Przykład- KALKULACJA PODZIAŁOWA PROSTA
W okresie sprawozdawczym jednostka poniosła następujące koszty:
materiały bezpośrednie 87 200 zł
koszty przerobu 68 400 zł
koszty zarządu 15 200 zł
razem 170 800 zł
W okresie tym wytworzono 360 kg wyrobu gotowego oraz 40 kg produkcji w toku przerobionej w
50 %. Remanent początkowy produkcji w toku nie wystąpił. Materiały bezpośrednie wydawane są do produkcji w całości, w momencie jej podjęcia, zaś koszty przerobu i zarządu narastają proporcjonalnie do stopnia przerobu.
Kalkulacja powinna mieć przebieg następujący:
1. ustalenie liczby jednostek kalkulacyjnych :
dla podziału kosztów materiału : 360 kg + 40 kg = 400 kg
dla podziału kosztów przerobu i zarządu 360+20(50%z40)=380
2. ustalenie jednostkowego kosztu materiałów :
87 200 : 400 kg = 218 zł na 1 kg
3. ustalenie jednostkowego kosztu przerobu :
68 400 : 380 kg = 180 zł na 1 kg
4. ustalenie jednostkowego kosztu zarządu :
15 200 : 380 kg = 40 zł na 1 kg
5. ustalenie całkowitego kosztu jednostkowego wyrobu gotowego i produkcji w toku :
Lp. |
Rodzaj kosztu |
Koszt jednostkowy w zł |
|
|
|
wyrobu gotowego |
produkcja w toku |
1. |
Materiały bezpośrednie |
218 |
218 |
2. |
Koszty przerobu |
180 |
90 |
3. |
Koszty zarządu |
40 |
20 |
Razem |
438 |
328 |
Przykład- KALKULACJA PODZIAŁOWA ZE WSPÓŁCZYNNKAMI
Stan kosztów produkcji na koniec miesiąca jest następujący:
materiały bezpośrednie 40.000,-
płace bezpośrednie 20.000,-
koszty wydziałowe 15.000,-
razem 75.000,-
Przedsiębiorstwo produkuje dwa wyroby A i B z tych samych surowców, według tej samej technologii. W miesiącu sprawozdawczym wyprodukowano:
wyrób A - 80 szt. wyrobów gotowych i 40 szt. produktów niezakończonych przerobionych
w 50%;
wyrób B - 170 szt. wyrobów gotowych i 75 szt. produktów niezakończonych przerobionych
w 40%;
Zużycie materiałów na jednostkę wyrobu wynosi:
wyrób A - 1 kg;
wyrób B - 2 kg;
Dla kosztów przerobu przyjęto współczynnik 3 i 2. Wielkość produkcji odpowiada normalnemu wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.
Rozwiązanie
1.Obliczenie wielkości produkcji bieżącego miesiąca:
wyrób A
80 szt. wyrobów gotowych przerobionych w 100% 80 szt.
40 szt. półfabrykatów przerobionych w 50% 20 szt.
100 szt.
wyrób B
170 szt. wyrobów gotowych przerobionych w 100% 170 szt.
75 szt. półfabrykatów przerobionych w 40% 30 szt.
200 szt
Tabele kalkulacyjne
Koszty materiałowe bezpośrednie
Nazwa wyrobu
|
Ilość umowna (szt.)
|
Współczynnik
|
Ilość jednostek współczynnikowych
|
Koszt wytworzenia jednostki współczynnikowej w zł
|
Koszt wytworzenia jednostki wyrobów gotowych w zł
|
Koszt wytworzenia jednostki półfabrykatów w zł |
A |
100 |
1 |
100*1 = 100 |
40.000: 500 = 80 |
1 x 80 = 80 |
80 x 50% = 40 |
B |
200 |
2 |
200*2 = 400 |
40.000: 500 = 80 |
2 x 80 = 160 |
160 x 40% = 64 |
500 |
Pozostałe koszty
Nazwa wyrobu
|
Ilość umowna (szt.)
|
Współczynnik
|
Ilość jednostek współczynnikowych
|
Koszt wytworzenia jednostki współczynnikowej w zł
|
Koszt wytworzenia jednostki wyrobów gotowych w zł
|
Koszt wytworzenia jednostki półfabrykatów w zł
|
A |
100 |
3 |
100*3 = 300 |
35.000: 700 = 50 |
3 x 50 = 150 |
150 x 50% =75 |
B |
200 |
2 |
200*2 = 400 |
35.000: 700 = 50 |
2 x 50 = 100 |
100 x 40% =40 |
700 |
Obliczenie łącznego kosztu produkowanych wyrobów
Koszty w zł |
Wyrób A |
Wyrób B |
Wyrób niezakończony A |
Wyrób niezakończony B |
Materiały bezpośrednie |
80 |
160 |
40 |
64 |
Pozostałe koszty |
150 |
100 |
75 |
40 |
Razem koszt wytworzenia |
230 |
260 |
115 |
104 |
Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
Koszty wytworzenia wyrobów gotowych:
wyrobu A 80 szt. x 230 = 18.400
wyrobu B 170 szt. x 260 = 44.200
Koszty wytworzenia półfabrykatów:
wyrobu A 40 szt. x 115 = 4.600
wyrobu B 75 szt. x 104 = 7.800
75.000
Przykład- KALKULACJA PODZIAŁOWA PROCESOWA
Spółka ABC produkuje trzy rodzaje wyrobów x, y, z z tego samego surowca w dwóch fazach technologicznych na odrębnych wydziałach produkcyjnych.
W czerwcu poniesiono koszty w zł:
FAZA I
w tym - materiały bezpośrednie 30.000
- płace bezpośrednie 20.000
- koszty wydziałowe 28.000
FAZA II
w tym - materiały bezpośrednie 35.000
- płace bezpośrednie 25.000
- koszty wydziałowe 27.10
165.100,-
Wyprodukowano w tym samym okresie w fazie I półfabrykatów:
wyrób x:
80 szt. przerobionych w 100%
200 szt. przerobionych w 50%
wyrób y:
100 szt. przerobionych w 100%
100 szt. przerobionych w 40%
wyrób z:
70 szt. przerobionych w 100%
100 szt. przerobionych w 30%
ZAŁOŻENIA
1. Rozliczenie kosztów półfabrykatów dokonywane wg TKW.
2. Koszty fazy I rozliczane są na poszczególne półfabrykaty wg współczynników:
koszty materiałów bezpośrednich 1 : 2 : 3
koszty płacy bezpośredniej 2 : 3 : 1
koszty wydziałowe 1 : 2 : 4
3. Koszty fazy II rozliczane są na poszczególne półfabrykaty wg współczynników:
koszty bezpośrednie 3 : 2 : 7
koszty wydziałowe 3 : 2 : 1
Rozwiązanie
1. Obliczenie wielkości produkcji
dla x 80 szt. x 100% + 200 szt. x 50% = 180 szt.
dla y 100 szt. x 100% + 100 szt. x 40% = 140 szt.
dla z 70 szt. x 100% + 100 szt. x 30% = 100 szt.
Na podstawie danych można stwierdzić, że można skorzystać z kalkulacji podziałowej ze współczynnikami. Tworzy się tabele kalkulacyjną dla fazy I.
Pozycja kalkulacyjna |
Nazwa wyrobu |
Ilość umowna w szt. |
Współczynnik |
Ilość jednostek współczynnikowych |
Koszty wytworzenia jednostki współczynnikowej w zł |
Koszt wytworzenia jednostki wyrobu w zł |
Materiały bezpośrednie |
x |
180 |
1 |
180 x 1 = 180 |
30.000:760=39,47 |
39,47 x 1 = 39,47 |
|
y |
140 |
2 |
140 x 2 = 280 |
|
39,47 x 2 = 78,95 |
|
z |
100 |
3 |
100 x 3 = 300 |
|
39,47 x 3 = 118,42 |
760 |
||||||
Płace bezpośrednie |
x |
180 |
2 |
180 x 2 = 360 |
20.000:880=22,73 |
22,73 x 2 = 45,45 |
|
y |
140 |
3 |
140 x 3 = 420 |
|
22,73 x 3 = 68,18 |
|
z |
100 |
1 |
100 x 1 = 100 |
|
22,73 x 1 = 22,73 |
880 |
||||||
Koszty wydziałowe |
x |
180 |
1 |
180 x 1= 180 |
28.000:860=32,56 |
32,56 x 1 = 32,56 |
|
y |
140 |
2 |
140 x 2 = 280 |
|
32,56 x 2 = 65,12 |
|
z |
100 |
4 |
100 x 4 = 400 |
|
32,56 x 4 = 130,23 |
860 |
Całkowity koszt jednostkowy półfabrykatów w fazie I w zł (sumujemy koszt wytworzenia jednostki wyrobu poszczególnych produktów)
dla x 39,47 + 45,46 + 32,56 = 117,49
dla y 78,94 + 68,19 + 65,12 = 212,25
dla z 118,41 + 22,73 + 130,24 = 271,38
Wyceniamy półfabrykaty przekazanych do fazy II
dla x 80 szt. x 117,49 = 9.399,20
dla y 100 szt. x 212,25 = 21.225
dla z 70 szt. x 271,38 = 18.996,60
Tworzy się tabele kalkulacyjną jak przy fazie I, wpisując odpowiednie współczynniki dla fazy II
Pozycja kalkulacyjna |
Nazwa wyrobu |
Ilość umowna w szt. |
Współczynnik |
Ilość jednostek współczynn. |
Koszty wytworzenia jednostki współczynnikowej w zł |
Koszt wytworzenia jednostki wyrobu w zł |
Koszty bezpośrednie (materiały bez.i płace bez. |
x |
180 |
3 |
180 x 3 = 240 |
60.000:930=64,52 |
64,52 x 3 = 193,55 |
|
y |
100 |
2 |
100 x 2 = 200 |
|
64,52x 2 = 129,03 |
|
z |
70 |
7 |
70 x 7 = 490 |
|
64,52 x 7 = 451,61 |
930 |
||||||
Koszty wydziałowe |
x |
80 |
3 |
80 x 3= 240 |
27.100:510=53,14 |
53,14 x 3 = 159,41 |
|
y |
100 |
2 |
140 x 2 = 200 |
|
53,14 x 2 = 106,27 |
|
z |
70 |
1 |
70x 1 = 7 |
|
53,14 x 1 = 53,14 |
510 |
Całkowity koszt jednostkowy wyrobów gotowych w fazie II w zł (sumujemy koszt wytworzenia jednostki wyrobu poszczególnych produktów)
dla x 193,56 + 159,42 = 352,96
dla y 129,04 + 106,28 = 235,31
dla z 451,64 + 53,14 = 504,75
Ustalamy koszt wytworzenia wyrobu gotowego w zł (sumujemy całkowity koszt jednostkowy wyrobu gotowego fazy I i fazy II poszczególnych produktów)
dla x 117,49 + 352,98 = 470,45
dla y 212,38 + 504,78 = 447,55
dla z 271,38 + 504,78 = 776,13
Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
koszt wytworzenia wyrobu gotowego x 80 szt. x 470,45 = 37.635,72
koszty wytworzenia półfabrykatu x 100 szt. x 117,49 = 11.748,64
koszt wytworzenia wyrobu gotowego y 100 szt. x 447,55 = 44.755,22
koszty wytworzenia półfabrykatu y 40 szt. x 212,25 = 8.489,82
koszt wytworzenia wyrobu gotowego z 70 szt. x 776,13 = 54.329,17
koszty wytworzenia półfabrykatu z 30 szt. x 271,38 = 8.141,43
165.100,00
Przykład- KALKULACJA DOLICZENIOWA ZLECENIOWA
Koszty bezpośrednie w zł przedsiębiorstwa produkcyjnego kształtują się według kart kalkulacyjnych zleceń następująco:
|
Zlecenie nr.1 |
Zlecenie nr.2 |
RAZEM |
Materiały bezpośrednie |
1.600 |
1.200 |
2.800 |
Płace bezpośrednie |
800 |
400 |
1.200 |
|
2.400 |
1.600 |
|
Koszty wydziałowe w zł wynoszą 1.000 i są dzielone proporcjonalnie do kosztów bezpośrednich. Zakończono zlecenie nr 1 na 500 szt. wyrobów A, zlecenia nr 2 nie zakończono.
Rozwiązanie
Rozliczenie kosztów wydziałowych.
Wiedząc, że koszty bezpośrednie dwóch zleceń wynoszą 4.000 możemy obliczyć, jaka część kosztów wydziałowych przypada na każde zlecenie.
(1.000 : 4.000) x 100% = 25%
narzut kosztów wydziałowych na:
zlecenie nr 1 2.400 x 25% 600
zlecenie nr 2 1.600 x 25% 400
Pozycja kalkulacyjna |
Zlecenie nr 1 |
Zlecenie nr.2 |
RAZEM |
Materiały bezpośrednie w zł |
1600 |
1200 |
2800 |
Płace bezpośrednie w zł |
800 |
400 |
1200 |
Koszty wydziałowe w zł |
600 |
400 |
1000 |
TKW* w zł |
3000 |
2000 |
5000 |
*Techniczny Koszt Wytworzenia
Przykład- KLAKULACJA DOLICZENIOWA ASORTYMENTOWA
Spółka Q zrealizowała produkcję asortymentu:
a - 90 szt. wyrobów gotowych i 40 szt. wyrobów niezakończonych, przerobionych w 25%;
b - 160 szt. wyrobów gotowych i 80 szt. wyrobów niezakończonych, przerobionych w 50%;
Koszty w zł wyniosły:
materiały bezpośrednie
na realizację asortymentu a 20.000
na realizację asortymentu b 22.000
płace bezpośrednie
na realizację asortymentu a 30.000
na realizację asortymentu b 20.000
koszty wydziałowe 10.000
koszty zarządu 20.000
razem koszty 122.000
Rozwiązanie
Ustalamy umowną ilość wyrobów określonego asortymentu
asortyment a
90 szt. x 100% + 40 szt. x 25% = 100 szt.
asortyment b
160 szt. x 100% + 80 szt. x 50% = 200 szt.
Kluczem podziałowym przy podziale kosztów wydziałowych i kosztów zarządu są płace bezpośrednie.
Rozliczenie kosztów wydziałowych w zł (10.000 : 50.000) x 100% = 20%
narzut kosztów wydziałowych na:
asortyment a 30.000 x 20% 6.000
asortyment b 20.000 x 20% 4.000
Rozliczenie kosztów zarządu w zł (20.000 : 50.000) x 100% = 40%
narzut kosztów zarządu na :
asortyment a 30.000 x 40% 12.000
asortyment b 20.000 40% 8.000
Pozycja kalkulacyjna |
Umowna ilość asortymentu a w szt. |
Koszty wytworzenia asortymentu a w zł |
Koszt jednostkowy asortymentu a w zł |
Umowna ilość asortymentu b w szt. |
Koszty wytworzenia asortymentu b w zł |
Koszt jednostkowy asortymentu b w zł |
Materiały bezpośrednie |
100 |
20 000 |
20.000:100=200 |
200 |
22 000 |
22.000:200=110 |
Płace bezpośrednie |
100 |
30 000 |
30.000:100=300 |
200 |
20 000 |
20.000:200=100 |
Koszty wydziałowe |
100 |
6 000 |
6.000:100=60 |
200 |
4 000 |
4.000:200=20 |
TKW |
100 |
56 000 |
560 |
200 |
46 000 |
230 |
Koszty zarządu |
100 |
12 000 |
12.000:100=120 |
200 |
8 000 |
8.000:200=40 |
Całkowity koszt własny wytworzenia |
100 |
68 000 |
680 |
200 |
54 000 |
270 |
Jednostkowy koszt wytworzenia w zł
asortymentu a 68.000 : 100 szt. = 680
asortymentu b 54.000 : 200 szt. = 270
Obliczenie kosztu jednostkowego produkowanego asortymentu
Asortyment |
Jednostkowy koszt wytworzenia produktu zakończonego w zł |
Jednostkowy koszt wytworzenia produktu niezakończonego w zł |
a |
680 |
680 x 25% = 170 |
b |
270 |
270 x 50% = 135 |
Sprawdzenie poprawności obliczeń kalkulacji
koszt wytworzenia asortymentu a 90 szt. x 680 =61.200
koszt wytworzenia asortymentu b 160 szt. x 270 =43.200
koszt wytworzenia serii nie zakończonej asortymentu a 40 szt. x 170 =6.800
koszt wytworzenia serii nie zakończonej asortymentu b 80 szt. x 135 =10.800
122.000