CZYNNOŚCI PROCESOWE

1.Pojęcie czynności procesowej

Przez fakt procesowy rozumie się jakiekolwiek względnie zwarte ogniwo w ruchu procesowym, z którym prawo łączy skutki procesowe.

Fakty dzieli się n dwie grupy:

1. zdarzenia procesowe - fakty procesowe, które nie polegają na zachowaniu się uczestników procesu. Są to zjawiska niezależne od uczestników procesu, uczestnicy procesu nie mają na nie wpływu. Zdarzeniami procesowymi mogą być tylko fakty, z którymi prawo procesowe łączy odpowiednie skutki procesowe.

2. Czynności procesowe - jakiekolwiek zachowanie uczestnika procesu, mające na celu wywołanie odpowiednich skutków przewidzianych w prawie karnym procesowym. Wynika z tej definicji, że czynnością procesową jest:

-tylko zachowanie uczestnika procesu,

-takie zachowanie, z którym obowiązujące przepisy prawa karnego procesowego łączą odpowiednie skutki.

Czynnością procesową jest zachowanie, co oznacza, że może ona wystąpić przede wszystkim w postaci pozytywnej, ale także w postaci negatywnej.

Czynność procesowa może być prosta, kiedy stanowi pojedyncze zachowanie określonego podmiotu. Czynność procesowa może być złożona w tym sensie, że w gruncie rzeczy przejawiają się w niej indywidualne zachowania kilku podmiotów.

Trzy grupy czynności procesowych ze względu na treść i charakter:

I - czynności faktyczne (czynności rzeczowe)np. przeszukanie, zatrzymanie

II -spostrzeżenia procesowe tzw. Czynności receptywne polegają na przyjęciu do wiadomości informacji i żądań. Np. wysłuchanie przez sąd wywodów stron.

III - oświadczenia procesowe

Z czynnością procesową wiąże się:

a) zdolność do czynności procesowych - uprawnienie do osobistego podejmowania czynności w procesie

b)legitymacja do działań w procesie - uprawnienie do osobistego przedsiębrania czynności procesowych w ramach posiadanego upoważnienia. Np. będzie mógł dokonywać czynności tylko na korzyść oskarżonego.

Czynność procesowa może być wyraźna lub dorozumiana. Z reguły w procesie występują czynności procesowe wyraźne. Przykładem czynności dorozumianej jest ingerencja prokuratora w ściganie przestępstw prywatnoskargowych.

2.Oświadczenia w procesie karnym

Są to przewidziane przez prawo procesowe uzewnętrznienia treści psychicznych uczestnika procesu w celu przekazanie ich innym uczestnikom.

Oświadczenia procesowe przybierają postać:

1. oświadczeń wiedzy - stanowią uzewnętrznienie treści psychicznych uczestnika procesu, mające charakter wiedzy o faktach. Np.oświadczenia dowodowe przytoczenia procesowe, sprawozdania procesowe(m.in.protokół)

2. oświadczeń woli - przybierają postać:

a)oświadczenia postulującego, które przedstawia się postaci wniosków stron. Np. prośba o ułaskawienie, wystąpienie przez sąd odwoławczy do SN o wyjaśnienie zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy.

b) oświadczenia imperatywnego - czyli władczego, stanowiącego, kiedy chodzi o decyzje lub polecenia, będące przejawem woli organu kierującego procesem, które są wiążące dla uczestników procesu lub podległego organu.

O bycie oświadczenia woli decyduje istnienie woli w chwili powzięcia i jej wyrażenia.

O prawidłowości oświadczenia woli decyduje także i to, aby wola nie była dotknięta wadą.

Wola może być wyrażona wprost przez tego, kto ją powziął. Jest zarówno możliwe zastępstwo w oświadczeniu, jak i powzięciu woli( np. pełnomocnik). Zastępstwo w powzięciu woli zamiast uprawnionej osoby jest dopuszczalne w sytuacjach przewidzianych w obowiązujących przepisach. Takie sytuacje dotyczą np.:

-ustawowego przedstawiciela pokrzywdzonego

-osoby działającej na korzyść oskarżonego, jeżeli jest on nieletni lub ubezwłasnowolniony

-pełnomocnika

§Cofnięci oświadczenia

~Organów procesowych

Oświadczenia imperatywne organów procesowych, przybierające postać decyzji procesowych są z reguły czynnościami nieodwołalnymi przez organ prowadzący proces( nie może z własnej inicjatywy odwołać[skasować] lub zmienić wydanego wyroku). Możliwa jest jednak korekta wyroku w ramach art. 420 K.p.k. Przykładem postanowienia odwołalnego jest:

-postanowienie o oddaleniu wniosku dowodowego. Zgodnie z art. 170 § 4 oddalenie wniosku dowodowego nie stoi na przeszkodzie późniejszemu dopuszczeniu dowodu, chociażby nie ujawniły się nowe okoliczności

-postanowienie o stosowaniu środka zapobiegawczego, które należy uchylić lub zmienić z urzędu, jeżeli powstaną przyczyny wydania takiej decyzji.

~Pozostałych uczestników

Gdy chodzi o cofnięcie oświadczonej woli przez pozostałych uczestników procesu, to biorąc pod uwagę, że oświadczenie jest realizacją uprawnień, trzeba przyjąć możliwość cofnięcia złożonego oświadczenia woli.

3. Dopuszczalność i skuteczność czynności procesowych stron

Czynność procesowa stron, aby mogła wywierać skutki procesowe przewidziane przez przepisy prawa karnego procesowego, musi posiadać dwie następujące cechy:

1. dopuszczalność - wiąże się ściśle z uwarunkowaniem prawnej możliwości jej dokonania. Czynność jest dopuszczalna, jeżeli nie jest zabroniona przez przepisy prawa karnego procesowego. Przyjmując tezę, że niedopuszczalna jest czynność procesowa, która jest zabroniona, trzeba jednocześnie podkreślić, iż zabronione(zakaz dokonania) czynności może wynikać nie tylko wyraźnego zakazu, ale także z braku uprawnienia, które a contrario wynika z zakresu przyznanego uprawnienia, np. w zakresie warunków stosowania środków przymusu w procesie karnym. Niedopuszczalność czynności procesowych zachodzi gdy:

- występuje wyraźny zakaz zamieszczony w ustawie

-czynność dokonano poza zakresem przyznanych z mocy ustawy uprawnień, np. wniesiono zażalenie na postanowienie, które jest niezaskarżalne

-upłynie termin prekluzyjny lub zawity

-czynności dokonano przez osobę nieuprawnioną lub bez wymaganego upoważnienia

-brak prawnych warunków danej czynności decydujących o jej dopuszczalności np. zastosowano tymczasowe aresztowanie bez decyzji sądowej

-występują przeszkody procesowe.

Jeżeli czynności niedopuszczalnej dokonała organ procesowy to jej następstwem może być:

- powstanie wady wymienionej w art. 439 § 1 K.p.k. wymagającej uchylenia orzeczenia albo w ramach wniesionego środka odwoławczego, albo z urzędu.

-uchylenie orzeczenia w ramach środka odwoławczego z powodów określonych w art. 438 pkt 2 K.p.k lub na podstawie przepisów szczególnych.

-W razie dokonania przez organ procesowy innej czynności, niestanowiącej decyzji procesowej, skutków takich uchybień nie da się sklasyfikować jednolicie. Np.. niedopuszczalne czynności dowodowe, których spełnienie powoduje nielegalność dowodu.

W razie dokonania czynności niedopuszczalnej przez stronę należałoby przyjąć, że taka czynność jest prawnie bezskuteczna w tym sensie, iż nie może wywrzeć skutków zamierzonych przez stronę, to znaczy, np. środek odwoławczy nie spowoduje zamieszczonego w nim żądania kontroli zaskarżonego orzeczenia.

Wadliwa czynność prawna może być uzdrowiona w ramach konwalidacji. Następuje ona:

- z mocy prawa, gdy wadliwość czynności nie ma znaczenia w nowym stanie prawnym

- na skutek zaszłości od strony niezależnej np. gdy pokrzywdzony małoletni dokonał czynności do której był nieuprawniony, ale w między czasie stał się pełnoletni.

- na skutek zachowania strony procesowej lub innego uczestnika, który uzupełnił dotychczasowy brak własnej inicjatywy czy tez na skutek wezwania o uzupełnienie przez organ procesowy.

Od konwalidacji należy odróżnić konwersję, jeżeli za pomocą jednej czynności uzyskuje się skutki innej czynności, gdy jednocześnie ta pierwotna nie traci swej tożsamości np. poprzez złożenie apelacji w ciągu 7 dni od ogłoszenia wyroku uzyskuje się skutek w postaci wniosku o uzasadnienie wyroku, pomimo jego nie wniesienia.

2. Skuteczność

4. FORMA CZYNNOSCI PROCESOWYCH

Zgodnie z zasadą ustności czynności na rozprawie maja postać ustnej wypowiedzi. Forma pisemna jest wymagana wtedy, kiedy wynika to z wyraźnego unormowania.

Błędne oznaczenie czynności, a szczególnie środka zaskarżenia, nie pozbawia czynności znaczenia prawnego. Czynność powinna być oceniana wedle jej treści. Jeśli więc czynność zostanie nazwana zażaleniem, a jest wniesiona przeciwko wyrokowi, to należy ją traktować jak apelację.

Jeśli czynność ma posiadać według obowiązujących przepisów, formę pisma, to powinna zawierać następujące składniki:

Art. 119.

§ 1. Pismo procesowe powinno zawierać:

1) oznaczenie organu, do którego jest skierowane, oraz sprawy, której dotyczy,

2) oznaczenie oraz adres wnoszącego pismo,

3) treść wniosku lub oświadczenia, w miarę potrzeby z uzasadnieniem,

4) datę i podpis składającego pismo.

§ 2. Za osobę, która nie może się podpisać, pismo podpisuje osoba przez nią upoważniona,

ze wskazaniem przyczyny złożenia swego podpisu.

Co do niektórych pism procesowych obowiązujące przepisy ustalają dodatkowe wymagania np. w stosunku do aktu oskarżenia.

W razie braków formalnych pisma procesowego przewidziano odrębny tryb uzupełnienia:

Art. 120.K.p.k.

§ 1. Jeżeli pismo nie odpowiada wymaganiom formalnym, przewidzianym w art.

119 lub w przepisach szczególnych, a brak jest tego rodzaju, że pismo nie może

otrzymać biegu, albo brak polega na nie złożeniu należytych opłat lub upoważnienia

do podjęcia czynności procesowej, wzywa się osobę, od której pismo

pochodzi, do usunięcia braku w terminie 7 dni.

§ 2. W razie uzupełnienia braku w terminie, pismo wywołuje skutki od dnia jego

wniesienia.W razie nie uzupełnienia braku w terminie, pismo uznaje się za

bezskuteczne, o czym należy pouczyć przy doręczeniu wezwania.

5. TERMINY PROCESOWE

§1. Pojęcie i rodzaje terminów

W prawie karny procesowym nazwa „termin” jest określeniem wieloznacznym. Kodeks postępowania karnego nazwy tej używa w wielorakim znaczeniu.

Po pierwsze, przez termin rozumie się pewien czas a dokonanie oznaczonej czynności, jest okresem przestrzeni czasowej odznaczającej się początkiem i końcem. Jest to rozumienie terminu procesowego właściwego, o którym będzie mowa w dalszych wywodach o obliczaniu terminów.

Po drugie, nazwy termin używa się także w odniesieniu do sytuacji, kiedy przepis ustawy oznacza końcowy moment, w której najpóźniej czynność może być dokonana.

Po trzecie, przepisy K.p.k. przewidują terminy dotyczące stosowania środków przymusu, określające rozpiętości czasowe dopuszczalności ich stosowania..

Po czwarte, nazwa termin jest używana w kontekście czasu rozpoczęcia, a niekiedy kontynuacji rozprawy.

Terminy procesowe maja na celu przyspieszenie biegu procesu karnego.

Wśród terminów procesowych właściwych można wyróżnić terminy:

- USTAWOWE(najliczniejsze)

1) terminy stanowcze, do których należą:

a)terminy zawite- zawite są terminy do wnoszenia środków zaskarżenia oraz inne, które ustawa za zawite uznaje. Chodzi tu o wszystkie środki zaskarżenia, a więc nie tylko o środki odwoławcze, ale także sprzeciwy i quasisprzeciwy. Termin zawity może być przywrócony.

b)terminy prekluzyjne - do tej grupy należy zaliczyć terminy o charakterze bardziej stanowczym w porównaniu z terminami zawitymi, gdyż nie podlegają one przywróceniu. Terminy prekluzyjne powodują skutek zawiłości, tzn. że czynność dokonana po ich upływie jest bezskuteczna.

c)pozostałe terminy stanowcze - czynność dokonana po upływie terminu należącego do tej grupy nie pociąga za sobą bezskuteczności czynności.

Terminy stanowcze charakteryzują się tym, że ich przekroczenie powoduje bezskuteczność czynności(terminy zawite i prekluzyjne) albo inne skutki procesowe(np. prowadzenie rozprawy od początku) lub uchybienia mogące mieć wpływ na treść orzeczenia(pozostałe terminy stanowcze)

2)terminy niestanowcze, które określa się nazwą terminy porządkowe(terminy instrukcyjne) - dokonanie czynności po upływie terminu porządkowego nie powoduje bezskuteczności. Upływ tego terminu w ogóle nie wywołuje skutków procesowych.( wywołuje skutki pozaprocesowe, a mianowicie dyscyplinarne).

-USTANAWIANE PRZEZ ORGAN PROCESOWY

§2 Obliczanie terminów

Obowiązujące przepisy wyraźnie określają sposób obliczania właściwych terminów procesowych. Przede wszystkim do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego należy liczyć dany termin.

Art. 123.

§ 1. Do biegu terminu nie wlicza się dnia, od którego liczy się dany termin.

§ 2. Jeżeli termin jest oznaczony w tygodniach, miesiącach lub latach, koniec terminu

przypada na ten dzień tygodnia lub miesiąca, który odpowiada początkowi terminu; jeżeli w danym miesiącu nie ma takiego dnia, koniec terminu przypada na ostatni dzień tego miesiąca.

§ 3. Jeżeli koniec terminu przypada na dzień uznany przez ustawę za dzień wolny od pracy, czynność można wykonać następnego dnia.

Art. 124.

Termin jest zachowany, jeżeli przed jego upływem pismo zostało nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego, w polskim urzędzie konsularnym lub złożone przez żołnierza w dowództwie jednostki wojskowej albo przez osobę pozbawioną wolności w administracji odpowiedniego zakładu, a przez członka załogi polskiego statku morskiego kapitanowi statku.

Art. 125.

Pismo omyłkowo wniesione przed upływem terminu do niewłaściwego sądu, prokuratora,

organu Policji albo innego organu postępowania przygotowawczego uważa się za wniesione z zachowaniem terminu.

Nazwanie czynności również nie ma znaczenia dla zachowania terminu, gdyż czynność ta musi być rozpoznana według jej właściwej istoty.

§ 3 Przywrócenie terminu zawitego

Instytucja przywrócenia terminu odnosi się wyłącznie do terminu zawitego.

Przywrócenie terminu jest przewidziane w art. 126 K.p.k. Przesłankami przywrócenia terminu przewidzianymi w tym przepisie są:

1. wystąpienie przeszkody powodującej niedotrzymanie terminu zawitego

2. przeszkoda jest niezależna od strony - przeszkody niezależne od strony utożsamia się z przyczynami przez stronę nie zawinionymi. Przyczyną przywrócenia terminu jest brak jakiejkolwiek formy winy osoby uprawnionej w dokonaniu czynności w oznaczonym terminie.

3. złożenie w terminie 7 dni od daty ustawiania przeszkody wniosku o przywrócenie terminu

4. dopełnienie czynności, której należało dokonać w terminie

Przywrócenie terminu ma skutek restytucyjny, powodujący, że uznaje się, iż czynność została dokonana w terminie.

Na postanowienie odmawiające przywrócenia terminu przysługuje zażalenie.

6. MIEJSCE CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

Obowiązujące przepisy nie przewidują ogólnych reguł co do miejsca dokonania czynności procesowych.

W postępowaniu przygotowawczym czynności są dokonywane z reguły w pomieszczeniach organu ścigania, ale mogą być dokonane poza jego siedzibą(np. oględziny miejsca przestępstwa).

W postępowaniu sądowym zarówno posiedzenia jak i rozprawy odbywają się w gmachu sądowym. Sąd może pełnić czynności poza swoja siedziba, a w razie konieczności także poza obszarem swojej właściwości, jeżeli wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości lub, jeżeli przez to nastąpi znaczne zmniejszenie kosztów. Sąd może dokonywać poszczególnych czynności w gmachu sądu poza salą rozpraw przezwały skład sadzący lub przez sędziego delegowanego, jeżeli jest to konieczne ze względu na trudności albo, gdy strony wyrażą na to zgodę. Sąd może zlecić dokonanie czynności innemu sądowi rejonowemu, w którego okręgu świadek przebywa, jeżeli nie stawił się z powodu przeszkód zbyt trudnych do usunięcia(pomoc sądowa).

7. ORZECZENIA

§ 1 Podział orzeczeń

Decyzje procesowe jako oświadczenia woli organu prowadzącego proces przybierają postać orzeczeń lub zarządzeń. Zapadają one w sprawie. Jak długo obowiązują są wiążące dla jej uczestników. Orzeczenia stanowią najważniejsze oświadczenia organów procesowych.

Orzeczenia dzieli się przede wszystkim na wyroki i postanowienia. Do orzeczeń należy zaliczyć uchwały wydane przez SN. Orzeczenia wydaje się w formie postanowienia, jeżeli ustawa nie wymaga wydania wyroku.

W postępowaniu przygotowawczym orzeczenie może przybrać jedynie postać postanowienia, w tym stadium wyroków się nie wydaje.

Orzeczenia można podzielić na odwołalne i nieodwołalne w zależności od tego, czy ten sam organ, który kieruje procesem, może je uchylić lub zmienić z własnej inicjatywy( nie w ramach środków odwoławczych).

Orzeczenia można również podzielić na zaskarżalne lub niezaskarżalne ze względu na to, czy mogą być one zaskarżone środkiem zaskarżenia czy też nie. Wyroki wydane w pierwszej instancji są zaskarżalne: apelacją., poza wyrokiem nakazowym , który można zaskarżyć jedynie sprzeciwem oraz wyrokiem zaocznym, który może być zaskarżony apelacja oraz przez oskarżonego sprzeciwem. Natomiast postanowienia są zaskarżalne: w ramach przepisu art. 459 K.p.k. zażaleniem oraz innymi środkami zaskarżenia np. sprzeciwem lub quasi sprzeciwem. Pozostałe postanowienia są niezaskarżalne.

Orzeczenie może być kończące postanowienie i niekończące postępowania. Środkiem odwoławczym nadzwyczajnym mogą być zaskarżane tylko prawomocne orzeczenia sądowe, kończące postępowanie.

Niekiedy dokonuje się podziału orzeczeń na merytoryczne i formalne. Do orzeczeń formalnych zalicza się orzeczenia umarzające proces karny.

§ 2 Wyroki

Wyroki SA orzeczeniami wydawanymi wyłącznie przez sądy i trybunały.

Z treści art. 93 § 1 K.p.k. wynik, że orzeczenie przybiera postać wyroku wtedy , kiedy wymaga wydania tej postaci rozstrzygnięcia.

Postać wyroku powinny mieć orzeczenia rozstrzygające w zakresie przedmiotu procesu, ustalające winę lub niewinność oskarżonego i to jest pierwsze zasadnicze kryterium, decydujące o formie orzeczenia w postaci wyroku.

W myśl tej reguły w sądzie pierwszej instancji wydaje się następujące wyroki:

-uniewinniające

-skazujące

-wyroki warunkowo umarzające postępowania karne( można to uczynić zarówno po rozpoczęciu przewodu sądowego jak i na posiedzeniu przed rozprawa)

-wyroki zaoczne

-wyroki nakazowe

-wyrok łączny

Drugie kryterium odnosi się do bezwarunkowego umorzenia postępowania karnego. Jest nim stan zaawansowania procesu karnego. W razie pojawienia się okoliczności wyłączającej ściganie, postępowanie ulega bezwarunkowemu umorzeniu. Tylko wtedy, gdy okoliczność ta ujawni się po rozpoczęciu przewodu sądowego konieczne jest wydanie wyroku. W innych etapach postępowania orzeczenie w tym przedmiocie następuje w formie postanowienia. O bezwarunkowym umorzeniu postępowania sądowego z powodu przeszkody procesowej z reguły orzeka się postanowieniem, a niekiedy wyrokiem.

Mamy odczynienia ze zróżnicowanym stanem prawnym w zakresie formy orzekania o bezwarunkowym umorzeniu postępowania sądowego w zależności od tego:

a)czy przyczyną bezwarunkowego umorzenia postępowania sadowego są okoliczności wyłączające ściganie:

-forma postanowienia przed rozpoczęciem przewodu sądowego

-forma wyroku, jeśli okoliczność ta ujawni się po rozpoczęciu przewodu sądowego

b)gdy chodzi o inne przyczyny bezwarunkowego umorzenia postępowania sądowego orzekanie następuje w postaci postanowienia.

§ 3 Uchwały Sądu Najwyższego

Decyzje sądu mogą przybierać także postać uchwal. Ta forma decyzji odnosi się do SN.

Art. 441. K.p.k.

§ 1. Jeżeli przy rozpoznawaniu środka odwoławczego wyłoni się zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy, sąd odwoławczy może odroczyć rozpoznanie sprawy i przekazać zagadnienie do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu.

§ 2. Sąd Najwyższy może przekazać rozstrzygnięcie zagadnienia prawnego powiększonemu składowi tego sądu.

§ 3. Uchwała Sądu Najwyższego jest w danej sprawie wiążąca.

§ 4. Prokurator, obrońcy i pełnomocnicy mają prawo wziąć udział w posiedzeniu.

§ 5. Sąd Najwyższy może przejąć sprawę do swego rozpoznania.

§ 4 Postanowienia

Postanowienia są formą orzeczenia. Postanowienia wydaje się, jeśli ustawa nie wymaga wydania wyroku.

W wielu przepisach ustala się, wprost, że organ procesowy ma wydać orzeczenie w postaci postanowienia.

Postanowienia mogą być orzeczeniami kończącymi stepowanie(zamykającymi drogę do wydania wyroku). Postanowienia mogą tez rozstrzygać kwestie incydentalne nasuwające isę w toku postępowania, dot. Np. wyłączenia sędziego. Postanowienia te maja charakter imperatywny, rozstrzygający.

Niekiedy postanowienia mają charakter postulatywny, np. gdy sąd odwoławczy postanowieniem przekazuje zagadnienie prawne wymagające zasadniczej wykładni ustawy SN do rozstrzygnięcia.

Postanowienie może być wydane na rozprawie lub na posiedzeniu.

Postanowienie jest zaskarżalne zażaleniem, jeżeli zamyka drogę do wydania wyroku , chyba że ustawa stanowi inaczej, dotyczy to środków zabezpieczających lub ustawa to w konkretnym przepisie przewiduje. Zaskarżenie postanowienia zażaleniem nie powoduje wstrzymanie jego wykonania.

W postępowaniu przygotowawczym postanowienia wydaje prokurator oraz inny uprawniony organ, a sąd w wypadkach przewidzianych w ustawie.

Istnieją również postanowienia niepełne, które dla pełnej skuteczności wymagają zatwierdzenia przez prokuratora np. postanowienie o zawieszeniu postępowania.

§ 5. Uzasadnienie orzeczenia

Nie jest integralną częścią orzeczenia, lecz stanowi czynność odrębną. Zawiera motyw, którym kierował się organ przy wydawaniu orzeczenia. Spełnia ono ważna rolę w procesie, może mieć np. zadanie wychowawcze. Przekonywujące uzasadnienie może wpływać na to, że strona zrezygnuje z wniesienia środka odwoławczego.

Gdy chodzi o wyroki sądu wydawane w pierwszej instancji, ustalono regułę, że podlegają one uzasadnieniu na wniosek strony.

W pewnych szczególnych sytuacjach uzasadnienie wyroku sporządza się z urzędu:

- w postępowaniu w I instancji w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych: nie dotyczy to wyroku uwzględniającego wniosek, o którym mowa w art. 335 i 387 K.p.k.

-w razie zgłoszenia zdania odrębnego.

Wyroki sadu apelacyjnego z reguły podlegaj uzasadnieniu z urzędu ( w ciągu 14 dni od ogłoszenia wyroku).

Art.98 § 1 K.p.k. uzasadnienie postanowienia winno być sporządzone na piśmie wraz z samym postanowieniem(w sprawach zawiłych lub z innych ważnych przyczyn w terminie 7 dni.

Nie sporządza się uzasadnienia postanowienia, jeżeli:

-orzeka się o dopuszczeniu dowodu,

-uwzględnia się wniosek strony, któremu inna się nie sprzeciwiła.

Wyjątki te nie mają zastosowania, gdy orzeczenie podlega zaskarżeniu.

Ostatnia nowela do Kp.k. :

Postanowienia o odmowie wszczęcia, umorzeniu i zawieszeniu dochodzenia oraz o wpisaniu sprawy do rejestru przestępstw, wpisane do protokołu nie wymagają uzasadnienia, choć podlegają zaskarżeniu zażaleniem.

§ 6. Uzewnętrznienie i oznajmienie orzeczeń

Jak długo orzeczenie nie zostanie uzewnętrznione, tak długo jest ono sprawą wewnętrzną organu wydającego. Oznacza to, że może być ono jeszcze zmienione w wyniku dalszej narady. Z chwilą uzewnętrznienia jest ono wiążące dla organu wydającego.

Uzewnętrznienie postanowień wydawanych na posiedzeniach odbywa się przez przekazanie orzeczenia do wykonania do sekretariatu(podobnie przy śledztwie lub dochodzeniu).

Orzeczenia ogłaszane na rozprawie lub posiedzeniu są jednocześnie uzewnętrznione i oznajmione.

Oznajmienie jest czynnością powiadamiającą o wydanym orzeczeniu.

Postanowienie wydane poza rozprawą oznajmia się przez doręczenie jego odpisu prokuratorowi oraz stronie i osobie nie będącej strona, którym przysługuje środek zaskarżenia, jeżeli nie brali oni udziału w posiedzeniu lub nie byli obecni przy ogłoszeniu.

Jeżeli wydane postanowienie nie podlega zaskarżeniu, o treści postanowienia zawiadamia się strony.

Orzeczenie wydane na rozprawie podlega równocześnie uzewnętrznieniu oraz oznajmieniu przez ogłoszenie na rozprawie głównej.

§ 7. Sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej w orzeczeniu

Art. 105.

§ 1. Oczywiste omyłki pisarskie i rachunkowe oraz w obliczeniu terminów w orzeczeniu lub zarządzeniu albo w ich uzasadnieniu można sprostować w każdym czasie.

§ 2. Sprostowania dokonuje organ, który popełnił omyłkę. Jeżeli postępowanie toczy się przed instancją odwoławczą, może ona z urzędu sprostować orzeczenie pierwszej instancji.

Sprostowanie nie oznacza jednak wprowadzenia do orzeczenia składników pominiętych w nim lub powodujących zmianę w treści rozstrzygnięcia.

§ 8 Uzupełnienie orzeczeń

K.p.k. wyraźnie przewiduje w art..420 uzupełnienie wyroku. Stosując wykładnię celowościową, trzeba również dopuścić możliwość uzupełnienia postanowienia.

Instytucję tę wprowadzono w celu uniknięcia konieczności uruchamiania postępowania odwoławczego, kiedy w orzeczeniu pominięto pewne rozstrzygnięcie.

Uzupełnienie wyroku jest możliwe, gdy nie zmieszczono w nim rozstrzygnięcia co do:

1. przepadku

2. zaliczenia:

- tymczasowego aresztowania

-zatrzymania

-środków zapobiegawczych wymienionych w art. 276 K.p.k.

c) dowodów rzeczowych

Uzupełnienie orzeczenia przybiera postać postanowienia. Wydaje się je na posiedzeniu na którym mogą być obecne strony.

O uzupełnieniu wyroku orzeka organ, którego orzeczenie ma być uzupełnione.

8. ZARZĄDZENIA

Zarządzenia wydaje się w kwestiach niewymagających postanowienia. Zarządzenie w toku postępowania sądowego wydaje prezes sądu, przewodniczący wydziału, przewodniczący składu sądzącego lub upoważniony sędzia.

Jeżeli decyzje ma wydać sąd , to zawsze wymaga on jednej z form orzeczenia. O formie decyzji, czy ma to być orzeczenie czy zarządzenie, przesądza podmiot, który ma ją wydać.

W czasie rozprawy zarządzenie wydaje przewodniczący składu sądzącego, np. o wywołaniu sprawy. Przewodniczący składu zarządzeniem załatwia wnioski dowodowe, wydaje zrządzenia niezbędne do utrzymania na sali rozpraw spokoju i porządku.

Zarządzenie przewodniczącego składu może być zaskarżone odwołaniem do całego składu sądzącego. Wówczas konieczne jest wydanie postanowienia.

Zarządzenie wydane na rozprawie podlega ogłoszeniu na rozprawie. Natomiast wydane poza rozprawa należy doręczyć prokuratorowi i stronie oraz osobie niebędącej stroną, którym przysługuje środek zaskarżenia, jeżeli nie brali oni udziału w posiedzeniu lub nie byli obecni przy ogłaszaniu.

Zarządzenie jest zaskarżalne zażaleniem w zasadzie tylko wtedy, gdy zamyka drogę do wydania wyroku lub kiedy jest to wyraźnie przewidziane w ustawie.

9. POLECENIA

Obowiązujący K.p.k. przewiduje nową formę oświadczenia imperatywnego sądu lub prokuratora. Nie jest ono rozstrzygnięciem procesowym. Przepis art. 93 § 4 K.p.k. stanowi, że w wypadkach określonych w ustawie sąd lub prokurator wydaje polecenia Policji lub innym organom. Adresatem polecenia mogą być zarówno Policja, jak i inne organy w ramach prowadzonego przez nie postępowania w zakresie procesu karnego. Natomiast wszystkie instytucje państwowe, samorządowe i społeczne są obowiązane w zakresie swego działania do udzielenia pomocy organom prowadzącym postępowanie karne.

Wydanie polecenia nakłada na adresata obowiązek stosownego zachowania. Polecenia są wiążące dla adresata.

10. TRYB WYDAWANIA ORZECZEŃ

§ 1.Forum dla wydania orzeczenia

Wydanie orzeczenia przez sąd wymaga rozprawy lub posiedzenia.

W rozprawie znajduje się pełne zastosowanie zasad procesu karnego. Jest to etap procesowy, który ma na celu rozstrzygnięcie o przedmiocie procesu na podstawie przeprowadzonych na rozprawie dowodów. Do rozprawy mają dostęp strony oraz ich przedstawiciele. Ponadto jawność rozprawy powoduje, że odbywa się ona pod kontrolą społeczna.

W posiedzeniu bierze udział skład sądzący; strony oraz osoby nie będące stronami, jeżeli ma to znaczenie dla ochrony ich praw lub interesów, mają prawo wziąć udział w posiedzeniu, gdy ustawa tak stanowi, chyba, że ich udział jest obowiązkowy. W pozostałych wypadkach strony i wskazane osoby mają prawo wziąć udział w posiedzeniu, tzn. w każdym posiedzeniu, jeżeli się stawią, chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Na posiedzeniu sąd wydaje orzeczenia o wysłuchaniu obecnych osób. Z reguły są to postanowienia, ale na posiedzeniu mogą być także wydawane wyroki.

10.01.2003. poszerzono możliwość wydawania wyroku na posiedzeniu. Sytuacje te dotyczą:

-skazania oskarżonego na posiedzeniu, na skutek umieszczenia przez prokuratora w akcie oskarżenia wniosku o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub środków karnych za występek zagrożony kara nie przekraczającą 10 lat pozbawienia wolności bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości,

-warunkowego umorzenia postępowania przed rozprawa na wniosek prokuratora

-wydania wyroku nakazowego.

§2 Narada i glosowanie nad orzeczeniem

Narada i glosowanie nad orzeczeniem SA tajnymi etapami procesu karnego. Tajność tych etapów ma trojakie znaczenie:

1)podczas narady i glosowania oprócz składu sądzącego może być obecny tylko protokolant

2)osoby obecne podczas narady mają obowiązek zachowania tajemnicy przebiegu narady i głosowania. Naradą i glosowaniem kieruje przewodniczący składu sądzącego. Jeżeli natomiast zostaną podniesione wątpliwości dotyczące:

-porządku

-sposobu narady

-głosowania

rozstrzyga jej cały skład sądzący.

Głosowanie musi być poprzedzone naradą.

Narada i głosowanie powinny objąć wszystkie kwestie związane z ustaleniem popełnienia lub nie popełnienia przez oskarżonego przestępstwa, kwestie dotyczące wymiaru kary i stosowania innych środków oraz inne kwestie, które powinny być rozstrzygnięte w orzeczeniu.

Jeżeli rozpoznawana sprawa lub kwestia dojrzała do rozstrzygnięcia, sąd przystępuje do głosowania. Według obowiązującego K.p.k. głosowanie ma charakter totalny, tzn. głosowanie odbywa się całościowo nad poszczególnymi rozstrzygnięciami zawartymi w orzeczeniu, a nie nad szczegółowymi pytaniami, które dotyczyłyby poszczególnych kwestii określonego rozstrzygnięcia.

Przebieg glosowania art.109 § 2

§ 2. Po naradzie przewodniczący zbiera głosy poczynając od najmłodszego, najpierw od ławników według ich wieku, następnie od sędziów według ich starszeństwa służbowego, a sam głosuje ostatni. Sprawozdawca, jeżeli nie jest przewodniczącym, głosuje pierwszy.

Rozstrzygnięcia zapadają większością głosów. Może się jednak zdarzyć, że rozstrzygnięcie w wyniku głosowania nie uzyska większości. Wówczas w grę wchodzi tzw. Sztuczna większość tzn. przepisy szczegółowo regulują, które ze stanowisk jest traktowane jako rozstrzygnięcie całego składu sądzącego.

Istnieją dwa wypadki tzw. sztucznej większości:

1. jeżeli zdania tak się podzielą, że żadne z nich nie uzyska większości, zdanie najmniej korzystne dla oskarżonego przyłącza się do zdania najbardziej doń zbliżonego, aż do uzyskania większości. Unormowanie to może dotyczyć każdego rozstrzygnięcia zamieszczonego w orzeczeniu.

2. Sędzia, który głosował przeciwko uznaniu oskarżonego za winnego, może wstrzymać się od głosowania nad dalszymi kwestiami; wówczas głos tego sędziego przyłącza się do zdania najprzychylniejszego dla oskarżonego.

Orzeczenie podpisują wszyscy członkowie składu sądzącego.

§ 3. Zdania odrębne

Przepisy o zdaniu odrębnym są jedynym unormowaniem, za pomocą, którego ujawnia się różnica między sędziami, występująca w toku narady i glosowania.

Zdanie odrębne powstaje w chwili podpisywania orzeczenia, kiedy sędzia przegłosowany zaznaczy na orzeczeniu swoje zdanie odrębne, zamieszczając przy podpisie słowa: zdanie odrębne, zd. Odr. Lub votum separatum albo skrótów c.v.s.(cum voto separato), podając w jakiej części i w jakim kierunku kwestionuje orzeczenie.

Złożenie zdania odrębnego ma taki skutek procesowy, że:

a)należy z urzędu sporządzać uzasadnienie wyroku

b)uzasadnienie wyroku podpisuje cały skład sądzący

c)składający zdanie odrębne dołącza w ciągu 7 dni jego uzasadnienie

11.PRAWOMOCNOŚĆ ORZECZEŃ

Przez prawomocność rozumie się stan, w którym orzeczenie jest ostateczne, tzn. kiedy stanowi ono „ostatnie słowo” w procesie karnym, kiedy jest niepodważalne.

Prawomocność stanowi cechę orzeczenia. Można wyróżnić :

1)prawomocność formalną - oznacza stan niepodważalności orzeczenia za pomocą zwyczajnego środka odwoławczego, wykluczający kontynuację danego procesu karnego. Orzeczenie uzyskuje prawomocność formalną, kiedy:

- upłynie terminy do złożenia zwyczajnego środka odwoławczego, a strona i ich przedstawiciele nie skorzystali z tego uprawnienia

-prezes sądu pierwszej instancji odmówi przyjęcia wniesionego środka odwoławczego

-sąd pozostawi bez rozpoznania wniesiony środek odwoławczy

- nie wniesiono wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku

-wyczerpany zostanie tok instancji na skutek wydania przez sąd drugiej instancji orzeczenia kończącego postępowanie.

W postępowaniu przygotowawczym wzruszenie orzeczenia wykluczającego kontynuowanie procesu może nastąpić za pomocą wznowienia lub nadzwyczajnego wznowienia umorzonego postępowania przygotowawczego.

3. prawomocność materialna - powstaje jednocześnie z prawomocnością formalną. Jest ona jak gdyby skutkiem prawomocności formalnej. Prawomocność materialną można wyrazić w postaci zakazu podwójnego sądzenia tej samej osoby o ten sam czyn. Art. 17 § 1 pkt 7 K.p.k. stanowi, że postępowania nie wszczyna się, a wszczęte podlega umorzeniu, jeżeli postępowanie karne, co do tego samego czynu tej samej osoby zostało prawomocnie zakończone. Jak długo obowiązuje prawomocne orzeczenie, tak długo wiąże się z nim zakaz wszczynania lub kontynuowania postępowania przeciwko oznaczonej osobie o określony czyn. Oznacza to, że uchylenie prawomocnego orzeczenia powoduje ustanie zakazu wynikającego z prawomocności materialnej. Prawomocność materialna działa jak gdyby na wewnątrz oaz na zewnątrz określonego postępowania, w którym zapadło prawomocne orzeczenie. Treścią prawomocności materialnej jest zakaz ne bis in idem . Zakres zakazu ne bis in idem jest węższy w razie umorzenia procesu z powodu przeszkody procesowej o charakterze względnym. Dotyczy on ponownego procesu w tym samym układzie procesowym, co nie wyklucza nowego procesu przeciwko tej samej osobie o ten sam czyn w innym układzie procesowym.

12.NIEWAŻNOŚĆ ORZECZEŃ

W obecnym stanie prawnym każde orzeczenie od chwili jego wydania jest ważne bez względu na to, jakimi wadami jest ono obciążone.

Wyrok jest ważny do czasu jego uchylenia.

Istota nieważności orzeczeń sprowadza się do założenia, że przy najpoważniejszych uchybieniach prawa, których nie da się pogodzić z państwem prawa, wydane orzeczenie jest nieważne. Kategorię przyczyn nieważności, które ograniczają się do sytuacji ekstremalnych, wymienia ustawa. W takich wypadkach orzeczenie od chwili jego wydania ex punc jest nieważne i podlega stwierdzeniu nieważności przez sąd wyższego rzędu.

Nieważność orzeczeń znajdujemy natomiast poza K.p.k.

Możliwość taka występuje w :

1. art. 1 i nast. Ustawy z dnia 23 lutego 1991 o uznaniu za nieważne orzeczeń wydawanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego

2. art.64 u. SN Przepis ten upoważnia SN do unieważnienia prawomocnego orzeczenia na wniosek Prokuratora Generalnego wydanego w sprawie, która ze względu na osobę lub przedmiot nie podlegała orzecznictwu sądów w chwili orzekania, jeżeli orzeczenie to nie może być wzruszone w trybie przewidzianym w ustawach o postępowaniach sądowych.

13. POZOSTAŁE GRUPY CZYNNOŚCI PROCESOWYCH

§1 Protokoły

Stanowią podstawową formę dokumentowania czynności procesowych.

Art. 143.

§ 1. Spisania protokołu wymagają:

1) przyjęcie ustnego zawiadomienia o przestępstwie, wniosku o ściganie i jego cofnięcie,

2) przesłuchanie oskarżonego, świadka, biegłego i kuratora,

3) dokonanie oględzin,

4) dokonanie otwarcia zwłok oraz wyjęcie zwłok z grobu,

5) przeprowadzenie eksperymentu, konfrontacji oraz okazania,

6) przeszukanie osoby, miejsca, rzeczy i systemu informatycznego oraz zatrzymanie rzeczy i danych informatycznych,

7) otwarcie korespondencji i przesyłki oraz odtworzenie utrwalonych zapisów,

8) zaznajomienie podejrzanego z materiałami zebranymi w postępowaniu przygotowawczym,

9) przyjęcie poręczenia,

10) przebieg posiedzenia sądu, jeżeli stawią się na nim uprawnione osoby albo ich obecność jest obowiązkowa,

11) przebieg rozprawy.

§ 2. Z innych czynności spisuje się protokół, jeżeli przepis szczególny tego wymaga albo przeprowadzający czynność uzna to za potrzebne. W innych wypadkach można ograniczyć się do sporządzenia notatki urzędowej.

W pozostałym zakresie formą dokumentowania czynności procesowych jest sporządzenie notatki urzędowej.

Art. 148.

§ 1. Protokół powinien zawierać:

1) oznaczenie czynności, jej czasu i miejsca oraz osób w niej uczestniczących,

2) przebieg czynności oraz oświadczenia i wnioski jej uczestników,

3) wydane w toku czynności postanowienia i zarządzenia, a jeżeli postanowienie lub zarządzenie sporządzono osobno, wzmiankę o jego wydaniu,

4) w miarę potrzeby stwierdzenie innych okoliczności dotyczących przebiegu czynności.

§ 2. Wyjaśnienia, zeznania, oświadczenia i wnioski oraz stwierdzenia określonych okoliczności przez organ prowadzący postępowanie zamieszcza się w protokole

z możliwą dokładnością. Osoby biorące udział w czynności mają prawo żądać zamieszczenia w protokole z pełną dokładnością wszystkiego, co dotyczy ich praw lub interesów.

§ 3. W protokole nie wolno zastępować zapisu treści zeznań lub wyjaśnień odwoływaniem się do innych protokołów.

§ 4. Osoby biorące udział w czynności mają prawo żądać odczytania fragmentów ich wypowiedzi wciągniętych do protokołu.

Protokół z rozprawy spisuje aplikant lub pracownik sekretariatu, protokół może spisać asesor sądowy, jeżeli nie należ do składu sądzącego. Pozostałe protokoły może spisać ponadto osoba przybrana w charakterze protokolanta przez prowadzającego czynność lub sam przeprowadzający czynność.

Protokół z rozprawy lub posiedzenia podpisuje przewodniczący i protokolant. Protokoły z pozostałych czynności podpisują wszystkie osoby biorące udział w danej czynności. Protokół taki przed podpisaniem należy odczytać, o czym należy w nim uczynić wzmiankę. Osoba uczestnicząca w czynności może podpisując protokół zgłosić jednocześnie zarzuty co do jego treści; zarzuty te należy wciągnąć do protokołu wraz z oświadczeniem osoby wykonującej czynność protokołowaną.

Możliwe jest sprostowanie oczywistych omyłek pisarskich lub rachunkowych w protokole z rozprawy lub posiedzenia.

Strony oraz osoby mające w tym interes prawny mogą złożyć wniosek o sprostowanie protokołu rozprawy i posiedzenia, wskazując nieścisłości lub opuszczenia.

Przebieg czynności protokołowanych może być utrwalony ponadto za pomocą urządzenia rejestrującego obraz lub dźwięk, o czym należy przed uruchomieniem urządzenia uprzedzić osoby uczestniczące w czynności.

§ 2. Jeżeli względy techniczne nie stoją na przeszkodzie:

1) przesłuchanie świadka lub biegłego utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk, gdy:

a) zachodzi niebezpieczeństwo, że przesłuchanie tej osoby nie będzie możliwe w dalszym postępowaniu,

b) przesłuchanie następuje w trybie określonym w art. 396,

2) przesłuchanie pokrzywdzonego, o którym mowa w art. 185a, oraz świadka, o którym mowa w art. 185b, utrwala się za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk.

§ Doręczanie pism

Art. 128.

§ 1. Orzeczenia i zarządzenia doręcza się w uwierzytelnionych odpisach, jeżeli ustawa nakazuje ich doręczenie.

§ 2. Wszelkie pisma przeznaczone dla uczestników postępowania doręcza się w taki sposób, by treść ich nie była udostępniona osobom niepowołanym.

Kiedy stawiennictwo jest obowiązkowe wysyła się wezwania. W przeciwnym razie doręcza się zawiadomienie.

Wezwania, zawiadomienia oraz inne pisma, od których daty doręczenia biegną terminy, doręcza się przez pocztę lub inny uprawniony podmiot zajmujący się doręczaniem korespondencji albo pracownika organu wysyłającego, a w razie niezbędnej konieczności - przez Policję.

Art. 132.

§ 1. Pismo doręcza się adresatowi osobiście.

§ 2. W razie chwilowej nieobecności adresata w jego mieszkaniu, pismo doręcza się dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi, jeżeli podejmą się oddać pismo adresatowi.

§ 3. Pismo może być także doręczone za pośrednictwem telefaksu lub poczty elektronicznej.

W takim wypadku dowodem doręczenia jest potwierdzenie transmisji danych.

Art. 133.

§ 1. Jeżeli doręczenia nie można dokonać w sposób wskazany w art. 132, pismo przesłane pocztą pozostawia się w najbliższej placówce pocztowej operatora publicznego, a przesłane w inny sposób - w najbliższej jednostce Policji albo we właściwym urzędzie gminy.

§ 2. O pozostawieniu pisma w myśl § 1 doręczający umieszcza zawiadomienie w skrzynce do doręczania korespondencji bądź na drzwiach mieszkania adresata lub w innym widocznym miejscu ze wskazaniem, gdzie i kiedy pismo pozostawiono oraz że należy je odebrać w ciągu 7 dni; w razie bezskutecznego upływu tego terminu, należy czynność zawiadomienia powtórzyć jeden raz; tak samo należy postąpić w razie doręczenia pisma administracji domu, dozorcy domu lub sołtysowi.

§ 3. Pismo można również pozostawić osobie upoważnionej do odbioru korespondencji w miejscu stałego zatrudnienia adresata.

Art. 138.

Strona, a także osoba niebędąca stroną, której prawa zostały naruszone, przebywająca za granicą, ma obowiązek wskazać adresata dla doręczeń w kraju; w razie nie uczynienia tego pismo wysłane na ostatnio znany adres w kraju albo, jeżeli adresu tego nie ma, załączone do akt sprawy uważa się za doręczone.

Art. 139.

§ 1. Jeżeli strona, nie podając nowego adresu, zmienia miejsce zamieszkania lub nie przebywa pod wskazanym przez siebie adresem, pismo wysłane pod tym adresem uważa się za doręczone.

§ 3 Odtwarzanie zaginionych lub zniszczonych akt sprawy

Ponownemu dokonaniu czynności nie stoi na przeszkodzie zawiłość sprawy, gdyż odtworzenie aktu lub powtórzenie czynności następuje w tej samej, a nie innej sprawie.

Odtworzenie zaginionych lub zniszczonych akt

Art. 160.

§ 1. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia w całości lub w części akt sprawy będącej w toku przeprowadza sąd, w którym sprawa ostatnio się toczyła.

§ 2. Sąd Najwyższy przeprowadza takie postępowanie jedynie w zakresie odtworzenia akt tego sądu.

§ 3. Postępowanie w wypadku zaginięcia lub zniszczenia akt sprawy prawomocnie zakończonej przeprowadza sąd, w którym sprawa się toczyła w pierwszej instancji, lub inny sąd wskazany w ustawie.

§ 4. Akta postępowania przygotowawczego odtwarza prokurator, stosując odpowiednio przepisy niniejszego rozdziału.

Art. 161.

Jeżeli zaginęły lub uległy zniszczeniu akta sprawy prawomocnie zakończonej, odtworzenie nastąpi w częściach niezbędnych do wykonania orzeczenia, wznowienia postępowania, przeprowadzenia postępowania w trybie kasacji albo urzeczywistnienia innych uzasadnionych interesów stron.

Art. 162.

Prezes sądu wzywa strony do złożenia w oznaczonym terminie wniosków co do sposobu odtworzenia akt sprawy oraz przedstawienia dokumentów umożliwiających ich odtworzenie.

Art. 163.

§ 1. Prezes sądu wzywa osoby posiadające potrzebne dokumenty do ich przedstawienia sądowi, a w razie potrzeby zarządza ich przymusowe odebranie; przepisy art. 217-236 stosuje się odpowiednio.

§ 2. Po sporządzeniu uwierzytelnionych odpisów należy dokumenty zwrócić osobie, która je dostarczyła lub, od której je odebrano.

Art. 164.

W celu odtworzenia akt sąd przeprowadza postępowanie, w tym również dowody, jakie uzna za konieczne. W szczególności sąd bierze pod uwagę wpisy do rejestrów karnych, repertoriów i innych ksiąg biurowych, utrwalenia dźwięku lub obrazu, notatki protokolantów, sędziów, ławników, prokuratorów i adwokatów, którzy uczestniczyli w sprawie. Sąd może też przesłuchać w charakterze świadków wszelkich uczestników sprawy, której akta zaginęły lub uległy zniszczeniu, a także inne osoby, które mogą mieć wiadomości, co do treści akt. Strony mają prawo wziąć udział w posiedzeniu.

Art. 165.

§ 1. Postanowienie, co do odtworzenia akt sprawy ustala jego zakres lub stwierdza, że odtworzenie akt jest niemożliwe.

§ 2. Na postanowienie to przysługuje zażalenie.

Art. 166.

Jeżeli akta sprawy prawomocnie nieukończonej nie mogą być odtworzone albo zostały odtworzone w części, należy czynności procesowe powtórzyć w zakresie niezbędnym do kontynuowania postępowania.

§ 4 Dostęp do akt sprawy

Przeglądanie akt i sporządzanie odpisów

Art. 156.

§ 1. Stronom, podmiotowi określonemu w art. 416, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta sprawy sądowej i daje możność sporządzenia z nich odpisów. Za zgodą prezesa sądu akta te mogą być udostępnione również innym osobom.

§ 2. Na wniosek oskarżonego lub jego obrońcy wydaje się odpłatnie kserokopie dokumentów z akt sprawy. Kserokopie takie można wydać odpłatnie, na wniosek, również innym stronom, podmiotowi określonemu w art. 416, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym.

§ 3. Prezes sądu może w razie uzasadnionej potrzeby zarządzić wydanie odpłatnie uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy.

§ 4. Jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo ujawnienia tajemnicy państwowej, przeglądanie akt, sporządzanie odpisów i kserokopii odbywa się z zachowaniem rygorów określonych przez prezesa sądu lub sąd. Uwierzytelnionych odpisów i kserokopii nie wydaje się, chyba, że ustawa stanowi inaczej.

§ 5. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, w toku postępowania przygotowawczego stronom, obrońcom, pełnomocnikom i przedstawicielom ustawowym udostępnia się akta, umożliwia sporządzanie odpisów i kserokopii oraz wydaje odpłatnie uwierzytelnione odpisy lub kserokopie tylko za zgodą prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Za zgodą prokuratora akta w toku postępowania przygotowawczego mogą być w wyjątkowych wypadkach udostępnione innym osobom.

§ 6. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wysokość opłaty za wydanie kserokopii dokumentów oraz uwierzytelnionych odpisów z akt sprawy, mając na uwadze koszty wykonania takich kserokopii.

Art. 157.

§ 1. Oskarżonemu na jego żądanie należy wydać bezpłatnie jeden uwierzytelniony odpis każdego orzeczenia. Odpis wydaje się z uzasadnieniem, jeżeli je sporządzono.

§ 2. W sprawach, w których wyłączono jawność ze względu na ważny interes państwa, oskarżonemu wolno wydać tylko odpis orzeczenia kończącego postępowanie w danej instancji, bez uzasadnienia.

§ 3. Nie można odmówić stronie zezwolenia na sporządzenie odpisu protokołu czynności, w której strona uczestniczyła lub miała prawo uczestniczyć, jak również dokumentu pochodzącego od niej lub sporządzonego z jej udziałem.

Art. 158.

§ 1. Prokurator może przeglądać akta sprawy sądowej w każdym jej stanie oraz żądać przesłania mu ich w tym celu, jeżeli nie tamuje to biegu postępowania i nie ogranicza dostępu do akt innym uczestnikom postępowania, a zwłaszcza oskarżonemu i jego obrońcy.

§ 2. W razie przesłania akt prokuratorowi jest on obowiązany udostępnić je stronie, obrońcy lub pełnomocnikowi.

Art. 159.

Na odmowę udostępnienia akt w postępowaniu przygotowawczym przysługuje stronom zażalenie.

16

---