TEMAT: GENEZA, ISTOTA EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ

Edukacja międzykulturowe -rozwinęła się pod koniec XX wieku -u źródeł tkwiły kwestie dyfuzji międzykulturowej migracji i zróżnicowanie międzymiękulturowe

Przedmiotem zainteresowania jest: -kwestia tożsamości i postaw wobec innych

Międzykulturowa koncepcja antropologiczna Nie mówimy o 1 kulturze, lecz o wielu kulturach. Jednosta reprezentując grupę reprezentuje jej kulturę, kultury wchodzą ze sobą w interakcje. Zachodzi dyfuzja kulturowa, wzajemne przenikanie się, kultury mieszają się. Efekt dyfuzji kultur to międzykulturowość, która wynika z interakcji kultur.

Wielokulturowość- mówi o zróżnicowaniu kultur, które nie muszą wchodzić ze sobą w interakcje.

W połowie XX wieku zastanawiano się czy można wpłynąć na ludzi reprezentujących kulturę tak aby płynęły korzyści z reprezentowania różnych kultur. Tak powstała edukacja międzykulturowa, która jest związana z kwestią mniejszości narodowych.

POCHODZENIE -autochtoniczność -imigracyjne

Po II wojnie św. Stalin postanowi, że państwa będą jednolite, etniczne, transfer ludności. Polacy mieszkają w Polsce, Białorusini w Białorusi, jeżeli zostajesz w innym kraju „tracisz” swoją narodowość, dylemat czy „zostać” w swoim kraju, czy do niego wrócić, czy też pozostać gdzie indziej, początek czystek etnicznych.

Spis powszechny w Polsce - deklaracje co do swojej narodowości -najw. mniejszość- niemiecka - 300 tyś. -białoruska - 250 tyś -ukraińska- 150 tyś -litewska - 25-30 tyś -Romowie - 14 tyś -czesi, Słowacy, Grecy, Tatarzy, Śląsk

Nieukształtowane do końca poczucia tożsamości. Polska jest państwem jednolitym narodowo.

Po wojnie społ. Żydowska, zniknęła z Białegostoku. Tożsamość aktywuje się w kontakcie z odmiennością. Tożsamość może być w wymiarze indywidualnym- zajmują się nią psychologowie - coś co jest niepowtarzalne, oryginalna jednostka.

Jeżeli mówimy o tym co nas upodabnia do innych, mówimy o tożsamości społecznej, mówimy o tym co wspólne, co nas łączy z członkami reprezentującymi daną grupę. Przynależność do grupy daje nam poczucie bezpieczeństwa.

Tożsamość mówimy o niej w wielu wymiarach tożsamości narodowej, przynależność do grupy narodowej.

Naród jako: 1.Zbiorowość polityczna - członek narodu jest obywatelem danego kraju NARÓD - zbiór obywateli 2.Wspólnota kulturowa- zbiór ludzi, którzy reprezentują tą samą kulturę, człowiek deklaruje przynależność do narodu.

Kłoskowska mówi: -nie ma wielu tożsamości jest jedna, człowiek w ramach tej tożsamości ma sfery w których określa się i stanowią elementy całej tożsamości.

Na tożsamość składa się: 1.identyfikacja - samookreślenie, przypasowanie się do określonej grupy, jest silnie nacechowana współczynnikiem humanistycznym, jest niepodważalna, jest konstrukcją dynamiczną, może ulegać zmianom 2.Walencja kulturowa - treść kulturowa, która jest uświadomiona , jest fundamentem identyfikacji

Region - wychodzi poza miejsce, gdzie mieszkamy

Cele edukacji międzykulturowej: 1 kształcenie własnej tożsamości 2 poznanie odmienności

INTERAKCJE - wzajemne przenikanie się podobieństw i różnic międzykulturowych i wielokulturowy

TOŻSAMOŚĆ W WYMIARZE RELIGIJNYM

Judaizm i narodziny chrześcijaństwa

Abraham - ojciec monoteistycznych religii

JUDAIZM*CHRZEŚCIJAŃSTWO*ISLAM

*4000r p.n.e Adam i Ewa

*1900r p.n.e Czasy Abrahama

*1450 p.n.e Wyjście Izraelitów z Egiptu (Mojżesz i pięcioksiąg Tora )

*1000 p.n.e Dawid/Salomon - Zjednoczone Królestwo

* 721 p.n.e (10 przykazań) Niewola Assyryjska

* 586 p.n.e Zaburzenie świątyni/ Niewola Babilońska

* 516 p.n.e Powrót z Niewoli/ Odbudowa Świątyni

* 165 p.n.e Powstanie Machabeuszy

* 100 p.n.e Rozkwit Wspólnoty z maran

* 4/3 p.n.e Narodziny Jezusa/ Śmierć Heroda Wielkiego

* 30 rok n. e Ukrzyżowanie Jezusa

64 n.e Spalenie Rzymu przez Nerona/Prześladowanie Chrześcijan

70 n. e Zniszczenie Jerozolimy- Zniszczenie Świątyni ( 66-73 n. e pierwsze powstanie żydowskie- Mosada)

135 n. e II powstanie żydowskie/ Bar Kosiba

200 n. e Redakcje i wydanie Miszny- pierwszej części Talmudu

Podwaliny- fundament kulturowy- to księga rodzaju ( Stary Testament)

Zapisany w Torze siedmiodniowy rytm świętowania oraz przepisy definicji życia

Muzułmanie obchodzą 6-ty dzień tyg. ( u nich piątek)

Żydzi 7-my dzień tyg. - Szabat ( Sobota) zaczyna się w piątek o zachodzie słońca.

Chrześcijanie obchodzą 1-szy dzień tyg - niedziela, bo w ten dzień zmartwychwstał Chrystus

Zapisy w Torze: -jako 1-szy przepis obchodzić Szabat- czyli największe święto w Judaizmie. Kobieta zapala szabatowe świece i rozpoczyna tym szabat . Inny przepis dotyczy spożywanie pokarmów tylko koszernych. Jedzą mięso.

Seder (wieczór) przed świętem Paschy

Pascha -święto na pamiątkę wyprowadzenia zydów z niewoli

Chanuka- zapalenie świec w dużej ilości

W 70-tym roku n. e świątynia zostaje odbudowana, ale zburzona po powstaniu żydowskim, od tego momentu żydzi nie mają świątyni, a kult ofiary nie jest sprawowany w synagodze

Zniszczenie świątyni miało miejsce w środku powstania żydowskiego, czesc zydów pozostała w Modzie, popełnia zbiorowe samobójstwo. Żydzi zostają wypędzenie z Palestyny- zaczyna się okres życia w Diasporze, wracają dopiero po II wojnie 1948.

Chasydyzm - ludowa odmian ortodoksyjnych żydów

Judaizm konserwatywny - przestrzegają tory ale dostosowują sposób życia do czasów w których żyją.

Judaizm reformowany - (zrodził się w Niemczech w XIX w) daleko idące przystosowanie tradycji żydowskiej do chrześcijańskiej. W połowie V w. n. e upadek cesarstwa rzymskiego

W VI w n. e na Półwyspie Apenińskim powstaje klasztor na Monte Cassino

W VII w n. e w Metce rozpoczyna się wielki pochód Islamu

Mohammed doznaje widzeń, to religia skrajnie monoteistyczna

Bóg nie ma imienia - Jam jest który jest. Allach znaczy Bóg

Machomed w najlepszy sposób przekazał idee Boża

Koran podzielony jest na sury czyli rozdziały. Językiem liturgicznym jest arabski. Meczet- kopuła na skale - znajduje się w Jerozolimie, w tym samym miejscu 600 lat wcześniej stała świątynia żydowska

Funkcjonowały patriarchaty chrześcijańskie. Jerozolima. Antiopa . Aleksandria . Konstantynopol. Rzym

Sunna (tradycje) - odłam który uznaje za fundament tradycję to summici

W XVI w podjęto próbę zjednoczenia chrześcijaństwa w postaci Unii Brzeskiej , w Polsce Jagiellonów (1596) uznano patriarchat Papieski z wschodnim obrzędkiem- kościół greckokatolicki

Wiek XVI przynosi rozłam w kościele zachodnim - powstaje protestantyzm

Europa w XVI w . podzieliła się na polodniowa - katolicka, polnocna - protestancka, wschodnia - prawosławie, grekokatolicyzm, i w takim kształcie chrześcijaństwo trwa do dzis.

Różnice między kościołem katolickim i prawosławnym powstawały z biegiem czasu, polegało to na tym, że kościół katolicki wprowadzał coraz to nowe dogmaty, przystarych prawosławnych

POSTAWY WOBEC ODMIENNOŚCI KULTUROWYCH Obok „my” są kulturami „oni”

- odniesienie do zróżnicowania kulturowego z czego wynikają postawy. Wiemy więcej o postawach negatywnych ( wpływ mediów- one karmią się sensacją)

- np. rasizm - negatywne postawy wobec innego kolru skóry

Ksenofobia - od słów greckich : ksenon - obcy , fobos - lęk, przerażenie

Lęk przed tym co obce, odmienne - ksenofobia

Nacjonalizm - postawa w której koncentrujemy się na dziedzictwie własnego narodu, ale deprecjonując dziedzictwo innych grup narodowych

Deprecjonacja - zaniżanie wartości

Etnocentryzm - skupienie się na środku, patrzenie z perspektywy grupy etnicznej na świat

Etnocentryzm dzieli się na -pozytywny - polega na koncentrowaniu się na własneh grupie narodowej, ale nie ma tu negatywnego stosunku do innych grup -negatywny - jest nacjonalizmem, brak szacunku dla innych

Zasada relatywizmu kulturowego 1.Opiera się na uznaniu, że kultura jest cechą grupy 2.Możemy mówić o wielości grup 3.kultur nie można hierarchizować z punktu widzenia ich waloryzacji

Relatywizm etyczny jest niepożądany, relatywizm kulturowy jest pożądany

Należy rozumieć co jest tradycją a co jest kulturą, chociaż ja zachowuje się inaczej mie znaczy że lepiej „najważniejszą rzeczą jest to żeby pięknie się różnić”- Norwid

Tolerancja to znoszenie, zgadzanie się na istnienie czegoś obok siebie mimo że jest to przyczyną dyskomfortu

III fazy wobec odmienności kulturowej 1.Zainteresowanie odmiennością - wyjście ku odmienności, jeszcze nie ma interakcj 2. Etap dialogu - to co wiem mogę skonfrontować z otaczającą mnie rzeczywistością i komunikować się przez dialog, interakcja 3.symbioza kulturowa - współżycie dwóch kultur oparte na wzajemnych korzyściach

ISTOTA EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ / WIELOKULTUROWEJ / REGIONALNEJ W UKŁADZIE: cele, główne założenia, wartości

CELE:

Podstawowym celem edukacji jest doprowadzenie do wzajemnego poznania i zrozumienia odmien­ności, kształtowanie pozytywnych wzajemnych odniesień, poszukiwanie wspólnych korzeni kulturowych z jednoczesnym zakorzenia­niem w "ojczyźnie prywatnej" -promowanie tolerancji oraz wykorzystanie odmienności jako źródła wiedzy do nauczania.

Edukacja międzykulturowa- wg D. Markowskiej- to proces oświatowo- wychowawczy, którego celem jest kształtowanie rozumienia odmienności kulturowych- od subkultur we własnej społeczności począwszy aż po kultury odległych przestrzennie społeczeństw- oraz przygotowanie do dialogowych interakcji z przedstawicielami innych kultur. Prowa­dzić to ma, drogą krytycznych refleksji, ku wzmocnieniu własnej tożsamości kulturowej.

Cele: zrozumienie („doświadczanie") innych kultur, które ułatwia jed­nocześnie orientacją we własnym systemie kultury +wnikanie w istotę kultur i wza­jemne porównywanie i odnoszenie, co wzmacnia własną tożsamość i pozwala na kształtowanie umiejętności odpowiedzialnego tworze­nia i modelowania własnej kultury z jednoczesnym nabywaniem postawy tolerancji i uznania dla innych kultur +kształtowanie potrzeby wychodzenia na pogranicza kulturowe, wzbudzanie potrzeb poznawczych i emocjonalnych, takich jak: zdzi­wienie, odkrywanie, dialog, negocjacja, wymiana wartości, toleran­cja. To pozwoli na otwartość wobec świata i porozumiewanie się w skali międzynarodowej ludzi różnych ras, religii, narodowości, tradycji +przekraczaniem granic własnej kultury, wychodze­niem na pogranicza, styki kulturowe po to, aby stawać się bogat­szym wewnętrznie i świado­mie orientować naszą kulturę w takim kierunku, który umożliwi porównywanie i w efekcie doprowadzi do pluralizmu kulturowego (komunikowanie międzykulturowe)

Główne założenia +przygotowuje do życia w społeczeństwach wielo kulturowych (obejmuje grupy większościowe, mniejszościowe, cudzoziemców, ałtochtonów) +W procesie kształcenia dzieci młodzieży dorosłych kieruje się ku integracji i tolerancji +Edukacja międzykulturowa opowiada się za wzajemnym wzbogacaniem się różnych kultur odrzucając sterowanie i kontrolę istnienia obok siebie +przełamywanie wzajemnych niechęci +Wnikanie w istotę innych kultur +Ukształtowanie człowieka pogranicza kulturowego +chronić ma przed globalizacją i nacjonalizmami lokalnymi +kształtowanie otwartości i tolerancji +wyrzeczenie się poczucia wyższości kulturowej +dbałość o wspólny spadek dziedzictwa kulturowego +otwartość na grupy mniejszościowe +kształtowanie postaw tolerancji dla inności +doprowadzenie do kulturowego pluralizmu

Wartości -wartości tradycji i kultury regionu -wzajemny szacunek -zaciekawienie innością -Edukacja winna wydobyć tradycje pluralistyczne i pielęgnować je, nie izolować, traktować swoją kulturę jako część kultury światowej i wzbogacać ją o elementy jej bliskie

Edukacja wielokulturowa jest procesem związanym z ogólną reformą szkolnictwa i podstawową edukacją dla wszystkich uczniów. Odrzuca ona rasizm i inne formy dyskryminacji w szkołach i w społeczeństwie, akceptuje zaś i popiera pluralizm reprezentowany przez uczniów, ich społeczności i nauczycieli. Edu­kacja wielokulturowa przenika program i metody nauczania stoso­wane w szkole, jak też interakcje między nauczycielami, uczniami i rodzicami. Korzystając z krytycznej pedagogiki jako swojej filo­zofii, skupia się na wiedzy, krytyce i działaniu, sprzyjając w ten sposób demokratycznym zasadom społecznej sprawiedliwości

- Edukacja wielokulturowa, walczy z monokulturalizmem

Strategie organizacyjne- Mówią one między innymi o powoływaniu nauczycieli z etnicznych grup mniejszościowych, za­angażowaniu całej instytucji szkolnej w proces reform, stosowa­niu wpływających na siebie i uzupełniających się metod naucza­nia i uczenia się, współpracy rodziców, promowaniu zaangażowania rodziców z grup mniejszościowych w sprawy szkoły, promowaniu dwujęzyczności i wielojęzyczności Jeśli edukacja wielokulturowa ma naprawić edukacyjne krzywdy etnicznych grup mniejszościowych, musi być pojmowana jako reforma szkolnictwa, która zwróci uwagę na funkcjonowanie charakterystycznych cech szkoły i przedstawi modelowe rozwiązania dla edukacji wielokulturowej i międzykulturowej.

Dzieci z etnicznych grup mniejszościowych zostały dostrzeżone z powodu niskich osiągnięć w porównaniu z dziećmi z grupy dominującej

Niektóre działania reformujące.- Główne założenia:1.traktowanie edukacji wielokulturowej jako edukacji an­tyrasistowskiej Szkoła winna zwracać uwagę i rozpoznawać nierówne siły w kla­sie i w szerszym środowisku.Zachowanie antyrasistowskie i anty-dyskryminacyjne oznacza zwracanie uwagi na wszystkie dziedziny życia społecznego, w których to jedni uczniowie mogą być fawory­zowani ponad innych 2.traktowanie edukacji wielokulturowej jako edukacji pod­stawowej - zasadniczej Zgodnie z tym założeniem program nauczania zawiera szerszą koncepcję roli i uzasadnienia kultury i języków innych niż grupy do­minującej. Szkoła promuje pluralizm wiedzy edukacyjnej na terenie szkoły, jak i pluralizm w zdobywaniu wiedzy 3.traktowanie edukacji wielokulturowej jako ważnej dla wszystkich uczniów Zaabsorbowanie uczniami z mniejszościowych grup etnicznych nie może ograniczać się tylko do patologicznych sytuacji doświad­czanych przez te grupy. Należy stwierdzić, czy istnieje nierówność w edukacyjnych możliwościach i sile społecznej, czy ma miejsce nie­korzystna sytuacja grup mniejszościowych. Jednakże szkoła jest tak samo zainteresowana wszystkimi uczniami. To winno być wyraź­nie wyeksponowane poprzez ukazanie międzykulturowych związków i widoczne w trosce o osiągnięcia szkolne wszystkich uczniów 4.traktowanie edukacji wielokulturowej jako przenikającej - rozprzestrzeniającej się Edukacja wielokulturowa winna przenikać całe bezpośrednie i pośrednie środowisko: fizyczne środowisko klasy, program naucza­nia, kadrę pedagogiczną, grupy etniczne, strategie instruktażowe, związki między nauczycielami i środowiskiem społecznym. Przy ta­kim założeniu program nauczania będzie całkowicie "przesiąknięty" edukacją wielokulturowa, rodzice i inne osoby ze środowiska będą bardziej aktywni i zaangażowani w pracę przy tworzeniu motywu­jącego kulturowo programu nauczania 5.traktowanie edukacji wielokulturowej jako zmierzającej ku społecznej sprawiedliwości Dobra edukacja powinna łączyć teorię z krytyką i działa­niem. Zasadniczym elementem sukcesu jest demokratyczny i wza­jemny charakter zależności i stosunków szkolno - społecznych. Zwią­zane z tym jest bezpośrednie zaangażowanie nauczycieli i rodziców w procesie tworzenia programu szkolnego. Szkoła stanowi miejsce ciągłych poszukiwań i prób badawczych, ustawicznych praktyk po­zwalających zdobywać wiedzę, umiejętności i stawać się bardziej wiarygodnym w procesie współdziałania i dążenia do celu 6.traktowanie edukacji wielokulturowej jako procesu Nacisk na treści programowe często powoduje, że na sam pro­ces edukacji zwraca się niewielką uwagę. Edukacja wielokulturowa może osiągnąć efekty wówczas, gdy treści znajdą się w ciągu dzia­łań i będą stanowiły istotny element w całym toku działań, zgodnie z przyjętym planem. Proces charakteryzuje się bowiem złożonością, intencjonalnością, długotrwałością, jak też interakcyjnością i relatywnością 7.traktowanie edukacji wielokulturowej jako pedagogiki krytycznej Pedagogika krytyczna jest wielokulturowa z samej definicji, gdyż opiera się bardziej na doświadczeniach, i punktach widzenia uczniów niż na narzuconej kulturze. Nie ogranicza się wy­łącznie do doświadczeń uczniów, angażując się w zależności i relacje społeczne i kulturowe, co pozwala zauważyć i kształtować sprzy­jające edukacji międzykultturowej warunki i sytuacje. W praktyce szkolnej odchodzi się od teoretyzowania w kierunku praktyki typu: to jest dla mnie dobre, to mi pomaga. Jeśli pluralizm ma być au­tentycznie realizowany, musi uwydatniać cechy przynależności do grupy, która jest podstawą uczestnictwa w społeczeństwie i zapew­niać, że program nauczania i sposoby osiągania wiedzy są zgodne z wartościowymi różnicami kulturowymi.

Cele: *Jednostka winna na­bywać tożsamość kulturową (swoisty sposób myślenia, warto­ściowania, działania) w procesie wychowania i samowychowania, w drodze współdziałania, dialogu i negocjacji, doświadczając edu­kacyjnych równości poprzez: 1.uczenie się o swojej własnej kulturze i kulturach innych, co po­zwala na nadanie wartości swojej własnej kulturze równocześnie rezygnację z kolonizowania świadomości innych i narzucania im swojej kultury 2.wzajemne wzbogacanie się w procesie komunikacji i wymianę wartości, przygotowanie do pokojowego współżycia, kształtowanie świadomości równorzędności wszystkich kultur 3.zauważanie problemów etnicznych i wyznaniowych w programach nauczania i przejawianie szacunku dla inności 4.przeciwstawianie, się wszelkim formom ignorancji wrogości i dys­kryminacji wobec grup mniejszościowych , wdrażanie do pozytyw­nego spostrzegania inności 5.doświadczanie tolerancji, poszanowania tradycji, języka, religii i odmiennych stylów życia, wzajemne wzbogacanie kulturowe 6.podwyższanie poczucia wartości własnej grupy etnicznej, rozwi­janie dumy kulturowej.

*Edukacja międzykulturowa opowiada się za wzajemnym wzbogacaniem się różnych kultur, odrzucając sterowanie i kontrolę istnienia obok siebie

Założenia: Edukacja wielokulturowa (tak samo jak międzykulturowa) wyrasta z projektu modernistycznego afirmując nadzieję na doprowadzenie do sytuacji kulturowego pluralizmu w społeczeństwie zróżnicowanym o wyraźnie zdefiniowanej grupie dominującej *doprowadzenie do kulturowego pluralizmu *wielokulturowość należy budować na różnorodności a nie na różnicach *redukcji nierówności

Edukacja regionalna- 2 sensy 1)emancypacyjność radykalnością wiodącą do wyzwolenia się grup etnicznych (lub subgrup) z dotychczaso­wych ograniczeń unifikacyjnych (edukacja regionalna) 2) adaptacyjność, przystosowaniem się do wartości nadawanych przez grupę dominującą kosztem wyrzeczenia się własnej tożsamości (na­zwana została ona regionalizacją nauczania). Tym dwóm odmia­nom edukacji regionalnej odpowiadają różne rozumy: emancypa-cyjno-hermeneutyczny lub adaptacyjny. Wyrażają one politykę ra­dykalnej zmiany lub politykę konserwatywną.

Edukacja regionalna- edukacja regionalna posiada sens ogólnoludzki, przyjmujemy bowiem, iż region jest światem ogólnoludzkim, a regionalizm to je­den z podstawowych, aktywnych sposobów i elementów rozumienia świata samego, stającego się w rozumieniu (H. G. Gadamer). Regionalność natomiast to kategoria umożliwiająca teoretyzację pro­cesów zachodzących w regionie, otwierająca, w rozumieniu Althussera, nowe pola problemowe, ułatwiające dostrzeganie problemów nieobecnych w racjonalności instrumentalnej *Edukacja regionalna jest powrotem do domu, do źródeł życia każdego człowieka, do źródeł jego etyki i jego języka a więc do źródeł kultury domowej, lokalnej, regionalnej, narodowej i ogólnoludzkiej (S. Ossowski) *edukacja regionalna jest odwrotnością edukacji globalnej. Jej punktem wyjścia jest realny świat człowieka, uniwersalność i jednocześnie niepowtarzalność spraw ludzkich, uwikłanych w różnicę widzianą z perspektywy bycia, a nie z perspektywy modernistycznego globalnego oglądu.

Cele: promocji społecznego progresywizmu (J. Dewey) -rekonstrukcji prywat­nych i regionalnych ojczyzn, które nie stanowią ideologicznego na­rzędzia (przedmiotu) narodu-państwa -Przekazanie dziedzictwa kulturowego regionu przyszłym pokoleniom

Założenia- nakierowana na człowieka -treści regionalne w programach nauczania -treści kształcenia dobierane są przez samych zainteresowanych -problematyka prywatnych i regionalnych ojczyzn

Wartości -etniczność i regionalności (kultura rezydualna i emergencyjna, wolne od wiedzy władzy itp.) -względną równowagą między tym co wspólnotowe, a tym co tworzy struktura społeczna -nakierowana na człowieka

Projekt przygotowanie nauczyciela do pracy w wielokulturowym społeczeństwie =W nowym społeczeństwie wielokulturowym odmienność jest akceptowana jako element wzbogacający, a nie traktowana jako przeszkoda. Dla nauczycieli nadszedł czas, by zdo­bywali wiedzę i umiejętności umożliwiające im wprowadzenie uczniów i zapoznanie ich z kulturą tolerancji i pokoju, a także przygotowanie ich do życia w harmonii w stanie międzykulturowej współzależności z innymi. = Przyszli nauczyciele muszą być zdolni do porzucenia niektó­rych tradycyjnych punktów widzenia i do nauczenia się nowych. Muszą poszukiwać nowych dróg, jak np. podejmowanie studiów nad językami współczesnymi wychodząc poza nabywanie umiejętności językowej i nabycia pieczy nad językiem. =Różnice i konflikty powinny być przedyskutowane, a nie odkładane na bok w nadziei, że znikną same. Nawiązanie współpracy między nauczycielami różnych państw (nowe kontakty, wymiany).kursy przygotowawcze do przyszłej pracy dla nauczycieli na szczeblu ogólnym jak i samokształcenia =Zadaniem nauczycieli szkół podstawowych było wpojenie uczniom, mniej lub bardziej na siłę, ideału jedynego właściwego patriotyzmu, często po­łączonego z nieuzasadnioną niechęcią wobec innych ludzi, jako priorytetowym ich zada­niem. =W dzisiejszych czasach dla nauczycieli nadszedł czas, by zdo­bywali wiedzę i umiejętności umożliwiające im wprowadzenie uczniów i zapoznanie ich z kulturą tolerancji i pokoju, a także przygotowanie ich do życia w harmonii w stanie międzykulturowej współzależności z innymi. Wynika to zmiany po drugiej wojnie światowej, migracje, powstają społeczności wielojęzyczne, wielokulturowe,. Priorytetem stało się przygotowanie nauczycieli do pracy w nowych warunkach w klasach wielokulturowych. Wymaga to jednak współpracy władz oświatowych wszystkich państw w których występuje zjawisko wielokulturowości

Zmiany te wymusiły przygotowanie nauczycieli do pracy w wielokulturowych i wieloję­zycznych realiach Europy dwudziestego pierwszego wieku. Potrzeba edukacji zespołów, które potrafiłyby pracować w warunkach ponadnaro­dowych i umiałyby radzić sobie z konfliktami (ujawniającymi się w egzystencji różnorod­nych kultur), zaczyna powoli być dostrzegana przez systemy oświatowe Europy.

Nauczyciele są niezdolni do diagnozowania i rozpoznawania problemów narastających w wielokulturowej grupie szkolnej. Nie potrafią też zapewnić przewodnictwa w rozwijaniu odpowiednich, alternatywnych strategii mających na celu pomoc uczniom w radzeniu sobie z tymi problemami. celu promowanie tolerancji oraz wykorzystanie odmienności jako źródła wiedzy do nauczania.

Przyszli nauczyciele muszą być zdolni do porzucenia niektó­rych tradycyjnych punktów widzenia i do nauczenia się nowych. Muszą poszukiwać nowych dróg, jak podejmowanie studiów nad językami współczesnymi wychodząc poza nabywanie umiejętności językowej i nabycia pieczy nad językiem. Różnice i konflikty powinny być przedyskutowane, a nie odkładane na bok w nadziei, że znikną same. Praca nad przygotowaniem odpowiedniego materiału nauczania oraz nad rozwijaniem nowych, europejskich strategii nauczania znajduje się ciągle w fazie początkowej. . Co więcej, jest w dodatku słabo finansowana. Niewątpliwie utrudnia to przygotowanie na­uczycieli w nowym stylu, gdyż wymaga ono określonego programu i wsparcia finanso­wego dla zmian i doświadczeń na skalę przekraczającą zabezpieczenie oferowane przez władze oświatowe w danych państwach.

Szkoły w większości państw europejskich prowadzą intensywne programy wy­miany i współpracy badawczej. Stanowią one szczególnie ważny wkład do nauczania kultury pokoju i współistnienia.

Pedagogika międzykulturowa może być definiowana jako nauczanie międzykultu-rowego programu przez międzykulturowo wykwalifikowaną i przygotowaną kadrę. Podejście to określa wagę zaangażowania nauczycieli, którzy swym postępowaniem potwierdzają postawę tolerancji oraz którzy posiadają wiedzę i umiejętności niezbędne przy przygotowaniiu do życia w międzykulturowej harmonii i pokoju. Na pedagogikę międzykulturowa, dziedzinę cieszącą się rosnącym poparciem w kręgach oświatowych, składa się 5 podstawowych behawioralnych i kognitywnych elementów określających intelektualne i afektywne stosunki panujące w klasie szkolnej pomiędzy nauczycielem i uczniami.

Od nauczyciela oczekuje się, by był kompetentny we wszystkich pięciu obszarach:

A. Wrażliwość i otwarcie wypływające z autentycznej troski o innych;- Cecha ta wymaga od nauczyciela przyjęcia taktownych i rozważnych postaw wo­bec wszystkich uczniów, a jednocześnie przy realizacji postulatu pomocy mniejszo­ściom, nie faworyzowania żadnej z grup. Przejawia się to wrażliwością na różnice zapobieganiem potencjalnym konfliktom„otwar­ty" nauczyciel to ktoś, kto w grupie chce dyskutować i pracować wspólnie „bez ciasno­ty poglądów, bez szowinizmu i kto jest w stanie przyjąć uniwersalny pogląd na sprawy". Nauczyciel taki jest w stanie stworzyć klimat wzajemnego poszanowania odmienności, jest gotowy do pozbycia się rutyny i walki z uprzedzeniami.

B. Świadome (mądre) postawy i zachowania w wielokulturowej klasie, powstałe na skutek zapoznania się z różnicami językowymi i kulturowymi pomiędzy uczniami- Każdy proces uczenia się powinien przebiegać zgodnie z założeniami integracji, co trzeba zrozumieć jako uczenie się do uczestnictwa. Nauczyciel musi być w stanie towarzyszyć uczniom w tym procesie, zgodnie z założeniami pedagogiki międzykulturowej, w myśl których należy tak organizować pracę w klasie, by wszyscy mogli pracować razem, wspólnie. Pociąga to za sobą możliwość nowego organizowania rzeczy tak, by zapobiec trudnościom uczniów z rozumieniem i ułatwić im dostosowanie się. Posługiwanie się imionami może być pierwszym przykładem na wrażliwość nauczyciela. Na­uczyciele muszą nauczyć się odnosić do różnych kulturowych i językowych korzeni swych uczniów w taki sposób, by nie poczuli się oni zagrożeni w swej tożsamości.

Proces nauczania należy tak zaplanować, by znalazły w nim swe miejsce różnice kulturowe każdego z uczniów.

C. Umiejętność nauczania języka oraz zdolność ułatwiania nauki języka i wrażli­wości językowej, a tym samym umożliwienie efektywnej komunikacji w wielokulturo­wej i wielojęzycznej klasie szkolnej- W sytuacji gdy uczniowie czują się źle i są nakłaniani do nauki nowego języka, sugeruje się, by rozpoczęli naukę szkolną przy użyciu ich języka macierzystego Świadomość językowa jest postulowana jako jeden z podstawowych elementów międzykulturowej pedagogiki

D. Umiejętność tworzenia i kierowania grupkami uczniowskimi, by w ten sposób zachęcać uczniów do międzykulturowego poznania- Zdolność do uczenia osób z grup mniejszościowych, polegająca na odwoływaniu się do ich etniczności jako pomocy w nauczaniu, przekształca ten proces w uczenie jednostek. odwracając stereotyp, iż to mniejszość ma się uczyć od większości.

E. Wiedza międzykulturowa, przejawiająca się świadomością europejską (European Awareness}, a prowadząca do powstania kultury pokoju w wielokulturowej Europie.

Nauczanie europejskich nauczycieli Idealny europejski nauczyciel, to wielokulturowy i wielojęzyczny profesjonalista, którego przygotowanie preferuje doświadczenia międzykulturowej (europejskiej) pe­dagogiki przygotowaniem nauczycieli do pracy tak w zakresie profesjonalnym, jak i perso­nalnym

Europejscy nauczyciele w innych państwach członkowskich muszą „przesiąknąć" wymiarem europejskim i posiąść umiejętność angażowania uczniów w taką działal­ność. Dodatkowo muszą być ekspertami w psychologii dziecka, czy specjalistami w te­macie i muszą „wyławiać" z wymian i wspólnych kursów elementy nie zawarte w programie nauczania, jak np.: turystyka (połączenie np. historii i geografii), świado­mość językowa (łączenie z językiem macierzystym lub nauczaniem języka obcego), badanie, monitorowanie otoczenia i środowiska (łączenie z nauką i świadomością oby­watelstwa w Europie), studia nad mediami czy technologia informacji.

Giroux „pedagogika pogranicza w wieku postmodernizmu”

Postmodernizm - jako forma krytycyzmu kulturowego rzucił wyzwanie wielu założeniom centralnym dla myślenia modernistycznego -krytyczny postmodernizm chce na nowo nakreślić mapę modernizmu tak aby doprowadzić do przesunięcia we władzy od uprzywilejowanych grup do walczących o zdobycie w miarę kontroli nad swoim życiem -Postmodernizm nie tylko unaocznia sposoby na wdrukowywanie i przenoszenie panowania lecz wskazuje też sposoby na przemieszczające się konfiguracje władzy wiedzy czasu i przestrzeni, charakteryzujące świat jednocześnie coraz bardziej globalny i bardziej zróżnicowany -Wraz z przechodzeniem do XXI w. przestajemy czuć się ograniczeni modernistycznymi obrazami postępu i historii -Świat w którym kapitał nie jest już dłużej ograniczany imperatywami narodowymi -Kultura gdzie elektroniczne przetwarzanie informacji radykalnie zmienia tradycyjne pojęcie czasu wspólnoty, historii, zamazując jednocześnie odmienność rzeczywistości i obrazu -Dostarcza wielu odniesień do problematyzacji podstawowych elementów modernizmu np. nakreślenie o ponowne opisanie jak doświadczenia jednostkowe i zbiorowe podlegają walce rozumieniu odczuwaniu i kształtowaniu -Odrzuca uniwersalny rozum jako podstawę spraw ludzkich -Sygnalizuje formy transgresji -Świat w którym wytwarzanie znaczenia stało się równie ważne jak produkcja siły roboczej w zakreślaniu granic ludzkiej egzystencji -Tradycja to forma „kontr pamięci” wskazująca na płynne i złożone tożsamości stanowiące społeczną i polityczną konstrukcję życia publicznego -Rzuca wyzwanie humanistycznemu pojęciu zespolonego, racjonalnego podmiotu jako nosiciela historii -Postmodernizm traktuje podmiot jako wewnętrzne sprzeczny i wielowarstwowy ale odrzuca pojmowanie indywidualnej świadomości i rozumu jako najwyższych czynników determinujących kształtowanie się historii ludzi -Wskazuje na solidarność wspólnotę i współczulność jako zasadnicze aspekty tego jak rozwijamy i pojmujemy nasze zdolności znaczące doświadczenia świata i siebie

Pedagogia pogranicza -Wskazuje na potrzebę warunków umożliwiających uczniom pisanie, mówienie i słuchanie w języku, w którym znaczenie pozostaje wieloakcentowe, rozproszone i opiera się trwałemu zamknięciu -Wymaga zmiany ukształtowania granic modernizmu i postmodernizmu z ostrych podziałów czy opozycji binarnych -Musi podjąć podwójne zadane 1 tworzenie nowych treści wiedzy 2 nawiązywanie do tego, jak nierówności władza i cierpienie ludzkie są zakorzenione w podstawowych strukturach instytucjonalnych -Oferuje uczniom okazję do posługiwania się wielorakością odniesień stanowiących odmienne kody kulturowe doświadczenia i języki -Pedagogika pogranicza przyswaja sobie postnowoczesne uwypuklenie polityki oficjalnych tekstów i wykorzystanie alternatywnych trybów przedstawiania ( mieszankę wideo, fotografii i druku) -Pedagogika pogranicz powinna podjąć kwestię demistyfikacji jako swe centralne zadanie pedagogiczne. Uczniom powinno się udostępniać możliwości nie tylko czytania tekstów zarówno afirmujących, jak i pytających w stosunku do złożoności ich własnej historii lecz także możliwość rozwijania kontr dyskursu wobec ustalonych granic podziałów wiedzy -Ważne jest aby uczniowie byli w stanie tworzyć własne teksty -Zadaniem pedagogika pogranicza jest ustanawianie warunków do tego aby teksty dominujące jak i podrzędne zaczęły być czytane inaczej -Pedagogika pogranicza odczytuje przeciw totalizującym programom i praktykom pedagogicznym, które spychają na margines rozmaite kultury uczniowskie i historię -Pedagogika pogranicza czyta przeciw naturze nauczania transmisyjnego „edukacji bankowej” -Postmodernizm jako część załamania się wielkich narracji -Postmodernizm rzucił wyzwanie politycznemu zamknięciu nowoczesności z podziałami na centrum i peryferie -Postmodernizm przywrócił potwierdzenie wagi tego, co częściowe, lokalne i przygodne -Pedagodzy krytyczni powinni stwarzać uczniom warunki do mówienia przekraczania granic w ideologii i polityce -Pedagogika pogranicza ma dostarczyć uczniom warunków do tego aby angażowali się w zmianę kulturowej mapy -Pedagogika pogranicza służy uwidacznianiu kultur pogranicza, marginesu, dostarcza nauczycielom okazji do pogłębiania rozumienia własnego dyskursu rozmaitych innych, w celu uzyskiwania bardziej dialektycznego samokrytycyzmu w rozumieniu ograniczeń -Postmodernizm nadszarpuje układ granic tego świata

Test:

1.Charakterystycznymi elementami kultury żydowskiej są: -obrzezanie -przestrzeganie zapisów tory

2.Edukacja międzykulturowa jest niezbędna: - ponieważ świat wokół nas jest coraz bardziej zróżnicowany kulturowo

3.Który z rzymskich cesarzy uczynił chrześcijaństwo religią państwową -Konstantyn Wielki

4.Dlaczego dniem świątecznym u chrześcijan jest niedziela -ponieważ zmartwychwstanie Jezusa miało miejsce w 1 szym dniu żydowskiego tygodnia

5.Pascha to święto w Judaizmie związane z -wyzwoleniem żydów z niewoli egipskiej

6.Tora to: -pięcioksiąg mojżeszowy

7.Tożsamość społeczna obejmuje: -identyfikację jednostki z grupą społeczną

8.Celem edukacji międzykulturowej jest: -przygotowanie do życia w warunkach zróżnicowania kulturowego

9.Ikonostas to: -część cerkwi prawosławnej między częścią ołtarzową a nawą -drzwi w ścianie z ikonami, którymi może wchodzić jedynie kapłan

10.Wyznawcy islamu modlą się w -meczecie

11.Jaki odsetek społeczeństwa polskiego stanowią mniejszości narodowe - 2-3%

12.Chrześcijanie to: -tylko katolicy, prawosławni i protestanci

13.Postawa, którą nie cechuje negatywny stosunek do innych ludzi to -tolerancja

14.Godzenie się na istnienie przyczyny doznawanych przykrości mimo przeświadczenia, że jest się w możności ją usunąć jest typowe dla: -tolerancji i odmienności

15.Powinniśmy postrzegać innego kulturowo jako: -interesującego

16.W relacjach międzykulturowych należy zmierzać do -budowania społeczeństwa bez uwzględniania różnic kulturowych

17. Które z wymienionych nie są religiami monoteistycznymi: -buddyzm

18.Filary islamu czyli, podstawowe założenia tej religii stanowią: -wyznanie wiary w Allacha -post w miesiącu Ramadan

19.Słowo allah w języku arabskim oznacza: - słowo Bóg

20. Bazylika grobu Pańskiego znajduje się w - Jerozolimie

21. Postawa którą cechuje negatywny stosunek do innych ludzi to - nacjonalizm i rasizm

22. Ojcem wszystkich trzech wielkich religii monoteistycznych jest: - Abraham

23. Postawa która umożliwia wymianę wartości między kulturami przy zachowaniu ich tożsamości to: - tolerancja i symbioza kulturowa

24. Szabat - rozpoczyna się o zachodzie w piątek

25. Autorem rozróżnienia na identyfikację i Walencję kulturową jest: - S. Ossowski

1. PROCES AKULTURACJI: a)przebiega szybciej u emigrantów niż autochtonów

2. DLACZEGO DNIEM ŚWIĄTECZNYM U CHRZEŚCIJAN JEST NIEDZIELA? c)ponieważ Chrystus zmartwychwstał w niedzielę;

3.CHRZEŚCIJANIE TO: d)wszyscy ochrzczeni w imię Chrystusa;

4. SYNTAGMA KULTURY NARODOWEJ W UJĘCIU A. KŁOSKOWSKIEJ TO: a)wewnętrzne zespolenie elementów kultury narodowej b)zespół charakterystycznych dla danej kultury narodowej elementów;

5. STATUS ETNICZNO-KULTUROWY WG M. SOBECKIEGO OBEJMUJE: a)poczucie tożsamości, postawy i kompetencje kulturowe w obrębie własnej kultury;

6. WIELKA SCHIZMA, KTÓRA SPOWODOWAŁA OSTATECZNE ROZEJŚCIE SIĘ KOŚCIOŁA WSCHODNIEGO, ZACHODNIEGO MIAŁA MIEJSCE W: b) XI w.;

7. PASCHA TO ŚWIĘTO W JUDAIZMIE ZWIĄZANE Z: c)wyprowadzeniem Żydów z niewoli egipskiej;

9. TOŻSAMOŚĆ SPOŁECZNA OBEJMUJE: c)identyfikację jednostki z grupą społeczną;

10. DYFUZJA KULTUROWA OZNACZA: b)proces przenikania elementów jednej kultury do drugiej;

11. POSTAWA CECHUJĄCA SIĘ AFIRMATYWNYM STOSUNKIEM DO WŁASNEJ KULTURY NARODOWEJ PRZY JEDNOCZESNYM DEPRECJONOWANIU INNYCH KULTUR TO: d)nacjonalizm;

12. JEDEN Z BADACZY ZAJMUJĄCY SIĘ PROBLEMATYKĄ EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ W AUSTRALII TO: c) J. Smolicz;

13. „GODZENIE SIĘ NA ISTNIENIE PRZYCZYNY DOZNAWANYCH PRZYKROŚCI MIMO PRZEŚWIADCZENIA, ŻE JEST SIĘ W MOŻLIWOŚCI JĄ USUNĄĆ” OZNACZA: b)tolerancję ( d) konformizm?);

14. STEREOTYP TO: b)uogólnione subiektywne wizje dotyczące reprezentantów innych grup innych grup społecznych, etnicznych;

16. JEDNYM Z CZOŁOWYCH POLSKICH SOCJOLOGÓW ZAJMUJĄCYCH SIĘ KWESTIAMI ZW. KULTURY SYMBOLICZNEJ Z KSZTAŁTOWANIEM TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ JEST: b)A. Kłoskowska

17. ZA POCZĄTEK ISLAMU PRZYJMUJE SIĘ: a)wyjazd Mahometa z Mekki do Medyny - hidżra (VII w.n.e.);

18. JEDEN ZE ZNANYCH POLSKICH UCZONYCH UWAŻAŁ, ŻE SOCJOLOGICZNA ISTOTA NARODU TKWI W WIĘZI WYRASTAJĄCEJ ZE WSPÓLNEJ LITERATURY, SZTUKI I MUZYKI ZE WSPÓLNEGO ZASOBU IDEI. BYŁ NIM: c)F. Znaniecki;

19. AUTOCHTON TO: a)osoba, która od pokoleń mieszka na tym samym terenie; tym różni się od reprezentantów grup napływowych;

20. ZDANIEM TEORYSTY HETEROGENICZNOŚCI SPOŁECZEŃSTWA MOŻNA ZNISZCZYĆ PRZEZ: a)negoroczne i tuszowanie jej istnienia czyli przez zniszczenie samej świadomości heterogenicznej d)krytykowanie polityki zmierzającej do homogeniczności kultury;

21. PRZYSWOJONĄ I UZNAWANĄ ZA WŁASNĄ KULTURĘ KOJARZYMY ZA A. KŁOSKOWSKĄ Z: c)walencją;

22. KTO JEST AUTOREM NASTĘPUJĄCYCH SŁÓW: „CZŁOWIEK POGRANICZA KULTUROWEGO ORAZ KULTURA PIELĘGNUJĄCA POGRANICZA LUDZKIEGO LOSU TO DWA ASPEKTY RÓWNIE NIEZBYWALNE I WSPÓŁKONTYNUJĄCE MINIMUM WARUNKÓW NA GRUNCIE, KTÓRYM POCHWAŁA DIALOGU ORAZ PODMIOTOWOŚCI NIE PACHNIE TRYWIALNOŚCIĄ”: b)L. Witkowski;

23. ELEMENTY WCHHODZĄCE W SKŁAD NARODOWEGO KANONU KULTUROWEGO STANOWIĄ WG BOSKIEGO ATRYBUTY: a)kryterialne; b)korelatywne;

24. CECHĄ UPRZEDZENIA JEST: c)brak racjonalnych uzasadnień dla negatywnego stosunku do obiektu uprzedzenia;

25. TWÓRCĄ NAZWY INTERAKCJONIZM BYŁ: c)H. Blumar

26. ROZWÓJ TOŻSAMOŚCI PRZEBIEGAJĄCY PRZEZ 8 FAZ ZAWIERA W SOBIE TEORIA: c)Eriksona;

27. POJĘCIE TOŻSAMOŚCI ROZPROSZONEJ W KONTEKŚCIE EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ POJAWIA SIĘ W PRACACH: b)Nikitorowicza;

28. KTÓRY Z TYPÓW WYCHOWANIA (J. NIKITOROWICZ) ZWIĄZANY JEST Z DOSTARCZANIEM POCZUCIA ZWIĄZKU Z KULTURĄ WYZNAWANĄ I ETNICZNĄ: a) typ socjalizujący i wychowujący etnocentrycznie; b) typ socjalizujący i wychowujący dualistycznie;

29. AUTOREM 4 BADAŃ MODELI PODEJŚCIA DO BADANIA TOŻSAMOŚCI - EGO LOGICZNEGO ZDROWIA, INTERAKCYJNEGO I ŚWIATOPOGLĄDOWEGO JEST: b)Bokszański (+ Robinson);

30. KTÓRY ZE ZNANYCH POLSKICH SOCJOLOGÓW TYMI SŁOWY PODKREŚLAŁ ZNACZENIE WOLI W TOŻSAMOŚCI NARODOWEJ: „ NALEŻĘ DA NARODU NIE TYLKO DLATEGO, ŻE SIĘ URODZIŁEM NA OKREŚLONYM TERYTORIUM, NABYŁEM PEWNEJ KULTURY I PEWNYCH OBYCZAJÓW LECZ PRZEDE WSZYSTKIM, ŻE NALEŻEĆ CHCĘ”: c)S. Ossowski;

31. ZJAWISKO WYST. W 3 ASPEKTACH: MATERIALNYM, BEHAWIORALNYM, PSYCHOLOGICZNYM, A CZASAMI DODAWANY JEST ASPEKT 4: AKSJONORMATYWNY, TO: a) kultura; b) tardycja;

32. ROZSZCZEPIONA TOŻSAMOŚĆ AUTONOMICZNA W FAZIE AKOMODACJI MA WIELE WARIANTÓW. SĄ TO: c)amalgamacja, dualizm sytuacyjny, dualizm wewnętrzny, (asymilacja?);

33. KTÓRY Z TYPÓW WYCHOWANIA (J. NIKITOROWICZ) ZWIĄZANY JEST Z „DOSTARCZANIEM POCZUCIA ZWIĄZKU Z KULTURĄ WYZNANIOWĄ I ETNICZNĄ SŁUŻĄCĄ JAKO BUFOR PRZECIWKO NEGATYWNYM WPŁYWOM UPRZEDZEŃ”: c)typ socjalizujący i wychowujący etnocentrycznie;

34. IDENTYFIKACJA NARODOWA MOŻE BYĆ: b)silna;

35. MIEJSCE NAUCZANIA W SYNAGODZE TO: c)bima;

36. TOLERANCJA W UJĘCIU NORMATYWNYM OZNACZA: c)znoszenie odmienności kulturowej w imię wyższych wartości;

37. DO FILARÓW ISLAMU - CZYLI PDST. REGUŁ RELIGII MUZUŁMANÓW ZALICZAMY: c)wyznanie wiary, modlitwę, jałmużnę, pielgrzymkę do Mekki, post w miesiącu Ramadan

38. ROMOWIE REPREZENTOWANI SĄ W POLSCE PRZEZ GRUPY RODOWE: a) Bergitka Roma, Polska Roma, Kelderasze i Lowarzy;

39. BIRUTA TO W KULTURZE LITEWSKIEJ: b)bohaterka poematu Silvestrasa Valiunasa; c) postać mityczna

40. AUTOCHTONI W ODRÓŻNIENIU OD EMIGRANTÓW TO: a)mieszkańcy przybyli na dane tereny przed wiekami

41. STOWARZYSZENIE LITERACKIE BIAŁOWIEŻA, GROMADZI POETÓW I PISARZY: b) literatów białoruskich;

42. KTÓRA Z LICZB JEST NAJBLIŻSZA WIELKOŚCI MNIEJSZOŚCI LITEWSKIEJ W POLSCE: a)25 tysięcy;

43. JEDNYM Z POETÓW NALEŻĄCYCH DO KANONU NARODOWEJ LITERATURY LITEWSKIEJ JEST: c)Antanas Baranauskas (Antoni Baranowski);

44. CHRZEŚCIJANIE ODBYWAJĄ REGULARNE MODLITWY W: a) cerkwiach; c) kościołach;

45. TARAS SZEWCZENKO NALEŻY DO KANONU NARODOWEJ LITERATURY: d) Ukrainy;

46. PRZYSTOSOWANIE JEDNOSTKI LUB GRUPY DO INNEJ KULTURY POŁĄCZONE Z UTR. ZAKORZENIENIA WE WŁASNEJ KULTURZE NAZYWAMY: a)asymilacją

47. DOBRA KULTUROWE PRZEKAZYWANE W CZASIE, WARTOŚCIOWANE I KULTYWOWANE TO: a)tradycje

48. WIELOKULTUROWOŚĆ SPOŁECZEŃSTWA OZNACZA: a)pluralizm kulturowy;

49. SADOGA TO: c) ciastka i cukierki rozdawane dzieciom przez polskich Tatarów;

JEST PROCESEM ZW. Z OGÓLNĄ REFORMĄ SZKOLNICTWAI PODST. EDUKACJI DLA WSZYSTKICH UCZNIÓW. ODRZUCA ONA RASIZM I INNE FORMY DYSKRYMINACJI W SZKOŁACH I W SPOŁECZEŃSTWIE, AKCEPTUJE I POPIERA PLURALIZM REPREZENTOWANY PRZEZ UCZNIÓW, ICH SPOŁECZNOŚĆ I NAUCZYCIELI.

52.PRZEZ a)edukację międzykulturową

55. J. KOLAS, J. KUPAŁA TO PRZEDSTAWICIELE NARODOWEJ LITERATURY: a)białoruskiej;

56.AUTOREM POEMATU „BOREK ONIKSZTYŃSKI” JEST: a)Antanas Baranauskas;

57.KOLOR ŻÓŁTY I NIEBIESKI, HERB - TRÓJZĄB TO SYMBOLE NARODOWE: c)Ukrainy;

58. MONOTEIZM OZNACZA: a)wiarę w jednego Boga

59. PAPUSZA TO PSEUDONIM LITERACKI, WŁAŚCIWE IMIĘ I NAZWISKO TEJ ROMSKIEJ POETKI TO: b)Bronisława Wais;

60. JEDNYM Z NAJBARDZIEJ ZNANYCH WSPÓŁCZESNYCH PISARZY TATARSKICH W POLSCE JEST: c)Selim Chazbijewicz

61.WE WSPÓŁCZESNEJ LITERATURZE PRZEDMIOTU OKREŚLENIE „REAKCJA AFEKTYWNA” OKREŚLA: b)uprzedzenie

62. ZESPÓŁ WARTOŚCI, SYMBOLI I MITÓW SZCZEGÓLNIE WYSOKO OCENIANYCH I CHRONIONYCH PRZEZ OKREŚLONĄ GRUPĘ LUDZI, TO:

c) kanon kulturowy;

63. MNIEJ LUB BARDZIEJ USTALONY W ZBIOROWOŚCI SPOSÓB ZACHOWANIA CZY MYŚLENIA, PODLEGAJĄCY PRZEKAZOWI Z POKOLENIA NA POKOLENIE, TO: b) cecha kulturowa;

64. „KULTURA JEST KONFIGURACJĄ WYUCZONYCH ZACHOWAŃ I ICH REZULTATÓW, KTÓRYCH ELEMENTY SKŁADOWE SĄ PODZIELANE I PRZEKAZYWANE PRZEZ CZŁONKÓW DANEGO SPOŁECZEŃSTWA”, TO DEFINICJA”: d)Ralpha Lintona;

65.CZYM W TEORIACH SPOŁECZNYCH RÓŻNI SIĘ TEREN OKREŚLANY JAKO POGRANICZE OD PERYFERII: c)wielokulturowością

66.KOMPETENCJA KULTUROWA, TO: a)postawa;

67. BIAŁORUSINI, UKRAIŃCY, LITWINI W POLSCE TO: c)mniejszości imigranckie;

68. PROCES KOMUNIKACJI -MIĘDZY LUDŹMI REPREZENTUJĄCYMI RÓŻNE KULTURY ORAZ JEGO EFEKT STANOWIĄ: c)pogranicze interakcyjne;

69. CECHY DYSTYNKTYWNE GRUPY NARODOWEJ TO: a)zbiorowość społeczna, wyobrażona wspólnota połączona kulturą

70. SYNTAGMA KULTURY NARODOWEJ TO: b)symbole i wartości kulturowe kształtujące tożsamość narodową;

71. RELACJA MIĘDZY IDENTYFIKACJĄ A PRZYSWOJENIEM KULTURY NAZYWA SIĘ: c)walencja;

72. DO ZADAŃ EDUKACJI MIĘDZYKULTUROWEJ NIE NALEŻY: c)opisywanie i porównywanie osiągnięć kulturalnych poszczególnych grup

73. EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA ROZUMIANA JAKO DZIAŁALNOŚĆ DYDAKTYCZNA ZORIENTOWANA JEST NA: b)interakcyjne nauczanie/uczenie się i zorientowane na problem;

74. EDUKACJA MIĘDZYKULTUROWA TO: d)studia nad odmiennymi kulturami;

75. KALENDARZ JULIAŃSKI RÓŻNI SIĘ OD KALENDARZA GREGORIAŃSKIEGO: c)o 13 dni

76. KALENDARZ JULIAŃSKI STOSOWANY JEST: b)częściowo w kościele prawosławnym;

77. POSTAWA, KTÓRĄ CECHUJE AFIRMATYWNY STOSUNEK DO WŁASNEJ KULTURY PRZY JEDNOCZESNYM DEPRECJONOWANIU INNYCH KULTUR TO: d)etnocentryzm;

78. NAKRYCIE GŁOWY NIEZAMĘŻNEJ KURPIANKI TO: c)czółko

79. ŚWIĄTYNIA ŻYDOWSKA TO: c)świątynia Jerozolimska b)synagoga;

80. JAKA JEST RELACJA MIĘDZY OJCZYZNĄ PRYWATNĄ A OJCZYZNĄ IDEOLOGICZNĄ U S. OSSOWSKIEGO: a)ojczyzna prywatna jest synonimem ojczyzny ideologicznej;

81. BAR MICWA W JUDAIZMIE I KONFIRMACJA W PROTESTANTYZMIE TO ODPOWIEDNIK W KATOLICYZMIE: c)bierzmowania;

82. JAKA WARTOŚĆ JEST WARTOŚCIĄ CENTRALNĄ U IRLANDCZYKÓW: d)religia katolicka

83. ELEMENTY WCHODZĄCE W SKŁAD NARODOWEGO KANONU KULTUROWEGO STANOWIĄ: d)tożsamość regionalną;

84. RAMADAN TO a)dziewiąty miesiąc roku muzułmańskiego; miesiąc postu;

---