którym posługuje się organ z własną kompetencją - organ ten może być stały lub powołany w razie potrzeby
F) ~zakres kompetencji terytorialnej
**organy centralne - zasięg ich kompetencji rozciąga się na całe państwo -
**organy lokalne - są w swej działalności związane granicami jednostek podziału terytorialnego.
~oparte na relacjach organów względem siebie:

A)
**organy naczelne - organ, który ma decydujący wpływ na całokształt życia państwowego, nadaje kierunek całej maszynie państwowej, przesądza o funkcjach państwa, zwykle organ taki ma umocowanie w konstytucji
B)
**organy samodzielne - ich akty nie mogą być ani zniesione, ani zmienione przez inny organ [pod warunkiem, że wydane były zgodnie z prawem i procedurą]
**organy niesamodzielne - ich decyzje mogą być zmienione lub uchylone przez inny organ, albo jeśli są związane szczególnymi dyrektywami,
C)
**organy pierwotne - takie organy, które konstytuują się tylko na podstawie normy, np. Sejm, Senat,
**organy wtórne - te, przy których obsadzaniu konieczne jest współdziałanie innego organu, np. ROP, GIODO,
4. Zasady powiązań między organami i ich strukturami pomocniczymi.

Organy państwowe i ich struktury pomocnicze tworzą sieć wzajemnych powiązań formalnoprawnych, organizacyjnych i funkcjonalnych. Wszystkie te związki oparte są na określonych zasadach.:

**stricte organizacyjnych - zasady hierarchicznej budowy i podporządkowania organów, resortowy podział kompetencji w granicach aparatu państwowego.
**ustrojowych - koncepcje teoretycznej budowy i funkcjonowania państw współczesnych,: koncepcja trójpodziału władzy - zakłada trzy odrębne sfery działalności władz państwowych - legislatywę, egzekutywę i judykaturę - władze te są równoległe, równoprawne i wzajemnie hamujące się. - jest to tzw. pionowy układ władzy. W ramach tej koncepcji nie mieszczą się elementarne cechy współczesnych państw demokratycznych takie jak: organy kontroli [NIK, RPO], dualistyczna konstrukcja władzy wykonawczej [prezydent i rząd], wielofunkcyjne parlamenty [są nie tylko organami prawodawczymi ale także kontrolnymi, pełnią funkcję kreacyjną], w końcu stanowienie prawa nie jest tylko domeną parlamentu [organy władzy wykonawczej dysponują prawem stanowienia norm rangi ustawowej]

koncepcja jednolitości władzy - dominacja jednej z władz nad pozostałymi.

5. Podmiotowa definicja wymiaru sprawiedliwości.

Podmiotowe ujęcie wymiaru sprawiedliwości polega na wskazaniu organu sprawującego wymiar sprawiedliwości, a więc takiego organu państwowego, który daje najlepsze gwarancje decyzji bezstronnych i niezawisłych, obiektywnych i pewnych, realizujących sprawiedliwość ramach ustaw.
6. Przedmiotowa definicja wymiaru sprawiedliwości.

Wymazem sprawiedliwości jest działalność polegająca na rozstrzyganiu konfliktów ze stosunków prawnych. Definicja te opiera się tylko o kryteria materialne, odwołujące się do przedmiotu działalności [konflikty prawne] oraz sposobu działania [rozstrzyganie], całkowicie pomijająca kryteria podmiotowe. Jej centralnym elementem jest orzekanie - . Jaki organ wymiar sprawiedliwości będzie wykonywać jest tu obojętne.
Zakres stosunków prawnych:
**węższe rozumienie wymiaru sprawiedliwości: tylko sprawy cywilne i karne są przedmiotem wymiaru sprawiedliwości
**wymiar sprawiedliwości sensu largo - szersze rozumienie wymiaru sprawiedliwości: sprawy cywilne, karne oraz wynikające ze stosunków administracyjnoprawnych.

7. Mieszana definicja wymiaru sprawiedliwości.

Wymiar sprawiedliwości jako działalność sądów, która polega na rozstrzyganiu konfliktów z zakresu prawa karnego i cywilnego (połączenie definicji podmiotowej z elementami przedmiotowymi - orzekaniem)

8. Definicja sądu.

Sąd - organ powołany z natury rzeczy do sprawowania wymiaru sprawiedliwości i wyposażony w pełne ustrojowe i procesowe gwarancje prawidłowego orzekania.

9. Definicja orzekania

Orzekanie - rozstrzyganie w postępowaniu procesowym konfliktów wynikłych ze stosunków prawnych oraz wymierzanie kar.

10.,11,12,13, Konstytucyjne zasady organizacji i funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości.

A)konstytucyjne zasady sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez sądy:
**właściwości - sądy powinny być fachowe zarówno pod względem personalnym jak i w odniesieniu do określenia ich kompetencji rzeczowej oraz sposobu organizacji pracy sędziów.
**niezależności - gwarancja autonomii sądów i sędziów względem innych organów państwowych i osób,
**bezstronności - nakaz zachowania neutralności względem jakichkolwiek interesów,
**niezawisłości - podporządkowanie sądów wyłącznie konstytucji i ustawom
B)konstytucyjne zasady postępowania przed sądem
**jawność postępowania,
**dwuinstancyjność postępowania,
**publiczne ogłoszenie wyroku,

C)konstytucyjne gwarancje w zakresie statusu prawnego sędziego:
**niezawisłość sędziowska - sędzia w wykonywaniu urzędu podlega tylko ustawie zasadniczej i ustawom. Orzekając sędzia, nigdy i wobec nikogo nie jest niczym innym związany.
**sposób powoływania - sędziowie powoływani są na stanowisko przez Prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, na czas nieoznaczony
**nieusuwalność - nie mogą być złożeni z urzędu, zawieszeni lub przenoszeni do innej siedziby lub na inne stanowisko wbrew ich woli bez orzeczenia sądu,
**immunitet sędziowski - zakaz pociągania sędziego do odpowiedzialności karnej lub pozbawienia go wolności bez zgody sądu,
**status materialny - mają gwarancję odnoszące się do wysokości wynagrodzenia, które powinno być określone przez ustawę i uniezależnione od zmieniającego ułudą sił politycznych w parlamencie, parlamencie tym bardziej od bieżących decyzji organów władzy wykonawczej,
**stan spoczynku - sędziowie nie przechodzą na emeryturę, oznacza to formalnie pozostanie sędziego nadal w stosunku służbowym,
**apolityczność - zakaz przynależności do partii politycznych oraz związków zawodowych, zakaz prowadzenia działalności publicznej, która nie daje się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziowskiej.

14. Definicja prawa do obrony.

Obecnie prawo do obrony rozumiane jest jako osobiste uprawnienie każdego człowieka do podejmowania wszelkich czynności w granicach i formach określonych przepisami prawa w celu bronienia się, samodzielnie lub przy pomocy obrońcy, przed grożącymi mu ujemnymi konsekwencjami prawnymi, przede wszystkim przed stawianymi zarzutami.
Prawo do obrony jest zagwarantowane przez Konstytucję RP; art. 42 ust. 2:”Każdy, przeciw komu prowadzone jest postępowanie karne, ma prawo do obrony we wszystkich stadiach postępowania. Może on w szczególności wybrać obrońcę lub na zasadach określonych w ustawie korzystać z obrońcy z urzędu.”

Obrona materialna - podejmowanie wszelkich czynności w celu ochrony przed ujemnymi konsekwencjami prawnymi osoby, przeciwko której prowadzone jest postępowanie karne:
**obrona merytoryczna - obrona przed zarzutami
**obrona procesowa - podnoszenie uchybień i wadliwości proceduralnych działających na korzyść oskarżonego.
**obrona czynna [składanie wyjaśnień, inicjatywa dowodowa, zaskarżanie decyzji organów procesowych, udział w czynnościach procesowych]
**obrona bierna - powstrzymywanie się od dostarczania dowodów przeciwko sobie

Obrona formalna - skorzystanie w celu obrony z pomocy obrońcy.

Oskarżony - w rozumieniu KPK, osoba, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osoba, co, do której prokurator wniósł wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

Podejrzany - osoba, co, do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów, albo bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Obwiniony - w myśl kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia - jest to osoba, przeciwko, której złożono wniosek o ukaranie.

15. Konstytucyjna zasada dualizmu władzy sądowniczej oraz konstytucyjne organy właściwe władzy sądowniczej.

Konstytucja zakłada dualizm władzy sądowniczej. W jej skład wchodzą sądy i trybunały. Mają one monopol władzy sądowniczej, która nie może być delegowana innym organom.

Na czele struktury sądów stoi Sąd Najwyższy, podlegają mu sądy powszechne, którymi są:

~sądy rejonowe,
~sądy okręgowe,
~sądy apelacyjne.

Obok nich działają sądy administracyjne, które obecnie są dwuinstancyjne [wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny] [konstytucja 1997 zapowiadała dwu instancyjność sądów administracyjnych, która zmaterializowała się w 2003 roku]

Ponadto istnieją sądy wojskowe:

~sądy garnizonowe,

~sądy okręgowe

~izba wojskowa w SN,

16. Zadania i podstawowe kompetencje Krajowej Rady Sądownictwa.

Podstawa prawna: Ustawa o Krajowej Radzie Sądownictwa z 27 lipca 2001;
Krajowa Rada Sądownictwa, realizuje cele określone w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Konstytucja Art. 186. 

1. Krajowa Rada Sądownictwa stoi na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

2. Krajowa Rada Sądownictwa może wystąpić do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem w sprawie zgodności z Konstytucją aktów normatywnych w zakresie, w jakim dotyczą one niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

Kompetencje KRS nie mają charakteru normotwórczego. KRS odgrywa szczególną rolę w zakresie powoływania [nominacji, awansowania i przenoszenia sędziów] na stanowiska sędziowskie, strzeże niezawisłości sędziowskiej o niezależności sądów.

Rada wykonuje czynności określone w ustawach, a w szczególności:

  1)  podejmuje uchwały w sprawach wystąpienia do Trybunatu Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej aktów normatywnych w zakresie dotyczącym niezależności sądów i niezawisłości sędziów,

  2)   rozpatruje i ocenia kandydatury do pełnienia urzędu sędziowskiego na stanowiskach sędziów Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz na stanowiska sędziowskie w sądach powszechnych, wojewódzkich sądach administracyjnych i w sądach wojskowych,

  3)   przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej wnioski o powołanie sędziów w Sądzie Najwyższym, Naczelnym Sądzie Administracyjnym, sądach powszechnych, wojewódzkich sądach administracyjnych i sądach wojskowych,

  4)  rozpatruje wnioski o przeniesienie sędziów w stan spoczynku, wyraża zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska przez sędziego, który ukończył 65 rok życia,

  5)  rozpatruje wystąpienia sędziów w stanie spoczynku o powrót na stanowisko sędziowskie,

  6)  wybiera rzecznika dyscyplinarnego sędziów sądów powszechnych,

  7)  wyraża opinie w sprawie powołania i odwołania prezesa albo wiceprezesa sądu powszechnego albo sądu wojskowego,

  8)  uchwala zbiór zasad etyki zawodowej sędziów i czuwa nad ich przestrzeganiem.

2. Rada ponadto:

  1)  wypowiada się o stanie kadry sędziowskiej,

  2)  ustala kryteria oceny kandydatów na stanowiska sędziowskie, przeprowadzanej przez prezesów sądów okręgowych i apelacyjnych,

  3)  opiniuje projekty aktów prawnych w sprawach wynagrodzeń sędziowskich oraz przedstawia wnioski w tym zakresie,

  4)  opiniuje projekty aktów normatywnych dotyczących sądownictwa i sędziów,

  5)  opiniuje programy szkolenia aplikantów sądowych, zakres i sposób prowadzenia egzaminów sędziowskich i ustalania ich wyników,

  6)  opiniuje zasady oceny pracy asesorów sądowych,

  7)  wyraża stanowisko w sprawach dotyczących sądów i sędziów, wniesionych pod obrady Rady przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne organy władzy publicznej i organy samorządu sędziowskiego,

  8)  czuwa nad przestrzeganiem zasad etyki zawodowej przez sędziów,

Rada może zarządzić przeprowadzenie:

  1)  wizytacji sądu albo jego jednostki organizacyjnej,

  2)  lustracji pracy sędziego, którego indywidualna sprawa podlega rozpatrzeniu przez Radę.

17. Skład, tryb powoływania i odwoływania oraz kadencja KRS:

Krajowa Rada Sądownictwa składa się z 25 członków: [Konstytucja Art. 187]

~z urzędu:
**Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego,
**Ministra Sprawiedliwości,
**Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i
~z mianowania:
**z osoby powołanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej, - Pełni swoje funkcje w Radzie bez oznaczania okresu kadencji i może być odwołana w każdym czasie. Mandat osoby powołanej przez Prezydenta wygasa najpóźniej w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu kadencji Prezydenta.

~z wyboru:
**piętnastu członków wybranych spośród sędziów:

A)Sądu Najwyższego [2 członków]
B )sądów powszechnych [8 członków] wybranych przez zebranie przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów okręgów
C) sądów administracyjnych - [2 członków], wybranych przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych wojewódzkich sądów administracyjnych;
D)sądów apelacyjnych - [2 członków] wybranych przez zebranie przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów apelacji
E) sądów wojskowych - [1 członek] wybrany przez Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych
**czterech członków wybranych przez Sejm spośród posłów
**dwóch członków wybranych przez Senat spośród senatorów.

Kadencja członków Rady wybranych przez Sejm i Senat upływa najpóźniej w ciągu trzech miesięcy po zakończeniu kadencji Sejmu i Senatu.

Kadencja wybranych członków Krajowej Rady Sądownictwa trwa cztery lata. Obsługę administracyjną rady zapewnia Kancelaria Prezydenta RP. Rada obraduje na posiedzeniach plenarnych. Posiedzenia plenarne Rady zwołuje Przewodniczący Rady w miarę potrzeb, co najmniej raz na dwa miesiące. Ponadto posiedzenia plenarne Rady zwołuje się na wniosek co najmniej jednej trzeciej jej członków oraz na wniosek Ministra Sprawiedliwości. Do ważności uchwał Rady potrzebna jest obecność, co najmniej połowy jej składu. Rada podejmuje uchwały bezwzględną większością głosów, w głosowaniu jawnym. Na żądanie członka Rady głosowanie jest tajne.

Odwoływanie członków KRS: następuje na skutek:
**zrzeczenia się mandatu przez członka
**odwołania go przez organ, który go powołał
**wygaśnięcia mandatu posła lub senatora,
**wygaśnięcia albo rozwiązania stosunku służbowego sędziego:

18. Specyfikacja i ogólne kompetencje Ministra Sprawiedliwości.

Zakres kompetencji Ministra Sprawiedliwości został określony w Konstytucji oraz przez

Rozporządzenie Prezesa rady ministrów z dnia 31 października 2005 r. W sprawie szczegółowego zakresu działania ministra sprawiedliwości.

**Minister Sprawiedliwości z jednej strony pozostaje członkiem organu Kolegialnego - Rady Ministrów [jako członek rządu planuje i przedkłada projekt budżetu dla resortu sprawiedliwości], drugiej zaś jako Prokurator Generalny kieruje specyficznym resortem sprawiedliwości.

**Jego uprawnienia do kierowania wymiarem sprawiedliwości zawężone zostają, jeśli chodzi o organy sądowe, do spraw związanych z administracją sądową. W żadnym razie nie dotyczą orzecznictwa.
**Uprawnienia Ministra Sprawiedliwości sięgają poza resort, bowiem stosowane ustawy przyznają mu prawo nadzoru nad korporacjami ochrony prawa - adwokaturą, notariatem, radcami prawnymi i komornikami. Ważną jego kompetencją pozostaje tu m.in. odmowa wpisu na listę członków korporacji.

Do jego kompetencji MS należy:

1) wydawanie rozporządzeń, zarządzeń i innych aktów normatywnych,

2) zawieranie umów międzynarodowych, międzyresortowych, umów i porozumień o współdziałaniu Ministerstwa ze stowarzyszeniami i innymi organizacjami,

3) opiniowanie projektów ustaw kierowanych do Sejmu przez inne podmioty niż Rada Ministrów, uchwał Sejmu i Senatu oraz uchwał podkomisji i komisji Sejmu i Senatu zawierających sprawozdania o projektach ustaw,

4) współdziałanie z Sądem Najwyższym w sprawach dotyczących wykładni przepisów, których stosowanie wywołuje rozbieżności w orzecznictwie, współpraca z Pełnomocnikiem Ministra Spraw Zagranicznych do Spraw Reprezentowania Rzeczypospolitej Polskiej przed Europejską Komisją i Trybunałem Praw Człowieka w Strasburgu,

5) składanie projektów kasacji od orzeczeń sądów powszechnych w sprawach karnych oraz projektów rewizji nadzwyczajnych od orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego, decyzji Urzędu Patentowego lub Komisji Odwoławczej przy Urzędzie Patentowym.

Minister Sprawiedliwości nadzoruje:

1) działalność administracyjną sądów w zakresie sprawności postępowania

i organizacji pracy we wszystkich rodzajach spraw, działalność kolegiów do spraw wykroczeń oraz organów egzekucyjnych,

2) wdrażanie nowych rozwiązań prawnych i technicznych w zakresie prowadzenia rejestrów sądowych i ksiąg wieczystych,

3) działalność notariuszy i organów samorządu notarialnego,

4) postępowanie dyscyplinarne w sprawach dotyczących adwokatów i aplikantów adwokackich, radców prawnych i aplikantów radcowskich,

5) pracę sądowych kuratorów rodzinnych oraz kuratorskich ośrodków pracy z młodzieżą,

6) Centralny Zarząd Służby Więziennej,

7) fundacje poddane jego nadzorowi.

Ponadto do uprawnień Ministra Sprawiedliwości należy:

1) tworzenie i znoszenie sądów rejonowych, okręgowych, apelacyjnych, a także ustalanie ich siedzib i obszaru właściwości,

2) tworzenie w sądach apelacyjnych, okręgowych i rejonowych odrębnych jednostek organizacyjnych, a w Sądzie Okręgowym w Warszawie — odrębnej jednostki organizacyjnej do spraw z zakresu przeciwdziałania praktykom monopolistycznym oraz spraw z zakresu regulacji energetyki (sąd antymonopolowy),

3) coroczne ustalanie liczby wolnych stanowisk sędziowskich dla poszczególnych sądów,

4) decydowanie o powołaniu na stanowiska prokuratorów Prokuratury Krajowej oraz prokuratorów otrzymujących pierwszą nominację, asesorów sądowych i pro- kuratorskich, referendarzy sądowych, notariuszy i asesorów notarialnych oraz komorników sądowych i asesorów komorniczych,

5) powoływanie na stanowiska prezesów i wiceprezesów sądów powszechnych, szefów wszystkich powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz zastępców prokuratorów okręgowych i apelacyjnych,

6) delegowanie sędziów i prokuratorów do Ministerstwa Sprawiedliwości,

7) powoływanie sędziów wojskowych na stanowisko dyrektora i na stanowiska służbowe w Departamencie Sądów Wojskowych Ministerstwa Sprawiedliwości, prezesów i zastępców prezesów sądów wojskowych, asesorów i aplikantów sądów wojskowych,

8) delegowanie sędziów sądów wojskowych do pełnienia obowiązków sędziowskich lub wykonywania czynności administracyjnych w innym sądzie wojskowym lub w sądzie powszechnym albo w Departamencie Sądów Wojskowych Ministerstwa Sprawiedliwości, a na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego — także Sądzie Najwyższym,

9) powierzanie asesorom sądów wojskowych pełnienia czynności sędziowskich w wojskowych sądach garnizonowych i w wojskowych sądach okręgowych jako odwoławczych oraz w sądach rejonowych,

10) przedkładanie Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej i Krajowej Radzie Sądownictwa informacji o działalności sądów wojskowych, a Ministerstwu Obrony Narodowej — o stanie przestępczości w Siłach Zbrojnych RP,

11) współdziałanie z Krajową Radą Sądownictwa w sprawach dotyczących sądownictwa powszechnego i wojskowego,

12) przeprowadzanie w sądach wojskowych inspekcji, lustracji oraz kontroli w zakresie przestrzegania dyscypliny pracy, warunków bhp, ochrony przeciwpożarowej, a w wojskowych sądach okręgowych — kontroli pracy sekretariatów i prowadzenia biurowości sądowej,

13) rozpatrywanie skarg i wniosków dotyczących działalności sądownictwa powszechnego i wojskowego,

14) wykonywanie czynności związanych z realizacją zadań powierzonych mu przez ustawę o komornikach sądowych i egzekucji

15) określanie warunków mianowania na stanowisko kuratora zawodowego i referendarza sądowego oraz zasad i trybu dokonywania okresowych ocen kwalifikacyjnych kuratorów, referendarzy sądowych i innych pracowników sądowych,

16) powoływanie prokuratur apelacyjnych, okręgowych, rejonowych, ustalanie ich siedzib i obszarów właściwości,

17) tworzenie ośrodków zamiejscowych prokuratur okręgowych lub rejonowych,

18) ustalanie regulaminu określającego tryb wewnętrznego urzędowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury,

19) określanie wewnętrznych organizacji powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz zakresu działania sekretariatów i innych działów administracji.

19. Kompetencje Sądu Najwyższego:

Podstawa prawna: Ustawa o Sądzie Najwyższym z 23 listopada 2002.

Sąd Najwyższy jest naczelnym organem sądowym w Rzeczypospolitej Polskiej sprawującym nadzór nad działalnością wszystkich innych sadów w zakresie orzekania.

Sąd Najwyższy jest organem władzy sądowniczej, powołanym do:

  1)  sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez:

a)    zapewnienie w ramach nadzoru zgodności z prawem oraz jednolitości orzecznictwa sądów powszechnych i wojskowych przez rozpoznawanie kasacji oraz innych środków odwoławczych,

b)    podejmowanie uchwał rozstrzygających zagadnienia prawne,

c)    rozstrzyganie innych spraw określonych w ustawach;

  2)  rozpoznawania protestów wyborczych oraz stwierdzania ważności wyborów do Sejmu i Senatu oraz wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a także ważności referendum ogólnokrajowego i referendum konstytucyjnego;

2a)   rozpoznawania protestów wyborczych w wyborach do Parlamentu Europejskiego;

  3)  opiniowania projektów ustaw i innych aktów normatywnych, na podstawie których orzekają i funkcjonują sądy, a także innych ustaw w zakresie, w którym uzna to za celowe;

  4)  wykonywania innych czynności określonych w ustawach.

20. Skład orzekający, skład i organy SN.

Skład orzekający: Sąd Najwyższy orzeka w składzie trzech sędziów, chyba że ustawa stanowi inaczej.  

Jeżeli Sąd Najwyższy, rozpoznając kasację lub inny środek odwoławczy, poweźmie poważne wątpliwości co do wykładni prawa, może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu.

Jeżeli w orzecznictwie sądów powszechnych, sądów wojskowych lub Sądu Najwyższego ujawnią się rozbieżności w wykładni prawa, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Rzecznik Praw Obywatelskich, Prokurator Generalny oraz, w zakresie swojej właściwości, Rzecznik Ubezpieczonych może przedstawić wniosek o ich rozstrzygnięcie Sądowi Najwyższemu w składzie siedmiu sędziów lub innym odpowiednim składzie.

 Jeżeli skład siedmiu sędziów uzna, że znaczenie dla praktyki sądowej lub powaga występujących wątpliwości to uzasadniają, może zagadnienie prawne lub wniosek o podjęcie uchwały przedstawić składowi izby, natomiast izba - składowi dwóch lub więcej izb albo pełnemu składowi Sądu Najwyższego.

O posiedzeniu pełnego składu Sądu Najwyższego, składu izby (izb) zawiadamia się Prokuratora Generalnego. Udział Prokuratora Generalnego lub jego zastępcy w tym posiedzeniu jest obowiązkowy. W posiedzeniach pozostałych składów Sądu Najwyższego może brać udział prokurator Prokuratury Krajowej, natomiast w Izbie Wojskowej - prokurator Naczelnej Prokuratury Wojskowej.

O posiedzeniu Sądu Najwyższego w składzie siedmiu sędziów, wyznaczonym w celu rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego przedstawionego w konkretnej sprawie, zawiadamia się ponadto obrońców oraz pełnomocników w osobach adwokatów i radców prawnych, a także osoby uprawnione do sporządzania kasacji w sprawach cywilnych. Prezes Sądu Najwyższego może ich zobowiązać do przedstawienia na piśmie przed posiedzeniem wniosków co do kierunku rozstrzygnięcia przedstawionego zagadnienia.

 Uchwały pełnego składu Sądu Najwyższego, składu połączonych izb oraz składu całej izby z chwilą ich podjęcia uzyskują moc zasad prawnych. Skład siedmiu sędziów może postanowić o nadaniu uchwale mocy zasady prawnej.

Jeżeli jakikolwiek skład Sądu Najwyższego zamierza odstąpić od zasady prawnej, przedstawia powstałe zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia pełnemu składowi izby.

 Odstąpienie od zasady prawnej uchwalonej przez izbę, przez połączone izby albo przez pełny skład Sądu Najwyższego wymaga ponownego rozstrzygnięcia w drodze uchwały odpowiednio przez właściwą izbę, połączone izby lub pełny skład Sądu Najwyższego.

 Jeżeli skład jednej izby Sądu Najwyższego zamierza odstąpić od zasady prawnej uchwalonej przez inną izbę, rozstrzygnięcie następuje w drodze uchwały obu izb. Izby mogą przedstawić zagadnienie prawne do rozpoznania przez pełny skład Sądu Najwyższego.

W Skład SN wchodzą:
A)Pierwszy Prezes
B)prezesi SN
C) Izby SN
D)organy kolegialne
E)sędziowie,

Sąd Najwyższy dzieli się na Izby:

1)  Cywilną

2)  Karną;
3)  Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych;

4)  Wojskową.

Organami Sądu Najwyższego są:

A) Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego
B) Prezes Sądu Najwyższego

C) Organy kolegialne - organy samorządu Sędziów [w stanie czynnym] SN:
***Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Najwyższego,

***Zgromadzenie sędziów izby Sądu Najwyższego

***Kolegium Sądu Najwyższego

PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO

Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, - powoływany przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej na sześcioletnią kadencję spośród sędziów Sądu Najwyższego w stanie czynnym.
funkcje:

a) kieruje pracami i reprezentuje Sąd Najwyższy oraz wykonuje czynności określone ustawą, b)regulaminem i innymi aktami normatywnymi.

c) powołuje i odwołuje przewodniczących wydziałów w izbach na wniosek Prezesa Sądu Najwyższego.

d) składa Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej oraz Krajowej Radzie Sądownictwa informację o działalności Sądu Najwyższego oraz o wynikających z niej istotnych problemach.
e) w czasie nieobecności Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego zastępuje go wyznaczony przez niego Prezes Sądu Najwyższego, a w wypadku niemożności wyznaczenia - Prezes Sądu Najwyższego najstarszy służbą na stanowisku sędziego.

PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO

Prezes Sądu Najwyższego, - Prezesa Sądu Najwyższego powołuje i odwołuje, na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej spośród sędziów Sądu Najwyższego w stanie czynnym
funkcje:
a) Prezes Sądu Najwyższego jest zastępcą Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i kieruje pracą poszczególnej izby

Organy kolegialne - organy samorządu Sędziów [w stanie czynnym] SN:
ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW SĄDU NAJWYŻSZEGO,

Do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego należy:

  1)  uchwalanie regulaminów wyborów kandydatów na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego oraz członków Krajowej Rady Sądownictwa;

  2)  dokonywanie wyboru kandydatów na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego;

  3)  dokonywanie wyboru dwóch kandydatów na stanowisko Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego i przedstawianie ich Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej;

  4)  dokonywanie wyboru dwóch członków Krajowej Rady Sądownictwa;

  5)  rozpatrywanie i przyjmowanie projektu informacji Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego o działalności Sądu Najwyższego oraz o istotnych problemach wynikających z bieżącego orzecznictwa;

  6)  podejmowanie uchwał w innych ważnych sprawach dotyczących Sądu Najwyższego;

  7)  rozpatrywanie innych spraw z inicjatywy Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, Prezesów Sądu Najwyższego, Kolegium Sądu Najwyższego lub co najmniej dziesięciu sędziów Sądu Najwyższego.

Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów Sądu Najwyższego przewodniczy Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

Do podjęcia uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego wymagana jest obecność co najmniej 2/3 sędziów każdej z izb. Uchwały zapadają zwykłą większością głosów.

ZGROMADZENIE SĘDZIÓW IZBY SĄDU NAJWYŻSZEGO]

 Do kompetencji zgromadzenia sędziów izby Sądu Najwyższego należy:

  1)  omawianie corocznego projektu informacji o działalności izby i istotnych problemach wynikających z orzecznictwa izby oraz przyjmowanie tej informacji;

  2)  opiniowanie kandydatów na stanowisko sędziego Sądu Najwyższego;

  3)  opiniowanie kandydata na Prezesa Sądu Najwyższego przedstawionego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego;

  4)  opiniowanie kandydatów na stanowiska przewodniczących wydziałów przedstawionych przez Prezesa Sądu Najwyższego;

  5)  wybór dwóch członków oraz zastępcy członka Kolegium Sądu Najwyższego;

  6)  rozpatrywanie innych problemów dotyczących funkcjonowania izby.

Zgromadzeniu sędziów izby Sądu Najwyższego przewodniczy Prezes Sądu Najwyższego kierujący pracą danej izby.

KOLEGIUM SĄDU NAJWYŻSZEGO.

Kolegium Sądu Najwyższego tworzą: Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezesi Sądu Najwyższego oraz sędziowie wybrani przez zgromadzenia sędziów izby Sądu Najwyższego na okres trzech lat.

Przewodniczącym Kolegium Sądu Najwyższego jest Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

Uchwały Kolegium Sądu Najwyższego zapadają zwykłą większością głosów w obecności co najmniej 2/3 członków Kolegium. W razie równości głosów przeważa głos przewodniczącego.

Kolegium Sądu Najwyższego przygotowuje stanowisko w sprawach związanych z działalnością Sądu Najwyższego oraz współdziała z Pierwszym Prezesem Sądu Najwyższego w zapewnieniu prawidłowego funkcjonowania Sądu Najwyższego.

 Do kompetencji Kolegium Sądu Najwyższego należy w szczególności:

  1)  ustalanie podziału czynności w Sądzie Najwyższym;

  2)  podejmowanie decyzji dotyczących wewnętrznej struktury organizacyjnej Sądu Najwyższego;

  3)  opiniowanie projektów regulaminów, oraz zarządzeń Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych jednostek administracyjnych w Sądzie Najwyższym;

  4)  opiniowanie kandydatów na Prezesów Sądu Najwyższego;

  5)  opiniowanie kandydatów na stanowiska kierownicze w jednostkach administracyjnych

  6)  uchwalanie regulaminu losowania składu sądu dyscyplinarnego SN

  7)  uchwalanie regulaminów organizacyjnych Kancelarii Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego oraz Biura Studiów i Analiz Sądu Najwyższego.

21 Sprawy rozstrzygane przez sądy powszechne.

Podstawa prawna: Prawo o ustroju sądów powszechnych z dnia 27 lipca 2001

Sądy powszechne sprawują wymiar sprawiedliwości w zakresie nienależącym do sądów administracyjnych, sądów wojskowych oraz Sądu Najwyższego. Sądy powszechne wykonują również zadania z zakresu ochrony prawnej, powierzone w drodze ustaw.

Sądami powszechnymi są: sądy apelacyjne, sądy okręgowe i sądy rejonowe. Rozstrzygają one sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawami innym sądom, i wydają wyroki w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej.

Sady powszechne rozpoznają sprawy kolegialnie, w postępowaniu jawnym. Postępowanie przed sądami powszechnymi toczy się na zasadzie równości stron, z zapewnieniem stronom prawa do obrony, a także odwołania się do sądu wyższej instancji.

22. Sądy powszechne oraz instancyjność spraw.

Sprawy należące do sądów powszechnych rozstrzygają sądy rejonowe, z wyjątkiem spraw przekazanych ustawami do właściwości sądów okręgowych. Sądy okręgowe rozpoznają ponadto środki odwoławcze od orzeczeń sądów rejonowych; środki odwoławcze od orzeczeń sądów okręgowych, wydanych w pierwszej instancji, rozpoznają sądy apelacyjne.

Postępowanie sądowe jest, co najmniej II instancyjne.

23. Nadzór nad działalnością Sądów Powszechnych

Nadzór nad działalnością Sądów powszechnych w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy. Nad działalnością administracyjną nadzór sprawuje Minister Sprawiedliwości, który przedstawia prezydentowi i KRS informacje o działalności sądów powszechnych.

24. Skład i organy Sądów Powszechnych

W skład sądu Powszechnego wchodzą:
A)prezes, wiceprezes lub wiceprezesi
B)przewodniczący wydziału
C)przewodniczący posiedzenia
D)organy kolegialne
E)sędziowie

Organami sądów są:

  1)  w sądzie rejonowym - prezes sądu,

  2)  w sądzie okręgowym - prezes sądu oraz kolegium sądu okręgowego, zgromadzenie ogólne sędziów [organ samorządowy]

  3)  w sądzie apelacyjnym - prezes sądu oraz kolegium sądu apelacyjnego, zgromadzenie ogólne sędziów [organ samorządowy]

  4) W zakresie finansowym i gospodarczym organem sądu apelacyjnego oraz sądu okręgowego jest dyrektor danego sądu, a w sądzie rejonowym, w razie powołania, kierownik finansowy sądu.

PREZES SĄDU:

  1)  kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, z wyjątkiem spraw należących do dyrektora sądu lub kierownika finansowego sądu,

  2)  pełni czynności z zakresu administracji sądowej,

  3)  pełni inne czynności przewidziane w ustawie oraz w odrębnych przepisach,

  4)  jest zwierzchnikiem służbowym sędziów danego sądu,

  5)  powierza sędziom pełnienie funkcji i zwalnia z ich pełnienia, po zasięgnięciu wymaganych opinii, z zastrzeżeniem, iż funkcję przewodniczącego wydziału w sądzie apelacyjnym i okręgowym powierza sędziemu prezes tego sądu, a w sądzie rejonowym, na wniosek prezesa tego sądu, prezes przełożonego sądu okręgowego. Przed powierzeniem funkcji przewodniczącego wydziału prezes zasięga opinii właściwego kolegium sądu.]

**Prezesa sądu zastępuje wiceprezes, a w razie jego nieobecności - wyznaczony sędzia.

**Prezes sądu w zakresie administracji sądowej podlega Ministrowi Sprawiedliwości oraz prezesowi sądu przełożonego.

**Prezes sądu okręgowego wykonuje czynności administracji sądowej w stosunku do sądów rejonowych na obszarze właściwości sądu okręgowego oraz sprawuje nadzór nad działalnością tych sądów.

**Prezes sądu apelacyjnego sprawuje nadzór nad działalnością administracyjną sądów okręgowych na obszarze właściwości sądu apelacyjnego. Prezes sądu apelacyjnego w uzasadnionych wypadkach lub na wniosek prezesa sądu okręgowego może również podjąć czynności z zakresu nadzoru nad działalnością sądów rejonowych na obszarze apelacji.

Powoływanie Prezesa Sądu:

Prezesa sądu apelacyjnego / okręgowego / rejonowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów danego sądu, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego sędziów danego sądu oraz w przypadku sądów okręgowych opinii prezesa przełożonego sądu apelacyjnego, zaś w przypadku sądów rejonowych wymagana jest dodatkowo opinia prezesa przełożonego sądu okręgowego.
Minister Sprawiedliwości przedstawia zgromadzeniu ogólnemu danego sądu kandydata na prezesa, w celu wydania opinii.  Jeżeli opinia nie zostanie wydana w terminie dwóch miesięcy [w przypadku prezesa sądu rejonowego termin ten wynosi 1 miesiąc] od przedstawienia kandydata właściwemu zgromadzeniu ogólnemu, Minister Sprawiedliwości może powołać prezesa danego sądu bez opinii. . W razie wydania przez zgromadzenie ogólne negatywnej opinii o kandydacie, Minister Sprawiedliwości może go powołać po uzyskaniu pozytywnej opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Negatywna opinia Krajowej Rady Sądownictwa jest dla Ministra Sprawiedliwości wiążąca. Jeżeli Krajowa Rada Sądownictwa w terminie miesiąca od przedstawienia przez Ministra Sprawiedliwości zamiaru powołania prezesa, mimo negatywnej opinii zgromadzenia ogólnego, nie wyda opinii, uważa się, że opinia jest pozytywna.

Powoływanie wiceprezesa sądu:

**apelacyjnego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów tego sądu , na wniosek prezesa danego sądu apelacyjnego, po zasięgnięciu opinii kolegium tego sądu. Liczbę wiceprezesów sądu apelacyjnego ustala Minister Sprawiedliwości na wniosek prezesa tego sądu.

**okręgowego powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu okręgowego albo sądu apelacyjnego, na wniosek prezesa danego sądu okręgowego, po zasięgnięciu opinii kolegium tego sądu i opinii prezesa przełożonego sądu apelacyjnego. Liczbę wiceprezesów sądu okręgowego ustala Minister Sprawiedliwości na wniosek prezesa tego sądu, po zasięgnięciu opinii prezesa przełożonego sądu apelacyjnego
**rejonowego - powołuje Minister Sprawiedliwości spośród sędziów sądu rejonowego albo sądu okręgowego na wniosek prezesa danego sądu rejonowego, po zasięgnięciu opinii kolegium przełożonego sądu okręgowego i prezesa przełożonego sądu okręgowego. Liczbę wiceprezesów sądu rejonowego, na wniosek prezesa danego sądu, ustala prezes przełożonego sądu okręgowego

KOLEGIUM SĄDU:

Przewodniczącym kolegium sądu apelacyjnego / okręgowego jest prezes sądu apelacyjnego / okręgowego, a w razie jego nieobecności - najstarszy służbą członek kolegium.

Kadencja kolegium sądu apelacyjnego trwa dwa lata.

Do podjęcia uchwał jest wymagana obecność co najmniej dwóch trzecich składu kolegium sądu apelacyjnego/ okręgowego. Uchwały zapadają większością głosów, a w razie równej liczby głosów przesądza głos przewodniczącego.

Kolegium sądu apelacyjnego / okręgowego zbiera się w zależności od potrzeb, co najmniej jednak raz na kwartał. Posiedzenia kolegium zwołuje prezes sądu apelacyjnego / okręgowego z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej trzeciej liczby członków kolegium.

Kolegium sądu apelacyjnego składa się z trzech do pięciu członków, wybieranych przez zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego spośród sędziów tego sądu, a także z prezesa sądu apelacyjnego. Liczbę członków kolegium pochodzących z wyboru ustala zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego.

 Kolegium sądu apelacyjnego realizuje zadania określone w ustawie, a w szczególności:

 1)  na wniosek prezesa sądu apelacyjnego ustala podział czynności w sądzie apelacyjnym, określa zasady zastępstw sędziów, a także zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom, chyba że ustawa stanowi inaczej,

  2)   przedstawia zgromadzeniu ogólnemu sędziów sądu apelacyjnego opinię o kandydatach na stanowiska sędziów,

  3)   wyraża opinię o kandydacie na wiceprezesa sądu apelacyjnego,

  4)   wyraża opinię o kandydatach do pełnienia w sądzie apelacyjnym funkcji przewodniczących wydziałów, zastępców przewodniczących wydziałów, wizytatorów, kierownika szkolenia oraz funkcji albo stanowiska rzecznika prasowego,

  5)  rozpatruje wnioski wynikające z wizytacji i lustracji sądów,

  6)  rozpatruje odwołania od rozstrzygnięcia prezesa sądu apelacyjnego, odmawiającego zgody na podjęcie dodatkowego zatrudnienia przez sędziego,

  7)  wybiera zastępcę rzecznika dyscyplinarnego,

  8)  wyraża opinię w innych sprawach osobowych dotyczących sędziów,

  9)  wyraża opinię o projekcie planu finansowego,

  10) wyraża opinię w innych sprawach przedstawionych przez prezesa sądu apelacyjnego, Krajową Radę Sądownictwa oraz Ministra Sprawiedliwości,

  11) wyraża zgodę na delegowanie sędziego sądu okręgowego przez prezesa sądu apelacyjnego,

  12) wypowiada się w przypadkach zachowań sędziów naruszających zasady etyki.

Kolegium sądu okręgowego składa się z czterech do ośmiu członków, wybieranych przez zgromadzenie ogólne sędziów okręgu spośród jego członków, w tym w połowie spośród sędziów sądu okręgowego, a także z prezesa sądu okręgowego. Liczbę członków kolegium pochodzących z wyboru ustala zgromadzenie ogólne sędziów okręgu.

Kolegium sądu okręgowego realizuje zadania określone w ustawie, a w szczególności:

  1)  na wniosek prezesa sądu okręgowego ustala podział czynności w sądzie, określa zasady zastępstw sędziów i referendarzy sądowych, a także zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom oraz referendarzom sądowym, chyba że ustawa stanowi inaczej,

  2)  przedstawia zgromadzeniu ogólnemu sędziów okręgu opinię o kandydatach na stanowiska sędziów sądów rejonowych i okręgowych,

  3)  wyraża opinię o kandydatach na wiceprezesa sądu okręgowego oraz prezesów i wiceprezesów sądów rejonowych,

  4)   wyraża opinię o kandydatach do pełnienia w sądzie okręgowym funkcji przewodniczących wydziałów, zastępców przewodniczących wydziałów, wizytatorów, kierownika szkolenia oraz funkcji albo stanowiska rzecznika prasowego, a także funkcji przewodniczących wydziałów i zastępców przewodniczących wydziałów w sądach rejonowych oraz wyraża opinię w sprawie zwolnienia z pełnienia tych funkcji,

  5)  rozpatruje wnioski wynikające z wizytacji i lustracji sądów,

  6)  rozpatruje odwołania od rozstrzygnięcia prezesa sądu okręgowego, odmawiającego zgody na podjęcie dodatkowego zatrudnienia przez sędziego,

  7)  wybiera zastępcę rzecznika dyscyplinarnego,

  8)  wyraża opinię o projektach planów finansowych, o których mowa w art. 178 § 1,

  9)  wyraża opinię w sprawach przedstawionych przez prezesa sądu okręgowego, prezesa sądu apelacyjnego, Krajową Radę Sądownictwa oraz Ministra Sprawiedliwości,

  10) wyraża opinię o kandydacie na stanowisko asesora sądowego oraz wyraża zgodę na powierzenie asesorowi sądowemu pełnienia czynności sędziowskich w sądzie rejonowym,

  11) wyraża zgodę na delegowanie sędziego sądu rejonowego albo sędziego sądu okręgowego przez prezesa sądu okręgowego,

  12) wypowiada się w przypadkach zachowań sędziów naruszających zasady etyki.

Samorząd sędziowski

Sędziowie tworzą samorząd sędziowski. Organami samorządu sędziowskiego są:

A) zgromadzenie ogólne sędziów okręgu

B) zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego.

ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW SĄDU APELACYJNEGO

Zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego składa się z sędziów tego sądu.

Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego sędziów sądu apelacyjnego jest prezes sądu apelacyjnego. W razie nieobecności prezesa sądu, obowiązki przewodniczącego pełni najstarszy służbą wiceprezes tego sądu.

Członkowie zgromadzenia ogólnego sędziów sądu apelacyjnego są obowiązani brać udział w posiedzeniach zgromadzenia.

Do podjęcia uchwał zgromadzenia ogólnego sędziów sądu apelacyjnego jest wymagana obecność przynajmniej dwóch trzecich liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów. Zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego zbiera się, co najmniej raz w roku; posiedzenia zgromadzenia zwołuje prezes sądu apelacyjnego z własnej inicjatywy lub na wniosek Ministra Sprawiedliwości, kolegium sądu apelacyjnego albo jednej piątej liczby członków zgromadzenia.

Zgromadzenie ogólne sędziów sądu apelacyjnego realizuje zadania określone w ustawach, a w szczególności:

  1)  przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów sądu apelacyjnego spośród osób zaopiniowanych przez kolegium właściwego sądu,

  2)  wybiera przedstawicieli na zebranie przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów sądów apelacyjnych,

  3)  wyraża opinię o kandydatach na prezesa sądu apelacyjnego,

  4)  wybiera członków kolegium sądu apelacyjnego,

  5)  wybiera kandydata na rzecznika dyscyplinarnego,

  6)  wysłuchuje informacji prezesa sądu apelacyjnego o działalności sądów oraz wyraża opinię w tym zakresie,

  7)  rozpatruje sprawozdania z działalności kolegium sądu apelacyjnego oraz omawia kierunki jego pracy.

ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW OKRĘGU:

Zgromadzenie ogólne sędziów okręgu składa się z sędziów sądu okręgowego oraz delegatów sędziów sądów rejonowych działających na obszarze właściwości sądu okręgowego, w liczbie dwóch trzecich liczby sędziów sądu okręgowego. Delegatów wybiera zebranie sędziów danego sądu rejonowego w głosowaniu tajnym, na okres dwóch lat. Zebraniu sędziów przewodniczy prezes sądu. Liczbę delegatów sędziów dla każdego sądu rejonowego ustala kolegium sądu okręgowego proporcjonalnie do liczby sędziów w danym sądzie.

Jeżeli zgromadzenie ogólne sędziów okręgu miałoby liczyć więcej niż stu pięćdziesięciu członków, jego funkcje wykonuje zgromadzenie przedstawicieli. [Przedstawicieli wybiera zebranie sędziów danego sądu w głosowaniu tajnym, na okres dwóch lat]. Zebraniu sędziów przewodniczy prezes sądu. Liczbę przedstawicieli ustala kolegium sądu okręgowego. Liczbę tę ustala się dla każdego sądu rejonowego przez podzielenie liczby sędziów tego sądu przez liczbę sędziów najmniejszego sądu w okręgu. Jeżeli wynik ten stanowi liczbę niecałkowitą, podwyższa się ją do liczby całkowitej w górę. Liczba przedstawicieli wszystkich sądów rejonowych okręgu jest równa dwóm trzecim liczby przedstawicieli sądu okręgowego.

Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego sędziów okręgu jest prezes sądu okręgowego. W razie nieobecności prezesa sądu obowiązki przewodniczącego pełni najstarszy służbą wiceprezes tego sądu.

Do podjęcia uchwał zgromadzenia ogólnego sędziów okręgu jest wymagana obecność przynajmniej dwóch trzecich liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów. Zgromadzenie ogólne sędziów okręgu zbiera się co najmniej raz w roku; posiedzenia zgromadzenia zwołuje prezes sądu okręgowego z własnej inicjatywy lub na wniosek Ministra Sprawiedliwości, kolegium sądu okręgowego, jednej piątej liczby członków zgromadzenia albo jednej piątej liczby sędziów danego obszaru sądu okręgowego.

Zgromadzenie ogólne sędziów okręgu / zgromadzenie przedstawicieli realizuje zadania określone w ustawach, a w szczególności:

  1)  przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa, po uzyskaniu opinii kolegium sądu, kandydatów na stanowiska sędziów,

  2)  wybiera przedstawicieli na zebranie przedstawicieli zgromadzeń ogólnych sędziów,

  3)  wyraża opinię o kandydatach na prezesa sądu okręgowego,

  4)  ustala liczbę i wybiera członków kolegium sądu okręgowego,

  5)  wysłuchuje informacji prezesa sądu okręgowego o działalności sądów oraz wyraża opinię w tym zakresie,

  6)  rozpatruje sprawozdania z działalności kolegium sądu okręgowego oraz omawia kierunki jego pracy.

25. Struktura wewnętrzna sądów powszechnych:

Organizacja sądów

Tworzenie sądów:

Sąd rejonowy tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin; w uzasadnionych przypadkach może być utworzony więcej niż jeden sąd rejonowy w obrębie tej samej gminy.

Sąd okręgowy tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch sądów rejonowych,

Sąd apelacyjny tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch okręgów sądowych,

Sądy dzielą się na wydziały.  Wydziałem kieruje przewodniczący wydziału, którym jest prezes albo wiceprezes sądu lub inny sędzia. Funkcję przewodniczącego wydziału w sądzie apelacyjnym i okręgowym powierza sędziemu prezes tego sądu, a w sądzie rejonowym, na wniosek prezesa tego sądu, prezes przełożonego sądu okręgowego. Przed powierzeniem funkcji przewodniczącego wydziału prezes zasięga opinii właściwego kolegium sądu.

W tym samym trybie prezes sądu zwalnia sędziego z funkcji przewodniczącego wydziału.

Sąd rejonowy dzieli się na wydziały:

  1)  cywilny - do spraw z zakresu prawa cywilnego,

  2)  karny - do spraw z zakresu prawa karnego, w tym do spraw o wykroczenia rozpoznawanych w drugiej instancji,

  3)  rodzinny i nieletnich (sąd rodzinny) - do spraw:

a)    z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego,

b)    dotyczących demoralizacji i czynów karalnych nieletnich,

c)    dotyczących leczenia osób uzależnionych od alkoholu oraz od środków odurzających i psychotropowych,

d)    należących do sądu opiekuńczego na podstawie odrębnych ustaw,

  4)  pracy (sąd pracy) - do spraw z zakresu prawa pracy,

  5)  ksiąg wieczystych - do prowadzenia ksiąg wieczystych oraz do innych spraw cywilnych z zakresu postępowania wieczystoksięgowego.

W sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście będącym siedzibą sądu okręgowego, w którym jest utworzony wydział ubezpieczeń społecznych albo wydział pracy i ubezpieczeń społecznych, w miejsce wydziału pracy, tworzy się wydział pracy i ubezpieczeń społecznych do spraw z zakresu prawa pracy oraz do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych, należących do właściwości sądów rejonowych w tym samym okręgu sądowym. Wydział pracy i ubezpieczeń społecznych można utworzyć także w sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście na prawach powiatu.

W sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście będącym siedzibą sądu okręgowego tworzy się wydział gospodarczy albo wydziały gospodarcze (sąd gospodarczy) - do spraw z zakresu prawa gospodarczego i cywilnego, powierzonych sądom gospodarczym (spraw gospodarczych). Wydział gospodarczy można utworzyć także w sądzie rejonowym mającym siedzibę w mieście na prawach powiatu.

W sądzie rejonowym mogą być tworzone, w jego siedzibie lub poza jego siedzibą, sądy grodzkie jako wydziały lub wydziały zamiejscowe sądów rejonowych.

Sądom grodzkim powierza się rozpoznawanie spraw:

  1)  o wykroczenia w pierwszej instancji,

  2)   o wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa skarbowe, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu w postępowaniu zwyczajnym,

  3)  o przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego, z wyjątkiem spraw podlegających rozpoznaniu z udziałem ławników,

  4)  o pozostałe przestępstwa, podlegające rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym,

  5)  cywilnych podlegających rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym oraz dotyczących depozytów sądowych i przepadku rzeczy.

Sądy grodzkie tworzy i znosi Minister Sprawiedliwości w drodze rozporządzenia. W rozporządzeniu o utworzeniu sądu grodzkiego należy określić jego siedzibę, obszar właściwości w granicach obszaru właściwości sądu rejonowego oraz zakres spraw przekazanych do rozpoznawania sądowi grodzkiemu,

Sąd okręgowy dzieli się na wydziały:

  1)  cywilny - do rozpoznawania w pierwszej instancji spraw cywilnych i rodzinnych oraz do rozpoznawania w drugiej instancji spraw cywilnych oraz spraw należących do właściwości sądów rodzinnych, z wyjątkiem spraw przeciwko nieletnim o popełnienie czynu karalnego, jeżeli wobec nieletniego zastosowano środek poprawczy lub gdy środek odwoławczy zawiera wniosek o orzeczenie środka poprawczego,

  2)  karny - do spraw z zakresu prawa karnego w pierwszej i drugiej instancji oraz do spraw rozpoznawanych w drugiej instancji przeciwko nieletnim o popełnienie czynu karalnego, jeżeli wobec nieletniego zastosowano środek poprawczy lub gdy środek odwoławczy zawiera wniosek o orzeczenie środka poprawczego,

  3)  penitencjarny i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń karnych - do spraw penitencjarnych i nadzoru nad sądowym postępowaniem wykonawczym w sprawach z zakresu prawa karnego,

  4)  pracy (sąd pracy) - do spraw z zakresu prawa pracy oraz wydział ubezpieczeń społecznych (sąd ubezpieczeń społecznych) - do spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych,

  5)  gospodarczy (sąd gospodarczy) - do spraw gospodarczych.

W sądzie okręgowym, w którym wpływ spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest niewielki, zamiast odrębnych wydziałów pracy i ubezpieczeń społecznych tworzy się wydział pracy i ubezpieczeń społecznych (sąd pracy i ubezpieczeń społecznych).

W Sądzie Okręgowym w Warszawie działają ponadto jako wydziały:

  1)   odrębna jednostka organizacyjna do spraw z zakresu ochrony konkurencji, regulacji energetyki, telekomunikacji i transportu kolejowego (sąd ochrony konkurencji i konsumentów),

  2)  odrębna jednostka organizacyjna do spraw rejestrowych powierzonych temu sądowi na podstawie odrębnych przepisów,

  3)   odrębna jednostka organizacyjna do spraw z zakresu ochrony wspólnotowych znaków towarowych i wspólnotowych wzorów przemysłowych (sąd wspólnotowych znaków towarowych i wzorów przemysłowych).

Sąd apelacyjny dzieli się na wydziały:

  1)  cywilny - do rozpoznawanych w drugiej instancji spraw z zakresu prawa cywilnego, gospodarczego oraz rodzinnego i opiekuńczego,

  2)  karny - do rozpoznawanych w drugiej instancji spraw z zakresu prawa karnego,

  3)  pracy i ubezpieczeń społecznych - do rozpoznawanych w drugiej instancji spraw z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

W Sądzie Apelacyjnym w Warszawie działa ponadto Wydział Lustracyjny.

26. Tryb powoływania i odwoływania sędziego sądu powszechnego.

 Sędziowie sądów powszechnych są powoływani na stanowiska:

  1)  sędziego sądu rejonowego,

  2)  sędziego sądu okręgowego,

  3)  sędziego sądu apelacyjnego.

Powołując do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wyznacza miejsce służbowe (siedzibę) sędziego.

Minister Sprawiedliwości ustala corocznie liczbę wolnych stanowisk sędziowskich dla poszczególnych sądów i obwieszcza o tym w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", najpóźniej do dnia 1 czerwca każdego roku. W razie zwolnienia stanowiska sędziowskiego, Minister Sprawiedliwości obwieszcza o tym w "Monitorze Polski", najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy od zwolnienia stanowiska.

Każdy, kto spełnia warunki do objęcia stanowiska sędziego sądu powszechnego, może zgłosić swoją kandydaturę na jedno wolne stanowisko sędziowskie, w ciągu miesiąca od obwieszczenia o wolnym stanowisku sędziowski. Zgłaszający swoją kandydaturę wypełnia w dwóch egzemplarzach kartę zgłoszenia kandydata na wolne stanowisko sędziowskie oraz dołącza do niej informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą jego osoby i zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

Kandydaturę zgłasza się prezesowi sądu okręgowego - gdy zgłoszenie dotyczy stanowiska sędziego sądu rejonowego albo sędziego sądu okręgowego, a prezesowi sądu apelacyjnego - gdy zgłoszenie dotyczy stanowiska sędziego sądu apelacyjnego.

Prezes sądu, po stwierdzeniu spełniania warunków przez kandydata, przedstawia jego kandydaturę właściwemu kolegium sądu, wraz z oceną jego kwalifikacji, oraz określa termin zgromadzenia ogólnego sędziów, na którym będzie prezentowana kandydatura, wraz z opinią kolegium o kandydacie.

O zgłoszeniu każdego kandydata na wolne stanowisko sędziowskie właściwy prezes sądu zawiadamia Ministra Sprawiedliwości, przekazując wypełnioną kartę zgłoszenia kandydata.

Zgromadzenie ogólne sędziów ocenia zgłoszonych kandydatów w drodze głosowania. Zatwierdzone przez Zgromadzenie ogólne sędziów właściwego sądu przekazuje Krajowej Radzie Sądownictwa, za pośrednictwem Ministra Sprawiedliwości.

Na każde wolne stanowisko sędziowskie może zgłosić Krajowej Radzie Sądownictwa kandydata także Minister Sprawiedliwości. Krajowa Rada Sądownictwa rozpatruje kandydatury na stanowiska sędziów sądów powszechnych, w trybie określonym w odrębnej ustawie.

Sędziów sądów powszechnych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa

Przy powołaniu sędzia składa ślubowanie wobec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej według następującej roty:

"Ślubuję uroczyście jako sędzia sądu powszechnego służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, stać na straży prawa, obowiązki sędziego wypełniać sumiennie, sprawiedliwość wymierzać zgodnie z przepisami prawa, bezstronnie według mego sumienia, dochować tajemnicy państwowej i służbowej, a w postępowaniu kierować się zasadami godności i uczciwości."; składający ślubowanie może dodać na końcu zwrot: "Tak mi dopomóż Bóg."

Wygaśnięcie albo rozwiązanie stosunku służbowego sędziego następuje przez:

A)Stosunek służbowy sędziego rozwiązuje się z mocy prawa jeżeli sędzia zrzekł się urzędu.- Zrzeczenie się urzędu jest skuteczne po upływie trzech miesięcy od dnia złożenia na ręce Ministra Sprawiedliwości oświadczenia, chyba że na wniosek sędziego Minister Sprawiedliwości określi inny termin. O zrzeczeniu się urzędu przez sędziego Minister Sprawiedliwości zawiadamia Krajową Radę Sądownictwa i Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej.

B)Prawomocne orzeczenie sądu dyscyplinarnego o złożeniu sędziego z urzędu oraz prawomocne orzeczenie sądu skazujące na środek karny pozbawienia praw publicznych lub zakazu zajmowania stanowiska sędziego pociąga za sobą, z mocy prawa, utratę urzędu i stanowiska sędziego; stosunek służbowy sędziego wygasa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

C)Stosunek służbowy sędziego wygasa z dniem utraty przez niego obywatelstwa polskiego.

Przejście sędziego na Stan spoczynku:
W sprawach przeniesienia sędziego w stan spoczynku, podejmuje decyzję Krajowa Rada Sądownictwa, na wniosek sędziego, kolegium właściwego sądu albo Ministra Sprawiedliwości

Sędzia przechodzi w stan spoczynku:

A) z dniem ukończenia 65 roku życia, chyba że Krajowa Rada Sądownictwa na wniosek sędziego, po zasięgnięciu opinii kolegium właściwego sądu, wyrazi zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska, nie dłużej jednak niż do ukończenia przez sędziego 70 roku życia.

B) z zachowaniem prawa do uposażenia po ukończeniu 55 lat przez kobietę, jeżeli przepracowała na stanowisku sędziego lub prokuratora nie mniej niż 25 lat, a 60 lat przez mężczyznę, jeżeli przepracował na stanowisku sędziego lub prokuratora nie mniej niż 30 lat.

C) na jego wniosek albo na wniosek właściwego kolegium sądu, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił uznany został przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego.
Sędzia może być przeniesiony w stan spoczynku:

A), na wniosek kolegium właściwego sądu, jeżeli z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia nie pełnił służby przez okres roku. Do okresu tego wlicza się okresy poprzedniej przerwy w pełnieniu służby z powodu choroby lub płatnego urlopu dla poratowania zdrowia, jeżeli okres czynnej służby nie przekroczył 30 dni.
B) na wniosek Ministra Sprawiedliwości, w razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych, jeżeli nie został przeniesiony do innego sądu.

27. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowiska sędziego sądu rejonowego:

Art. 61. § 1. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto:

  1)  posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

  2)  jest nieskazitelnego charakteru,

  3)  ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

  4)  jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

  5)  ukończył 29 lat,

  6)  złożył egzamin sędziowski lub prokuratorski,

  7)  pracował w charakterze asesora sądowego lub prokuratorskiego co najmniej trzy lata lub referendarza sądowego przez okres pięciu lat.

§ 2. Wymagania określone w § 1 pkt 6 i 7 nie dotyczą tego, kto przed powołaniem:

  1)  zajmował stanowisko sędziego sądu administracyjnego lub sądu wojskowego,

  2)  zajmował stanowisko prokuratora,

  3)  pracował w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych,

  4)  wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - co najmniej przez trzy lata,

  5)   zajmował stanowisko radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa - co najmniej przez trzy lata.

§ 3. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto spełnia wymagania określone w § 1 pkt 1-5, zajmował stanowisko asystenta sędziego lub referendarza sądowego co najmniej przez sześć lat i złożył egzamin sędziowski.

§ 4. Na stanowisko sędziego sądu rejonowego może być powołany ten, kto zajmował jedno ze stanowisk określonych w § 1 pkt 7 oraz w § 2 i § 3 w okresie 3 lat przed powołaniem.

Profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w Polskiej Akademii Nauk oraz w instytutach naukowo-badawczych i innych placówkach naukowych może być powołany na stanowisko sędziego sądu powszechnego, w niepełnym, nie mniejszym niż połowa, wymiarze czasu pracy.

28. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowiska sędziego sądu okręgowego

Art. 63. § 1. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany sędzia sądu rejonowego oraz sędzia wojskowego sądu garnizonowego, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy
Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany również prokurator, który posiada co najmniej czteroletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego.

Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany także ten, kto spełnia wymagania określone w art. 61 § 1 pkt 1-4, jeżeli:

  1)  wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza - co najmniej przez sześć lat,

1a) zajmował stanowisko starszego radcy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa - co najmniej przez sześć lat,

  2)  pracował na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych,

  3)  zajmował stanowisko sędziego wojskowego sądu okręgowego.

§ 3. Na stanowisko sędziego sądu okręgowego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

29. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowiska sędziego sądu apelacyjnego:

Art. 64. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany sędzia sądu powszechnego i sądu wojskowego, który posiada co najmniej sześcioletni okres pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora, w tym co najmniej trzyletni okres pracy na stanowisku sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury okręgowej.
Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany również prokurator, który posiada co najmniej sześcioletni okres pracy na stanowisku prokuratora lub sędziego, w tym co najmniej trzyletni okres pracy na stanowisku prokuratora prokuratury okręgowej, prokuratora wojskowej prokuratury okręgowej, sędziego sądu okręgowego, sędziego wojskowego sądu okręgowego lub prokuratora prokuratury apelacyjnej, Prokuratury Krajowej, Naczelnej Prokuratury Wojskowej lub prokuratora Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

§ 2. Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany także ten, kto spełnia wymagania określone w art. 61 § 1 pkt 1-4, jeżeli:

  1)  wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza co najmniej przez osiem lat,

  2)  pracował na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych.

Na stanowisko sędziego sądu apelacyjnego może być powołany ten, kto wykonywał zawód lub zajmował stanowisko określone w § 2 w okresie 3 lat przed powołaniem.

30. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowiska sędziego Sądu Najwyższego:

Ustawa o Sądzie Najwyższym z 31 grudnia 2002

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego powołuje Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Art. 22. § 1. Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego może być powołany ten, kto:

  1)  ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych;

  2)  jest nieskazitelnego charakteru;

  3)  ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce;

  4)  wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy prawniczej;

  5)  jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego;

  6)  ma co najmniej dziesięcioletni staż pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania w Polsce zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza.

§ 2. Wymagania, o których mowa w § 1 pkt 6, nie dotyczą osoby, która pracowała w polskiej szkole wyższej, w Polskiej Akademii Nauk, w instytucie naukowo-badawczym lub innej placówce naukowej, mając tytuł naukowy profesora albo stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych.

Art. 23. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego, ustala, w drodze rozporządzenia, liczbę stanowisk sędziowskich w Sądzie Najwyższym, w tym liczbę Prezesów Sądu Najwyższego.

Art. 24. § 1. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego obwieszcza w "Monitorze Polski" o liczbie, przewidzianych do objęcia, stanowisk sędziego Sądu Najwyższego. Liczbę tych stanowisk ustala Kolegium Sądu Najwyższego.

Każdy, kto spełnia warunki do objęcia stanowiska sędziego Sądu Najwyższego, może zgłosić swoją kandydaturę w ciągu miesiąca.

§ 3. Kandydaturę zgłasza się Pierwszemu Prezesowi Sądu Najwyższego przez złożenie karty zgłoszenia kandydata na wolne stanowisko sędziego Sądu Najwyższego oraz dołącza się do niej - z wyjątkiem gdy kandydatem jest sędzia lub prokurator - informację z Krajowego Rejestru Karnego dotyczącą osoby kandydata i zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego.

§ 4. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, po stwierdzeniu spełnienia warunków przez kandydata, przedstawia jego kandydaturę wraz z oceną kwalifikacji właściwej izbie Sądu Najwyższego.

§ 5. Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego ustala termin Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego, na którym będzie prezentowana kandydatura. Jeżeli na wolne stanowisko sędziowskie zostanie zgłoszona więcej niż jedna kandydatura, rozpatrzenie wszystkich kandydatur odbywa się na tym samym posiedzeniu Zgromadzenia.

§ 6. Wyniki głosowania Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Sądu Najwyższego o wyborze, nie więcej niż dwóch, kandydatów na wolne stanowisko sędziowskie, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego przekazuje Krajowej Radzie Sądownictwa.

Art. 27. § 1. Przy powołaniu sędzia Sądu Najwyższego składa ślubowanie wobec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej według następującej roty:

"Ślubuję uroczyście jako sędzia Sądu Najwyższego służyć wiernie Rzeczypospolitej Polskiej, stać na straży prawa, obowiązki sędziego wypełniać sumiennie, sprawiedliwość wymierzać zgodnie z przepisami prawa, bezstronnie według mego sumienia, dochować tajemnicy państwowej i służbowej, a w postępowaniu kierować się zasadami godności i uczciwości"; składający ślubowanie może dodać na końcu zwrot: "Tak mi dopomóż Bóg".

§ 2. Odmowa złożenia ślubowania jest równoznaczna ze zrzeczeniem się stanowiska sędziego Sądu Najwyższego.

Art. 29. § 1. Stosunek służbowy sędziego Sądu Najwyższego wygasa w razie:

  1)  śmierci;

  2)  zrzeczenia się urzędu lub statusu sędziego w stanie spoczynku;

  3)  prawomocnego orzeczenia przez sąd środka karnego w postaci pozbawienia praw publicznych lub zakazu zajmowania stanowiska sędziego;

  4)  prawomocnego orzeczenia sądu dyscyplinarnego o złożeniu sędziego z urzędu;

  5)  utraty obywatelstwa polskiego.

Art. 30. § 1. Sędzia Sądu Najwyższego przechodzi w stan spoczynku z dniem ukończenia 70 roku życia.

§ 2. Sędzia Sądu Najwyższego przechodzi na swój wniosek w stan spoczynku:

  1)  po ukończeniu 65 roku życia;

  2)  po ukończeniu 60 roku życia, jeżeli przepracował na stanowisku sędziego Sądu Najwyższego nie mniej niż 9 lat.

Art. 31. § 1. Sędziego Sądu Najwyższego przenosi się w stan spoczynku na jego wniosek albo na wniosek Kolegium Sądu Najwyższego, jeżeli z powodu choroby lub utraty sił został uznany przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych za trwale niezdolnego do pełnienia obowiązków sędziego.

§ 3. Sędzia Sądu Najwyższego może być przeniesiony w stan spoczynku, na wniosek Kolegium Sądu Najwyższego, jeżeli z powodu choroby lub płatnego urlopu nie pełni służby przez okres roku. Do okresu tego wlicza się okresy poprzedniej przerwy w pełnieniu służby z powodu choroby lub płatnego urlopu.

31. Sądy wojskowe, ich zadania oraz podstawowe kompetencje

podstawa prawna: Prawo o ustroju sądów wojskowych z dnia 21 sierpnia 1997 r.

Sądy wojskowe sprawują w Siłach Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych oraz orzekają w innych sprawach, jeżeli zostały one przekazane do ich właściwości odrębnymi ustawami. W wypadkach przewidzianych w ustawach sądy wojskowe sprawują wymiar sprawiedliwości w sprawach karnych w stosunku do osób nie należących do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.
Sądami wojskowymi są wojskowe sądy okręgowe i wojskowe sądy garnizonowe.

Wojskowy sąd garnizonowy składa się z sędziów i asesorów tego sądu. Wojskowy sąd okręgowy składa się z sędziów tego sądu.

Sądy wojskowe rozpoznają sprawy w swojej siedzibie, z zastrzeżeniem. Jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości, sądy wojskowe mogą rozpoznawać sprawy lub pełnić inne czynności poza swoją siedzibą, a w razie konieczności i poza obszarem swojej właściwości, w tym również - jeżeli umowa międzynarodowa tak stanowi - poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.

32. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowisko sędziego sądu wojskowego.

Sędziowie sądów wojskowych:

A) w zakresie orzekania są niezawiśli i podlegają tylko ustawom.

B) jest obowiązany postępować zgodnie ze ślubowaniem sędziowskim oraz stale podnosić kwalifikacje zawodowe.

C) powinien w służbie i poza służbą strzec powagi stanowiska sędziowskiego i unikać wszystkiego, co mogłoby przynieść ujmę godności sędziego lub osłabiać zaufanie do jego bezstronności.

D) . W okresie zajmowania stanowiska sędzia sądu wojskowego nie może należeć do partii politycznych ani brać udziału w żadnej działalności politycznej.

Art. 22. § 1. Sędzią sądu wojskowego, zwanym , może być oficer pełniący zawodową służbę stałą, który:

  1)  korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

  2)  jest nieskazitelnego charakteru,

  3)   ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

  4)   (skreślony),

  5)  złożył egzamin sędziowski,

  6)  odbył co najmniej trzyletni staż na stanowisku asesora w sądzie wojskowym,

  7)   ukończył 29 lat.

§ 2. Odbycie aplikacji w sądzie powszechnym lub w jednostce organizacyjnej prokuratury, złożenie egzaminu sędziowskiego lub prokuratorskiego albo odbycie stażu na stanowisku asesora sądowego lub w jednostce organizacyjnej prokuratury jest równoznaczne ze spełnieniem wymagań określonych odpowiednio w § 1 pkt 4-6.

§ 3. Wymagania określone w § 1 pkt 4-6 nie dotyczą:

  1)  profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w Polskiej Akademii Nauk oraz w innych placówkach naukowych i naukowo-badawczych,

  2)  osób, które zajmowały stanowiska sędziów, prokuratorów, wiceprokuratorów i podprokuratorów,

  3)  adwokatów, radców prawnych oraz notariuszy, którzy wykonywali ten zawód co najmniej przez 3 lata.

33. Skład i organy sądów wojskowych.

Organami sądów wojskowych są:

  1)  w wojskowych sądach okręgowych - prezes sądu oraz kolegium wojskowego sądu okręgowego,

  2)  w wojskowych sądach garnizonowych - prezes sądu.

W Skład Sądów Wojskowych Wchodzą:
A)prezesi sądów
B)organy kolegialne
C)sędziowie

PREZES

Prezes wojskowego sądu okręgowego i prezes wojskowego sądu garnizonowego, kierują działalnością sądu oraz są przełożonymi sędziów i pozostałego składu osobowego danego. Prezesa sądu wojskowego zastępuje wyznaczony zastępca lub sędzia.

Prezesa wojskowego sądu okręgowego i jego zastępcę powołuje i odwołuje, spośród sędziów wojskowych sądów okręgowych, Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej [Prezesa wojskowego sądu garnizonowego i jego zastępcę , spośród sędziów sądów wojskowych

Prezes sądu wojskowego i jego zastępca może być odwołany przez Ministra Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej w przypadku:

  1)  rażącego niewywiązywania się z obowiązków służbowych,

  2)  gdy dalsze pełnienie funkcji z innych powodów nie da się pogodzić z dobrem wymiaru sprawiedliwości.

Odwołanie prezesa sądu wojskowego albo jego zastępcy następuje po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa. Zamiar odwołania, wraz z pisemnym uzasadnieniem, Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa w celu uzyskania opinii.

KOLEGIUM WOJSKOWEGO SĄDU OKRĘGOWEGO, składa się z czterech do ośmiu członków, wybranych spośród sędziów orzekających w sądach działających na obszarze właściwości wojskowego sądu okręgowego.

Przewodniczącym kolegium jest prezes wojskowego sądu okręgowego, a w razie jego nieobecności - zastępca przewodniczącego, wybrany przez kolegium spośród jego członków.

Kadencja kolegium trwa 2 lata.

Do zadań kolegium należą sprawy nie zastrzeżone w ustawie do wyłącznej właściwości Zgromadzenia, a w szczególności:

  1)  przedstawianie Zgromadzeniu opinii o kandydatach na stanowiska sędziów sądów wojskowych,

  2)  wyrażanie opinii w sprawach wyznaczania na stanowiska służbowe oraz zwalniania z tych stanowisk prezesów sądów wojskowych i ich zastępców,

  3)   opiniowanie wniosków o przeniesienie sędziego na inne miejsce służbowe,

  4)  wyrażanie opinii w sprawach przedstawionych przez Krajową Radę Sądownictwa, Ministra Sprawiedliwości, Ministra Obrony Narodowej, dyrektora departamentu, oraz przez prezesa wojskowego sądu okręgowego,

  5)   wypowiadanie się w przypadkach zachowań sędziów naruszających zasady etyki.

Do podjęcia uchwał wymagana jest obecność przynajmniej dwóch trzecich członków kolegium. Uchwały kolegium zapadają większością głosów, przy czym w razie równej liczby głosów decyduje głos przewodniczącego.

Kolegium zbiera się w zależności od potrzeb, nie rzadziej niż raz na pół roku.

Posiedzenia kolegium zwołuje jego przewodniczący z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej trzeciej członków kolegium.

SAMORZĄD SĘDZIOWSKI

Organem samorządu sędziowskiego jest Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych.

ZGROMADZENIE SĘDZIÓW SĄDÓW WOJSKOWYCH, tworzą sędziowie sądów wojskowych.

Zgromadzeniu przewodniczą - na przemian - prezesi wojskowych sądów okręgowych. Kadencja przewodniczącego trwa 2 lata.

Do zadań Zgromadzenia należy:

  1)  przedstawianie Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów wojskowych sądów garnizonowych oraz wojskowych sądów okręgowych,

  2)  wybór członka Krajowej Rady Sądownictwa,

  3)  wybór członków kolegiów wojskowych sądów okręgowych,

  4)   (skreślony),

  5)  wybór rzecznika dyscyplinarnego spośród sędziów sądów wojskowych,

  6)  wysłuchiwanie informacji dyrektora departamentu o działalności sądów wojskowych oraz wyrażanie opinii w tym zakresie,

  7)  podejmowanie działań w zakresie doskonalenia kwalifikacji zawodowych sędziów i działalności sądów wojskowych,

  8)  wypowiadanie się w sprawach obowiązków i praw sędziów,

  9)  wyrażanie opinii w sprawach zgłoszonych przez Krajową Radę Sądownictwa, Ministra Sprawiedliwości, Ministra Obrony Narodowej oraz dyrektora departamentu

Do wyboru oraz wyrażania opinii, wymagana jest obecność przynajmniej dwóch trzecich liczby członków Zgromadzenia, a uchwały w tych sprawach zapadają bezwzględną większością głosów. Obowiązuje głosowanie tajne, jeżeli żądanie takie zgłosi chociażby jeden z obecnych na posiedzeniu członków Zgromadzenia.

Sędziowie sądów wojskowych są obowiązani brać udział w posiedzeniach Zgromadzenia. Asesorzy sądów wojskowych mogą brać udział w posiedzeniach Zgromadzenia bez prawa głosowania i wyboru.

Zgromadzenie zbiera się co najmniej raz w roku. Posiedzenie Zgromadzenia zwołuje jego przewodniczący z własnej inicjatywy, na wniosek Ministra Sprawiedliwości, Ministra Obrony Narodowej, dyrektora departamentu, albo na wniosek jednej piątej liczby członków Zgromadzenia.

34. Tryb powoływania i odwoływania sędziego sądu wojskowego.

Powoływanie:

Sędziowie sądów wojskowych do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim są powoływani przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa.

Sędziowie sądów wojskowych są powoływani na stanowiska:

  1)  sędziego wojskowego sądu garnizonowego,

  2)  sędziego wojskowego sądu okręgowego.
 3)  sędziego departamentu [komórka organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości w randze departamentu, pełniąca zadania zwierzchniego nadzoru]

Powołując do pełnienia urzędu na stanowisku sędziowskim, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej wyznacza miejsce służbowe (siedzibę) sędziego.

Kandydatów na stanowiska sędziów, przedstawionych przez Zgromadzenie Sędziów Sądów Wojskowych, zgłasza Krajowej Radzie Sądownictwa Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej, którzy mogą wyrazić opinię o kandydatach.

Kandydatów na stanowiska sędziów zgłasza Zgromadzeniu dyrektor departamentu.

Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej może, po wysłuchaniu opinii kolegium właściwego sądu, zgłosić Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów.

Kandydaci na stanowiska sędziów zgłaszają swoje kandydatury dyrektorowi departamentu. Dyrektor, przed zgłoszeniem kandydatur Zgromadzeniu, ocenia kwalifikacje kandydatów, zasięga opinii właściwego kolegium i zawiadamia Ministra Sprawiedliwości oraz Ministra Obrony Narodowej, przekazując wypełnioną kartę zgłoszenia kandydata.

Odwoływanie:

Sędziowie są nieusuwalni ze swojego stanowiska, z wyjątkiem wypadków przewidzianych w ustawie.

O rozwiązaniu stosunku służbowego sędziego z mocy prawa Minister Sprawiedliwości zawiadamia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Krajową Radę Sądownictwa, Ministra Obrony Narodowej i sędziego.

Stosunek służbowy sędziego rozwiązuje się z mocy prawa, jeżeli:
A) sędzia zrzekł się urzędu - Sędziego, który zrzekł się urzędu, wyznacza się za jego zgodą ponownie na stanowisko zajmowane poprzednio lub na stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu, jeżeli nie ma innych przeszkód prawnych i istnieje taka możliwość.
W przypadku nieskorzystania przez sędziego z przysługującego mu tego prawa, , zwalnia się go z zawodowej służby wojskowej, chociażby nie spełniał warunków określonych w przepisach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.
B) ukończył 60 lat - przechodzi w stan spoczynku, chyba, że został powołany na urząd sędziego sądu powszechnego.
Jeżeli nie ma innych przeszkód prawnych i istnieje taka możliwość na swój wniosek sędzia jest powoływany, w trybie określonym w przepisach ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych na urząd sędziego sądu powszechnego

W takim przypadku Krajowa Rada Sądownictwa, z inicjatywy zainteresowanego, przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, bez zasięgania opinii właściwego zgromadzenia sędziów, wniosek o powołanie sędziego sądu wojskowego na urząd sędziego sądu powszechnego [sędzia wojskowego sądu garnizonowego na stanowisko sędziego w sądzie rejonowym, a sędzia wojskowego sądu okręgowego na stanowisko sędziego w sądzie okręgowym].

C)

Sędzia, który został mianowany, powołany lub wybrany do pełnienia funkcji w organach państwowych, samorządu terytorialnego, w służbie dyplomatycznej, konsularnej lub w organach organizacji międzynarodowych i ponadnarodowych działających na podstawie umów międzynarodowych ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską, jest obowiązany zrzec się niezwłocznie swojego urzędu. [może powrócić na urząd sędziego i poprzednio zajmowane stanowisko, jeżeli przerwa w pełnieniu obowiązków sędziego nie przekracza dziewięciu lat, chyba że pełnił funkcje sędziowskie w międzynarodowych lub ponadnarodowych organach sądowych.]

D)

Prawomocne orzeczenie sądu dyscyplinarnego o złożeniu sędziego z urzędu oraz prawomocne orzeczenie sądu skazujące na środek karny pozbawienia praw publicznych lub zakazu zajmowania stanowiska sędziego pociąga za sobą, z mocy prawa, utratę urzędu i stanowiska sędziego. Stosunek służbowy sędziego wygasa z chwilą uprawomocnienia się orzeczenia.

E)

Sędzia, który orzeczeniem wojskowej komisji lekarskiej został uznany za niezdolnego do zawodowej służby wojskowej, na swój wniosek jest powoływany, w trybie określonym w przepisach ustawy o Ustroju Sądów Powszechnych, na urząd sędziego sądu powszechnego, jeżeli nie ma innych przeszkód prawnych i istnieje taka możliwość.

W tym przypadku Krajowa Rada Sądownictwa, z inicjatywy zainteresowanego, przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej - bez zasięgania opinii właściwego zgromadzenia sędziów - wniosek o powołanie byłego sędziego sądu wojskowego na urząd sędziego sądu powszechnego.

35. Nadzór nad działalnością sądów wojskowych

Nadzór nad działalnością sądów wojskowych w zakresie orzekania sprawuje Sąd Najwyższy.

Zwierzchni nadzór nad sądami wojskowymi w zakresie organizacji i działalności administracyjnej sprawuje Minister Sprawiedliwości.

Nadzór w zakresie czynnej służby wojskowej żołnierzy pełniących służbę w sądach wojskowych sprawuje Minister Obrony Narodowej.

Zadania zwierzchniego nadzoru [w zakresie organizacji i działalności administracyjnej oraz w zakresie czynnej służby wojskowej żołnierzy pełniących służbę w sądach wojskowych], wykonuje komórka organizacyjna Ministerstwa Sprawiedliwości w randze departamentu.

Dyrektora departamentu, powołuje i odwołuje Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej spośród sędziów wojskowych sądów okręgowych.

Sędziów na stanowiska służbowe w departamencie, powołuje, spośród sędziów wojskowych sądów okręgowych, i odwołuje Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z Ministrem Obrony Narodowej.

Nadzór wykonuje się w formie: [rozporządzenie Ministra sprawiedliwości z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie trybu wykonywania nadzoru nad sądami wojskowymi]

  1)  inspekcji realizowanej przez sędziów departamentu, obejmującej pełny zakres działalności sądu; inspekcję prowadzi się co najmniej raz w okresie trzyletnim,

  2)  lustracji realizowanej przez sędziów departamentu, obejmującej określoną problematykę i przeprowadzanej doraźnie, w zależności od potrzeb; lustrację można zarządzić także na wniosek prezesa wojskowego sądu okręgowego,

  3)  wizytacji realizowanej przez sędziów wizytatorów i obejmującej kompleksową kontrolę działalności sędziego i jego kancelarii za okres nie dłuższy niż rok; prezes wojskowego sądu okręgowego zarządza wizytację także na polecenie dyrektora departamentu,

  4)  kontroli organizacji pracy sekretariatów i biurowości sądowej dokonywanej przez sędziów, obejmującej obsługę rozpraw i posiedzeń, egzekucję orzeczeń, postępowanie międzyinstancyjne, obieg dokumentacji oraz prowadzenie niezbędnych ksiąg, wykazów i repertoriów.

36. Sądy administracyjne - ich zadania i kompetencje.

Podstawa prawna: Prawo o ustroju sądów administracyjnych z dnia 25 lipca 2002 r;
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. z dnia 30 sierpnia 2002 r

Sądami administracyjnymi są Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne.

Sprawy należące do właściwości sądów administracyjnych rozpoznają, w pierwszej instancji, wojewódzkie sądy administracyjne. Naczelny Sąd Administracyjny sprawuje nadzór nad działalnością wojewódzkich sądów administracyjnych w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów i podejmuje uchwały wyjaśniające zagadnienia prawne oraz rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy innych ustaw

Sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami a organami administracji rządowej. Kontrola sprawowana jest pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie.

Kontrola działalności administracji publicznej przez sądy administracyjne obejmuje orzekanie w sprawach skarg na:

  1)  decyzje administracyjne;

  2)  postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty;

  3)  postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie;

  4)  inne niż określone w pkt 1-3 akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa;

  5)  akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej;

  6)  akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż określone w pkt 5, podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;

  7)  akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego;

  8)  bezczynność organów w przypadkach określonych w pkt 1-4.

Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach.

Sądy administracyjne rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej.

Skład sądów administracyjnych:

Sąd administracyjny orzeka w składzie:

A) trzech sędziów, chyba że ustawa stanowi inaczej.

B) jednego sędziego - na posiedzeniu niejawnym orzeka w , chyba że ustawa stanowi inaczej.

Sądy administracyjne nie są właściwe w sprawach:

  1)  wynikających z nadrzędności i podległości organizacyjnej w stosunkach między organami administracji publicznej;

  2)  wynikających z podległości służbowej między przełożonymi i podwładnymi;

  3)  odmowy mianowania na stanowiska lub powołania do pełnienia funkcji w organach administracji publicznej, chyba że obowiązek mianowania lub powołania wynika z przepisów prawa,

  4)  wiz wydawanych przez konsulów.

Sąd uwzględniając skargę:

A) na decyzję lub postanowienie:

  1)  uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi:

a)    naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy,

b)    naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego,

c)    inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;

  2)  stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;

  3)  stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.

B) na uchwałę lub akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej, akty organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków, inne niż podejmowane w sprawach z zakresu administracji publicznej;stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa,

C) jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt.

D) bezczynność organów w przypadku skarg na: ***decyzje administracyjne; ***postanowienia wydane w postępowaniu administracyjnym, na które służy zażalenie albo kończące postępowanie, a także na postanowienia rozstrzygające sprawę co do istoty; *** postanowienia wydane w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, na które służy zażalenie; *** inne niż tu określone akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa

zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa.

37. Skład i organy wojewódzkich sądów administracyjnych.

Podstawa prawna: Prawo o ustroju sądów administracyjnych z dnia 25 lipca 2002 r.

Wojewódzki sąd administracyjny:

A) tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw

B) dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego. Wydziałem kieruje prezes lub wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia

W skład wojewódzkiego sądu administracyjnego wchodzą:

A)prezes sądu,

B)wiceprezes sądu lub wiceprezesi sądu

C) sędziowie.

Liczbę sędziów i wiceprezesów sądu w wojewódzkim sądzie administracyjnym określa Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego

Organami wojewódzkiego sądu administracyjnego

A) prezes sądu,

B)zgromadzenie ogólne sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego

C) kolegium wojewódzkiego sądu administracyjnego

PREZES SĄDU:

A)kieruje sądem i reprezentuje go na zewnątrz, pełni czynności administracji sądowej i inne czynności przewidziane w ustawie

B) w zakresie administracji sądowej jest organem podległym Prezesowi Naczelnego Sądu Administracyjnego

C)jest powoływany spośród sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego i odwoływany przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, po zasięgnięciu opinii zgromadzenia ogólnego tego sądu i Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

D)maja prawo wglądu w czynności właściwego wojewódzkiego sądu administracyjnego, może być obecny na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, może żądać wyjaśnień oraz usunięcia uchybień.

E) może uchylać zarządzenia administracyjne niezgodne z prawem.

ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO.

Zgromadzenie ogólne składa się z sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Przewodniczącym zgromadzenia ogólnego jest prezes wojewódzkiego sądu administracyjnego, który zwołuje zgromadzenie ogólne co najmniej raz w roku.

Do podjęcia uchwał zgromadzenia ogólnego wymagana jest obecność przynajmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Zgromadzenie ogólne:

1)  rozpatruje informację prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego o rocznej działalności sądu,

2)  przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów wojewódzkiego sądu administracyjnego,

3)  wyraża opinię w sprawie powołania lub odwołania prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego oraz opinię w sprawie powołania lub odwołania wiceprezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego,

4)  ustala skład liczbowy kolegium sądu oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie,

5)  wybiera spośród członków zgromadzenia ogólnego dwóch przedstawicieli, którzy uczestniczą w Zgromadzeniu Ogólnym Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego wybierającym członków Krajowej Rady Sądownictwa,

6)  zgłasza kandydatów na członków Krajowej Rady Sądownictwa,

7)  rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez prezesa wojewódzkiego sądu administracyjnego lub zgłoszone przez członków zgromadzenia ogólnego

KOLEGIUM WOJEWÓDZKIEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO:

Kolegium sądu:

1)  ustala podział czynności w sądzie i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom,

2)  przedstawia zgromadzeniu ogólnemu opinię o kandydatach na stanowiska sędziów,

3)  rozpatruje sprawy przedstawiane zgromadzeniu ogólnemu,

4)  rozpatruje inne sprawy przedstawione przez prezesa sądu lub z własnej inicjatywy.

Kadencja kolegium sądu trwa trzy lata.

Przewodniczącym kolegium sądu jest prezes sądu.

Do podjęcia uchwał zgromadzenia ogólnego wymagana jest obecność przynajmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

38. Skład i organy Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego

Naczelny Sąd Administracyjny:

1)  rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy;

2)  podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych; [uchwały te podejmuje w składzie siedmiu sędziów, całej Izby lub w pełnym składzie, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, Prokuratora Generalnego bądź Rzecznika Praw Obywatelskich]

3)  podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej; [[uchwały te podejmuje na podstawie postanowienia składu orzekającego w składzie siedmiu sędziów, całej Izby lub w pełnym składzie]

4)  rozstrzyga spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej

5)  rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawy dyscyplinarne sędziów sądów administracyjnych:

  1)  w pierwszej instancji - w składzie trzech sędziów,

  2)  w drugiej instancji - w składzie siedmiu sędziów.

W skład Naczelnego Sądu Administracyjnego wchodzą:

A)Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,

B)Wiceprezesi są zastępcami Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego w zakresie określonym przez Prezesa

C)Sędziowie.

Organami Naczelnego Sądu Administracyjnego są:

A)Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego,

B)Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego

C)Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego.

PREZES NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO:

A) stoi na czele NSA, kieruje jego pracami i reprezentuje go na zewnątrz.

B) wykonuje czynności administracji sądowej w stosunku do Naczelnego Sądu Administracyjnego, ustala zasady biurowości w sądach administracyjnych, sprawuje zwierzchni nadzór nad działalnością administracyjną sądów administracyjnych. W zakresie wykonywania budżetu sądów administracyjnych przysługują mu uprawnienia ministra właściwego do spraw finansów publicznych

C) ma prawo wglądu w czynności Naczelnego Sądu Administracyjnego, może być obecny na rozprawie toczącej się z wyłączeniem jawności, może żądać wyjaśnień i usunięcia uchybień. W przypadku stwierdzenia uchybienia w zakresie sprawności postępowania sądowego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego może zwrócić na nie uwagę i żądać usunięcia skutków uchybienia. [przy czym nie może wkraczać w dziedzinę, w której sędziowie są niezawiśli]

D) może wystąpić o podjęcie przez Naczelny Sąd Administracyjny uchwały wyjaśniającej przepisy prawne, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych

E) może delegować, na czas określony, sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego, za jego zgodą, do pełnienia obowiązków sędziego w Naczelnym Sądzie Administracyjnym

F) informuje Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej i Krajową Radę Sądownictwa o działalności sądów administracyjnych

G) informuje Prezesa Rady Ministrów o problemach funkcjonowania administracji publicznej wynikających ze spraw rozpatrywanych przez sądy administracyjne.

H) tworzy i znosi wydziały wojewódzkich sądów administracyjnych. .

ZGROMADZENIE OGÓLNE SĘDZIÓW NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO

Tworzą go sędziowie Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego zwołuje Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego co najmniej raz w roku.

Do podjęcia uchwał wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

Przewodniczącym Zgromadzenia Ogólnego jest Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zgromadzenie Ogólne Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego:

1)  rozpatruje informację Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego o rocznej działalności Naczelnego Sądu Administracyjnego,

2)  przedstawia Krajowej Radzie Sądownictwa kandydatów na stanowiska sędziów,

3)  wybiera kandydatów na stanowisko Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego,

4)  wyraża zgodę w sprawie powołania i odwołania wiceprezesów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

5)  ustala skład liczbowy Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz wybiera jego członków i dokonuje zmian w jego składzie,

6)  rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub zgłoszone przez członków Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego.

7)wspólnie z przedstawicielami zgromadzeń ogólnych wybiera, spośród kandydatów zgłoszonych przez zgromadzenia ogólne i sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego, dwóch członków Krajowej Rady Sądownictwa.

KOLEGIUM NACZELNEGO SĄDU ADMINISTRACYJNEGO:

1)  ustala podział czynności w Naczelnym Sądzie Administracyjnym i określa szczegółowe zasady przydziału spraw poszczególnym sędziom,

2)  przedstawia Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego opinię o kandydatach na stanowiska sędziów,

3)  wyraża zgodę w sprawie tworzenia i znoszenia wydziałów oraz powołania i odwołania przewodniczących wydziałów, Szefa Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego i dyrektora Biura Orzecznictwa,

4)  rozpatruje sprawy przedstawiane Zgromadzeniu Ogólnemu Sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego,

5)  rozpatruje i opiniuje inne sprawy przedłożone przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego lub z własnej inicjatywy.

Kadencja Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego trwa trzy lata.

Przewodniczącym Kolegium Naczelnego Sądu Administracyjnego jest Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Do podjęcia uchwał wymagana jest obecność co najmniej połowy liczby jego członków. Uchwały zapadają bezwzględną większością głosów.

39. Struktura NSA oraz kompetencje poszczególnych jednostek.

Naczelny Sąd Administracyjny ma siedzibę w Warszawie. NSA działa również w ośrodkach zamiejscowych tworzonych dla jednego lub kilku województw w trybie rozporządzenia Prezydenta RP, po zasięgnięciu opinii Ministra Sprawiedliwości.

Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na:

A) Izbę Finansową

B) Izbę Gospodarczą

C) Izbę Ogólnoadministracyjną.

Izba Finansowa sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach zobowiązań podatkowych i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy podatkowe oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych.

Izba Gospodarcza sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach działalności gospodarczej, ochrony własności przemysłowej, budżetu, dewizowych, papierów wartościowych, bankowości, ubezpieczeniowych, ceł, cen, stawek taryfowych oraz opłat, z wyjątkiem opłat w sprawach przypisanych Izbie Ogólnoadministracyjnej.

Izba Ogólnoadministracyjna sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach niewymienionych dla Izby Finansowej i Izby Gospodarczej, a w szczególności w sprawach z zakresu budownictwa i nadzoru budowlanego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa, leśnictwa, zatrudnienia, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki nieruchomościami, prywatyzacji mienia, powszechnego obowiązku wojskowego, spraw wewnętrznych, a także cen, opłat i stawek taryfowych, jeżeli są związane ze sprawami należącymi do właściwości tej Izby.

Naczelnym Sądzie Administracyjnym działa:

A)Kancelaria Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego - wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego czynności w zakresie tworzenia warunków do sprawnego funkcjonowania sądów administracyjnych, w szczególności w sprawach finansowych, kadrowych i administracyjno-gospodarczych. Kancelarią Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego kieruje Szef Kancelarii Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

B) Biuro Orzecznictwa -wykonywanie zadań związanych z pełnieniem przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego czynności w zakresie sprawności postępowania sądowego oraz orzecznictwa sądów administracyjnych. Biurem Orzecznictwa kieruje dyrektor, którym jest wiceprezes lub sędzia.

40. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowisko sędziego NSA

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego Naczelnego Sądu Administracyjnego może być powołany ten, kto:

1)  ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

2)  jest nieskazitelnego charakteru,

3)  ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

4)  jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

oraz:

A) ukończył 40 lat [nie dotyczy sędziego, który co najmniej przez trzy lata pozostawał na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego]

B)pozostawał co najmniej dziesięć lat na stanowisku sędziego lub prokuratora albo przynajmniej przez dziesięć lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza. [nie dotyczy osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych. Osoby te mogą być także zatrudnione na stanowisku sędziego również w niepełnym wymiarze czasu pracy.]

W wyjątkowych przypadkach Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, może powołać kandydata na stanowisko sędziego mimo krótszych, niż określone, okresów pozostawania na stanowiskach wymienionych

41. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowisko sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego.

Do pełnienia urzędu na stanowisku sędziego wojewódzkiego sądu administracyjnego może być powołany ten, kto:

 1)  ma obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

2)  jest nieskazitelnego charakteru,

3)  ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

  4)  jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego,

   5)  ukończył 35 lat życia,

6) wyróżnia się wysokim poziomem wiedzy w dziedzinie administracji publicznej oraz prawa administracyjnego i innych dziedzin prawa związanych z działaniem organów administracji publicznej,

   7)  pozostawał co najmniej osiem lat na stanowisku sędziego lub prokuratora albo przynajmniej przez osiem lat wykonywał zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza albo przez dziesięć lat pozostawał w instytucjach publicznych na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa administracyjnego lub pracował w charakterze asesora sądowego w wojewódzkim sądzie administracyjnym co najmniej dwa lata. [nie dotyczy osób z tytułem naukowym profesora lub ze stopniem naukowym doktora habilitowanego nauk prawnych. Osoby te mogą być także zatrudnione na stanowisku sędziego również w niepełnym wymiarze czasu pracy.]

W wyjątkowych przypadkach Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa, może powołać kandydata na stanowisko sędziego mimo krótszych, niż określone, okresów pozostawania na stanowiskach wymienionych

42. Pojęcie odpowiedzialności konstytucyjnej oraz organy kompetentne do pociągania do odpowiedzialności konstytucyjnej.

Odpowiedzialność konstytucyjna zwana niekiedy prawną czy karną polega na odpowiedzialności wskazanych w konstytucji [rzadziej w ustawach zwykłych] podmiotów za naruszanie konstytucji [delikt konstytucyjny] lub ustaw w związku z pełnieniem funkcji publicznej.

Odpowiedzialność ta ponoszona jest przed izbą wyższą parlamentu na wniosek izby niższej albo też [co dzieje się we współczesnych demokracjach] przed specjalnym trybunałem. Odpowiedzialność konstytucyjna jest szczególnym przypadkiem odpowiedzialności parlamentarnej.

We współczesnych świecie organami orzekającymi o odpowiedzialności konstytucyjnej są:

A)Trybunał Konstytucyjny [Włochy, Austria]

B)Sąd Najwyższy [Hiszpania, Portugalia]

C)Specjalny Trybunał [Francja, Polska]

W Polsce do pociągnięcia do odpowiedzialności konstytucyjnej uprawniony jest jedynie Sejm.

43 Scharakteryzować TS jako organ.

Trybunał Stanu należy do grupy naczelnych organów państwowych mających umocowanie konstytucyjne. Jest on sądem szczególnego rodzaju, orzekającym o odpowiedzialności konstytucyjnej. Organ ten powoływany przez Sejm na okres jednej kadencji, ma własną podmiotowość prawną i własne kompetencje, a jego decyzje w pełni niezawisłe i samodzielne wiążą wszystkie organy państwowe. TS nie wykonuje swojej funkcji z urzędu, lecz na wniosek uprawnionego organu, którym jest Sejm.

Jest to organ: konstytucyjny, kolegialny, czasowy, periodyczny, sądowy, specjalny, decydujący, uchwalający, naczelny, pierwotny.

44. Skład, tryb powoływania i odwoływania, kadencja członków oraz kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowisko członka TS.

podstawa prawna: o Trybunale Stanu z dnia 26 marca 1982r

Skład:

Trybunał Stanu składa się z 19 członków:

A)przewodniczącego - jest nim Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego.

oraz z wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu:

B)2 zastępców przewodniczącego -

C)16 członków wybieranych przez Sejm spoza grona posłów i senatorów na czas kadencji Sejmu.

.Kwalifikacje:

W skład Trybunału Stanu mogą być wybrani obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych, niekarani sądownie, niezatrudnieni w organach administracji rządowej.

Sędzią Trybunału może być osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Zastępcy przewodniczącego Trybunału oraz co najmniej połowa członków Trybunału Stanu powinni mieć kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego

Kadencja: Ściśle powiązana z kadencją Sejmu. Może ona trwać do 4 lat. W razie wygaśnięcia mandatu członka Trybunału Stanu Sejm dokonuje wyboru uzupełniającego.

Tryb powoływania, odwoływania,

Trybunał Stanu zostaje wybrany na pierwszym posiedzeniu Sejmu na okres jego kadencji, z tym że zachowuje on swoje kompetencje do czasu wyboru nowego składu Trybunału Stanu. Osoby wybrane w skład Trybunału Stanu składają przed Marszałkiem Sejmu przyrzeczenie sędziowskie.

Utrata stanowiska sędziego Trybunału Stanu następuje wskutek:

A) zrzeczenia się funkcji,

B) trwałej utraty zdolności do wykonywania czynności

C)skazania prawomocnym wyrokiem sądu.

45. Kryteria cechujące członka TS:

A) niezawisłość - Członkowie Trybunału Stanu w sprawowaniu funkcji sędziego Trybunału Stanu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

B)nieodpłatność -  Sędziowie Trybunału Stanu sprawują swoje funkcje nieodpłatnie, z tym że zachowują prawo do diet i zwrotu poniesionych kosztów podróży

C) immunitet - Członek Trybunału Stanu nie może być bez uprzedniej zgody Trybunału Stanu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się przewodniczącego Trybunału Stanu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

46. Podmiotowy zakres odpowiedzialności przed TS.

Za naruszenie Konstytucji lub ustawy, w związku z zajmowanym stanowiskiem lub w zakresie swojego urzędowania, odpowiedzialność konstytucyjną przed Trybunałem Stanu ponoszą:

1)  Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej,

2)  Prezes Rady Ministrów oraz członkowie Rady Ministrów, 3)  Prezes Narodowego Banku Polskiego,

4)  Prezes Najwyższej Izby Kontroli,

5)  członkowie Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji,

6)  osoby, którym Prezes Rady Ministrów powierzył kierowanie ministerstwem,

7)  Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

8)posłowie i senatorowie - tylko w zakresie, w którym naruszyli zakaz prawny o prowadzeniu działalności gospodarczej z osiągnięciem korzyści z majątku państwowego lub komunalnego

Podmioty te odpowiadają, za delikt konstytucyjny. Delikt Konstytucyjny oznacza czyny, które:

A) nie stanowią przestępstwa

B)popełniane są przez osoby w zakresie ich urzędowania albo w związku z zajmowanym stanowiskiem,

C)mają charakter zawiniony [mogą one polegać na działaniu albo zaniechaniu, zawinienie zaś może przybierać charakter winy umyślnej jak i nieumyślnej]

D)naruszają konstytucję lub ustawy

47. Przedmiotowy zakres odpowiedzialności przed TS.
Odpowiedzialność konstytucyjna, ale także w przypadku Członków Rady Ministrów odpowiedzialność karna.

Członkowie RM mogą być pociągnięci do odpowiedzialności karnej przed Trybunałem Stanu za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe popełnione w związku z zajmowanym stanowiskiem, jeżeli w uchwale Sejmu o pociągnięciu do odpowiedzialności konstytucyjnej tych osób łączne pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej i karnej uznano za celowe. W takim przypadku Trybunał Stanu przejmuje do łącznego rozpoznania sprawę, która toczy się już przed sądem.

Pociąganie przed Trybunałem Stanu jest dopuszczalne w okresie 10 lat od popełnienia czynu, chyba, że czyn stanowi przestępstwo lub przestępstwo skarbowe, dla którego przewidziany jest dłuższy okres przedawnienia. Okoliczność, że sprawca nie sprawuje już urzędu lub nie piastuje funkcji, nie stoi na przeszkodzie do wszczęcia i prowadzenia postępowania.

Trybunał Stanu właściwy jest również w sprawach czynów popełnionych przed dniem wejścia w życie Ustawy o Trybunale Stanu, o ile w czasie popełnienia były one zabronione pod groźbą kary. Jeżeli czyn uprzednio popełniony polegał na chociażby nieumyślnym naruszeniu Konstytucji lub ustawy, Trybunał Stanu ogranicza się do stwierdzenia dokonanych naruszeń prawa.

48. Funkcje i kompetencje Trybunału Konstytucyjnego

Podstawa prawna :o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997r.

TK jest organem władzy sądowniczej, powołanym do badania zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych oraz wykonywania innych zadań określonych w Konstytucji. Funkcją TK jest ochrona konstytucji polegająca na tworzeniu mechanizmów prawnych usuwających niezgodność ustaw z konstytucją i aktów niższego rzędu z ustawami. TK został powołany do badania zgodności z Konstytucją aktów normatywnych i umów międzynarodowych.

Zadania Tk:

A) umacnianie roli konstytucji w procesie stanowienia i stosowania prawa

B) dążenie do skuteczniejszego zabezpieczenia konstytucyjnie gwarantowanych praw obywateli i ich organizacji

C) gwarancja pożądanej równowagi między legislatywą, a egzekutywą.

Kompetencje:

Trybunał orzeka w sprawach:

  1)  zgodności ustaw i umów międzynarodowych z Konstytucją,

  2)  zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

  3)  zgodności przepisów prawa, wydawanych przez centralne organy państwowe, z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi i ustawami,

  4)  skargi konstytucyjnej,

  5)  sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa,

  6)  zgodności z Konstytucją celów lub działalności partii politycznych.

Trybunał na wniosek:

A) Prezydenta Rzeczypospolitej stwierdza zgodność z Konstytucją ustawy przed jej podpisaniem oraz umowy międzynarodowej przed jej ratyfikacją.

B) Marszałka Sejmu rozstrzyga w sprawie stwierdzenia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez Prezydenta Rzeczypospolitej, gdy Prezydent nie jest w stanie zawiadomić Marszałka Sejmu o niemożności sprawowania urzędu. W razie uznania przejściowej niemożności sprawowania urzędu przez Prezydenta Trybunał powierza Marszałkowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowiązków Prezydenta Rzeczypospolitej.

Każdy sąd może przedstawić Trybunałowi pytanie prawne co do zgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi lub ustawą, jeżeli od odpowiedzi na pytanie prawne zależy rozstrzygnięcie sprawy toczącej się przed sądem.

Trybunał informuje Sejm i Senat o istotnych problemach, wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału. Nad informacją tą nie przeprowadza się głosowania.

Trybunał przedstawia właściwym organom stanowiącym prawo uwagi o stwierdzonych uchybieniach i lukach w prawie, których usunięcie jest niezbędne dla zapewnienia spójności systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej.

49. Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowisko sędziego TK.

Sędzią Trybunału może być osoba, która posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego. [patrz pytanie 30 i 40]

50. Skład, tryb powoływania i odwoływania oraz kadencja sędziów TK.

Trybunał Konstytucyjny składa się z 15 sędziów, wybieranych indywidualnie przez Sejm na 9 lat spośród osób wyróżniających się wiedzą prawniczą. Ponowny wybór do składu Trybunału jest niedopuszczalny.

Kandydatów na stanowisko sędziego Trybunału przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu. Uchwała Sejmu w sprawie wyboru sędziego Trybunału zapada bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ogólnej liczby posłów.

Osoba wybrana na stanowisko sędziego Trybunału składa wobec Prezydenta Rzeczypospolitej ślubowanie następującej treści:

"Ślubuję uroczyście przy wykonywaniu powierzonych mi obowiązków sędziego Trybunału Konstytucyjnego służyć wiernie Narodowi, stać na straży Konstytucji, a powierzone mi obowiązki wypełniać bezstronnie i z najwyższą starannością."

Wygaśnięcie mandatu sędziego Trybunału stwierdza Zgromadzenie Ogólne na skutek:

  1)  zrzeczenia się stanowiska sędziego Trybunału,

  2)  stwierdzenia orzeczeniem komisji lekarskiej trwałej niezdolności do pełnienia obowiązków sędziego Trybunału z powodu choroby, ułomności lub upadku sił,

  3)  skazania prawomocnym wyrokiem sądu,

  4)  prawomocnego orzeczenia dyscyplinarnego o skazaniu na karę usunięcia ze stanowiska sędziego Trybunału.

5) na skutek śmierci stwierdza prezes Trybunału.

51. Kryteria cechujące sędziego TK

A) niezawisłość - w sprawowaniu swojego urzędu jest niezawisły i podlegatylko Konstytucji.

B) - immunitet - Sędzia Trybunału Konstytucyjnego nie może być, bez uprzedniej zgody Trybunału Konstytucyjnego, pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Sędzia nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa, jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Prezesa Trybunału Konstytucyjnego, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

C) - odpowiednie wynagrodzenie i warunki pracy - Sędziom Trybunału Konstytucyjnego zapewnia się warunki pracy i wynagrodzenie odpowiadające godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków

D)Sędziowie Trybunału Konstytucyjnego przechodzą w stan spoczynku po ukończeniu swojej kadencji, a jeśli nie skorzystają z tego prawa mają prawo powrócić na poprzednio zajmowane stanowisko lub otrzymać stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu. E)

F) odpowiedzialność dyscyplinarna - odpowiada dyscyplinarnie za naruszenie przepisów prawa, uchybienie godności swego urzędu lub inne nieetyczne zachowanie, mogące podważyć zaufanie do jego osoby.

G) apolityczność - w okresie zajmowania stanowiska nie mogą należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z zasadami niezależności sądów i niezawisłości sędziów.

52. Skład i organy TK

W skład TK wchodzi 15 sędziów;

Organami Trybunału są:

A) Zgromadzenie Ogólne

B) prezes Trybunału.

Organizacyjne i administracyjne warunki pracy Trybunału zapewnia prezes Trybunału oraz podległe mu Biuro Trybunału.

ZGROMADZENIE OGÓLNE

Zgromadzenie Ogólne tworzą sędziowie Trybunału.

Zwoływane jest co najmniej raz w toku przez Prezesa TK, omawia się na nim działalność Trybunału oraz problemy wynikające z jego orzecznictwa.

W Zgromadzeniu Ogólnym mają prawo wziąć udział przewodniczący zainteresowanych komisji sejmowych, komisji senackich, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Minister Sprawiedliwości - Prokurator Generalny, Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego, Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka.

O zwołaniu Zgromadzenia Ogólnego prezes Trybunału zawiadamia Prezydenta Rzeczypospolitej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu i Prezesa Rady Ministrów, którzy mogą wziąć udział w Zgromadzeniu Ogólnym bądź delegować swojego przedstawiciela.

. Do kompetencji Zgromadzenia Ogólnego należy:

  1)  uchwalanie regulaminu Trybunału,

  2)  wybór kandydatów na prezesa i wiceprezesa Trybunału,

  3)  uchwalanie statutu Biura Trybunału,

  4)  uchwalenie projektu dochodów i wydatków Trybunału,

  5)  zatwierdzanie informacji o istotnych problemach, wynikających z działalności i orzecznictwa Trybunału,

  6)  wykonywanie innych czynności, przewidzianych dla Zgromadzenia Ogólnego w ustawie lub w regulaminie.

Zgromadzenie Ogólne podejmuje uchwały, jeżeli bierze w nim udział co najmniej 2/3 ogólnej liczby sędziów Trybunału, w tym prezes lub wiceprezes Trybunału.

Zgromadzeniu Ogólnemu przewodniczy prezes lub wiceprezes Trybunału.

Uchwały Zgromadzenia Ogólnego zapadają zwykłą większością głosów, chyba że ustawa stanowi inaczej. Głosowanie jest jawne, o ile żaden z sędziów Trybunału nie zażąda głosowania tajnego.

Regulamin Trybunału podlega ogłoszeniu w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski".

PREZES TK

Prezesa i wiceprezesa Trybunału powołuje Prezydent Rzeczypospolitej spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde stanowisko przez Zgromadzenie Ogólne.

Kandydatów na stanowisko prezesa lub wiceprezesa Trybunału wybiera Zgromadzenie Ogólne spośród sędziów Trybunału, którzy w głosowaniu tajnym uzyskali kolejno największą liczbę głosów. Wybór powinien być dokonany nie później niż trzy miesiące przed upływem kadencji urzędującego prezesa lub wiceprezesa. W przypadku opróżnienia stanowiska prezesa lub wiceprezesa Trybunału wyboru kandydatów dokonuje się w terminie jednego miesiąca.

Prezes Trybunału reprezentuje Trybunał na zewnątrz oraz wykonuje czynności określone w ustawie i regulaminie.

Wiceprezes Trybunału zastępuje prezesa w czasie jego nieobecności oraz wykonuje inne obowiązki wynikające z ustalonego przez prezesa Trybunału podziału czynności.

W razie przeszkód w sprawowaniu obowiązków przez prezesa i wiceprezesa Trybunału, zastępuje ich sędzia Trybunału wyznaczony przez prezesa Trybunału; w przypadku niemożności wyznaczenia sędziego przez prezesa Trybunału zastępuje prezesa i wiceprezesa Trybunału najstarszy wiekiem sędzia Trybunału.

53. Pojęcie Skargi Konstytucyjnej.

Skarga Konstytucyjna to instytucja służąca ochronie jednostek lub osób prawnych przed sądem konstytucyjnym w szczególnym postępowaniu, mająca na celu doprowadzenie do przestrzegania gwarantowanych w ustawach praw i wolności, a które to zostały naruszone poprzez działanie lub zaniechanie organów publicznych.

Może być wniesiona do TK po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Rozpoznawana jest na zasadach i w trybie przewidzianym dla rozpoznawania wniosków o stwierdzenie zgodności ustaw z Konstytucją oraz innych aktów normatywnych z Konstytucją lub ustawami.

54. Pojęcie kontroli państwowej i nadzoru.

Kontrola - to obserwowanie określonych zjawisk, analizowanie ich charakteru i orzekanie o ich niezgodności z określonymi regułami postępowania bądź tylko zwracanie uwagi na niewłaściwość postępowania. Nie odpowiada za działalność organu, nie ma wpływu na jego działania, wytyka tylko uchybienia.

Nadzór - posiada określone sposoby wpływania na działalność organu nadzorowanego, odpowiada w pewnym stopniu za tę działalność.

54. Komu podlega NIK i na czym ta podległość polega.

podstawa prawna: o Najwyższej Izbie Kontroli z dnia 23 grudnia 1994 r. .

NIK podlega Sejmowi gdyż:

A) - Sejm powołuje odwołuje prezesa NIK - Prezesa Najwyższej Izby Kontroli - na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów - powołuje Sejm bezwzględną większością głosów za zgodą Senatu. Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Prezes Najwyższej Izby Kontroli składa przed Sejmem przysięgę.

Sejm odwołuje Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, jeżeli:

  1)  zrzekł się on stanowiska,

  2)  uzna, że stał się on trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby,

  3)  został on skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa,

  4)  Trybunał Stanu orzekł w stosunku do niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych.

B) Wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli, w liczbie od 2 do 4, powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.

C) Prezes Najwyższej Izby Kontroli, za zgodą Marszałka Sejmu, powołuje i odwołuje dyrektora generalnego Najwyższej Izby Kontroli

D) Marszałek Sejmu, na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, powołuje na członków Kolegium

E)Organizację wewnętrzną Najwyższej Izby Kontroli, w tym siedziby delegatur i zakres ich właściwości terytorialnej, określa statut Najwyższej Izby Kontroli nadany w drodze zarządzenia przez Marszałka Sejmu, na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.

F) Wykonanie budżetu Najwyższej Izby Kontroli kontroluje Sejm.

G)Prezes NIK odpada przed Sejmem za działalność swoją oraz podległych mu pracowników

H) NIK przedkłada Sejmowi różne informacje i sprawozdania:

1)  analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,

  2)  opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,

  3)  informacje o wynikach kontroli zleconych przez Sejm lub jego organy,

  4)  informacje o wynikach kontroli przeprowadzonych na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz innych ważniejszych kontroli,

  5)  wnioski w sprawie rozpatrzenia przez Sejm określonych problemów związanych z działalnością organów wykonujących zadania publiczne,

  6)  wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty, dotyczące działalności osób wchodzących w skład Rady Ministrów, kierujących urzędami centralnymi, Prezesa Narodowego Banku Polskiego i osób kierujących instytucjami, o których mowa w art. 4 ust. 1,

  7)  sprawozdanie ze swej działalności w roku ubiegłym.

I)Sejm i jego organy mogą zlecić NIK przeprowadzenie określonych kontroli.

Podlegając Sejmowi, NIK współdziała z innymi organami państwa, a zwłaszcza z Prezydentem i rządem. Prezydent i Rząd są adresatami sprawozdań i informacji NIK oraz mogą zwracać się do Prezesa NIK z wnioskiem przeprowadzenie określonych kontroli. Prezes NIK może uczestniczyć w posiedzeniach RM, NIK zaś może podejmować inicjatywy mające na celu doskonalenie administracji. NIK współdziała też z wojewodami i organami samorządowymi. Jej delegatury przedkładają wojewodom i organom samorządowym informacje o wynikach ważniejszych kontroli terenowych organów administracji rządowej oraz działalności samorządu terytorialnego.

57. Kompetencje NIK

Najwyższa Izba Kontroli jest naczelnym organem kontroli państwowej.

Najwyższa Izba Kontroli kontroluje / może kontrolować działalność

A) organów administracji rządowej,

B) Narodowego Banku Polskiego,

C) państwowych osób prawnych i innych państwowych jednostek organizacyjnych.

D) organów samorządu terytorialnego, samorządowych osób prawnych i innych samorządowych jednostek organizacyjnych.

E) innych jednostek organizacyjnych i podmiotów gospodarczych (przedsiębiorców) w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa, w szczególności:

  1)  wykonują zadania zlecone lub powierzone przez państwo lub samorząd terytorialny,

  2)  wykonują zamówienia publiczne na rzecz państwa lub samorządu terytorialnego,

  3)  organizują lub wykonują prace interwencyjne albo roboty publiczne,

  4)  działają z udziałem państwa lub samorządu terytorialnego, korzystają z mienia państwowego lub samorządowego, w tym także ze środków przyznanych na podstawie umów międzynarodowych,

  5)  korzystają z indywidualnie przyznanej pomocy, poręczenia lub gwarancji udzielonych przez państwo, samorząd terytorialny lub podmioty określone w ustawie z dnia 8 maja 1997 r. o poręczeniach i gwarancjach udzielanych przez Skarb Państwa oraz niektóre osoby prawne

5a)   udzielają lub korzystają z pomocy publicznej podlegającej monitorowaniu w rozumieniu odrębnych przepisów,

  6)  wykonują zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego,

  7)  wywiązują się z zobowiązań, do których stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (z innych należności budżetowych, gospodarki pozabudżetowej i państwowych funduszy celowych oraz świadczeń pieniężnych na rzecz państwa wynikających ze stosunków cywilnoprawnych.

F) pod względem legalności i gospodarności działalność jednostek organizacyjnych i podmiotów innych niż wymienione, wykonujących zadania z zakresu powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego.

G) .Najwyższa Izba Kontroli kontroluje wykonanie budżetu, gospodarkę finansową i majątkową Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Trybunału Konstytucyjnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Państwowej Inspekcji Pracy.

H) Na zlecenie Sejmu Najwyższa Izba Kontroli przeprowadza kontrolę działalności Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Państwowej Inspekcji Pracy,

NIK podejmuje kontrole na zlecenie Sejmu lub jego organów, na wniosek Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesa Rady Ministrów oraz z własnej inicjatywy

Najwyższa Izba Kontroli, kontrolując, bada w szczególności wykonanie budżetu państwa oraz realizację ustaw i innych aktów prawnych w zakresie działalności finansowej, gospodarczej i organizacyjno-administracyjnej tych jednostek.

NIK przeprowadza kontrolę pod względem legalności, gospodarności, celowości i rzetelności,

wyjątek stanowi:

A) Kontrola działalności samorządu terytorialnego przeprowadzana jest pod względem legalności, gospodarności i rzetelności.

B) Kontrola działalności jednostek organizacyjnych i przedsiębiorców, w zakresie, w jakim wykorzystują one majątek lub środki państwowe lub komunalne oraz wywiązują się z zobowiązań finansowych na rzecz państwa jest przeprowadzana pod względem legalności i

gospodarności.

58. Skład i Organy NIK

Najwyższa Izba Kontroli działa na zasadach kolegialności

NIK składa się z następujących organów:

A)Prezes NIK

B) 2-4 wiceprezesów

C) Kolegium NIK

Jednostkami organizacyjnymi Najwyższej Izby Kontroli są departamenty i delegatury.

Organizację wewnętrzną Najwyższej Izby Kontroli, w tym siedziby delegatur i zakres ich właściwości terytorialnej, określa statut Najwyższej Izby Kontroli nadany w drodze zarządzenia przez Marszałka Sejmu, na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli.

PREZES NIK:

 Prezes Najwyższej Izby Kontroli:

A) jest powoływany przez Sejm za zgodą Senatu na 6 lat i może być ponownie powołany tylko raz.

B) nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, ani wykonywać innych zajęć zawodowych.

C) nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.

D) nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Prezes Najwyższej Izby Kontroli nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

E) bierze udział w posiedzeniach Sejmu

WICEPREZESI NIK:

 Wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli, w liczbie od 2 do 4, powołuje i odwołuje Marszałek Sejmu na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli. Ze stanowiskiem wiceprezesa oraz dyrektora generalnego Najwyższej Izby Kontroli nie można łączyć mandatu posła i senatora.

Nie mogą należeć do partii politycznej, zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej, wykonywać innych zajęć zawodowych ani prowadzić działalności publicznej, nie dającej się pogodzić z godnością jego urzędu.

KOLEGIUM NIK:

W skład Kolegium Najwyższej Izby Kontroli wchodzą:

A) Prezes Najwyższej Izby Kontroli jako przewodniczący,

B) wiceprezesi

C) dyrektor generalny Najwyższej Izby Kontroli

D) 14 członków Kolegium.

Prezes Najwyższej Izby Kontroli może zapraszać na posiedzenia Kolegium Najwyższej Izby Kontroli osoby niewchodzące w skład Kolegium.

Marszałek Sejmu, na wniosek Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, powołuje na członków Kolegium:

  1)  7 przedstawicieli nauk prawnych lub ekonomicznych,

  2)  7 dyrektorów jednostek organizacyjnych Najwyższej Izby Kontroli lub doradców Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, spośród których Prezes Najwyższej Izby Kontroli wyznacza sekretarza Kolegium.

Osoby wchodzące w skład Kolegium Najwyższej Izby Kontroli są w sprawowaniu swych funkcji niezawisłe i mogą w sprawie podejmowanych uchwał zgłaszać do protokołu zdanie odrębne.

Kadencja członków Kolegium Najwyższej Izby Kontroli trwa 3 lata, licząc od dnia powołania, wygasa w razie jego śmierci lub odwołania.

 Kolegium Najwyższej Izby Kontroli zatwierdza:

  1)  analizę wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej,

  2)  sprawozdanie z działalności Najwyższej Izby Kontroli w roku ubiegłym.

Kolegium Najwyższej Izby Kontroli uchwala:

  1)  opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów,

  2)  wnioski w sprawie rozpatrzenia przez Sejm określonych problemów związanych z działalnością organów wykonujących zadania publiczne,

  3)  wystąpienia zawierające wynikające z kontroli zarzuty, dotyczące działalności osób wchodzących w skład Rady Ministrów, kierujących urzędami centralnymi, Prezesa Narodowego Banku Polskiego i osób kierujących Kancelarią Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Kancelarią Sejmu, Kancelarią Senatu, Trybunałem Konstytucyjnym, Rzecznika Praw Obywatelskich, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Państwowej Inspekcji Pracy.  

4)  projekt statutu Najwyższej Izby Kontroli,

  5)  projekt budżetu Najwyższej Izby Kontroli,

  6)  okresowe plany pracy Najwyższej Izby Kontroli.

Kolegium Najwyższej Izby Kontroli opiniuje:

  1)  wniesione przez Prezesa Najwyższej Izby Kontroli programy kontroli i informacje o wynikach szczególnie ważnych kontroli,

  2)  inne sprawy wniesione przez Prezesa Najwyższej Izby Kontroli albo przedstawione przez co najmniej 1/3 członków Kolegium.

59. Kryteria cechujące Rzecznika Praw Obywatelskich jako organ:

A) jest to samodzielny organ państwowym, niezwiązany z administracją ani z sądownictwem. Jest zwykle usytuowany na szczeblu centralnym.

B)związany jest najczęściej z parlamentem. Zwykle, bowiem jest przez niego powoływany, a jego zadania ściśle wiążą się z funkcją kontrolną parlamentu

C)jest rzecznikiem obywateli w ich sprawach związanych z nieprawidłowym funkcjonowaniem administracji (czasem także sądownictwa), podejmując określone kroki prawne zmierzające do usunięcia tych nieprawidłowości. Informuje ponadto parlament o wadliwym funkcjonowaniu organów państwa, przy czym interesuje go nie tylko legalizm ich działania, ale także niekiedy również słuszność, celowość czy sprawność działania instytucji publicznych.

D)działa w sposób niesformalizowany i jest łatwo dostępny dla obywateli. Nie zastępuje on jednakże, i nie „wyręcza” organów państwowych właściwych do rozstrzygania o sprawie skarżącego.

60. Zadania oraz kompetencje [zakres podmiotowy i przedmiotowy] RPO

podstawa prawna: o Rzeczniku Praw Obywatelskich z dnia 15 lipca 1987 r.

Rzecznik Praw Obywatelskich stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz w innych aktach normatywnych.

W sprawach dzieci Rzecznik współpracuje z Rzecznikiem Praw Dziecka.

W sprawach o ochronę wolności i praw człowieka i obywatela Rzecznik bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw, nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.

Rzecznik Praw Obywatelskich corocznie informuje Sejm i Senat o swojej działalności oraz o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela.

W związku z rozpatrywanymi sprawami Rzecznik może przedstawiać właściwym organom, organizacjom i instytucjom oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony wolności i praw człowieka i obywatela i usprawnienia trybu załatwiania ich spraw.

RPO wykonuje także funkcję oddziaływania na stosowanie obowiązujących przepisów prawnych. Urzeczywistnia ja mając do dyspozycji następujące środki:

  1)  występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych w sprawach dotyczących wolności i praw człowieka i obywatela,

  2)  występować do Trybunału Konstytucyjnego o stwierdzenie sprzeczności z konstytucją lub ustawami aktów prawnych albo poszczególnych ich postanowień, które w opinii RPO naruszają prawa i wolności obywateli.

  3)  zgłosić udział w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawach skarg konstytucyjnych i brać udział w tym postępowaniu,

  4)  występować z wnioskami do Sądu Najwyższego o podjęcie uchwały mającej na celu wyjaśnienie przepisów prawnych budzących wątpliwości w praktyce lub których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie.

Rzecznik podejmuje czynności przewidziane w ustawie, jeżeli poweźmie wiadomość wskazującą na naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela.

Podjęcie czynności przez Rzecznika następuje:

  1)  na wniosek obywateli lub ich organizacji,

  2)  na wniosek organów samorządów,

  2a) na wniosek Rzecznika Praw Dziecka,

  3)  z własnej inicjatywy.

Wniosek kierowany do Rzecznika jest wolny od opłat, nie wymaga zachowania szczególnej formy, lecz powinien zawierać oznaczenie wnioskodawcy oraz osoby, której wolności i praw sprawa dotyczy, a także określać przedmiot sprawy.

Rzecznik po zapoznaniu się z każdym skierowanym do niego wnioskiem może:

  1)  podjąć sprawę,

  2)  poprzestać na wskazaniu wnioskodawcy przysługujących mu środków działania,

  3)  przekazać sprawę według właściwości,

  4)  nie podjąć sprawy

- zawiadamiając o tym wnioskodawcę i osobę, której sprawa dotyczy.

Podejmując sprawę Rzecznik może:

  1)  samodzielnie prowadzić postępowanie wyjaśniające,

  2)  zwrócić się o zbadanie sprawy lub jej części do właściwych organów, w szczególności organów nadzoru, prokuratury, kontroli państwowej, zawodowej lub społecznej,

  3)  zwrócić się do Sejmu o zlecenie Najwyższej Izbie Kontroli przeprowadzenia kontroli dla zbadania określonej sprawy lub jej części.

Po zbadaniu sprawy Rzecznik może:

  1)  wyjaśnić wnioskodawcy, że nie stwierdził naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela,

  2)  skierować wystąpienie do organu, organizacji lub instytucji, w których działalności stwierdził naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela; wystąpienie takie nie może naruszać niezawisłości sędziowskiej,

  3)  zwrócić się do organu nadrzędnego nad jednostką, o której mowa w pkt 2, z wnioskiem o zastosowanie środków przewidzianych w przepisach prawa,

  4)  żądać wszczęcia postępowania w sprawach cywilnych, jak również wziąć udział w każdym toczącym się już postępowaniu - na prawach przysługujących prokuratorowi,

  5)  żądać wszczęcia przez uprawnionego oskarżyciela postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa ścigane z urzędu,

  6)  zwrócić się o wszczęcie postępowania administracyjnego, wnosić skargi do sądu administracyjnego, a także uczestniczyć w tych postępowaniach - na prawach przysługujących prokuratorowi,

  7)  wystąpić z wnioskiem o ukaranie, a także o uchylenie prawomocnego rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawach o wykroczenia, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach,

  8)  wnieść kasację lub rewizję nadzwyczajną od prawomocnego orzeczenia, na zasadach i w trybie określonych w odrębnych przepisach.

Podmiotowy zakres kompetencji obejmuje [pogrubione]

 Prowadząc postępowanie, Rzecznik ma prawo:

  1)  zbadać, nawet bez uprzedzenia, każdą sprawę na miejscu,

  2)  żądać złożenia wyjaśnień, przedstawienia akt każdej sprawy prowadzonej przez naczelne i centralne organy administracji państwowej, organy administracji rządowej, organy organizacji spółdzielczych, społecznych, zawodowych i społeczno-zawodowych oraz organy jednostek organizacyjnych posiadających osobowość prawną, a także organy jednostek samorządu terytorialnego i samorządowych jednostek organizacyjnych,

  3)  żądać przedłożenia informacji o stanie sprawy prowadzonej przez sądy, a także prokuraturę i inne organy ścigania oraz żądać do wglądu w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich akt sądowych i prokuratorskich oraz akt innych organów ścigania po zakończeniu postępowania i zapadnięciu rozstrzygnięcia,

  4)  zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii.

Rzecznik wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Rzecznika Praw Obywatelskich.

Na wniosek Rzecznika Marszałek Sejmu może powołać nie więcej niż trzech zastępców Rzecznika, w tym zastępcę do spraw żołnierzy. Odwołanie następuje w tym samym trybie.

Przedmiotowy zakres kompetencji:

Podstawowym zadaniem RPO jest ochrona praw i wolności obywateli, określonych w konstytucji i innych przepisach prawa, w tym aktów prawa międzynarodowego i ponadnarodowego. Przedmiotowy zakres uprawnień RPO obejmuje wszelkie naruszenia praw i wolności obywateli we wszystkich sferach życia społecznego. Kompetencje RPO obejmują także sprawy dotyczące ochrony praw i wolności osób stale przebywających w Polsce, których obywatelstwo polskie nie zostało stwierdzone, a które nie są obywatelami innego państwa lub są obywatelami innych krajów.

RPO przy wykonywaniu swoich kompetencji kieruje się nie tylko kryterium legalności, lecz także względami sprawiedliwości oraz zasadami współżycia społecznego.

Poza kompetencją RPO pozostają uprawnienia wynikające ze szczególnych stosunków prawnych [np. umownych], oraz ochrona praw jednostki osób fizycznych.

61. Tryb powoływania i odwoływani RPO.

Powoływanie:

Rzecznika powołuje Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów.

Szczegółowy tryb zgłaszania kandydatów na Rzecznika Praw Obywatelskich określa uchwała Sejmu. Uchwałę Sejmu o powołaniu Rzecznika Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu.  Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika w ciągu miesiąca od dnia przekazania Senatowi uchwały Sejmu, Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. Jeżeli Senat odmawia wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika, Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę.

Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Rzecznik składa przed Sejmem następujące ślubowanie:

"Ślubuję uroczyście, że przy wykonywaniu powierzonych mi obowiązków Rzecznika Praw Obywatelskich dochowam wierności Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, będę strzec wolności i praw człowieka i obywatela, kierując się przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego i sprawiedliwości.

Ślubuję, że powierzone mi obowiązki wypełniać będę bezstronnie, z najwyższą sumiennością i starannością, że będę strzec godności powierzonego mi stanowiska oraz dochowam tajemnicy państwowej i służbowej."

Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg."

Kadencja:

Kadencja Rzecznika trwa pięć lat, licząc od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje.

Odwoływanie:

Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany, jeżeli:

  1)  zrzekł się wykonywania obowiązków,

  2)  stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił - stwierdzonych orzeczeniem lekarskim.

3) jeżeli Rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.

Sejm podejmuje uchwałę w sprawie odwołania Rzecznika, w przypadku określonym w ust. 1 pkt 1, na wniosek Marszałka Sejmu.

4. Sejm podejmuje uchwałę w sprawie odwołania Rzecznika [poza przypadkiem, kiedy ten sam zrzekł się urzędu] na wniosek Marszałka Sejmu lub grupy co najmniej 35 posłów, większością co najmniej 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

62. Przesłanki gwarantujące niezawisłość RPO oraz kryteria, jakimi kieruje się przy wykonywaniu swoich kompetencji.

Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swojej działalności niezawisły, niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie
A)jedna osoba nie może być wybierana więcej niż na dwie kadencje - pozwala to uniknąć niepożądanej na tym stanowisku rutyny oznaczającej często brak wrażliwości na lidzkie problemy,
B)immunitet formalny - Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Rzecznik Praw Obywatelskich nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

C)zasada incompatibilitas - Rzecznik Praw Obywatelskich nie może zajmować innego stanowiska, z wyjątkiem stanowiska profesora szkoły wyższej ani wykonywać innych zajęć zawodowych. RPO nie może należeć do partii politycznej, związku zawodowego ani prowadzić działalności publicznej nie, dającej się pogodzić z godnością jego urzędu;

D)mimo powiązań z sejmem nie jest organem sejmu, - jest swoistym organem kontroli w zakresie ochrony praw i wolności człowieka, ma on pozycję naczelnego organu państwowego mającego oparcie w konstytucji
E). Po zaprzestaniu wykonywania obowiązków Rzecznik ma prawo powrócić na stanowisko zajmowane poprzednio albo otrzymać stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu, jeżeli nie ma przeszkód prawnych
F)odwołanie rzecznika jest bardzo trudne [większość 3/5 głosów]

63. Kwalifikacje wymagana dla kandydata na stanowisko RPO

Rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na swe walory moralne i wrażliwość społeczną.

64. Tryb powoływani i odwoływania Rzecznika Praw Dziecka.

Podstawa prawna o Rzeczniku Praw Dziecka z dnia 6 stycznia 2000 r.

Powoływanie:

Rzecznika powołuje Sejm, za zgodą Senatu, na wniosek Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, grupy co najmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów.  Szczegółowy tryb zgłaszania kandydatów na Rzecznika określa uchwała Sejmu. Uchwałę Sejmu o powołaniu Rzecznika Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu.  Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na powołanie Rzecznika w ciągu miesiąca od dnia otrzymania uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody.  Jeżeli Senat nie wyrazi zgody na powołanie Rzecznika, Sejm powołuje na to stanowisko inną osobę.

Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Rzecznik składa przed Sejmem następujące ślubowanie:

"Ślubuję uroczyście, że przy wykonywaniu powierzonych mi obowiązków Rzecznika Praw Dziecka dochowam wierności Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, będę strzec praw dziecka, kierując się przepisami prawa, dobrem dziecka i dobrem rodziny. Ślubuję, że powierzone mi obowiązki będę wypełniać bezstronnie, z najwyższą sumiennością i starannością, że będę strzec godności powierzonego mi stanowiska oraz dochowam tajemnicy państwowej i służbowej."

Ślubowanie może być złożone z dodaniem zdania "Tak mi dopomóż Bóg".

Kadencja:

Kadencja Rzecznika trwa 5 lat, licząc od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem.  Kadencja Rzecznika wygasa w razie jego śmierci lub odwołania. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem dłużej niż przez dwie kolejne kadencje.

Odwoływanie:

Sejm, za zgodą Senatu, odwołuje Rzecznika przed upływem kadencji, jeżeli:

  1)  zrzekł się on sprawowania urzędu,

  2)  stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby lub utraty sił, stwierdzonych orzeczeniem lekarskim,

  3)  sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.

Sejm podejmuje uchwałę w sprawie odwołania Rzecznika na wniosek Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, grupy co najmniej 35 posłów lub co najmniej 15 senatorów.  Uchwałę Sejmu o odwołaniu Rzecznika Marszałek Sejmu przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu.

 Senat podejmuje uchwałę w sprawie wyrażenia zgody na odwołanie Rzecznika w ciągu miesiąca od dnia otrzymania uchwały Sejmu, Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody.

65. Kryteria cechujące Rzecznika Praw Dziecka:

A)niezależność - Rzecznik jest w swojej działalności niezależny od innych organów państwowych i odpowiada jedynie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie.

B) immunitet -  Rzecznik nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Rzecznik nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

C) Zasada incompatibilitas -  Rzecznik nie może zajmować innego stanowiska ani wykonywać innych zajęć zawodowych, a także nie może prowadzić działalności publicznej niedającej się pogodzić z obowiązkami i godnością jego urzędu.

D) prawo powrotu na stanowisko - Po zaprzestaniu wykonywania obowiązków Rzecznik ma prawo powrócić na stanowisko zajmowane poprzednio lub otrzymać stanowisko równorzędne z poprzednio zajmowanym.

66. Zadania i kompetencje RPD.

Zadania:

Rzecznik Praw Dziecka, , stoi na straży praw dziecka określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, Konwencji o prawach dziecka i innych przepisach prawa, z poszanowaniem odpowiedzialności, praw i obowiązków rodziców.

Rzecznik przy wykonywaniu swoich uprawnień kieruje się dobrem dziecka oraz bierze pod uwagę, że naturalnym środowiskiem jego rozwoju jest rodzina.

[W rozumieniu ustawy dzieckiem jest każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności]. Rzecznik, podejmuje działania mające na celu zapewnienie dziecku pełnego i harmonijnego rozwoju, z poszanowaniem jego godności i podmiotowości.

Rzecznik działa na rzecz ochrony praw dziecka, w szczególności:

  1)  prawa do życia i ochrony zdrowia,

  2)  prawa do wychowania w rodzinie,

  3)  prawa do godziwych warunków socjalnych,

  4)  prawa do nauki.

Rzecznik podejmuje działania zmierzające do ochrony dziecka przed przemocą, okrucieństwem, wyzyskiem, demoralizacją, zaniedbaniem oraz innym złym traktowaniem.  Rzecznik szczególną troską i pomocą otacza dzieci niepełnosprawne.

Rzecznik przedstawia Sejmowi i Senatowi, corocznie, informację o swojej działalności i uwagi o stanie przestrzegania praw dziecka.

Kompetencje:

Rzecznik podejmuje działania przewidziane w ustawie z własnej inicjatywy, biorąc pod uwagę w szczególności informacje wskazujące na naruszenie praw lub dobra dziecka.

Rzecznik może:

  1)  zwrócić się do organów władzy publicznej, organizacji lub instytucji o złożenie wyjaśnień i udzielenie niezbędnych informacji, a także o udostępnienie akt i dokumentów, w tym zawierających dane osobowe,

  2)  zwrócić się do właściwych organów, w tym Rzecznika Praw Obywatelskich, organizacji lub instytucji o podjęcie na rzecz dziecka działań z zakresu ich kompetencji.

Rzecznik Praw Obywatelskich podejmuje sprawy skierowane przez Rzecznika Praw Dziecka.

Rzecznik przedstawia właściwym organom władzy publicznej, organizacjom i instytucjom oceny i wnioski zmierzające do zapewnienia skutecznej ochrony praw i dobra dziecka oraz usprawnienia trybu załatwiania spraw w tym zakresie.

Rzecznik może również występować do właściwych organów z wnioskami o podjęcie inicjatywy ustawodawczej bądź o wydanie lub zmianę innych aktów prawnych.

Organy, instytucje i organizacje, do których Rzecznik zwrócił się z wnioskami są obowiązane ustosunkować się do tych wniosków w terminie 30 dni od daty ich otrzymania.

67. Pojęcie Danych osobowych.

Podstawa prawna: o ochronie danych osobowych z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Dane osobowe - są to informacje dotyczące osób fizycznych, które pozwalają na określenie ich tożsamości. Prawo chroni tożsamość osób fizycznych, a nie prawnych.

68. Scharakteryzować Generalnego Inspektora Danych osobowych jako organ.

Generalny Inspektor Danych osobowych jest organem centralnym administracji państwowej powoływanym i odwoływanym przez parlament, całkowicie niezależnym od rządu, podległym w zakresie wykonywania swych kompetencji jedynie ustawie.

Jest to organ ustawowy, jednoosobowy, czasowy, stały, zwyczajny, wykojuący, wtórny,

69. Tryb powoływani i odwoływania oraz kadencja GIODO

powoływanie:

Na stanowisko Generalnego Inspektora może być powołany ten, kto łącznie spełnia następujące warunki:

  1)  jest obywatelem polskim i stale zamieszkuje na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

  2)  wyróżnia się wysokim autorytetem moralnym,

  3)  posiada wyższe wykształcenie prawnicze oraz odpowiednie doświadczenie zawodowe,

  4)  nie był karany za przestępstwo.

Generalnego Inspektora powołuje i odwołuje Sejm Rzeczypospolitej Polskiej za zgodą Senatu.

Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Generalny Inspektor składa przed Sejmem następujące ślubowanie:

"Obejmując stanowisko Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych uroczyście ślubuję dochować wierności postanowieniom Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, strzec prawa do ochrony danych osobowych, a powierzone mi obowiązki wypełniać sumiennie i bezstronnie."

Ślubowanie może być złożone z dodaniem słów "Tak mi dopomóż Bóg".

Kadencja:

Kadencja Generalnego Inspektora trwa 4 lata, licząc od dnia złożenia ślubowania. Po upływie kadencji Generalny Inspektor pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Generalnego Inspektora.  Ta sama osoba nie może być Generalnym Inspektorem więcej niż przez dwie kadencje. Kadencja Generalnego Inspektora wygasa z chwilą jego śmierci, odwołania lub utraty obywatelstwa polskiego.

Odwoływanie:

Sejm, za zgodą Senatu, odwołuje Generalnego Inspektora, jeżeli:

  1)  zrzekł się stanowiska,

  2)  stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby,

  3)  sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu,

  4)  został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnienie przestępstwa.

70. Kryteria cechujące Generalnego Inspektora danych osobowych

A)wyróżnia się wysokim autorytetem moralnym,

B)posiada wyższe wykształcenie prawnicze oraz odpowiednie doświadczenie zawodowe,

C)nie był karany za przestępstwo.

D)niezawisłość - podlega tylko ustawom
E)zasada incompatibilitas i apolityczność -

F)immunitet - Nie może być bez uprzedniej zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności. Generalny Inspektor nie może być zatrzymany lub aresztowany, z wyjątkiem ujęcia go na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia prawidłowego toku postępowania. O zatrzymaniu niezwłocznie powiadamia się Marszałka Sejmu, który może nakazać natychmiastowe zwolnienie zatrzymanego.

71. Zadania i kompetencje GIODO

Zadania:

Do zadań Generalnego Inspektora w szczególności należy:

  1)  kontrola zgodności przetwarzania danych z przepisami o ochronie danych osobowych,

  2)  wydawanie decyzji administracyjnych i rozpatrywanie skarg w sprawach wykonania przepisów o ochronie danych osobowych,

  3)  prowadzenie rejestru zbiorów danych oraz udzielanie informacji o zarejestrowanych zbiorach,

  4)  opiniowanie projektów ustaw i rozporządzeń dotyczących ochrony danych osobowych,

  5)  inicjowanie i podejmowanie przedsięwzięć w zakresie doskonalenia ochrony danych osobowych,

  6)  uczestniczenie w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się problematyką ochrony danych osobowych.

Kompetencje:

W celu wykonania zadań, , Generalny Inspektor, zastępca Generalnego Inspektora lub upoważnieni przez niego pracownicy Biura, zwani dalej "inspektorami", mają prawo:

  1)  wstępu, w godzinach od 6⁰⁰ do 22⁰⁰, za okazaniem imiennego upoważnienia i legitymacji służbowej, do pomieszczenia, w którym zlokalizowany jest zbiór danych, oraz pomieszczenia, w którym przetwarzane są dane poza zbiorem danych, i przeprowadzenia niezbędnych badań lub innych czynności kontrolnych w celu oceny zgodności przetwarzania danych z ustawą,

  2)  żądać złożenia pisemnych lub ustnych wyjaśnień oraz wzywać i przesłuchiwać osoby w zakresie niezbędnym do ustalenia stanu faktycznego,

  3)  wglądu do wszelkich dokumentów i wszelkich danych mających bezpośredni związek z przedmiotem kontroli oraz sporządzania ich kopii,

  4)  przeprowadzania oględzin urządzeń, nośników oraz systemów informatycznych służących do przetwarzania danych,

  5)  zlecać sporządzanie ekspertyz i opinii.

Generalny Inspektor wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

72. Scharakteryzować Krajową Radę Radiofonii i Telewizji jako organ:

podstawa prawna: o radiofonii i telewizji z dnia 29 grudnia 1992 r.

KRRiT jest centralnym organem administracji państwowej. Mimo wyliczenia Rady wśród innych organów ochrony i kontroli prawa w Konstytucji nie ma podstaw, by uznać Radę za naczelny organ kontroli przestrzegania prawa, organ sądowy czy quasi - sądowy, ponieważ nie spełnia ona jak też jej członkowie, wymogów właściwych dla organów sądowych i sędziów. [Organem naczelnym kieruje minister, zaś kierownik Rady - organu centralnego - nie jest członkiem rządu]

KRRiT jest organem centralnym, mającym umocowanie w konstytucji, kolegialnym, czasowym, stałym, wykonawczym, administracyjnym, zwyczajnym, wtórnym.

73. Budowa KRRiT

W skład Krajowej Rady wchodzi pięciu członków powoływanych spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków społecznego przekazu. przez :
**Sejm, - 2 członków
**Senat - 1 członków
**Prezydenta - 2 członków,

74. Zadania i kompetencje KRRiT

zadania: Krajowa Rada stoi na straży wolności słowa w radiu i telewizji, samodzielności nadawców i interesów odbiorców oraz zapewnia otwarty i pluralistyczny charakter radiofonii i telewizji [oraz konstytucja: prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji]

kompetencje:

Do zadań Krajowej Rady należy w szczególności:

  1)  projektowanie w porozumieniu z Prezesem Rady Ministrów kierunków polityki państwa w dziedzinie radiofonii i telewizji;

  2)  określanie, w granicach upoważnień ustawowych, warunków prowadzenia działalności przez nadawców;

  3)  podejmowanie, w zakresie przewidzianym ustawą, rozstrzygnięć w sprawach koncesji na rozpowszechnianie i rozprowadzanie programów;

3a)  uznawanie za nadawcę społecznego lub odbieranie tego przymiotu, na warunkach określonych ustawą;

  4)  sprawowanie w granicach określonych ustawą kontroli działalności nadawców;

  5)  organizowanie badań treści i odbioru programów radiowych i telewizyjnych;

  6)   ustalanie wysokości opłat za udzielenie koncesji oraz wpis do rejestru;

6a)   ustalanie wysokości opłat abonamentowych;

  7)  opiniowanie projektów aktów ustawodawczych oraz umów międzynarodowych dotyczących radiofonii i telewizji;

  7a)  (uchylony);

  8)  inicjowanie postępu naukowo-technicznego i kształcenia kadr w dziedzinie radiofonii i telewizji;

  9)  organizowanie i inicjowanie współpracy z zagranicą w dziedzinie radiofonii i telewizji;

  10) współpraca z właściwymi organizacjami i instytucjami w zakresie ochrony praw autorskich, praw wykonawców, praw producentów oraz nadawców programów radiowych i telewizyjnych.

**Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wydaje rozporządzenia, a w sprawach indywidualnych podejmuje uchwały. Rada podejmuje uchwały większością 2/3 głosów ustawowej liczby członków

**Rozpowszechnianie programów radiowych i telewizyjnych, z wyjątkiem programów publicznej radiofonii i telewizji, wymaga uzyskania koncesji. Organem właściwym w sprawach koncesji jest Przewodniczący Krajowej Rady. Przewodniczący Krajowej Rady podejmuje decyzję w sprawie koncesji na podstawie uchwały Krajowej Rady. Decyzja w tej sprawie jest ostateczna.

Krajowa Rada wykonuje swoje zadania przy pomocy Biura Krajowej Rady.

75. Skład, tryb powoływania i odwoływani oraz kadencja KRRiT.

Kadencja:

Kadencja członków Krajowej Rady trwa 6 lat, licząc od dnia powołania ostatniego członka. Członkowie Krajowej Rady pełnią swe funkcje do czasu powołania następców.

Członek Krajowej Rady nie może być powołany na kolejną pełną kadencję.

Odwoływanie:

6. Organ uprawniony do powołania członka Krajowej Rady odwołuje go wyłącznie w przypadku:

  1)  zrzeczenia się swej funkcji;

  2)  choroby trwale uniemożliwiającej sprawowanie funkcji;

  3)  skazania prawomocnym wyrokiem za popełnienie przestępstwa z winy umyślnej;

  4)  naruszenia przepisów ustawy stwierdzonego orzeczeniem Trybunału Stanu.

W przypadku odwołania członka lub jego śmierci przed upływem kadencji, właściwy organ powołuje nowego członka Krajowej Rady na okres do końca tej kadencji.

76. Kryteria cechujące członków KRRiT

A) w okresie kadencji członków Krajowej Rady ulega zawieszeniu ich członkostwo: we władzach stowarzyszeń, związków zawodowych, związków pracodawców, organizacji kościelnych lub związków wyznaniowych.

B) Pracodawca zatrudniający członka Krajowej Rady udzieli mu, na jego wniosek, urlopu bezpłatnego na czas sprawowania funkcji. Okres urlopu wlicza się do stażu pracy, od którego zależą uprawnienia wynikające ze stosunku pracy.

C) Nie można łączyć funckiji członka Krajowej Rady z posiadaniem udziałów albo akcji spółki bądź w inny sposób uczestniczyć w podmiocie będącym nadawcą lub producentem radiowym lub telewizyjnym oraz wszelką działalnością zarobkową, z wyjątkiem pracy dydaktyczno-naukowej w charakterze nauczyciela akademickiego lub pracy twórczej.

77. Zasady organizacji prokuratury.

A)jednolitości - wszystkie jednostki organizacyjne prokuratury w Polsce stanowią jedna organizacyjną całość, a występując na zewnątrz - występują w imieniu całej prokuratury;

B)centralizmu - wszystkie jednostki organizacyjne prokuratury podlegają jednemu naczelnemu organowi - Prokuratorowi Generalnemu;

C) hierarchicznego podporządkowania - jednostki organizacyjne prokuratury podlegają Prokuratorowi Generalnemu nie wprost, lecz za pośrednictwem jednostek organizacyjnych wyższego szczebla.

D) jednoosobowego kierownictwa - zarówno całością organów prokuratury, jak i jej każdą jednostką kieruje zawsze jedna osoba.

E) niezależności - prokuratorzy przy wykonywaniu swych funckiji są niezależni od terenowych organów administracji państwowej i samorządowej, podlegają jedynie prokuratorom przełożonym.

78. Zasady funkcjonowania prokuratury.

A)legalizmu - obowiązek ścigania przez prokuraturę każdego ujawnionego przestępstwa, podlegającego ściganiu z urzędu;

B)bezstronności - obliguje ona prokuraturę do badania i uwzględniania okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i nie na korzyść oskarżonego.

C)działania z urzędu - prowadzenie przez prokuraturę z własnej inicjatywy postępowania karnego, niezależnie od czyjegokolwiek żądania

D)współpracy z innymi organami państwowymi, organizacjami społecznymi i spółdzielczymi - zobowiązuje ona prokuraturę do utrzymywania ścisłego kontaktu z władzami państwowymi i samorządowymi

E)substytucji - prokurator wyższego rzędu może zlecić wykonanie każdej czynności prokuratorowi niższego rzędu

F)dewolucji - prokurator wyższego rzędu może przejąć i prowadzić każdą czynność, która w świetle obowiązujących przepisów należy do prokuratora niższego rzędu.

G)indyferencji - z prawnego punktu widzenia dla skuteczności lub ważności czynności procesowych jest obojętne, który prokurator je dokonał

H) jednoosobowego dokonywania czynności - każda czynność należąca do kompetencji prokuratorskich jest dokonywana przez prokuratora jednoosobowo.

79. Zadania i kompetencje prokuratury.

Podstawa prawna: o prokuraturze z dnia 20 czerwca 1985 r.

Zadaniem prokuratury jest strzeżenie praworządności oraz czuwanie nad ściganiem przestępstw

Kompetencje:

  1)  prowadzenie lub nadzorowanie postępowania przygotowawczego w sprawach karnych oraz sprawowanie funkcji oskarżyciela publicznego przed sądami,

  2)  wytaczanie powództw w sprawach karnych i cywilnych oraz składanie wniosków i udział w postępowaniu sądowym w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, jeżeli tego wymaga ochrona praworządności, interesu społecznego, własności lub praw obywateli,

  3)  podejmowanie środków przewidzianych prawem, zmierzających do prawidłowego i jednolitego stosowania prawa w postępowaniu sądowym, administracyjnym, w sprawach o wykroczenia oraz w innych postępowaniach,

  4)  sprawowanie nadzoru nad wykonaniem postanowień o tymczasowym aresztowaniu oraz innych decyzji o pozbawieniu wolności,

  5)  prowadzenie badań w zakresie problematyki przestępczości oraz jej zwalczania i zapobiegania,

  6)  zaskarżanie do sądu niezgodnych z prawem decyzji administracyjnych oraz udział w postępowaniu sądowym w sprawach zgodności z prawem takich decyzji,

  7)  koordynowanie działalności w zakresie ścigania przestępstw, prowadzonej przez inne organy państwowe,

  8)  współdziałanie z organami państwowymi, państwowymi jednostkami organizacyjnymi i organizacjami społecznymi w zapobieganiu przestępczości i innym naruszeniom prawa,

  8a) współpracę z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych,

  9)  opiniowanie projektów aktów normatywnych,

  10) podejmowanie innych czynności określonych w ustawach.

80. Skład i powszechne jednostki organizacyjne prokuratury.

Prokuraturę stanowią:

A)Prokurator Generalny

B)podlegli Prokuratorowi Generalnemu prokuratorzy powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.

C)Organy kolegialne prokuratury:

**Zgromadzenie Prokuratorów,

**Kolegium Prokuratury Apelacyjnej

**Kolegium Prokuratury Okręgowej

**Rada Prokuratorów

PROKURATOR GENERALNY

Prokurator Generalny kieruje działalnością prokuratury osobiście bądź przez zastępców Prokuratora Generalnego, wydając zarządzenia, wytyczne i polecenia.

Prokurator Generalny, powołuje prokuratorów powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz na wniosek Ministra obrony Narodowej prokuratorów wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury. Może przedsiębrać wszelkie czynności należące do zakresu działania prokuratury lub zlecać ich wykonanie podległym mu prokuraturom.

C)Organy kolegialne prokuratury:

**ZGROMADZENIE PROKURATORÓW,

W prokuraturze apelacyjnej działa zgromadzenie prokuratorów, które składa się z prokuratorów prokuratury apelacyjnej oraz delegatów prokuratorów prokuratur okręgowych i rejonowych działających na obszarze właściwości prokuratury apelacyjnej. Delegatów prokuratorów prokuratur okręgowych i rejonowych, w liczbie równej liczbie prokuratorów prokuratury apelacyjnej, wybierają na okres dwóch lat, po połowie, zebrania prokuratorów prokuratur okręgowych i zebrania prokuratorów prokuratur rejonowych; Minister Sprawiedliwości ustala regulamin wyboru delegatów.

Przewodniczącym zgromadzenia prokuratorów jest prokurator apelacyjny.

Posiedzenie zgromadzenia prokuratorów zwołuje prokurator apelacyjny z inicjatywy własnej lub Prokuratora Generalnego, kolegium prokuratury apelacyjnej albo jednej piątej liczby członków zgromadzenia.

Funkcje:

  1)  wysłuchuje informacji prokuratora apelacyjnego o działalności prokuratur i pracy prokuratorów oraz wyraża opinię w tym zakresie,

  2)  ustala liczbę i wybiera dwie trzecie liczby członków kolegium prokuratury apelacyjnej,

  3)  wybiera przedstawiciela do Rady Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym,

  4)  wybiera członków sądów dyscyplinarnych,

  5)  rozpatruje sprawozdania z działalności kolegiów prokuratury apelacyjnej,

  6)  wyraża opinie o kandydatach na prokuratora apelacyjnego, prokuratorów okręgowych i prokuratorów rejonowych,

  7)  wyraża opinie w innych sprawach przedstawionych przez prokuratora apelacyjnego lub kolegium prokuratury apelacyjnej.

KOLEGIUM PROKURATURY APELACYJNEJ I KOLEGIUM PROKURATURY OKRĘGOWEJ

Kolegium prokuratury apelacyjnej składa się z czterech do dziesięciu członków, wybieranych w dwóch trzecich przez zgromadzenie prokuratorów, a w jednej trzeciej powołanych przez prokuratora apelacyjnego spośród prokuratorów. Przewodniczącym kolegium prokuratury apelacyjnej jest prokurator apelacyjny.  Kadencja kolegium prokuratury apelacyjnej trwa dwa lata. Posiedzenia kolegium prokuratury apelacyjnej zwołuje prokurator apelacyjny z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej trzeciej liczby członków kolegium.

Funkcje:

  1)  rozpatruje wnioski wynikające z wizytacji i lustracji prokuratur,

  2)  wyraża opinię o kandydatach na prokuratorów prokuratury apelacyjnej i okręgowej,

  3)  wyraża opinię w przedmiocie odwołania prokuratora prokuratury apelacyjnej i okręgowej,

  4)  wyraża opinię w innych sprawach przedstawionych przez prokuratora apelacyjnego

Kolegium prokuratury okręgowej składa się z czterech do dziesięciu członków wybieranych w dwóch trzecich przez zebranie prokuratorów prokuratury okręgowej oraz delegatów prokuratorów prokuratur rejonowych, a w jednej trzeciej powołanych przez prokuratora okręgowego spośród podległych mu prokuratorów. Przewodniczącym kolegium prokuratury okręgowej jest prokurator okręgowy. Kadencja kolegium prokuratury okręgowej trwa dwa lata.

4. Posiedzenie kolegium prokuratury okręgowej zwołuje prokurator okręgowy z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej trzeciej liczby członków kolegium.

Funkcje Kolegium prokuratury okręgowej:

  1)  rozpatruje wnioski wynikające z wizytacji i lustracji prokuratur,

  2)  wyraża opinię o kandydatach na asesorów prokuratorskich oraz prokuratorów prokuratur rejonowych,

  3)  wyraża opinię w przedmiocie odwołania prokuratora prokuratury rejonowej,

  4)  wyraża opinię w innych sprawach przedstawionych przez prokuratora okręgowego.

RADA PROKURATORÓW

Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym składa się: z trzech przedstawicieli wybranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej, przedstawiciela wybranego przez zebranie prokuratorów Naczelnej Prokuratury Wojskowej, przedstawiciela wybranego przez zebranie prokuratorów Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, przedstawicieli wybranych przez zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach apelacyjnych - po jednym z każdej prokuratury apelacyjnej - oraz trzech prokuratorów powołanych przez Prokuratora Generalnego. Wybory prokuratorów na zebraniach odbywają się według regulaminów uchwalonych przez te zebrania. Przewodniczącym Rady jest Prokurator Generalny. Kadencja Rady trwa dwa lata.

Posiedzenia Rady zwołuje Prokurator Generalny z własnej inicjatywy lub na wniosek jednej trzeciej liczby członków Rady.

4. Rada działa na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu.

Funkcje:

Rada Prokuratorów przy Prokuratorze Generalnym wyraża opinię w sprawach podejmowanych z własnej inicjatywy lub przedstawionych przez Prokuratora Generalnego, a w szczególności dotyczących:

  1)  projektów wytycznych i zarządzeń Prokuratora Generalnego,

  2)  stanu i rozwoju kadry prokuratorskiej oraz kierunków szkolenia prokuratorów, asesorów i aplikantów,

  3)  okresowych ocen realizacji zadań prokuratury,

  4)  kierunków działań w celu doskonalenia kwalifikacji zawodowych prokuratorów oraz poziomu ich pracy.

Ustala także ogólną liczbę członków sądów dyscyplinarnych oraz wskazuje liczbę członków sądów dyscyplinarnych wybieranych przez zebranie prokuratorów Prokuratury Krajowej i zgromadzenia prokuratorów w prokuraturach apelacyjnych.

Powszechnymi jednostkami organizacyjnymi prokuratury są:

A)PROKURATURA KRAJOWA - która wchodzi w skład Ministerstwa Sprawiedliwości, kieruje nią Prokurator Krajowy

B)Prokuratury Apelacyjne - Prokuraturę apelacyjną tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur okręgowych. Kierowane one są przez prokuratorów apelacyjnych. Prokurator apelacyjny jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury apelacyjnej, prokuratorów prokuratur okręgowych oraz prokuratorów prokuratur rejonowych na obszarze działania prokuratury apelacyjnej.

C)Prokuratury Okręgowe - Prokuraturę okręgową tworzy się dla obszaru właściwości co najmniej dwóch prokuratur rejonowych, kierowane są przez prokuratorów okręgowych - Prokurator okręgowy jest prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury okręgowej oraz prokuratorów rejonowych i prokuratorów prokuratur rejonowych na obszarze działania prokuratury okręgowej

D)Prokuratury Rejonowe - Prokuraturę rejonową tworzy się dla jednej lub większej liczby gmin; w uzasadnionych przypadkach może być utworzona więcej niż jedna prokuratura rejonowa w obrębie tej samej gminy. Kieruje nią prokurator rejonowy będący prokuratorem przełożonym prokuratorów prokuratury rejonowej.

81 Kwalifikacje wymagane dla kandydata na stanowisko prokuratora.

Prokuratorem może być powołany ten, kto:

  1)  posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

  2)  jest nieskazitelnego charakteru,

  3)  ukończył wyższe studia prawnicze w Polsce i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne uznane w Polsce,

  4)  jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków prokuratora,

  5)  ukończył 26 lat,

  6)  złożył egzamin prokuratorski lub sędziowski,

  7)  pracował w charakterze asesora prokuratorskiego lub sądowego co najmniej rok albo odbył w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury okres służby przewidziany w przepisach o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych [wymóg ten nie dotyczy notariuszy]

Na prokuratora w wojskowych jednostkach organizacyjnych prokuratury może być powołany tylko oficer zawodowy lub oficer służby okresowej.

Wymagania, o których mowa w ust. pkt 6 i 7, nie dotyczą:

 1)  profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych w polskich szkołach wyższych, w Polskiej Akademii Nauk oraz w instytutach naukowo-badawczych i innych placówkach naukowych,

  2)  sędziów oraz oficerów, którzy w sądach wojskowych zajmowali stanowiska sędziów,

  3)  adwokatów, radców prawnych oraz radców Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, którzy wykonywali ten zawód lub zajmowali takie stanowisko przez co najmniej trzy lata,

82. Pojęcie oraz legalna definicja policji.

Pojęcie policji:

w znaczeniu przedmiotowym: sfera działalności państwa, która wiąże się ze stosowaniem przymusu państwowego, w znaczeniu podmiotowym: korpusy osobowych specyficznie zorganizowanych, niekiedy na wzór wojskowy, których celem pozostaje ochrona konstytucyjnego ustroju państwa oraz zapewnienie ładu, porządku i bezpieczeństwa publicznego.

Definicja legalna: umundurowana i uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.

83. Pojęcie służb specjalnych sensu stricte i sensu largo.

Pojęcie sensu stricte: służby specjalne są to Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu i Wojskowe Służby Informacyjne.

Pojęcie sensu largo: służby specjalne są to wszystkie te organy, które uprawnione są do wykorzystywania pracy operacyjnej - Policja, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa.

84. Zadania i kompetencje Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Podstawa prawna: o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego oraz Agencji Wywiadu z dnia 24 maja 2002 r

Zadania:

ABW jest właściwą w sprawach ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego.

Kompetencje:

  1)  rozpoznawanie, zapobieganie i zwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa,

  2)  rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw:

a)    szpiegostwa, terroryzmu, naruszenia tajemnicy państwowej i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa,

b)    godzących w podstawy ekonomiczne państwa,

c)    korupcji osób pełniących funkcje publiczne,

d)    w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa,

e)    nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, w obrocie międzynarodowym

oraz ściganie ich sprawców,

  3)  realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań służby ochrony państwa oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych,

  4)  uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego,

  5)  podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.

85. Zadania i kompetencje Agencji Wywiadu

zadania: Agencja Wywiadu jest właściwą w sprawach ochrony bezpieczeństwa zewnętrznego państwa.

kompetencje:

  1)  uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego,

  2)  rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

  3)  ochrona zagranicznych przedstawicielstw Rzeczypospolitej Polskiej i ich pracowników przed działaniami obcych służb specjalnych i innymi działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom Rzeczypospolitej Polskiej,

  4)  zapewnienie ochrony kryptograficznej łączności z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi oraz poczty kurierskiej,

  5)  rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej,

  6)  rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia,

  7)  rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa, oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń,

  8)  prowadzenie wywiadu elektronicznego,

  9)  podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.

86. Legalna definicja Wojskowych Służb Informacyjnych.

Podstawa prawna: o Wojskowych Służbach Informacyjnych z dnia 9 lipca 2003 r.

Wojskowe Służby Informacyjne to wyodrębniona i wyspecjalizowana służba wchodząca w skład Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.  Wojskowe Służby Informacyjne są służbą specjalną i służbą ochrony państwa właściwą w sprawach obronności państwa i bezpieczeństwa Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej.

87. Kompetencje WSI

Do zadań WSI należy:

  1)  rozpoznawanie, zapobieganie oraz zwalczanie zewnętrznych i wewnętrznych zagrożeń godzących w niepodległość państwa i niepodzielność jego terytorium, bezpieczeństwo i nienaruszalność jego granic oraz w obronność państwa i bezpieczeństwo Sił Zbrojnych;

  2)  rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie, podlegających orzecznictwu sądów wojskowych, przestępstw:

a)    przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstw wojennych,

b)    szpiegostwa, terroryzmu, przestępstw określonych w części wojskowej Kodeksu karnego i innych przestępstw przeciwko obronności państwa albo popełnionych na szkodę państwa sojuszniczego,

c)    przeciwko ochronie informacji niejawnych, dotyczących obronności państwa,

d)    w dziedzinie badań naukowych i prac rozwojowych oraz produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o przeznaczeniu wojskowym, realizowanych przez przedsiębiorców, szkoły wyższe i jednostki badawczo-rozwojowe nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej, a także przez inne jednostki organizacyjne prowadzące badania naukowe lub prace rozwojowe albo wykonujące produkcję lub usługi na potrzeby obronności państwa lub Sił Zbrojnych,

e)    nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, jak również środkami masowej zagłady, w obrocie krajowym i międzynarodowym

- oraz współdziałanie w tym zakresie z organami powołanymi do ścigania ich sprawców;

  3)  realizowanie, w granicach swojej właściwości zadań służby ochrony państwa oraz zadań związanych z pełnieniem przez Szefa WSI funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa, w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych, dotyczących spraw obronności państwa;

  4)  uzyskiwanie, gromadzenie, przetwarzanie, analizowanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla obronności państwa oraz zdolności bojowej i bezpieczeństwa Sił Zbrojnych;

  5)  rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, kryzysów i konfliktów międzynarodowych, mających wpływ na obronność państwa, oraz podejmowanie działań w celu eliminowania tych zagrożeń;

  6)  ochrona bezpieczeństwa jednostek wojskowych, a także żołnierzy wykonujących zadania służbowe oraz pełniących służbę poza granicami państwa;

  7)  prowadzenie wywiadu i kontrwywiadu radioelektronicznego oraz kryptoanaliza i kryptografia;

  8)  realizowanie przedsięwzięć wynikających z sojuszy i układów wojskowych, których stroną jest Rzeczpospolita Polska;

  9)  uczestniczenie w planowaniu i przeprowadzaniu kontroli realizacji umów międzynarodowych dotyczących rozbrojenia;

  10) współdziałanie w organizowaniu polskich przedstawicielstw wojskowych za granicą oraz utrzymywanie kontaktów z członkami wojskowego korpusu dyplomatycznego akredytowanymi w Rzeczypospolitej Polskiej;

  11) podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.

2. Zadania, o których mowa w ust. 1, z wyjątkiem pkt 3, są realizowane wyłącznie na rzecz lub w interesie Sił Zbrojnych, w związku z ich działalnością na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i poza jej granicami.

3. W czasie stanów nadzwyczajnych, w razie ogłoszenia powszechnej lub częściowej mobilizacji, oraz w czasie wojny WSI wykonują także inne zadania wynikające z odrębnych przepisów.

88. Podstawowe kompetencje funkcjonariusza Policji.

Podstawa prawna: o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r.

Policję jest umundurowana i uzbrojona formacja służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.

Do podstawowych zadań Policji należą:

  1)  ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra,

  2)  ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz w środkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania,

  3)  inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,

  4)  wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców,

  5)  nadzór nad strażami gminnymi (miejskimi) oraz nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach,

  6)  kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych,

  7)  współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów,

  8)   gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych,

  9)   (uchylony).

10)   prowadzenie bazy danych zawierającej informacje o wynikach analizy kwasu dezoksyrybonukleinowego (DNA).

Policja realizuje także zadania wynikające z umów i porozumień międzynarodowych, na zasadach i w zakresie w nich określonych.

89 Czynności funkcjonariuszy policji

W granicach swych zadań Policja w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń wykonuje czynności: operacyjno-rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe. Policja wykonuje również czynności na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych ustawach.

90. Uprawnienia funkcjonariuszy policji

Policjanci wykonując czynności,   mają prawo:

1)  legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości,

  2)  zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw,

  2a) zatrzymywania osób pozbawionych wolności, które na podstawie zezwolenia właściwego organu opuściły areszt śledczy albo zakład karny i w wyznaczonym terminie nie powróciły do niego,

  3)  zatrzymywania osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia,

3a)   pobierania od osób wymazu ze śluzówki policzków:

a)    w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego,

b)    w celu identyfikacji osób o nieustalonej tożsamości oraz osób usiłujących ukryć swoją tożsamość, jeżeli ustalenie tożsamości w inny sposób nie jest możliwe,

3b)  pobierania materiału biologicznego ze zwłok ludzkich o nieustalonej tożsamości,

  4)  przeszukiwania osób i pomieszczeń w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw,

  5)  dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunku w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary,

  5a) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych, a w przypadku czynności operacyjno-rozpoznawczych i administracyjno-porządkowych podejmowanych na podstawie ustawy - także i dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom,

  6)  żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i jednostki obowiązane są, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy, w zakresie obowiązujących przepisów prawa,

  7)  zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa,

  8)  dokonywania kontroli rodzaju używanego paliwa przez pobranie próbek paliwa ze zbiornika pojazdu mechanicznego.

91. Uzasadnione przypadki legitymowania przez funkcjonariuszy policji

Przystępując do dokonania czynności służbowej, polegającej na legitymowaniu osób, zatrzymywaniu osób, dokonywaniu kontroli osobistej, a także przeglądaniu zawartości bagaży i sprawdzaniu ładunku, policjanci umundurowani zobowiązani są podać stopień, imię i nazwisko. Policjanci nieumundurowani zobowiązani są ponadto okazać legitymację służbową, i to w taki sposób aby osoba zainteresowana mogła odczytać i zanotować nazwisko policjanta oraz nazwę organu, który legitymację wydał.

Za uzasadnione przypadki legitymowania osób uznaje się w szczególności:

A)identyfikację osoby podejrzanej o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia,
B)ustalenie świadków zdarzenia powodującego naruszenie bezpieczeństwa lub porządku publicznego;

C) polecenie wydane przez sąd, prokuratora, organy administracji rządowej i samorządu terytorialnego;

D) identyfikację osób wskazanych przez pokrzywdzonych jako sprawców przestępstw lub wykroczeń

E)poszukiwania osób zaginionych lub ukrywających się przed organami ścigania albo wymiarem sprawiedliwości,

92. Specyficzne i nadzwyczajne formy działania funkcjonariuszy policji.

Specyficzną i nadzwyczajną formę działania Policji stanowi użycie uzbrojonych oddziałów i pododdziałów Policji.

Możliwe jest ono w razie zagrożenia bezpieczeństwa publicznego lub zakłócenia porządku publicznego, zwłaszcza poprzez sprowadzenie:

  1)  niebezpieczeństwa powszechnego dla życia, zdrowia lub wolności obywateli,

  2)  bezpośredniego zagrożenia dla mienia w znacznych rozmiarach,

  3)  bezpośredniego zagrożenia obiektów lub urządzeń,  w celu odparcia niebezpiecznego bezpośredniego, gwałtownego zamachu na obiekty i urządzenia ważne dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, na siedziby naczelnych organów władzy, naczelnych i centralnych organów administracji państwowej albo wymiaru sprawiedliwości, na obiekty gospodarki lub kultury narodowej oraz na przedstawicielstwa dyplomatyczne i urzędy konsularne państw obcych albo organizacji międzynarodowych, a także na obiekty dozorowane przez uzbrojoną formację ochronną utworzoną na podstawie odrębnych przepisów

  4)  zagrożenia przestępstwem o charakterze terrorystycznym bądź jego dokonania w stosunku do obiektów mających szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa lub obronności państwa, bądź mogącym skutkować niebezpieczeństwem dla życia ludzkiego

Powyższe wskazania nie stanowią wyczerpującego katalogu zagrożeń uzasadniających użycie oddziałów zwartych. Każdorazowo zarządzenie o użyciu uzbrojonych oddziałów lub pododdziałów Policji wydaje Premier na wniosek Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Zarządzenie premiera lub decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji wykonuje Komendant Główny Policji za pośrednictwem właściwych komendantów wojewódzkich Policji i dowódców oddziałów Policji.

W przypadkach niecierpiących zwłoki decyzję, podejmuje minister właściwy do spraw wewnętrznych, zawiadamiając o niej niezwłocznie Prezesa Rady Ministrów.

Jeżeli użycie uzbrojonych oddziałów i pododdziałów Policji okaże się niewystarczające, do pomocy uzbrojonym oddziałom i pododdziałom Policji mogą być użyte oddziały i pododdziały Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, na podstawie postanowienia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej wydanego na wniosek Prezesa Rady Ministrów.

93. Organizacja i organy terenowe Policji.

Centralnym organem administracji rządowej, właściwym w sprawach ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego, jest KOMENDANT GŁÓWNY POLICJI, podległy ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Komendant Główny Policji jest przełożonym wszystkich funkcjonariuszy Policji, Komendanta Głównego Policji powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Zastępcę Komendanta Głównego Policji powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Policji.

Organami administracji rządowej na obszarze województwa w sprawach, ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego, jest:

1)  Wojewoda przy pomocy KOMENDANTA WOJEWÓDZKIEGO POLICJI działającego w jego imieniu albo komendant wojewódzki Policji działający w imieniu własnym w sprawach:

a)    wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych, dochodzeniowo-śledczych i czynności z zakresu ścigania wykroczeń,

b)    wydawania indywidualnych aktów administracyjnych, jeżeli ustawy tak stanowią,

Komendanta wojewódzkiego Policji powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Policji złożony po zasięgnięciu opinii wojewody.

  2)  Komendant Powiatowy (miejski) Policji, - . powołuje i odwołuje go komendant wojewódzki Policji, po zasięgnięciu opinii starosty

  3)  Komendant Komisariatu Policji. - powołuje i odwołuje go komendant powiatowy (miejski) Policji po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) lub wójtów.

94. Podstawowe kompetencje, czynności i uprawnienia funkcjonariusza Straży Granicznej.

Podstawa prawna: o Straży Granicznej z dnia 12 października 1990 r.

Straż Graniczną - jednolita umundurowana i uzbrojona formacja utworzona jest do ochrony granicy państwowej na lądzie i na morzu oraz kontroli ruchu granicznego.

Do zadań Straży Granicznej należy:

  1)  ochrona granicy państwowej; [granica państwowa - powierzchnia pionowa przechodząca przez linię graniczną, obdzielająca terytorium państwa polskiego od terytoriów innych państw i od morza pełnego]

  2)  organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego;

  3)  wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej, w tym wiz;

  4)  rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie właściwości Straży Granicznej, a w szczególności:

a)    przestępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania granicy państwowej z przepisami, związanych z jej oznakowaniem oraz dotyczących wiarygodności dokumentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej,

b)    przestępstw skarbowych i wykroczeń

c)    przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz wyrobów akcyzowych podlegających obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy, jak również przedmiotów określonych w przepisach o broni i amunicji, o materiałach wybuchowych, o ochronie dóbr kultury, o narodowym zasobie archiwalnym, o przeciwdziałaniu narkomanii oraz o ewidencji ludności i dowodach osobistych,

d)    przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach oraz ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

e)     przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, pozostających w związku z wykonywaniem komunikacji lotniczej;

  5)  zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego, a w zakresie właściwości Straży Granicznej - także w strefie nadgranicznej;

5a)  przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego oraz w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej;

5b)   zapewnienie bezpieczeństwa na pokładzie statków powietrznych wykonujących przewóz lotniczy pasażerów;

  6)  osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych na lądzie oraz sporządzanie, aktualizacja i przechowywanie granicznej dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej;

  7)  ochrona nienaruszalności znaków i urządzeń służących do ochrony granicy państwowej;

  8)  (uchylony);

  9)  gromadzenie i przetwarzanie informacji z zakresu ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego oraz udostępnianie ich właściwym organom państwowym;

  10) nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki przepisów obowiązujących na tych obszarach;

  11) ochrona granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej przez prowadzenie obserwacji statków powietrznych i obiektów latających, przelatujących przez granicę państwową na małych wysokościach, oraz informowanie o tych przelotach właściwych jednostek Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;

  12) zapobieganie transportowaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych;

  13) zapobieganie przemieszczaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów przez granicę państwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów wybuchowych;

  14) wykonywanie zadań określonych w innych ustawach.

Straż Graniczna może prowadzić postępowania w sprawach rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw, przyjmowania korzyści majątkową lub osobistą albo jej obietnicę w związku z pełnieniem funkcji publicznej, popełnionych przez funkcjonariuszy i pracowników Straży Granicznej w związku z wykonywaniem obowiązków służbowych.

Czynności:

W celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń funkcjonariusze Straży Granicznej pełnią służbę graniczną, prowadzą działania graniczne, wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze i administracyjno-porządkowe oraz prowadzą postępowania przygotowawcze według przepisów Kodeksu postępowania karnego, a także wykonują czynności na polecenie sądu i prokuratury oraz innych właściwych organów państwowych w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych przepisach

Straż Graniczna w celu realizacji ustawowych zadań może korzystać z informacji o osobie, w tym danych osobowych uzyskanych przez uprawnione organy, służby i instytucje państwowe w wyniku wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych lub prowadzenia kontroli operacyjnej oraz przetwarzać je. [Udzielanie tych informacji o osobie, uzyskanych w czasie wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych dozwolone jest wyłącznie na żądanie sądu lub prokuratora, a także Szefa Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych; wykorzystanie tych informacji może nastąpić tylko w celu ścigania karnego]

Straż Graniczna, w zakresie swojej właściwości, z może uzyskiwać informacje, w tym także niejawnie, gromadzić je, sprawdzać oraz przetwarzać.

Uprawnienia funkcjonariuszy Straży granicznej:

Funkcjonariusze, wykonując zadania, mają prawo:

  1)  dokonywania kontroli granicznej;

  2)  dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży, sprawdzania ładunków w portach i na dworcach oraz w środkach komunikacji lotniczej, drogowej, kolejowej i wodnej - w celu wykluczenia możliwości popełnienia przestępstw lub wykroczeń, zwłaszcza skierowanych przeciwko nienaruszalności granicy państwowej lub bezpieczeństwu w międzynarodowej komunikacji;

  2a) dokonywania kontroli bezpieczeństwa w przejściach granicznych oraz w środkach komunikacji lotniczej, drogowej, kolejowej i wodnej - w celu wykluczenia możliwości popełnienia przestępstw lub wykroczeń, zwłaszcza skierowanych przeciwko nienaruszalności granicy państwowej lub bezpieczeństwu w międzynarodowej komunikacji;

2b)   pełnienia wart ochronnych na pokładzie statku powietrznego oraz stosowania niezbędnych środków, łącznie z użyciem środków przymusu bezpośredniego i broni służbowej, w celu unieszkodliwienia osoby, która stanowi bezpośrednie zagrożenie bezpieczeństwa lotu, zdrowia lub życia pasażerów lub członków załogi;

  3)  wydawania wiz i innych zezwoleń na przekroczenie granicy państwowej na podstawie odrębnych przepisów;

  4)  legitymowania lub ustalania w inny sposób tożsamości osoby;

  5)  zatrzymywania osób w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw oraz doprowadzania ich do właściwego organu Straży Granicznej, sądu lub prokuratury;

  6)  przeszukiwania osób, rzeczy, pomieszczeń i środków transportu w trybie i przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw;

6a)  nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia;

  7)  obserwowania i rejestrowania, przy użyciu środków technicznych służących do rejestracji obrazu i dźwięku, zdarzeń na drogach oraz w innych miejscach publicznych;

  8)  zatrzymywania pojazdów i wykonywania innych czynności z zakresu kontroli ruchu drogowego w trybie i przypadkach określonych w ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym

  9)  zatrzymywania i cofania z granicy państwowej do nadawcy szkodliwych materiałów jądrowych i promieniotwórczych, środków chemicznych i biologicznych, jak również odpadów;

  10) przebywania i poruszania się na gruntach bez uzyskiwania zgody ich właścicieli lub użytkowników oraz przechodzenia przez pola uprawne w czasie bezpośredniego pościgu, również z użyciem psa służbowego, jeżeli nie ma możliwości korzystania z dróg;

  11) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i jednostki obowiązane są, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy, w zakresie obowiązujących przepisów prawa;

  12) zwracania się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa.

W przypadku gdy wymagają tego względy obronności państwa lub nienaruszalności granicy państwowej, dowódcy jednostek pływających Straży Granicznej na morskich wodach wewnętrznych i morzu terytorialnym mają prawo:

  1)  wezwać statek do zmniejszenia prędkości przepływu, zatrzymania się do kontroli oraz zastosowania się do wskazanego kursu przepływu;

  2)  zatrzymać statek, sprawdzić dokumenty dotyczące statku i ładunku, wylegitymować załogę statku oraz znajdujących się na nim pasażerów, zbadać ładunek i przeszukać pomieszczenia statku, a także zatrzymać osobę podejrzaną o popełnienie przestępstwa;

  3)  zmusić statek do zawinięcia do wskazanego portu, jeżeli kapitan nie stosuje się do wydanych poleceń.

Dowódcy jednostek pływających Straży Granicznej mają prawo do podejmowania w.w działań, również gdy statek na morskich wodach wewnętrznych lub morzu terytorialnym:

  1)  przyjmuje na pokład lub wysadza ludzi wbrew obowiązującym przepisom;

  2)  dokonuje załadunku lub wyładunku towarów poza miejscami do tego wyznaczonymi;

  3)  opuszcza port bez kontroli granicznej;

  4)  nawiązuje łączność z wybrzeżem w celach przestępczych;

  5)  łowi ryby lub eksploatuje w inny sposób wody i dno morskie wbrew obowiązującym przepisom;

  6)  wpływa na obszar strefy zamkniętej lub niebezpiecznej dla żeglugi lub rybołówstwa;

  7)  zakotwicza poza miejscem do tego przeznaczonym;

  8)  narusza przepisy dotyczące bezpieczeństwa żeglugi i transportu;

  9)  narusza przepisy sanitarne lub ochrony środowiska.

Uprawnienia o jakich mowa przysługują dowódcom jednostek pływających Straży Granicznej również w stosunku do statków przepływających przez morze terytorialne, gdy zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa na ich pokładzie lub na skutek zawiadomienia o popełnieniu na nim przestępstwa, podczas ich przepływu przez to morze, jeżeli:

  1)  skutki przestępstwa rozciągają się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;

  2)  przestępstwo narusza spokój lub porządek publiczny na morzu terytorialnym;

  3)  jest to konieczne do zwalczania nielegalnego handlu środkami odurzającymi lub substancjami psychotropowymi;

  4)  kapitan statku, przedstawiciel dyplomatyczny lub urzędnik konsularny państwa bandery statku zwróci się do właściwych organów polskich o pomoc.

Jeżeli istnieje uzasadnione podejrzenie, że statek w czasie pobytu na morskich wodach wewnętrznych lub na morzu terytorialnym naruszył przepisy obowiązujące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i mimo wezwania do zatrzymania się lub po zatrzymaniu go usiłuje zbiec, dowódca jednostki pływającej Straży Granicznej może, w celu zatrzymania statku, zarządzić wszczęcie za nim pościgu.

95. Środki przymusu stosowane przez funkcjonariuszy straży granicznej.

W razie zagrożenia nienaruszalności granicy państwowej lub niepodporządkowania się wydanym na podstawie prawa poleceniom oraz bezpośredniego zagrożenia dla życia lub zdrowia własnego lub innej osoby, funkcjonariusze mogą używać następujących środków przymusu bezpośredniego:

  1)  fizycznych i technicznych środków służących do obezwładniania bądź do konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów;

  2)  indywidualnych, chemicznych środków obezwładniających;

  3)  psów służbowych;

  4)  pałek służbowych;

  5)  pocisków niepenetracyjnych, miotanych z broni palnej;

  6)  paralizatorów elektrycznych.

Jeżeli w.w środki przymusu bezpośredniego okazałyby się niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, funkcjonariusz ma prawo użycia broni palnej wyłącznie:

  1)  w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność funkcjonariusza lub innej osoby oraz w celu przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do takiego zamachu;

  2)  przeciwko osobie niepodporządkowującej się wezwaniu do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu, zdrowiu lub wolności funkcjonariusza albo innej osoby;

  3)  przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną funkcjonariuszowi lub innej osobie uprawnionej do posiadania broni palnej;

  4)  w celu odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na obiekty służące obronności państwa lub ważne dla gospodarki narodowej, a także na obiekty Straży Granicznej lub służące ochronie granicy państwowej;

  5)  w celu odparcia bezpośredniego zamachu na nienaruszalność granicy państwowej ze strony osób działających w sposób zorganizowany, które przemocą wymuszają przekroczenie granicy państwowej przy użyciu broni lub pojazdu;

  6)  w celu odparcia zamachu na mienie, stwarzającego jednocześnie bezpośrednie zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności człowieka;

  7)  w bezpośrednim pościgu za osobą, albo za osobą, wobec której istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia zabójstwa, zamachu terrorystycznego, uprowadzenia osoby w celu wymuszenia okupu lub określonego zachowania, rozboju, kradzieży rozbójniczej, wymuszenia rozbójniczego, umyślnego ciężkiego uszkodzenia ciała, zgwałcenia, podpalenia lub umyślnego sprowadzenia w inny sposób niebezpieczeństwa powszechnego dla życia albo zdrowia;

  8)  w celu ujęcia osoby, o której mowa w pkt 7, jeśli schroniła się ona w miejscu trudno dostępnym, a z okoliczności towarzyszących wynika, że może użyć broni palnej lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu;

  9)  w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na konwój ochraniający osoby, dokumenty zawierające wiadomości stanowiące tajemnicę państwową, pieniądze albo inne przedmioty wartościowe;

  10) w celu ujęcia lub udaremnienia ucieczki osoby zatrzymanej, tymczasowo aresztowanej lub odbywającej karę pozbawienia wolności, jeśli:

a)    ucieczka osoby pozbawionej wolności stwarza zagrożenie dla życia albo zdrowia ludzkiego,

b)    istnieje uzasadnione podejrzenie, że osoba pozbawiona wolności może użyć broni palnej, materiałów wybuchowych lub niebezpiecznego narzędzia,

c)    pozbawienie wolności nastąpiło w związku z uzasadnionym podejrzeniem lub stwierdzeniem popełnienia przestępstw, o których mowa w pkt 7.

96. Organizacja i organy terenowe Straży Granicznej.

Centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach ochrony granicy państwowej i kontroli ruchu granicznego jest Komendant Główny Straży Granicznej, podległy ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych. Komendanta Głównego Straży Granicznej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych. Zastępców Komendanta Głównego Straży Granicznej powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Straży Granicznej. Komendant Główny Straży Granicznej jest przełożonym wszystkich funkcjonariuszy Straży Granicznej,

Do zakresu działania KOMENDANTA GŁÓWNEGO STRAŻY GRANICZNEJ należy w szczególności:

  1)  kierowanie prowadzonymi przez Straż Graniczną działaniami w zakresie ochrony granicy państwowej oraz kontroli ruchu granicznego;

  2)  analizowanie zagrożeń bezpieczeństwa granicy państwowej;

  3)  nadawanie regulaminów organizacyjnych komendom oddziałów Straży Granicznej oraz jednostkom organizacyjnym Komendy Głównej Straży Granicznej, a także nadawanie statutów ośrodkom szkolenia Straży Granicznej;

  4)  organizowanie i określanie zasad szkolenia zawodowego funkcjonariuszy oraz pracowników Straży Granicznej;

  5)  sprawowanie nadzoru nad terenowymi organami Straży Granicznej oraz nad ośrodkami szkolenia Straży Granicznej;

  6)  udział w przygotowaniu projektu budżetu państwa w zakresie dotyczącym Straży Granicznej, zgodnie z odrębnymi przepisami;

  7)  współdziałanie w zakresie realizowanych zadań z właściwymi organami państwowymi, jednostkami samorządu terytorialnego i organizacjami społecznymi;

  8)  prowadzenie współpracy międzynarodowej z organami i instytucjami właściwymi w sprawach ochrony granic państwowych.

Komendant Główny Straży Granicznej, w drodze zarządzenia:

  1)  tworzy i znosi placówki oraz dywizjony, a także określa ich terytorialny zasięg działania;

  2)  określa liczbę i rodzaj etatów w jednostkach organizacyjnych Straży Granicznej;

  3)  określa szczegółowy zakres zadań terenowych organów Straży Granicznej oraz organizację Komendy Głównej, komend oddziałów, placówek i dywizjonów.

Komendant Główny Straży Granicznej może, w drodze zarządzenia, określać wzory symboli jednostek organizacyjnych Straży Granicznej.

Komendant Główny Straży Granicznej może, w drodze zarządzenia, tworzyć i znosić ośrodki szkolenia oraz określać ich organizację i zakres działania.

Komendant Główny Straży Granicznej wykonuje swoje zadania przy pomocy podległego mu urzędu - Komendy Głównej Straży Granicznej.

Terenowymi organami Straży Granicznej są:

  1)  KOMENDANCI ODDZIAŁÓW Straży Granicznej; - powołuje i odwołuje go minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Straży Granicznej. Jego zastępców powołuje i odwołuje Komendant Główny Straży Granicznej na wniosek komendanta oddziału Straży Granicznej.

  2)  KOMENDANCI PLACÓWEK I DYWIZJONÓW Straży Granicznej - powołuje i odwołuje go Komendant Główny Straży Granicznej na wniosek komendanta oddziału Straży Granicznej.

Komendanci oddziałów, komendanci placówek oraz komendanci dywizjonów wykonują swoje zadania przy pomocy podległych im urzędów - komend oddziałów, placówek i dywizjonów.

97. Zadania i kompetencje Straży Gminnych

podstawa prawna: o strażach gminnych z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Straż Gminna - samorządowa umundurowana formacja utworzona do ochrony porządku publicznego na terenie gminy.

Straż wykonuje zadania w zakresie ochrony porządku publicznego wynikające z ustaw i aktów prawa miejscowego.

Do zadań straży należy w szczególności:

  1)  ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych,

  2)  czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym,

  3)  współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń,

  4)  zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia,

  5)  ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej,

  6)  współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych,

  7)  doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób,

  8)  informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi,

  9)  konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.

98. Organizacja, tryb powoływania i nadzór nad strażami gminnymi.

Organizacja i tryb powoływania,

Straż Gminna jest jednostką organizacyjną gminy.

Strażą kieruje KOMENDANT powoływany i odwoływany przez wójta, burmistrza (prezydenta miasta) po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji. Przełożonym Komendanta jest wójt, burmistrz (prezydent miasta).

Komendant straży wykonuje swoje zadania przy pomocy KOMENDY STRAŻY.

Szczegółową strukturę organizacyjną straży określa regulamin straży nadawany przez radę gminy.

Gminy sąsiadujące na obszarze jednego województwa mogą zawrzeć, po zasięgnięciu opinii właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji, porozumienie o utworzeniu wspólnej straży. W porozumieniu ustala się w szczególności zasięg terytorialny działania straży i sposób jej finansowania przez zainteresowane gminy oraz wyznacza się radę gminy, która nada regulamin straży i której straż będzie podlegać.

W mieście, które jest związkiem komunalnym, utworzonym z mocy ustawy, może działać tylko straż miejska utworzona przez radę miasta.

Rada gminy może rozwiązać straż po powiadomieniu właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji.

Strażnikiem może być osoba, która:

  1)  posiada obywatelstwo polskie,

  2)  ukończyła 21 lat,

  3)  korzysta z pełni praw publicznych,

  4)  posiada co najmniej wykształcenie średnie,

  5)  cieszy się nienaganną opinią,

  6)  jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym,

  7)  nie była karana sądownie,

  8)  ma uregulowany stosunek do służby wojskowej.

Do obowiązków strażnika należy:

  1)  przestrzeganie prawa, rzetelne, bezstronne i terminowe wykonywanie poleceń przełożonych,

  2)  poszanowanie powagi, honoru, godności obywateli i własnej,

  3)  zachowanie tajemnicy państwowej i służbowej,

  4)  podejmowanie interwencji w sytuacjach zagrożenia życia, zdrowia lub mienia, a także w przypadku naruszenia dóbr osobistych ludzi,

  5)  zachowanie uprzejmości i życzliwości w kontaktach z obywatelami, przełożonymi, podwładnymi oraz współpracownikami,

  6)  stałe podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

  7)  zachowanie się z godnością w czasie pracy i poza nią.

Nadzór:

Nadzór nad działalnością straży sprawuje wójt, burmistrz (prezydent miasta), a w zakresie fachowym - Komendant Główny Policji poprzez właściwego terytorialnie komendanta wojewódzkiego Policji.

W związku z wykonywaniem swoich zadań straż współpracuje z Policją. W tym celu wójt, burmistrz (prezydent miasta) może zawierać z właściwym terytorialnie komendantem Policji porozumienie o współpracy straży i Policji.

Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia:

  1)  zakres i sposoby współpracy Policji ze strażami, uwzględniając możliwość zawierania porozumień między właściwym terytorialnie komendantem Policji a wójtem, burmistrzem (prezydentem miasta),

  2)  zakres sprawowania przez Komendanta Głównego Policji nadzoru w zakresie fachowym nad działalnością straży, uwzględniając potrzebę zapewnienia stosowania przepisów prawnych dotyczących użycia i przechowywania broni palnej bojowej, środków przymusu bezpośredniego oraz wykonywania przez strażników czynności określonych w ustawie.

99. Uprawnienia przysługujące strażnikom.

W związku z wykonywaniem czynności służbowych strażnik korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych.

Strażnik wykonując zadania, ma prawo do:

  1)  udzielania pouczeń,

  2)  legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości,

  3)  ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji,

  4)  nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia,

  5)   dokonywania czynności wyjaśniających, kierowania wniosków o ukaranie do sądu, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych - w trybie i zakresie określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia,

  6)   usuwania pojazdów i ich unieruchamiania przez blokowanie kół w przypadkach, zakresie i trybie określonych w przepisach o ruchu drogowym,

  7)  wydawania poleceń,

  8)  żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych,

  9)  zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji,

  10)  obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych.

Strażnik może stosować środki przymusu bezpośredniego wobec osób uniemożliwiających wykonywanie przez niego zadań określonych w ustawie.

Środkami przymusu bezpośredniego są:

  1)  siła fizyczna w postaci chwytów obezwładniających oraz podobnych technik obrony,

  2)  kajdanki,

  3)  pałki obronne wielofunkcyjne,

  4)  psy obronne,

  5)   paralizatory elektryczne, na które jest wymagane pozwolenie na broń w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji

  6)   ręczne miotacze gazu.

Strażnik może stosować jedynie środki przymusu odpowiadające potrzebom wynikającym z istniejącej sytuacji i niezbędne do osiągnięcia podporządkowania się wydanym poleceniom.

Jeżeli środki przymusu bezpośredniego w.w okazały się niewystarczające lub ich użycie ze względu na okoliczności danego zdarzenia nie jest możliwe, strażnik ma prawo użycia broni palnej bojowej, przy wykonywaniu zadań określonych w pkt 5 i 9:

  1)  w celu odparcia bezpośredniego i bezprawnego zamachu na życie lub zdrowie strażnika lub innej osoby,

  2)  przeciwko osobie, która nie zastosowała się do wezwania do natychmiastowego porzucenia broni lub innego niebezpiecznego narzędzia, którego użycie zagrozić może życiu lub zdrowiu strażnika lub innej osoby,

  3)  przeciwko osobie, która usiłuje bezprawnie, przemocą odebrać broń palną bojową strażnikowi,

  4)  w celu odparcia gwałtownego, bezpośredniego i bezprawnego zamachu na konwój ochraniający przedmioty wartościowe lub wartości pieniężne.

2. Użycie broni palnej bojowej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni, i nie może zmierzać do pozbawienia jej życia, a także narażać na niebezpieczeństwo utraty życia lub zdrowia innych osób.

Strażnik podczas wykonywania czynności służbowych jest obowiązany jest:

A) nosić umundurowanie, legitymację służbową, znak identyfikacyjny oraz emblemat gminy.

B) przedstawić się imieniem i nazwiskiem, a ponadto na żądanie osoby, której czynności te dotyczą, okazać legitymację służbową w sposób umożliwiający odczytanie i zanotowanie nazwiska strażnika oraz organu, który wydał legitymację.

100. Pojęcie Inspekcji

Inspekcje są formą kontroli administracyjnej.

Inspekcja:

A) - mianem inspekcja określany jest sposób wykonywania kontroli polegający na obserwacji działalności jednostki kontrolowanej przez organ kontrolujący - jest to kontrola sprawowana poprzez bezpośredni wgląd podmiotu kontrolującego w działalność podmiotu kontrolowanego.

B) - termin inspekcja odnosi się do specyficznie zorganizowanych i wyodrębnionych organów państwa. Oznacza instytucje [organy] sprawujące kontrolę o określonym charakterze.

Przepisy kształtują określoną konstrukcję prawną inspekcji:

Ujęcie podmiotowe inspekcji: instytucja inspekcji jest równoznaczna z określonym podmiotem, co znajduje odzwierciedlenie w nazwie np. Centralny Inspektorat Standaryzacji

Ujęcie instytucjonalno - organizacyjne inspekcji: inspekcja oznacza nie jeden podmiot, lecz całą złożoną strukturę, obejmującą zespół powiązanych ze sobą z reguły w stosunku podrzędności służbowej, jednostek organizacyjnych. Zwykle te jednostki nazywane są organami inspekcji i maja pewien zakres działań i kompetencji określonych przez prawo i służących do realizacji ich zadań.

Rodzaje kontroli:

A)specjalne

B)resortowe

C)międzyresortowe

W szerszym rozumieniu systemu kontroli administracyjnej inspekcje mogą być ze względów przedmiotowych zaliczane do kontroli specjalnych. Z punktu widzenia usytuowania organizacyjnego pozostają one jednak z reguły jednostkami resortowymi, i ich zasięg nie wykracza poza ramy jednego resortu.

Inspekcje - z względu na sposób działania - należy zaliczyć do sfery administracji niezespolonej. Występują one jako charakterystyczne policje administracyjne, posiadające silną władzę sprawowaną poprzez wydawanie nakazów i zakazów.

101. Scharakteryzować Państwową Inspekcję Pracy jako organ oraz podać definicję ustawową.

Podstawa prawna: o Państwowej Inspekcji Pracy z dnia 6 marca 1981 r.

Definicja:

Państwowa Inspekcja Pracy jest to organ powołany do nadzoru i kontroli przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Państwowa Inspekcja pracy jest wyspecjalizowanym centralnym organem państwowym - nie należącym do organów administracji, który sprawuje w imieniu państwa kontrolę przestrzegania prawa pracy przez wszystkie zakłady pracy oraz inne podmioty, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne.

102. Organizacja, kompetencje oraz organy PIP.

Organizacja:

Państwowa Inspekcja Pracy podlega Sejmowi. Nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy w zakresie ustalonym ustawą sprawuje Rada Ochrony Pracy.

Państwową Inspekcję Pracy tworzy: GŁÓWNY INSPEKTORAT PRACY i Okręgowe Inspektoraty Pracy oraz działający w ramach terytorialnej właściwości okręgowych inspektoratów pracy - Inspektorzy Pracy. Państwową Inspekcją Pracy kieruje Główny Inspektor Pracy przy pomocy zastępców.

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należą w szczególności:

  1)   nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń wynikających ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem, zatrudniania młodocianych i osób niepełnosprawnych, oraz inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym,

  2)  kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i innych urządzeń technicznych oraz technologii,

  3)  uczestniczenie w przejmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy albo ich części w zakresie ustalonym w przepisach prawa pracy,

  4)  nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń oraz narzędzi pracy,

  5)  nadzór i kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy produkcji wyrobów i opakowań, których użytkowanie mogłoby spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia,

  5a)  kontrola nad wyrobami wprowadzonymi do obrotu podlegającymi ocenie zgodności, w zakresie spełniania przez nie zasadniczych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy, określonych w odrębnych przepisach,

  6)  analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz udział w badaniu okoliczności wypadków przy pracy, na zasadach określonych w przepisach prawa pracy,

  7)  współdziałanie z organami ochrony środowiska w kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów o przeciwdziałaniu zagrożeniom dla środowiska,

  7a) kontrola przestrzegania wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy,

  8)  ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w Kodeksie pracy, a także innych wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej, gdy ustawa tak stanowi, oraz udział w postępowaniu w tych sprawach przed kolegium do spraw wykroczeń w charakterze oskarżyciela publicznego,

  9)  opiniowanie projektów aktów prawnych z zakresu prawa pracy oraz inicjowanie prac legislacyjnych w tej dziedzinie,

  10) inicjowanie przedsięwzięć oraz prac badawczych w dziedzinie przestrzegania prawa pracy, a w szczególności bezpieczeństwa i higieny pracy,

  11) udzielanie porad i informacji technicznych w zakresie eliminowania zagrożeń dla życia i zdrowia pracowników oraz porad i informacji w zakresie przestrzegania prawa pracy,

  11a) wnoszenie powództw, a za zgodą zainteresowanej osoby - uczestniczenie w postępowaniu przed sądem pracy, o ustalenie istnienia stosunku pracy, jeżeli łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej między nimi umowie, ma cechy stosunku pracy,

  11b)  wydanie zezwolenia i cofnięcie wydanego zezwolenia w przypadkach wykonywania pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia

  11c)  realizowanie zadań instytucji właściwej do informowania, na pisemny wniosek, o minimalnych warunkach zatrudnienia pracowników,

  11d)  współpraca z urzędami państw członkowskich Unii Europejskiej odpowiedzialnymi za nadzorowanie warunków pracy i zatrudnienia pracowników skierowanych do wykonywania pracy na ich terytorium na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej polegająca na:

a)    udzielaniu informacji w zakresie warunków zatrudnienia pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium państwa członkowskiego Unii Europejskiej na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

b)    informowaniu o stwierdzonych wykroczeniach przeciwko prawom pracowników skierowanych do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na określony czas przez pracodawcę mającego siedzibę w państwie będącym członkiem Unii Europejskiej,

c)    wskazywaniu organu nadzoru nad rynkiem pracy właściwego do udzielania żądanej informacji ze względu na zakres jego działania,

  12) wykonywanie innych zadań określonych w ustawie i przepisach szczególnych.

Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Pracy należy ponadto:

  1)  nadzór i kontrola zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków pracy osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę,

  2)  nadzór i kontrola zapewnienia przez pracodawcę bezpiecznych i higienicznych warunków zajęć odbywanych na jego terenie przez studentów i uczniów niebędących pracownikami,

  3)  nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez jednostki organizujące pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy, w ramach prac społecznie użytecznych,

  4)  nadzór i kontrola zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przez pracodawcę przy wykonywaniu pracy na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę przez osoby przebywające w zakładach karnych i w zakładach poprawczych oraz zadań i prac wykonywanych przez żołnierzy w czynnej służbie.

Nadzorem i kontrolą Państwowej Inspekcji Pracy są objęci wszyscy pracodawcy oraz inne podmioty, na rzecz których jest świadczona praca przez osoby fizyczne.

Do zakresu działania Głównego Inspektora Pracy należy w szczególności:

  1)  kierowanie działalnością Głównego Inspektoratu Pracy i okręgowych inspektorów pracy,

  1a) sprawowanie nadzoru zwierzchniego nad postępowaniem mandatowym w sprawach o wykroczenia,

  2)  sprawowanie ogólnego nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy oraz przedkładanie właściwym organom ocen, opinii i wniosków w tej dziedzinie,

  3)  opiniowanie projektów aktów prawnych dotyczących prawa pracy oraz inicjowanie prac legislacyjnych w tej dziedzinie,

  4)  inicjowanie przedsięwzięć w zakresie rozwiązywania i wdrażania postępu technicznego w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy,

  5)  przedstawianie wniosków w sprawach nauczania i szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, prowadzenie działalności w zakresie szkolenia inspektorów pracy oraz nadzór nad działalnością Ośrodka Szkolenia Państwowej Inspekcji Pracy im. Profesora Jana Rosnera,

  6)  prowadzenie działalności wydawniczej i propagandowej w zakresie ochrony pracy,

  7)  udział w pracach komisji rządowych badających wypadki przy pracy, powołanych na podstawie przepisów szczególnych,

  7a) rozpatrywanie odwołań od nakazów i innych decyzji okręgowych inspektorów pracy,

  8)  sporządzanie i przedkładanie informacji i sprawozdań, o których mowa w art. 7.

Do zakresu działania okręgowego inspektora pracy należy w szczególności:

  1)  kierowanie działalnością okręgowego inspektoratu pracy oraz nadzór i koordynacja działalności inspektorów pracy,

  2)  dokonywanie w myśl art. 4 ust. 3 podziału zadań między inspektorów pracy z uwzględnieniem ich kwalifikacji zawodowych,

  3)  zatwierdzanie planów kontroli, sporządzanych przez inspektorów pracy,

  4)  rozpatrywanie odwołań od nakazów, sprzeciwów i innych decyzji inspektorów pracy,

  5)  prowadzenie ewidencji pracodawców działających na terenie jego właściwości,

  6)  sporządzanie sprawozdań z działalności okręgowego inspektoratu pracy.

2. Okręgowy inspektor pracy wykonuje swoje zadania przy pomocy okręgowego inspektoratu pracy.

Kontrola ma na celu ustalenie stanu faktycznego w zakresie przestrzegania przez podmiot kontrolowany prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, oraz udokumentowanie dokonanych ustaleń.

Inspektor pracy ma prawo:

  1)  swobodnego wstępu na teren oraz do obiektów i pomieszczeń podmiotów kontrolowanych,

  2)  przeprowadzania oględzin obiektów, stanowisk pracy, maszyn i urządzeń oraz przebiegu procesów technologicznych i pracy,

  3)  żądania od pracodawcy lub innego kontrolowanego podmiotu oraz od wszystkich pracowników lub osób, które pracodawca zatrudnia lub zatrudniał albo które wykonują lub wykonywały pracę na rzecz kontrolowanego podmiotu, pisemnych i ustnych informacji w sprawach objętych kontrolą oraz wzywania i przesłuchiwania tych osób w związku z przeprowadzaną kontrolą,

  4)  żądania okazania dokumentów dotyczących budowy, przebudowy lub modernizacji oraz uruchomienia zakładu pracy, planów i rysunków technicznych, dokumentacji technicznej i technologicznej, wyników ekspertyz, badań i pomiarów dotyczących produkcji bądź innej działalności zakładu, jak również dostarczenia mu próbek surowców i materiałów używanych, wytwarzanych lub powstających w toku produkcji, w ilości niezbędnej do przeprowadzenia analiz lub badań, gdy mają one związek z przeprowadzaną kontrolą,

  5)  żądania od pracodawcy lub innego podmiotu kontrolowanego przedłożenia akt osobowych oraz dokumentów związanych z zatrudnianiem pracowników lub innych osób wykonujących pracę na rzecz podmiotu kontrolowanego na innej podstawie niż stosunek pracy,

  6)  zapoznania się z decyzjami wydanymi przez inne organy kontroli i nadzoru nad warunkami pracy oraz ich realizacją,

  7)  utrwalania przebiegu i wyników oględzin, o których mowa w pkt 2, za pomocą aparatury i środków technicznych służących do utrwalania obrazu lub dźwięku,

  8)  sporządzania niezbędnych dla kontroli odpisów lub wyciągów z dokumentów, jak również zestawień i obliczeń na podstawie dokumentów, a w razie potrzeby zażądania tego od podmiotu kontrolowanego,

  9)  sprawdzania tożsamości osób wykonujących pracę,

  10) korzystania z pomocy biegłych i specjalistów.

W razie stwierdzenia naruszenia przepisów prawa pracy właściwe organy Państwowej Inspekcji Pracy uprawnione są do:

  1)  w wypadku gdy naruszenie dotyczy przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy - nakazania usunięcia stwierdzonych uchybień w ustalonym w nakazie terminie,

  2)  nakazania: wstrzymania prac, gdy naruszenie powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników lub innych osób wykonujących te prace; skierowania do innych prac pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników lub innych osób dopuszczonych do pracy przy pracach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci lub osoby nie posiadają odpowiednich kwalifikacji; nakazy w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu,

  2a) nakazania pracodawcy wypłaty należnego wynagrodzenia za pracę, a także innego świadczenia przysługującego pracownikowi,

  3)  nakazania, w wypadku stwierdzenia, że stan bezpieczeństwa i higieny pracy zagraża życiu lub zdrowiu pracowników, zaprzestania przez zakład pracy lub jego część działalności bądź działalności określonego rodzaju,

  4)  zgłoszenia sprzeciwu przeciwko uruchomieniu wybudowanego lub przebudowanego zakładu pracy albo jego części, jeżeli z powodu nieuwzględnienia wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy dopuszczenie ich do eksploatacji mogłoby spowodować bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników; sprzeciw wstrzymuje uruchomienie zakładu lub jego części,

103. Definicja ustawowa Inspekcji Handlowej i kompetencje Inspektorów.

Podstawa prawna: o Inspekcji Handlowej z dnia 15 grudnia 2000 r.

Definicja:

Inspekcja Handlowa jest wyspecjalizowanym organem kontroli powołanym do ochrony interesów i praw konsumentów oraz interesów gospodarczych państwa.

Do zadań Inspekcji należy:

  1)  kontrola legalności i rzetelności działania przedsiębiorców prowadzących działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów odrębnych w zakresie produkcji, handlu i usług,

  1a)  kontrola produktów wprowadzonych do obrotu w zakresie zgodności z zasadniczymi wymaganiami określonymi w przepisach odrębnych z wyłączeniem produktów podlegających nadzorowi innych właściwych organów,

  1b)  kontrola produktów w rozumieniu ustawy z dnia 12 grudnia 2003 r. o ogólnym bezpieczeństwie produktów w zakresie spełniania ogólnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa,

  2)  kontrola produktów znajdujących się w obrocie handlowym lub przeznaczonych do wprowadzenia do takiego obrotu, z zastrzeżeniem ust. 2, w tym w zakresie oznakowania i zafałszowań, oraz kontrola usług,

2a)   kontrola przestrzegania przez sprzedawców detalicznych i sprzedawców hurtowych przepisów art. 41 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. [umieszczenia w punkcie sprzedaży informacji o punktach zbierania zużytego sprzętu;]

  3)  sprzedaży sprzętu przeznaczonego dla gospodarstw domowych

  3)  podejmowanie mediacji w celu ochrony interesów i praw konsumentów,

  4)  organizowanie i prowadzenie stałych polubownych sądów konsumenckich,

  5)  prowadzenie poradnictwa konsumenckiego,

  6)  wykonywanie innych zadań określonych w ustawie lub przepisach odrębnych.

104. Organizacja Inspekcji Handlowej i tryb powoływania inspektorów.

Inspekcja podlega Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Zadania Inspekcji wykonują następujące organy:

A) Główny Inspektor Inspekcji Handlowej

B) Wojewoda przy pomocy wojewódzkiego inspektora inspekcji handlowej

GŁÓWNY INSPEKTOR INSPEKCJI HANDLOWEJ:

powołuje i go odwołuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Jego  zastępców na wniosek Głównego Inspektora, powołuje i odwołuje Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Główny Inspektor kieruje działalnością Inspekcji przy pomocy Głównego Inspektoratu Inspekcji Handlowej. Główny Inspektorat jest jednostką budżetową. Organizację Głównego Inspektoratu określi statut nadany, w drodze rozporządzenia, przez Prezesa Rady Ministrów.

Główny Inspektor może, na wniosek Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów lub z własnej inicjatywy, zlecić wojewódzkiemu inspektorowi przeprowadzenie dodatkowej kontroli, jeżeli jest to niezbędne do zbadania:

  1)  zjawisk lub procesów gospodarczych zachodzących na rynku;

  2)  zgodności produktu z zasadniczymi wymaganiami albo zgodności produktu z ogólnymi wymaganiami bezpieczeństwa określonymi w odrębnych ustawach.

Opracowuje kierunki działania Inspekcji oraz okresowe plany kontroli o znaczeniu krajowym, zatwierdzane przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.

Do zakresu działania Głównego Inspektora należy w szczególności:

  1)  organizowanie i koordynowanie kontroli o znaczeniu krajowym,

  2)  sprawowanie kontroli realizacji przez wojewódzkich inspektorów zadań i kompetencji określonych w ustawie i przepisach odrębnych,

  3)  wydawanie wytycznych i zaleceń zapewniających jednolitość postępowania Inspekcji oraz nadzór nad ich realizacją,

  4)  organizowanie szkolenia inspektorów,

  5)  opracowywanie projektów aktów prawnych regulujących problematykę należącą do zakresu działania Inspekcji,

  6)  dokonywanie dla potrzeb organów administracji rządowej analiz i ocen funkcjonowania rynku oraz stanu ochrony interesów i praw konsumentów,

  7)  sygnalizowanie Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów potrzeby zmian przepisów prawa regulujących zasady prowadzenia działalności gospodarczej oraz ochrony interesów i praw konsumentów,

  8)  prowadzenie laboratoriów kontrolno-analitycznych Inspekcji,

  9)  współpraca z zagranicznymi służbami kontrolnymi o podobnym charakterze,

  10) sporządzanie rocznych sprawozdań z działalności Inspekcji i przedkładanie ich Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów,

  10a)  przygotowywanie i przekazywanie do zatwierdzenia Prezesowi Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów:

a)    planów kontroli w zakresie ogólnego bezpieczeństwa produktów, z uwzględnieniem kategorii kontrolowanych produktów,

b)    kwartalnych i rocznych sprawozdań dotyczących kontroli przeprowadzonych w zakresie ogólnego bezpieczeństwa produktów, z uwzględnieniem kategorii kontrolowanych produktów, stwierdzonych zagrożeń i podjętych działań,

  11) wykonywanie zadań i kompetencji określonych w przepisach odrębnych.

Główny Inspektor lub wojewoda może zlecić wojewódzkiemu inspektorowi przeprowadzenie kontroli uproszczonej w celu zbadania występujących na rynku zagrożeń praw lub interesów konsumentów albo zagrożeń dla interesu gospodarczego państwa.

Główny Inspektor współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.

WOJEWODA przy pomocy Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej, jako kierownika wojewódzkiej inspekcji handlowej wchodzącej w skład zespolonej administracji rządowej w województwie:

Powołuje i odwołuje go wojewoda za zgodą Głównego Inspektora. Jego zastępców powołuje i odwołuje wojewoda na wniosek wojewódzkiego inspektora, po zasięgnięciu opinii Głównego Inspektora.

Wojewódzki inspektor kieruje działalnością wojewódzkiego inspektoratu inspekcji handlowej [wymienione w pytaniu 103]. Wojewódzki inspektorat jest jednostką budżetową. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zasady organizacji wojewódzkich inspektoratów.

Do zakresu działania wojewódzkich inspektorów należy wykonywanie zadań i kompetencji Inspekcji Handlowej, a także sporządzanie rocznych sprawozdań z działalności Inspekcji i przedkładanie ich Głównemu Inspektorowi i wojewodom.  Wojewódzki inspektor prowadzi listę rzeczoznawców do spraw jakości produktów lub usług.

 Wojewódzki inspektor może zarządzić w toku kontroli, w drodze decyzji, ograniczenie wprowadzania do obrotu, wstrzymanie wprowadzania do obrotu lub wycofanie z obrotu produktów albo wstrzymanie świadczenia usług bądź niezwłoczne usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości, jeżeli jest to konieczne ze względu na bezpieczeństwo lub interes konsumentów albo interes gospodarczy państwa.

Wojewódzki inspektor może, w drodze postanowienia, dokonać zabezpieczenia dowodów na czas niezbędny dla realizacji zadań kontroli [podlegają dokumenty, ewidencje, informacje oraz produkty i inne rzeczy, jeżeli stanowią lub mogą stanowić dowód nieprawidłowości stwierdzonych w toku kontroli, z wyłączeniem produktów łatwo psujących się lub ulegających innym szybkim zmianom biochemicznym] Wojewódzki inspektor może upoważnić inspektora do wydania w jego imieniu postanowienia.

Wojewódzki inspektor może, w drodze postanowienia, zabezpieczyć produkt w celu ustalenia jego rzeczywistej jakości, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że jakość produktu nie odpowiada jakości deklarowanej przez producenta lub wymaganiom określonym w przepisach odrębnych albo dokumentach normalizacyjnych bądź produkt jest nieprawidłowo oznaczony.

Jeżeli jest to niezbędne dla usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości, wojewódzki inspektor wyda, w drodze decyzji, zarządzenie pokontrolne. Kontrolowany jest obowiązany poinformować wojewódzkiego inspektora, w wyznaczonym terminie, o sposobie wykonania zarządzenia.

Wojewódzki inspektor kieruje do kontrolowanego lub jednostki nadrzędnej wystąpienie pokontrolne, informujące o innych stwierdzonych uchybieniach, zawierające wnioski o ich usunięcie. Kontrolowany lub jednostka nadrzędna są obowiązani udzielić odpowiedzi na wystąpienie pokontrolne w wyznaczonym terminie.

Wojewódzki inspektor na podstawie wyników postępowania kontrolnego kieruje wystąpienie pokontrolne do producenta lub importera produktów badanych w toku kontroli, jeżeli jest to niezbędne do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości.

Jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, wojewódzki inspektor podejmuje działania mediacyjne w celu polubownego zakończenia sporu cywilnoprawnego między konsumentem a przedsiębiorcą.

Postępowanie mediacyjne wszczyna się na wniosek konsumenta lub z urzędu, jeżeli wymaga tego ochrona interesu konsumenta.

W toku postępowania mediacyjnego wojewódzki inspektor zapoznaje przedsiębiorcę z roszczeniem konsumenta, przedstawia stronom sporu przepisy prawa mające zastosowanie w sprawie oraz ewentualne propozycje polubownego zakończenia sporu.

Wojewódzki inspektor może wyznaczyć stronom termin do polubownego zakończenia sprawy.

Wojewódzki inspektor odstępuje od postępowania mediacyjnego, jeżeli w wyznaczonym terminie sprawa nie została polubownie zakończona oraz w razie oświadczenia co najmniej przez jedną ze stron, że nie wyraża zgody na polubowne zakończenie sprawy.

W toku postępowania kontrolnego inspektor w szczególności może:

  1)  badać akta, dokumenty, ewidencje i informacje w zakresie objętym kontrolą oraz żądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela sporządzenia niezbędnych kopii oraz urzędowego tłumaczenia na język polski dokumentów sporządzonych w języku obcym,

  2)  dokonywać oględzin terenów, obiektów, pomieszczeń, środków przewozowych, produktów i innych rzeczy w zakresie objętym kontrolą,

  3)  badać przebieg określonych czynności,

  4)  legitymować osoby w celu stwierdzenia ich tożsamości, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,

  5)  żądać od kontrolowanego lub jego przedstawiciela niezwłocznego usunięcia uchybień porządkowych i organizacyjnych,

  6)  żądać od kontrolowanego oraz jego przedstawiciela udzielenia w wyznaczonym terminie pisemnych i ustnych wyjaśnień w sprawach objętych zakresem kontroli,

  7)  przesłuchiwać osoby w charakterze strony, świadka lub biegłego, jeżeli jest to niezbędne dla wyczerpującego wyjaśnienia okoliczności sprawy,

  8)  zasięgać opinii biegłych, jeżeli jest to niezbędne dla potrzeb kontroli,

  9)  zabezpieczać dowody, produkty, pomieszczenia i środki przewozowe,

  10) pobierać nieodpłatnie próbki produktów do badań,

  11) sprawdzić rzetelność obsługi poprzez dokonanie zakupu produktu lub usługi,

  12) zbierać inne niezbędne materiały w zakresie objętym kontrolą.

Inspektor jest uprawniony do wstępu oraz poruszania się w obiektach, pomieszczeniach i na terenie jednostki kontrolowanej za okazaniem legitymacji służbowej, bez obowiązku uzyskiwania przepustki przewidzianej w regulaminie wewnętrznym, oraz nie podlega rewizji osobistej.

106. Prawa Człowieka zawarte w pierwotnym tekście Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz w protokołach dodatkowych,

Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności [4 listopad 1950 Rzym] 2 października 1992 ratyfikowana przez Polskę, od 1 maja 1993 obywatele RP mogą wnosić skargi do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

z tekstu pierwotnego prawa do :

• życia

• Wolności od tortur i innego nieludzkiego traktowania lub karania

• Wolności od niewolnictwa oraz pracy przymusowej lub obowiązkowej

• wolności i bezpieczeństwa osobistego

• rzetelnego procesu w rozsądnym terminie w sprawach karnych i cywilnych

• odwołania się od każdego wyroku

• prywatności oraz tajemnicy mieszkania i korespondencji

• wolności myśli, sumienia, wyznania,

• swobody wypowiedzi - łącznie z wolnością prasy,

• wolności pokojowych zgromadzeń i stowarzyszania się - łącznie z prawem tworzenia i przystępowania do związków zawodowych

• prawo do małżeństwa i założenia rodziny

z protokołów dodatkowych prawa do: [jest ich obecnie 11]

• do spokojnego korzystania z posiadanego mienia

• do kształcenia się i swobody wyboru jego rodzaju

• prawo do wolnych wyborów poprzez tajne głosowanie,

• zakaz pozbawienia wolności z powodu niemożności wypełnienia zobowiązań umownych

• prawo do swobodnego poruszania się na terenie własnego kraju

• prawo do wyjazdu z każdego kraju, łącznie z własnym, oraz zakaz zbiorowego wypędzania cudzoziemców

• 6 protokół wprowadza zniesienie kary śmierci

• jedenasty dotyczy reformy organów ochrony Konwencji.

Tylko niektóre z tych praw mają charakter absolutny. Większość z nich jest w różny sposób ograniczana. Dopuszczalne ograniczenia wynikają z konieczności brania pod uwagę bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, integralności terytorialnej, obowiązku zapobieżenia zakłóceniom porządku i popełnianiom przestępstw, ochrony zdrowia i moralności, ochrony dobrego imienia i praw innych osób.

Konwencja przewiduje także, możliwość zawieszenia niektórych praw w przypadku wprowadzenia stanu wojny lub stanu wyjątkowego.

106. Rola, skład i organizacja Europejskiego Trybunał Praw Człowieka.

Europejski system ochrony praw człowieka, którego rdzeń stanowi Konwencja Europejska, jest uważany za najbardziej efektywny spośród istniejących obecnie w skali międzynarodowej narzędzi kontroli przestrzegania tych praw. System ten opiera się na dopuszczalności skarg o pogwałcenie Konwencji do specjalnie w tym celu powołanego organu: Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

Rola: Trybunał jest właściwy we wszystkich sprawach dotyczących interpretacji i stosowania Konwencji wniesionych na podstawie skarg indywidualnych lub międzypaństwowych Ponadto jest uprawniony do wydawania opinii doradczych na wniosek Komitetu Ministrów.

Siedziba trybunału mieści się w Strasburgu.

W skład Trybunału wchodzą sędziowie - po jednym przedstawicielu z każdego państwa, które podpisało Konwencję - wybrani przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy większością głosów spośród trzech kandydatów przedstawionych przez poszczególne państwa.

Trybunał składa się z Izb [sekcji], oraz Wielkiej Izby. Może też obradować na posiedzeniach plenarnych. Cztery izby rozpatrują skargi w trzyosobowych komitetach oraz siedmioosobowych składach orzekających. Wielka Izba będzie orzekać w składzie siedemnastoosobowym.

Przed wystąpieniem ze skargą do trybunały należy wykorzystać wszystkie dostępne w kraju środki odwoławcze przewidziane przez prawo dla spraw, których dotyczy skarga.

Złożenie skargi powinno nastąpić nie później niż przed upływem 6 miesięcy od daty wydania ostatecznego prawomocnego orzeczenia w sprawie przez organy krajowe.

107. Podmiotowy i przedmiotowy zakres skargi do Europejskiego Trybunały Praw Człowieka.

W sensie podmiotowym prawa zawarte w Konwencji charakteryzują się tym, że przysługują każdemu, niezależnie od tego, czy jest obywatelem danego państwa, [które jest sygnatariuszem Konwencji], wystarczy, że nawet na krótko znajdzie się na jego terytorium

Skarga może być złożona przez osobę indywidualną pokrzywdzoną bezpośrednio lub pośrednio, bądź też przez państwa lub grupy państw na państwo.

W sensie przedmiotowym skarga zawierać może zarzut pogwałcenia któregokolwiek praw zagwarantowanych w Konwencji. Jednakże jest to uzależnione od tego, czy państwo na które składana jest skarga, poddało się jurysdykcji organów Konwencji w osobnej wyraźnej deklaracji.

108. Zadania i kompetencje Komisarza Praw Człowieka Rady Europy

Europejski Komisarz Praw Człowieka Rady Europy został powołany przez Komitet Rady Ministrów RE 7 maja 1999 roku w Budapeszcie.

KPCzRE jest instytucją nierządową zajmującą się promocją wiedzy, uświadamiania i respektowania praw człowieka Rady Europy.

Cel powołania: „Skrócenie drogi do Strasburga” oraz chęć zwiększenia wśród Europejczyków poczucia coraz powszechniejszej dostępności instytucji ochrony praw i wolności człowieka.

Do jego kompetencji należy:

1. Promowanie edukacji i uświadamiania praw człowieka w państwach członkowskich

2. Przyczynianie się do promowania efektywnej realizacji i pełnego wdrożenia praw człowieka w państwach członkowskich

3. Udzielanie rad i dostarczanie informacji w zakresie ochrony praw człowieka i przeciwdziałania naruszeniom praw człowieka w państwach członkowskich, [komisarz powinien współdziałać ze strukturami ochrony prawa człowieka w państwach członkowskich, a jeśli takowych nie ma - powinien zachęcać do ich utworzenia.

4. Ułatwienie działalności krajowych ombudsmanów lub podobnych instytucji w zakresie praw człowieka

5. Identyfikowanie ewentualnych niedostatków w zakresie prawa i praktyki w państwach członkowskich co do przestrzegania praw człowieka określonych w dokumentach RE; promowanie efektywnego wdrażania tych standardów w państwach członkowskich, udzielanie państwom - za ich zgodą - pomocy w podejmowanych wysiłkach dla usunięcia tych niedostatków

6. Kierowanie, jeśli komisarz uzna to za stosowne, raportów dotyczących konkretnych spraw do Komitetu Ministrów lub do Zgromadzenia parlamentarnego i Komitetu Ministrów

7. Odpowiadanie, w sposób jaki komisarz uzna za właściwy, na prośby kierowane przez Komitet Ministrów lub Zgromadzenie Plenarne, w zakresie ich kompetencji dotyczących zapewnienia realizacji standardów praw człowieka RE

8. Przedkładanie rocznego raportu Komitetowi Ministrów i Zgromadzeniu Plenarnemu

9. Współdziałanie z innymi międzynarodowymi instytucjami w celu promowania i ochrony praw człowieka, z jednoczesnym unikaniem niepotrzebnego dublowania ich aktywności.

Komisarz procesuje, opierając się na każdej odpowiedniej informacji, przy czym mogą to być informacje przekazywane mu przez rządy, krajowe parlamenty, krajowych ombudsmanów, i inne instytucje aktywne w obszarze praw człowieka oraz osoby indywidualne i organizacje.

109. Kadencja, tryb powoływania oraz kryteria cechujące KPCzRE.

KPCzRE jest organem niezależnym. Jego kadencja trwa 6 lat i może on zostać ponownie wybrany na to stanowisko. Jest wybierany przez Zgromadzenie Parlamentarne Rady Europy, większością głosów, listy trzech kandydatów przedłożonej przez Komitet Ministrów. Do zgłaszania kandydatów uprawnione są natomiast państwa członkowskie.

Zaznaczono jednak, że kandydaci muszą być obywatelami państw członkowskich RE, cechującymi się wysokimi moralnymi kwalifikacjami, mającymi uznany dorobek w dziedzinie praw człowieka i publicznie potwierdzone zaangażowanie w obronie wartości RE, a także mieć osobisty autorytet, niezbędny do efektywnego wykonywania misji komisarza.

110. Scharakteryzować Międzynarodowy Trybunał Karny jako organ, określić cel jego powołania oraz podmiotowy i przedmiotowy zakres jego jurysdykcji.

MTK funkcjonuje na podstawie Statutu Rzymskiego, wynegocjowanego i przyjętego na 18 lipca 1998 r. w siedzibie Organizacji ds. Wyżywienia i Rolnictwa ONZ (FAO) w Rzymie.

MTK jest instytucją o zasięgu globalnym, ma ponadpaństwowy charakter. Jest organem stałym, którego jurysdykcja obejmuje ściganie i rozpoznawanie spraw o najcięższe zbrodnie międzynarodowe. Trybunał może sądzić wyłącznie osoby fizyczne. MTK stworzony przez państwa [które ratyfikowały jego statut i tak ukształtowały ustawodawstwo wewnętrzne, aby umożliwiło ono współpracę organów państwowych z trybunałem] w swej działalności jest od nich niezależny. MTK posiada osobowość międzynarodową - prawną o charakterze funkcjonalnym, czyli w takim zakresie, jaki okaże się niezbędny do wykonywania funkcji i realizacji celów działania. Państwo - strona, ratyfikując Statut, akceptuje prawo trybunału do wykonywania kompetencji na swoim terytorium. Siedzibą trybunału jest Haga.

Podmiotowy zakres jurysdykcji: ściganie i sądzenie osób fizycznych. Jurysdykcji MTK podlegają osoby, które ukończyły 18 lat i dopuściły się zbrodni wskazanych w Statucie MTK, niezależnie od tego czy są obywatelami państwa - strony Statutu. Statut ma zastosowanie do wszystkich osób, zarówno wojskowych, jak i cywilnych, bez względu na sprawowane przez nie funkcje.

Okoliczności wyłączające odpowiedzialność karną:

• niepoczytalność spowodowana chorobą psychiczną

• obrona konieczna

• stan wyższej konieczności

• przymus spowodowany obawą śmierci lub ciężkiego uszkodzenia ciała

• stan odurzenia alkoholem, narkotykami lub innymi środkami

Działanie na rozkaz przełożonego nie zwalnia z odpowiedzialności [z wyjątkiem gdy: na sprawcy ciążył prawny obowiązek wypełnienia tego typu rozkazów, sprawca nie wiedział, że rozkaz jest niezgodny z prawem, rozkaz nie był oczywiście bezprawny]

Rozkaz i polecenie ludobójstwa lub zbrodni przeciwko ludzkości są bezprawne niezależnie od okoliczności.

Przedmiotowy zakres jurysdykcji: ściganie i rozpoznawanie spraw dotyczących:

**zbrodni przeciwko ludzkości, - .
**ludobójstwa
**zbrodni wojennych
**agresji - z powodu braku dokładnej definicji -agresji- wykonywanie przez trybunał jurysdykcji w sprawach o agresję zostało zawieszone]

111. Skład i organizacja Międzynarodowego Trybunału Karnego.

Na mocy Statutu utworzono Zgromadzenie Państw Stron. Każde państwo, które ratyfikowało Statut rzymski, ma w Zgromadzeniu jednego przedstawiciela. Państwa, które jedynie podpisały Statut lub Akt Końcowy Konferencji w Rzymie, mogą mieć w zgromadzeniu status obserwatora. Zgromadzenie Państw Stron sprawuje nadzór nad Prezydium, Prokuratorem oraz Sekretarzem w zakresie administracji Trybunału, Rozpatruje i uchwala budżet Trybunału oraz decyduje o zmianie liczby sędziów.

Każde państwo strona ma jeden głos. Jako optymalny sposób podejmowania decyzji na forum Zgromadzenia Statut wskazuję zasadę konsensusu. Jeżeli konsensus jest niemożliwy, a Statut nie stanowi inaczej, decyzje dotyczące kwestii merytorycznych muszą zostać podjęte przez większość 2/3 obecnych i głosujących [quorum stanowi bezwzględna większość państw stron], decyzje dotyczące spraw proceduralnych podejmowane są zwykłą większością głosów.

Językami urzędowymi i roboczymi MTK są jeżyki obowiązujące w Zgromadzeniu Ogólnym ONZ.

MKT działa na zasadzie skargowości.

Organami MTK są:

• Prezydium - organ kolegialny złożony z Prezesa i dwóch wiceprezesów, odpowiada za prawidłowe administrowanie Trybunałem, z wyłączeniem Urzędu Prokuratora

• Wydział Przygotowawczy jego częścią jest Izba przygotowawcza, w jego skład wchodzi nie mniej niż 6 sędziów,

• Wydział Orzekający

• Wydział Odwoławczy

• Urząd Prokuratora - organ Trybunału działający niezależnie, Kompetencje: przyjmowanie zawiadomień i innych informacji o zbrodniach podlegających jurysdykcji Trybunału, badanie zawiadomień i informacji oraz prowadzenie postępowania przygotowawczego. Na czele urzędu Prokuratora stoi Prokurator oraz jeden lub dwóch wice prokuratorów [nie mogą być obywatelami tego samego państwa] Ich kadencja trwa 9 lat, a ponowny wybór nie jest możliwy.

• Sekretariat - odpowiedzialny za nie związane z orzekaniem aspekty administracji i obsługi Trybunału. Kieruje nim Sekretarz, wybierają go Sędziowie Trybunału w głosowaniu tajnym na podstawie rekomendacji Zgromadzenia Państw - Stron. W ramach Sekretariatu tworzone jest Biuro do Spraw Pokrzywdzonych i Świadków

Funkcję orzeczniczą trybunał wykonuje przy pomocy izb.

• Przygotowawczej - wydawanie na wniosek prokuratora nakazu tymczasowego aresztowania, wzywanie podejrzanego przed Trybunał, stosowanie innych środków zapobiegawczych i środków przymus, a także nadzór nad pouczeniem podejrzanego o przysługujących mu prawach, zabezpieczanie dowodów oraz zapewnienie ochrony informacji dotyczących bezpieczeństwa narodowego, zapewnienie ochrony i prywatności pokrzywdzonym oraz świadkom, a także osobom aresztowanym i wezwanym przed Trybunał. Nadzór nad działalnością Prokuratora - zatwierdzanie jego decyzji, potwierdzanie zasadności oskarżenia, wyrażanie zgody na wszczęcie przez niego postępowania. Ma także prawo upoważnienia Prokuratora do podjęcia określonych czynności śledczych na terytorium państwa - strony, bez uprzedniego zapewnienia współpracy tego państwa. Funkcję Izby Przygotowawczej sprawuje trzech sędziów lub jeden sędzia, spośród sędziów Wydziału Przygotowawczego.

• Orzekającej - pełni rolę sądu pierwszej instancji, ma za zadanie porozumiewać się ze stronami i podejmować środki procesowe niezbędne do zapewnienia rzetelnego i sprawnego prowadzenia rozprawy,. Funkcję Izby Orzekającej sprawuje trzech sędziów, spośród sędziów Wydziału Orzekającego.

• Odwoławczej - pełni funkcję sądu drugiej instancji. W jej skład wchodzą wszyscy sędziowie wydziału odwoławczego. Wyroki zapadają większością głosów i są ogłaszane publicznie.

Wydziały są elementami strukturalnymi MTK, zaś Izby elementami funkcjonalnymi.

Sędziowie MTK w liczbie 18 wybierani są przez państwa - strony Konwencji w głosowaniu tajnym. Kadencja sędziego Trybunału trwa 3 lata, z możliwością ponownego wyboru na pełną kadencję. Kandydatów zgłaszają państwa strony. Kandydaci muszą posiadać kwalifikacje wymagane do sprawowania najwyższych stanowisk sędziowskich, doświadczenie w postępowaniu karnym, a także kompetencje z zakresu międzynarodowego prawa humanitarnego i praw człowieka. Sędziów obowiązuje zakaz wykonywania działalności, która by utrudniała pełnienie ich funkcji lub mogła podważyć zaufanie do ich niezawisłości.

112. Rola, kompetencje oraz kryteria cechujące Ombudsmana UE.

Ombudsmana UE:

A) rozpatruje skargi, złożone bezpośrednio lub za pośrednictwem członka Parlamentu Europejskiego od obywateli Unii, osób fizycznych i prawnych mających miejsce zamieszkania lub statutową siedzibę na terenie Państwa Członkowskiego dotyczących złego rządzenia, dotyczących przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji lub organów wspólnotowych, z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu Pierwszej Instancji wykonujących swoje funkcje sądowe.

B) przyczynia się do ujawniania przypadków niewłaściwego administrowania w działaniach instytucji i organów wspólnotowych z wyłączeniem Trybunału Sprawiedliwości i Sądu Pierwszej Instancji wykonujących swoje funkcje sądowe, a także wydaje zalecenia w celu jego zaprzestania. Działalność jakichkolwiek innych organów lub osób nie może być przedmiotem skargi do Rzecznika Praw Obywatelskich.

C) z inicjatywy własnej lub w wyniku skargi wszczyna wszelkie dochodzenia, które uzna za uzasadnione, w celu wyjaśnienia jakichkolwiek podejrzeń o niewłaściwe administrowanie w działaniach instytucji lub organów wspólnotowych.

D) informuje o dochodzeniu zainteresowaną instytucję lub organ, które mogą przekazywać mu wszelkie użyteczne uwagi.

Powoływanie i odwoływanie:

Powoływany przez Parlament Europejski na początku każdej kadencji parlamentarnej na okres jej trwania [5 lat]

Osoba pełniąca urząd Ombudsmana może być odwołana z inicjatywy PE przez Europejski Trybunał sprawiedliwości jeśli dopuścił się poważnego uchybienia bądź przestała spełniać warunki konieczne do wykonywania obowiązków.

Kandydat na urząd Ombudsmana musi:

A) być obywatelem UE

B)posiadać pełnię praw cywilnych i politycznych,

C)dawać pełne gwarancje niezależności

D) spełniać warunki wymagane w kraju jego pochodzenia do sprawowania najwyższych stanowisk sądowych lub posiadać doświadczenie i uznane kompetencje do sprawowania urzędu Rzecznika Praw Obywatelskich.

Kryteria cechujące Ombudsmana UE:

A) niezależność - jest zupełnie niezależny w wykonywaniu swoich obowiązków - wykonując je nie zwraca się o instrukcje ani nie przyjmuje instrukcji od nikogo, raz wstrzymuje się od wszelkich działań sprzecznych z charakterem jego funkcji.

B)zakaz łączenia urzędów - nie może sprawować żadnych innych funkcji politycznych lub administracyjnych oraz prowadzić żadnej innej zarobkowej lub niezarobkowej działalności zawodowej.

C)uroczyście zobowiązuje się przed Trybunałem Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich do całkowicie niezależnego i bezstronnego sprawowania swoich funkcji oraz do przestrzegania w trakcie kadencji i po jej zakończeniu zobowiązań, które z nich wynikają, a w szczególności obowiązku uczciwości i roztropności przy przyjmowaniu niektórych funkcji lub korzyści po zakończeniu mandatu.

D) immunitet jurysdykcyjny - na terytorium każdego Państwa Członkowskiego i bez względu na przynależność państwową, korzysta z immunitetu jurysdykcyjnego co do dokonanych przez niego czynności służbowych, a obejmującego również słowa wypowiedziane lub napisane; korzysta on z tego immunitetu również po zakończeniu pełnienia funkcji;

113. Pojęcie obywatelstwa UE,

Obywatelstwo UE zgodnie z postanowieniami art. 17 TWE z mocy prawa posiada każda osoba fizyczna posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego Obywatelstwo to ma charakter dodatkowy i występuje razem z obywatelstwem krajowym.

Jeśli chodzi natomiast o utratę statusu obywatela Unii, jest ona związana tylko i wyłącznie z utratą obywatelstwa kraju członkowskiego, co jest wyłączną kompetencją danego państwa

Katalog praw obywateli UE nie ma więc charakteru zamkniętego. Obejmuje on przede wszystkim:

A) prawo do swobodnego poruszania się i pobytu na obszarze państw członkowskich (art. 18 TWE).

B) Czynne i bierne prawo wyborcze w wyborach samorządowych i w wyborach do Parlamentu Europejskiego w państwie zamieszkania a nie obywatelstwa (art. 19 ust. 1 i ust.2 TWE)

C) prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej w państwie trzecim (art. 20 TWE)

D) Prawo petycji do Parlamentu Europejskiego
E) Prawo dostępu do dokumentów Rady, Komisji i Parlamentu Europejskiego
F) prawo zwracania się do Ombudsmana UE

G) prawo do dobrej administracji (art. 21 TWE, art. 41 Karty Praw Podstawowych UE).
Elementami prawa do dobrej administracji są:
-prawo do załatwienia sprawy przez instytucje UE w sposób rzetelny, bezstronny i w rozsądnym terminie, w tym:
-prawo do osobistego przedstawienia sprawy,
-prawo dostępu do akt własnej sprawy,
-obowiązek uzasadnienia decyzji przez organ administracji UE,
-prawo domagania się odszkodowania z tytułu szkód wyrządzonych przez instytucje UE oraz ich funkcjonariuszy,
-prawo do zwracania się w formie pisemnej, w jednym z języków urzędowych UE do instytucji UE oraz prawo do otrzymania odpowiedzi w tym języku.

114. Podmiotowy i przedmiotowy zakres skargi do Ombudsmana UE [wyjaśnić pojęcie „złego rządzenia”

Podmiotowy zakres obejmuje:

A) zgodnie z postanowieniami art. 21 TWE wszystkich obywateli Unii Europejskiej,

B) zgodnie z postanowieniami art. 195 TWE osoby fizyczne i prawne, pod warunkiem jednak, że zamieszkują lub mają siedzibę statutową w jednym z państw członkowskich.

Skarga może być przekazywana Ombudsmanowi bezpośrednio lub też za pośrednictwem deputowanego do Parlamentu Europejskiego

Warto w tym miejscu wspomnieć, Ombudsman UE może, w przypadku, gdy uzna to za uzasadnione, przeprowadzać kontrole także z własnej inicjatywy. Obejmuje to sytuacje, gdy w swojej praktyce Ombudsman dostrzeże przejawy złego zarządzania w działalności instytucji Wspólnot, jak również, gdy zostanie o tym poinformowany przez inne podmioty, w tym i te, które nie posiadają uprawnienia do składania skargi. W taki więc pośredni sposób prawo skargi mają również osoby fizyczne i prawne, które nie zamieszkując na terenie Unii, ani nie mając tam siedziby pozostają w związkach z instytucjami Wspólnot Europejskich

Przedmiotowy zakres skargi:

Przedmiotem skargi może być złe zarządzanie (maladministration) zaistniałe w działalności instytucji Wspólnot Europejskich, z wyjątkiem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości oraz Sądu Pierwszej Instancji sprawujących swoje funkcje sądownicze.

Poza zakresem zainteresowania Ombudsmana pozostają więc kwestie działalności organów państw członkowskich, nawet w sytuacji, gdy stan faktyczny lub prawny związany jest z wykonywaniem prawa wspólnotowego.

Złe zarządzanie:

Działanie instytucji lub organów Wspólnoty, które pozostaje w sprzeczności z postanowieniami Traktatów oraz innych aktów prawa wspólnotowego, jak również jest pogwałceniem zasad prawa europejskiego ustalonych przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości i Sąd Pierwszej Instancji. W praktyce za przykład złego zarządzania uważa się nieprawidłowości proceduralne, nadużycie władzy, dyskryminację, przewlekłość postępowania, czy też odmowę udzielenia informacji

115. Działania podejmowane przez Ombudsmana UE,

A) z inicjatywy własnej lub w wyniku skargi wszczyna wszelkie dochodzenia, które uzna za uzasadnione, w celu wyjaśnienia jakichkolwiek podejrzeń o niewłaściwe administrowanie w działaniach instytucji lub organów wspólnotowych.

B) informuje o dochodzeniu zainteresowaną instytucję lub organ, które mogą przekazywać mu wszelkie użyteczne uwagi.

C) przeprowadza kontrole, które uważa za uzasadnione )z wyjątkiem przypadków, gdy zarzucane fakty są lub były przedmiotem postępowania sądowego.

D) W przypadku, gdy uzna skargę za dopuszczalną wszczyna postępowanie wstępne, a następnie zwraca się o opinię do instytucji, której działanie (lub jego brak) jest przedmiotem skargi

E) może żądać wydania przez instytucje i organy wspólnotowe wszelkich informacji, oraz umożliwienia mu dostępu do właściwych akt.

F)w miarę możliwości poszukuje wspólnie z zainteresowaną instytucją lub organem rozwiązania pozwalającego na wyeliminowanie niewłaściwego administrowania i na pozytywne rozstrzygnięcie skargi.

G) jeżeli ujawni przypadek niewłaściwego administrowania, przedkłada on zainteresowanej instytucji lub organowi projekty zaleceń. Przekazuje następnie sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu oraz zainteresowanej instytucji lub organowi. Sprawozdanie może zawierać zalecenia. Osoba, która złożyła skargę, jest informowana przez Rzecznika o wynikach dochodzenia, o opinii wyrażonej przez zainteresowaną instytucję lub organ, jak również o ewentualnych zaleceniach Rzecznika

H) Na zakończenie każdej sesji rocznej przedstawia Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie dotyczące wyników jego dochodzeń,

116. Pojęcie Korporacji, korporacji ochrony prawa oraz organizacji korporacyjno - zawodowej.

Korporacja - zrzeszenie osób uznane za osobę prawną, powołane do realizacji wspólnych celów.

Korporacje ochrony prawa - to korporacja pozostająca w ścisłej symbiozie z organami państwa, do zakresu kompetencji której należy
**wymiar sprawiedliwości

**wydawanie decyzji administracyjnych

**sporządzanie opinii prawnych,

**opracowywanie projektów aktów prawnych

**występowanie przed urzędami i sądami
Do organów ochrony prawa należą te, których funkcje wiążą się z rozstrzyganiem spraw oraz ustaleniem, czy norma prawna została naruszona i przez kogo oraz ze stosowaniem sankcji przewidzianych w ustawie.

Organizacje korporacyjno - zawodowe - zrzeszają one osoby wykonujące ten sam zawód i reprezentują ich interesy wobec organów państwa. [np. korporacje adwokackie, radców prawnych i notariuszy]

117. Kompetencje oraz kryteria cechujące adwokata.

Podstawa prawna: Prawo o adwokaturze z dnia 26 maja 1982 r.

Kompetencje:

świadczenie pomocy prawnej, a w szczególności na udzielanie porad prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Pomoc prawna świadczona jest osobom fizycznym, podmiotom gospodarczym oraz jednostkom organizacyjnym [organ państwowy lub samorządowy, osobę prawną, organizację społeczną lub polityczną oraz inny podmiot nieposiadający osobowości prawnej]

Kryteria cechujące adwokata: ???????????????????

• niezawisłość

• dochowywanie pełnej tajemnicy - Adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej.

• Adwokat podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i prokurator.

• Korzysta z wolności słowa i pisania w graniach określonych przez kompetencje

• Wszystkie działania adwokatów muszą być zgodne z zasadami etyki adwokackiej,

118. Aplikacja Adwokacka oraz wykonywanie zawodu.

Aplikacja:

Nabór na aplikację adwokacką przeprowadza się w drodze egzaminu konkursowego na aplikację adwokacką,

Aplikantem adwokackim może być osoba, która:

1) jest nieskazitelnego charakteru i swym dotychczasowym zachowaniem daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu adwokata,

  2)  korzysta w pełni z praw publicznych oraz ma pełną zdolność do czynności prawnych,

  3)   ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,

Wpis na listę aplikantów adwokackich następuje po przeprowadzeniu egzaminu konkursowego na podstawie uchwały okręgowej rady adwokackiej właściwej ze względu na miejsce złożenia zgłoszenia. Uzyskanie przez kandydata pozytywnej oceny z egzaminu konkursowego uprawnia go do złożenia wniosku o wpis na listę aplikantów adwokackich w ciągu 2 lat od dnia ogłoszenia wyników egzaminu konkursowego.

Nie można odmówić wpisu osobie spełniającej w.w warunki.

Egzamin konkursowy przeprowadzają komisje egzaminacyjne do spraw aplikacji adwokackiej przy Ministrze Sprawiedliwości, powołane na obszarze właściwości jednej lub kilku okręgowych rad adwokackich.

Egzamin konkursowy polega na sprawdzeniu wiedzy kandydata na aplikanta adwokackiego, z zakresu prawa: konstytucyjnego, karnego, postępowania karnego, karnego skarbowego, wykroczeń, cywilnego, postępowania cywilnego, gospodarczego, spółek prawa handlowego, pracy i ubezpieczeń społecznych, rodzinnego i opiekuńczego, administracyjnego, postępowania administracyjnego, finansowego, europejskiego, ustroju sądów, samorządu adwokackiego i innych organów ochrony prawnej działających w Rzeczypospolitej Polskiej, a także warunków wykonywania zawodu adwokata i etyki tego zawodu.

Egzamin konkursowy przeprowadza się raz w roku, w terminie wyznaczonym przez Ministra Sprawiedliwości, nie później niż do 30 września przed rozpoczęciem roku szkoleniowego, równocześnie w tym samym dniu w Rzeczypospolitej Polskiej,

Minister Sprawiedliwości każdego roku powołuje zespół do przygotowania pytań na egzamin konkursowy dla kandydatów.

W skład zespołu konkursowego wchodzi 5 osób, w tym 3 przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości oraz 2 przedstawicieli delegowanych przez Naczelną Radę Adwokacką.

 Przewodniczący zespołu konkursowego, wyznaczony przez Ministra Sprawiedliwości spośród jego przedstawicieli, kieruje pracami zespołu oraz określa tryb pracy zespołu.

Zespół konkursowy przygotowuje jeden zestaw pytań w formie testu wyboru na egzamin konkursowy dla kandydatów.

Każda okręgowa rada adwokacka może zgłaszać zespołowi konkursowemu, za pośrednictwem przewodniczącego zespołu, propozycje pytań.

W terminie do dnia 30 czerwca każdego roku Minister Sprawiedliwości zamieszcza w dzienniku o zasięgu ogólnopolskim i Biuletynie Informacji Publicznej, ogłoszenie o egzaminie konkursowym, w którym podaje w szczególności:

  1)  termin złożenia zgłoszenia o przystąpieniu do egzaminu konkursowego na aplikację adwokacką, zwanego dalej "zgłoszeniem",

  2)  właściwość miejscową każdej z komisji i adres jej siedziby,

  3)  termin przeprowadzenia egzaminu konkursowego,

  4)  wysokość opłaty konkursowej,

 Zgłoszenie, powinno zawierać:

  1)  wniosek o dopuszczenie do egzaminu konkursowego,

  2)  kwestionariusz osobowy,

  3)  życiorys,

  4)  oryginał albo urzędowy odpis dyplomu ukończenia wyższych studiów prawniczych w Polsce i uzyskania tytułu magistra lub zagranicznych studiów prawniczych uznanych w Polsce, albo zaświadczenie o zdaniu egzaminu magisterskiego,

  5)  informację o niekaralności z Krajowego Rejestru Karnego opatrzoną datą nie wcześniejszą niż miesiąc przed jej złożeniem,

  6)  zdjęcia.

Zgłoszenie powinno być złożone przez kandydata najpóźniej 45 dni przed dniem rozpoczęcia egzaminu konkursowego do komisji, o której mowa w ust. 1 pkt 2.

Kandydat uiszcza opłatę za udział w egzaminie konkursowym, która stanowi dochód budżetu państwa.

APLIKACJA ADWOKACKA trwa trzy lata i sześć miesięcy, przy czym co najmniej przez okres sześciu miesięcy odbywa się w sądzie, prokuraturze, kancelarii notarialnej lub innej instytucji publicznej na podstawie skierowania okręgowej rady adwokackiej.

Aplikantowi, który odbył aplikację adwokacką, właściwa okręgowa rada adwokacka wydaje zaświadczenie o odbyciu aplikacji adwokackiej.

Szkolenie aplikantów adwokackich może być organizowane wspólnie z aplikantami radcowskimi.

Aplikant adwokacki odbywa aplikację adwokacką pod kierunkiem patrona wyznaczonego przez dziekana okręgowej rady adwokackiej. Zadaniem patrona jest przygotowanie aplikanta adwokackiego do wykonywania zawodu adwokata w rozumieniu niniejszej ustawy.

Patron może zatrudniać aplikanta na podstawie stosunku pracy.

 Pracownikowi wpisanemu na listę aplikantów adwokackich przysługuje zwolnienie od pracy w celu uczestniczenia w obowiązkowych zajęciach szkoleniowych, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

Aplikacja adwokacka jest odpłatna.

Po sześciu miesiącach aplikacji adwokackiej aplikant adwokacki może zastępować adwokata tylko przed sądem rejonowym, organami ścigania, organami państwowymi, samorządowymi i innymi instytucjami.

Po roku i sześciu miesiącach aplikacji adwokackiej aplikant adwokacki może także zastępować adwokata przed innymi sądami, z wyjątkiem Sądu Najwyższego i Naczelnego Sądu Administracyjnego oraz Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu.

Do egzaminu adwokackiego może przystąpić osoba, która odbyła aplikację adwokacką i otrzymała zaświadczenie o jej odbyciu, oraz:

1) doktorzy nauk prawnych,

  2)  osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych były zatrudnione na podstawie umowy o pracę na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu adwokackiego,

  3)  osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych wykonywały osobiście w sposób ciągły, na podstawie umów, do których stosuje się przepisy o zleceniu, usługi polegające na stosowaniu lub tworzeniu prawa przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu adwokackiego,

  4)  osoby, które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych prowadziły, przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat przed złożeniem wniosku o dopuszczenie do egzaminu adwokackiego, działalność gospodarczą wpisaną do Ewidencji Działalności Gospodarczej, jeżeli przedmiot tej działalności obejmował świadczenie pomocy prawnej, o której mowa w art. 4 ust. 1a,

  5)  osoby, które pracowały przez okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 8 lat, na stanowisku referendarza sądowego lub asystenta sędziego.

Egzamin adwokacki polega na sprawdzeniu przygotowania prawniczego osoby przystępującej do egzaminu adwokackiego, do samodzielnego i należytego wykonywania zawodu adwokata, w tym wiedzy i umiejętności jej praktycznego zastosowania z zakresu prawa: konstytucyjnego, karnego, postępowania karnego, karnego skarbowego, wykroczeń, cywilnego, postępowania cywilnego, gospodarczego, spółek prawa handlowego, pracy i ubezpieczeń społecznych, rodzinnego i opiekuńczego, administracyjnego, postępowania administracyjnego, finansowego, europejskiego oraz ustroju sądów, samorządu adwokackiego i innych organów ochrony prawnej działających w Rzeczypospolitej Polskiej, a także warunków wykonywania zawodu adwokata i etyki tego zawodu.

Egzamin adwokacki składa się z części pisemnej i ustnej.

Egzamin adwokacki przeprowadza się raz w roku, w terminie wyznaczonym przez Ministra Sprawiedliwości, nie później niż do dnia 31 maja. Część pisemna i ustna egzaminu rozpoczyna się równocześnie w tych samych dniach w Rzeczypospolitej Polskiej.

Kandydat uiszcza opłatę egzaminacyjną za udział w egzaminie adwokackim, która stanowi dochód budżetu państwa.

W części pisemnej egzaminu adwokackiego zdający opracowuje cztery tematy z zakresu różnych dziedzin prawa. Opracowanie tematu następuje w postaci sporządzenia odpowiedniego pisma procesowego lub opinii na podstawie akt sądowych. W tej części egzaminu może być przedstawiony problem prawny do rozstrzygnięcia przez zdającego na podstawie opisanego przypadku (casusu) lub opracowanie decyzji administracyjnej lub aktu prawa miejscowego.

Podczas części pisemnej egzaminu adwokackiego zdający może korzystać z tekstów aktów prawnych i komentarzy oraz orzecznictwa. Zdający nie może posiadać urządzeń służących do przekazu lub odbioru informacji.

Ocena każdego tematu z części pisemnej egzaminu adwokackiego dokonywana jest przy zastosowaniu skali od 0 do 30 punktów. Za część pisemną zdający może otrzymać nie więcej niż 120 punktów. Pozytywny wynik z części pisemnej egzaminu adwokackiego otrzymuje zdający, który uzyskał co najmniej 80 punktów.

2. Oceny tematów opracowanych przez zdającego w części pisemnej egzaminu adwokackiego dokonują niezależnie od siebie dwaj członkowie komisji. Każdy z nich wystawia na piśmie łączną ocenę zawierającą liczbę punktów wraz z uzasadnieniem i przekazuje ją niezwłocznie przewodniczącemu komisji. Liczba punktów, które otrzymuje zdający z egzaminu pisemnego, jest sumą średnich ocen wystawionych przez członków komisji za poszczególne tematy.

3. Przewodniczący komisji przechowuje dokumenty zawierające oceny wystawione przez członków komisji.

Zdający, który uzyskał pozytywną ocenę z części pisemnej egzaminu adwokackiego, przystępuje do części ustnej egzaminu.

Za część ustną egzaminu adwokackiego zdający może otrzymać łącznie nie więcej niż 76 punktów.

Pozytywny wynik z egzaminu adwokackiego otrzymuje zdający, który uzyskał łącznie za część pisemną i ustną egzaminu co najmniej 130 punktów.

***Wykonywanie zawodu:

Tytuł zawodowy "adwokat" podlega ochronie prawnej.

Adwokat może wykonywać zawód w kancelarii adwokackiej, w zespole adwokackim oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w spółkach cywilnej, jawnej i partnerskiej oraz komplementariuszami w spółce komandytowej mogą być wyłącznie adwokaci lub adwokaci i radcowie prawni, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę, a wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej.

Zawód adwokata polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Pomoc prawna świadczona jest osobom fizycznym, podmiotom gospodarczym oraz jednostkom organizacyjnym [organ państwowy lub samorządowy, osobę prawną, organizację społeczną lub polityczną oraz inny podmiot nieposiadający osobowości prawnej]

Klient powierzający adwokatowi prowadzenie sprawy zawiera z adwokatem umowę pełnomocnictwa. Udzielone adwokatowi pełnomocnictwo może być albo ogólne, albo do prowadzenia konkretnej sprawy, albo do wykonywania niektórych tylko czynności procesowych. Poza umową pełnomocnictwa klient zawiera jeszcze z adwokatem umowę zlecenie w rozumieniu art. 734. k.c. z mocy, której adwokat zobowiązuje się do dokonania czynności prawnych dla dającego zlecenie, za wynagrodzeniem określonym w tej umowie.

Jeżeli natomiast adwokat wykonuje zawód w zespole adwokackim, to wówczas umowę zlecenia z klientem zawiera kierownik zespołu adwokackiego w imieniu tego zespołu. Zespół z mocy tej umowy zespół zobowiązuje się do dokonania czynności prawnych dla dającego zlecenie. Oprócz umowy zlecenie klient zawiera umowę pełnomocnictwa, jednakże nie z zespołem, lecz z adwokatem, który ma prowadzić sprawę.

Adwokat obowiązany jest zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzielaniem pomocy prawnej.

Adwokat podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i prokurator.

Adwokat przy wykonywaniu zawodu adwokackiego korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przez zadania adwokatury i przepisy prawa.

Opłaty za czynności adwokackie ustala umowa z klientem.

Adwokat nie może wykonywać zawodu:

  1)  jeżeli pozostaje w stosunku pracy [nie dotyczy pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych]

  2)   jeżeli jego małżonek pełni funkcje sędziowskie, prokuratorskie lub w okręgu izby adwokackiej - w organach dochodzeniowo-śledczych,

  3)  jeżeli został uznany za trwale niezdolnego do wykonywania zawodu,

  4)  jeżeli został ubezwłasnowolniony,

  5)  w razie orzeczenia kary zawieszenia w czynnościach zawodowych albo tymczasowego zawieszenia w wykonywaniu czynności zawodowych.

Adwokat nie może wykonywać zawodu w okręgu tej izby, w której spokrewniona z nim osoba do drugiego stopnia lub spowinowacona z nim w pierwszym stopniu pełni funkcje sędziowskie, prokuratorskie lub w okręgu izby adwokackiej - w organach dochodzeniowo-śledczych

Okręgowa rada adwokacka skreśla adwokata z listy w wypadku:

  1)  śmierci,

  2)  wystąpienia z adwokatury,

  3)  przeniesienia siedziby zawodowej do innej izby adwokackiej,

  4)  objęcia stanowiska w organach wymiaru sprawiedliwości, organach ścigania lub rozpoczęcia wykonywania zawodu notariusza,

4a)   podjęcia pracy w Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa,

  5)  powołania do wojskowej służby zawodowej,

  6)  (skreślony),

  7)  utraty z mocy wyroku sądowego praw publicznych lub prawa wykonywania zawodu,

  8)  orzeczenia dyscyplinarnego o wydaleniu z adwokatury.

119. Organizacja samorządu adwokackiego.

Adwokatura zorganizowana jest na zasadach samorządu zawodowego. Adwokaturę stanowi ogół adwokatów i aplikantów adwokackich.

Zadaniem samorządu zawodowego adwokatury jest:

  1)  tworzenie warunków do wykonywania ustawowych zadań adwokatury,

  2)  reprezentowanie adwokatury i ochrona jej praw,

  3)  sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem przepisów o wykonywaniu zawodu adwokata,

  4)  doskonalenie zawodowe adwokatów i kształcenie aplikantów adwokackich,

  5)  ustalanie i krzewienie zasad etyki zawodowej oraz dbałość o ich przestrzeganie,

  6)  sprawowanie zarządu majątkiem samorządu adwokackiego i rozporządzanie nim.

Organami samorządu adwokackiego są:

A) Organy adwokatury:

• Krajowy Zjazd Adwokatury,

• Naczelna Rada Adwokacka,

• Wyższy Sąd Dyscyplinarny

• Wyższa Komisja Rewizyjna.

B) Organy izby adwokackiej:

• zgromadzenie izby składające się z adwokatów wykonujących zawód oraz delegatów pozostałych adwokatów,

• okręgowa rada adwokacka,

• sąd dyscyplinarny,

• komisja rewizyjna.

C) Organami zespołu adwokackiego:

• zebranie zespołu,

• kierownik zespołu,

• komisja rewizyjna w zespołach liczących więcej niż 12 członków, a w zespołach mniejszych, jeżeli zostanie ona powołana uchwałą zebrania zespołu.

Naczelna Rada Adwokacka, izby adwokackie i zespoły adwokackie mają osobowość prawną.

Organy adwokatury:

• KRAJOWY ZJAZD ADWOKATURY,

Krajowy Zjazd Adwokatury stanowią delegaci wybrani w proporcji do liczby członków izby, ustalonej przez Naczelną Radę Adwokacką, jednakże nie mniej niż sześciu delegatów z każdej izby. W Krajowym Zjeździe uczestniczą, niebędący delegatami, członkowie Naczelnej Rady Adwokackiej oraz dziekani okręgowych izb adwokackich.

Krajowy Zjazd Adwokatury odbywa się co trzy lata. Zjazd zwołuje Naczelna Rada Adwokacka. Powinien się on odbyć w ciągu miesiąca od daty dokonania wyborów we wszystkich izbach adwokackich.  Nadzwyczajny Krajowy Zjazd może być zwołany na żądanie Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej, Wyższej Komisji Rewizyjnej, co najmniej jednej trzeciej członków Naczelnej Rady Adwokackiej albo co najmniej jednej trzeciej okręgowych rad adwokackich.

Do zakresu działania Krajowego Zjazdu Adwokatury należy w szczególności:

  1)  wybór prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej, prezesa Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i przewodniczącego Wyższej Komisji Rewizyjnej,

  2)  wybór - niebędących dziekanami - adwokatów wchodzących w skład Naczelnej Rady Adwokackiej,

  3)  wybór członków i zastępców członków Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Wyższej Komisji Rewizyjnej,

  4)  rozpatrywanie i zatwierdzanie sprawozdań Naczelnej Rady Adwokackiej, Wyższego Sądu Dyscyplinarnego i Wyższej Komisji Rewizyjnej oraz zatwierdzanie - po wysłuchaniu wniosków Wyższej Komisji Rewizyjnej - zamknięć rachunkowych i udzielanie Naczelnej Radzie Adwokackiej absolutorium,

  5)  wytyczanie kierunków działania samorządu adwokackiego, a także ustalanie liczby izb adwokackich,

  6)  uchwalanie regulaminów dotyczących:

a)    trybu wyborów do organów adwokatury i organów izb adwokackich oraz działania tych organów,

 7)  określanie podstawowych zasad tworzenia funduszów i gospodarowania majątkiem adwokatury.

• NACZELNA RADA ADWOKACKA,

Naczelną Radę Adwokacką tworzą:

  1)  prezes Naczelnej Rady Adwokackiej,

  2)  adwokaci wybrani przez Krajowy Zjazd Adwokatury w liczbie odpowiadającej liczbie dziekanów okręgowych rad adwokackich, nie więcej jednak niż ośmiu adwokatów z tej samej izby,

  3)  dziekani okręgowych rad adwokackich.

Siedzibą Naczelnej Rady Adwokackiej jest m.st. Warszawa.

Do zakresu działania Naczelnej Rady Adwokackiej należy:

  1)  reprezentowanie adwokatury,

  1a) uchylanie sprzecznych z prawem uchwał zgromadzenia izby,

  2)  nadzór nad działalnością Prezydium Naczelnej Rady Adwokackiej,

  3)  nadzór nad działalnością okręgowych rad adwokackich oraz nadzór nad kształceniem aplikantów przez te rady,

  4)  ustalanie zasięgu terytorialnego izb adwokackich oraz ich siedzib,

  5)  ustalanie liczby członków oraz ich zastępców, organów poszczególnych izb adwokackich, a także liczby stale urzędujących członków tych organów i zasad ich wynagradzania,

  6)  wydawanie opinii, o o stawkach minimalnych za czynności adwokackie i wysokości opłat za czynność adwokackie

  7)  (skreślony),

  8)  rozpoznawanie odwołań od uchwał okręgowych rad adwokackich,

  9)  udzielanie opinii o projektach aktów prawodawczych oraz przedstawianie wniosków i postulatów w zakresie tworzenia i stosowania prawa,

  10) rozporządzanie i zarząd majątkiem Naczelnej Rady Adwokackiej,

  11) uchwalanie budżetu Naczelnej Rady Adwokackiej i określanie udziału poszczególnych izb adwokackich w pokrywaniu jej wydatków budżetowych,

11a)  uchwalanie zasad zwalniania aplikantów od ponoszenia w całości lub w części opłaty rocznej, a także odraczania jej płatności lub rozkładania jej na raty,

  12) uchwalanie regulaminów dotyczących:

a)    zasad wyboru delegatów adwokatów,

b)     zasad odbywania aplikacji adwokackiej,

c)    zasad funkcjonowania rad adwokackich,

d)    zakresu działania oraz zasad wynagradzania wizytatorów,

e)    (skreślona),

f)    wzorów pieczęci organów adwokatury,

g)    zasad tworzenia, organizowania, funkcjonowania i rozwiązywania zespołów adwokackich,

h)    zasad wykonywania zawodu indywidualnie lub w spółkach, o których mowa w art. 4a ust. 1,

i)    działania rzeczników dyscyplinarnych,

j)     (utraciła moc),

k)     zasad współdziałania adwokata z prawnikiem zagranicznym reprezentującym klienta w postępowaniu, w którym zgodnie z obowiązującymi przepisami wymagane jest, aby strona była reprezentowana przez adwokata lub radcę prawnego,

  13) zawieszanie w sprawowaniu funkcji ze względu na naruszenie podstawowych obowiązków poszczególnych członków organów izb adwokackich i organów zespołów adwokackich, z wyjątkiem członków sądów dyscyplinarnych, oraz zwracanie się do właściwych organów o ich odwołanie,

  14)  wykonywanie zadań określonych w ustawie o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

• WYŻSZY SĄD DYSCYPLINARNY

 Wyższy Sąd Dyscyplinarny składa się z dwudziestu trzech członków oraz trzech zastępców członków.

 Członkowie Wyższego Sądu Dyscyplinarnego wybierają spośród siebie jednego lub dwóch wiceprezesów.

Wyższy Sąd Dyscyplinarny w składzie trzech sędziów rozpoznaje jako instancja odwoławcza sprawy rozpoznawane w pierwszej instancji przez sądy dyscyplinarne.

Prezes Wyższego Sądu Dyscyplinarnego uczestniczy w posiedzeniach Naczelnej Rady Adwokackiej oraz składa jej okresowe informacje o stanie spraw dyscyplinarnych.

• WYŻSZA KOMISJA REWIZYJNA.

Wyższa Komisja Rewizyjna wykonuje kontrolę finansowej i gospodarczej działalności Naczelnej Rady Adwokackiej oraz kontrolę wykonywania uchwał Krajowego Zjazdu Adwokatury.

 Wyższa Komisja Rewizyjna składa się z przewodniczącego, zastępcy przewodniczącego i czterech członków oraz dwóch zastępców członków.

Przewodniczący Wyższej Komisji Rewizyjnej informuje Naczelną Radę Adwokacką i jej Prezydium o wynikach przeprowadzonych kontroli oraz ma prawo uczestniczyć w posiedzeniach tych organów.

ORGANY IZBY ADWOKACKIEJ:

• Zgromadzenie Izby składające się z adwokatów wykonujących zawód oraz delegatów pozostałych adwokatów,

Do zakresu działania zgromadzenia izby adwokackiej należy:

  1)  wybór delegatów na Krajowy Zjazd Adwokatury,

  2)  wybór dziekana, prezesa sądu dyscyplinarnego, przewodniczącego komisji rewizyjnej oraz członków i zastępców członków okręgowej rady adwokackiej, sądu dyscyplinarnego i komisji rewizyjnej,

  3)  uchwalenie budżetu izby i ustalanie wysokości składek rocznych na potrzeby izby,

  4)   określanie minimalnej i maksymalnej liczby członków izby adwokackiej,

  5)  rozpatrywanie i zatwierdzanie corocznych sprawozdań z działalności okręgowej rady adwokackiej,

  6)  zatwierdzanie - po wysłuchaniu wniosków komisji rewizyjnej - zamknięć rachunkowych i udzielanie okręgowej radzie adwokackiej absolutorium,

  7)  podejmowanie innych uchwał.

• OKRĘGOWA RADA ADWOKACKA,

 Okręgowa rada adwokacka składa się z dziekana, pięciu do piętnastu członków i z dwóch do czterech zastępców członków. 2. Prezesowi sądu dyscyplinarnego i przewodniczącemu komisji rewizyjnej przysługuje prawo do uczestnictwa w posiedzeniach okręgowej rady adwokackiej.

Okręgowa rada adwokacka wybiera ze swego grona jednego lub dwóch wicedziekanów, sekretarza, w razie potrzeby zastępcę sekretarza, skarbnika i rzecznika dyscyplinarnego, którzy łącznie z dziekanem stanowią prezydium rady. Ponadto okręgowa rada adwokacka wyznacza - spośród adwokatów - zastępców rzecznika dyscyplinarnego oraz powołuje przewodniczącego i członków zespołu wizytatorów.

Prezydium przygotowuje posiedzenia rady.

Do zakresu działania okręgowej rady adwokackiej należą wszystkie sprawy adwokatury, których załatwienia ustawa nie zastrzega organom adwokatury oraz innym organom izb adwokackich, organom zespołów adwokackich lub organom państwowym.

Do zakresu działania okręgowej rady adwokackiej należy występowanie do organów rejestrowych lub ewidencyjnych z wnioskiem o wszczęcie postępowania o wykreślenie z rejestru lub ewidencji podmiotu prowadzącego działalność w zakresie pomocy prawnej niezgodnie z przepisami ustawy.

Okręgowa rada adwokacka może zawiesić w czynnościach zawodowych, do czasu uiszczenia należności, adwokata, który zalega - pomimo wezwania - z zapłatą składki dłużej niż 6 miesięcy.

• SĄD DYSCYPLINARNY,

Sąd dyscyplinarny składa się z prezesa, wiceprezesa, sześciu do dwudziestu trzech członków oraz trzech zastępców członków.

Sąd dyscyplinarny orzeka w kompletach składających się z trzech sędziów.

• KOMISJA REWIZYJNA.

Do zakresu działania komisji rewizyjnej należy kontrola działalności finansowej i gospodarczej okręgowej rady adwokackiej oraz kontrola wykonywania uchwał zgromadzenia izby. Komisja rewizyjna składa się z przewodniczącego, z zastępcy przewodniczącego, trzech do pięciu członków oraz dwóch zastępców członków.

ORGANAMI ZESPOŁU ADWOKACKIEGO:

• ZEBRANIE ZESPOŁU,

Zebrania zespołu stanowią adwokaci - członkowie zespołu. Aplikanci adwokaccy mogą brać udział w zebraniu bez prawa głosu.

Do zakresu działania zebrania zespołu należy w szczególności:

  1)  ocena pracy zawodowej członków zespołu i aplikantów adwokackich,

  2)  wybór kierownika, a w miarę potrzeby także jego zastępcy,

  3)  odwołanie kierownika lub jego zastępcy przed upływem kadencji,

  4)  kontrola działalności kierownika zespołu, a zwłaszcza badanie i zatwierdzanie jego sprawozdań,

  5)  wybór komisji rewizyjnej,

  6)  uchwalanie preliminarza dochodów i wydatków zespołu,

  7)  przyjmowanie nowych członków, wypowiadanie członkostwa w zespole i wykluczanie z zespołu,

  8)  podejmowanie uchwały w sprawie zmiany lokalu zespołu,

  9)  podejmowanie uchwały w sprawie likwidacji zespołu

• KIEROWNIK ZESPOŁU

Kierownik zespołu prowadzi sprawy zespołu, jeżeli nie należą one do uprawnień innych organów oraz sprawy finansowe zespołu i wyznacza adwokatów z urzędu.

• KOMISJA REWIZYJNA w zespołach liczących więcej niż 12 członków, a w zespołach mniejszych, jeżeli zostanie ona powołana uchwałą zebrania zespołu.

Komisja Rewizyjna jest uprawniona do sprawowania kontroli nad działalnością finansową i gospodarczą zespołu

120. Zadania i kompetencje radców prawnych od strony podmiotowej i przedmiotowej

podstawa prawna: o radcach prawnych z dnia 6 lipca 1982 r.

Od strony podmiotowej zakres świadczenia pomocy prawnej przez radców prawnych jest szeroki. Obejmuje on bowiem podmioty gospodarcze, jednostki organizacyjne [tj. organy państwowe, samorządowe, osoby prawne, organizacje społeczne i polityczne, podmioty nie posiadające osobowości prawnej] oraz osoby fizyczne.

Przedmiotowy zakres: wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz na występowaniu przed sądami i urzędami. Ograniczenie przedmiotowe wykonywania zwodu: Wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, z wyjątkiem występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe.

121. Kryteria cechujące zawód Radcy Prawnego.

• Korzysta z wolności słowa i pisania w określonych przez prawo granicach

• Radca podczas i w związku z wykonywaniem obowiązków zawodowych korzysta z ochrony prawnej podobnie jak sędzia i prokurator.

• Może udzielić substytucji innemu radcy prawnemu, aplikantowi radcowskiemu lub adwokatowi

• możliwość odmowy przez radcę udzielenie pomocy prawnej z ważnych powodów

• prawo wypowiedzenia pełnomocnictwa

• ochrona prawna interesów klienta

• tajemnica zawodowa

• prawo do wynagrodzenia

122. Wykonywanie zawodu radcy prawnego

Zawód radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, a w szczególności na udzielaniu porad prawnych, sporządzaniu opinii prawnych, opracowywaniu projektów aktów prawnych oraz występowaniu przed sądami i urzędami.

Pomocą prawną jest w szczególności udzielanie porad i konsultacji prawnych, opinii prawnych, zastępstwo prawne i procesowe.

Radca prawny wykonuje zawód w ramach stosunku pracy, na podstawie umowy cywilnoprawnej, w kancelarii radcy prawnego oraz w spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej, przy czym wspólnikami w spółkach cywilnej, jawnej i partnerskiej oraz komplementariuszami w spółce komandytowej mogą być wyłącznie radcowie prawni lub radcowie prawni i adwokaci, a także prawnicy zagraniczni wykonujący stałą praktykę na, a wyłącznym przedmiotem działalności takich spółek jest świadczenie pomocy prawnej.

Zakres pomocy prawnej, terminy i warunki jej wykonywania oraz wynagrodzenie określa umowa.

Radcy prawnemu nie można polecać wykonania czynności wykraczającej poza zakres pomocy prawnej.

Radca prawny przy wykonywaniu czynności zawodowych korzysta z wolności słowa i pisma w granicach określonych przepisami prawa i rzeczową potrzebą.

Radca prawny podczas i w związku z wykonywaniem czynności zawodowych korzysta z ochrony prawnej przysługującej sędziemu i prokuratorowi.

Radca prawny może udzielić dalszego pełnomocnictwa (substytucji) innemu radcy prawnemu, adwokatowi, prawnikowi zagranicznemu wykonującemu stałą praktykę w zakresie wynikającym z ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.

Radca prawny może odmówić udzielenia pomocy prawnej tylko z ważnych powodów.

123. Pozycja zawodowa oraz kryteria cechujące zawód notariusza

podstawa prawna: Prawo o notariacie z dnia 14 lutego 1991 r.

Notariusz jest powołany do dokonywania czynności, którym strony są obowiązane lub pragną nadać formę notarialną (czynności notarialnych). Notariusz w zakresie swoich uprawnień, działa jako osoba zaufania publicznego, korzystając z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym.  Czynności notarialne, dokonane przez notariusza zgodnie z prawem, mają charakter dokumentu urzędowego.

Notariusz nie może:

A)podejmować zatrudnienia bez uzyskania uprzedniej zgody rady właściwej izby notarialnej, z wyjątkiem zatrudnienia w charakterze pracownika naukowo-dydaktycznego, dydaktycznego lub naukowego, chyba że wykonywanie tego zatrudnienia przeszkadza w pełnieniu jego obowiązków.

B) podejmować zajęcia, które by przeszkadzało w pełnieniu obowiązków albo mogło uchybiać powadze wykonywanego zawodu. Nie wolno mu w szczególności zajmować się handlem, przemysłem, pośrednictwem i doradztwem w interesach.

Czynności notarialnych notariusz dokonuje w kancelarii notarialnej. Kancelaria powinna być czynna w dniach powszednich co najmniej 6 godzin dziennie.

Jeżeli notariusz nie może pełnić swych obowiązków, wyznacza na ten czas zastępcę spośród asesorów notarialnych własnej kancelarii, informując o tym prezesa rady izby, lub spośród asesorów notarialnych innej kancelarii objętej właściwością izby notarialnej, w porozumieniu z prezesem rady danej izby.

Notariusz odpowiada dyscyplinarnie za przewinienia zawodowe, w tym za oczywistą i rażącą obrazę przepisów prawnych, uchybienia powadze lub godności zawodu, jak również za niespełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia,

Karami dyscyplinarnymi są:

  1)  upomnienie,

  2)  nagana,

  3)  kara pieniężna do wysokości pięciokrotnego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw, nie niższa od połowy tego wynagrodzenia,

  4)  pozbawienie prawa prowadzenia kancelarii.

124. Czynności wykonywane przez notariusza.

Notariusz:

• Sporządza akty notarialne

• Sporządza poświadczenia

• Doręcza oświadczenia

• Spisuje protokoły

• Sporządza protesty weksli i czeków

• Przyjmuje na przechowanie dokumenty, pieniądze i papiery wartościowe

• Sporządza wpisy, odpisy i wyciągi dokumentów

• Sporządza, na żądanie stron, projekty aktów, oświadczeń i innych dokumentów

• Sporządza inne czynności wynikające z odrębnych przepisów

125. Tryb powoływania oraz obowiązki notariusza.

Powoływanie:

Notariusza powołuje i wyznacza siedzibę jego kancelarii Minister Sprawiedliwości, na wniosek osoby zainteresowanej, po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej.

Notariuszem może być powołany ten, kto:

  1)  posiada obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich,

  2) jest nieskazitelnego charakteru i daje rękojmię prawidłowego wykonywania zawodu notariusza,

  3)   ⁽⁵⁾ ukończył wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskał tytuł magistra lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej,

  4)  odbył aplikację notarialną,

  5)  złożył egzamin notarialny,

  6)  pracował w charakterze asesora notarialnego co najmniej 3 lata,

  7)  ukończył 26 lat.

Wymagania, te nie dotyczą:

  1)  profesorów i doktorów habilitowanych nauk prawnych,

  2)  osób, które zajmowały stanowisko sędziego lub prokuratora,

  3)  osób, które wykonywały zawód adwokata lub radcy prawnego przez okres co najmniej 3 lat,

Notariusz jest obowiązany:

A) postępować zgodnie ze złożonym ślubowaniem oraz stale podnosić kwalifikacje zawodowe.

B) zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności notarialne.

C) ubezpieczyć się od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności

D) Przy dokonywaniu czynności notarialnych czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne.

E) udzielać stronom niezbędnych wyjaśnień dotyczących dokonywanej czynności notarialnej.

126. Definicja ustawowa komornika, jego zadania i czynności.

Podstawa prawna: o komornikach sądowych i egzekucji z dnia 29 sierpnia 1997 r.

Komornik sądowy, jest funkcjonariuszem publicznym działającym przy sądzie rejonowym.

Komornik wykonuje osobiście, na własny rachunek czynności egzekucyjne w sprawach cywilnych oraz inne czynności przekazane na podstawie odrębnych przepisów.

Nadzór zwierzchni nad działalnością komorników i działalnością samorządu komorniczego sprawuje Minister Sprawiedliwości. Nadzór ten nie może wkraczać w działania podlegające nadzorowi sądu. Krajowa Rada Komornicza sprawuje nadzór nad komornikami niezależnie od nadzoru sprawowanego przez Ministra Sprawiedliwości i prezesów sądów.

Komornikom powierza się w szczególności następujące zadania:

  1)  wykonywanie orzeczeń sądowych w sprawach o roszczenia pieniężne i niepieniężne oraz o zabezpieczenie roszczeń,

  2)  wykonywanie innych tytułów wykonawczych wydanych na podstawie odrębnych przepisów,

  3)  sporządzanie protokołu stanu faktycznego przed wszczęciem procesu sądowego lub przed wydaniem orzeczenia na zarządzenie sądu lub prokuratora.

Komornik, ma prawo:

  1)  doręczania zawiadomień sądowych, obwieszczeń, protestów i zażaleń oraz innych dokumentów za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty,

  2)  na wniosek organizatora licytacji - sprawowania urzędowego nadzoru nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybiciem najniższej lub najwyższej oferty.

Komornik prowadzi kancelarię komorniczą,

Komornik jest obowiązany:

A)postępować zgodnie z przepisami prawa, złożonym ślubowaniem i zasadami etyki zawodowej oraz podnosić kwalifikacje zawodowe.

B)do złożenia oświadczenia o swoim stanie majątkowym

C) zachować w tajemnicy okoliczności sprawy, o których powziął wiadomość ze względu na wykonywane czynności. [Obowiązek zachowania tajemnicy ustaje, gdy komornik składa zeznanie przed sądem w charakterze świadka.]

D)w terminie tygodniowym przekazać uprawnionemu wyegzekwowane należności, a jeżeli dopuści do opóźnienia, jest obowiązany zapłacić uprawnionemu odsetki od kwot otrzymanych i nie rozliczonych w terminie.

E)do naprawienia szkody wyrządzonej przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu czynności.

F)do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody, które mogą zostać wyrządzone w związku z jego działalnością egzekucyjną, a w przypadku gdy komornik zatrudnia pracowników, również do zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej za szkody, które mogą zostać wyrządzone działaniem jego pracowników w związku z postępowaniem egzekucyjnym.

G)złożyć przed dniem 1 lutego każdego roku roczne sprawozdanie ze swojej działalności.

H)działać na obszarze swojego rewiru, [Wierzyciel ma prawo wyboru komornika w granicach właściwości sądu apelacyjnego],
I)do przyjęcia wniosku o wszczęcie postępowania egzekucyjnego, do którego przeprowadzenia jest właściwy.

Komornikiem sądowym może być ten, kto:

  1)  posiada obywatelstwo polskie i korzysta z pełni praw cywilnych i obywatelskich,

  2)  jest nieskazitelnego charakteru,

  3)  ukończył wyższe studia prawnicze lub administracyjne,

  4)  odbył aplikację komorniczą,

  5)  złożył egzamin komorniczy,

  6)  ukończył 25 lat.

Komornika powołuje Minister Sprawiedliwości na wniosek zainteresowanego.

w razie stwierdzenia jakiejkolwiek herezji proszę o uprzejmy donos

[e-mail]

1

---