socjlologia 1, Socjologia Wykłady dr Kuniewski


Do 1880r socjologia kojarzona z programem i hasłami Spencera:

1wsi socjologowie w USA - klasycy socjologii z ruchów reformatorskich, Lester Word, A.Moll, Lidigs, Summer

różne wydarzenia związane z powstaniem socjologii:

1861-65 - wojna secesyjna w USA (północ - południe)

ruch filantropijny zaczął się podczas tej wojny, był rodzajem protestu przeciwko złu, problemom - chęć naprawy społeczeństwa

po wojnie: szybka reubarnizacja stanów, zwiększyło się bezrobocie, kryzys gospodarczy do lat 70-tych; problem pracy stał się więc zbiorowym zainteresowaniem

PRACA i problem bezrobocia: mocne zakorzenienie socjologii

Bezrobocie rosło, więc zaczęto spisywać to statystycznie (wybory, referenda)

I problemy społeczne: Czy weterani zabierali prace innym czy zasilali szeregi bezrobotnych?

W ekonomii człowiek jest zasobem.

Miejsce socjologii wśród innych nauk:

SOCJOLOGIA zajmuje się społeczeństwem, ludzką aktywnością, interesuje się licznymi międzyludzkimi powiązaniami; uczy myślenia; stara się określić swój stosunek do zdrowego rozsądku; analizuje głębsze sensy różnych zjawisk, wydarzeń, naszych zachowań

ZYGMUNT BAUMAN - polski socjolog - wg niego socjo skłania nas do przemyślenia własnych zachowań i doświadczeń, uczy rozumieć innych ludzi, możemy być bardziej odporni na manipulacje i we własny sposób prowadzić naszą egzystencję.

Arystoteles - „Człowiek to zwierzę polityczne” - jest istotą społeczną, żyje we wspólnocie

WIĘŹ SPOŁECZNA - ogół stosunków, połączeń i zależności łączących ludzi w trwałe związki, zależności - w psychologii: to poczucie identyfikacji jednostki z grupą.

Cechy biologiczne człowieka: płeć, wiek i rasa

Problem demograficzny: dzięki socjo umiejętnie umiemy go tłumaczyć np. wyż demograficzny był zawiązany z powstaniem naszych uczuć, związków, większa liczba zwieranych małżeństw

Lata 70-te w USA - AKCJA AFIRMATYWNA (chęć wyrównania szans afroamerykanów)

Kapitał: kulturowy i społeczny

Akcja afirmatywna ściśle wiąże się z pojęciem KAPITAŁU kulturowego (zależny od tego w gdzie i w jakiej rodzinie dorastamy)

INTERAKCJA - wzajemne oddziaływanie

Podejmowanie roli społecznej - podejmowanie....... w procesie interakcji

Koncepcja roli społ. Łączy wzór zachowania wywodzący się ze zbiorowości, jej wartości miejscem jednostki wśród innych (pozycja w strukturze społecznej)

Interakcja społeczna podkreśla uczestnictwo innych ludzi

Formy interakcji, ich znaczenie - kto konkuruje z kim i w jaki sposób

INTERAKCJA BEZPOŚRENIA - następuje analiza dotycząca człowieka najpierw oceniamy wygląd, następnie sposób wysławiania i język (materiał do uogólnień, tworzenie subiektywnego obrazu drugiego człowieka), obraz taki można również tworzyć na podstawie miejsca zamieszkania (przedmioty w domu, jakie książki), ubiór też może określać status społeczny, cechy osobowości - niektóre mogą dominować w całym społeczeństwie (mechanizm powstawania stereotypów)

Uwarunkowanie: dyspozycyjne (podłożem są tu czynniki wewnętrzne) i sytuacyjne (ktoś zachowuje się w określony sposób na skutek okoliczności zewnętrznych)

Formy komunikacji: werbalna (tylko 35%) i niewerbalna.

Interakcja stanowi esencje komunikacji werbalnej

Najważniejsze dla kom. Niewerbalnej są:

„klosz” - osobiste terytorium, które nas chroni przed kontaktem z innymi ludźmi

tę strefę dzielimy na 4 strefy:

  1. intymna - bezpośredni kontakt fizyczny 15-45 cm

  2. prywatna - „strefa wyciszonych ramion” umożliwia mówienie ściszonym głosem 45-120 cm

  3. społeczna - kontakt bezosobowy, oficjalny; pełny głos 120-360 cm

  4. publiczna - mówienie na zebraniu, wymaga pomocy urządzeń technicznych (mikrofon)

3 strefy kontaktów międzyludzkich:

STYCZNOŚĆ polega na tym, że lokalizujemy przestrzeń innych ludzi, uświadamiamy sobie obecność innych == powstawanie grupy społecznej

WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE - element budowania więzi społecznej; systematyczne, trwałe wykorzystanie działań skierowanych na wywołanie u partnera określonej reakcji, przy czym reakcja ta wywołuje nowe działania pierwszego osobnika.

Poprzez wzajemne oddziaływanie dokonuje się: przystosowanie osobnika do grupy, wszelkie procesy współpracy i konfliktu, podporządkowanie (rywalizacja) jednej jednostki na drugą.

Wzajemne oddziaływanie między 2 partnerami (lub więcej); przebiegają wg wzorów zrozumiałych przez innych i mieszczących się w obyczajowości.

DZIAŁANIE SPOŁECZNE

Narzędzia: słowa, gesty, mimika

Wg. Daniweskiego metody działań społ. Pochodzą od:

wybór metody zależy nie od zależności międzyludzkich, ale od zależności miedzy ich układami wartości

Działanie - przedmiot działania - metoda - reakcja podmiotu

WZORY DZIAŁANIA - to pewne schematy działania, które danej zbiorowości są uznane i przyjęte; posiadają sens dla działających podmiotów i przedmiotów działania, których naśladowanie daje szanse osiągnięcia pożądanego wyniku (są częścią dziedzictwa kulturowego społeczeństwa)

WZORY pozytywnego NAKŁANIANIA:

  1. zaproszenie lub zachęcenie do wykonania

  2. uczestniczące podporządkowanie (A podporządkowuje się B, bo B dopuszcza go do współpracy w wykonywaniu czynności

  3. celowe podporządkowanie (kiedy A podporządkowuje się B dobrowolnie dla osiągnięcia jakiegoś celu nie jako wspólnik ale jako wykonawca)

  4. naśladowanie (kiedy A wykonuje te same czynności co B, uważając je za dobry model działań dla osiągnięcia zamierzonych celów)

WZORY działań OPOZYCJI:

  1. obrona lub samoobrona (do tego aby A znajdujący się w sytuacji życiowej B nie mógł zdezorganizować jego wkładu wartości - można stosować narzędzia fiz. i magiczne)

  2. represja (kiedy A posiada środki zmuszania B do wykonania danych czynności - może być fizyczna, moralna lub religijna)

  3. bunt (rewolta) - nieposłuszeństwo

  4. opozycja międzygrupowa (sprzeciw całych grup wobec poczynań innych; najostrzejszą formą jest walka)

  5. agresja (w postaciach rabunku, napadu, konkurencji - podporządkowanie sobie kogoś; polega na dezorganizowaniu możliwości działania podmiotu i postawienie go w sytuacji przymusowej = musi się podporządkować)

  6. działania wrogie (tj. zwalczanie pośrednie, unikanie porozumiewania się, pomniejszanie i oczernianie)

  7. egoistyczny kompromis (kiedy A i B przystosowują wzajemnie swoje działania przy zachowaniu negatywnych uprzedzeń np. okres zimnej wojny)

Wzajemne Oddziaływania są przelotne i trwałe (pod wzg. czasowym)

STOSUNEK SPOŁECZNY - pewien układ zawierający 2 partnerów; jakiś (łącznik) przedmiot - stanowi platformę tego stosunku; oraz pewien układ powinności i obowiązków, czyli unormowanie czynności, które partnerzy powinni wobec siebie wykonywać. SS jest to system unormowanych wzajemnych oddziaływań między partnerami na gruncie określonej platformy albo płaszczyzny np. platforma stosunku przyjaźni

Formy Zorganizowania Instytucjonalnego - jeden z elementów tworzących wspólnotę, czyli alternatywnego systemu związków międzyludzkich w stosunku do wszelkich formalnych związków międzyludzkich o charakterze stowarzyszeniowym.

Wspólne wartości, ideały, poglądy, postawy emocjonalne = wtedy może zaistnieć przyjaźń

Więzi społeczne wykształca się w grupie dopiero z rozwinięciem się systemu stosunków (te powstają w dużych zbiorowościach) na podstawie wzajemnych oddziaływań pośrednich.

STOSUNKI POŚREDNIE to złożony system zależności, w które są uwikłane jednostki produkujące i handlujące zaspakajające potrzeby przez nabywanie dóbr na rynku; są ważne, bo każdy z nas jest w tym systemie; jest to układ, który powstaje bez naszych świadomych poczynań, niezależnie czy tego chcemy czy nie = stowarzyszenie (stos. Sformalizowane)

WSPÓLNOTA - gdy stosunki polegają na świadomych działaniach

Stosunki organizują treść życia, zapewniają jego ciągłość.

ZALEŻNOŚCI SPOŁECZNE - zachodzą między członkami grupy:

MOC - dysponowanie środkami zapewniającymi dominowanie i wymuszanie czy nakłanianie do podporządkowania.

W oddziaływaniu na ludzi możemy odnieść określone następstwa:

INŻYNIERNIA społeczna - zespół metod działania skutecznego pozwalającego na wysoce prawdopodobne osiąganie zamierzonych skutków przez działanie na motywy, postawy, aspiracje ludzi, przez stwarzanie sytuacji środowiskowych, w których ludzie zachowują się w sposób pożądany przez działającego. Wzory w inżynierii: zawsze metoda pozytywnego nakłaniania np. reklama.

Często stos. społ. utożsamia się z zależnością. Zależność jest tylko jednym z elementów stos. społ.

KONTROLA - utrzymuje postępowanie członków w ramach norm obowiązków i dokonuje represji zachowań niepożądanych, nagradza zachowania pożądane, uniezależnia grupę od indywidualnych zachowań członków.

INSYTUCJE:

INSTYTUCJE to grupy osób powołanych dla załatwienia spraw doniosłych dla całej zbiorowości - ludzi wykonujących czynności publiczne np. samorząd

2. formy organizacyjne zespołu czynności wykonywanych przez niektórych członków grupy w imieniu całości (więc nie ludzie a organizacja nadająca jej uprawnienia do działania i zapewniająca możność do działania w imieniu całego miasta)

3. zespół urządzeń materialnych i środków działania pozwalających niektórym członkom grupy na wykonanie publicznych funkcji mających na celu zaspokajanie potrzeb i wykonywanie czynności całej grupy.

4. role społeczne niektórych członków, specjalnie doniosłe dla życia grupy, np. rola prezydenta (”człowiek instytucja”)

Instytucje - zespoły urządzeń, w których wybranie członkowie grup otrzymują uprawnienia do wykonywania ilości określonych publicznie i impersonalnie (dla zaspokojenia potrzeb jednostkowych i grupowych oraz dla regulowania zachowań innych członków grupy). Takie instytucje nazywane są ORGANIZACJAMI np. Kościół

impersonalne - niezależnie od osobistych cech i interesów człowieka, który zawsze wykonuje je w ten sam sposób. Te sposoby wykonywania czynności określone są przez grupę.

W KAŻDEJ INSTYTUCJI WYKSZTAŁCAJA SIĘ;
*cel - funkcja, zakres praw które załatwia (dążenie)

*czynności i zakres czynności

*role społeczne ludzi wykonujących te czynności

*warunki i cechy konieczne da wykonywania tych ról

Inst. dysponują środkami koniecznymi do wykonywania jej zadań.

Środki: materialne, idealne, symboliczne

Instytucje dysponują SANKCJAMI wobec os wyk. Czynności z inst. Jak i os będących przedmiotami tych działań.

Warunki skuteczności inst.:

*wyraźne określenie celu i wykonywania czynności

*racjonalny podział pracy i organizacja wew. instytucji

*stopień depersonalizacji czynności i obiektywizacji czynności (czyli uniezależnienie czynności od interesów prywatnych).

Instytucja może ulec demokracji i traci zaufanie całej zbiorowości, szkodzi: uznanie i zaufanie, jakim cała zbiorowość darzy pracowników instytucji ORAZ sprawne działanie instytucji zależy od tego, jak jest ona włączona w cały system instytucji państwowych i społecznych, istniejących w danej zbiorowości.

Instytucje nieformalne powstają, gdy formalne zawodzą, starzeją się, bądź nie są akceptowane społecznie czy traktowane jako ciało zewnętrzne, narzucone np. w czasie okupacji.

Podział INSTYTUCJI ze wzg. na Funkcje spełniania w Zbiorowości:

  1. ekonomiczne - zajmują się produkcją, podziałem dóbr i usług, regulują pieniądz

  2. polityczne - związane z utrzymaniem, wykonywaniem władzy

  3. wychowawcze i kulturowe -utrzymują dziedzictwo kulturowe w zbiorowości

    1. formalne: szkoła, muzeum

    2. nieformalne: rodzina

  4. socjalne (społeczne) - filantropijne, towarzyskie

  5. ceremonialne (mało znane): niesformalizowane sposoby obchodzenia uroczystości: składanie życzeń, gratulacji, sposoby prowadzenia zebrań, etykieta dworska - wzory zachowań mające za sobą sankcje obyczajów i zwyczajów, wykonywanie podobnie jak czynności impersonalne; regulują one wzajemne oddziaływania, ułatwiają porozumiewanie w życiu codziennym poprzez konwencje; mają gładki wpływ na przebieg życia społecznego

  6. religijne - organizują stosunki człowieka do sił transcendentalnych, do tych, w które człowiek wierzy, że istnieją w świecie nadzmysłowym, istniejących poza empiryczną działalnością człowieka; stosunek do podmiotów i sił świętych.

Mogą mieć charakter otwarty lub zamknięty (instytucje tajne, masoneria, org. terrorystyczne)

Erwin Goffman - autor „Charakterystyki instytucji totalnych” zaliczył do nich: domy opieki społecznej, więzienia, obozy koncentracyjne, szpitale psychiatryczne, klasztory, koszary.

Te izolacje od świata zewnętrznego powodują, że człowiek wewnątrz instytucji zaspokaja potrzebę, jest ściśle kontrolowany, często przy użyciu przymusu. Są 2 typy rekrutacji do nich: dobrowolny i przymusowy. W instytucji totalnej występuje zamienna degradacja osobowości. Instytucje totalne są zawsze formalne, ale tworzą się w nich więzi nieformalne. Instytucje stanowią podstawowy układ więzi społecznej; trwały zmaterializowany wobec którego skupiają się wszystkie pozostałe elementy więzi. Pomiędzy instytucjami dochodzi do konfliktów np. państwo a Kościół w PRL-u.

INTEGRACJA (POPRZEZ INSTYTUCJE):

SYSTEM KONTROLI SPOŁECZNEJ

1901rok wprowadził do socjologii Edward A. Ross (Amerykanin); kontrola społ. Nieodłącznie związana jest z organizacją i więzią społ.

Piotr Sztompka: kontrola społ.: zespół czynników kształtujących zachowanie jednostki w sposób społecznie pożądany. Czynniki te występują w 2 aspektach:

    1. statycznym - społ. System normatywny, przedstawiający wzorzec zachowań wymaganych

    2. dynamicznym - społ. Oddziaływanie represyjne i rozbieżności pomiędzy aktualnym lub prawdopodobnym zachowaniem jednostki z wymaganiami systemu normatywnego; oddziaływanie zmierzające do usunięcia lub zmniejszenia tej rozbieżności

INSTYTUCJE I SYSTEM KONTROLI

  1. wzory zachowań - role

  2. proces wychowania i socjalizacji

  3. wartości i normy (normy określają nakazy i zakazy)

INSTYTUCJE to: religia, moralność, prawo (one kreują normy) oraz grupy pierwotne: rodzina, szkoła, kultura, muzeum, opera (one przekazują te normy a nie je formułują)

Na systemie normatywnym opiera się cała struktura społeczna. Dla jednostki wartości i normy są dane z zewnątrz, trzeba je przyjąć i się ich nauczyć.

Konformizm jednostki - jednostka chcąc być w grupie musi się dostosować, nie uchylać się, zachowywać się według wzorów uznawanych; kto nie stosuje się do zasad tego spotykają sankcje.

MECHANIZMY (2 rodzaje wg. Szczepańskiego):

  1. psychospołeczne - polegające na internalizacji norm i wartości, które jednostka poczuwa jako posłuszeństwo wobec nich jako moralny wewnętrzny przymus (raczej związany ze wspólnotą nieformalną np. rodziną)

  2. materialno - społeczne - polegają na przymusie społecznym stosowanym przez instytucje

Normy mają różną siłę oddziaływania. Stosowanie się do zwyczajów nie jest narzucone, jest dobrowolne. Normy obyczajowe zmieniają się w czasie (mają swoją dynamikę). Wzory odgrywanych ról społecznych; zmiany tych ról, np. rola prezydenta. Role społ. odgrywane wg narzuconych z góry norm politycznych i moralnych. Wartości i normy są społecznie zróżnicowane. Pełnią zadania funkcjonalne dla społeczności. Relatywizm i absolutyzm normatywny - ich występowanie zależne od stosunków panujących w grupie.

Emil DurgHein - wprowadził pojęcie ANOMII tzn. braku norm lub niepewności wobec norm obowiązujących w danym społeczeństwie (nasze wątpliwości: co jest dobre a co złe)

Inna koncepcja anomii wg Roberta K. Mertona: zauważył rozbieżności pomiędzy wartościami a możliwością ich realizacji. Zwrócił uwagę na anomijny charakter jakiejś instytucji, w której nacisk na osiąganie jakiejś wartości prowadzi do działania nielegalnego, nie uwzględniającego porządku normatywnego (np. pieniądze, sukces poprzez życie przestępcze, mafijne)

Anomia jest rezultatem szybko zachodzących zmian, gdy normy ulegają zachwianiu, więź z grupami, które nam proponowały te normy ulega osłabieniu (np. rewolucja, wojna). Anomia prowadzi do rozpadu więzi społecznej. Miara anomii może być zakres nieprzestrzegania danego ładu normatywnego a także stosunek ludzi do tego ładu.

SKALA ANOMII LEO STROLEGO:

  1. przekonanie o obojętności przywódców społeczności lokalnej wobec potrzeb jednostki

  2. przekonanie, że nie wiele da się osiągną w społeczeństwie, którego funkcjonowanie postrzegane jest jako zasadniczo niemożliwe do przewidzenia i chaotyczne

  3. przekonanie iż realizowanie celów życiowych jest raczej niemożliwe

  4. poczucie bezsensu

  5. przekonanie iż, jeśli idzie do społeczne i psychologiczne wsparcie to człowiek nie może liczyć na własnych przyjaciół

Między mechanizmami psycho. - społ. a meter. - społ. znajdują się zwyczaje i obyczaje:

ZWYCZAJ: ustalony sposób zachowania się w określonych sytuacjach, który nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami społeczeństwa; mogą powstawać jako nawyki indywidualne i ustalają się drogą tradycji (np. pozostałości po dawnych wierzeniach). Naruszenie zwyczaju nie spotyka się z potępieniem. Są ważnym elementem kontroli społ., bo są zintytucjinalizowanymi, chociaż nie zawsze formalnymi wzorami zachowań w sytuacjach nieobojętnych dla grupy jako całość.

OBYCZAJ: ustalony sposób postępowania, z którym grupa wiąże już pewne cechy moralne i którego naruszenie wywołuje sankcje negatywne. Obyczaj zakłada już wyraźnie pewien przymus w uznawaniu wartości grupowych i przymus w takim definiowaniu sytuacji, który prowadzi do zachowań pożądanych z punktu widzenia grupy (pewien sposób zachowania, który grupa kontroluje). Respektowanie obyczajów prowadzi do istnienia grupy, utrzymania spójności = sankcje pozytywne; nierespektowanie = sankcje negatywne. Naruszenie obyczajów nie jest karane przez prawo, lecz przez opinie i sankcje moralne, tj. niepodawanie ręki, niezapraszanie, nieutrzymywanie kontaktów z daną osobą.

MORALNOŚĆ jako forma kontroli społecznej:

Normy moralne - to szczególna postać norm społ. Mówią o tym, jakie zachowania przyjąć, mając na uwadze kryteria i oceny moralne (np. dobro, zło, sprawiedliwość)

Ocena moralna jest możliwa dlatego, że istnieją normy moralne. Moralność to wytwór grupy, która narzuca normy jednostce i dotyczy grupy.

SANKCJE MORALNE mają nieformalny charakter, bo są wzmocnione przez opinię publiczną (np. zabicie kogoś jest czymś złym) i są związane z życiem wspólnoty.

M. Osowska wróżnia normy mające na celu obronę biologicznego istnienia, normy służące potrzebie zaufania i sprawiedliwości oraz normy związane z pokojowym współżyciem, organizacją życia zbiorowego i rozwiązywaniem konfliktów.

Moralnością zajmuje się zwykle religia i prawo.

SANKCJE są to reakcje grupy na zachowanie członków w sytuacjach społecznie ważnych. Sankcje: negatywne (kary) pozytywne (nagrody) oraz sankcje: formalne (reakcja instytucji sformalizowanych tj. sądy, policja) nieformalne (reakcje opinii publicznej, charakter wspólnotowy). Nieformalne bywają często skuteczniejsze od formalnych. Opinia publiczna nie może istnieć bez wspólnoty!!!

Sankcje mają charakter uniwersalny i tu wyróżniamy:

  1. prawne - system kar i nagród, przewidzianych przez prawo

  2. etyczne - za zachowania kwalifikowane jako moralne lub niemoralne

  3. satyryczne - najbardziej bolesne i dotkliwe dla jednostki, to system drwin i ośmieszeń, lekceważenia okazywanego człowiekowi, są bolesne bo poniżają i ostro atakują jaźń subiektywną jednostki

RELIGIA - jako instytucja kontroli społ. - instytucja często sformalizowana, ale wyróżnia się w rodzinie, wspólnocie i obejmuje ceremonialne organizacje. Religia umożliwia pogodzenie się z pewnym stanem życia; nadaje głębszy sens życiu jednostki, bądź zbiorowości. Dysponuje sankcjami wobec zachowań ludzi (odnoszą się do stosunku ludzi do Boga i świętości) Przez ten stosunek określają zasady zachowań pomiędzy ludźmi. Przekroczenie normy to grzech. Ocena zachowań: ze wzg. na grzech wobec Boga i ze wzg. na przekroczenie norm społecznych.

M. Osowska: normy i sankcje religijne mają charakter wtórny (pośredni), bo przenoszą skutki społ. na nadprzyrodzone.

Wpływ religii silny, bo bierze pod uwagę światopogląd, oddziaływuje na innych ludzi. Regulowanie zachowań poprzez zakorzenienie norm religijnych zależy od stopnia nasycenia norm religijnych.

PRAWO - jako instytucja kontroli społecznej - określa normy zachowań o charakterze negatywnym. Prawo jest regulatorem zachowań, skupia się głównie na zakazach. Wg Petrarzyckiego: zasadniczą cechą normy to to, że jest ona zobowiązaniem wobec kogoś innego!!! Cechą prawa jest formalny charakter normy i restrykcyjny charakter sankcji. Prawo jest szczególnie ważne, gdy istnieje w społeczeństwie niepewność co do obowiązujących norm. Zwyczaje obejmują wiele elementów, które nie wchodzą w skład prawa. Skuteczność prawa zależy od zgodności norm prawnych. Prawo jest sposobem wywierania nacisku i regulowania zachowań przez tych, którzy dominują nad resztą.

SANKCJE wg Szczepańskiego:

D. Stanley Eitzen wyróżnia ideologiczne i bezpośrednie środki kontroli społ. Do ideologicznych zalicza manipulowanie świadomością obywateli poprzez propagowanie wartości i wzorów (np. szkoła). Kontrola bezpośrednia: karanie lub neutralizowanie osób zachowującym się wbrew normom (np. szpital, rząd). Eitzen dostrzega w tych środkach kontroli społ. tendencje do ograniczenia sfery prywatnej na rzecz sfery publicznej. Szczególne miejsce w tej kontroli sprawuje władza.

Mechanizmy kontroli społ. organizują „system czujności”, który składa się np. z policji. Mogą one zapobiegać zachowaniom niepożądanym. Nieformalny system czujności - kiedyś był bardzo bogaty, rozbudowany, wyrażał się w opinii społecznej (wszyscy o wszystkim i o wszystkich wiedzieli)

DEWIACJA - przejawienie zachowań niezgodnych z oczekiwaniami i unormowanymi społecznie. Jest pojęciem relatywnym, bo relatywne są normy społeczne. Nie wszystkie zachowania w dewiacji są szkodliwe społecznie (np. społ. Amiszy - dewiacja pozytywna). Kontrola społ. polega tu na regulowaniu zachowań i na obronie norm naruszanych przez dewiantów. Dewiacja może być wynikiem wadliwego funkcjonowania całego społeczeństwa i niewłaściwych norm pozostawiającym pod wpływem panujących klas. Dewiacja może być zaczynem niezbędnych i pozytywnych zmian społ.

Styczności: we współczesnym społeczeństwie mamy coraz więcej organizacji i zrzeszeń.

ORAGNIZACJA to:

  1. ludzie zorganizowani dla osiągnięcia zamierzonych celów w sposób racjonalny, ekonomiczny i skoordynowany

  2. sposoby zarządzania, kierowania ludźmi oraz różnymi środkami działania; sposób koordynowania czynności i sprawdzania wyników dla osiągnięcia określonych celów przez większą ilość ludzi wykonujących zadania cząstkowe.

Organizacja to zespół metod i sposobów efektywnego osiągania celu.

H. Simon nawiązywał do wcześniejszej koncepcji wspólnoty i stowarzyszenia.

Organizacja społ. jest zespołem środków, przy pomocy których zbiorowość utrzymuje swoją równowagę wewnętrzną, czyli swój porządek.

Niektórzy socjologowie z organizacją utożsamiają strukturę społeczną-przez strukturę społ. rozumie się budowę zbiorowości społecznej. Struktura jest układem części składowych, jak: pozycje społeczne, podgrupy, instytucje, klasy i warstwy społ. Struk. To budowa jakiejś całości, organizacja to zasady jej funkcjonowania.

Organ. Społ. Jest zespołem środków porządkujących zachowania, działania, dążenia i aspiracje członków grupy.

Organ. Formalna -sformalizowany system przepisów, stanowisk, ról, sankcji i instytucji formalnych ustalonych na drodze prawnej, które zapewniają podział pracy.

Organ.nieformalna - to spontaniczne; wzorów działań instytucji nieformalnych, obyczajów, sankcji etycznych i satyrycznych, które porządkują życie codzienne poza układem sformalizowanym.

Praworządność - porządek oparty na unormowanych formach organizacji.

Więź społeczna (wieź grupowa) - może oznaczać organizacje grupy albo czynnik konstytutywny grupy. Czynnik konstytu.- 1)do stosunków społ. wiążących członków gr. 2)do świadomości gr. 3)poglądy uznające dwuaspektowy charakter.

Więź społ. Wg Szczepańskiego - zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społ. Skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolna do trwania i rozwoju

Organ. Społ. - dowolnej zbiorowości to taki układ wzorów zachowań instytucji, ról społecznych, środków kontroli społecznej, który zapewnia współżycie członków zbiorowości przystosowując ich dążenia i działania w procesie zaspokajania potrzeb i rozwiązuje problemy i konflikty wynikające w trakcie współżycia.

W socjologii konwencjonalnej: więź to czynnik konstytutywny w 3 rozumieniach: psychospołecznej(świadomość grupowa), strukturalnym i dwuaspektowym

KONCEPCJA SPOŁECZNA OSOWSKIEGO:

* psychospołeczne pojecie więzi: składa się na to: aprobująca świadomość przynależności do gr., tendencja do zachowania najważniejszych komformizmów grupowych, kult wspólnych wartości, świadomość wspólnych interesów ale i gotowość do przedkładania interesów gr. ponad interesy osobiste - jeżeli taki konflikt znajdzie albo przynajmniej przekonanie ze się powinno przedkładać interesy gr. nad swoje.

* identyfikacja z grupa może być realna (rzeczywiste uczestnictwo jednostki danej grupie np. bycie w rodzinie) lub potencjalne (wtedy gdy jednostka aspiruje do grupy ale jeszcze nie należy do niej).

* wspólne założenie: zbiór ludzi staje się grupą społeczną wtedy i tylko wtedy gdy zjawia się u nich świadomości łączności psychicznej i gdy ta świadomość pojawia się w ich zachowaniach

* więź wg O. może być: 1)dystrybutywna - gdy powstaje w następstwie łączenia jednostki z grupą 2)kolektywna - gdy jednostka identyfikuje się z celem i postawami postulowanymi dla członka grupy

*postawy: poglądy jednostki na grupę czyli: emocjonalne (uczuciowe) nastawienie do grupy; gotowość odpowiedniego zachowania się w stosunku do grupy;

*Strukturalna koncepcja więzi społecznej: (Osowski powołał się ma Aldona Small'a, który nazwał gr. społ. zbiorem osób, której członkowie związani są jakiegokolwiek rodzaju stosunkiem społecznym)

W.F.Okbun i Niemcoff uznali, ze grupa społeczna charakteryzuje się powiązaniem zbioru jednostek wzorowanymi wzajemnymi interakcjami (stosunkami społecznymi). Uznawali także w kontekście jednoczenia grupy wspólnie uznawane wierzenia, wartości i świadomość odrębności grupowej.

SZCZEPAŃSKI -przedstawiciel strukturalnej koncepcji więzi społ.. Dla SZ. Stosunki społ. są podstawowym elementem więzi łączącej ludzi w społeczność. Wyróżnił w swojej koncepcji 2 rodzaje zależności:1) zal. Wynikające ze struktury i funkcjonowania społeczeństwa zwane zależnościami sformalizowanymi, przedmiotowymi, instytucjonalnymi, obiektywnymi; 2) intencjonalne zależne od indywidualnego podejścia jednostki dające podstawę stos. Osobowościowych, nieform., podmiotowych subiektywnych.

Konc. Sz. Ma charakter uniwersalny, Sz uznaje dwuaspektowy charak. Więzi społ. (tak jak RYBICKI- wymyślił więź):* naturalna(wspólnota)- w więzi tej pochodzenie i pokrewieństwo tworzą podstawy społecznego powiązania ludzi i ich wzajemnej przynależności *zrzeszeniowa - powstaje przez dobrowolne związki kreowane przez ludzki którzy przystępują do zrzeszenia, są zależni od innych i zobowiązują się do pewnych zadań; * więź stanowiona - przeciwstawna zrzeszeniowej i występuję w tych zbiorowościach w których podziały członków, systemy styczności i stosunków zostają narzucone z zewnątrz ustalone siłą, prawem przez szersze grupy społ. np. państwo; i są nimi: internaty, domy poprawcze, więzienia, domy wojskowe

Więź moralna (Sztompka)- szczególna relacje „my”-„my” to ci, których obdarzamy zaufaniem, wobec których postępujemy lojalnie, których sprawy nas solidarnie obchodzą; wyznaczają ja 3 powinności moralne: a) zaufanie- czyli oczekiwanie godnego postępowania innych wobec nas b)lojalność - powinność nienaruszenia zaufania jakim jesteśmy obdarzeni przez innych i wywiązania się z podjętych zobowiązań c) solidarność - troska o interesy innych, gotowość podjęcia działań na ich rzecz nawet gdy narusza to nasze własne interesy

Patologia więzi moralnej: sa sytuacje więzi moralnych ulega osłabieniu, brane są tu pod uwagę 2 czynniki: * o char. indywidualnym - niepewność, solidarność rozpada się gdy niepewności dotyczy jednostki, nie grupy; jednostka prowadzi walkę o własne interesy, przeciw wszystkim „wojna wszystkich ze wszystkimi” - HOPES; następuje wtedy atrofia (rozpad) więzi moralnej; zanik wiążących powinności wobec innych (egoizm)- skrajne zawężenie kategorii „my”. 3 przejawy ATROFII to: 1)antyteza zaufania - jaką jest kultura cynizmu, czyli rozpowszechniona podejrzliwość, nieufność, przypisywanie innym najniższych motywów, doszukiwanie się wszechobecnych spisków. 2) antyteza lojalności - jaką jest kult. Manipulacji czyli spotykające się z przyzwoleniem społ. wykorzystania zaufania innych, ich naiwności, posługiwanie się oszustwem i kłamstwem 3) antyteza solidarności - jaką jest kulturowa obojętność czyli akceptowana społecznie skrajna interesowność, egoizm, indyferentyzm wobec szkód czyli cierpień innych

CZAS

*pokolenie stracone - naznaczone piętnem śmierci, niemożnością godnego życia, realizowania (np. czas wojen I i II)

*pokolenie utraconej szansy - mogło wiele ale nic nie zdziałało, nie osiągnęło

Emil Durghein, M.Maus, E.Hubert - uznali ze czas jest faktem społecznym, emanacja życia społecznego tworzonego dzięki wspólnym formom detowania, czas wyznacza rytm życia społecznego

Wszelkie zjawiska społ. dokonują się w czasie; łańcuch zjawisk następujących po sobie - sekwencja

CZAS - jego nieubłagany upływ: * biologiczny - np. proces starzenia się; niezależny od nas; * może być też związany ze zmianami technicznymi (nie nadążamy za pewnymi postępami - starszym trudno się przystosować) * można też nie nadążać mentalnościowo

Czasu nie możemy cofnąć; dla przeszłości ważna jest pamięć (pomaga uniknąć błędów w teraźniejszości); przyszłość nie jest uchwytna (ale znając przeszłość da się pewne fakty przewidzieć); przyszłość planujemy, nie da się jej dokładnie przewidzieć.

Czas jako aspekt zmiany społ.- dokonujące się zmiany klasyfikacji społ. w grupach, we wspólnocie i społeczeństwie globalnym: czas ilościowy- zewnętrzna skala pomiaru wydarzeń nadająca pewien ład ich spontanicznemu, chaotycznemu przebiegowi; char. dla społ. industrialnego; czas jakościowy - ontologiczne właściwości zjawisk społ. rozpatrywane ze względu na okres trwania, tempo, rytmiczności, fazy i etapy (np. prace rolne)

Czas świadomości społ. w kulturze: wywołane odmiennym pojmowaniem czasu: czas społeczno-kulturowy - pojecie to wprowadził R.MERTON; społ.???. i kapitalistyczne - dobra ekonomiczne czasu, ustalanie czasu, punktualność.

Czas cykliczny (u ludów prymitywnych koncepcja zgodna z naturalnym rytmem przyrody; w życiu codziennym czas cykliczny ma b.duże znaczenie-korki w niektórych godz., czas pracy, wakacji) i linearny (wytwór judaizmu i chrześcijaństwa - idea odkupienia i zbawienia jako pkt odcelowego, do którego zmierza jednostka)

- orientacja retrospektywna (np. wspomnienie PL przedrozbiorowej)

- orientacja prospektywna (patrzymy w przyszłość)

Wprowadzenie do soc,Tab B.Szacka

wspólnota

Stowarzyszenie

Więzy łączące ludzi

Pokrewieństwo, braterstwo, sąsiedztwo

Umowy, wymiana dóbr, materialnych, wyrachowanie

We wzajemnych stos. Ludzie uczestniczą jako:

osobowości

Role społeczne

Środki kontroli

Zwyczaj tradycja

Prawo sformalizowane

Wzór na ilość interakcji gdzie n to ilość osobników [n(osobników-1)]/2

Grupa by istnieć, musi mieć ośrodek skupienia (gdzie się spotykają)lub jakąś wartość

Kręgi społ. - zespoły osób stykający się stale, lecz nieposiadające wyraźnej zasady, odrębności ani wykrystalizowania organizacji wewn.

Wspólnota - (Gemeinschaft,Community) oparta na poczuciu wspólnych wartości, wspólnym terytorium, wspólnej kulturze (narodem, ród, plemię); na podobieństwie zachowań (zbiegowisko, publiczność); rodzina - podstawowa grupa społ. dostarcza człowieka do innych grup; środowisko społ - zbiór jednostek, grup, z którymi jednostka styka się w swoim życiu i które wywierają wpływ na jego zachowanie); w szerszym sensie: zbiór ludzi otaczających jakiegoś człowieka albo kręgi lub grupy pewnej kategorii zawodowej pozostające w stałych kontaktach np. środowisko.

PARY: * połączone więzią stosunków seksualnych (małżeńskich, przedmałżeńskich, pozamałż., homoseksualne); * połączone więzią pokrewieństwa (ojciec - syn, córka-matka, siostra-brat itd.); *poł. Stosunkiem pomocy (opiekun - inwalida); *pary lub z dwójki przyjaciół; *pary poł. Stosunkiem zwierzchnictwa;*poł. Zależnościami przelotnymi (np.przewodnik-turysta)

Grupa społeczna - każda grupa dąży do tego by jej członkowie dostosowali się do panujących w niej reguł, grupa określa wzór fizyczny, moralny członka, określa tez jego funkcje (zakres czynności) jeśli od członków wymaga się mało - grupy są słabe, przy dużych wymaganiach - silne (np. w systemach totalitarnych, organizacjach terrorystycznych).

Siły grupy zależy też od sprawności w wykorzystywaniu członków do różnych celów.

zadania grupy: ustalone i świadomie zdefiniowane stany rzeczy i zjawiska, które grupa jako całość chce osiągnąć lub wywołać; zad. ustalone są intencjonalnie dla grup nieformalnych, zwłaszcza określonych statusem i zaadoptowane przez członków.

->każda grupa zazwyczaj dąży do jakiegoś wyróżnienia, dominacji nad innymi(np.na igrzyskach, nawet jeśli ktoś w ogóle nie uprawie żadnego sportu, często utożsamia się z jakąś drużyną i kiedy ta wygrywa czuje wyższość, mimo iż sam nie ruszył nawet palcem).

Wola zbiorowa grupy - chęć realizowania zadania grupowego; jak powstaje ta wola to często powstaje też solidarność grupy (poczucie - my).

Struktura gr. - skład gr. to członkowie i ich cechy osobowościowe społ.; układ wszystkich elementów, ma tylko członków i zasada ich wzajemnego przyporządkowania.

Struktura społ. - sposób ułożenia i przyporządkowania sobie członków, instytucji i podgrup składających się na grupę oraz innych elementów ich grupy (symbole, pozycje społ.,elementy materialne).W większych gr. jest makrostruktura i mikrostruktura (ułożenie jednostek, ich ról i stosunków w całość mniej lub bardziej zharmonizowaną, tzn. w której zasady przyporządkowują, nie utrudniają funkcjonowania grupy.

GRUPY: 1)pierwotna - więź oparta na styczności osób i postawach emocjonalnych; cechy: kontakty wyłącznie bezpośrednie, niewielka liczebność, niewyspecjalizowany charakter, względna trwałość, osobisty lub intymny charakter kontaktów międzyludzkich; 2)wtórna -więź oparta na stycznościach rzeczowych i opartych na interesach; cechy: mała identyfikacja, stosunek nieemocjonalny, sformalizowany, nastawienie na konkurencyjność, nacjonalizm, pragmatyzm; 3)celowe - zrzeszenia tworzone do realizacji różnych celów np. partie polityczne; 4)terytorialne - określają stosunek danej gr. do terytorium

wg Codey'a w grupach pierwotnych jednostka może doświadczyć po raz pierwszy wspólnoty wyrażanych poczuciem my; grupa pierwotna to grupa podstawowa, pierwszorzędna, podstawowa w chronologii życia społ.

Ukł. Zimny - działania wyrywające jednostkę ze wspólnoty;

wg Bergera ukł ciepły to przede wszystkim religia i rodzina =>stabilizuje on wspólnotę, jest oparciem dla jednostki.

RODZINA (najważniejsza grupa pierwotna) to zespół osób powiązanych pokrewieństwem lub pokrewieństwem i powinowactwem, realizujących cele uznane w danej kulturze za niejedne, towarzyszące związkowi (matka-dziecko); rodzina jest zjawiskiem uniwersalnym.; jeszcze w XVIw rodzina to pewien zespół krewnych często zastępowana pojęciem „dom”. Uniwersalizm rodziny nie jest faktem obiektywnym.

Wg Lowil'a rodzina(mąż, zona, dzieci) jest częścią wyróżniającą się w społeczeństwie.

społeczeństwie. Raddiffe-Brown zaproponował inną def. Rodziny: uznanie zespołu matka-dzieci za podstawową jednostkę społeczną.

Inni uważali ten zespół za samodzielną jednostkę organizacyjną wokół siebie system praw i obowiązków łączących ja z innymi osobami.

osobami.

M.I.Leavy jr i Fallus - kontynuowali Brown'a =>rodzina to system zespołu relacji mało-rodzinnych, czyli system interakcji między rolami społecznymi właściwymi małej rodzinie; w zakresie tym osoby, grupy, instytucje pełniące funkcje odpowiadające ośmiu rolom(ojciec-matka,matka-dziecko).

Części składowe rodziny: 1.małżeństwo, potomstwo tego mał., inni krewni; 2.wspólne zamieszkiwanie 3.współdziałanie gospodarcze (często we wspólnym gospodarstwie) 4.tworzenie mikrośrodowiska kulturowego 5. Pełnienie funkcji: *regulacja życia płciowego;*rozrodczość 6.uprawmocnienie przynależności grupowej swojego potomstwa 7.socjalizacja, zapewnienie bytu.

Egzogamia - nakaz zawierania małżeństw poza własna gr. (najczęściej krewniaczą), zakaz kazirodztwa, normy etyczne.

Awunkulat - część praw i obowiązków rodzicielskich przenosi się na oddzielnie mieszkającego brata matki (te zw. też tworzą rodzinę).

Funkcje rodziny: * zaspokojenie potrzeb bytowych; *reprodukcja społeczna(rodzina uzyskuje prawa do dzieci kobiet pozostających w rodzinie lub dzieci adoptowanych, które nabywają obowiązki wobec swojej gr. krewnych) i kulturowa (prowadzenie działalności gospodarczej, opieka nad dziećmi, niedołężnymi); * tworzy poczucie bezpieczeństwa, więzi emocjonalnej; *uprawomocnia wejście do rodziny (trudniej z domu dziecka); *nadaje pozycje społeczną; *kontrola nad przestrzeganiem wzorca kulturowego

* Relacje o charakterze instytucjonalnym (nadane prawnie): małżeństwo i rodzicielstwo

* Inne zw. Rodzinne: zw. Braterski, siostrzany

* Bezpłodność często staje się powodem do rozwodu

* W pewnych kulturach rodzicielstwo jest ważniejsze od małżeństwa

* W wielu krajach adopcja przez jedną os jest zabroniona

* pater (ojciec społeczny, można przypisać różnym osobą, nawet zmarłej bohaterce -kobiecie) - genitor (ojciec biologiczny)

* kobieta: mater i genietrix (zwłaszcza przypadki adopcji)

Poligamia-typ małżeństwa gdzie str. małżeńskie reprezentowane są przez kilka osób:

Poliandria - 1 kobieta w związku z kilkoma mężczyznami na raz (ciekawy przykład poligamii)

Poligenia - 1 facet, kilka kobiet

Małżeństwa mieszane

(Zw. poligamiczny nie jest obowiązkowy)

* Kierownictwo w sprawach rodziny należy z reguły do 1 os (mężczyzna - głowa a kobieta -szyja)

* Murdoch twierdzi ze rodzinę małą lub poligeniczną (1 facet z kilkoma kobietami) kieruje niemal zawsze mężczyzna

* Autorytarność kierownictwa w rodzinie zwłaszcza wówczas gr. gospodarstwo rodzinne jest samodzielną jednostką gos. i gdy rodzina ma cechy grupy korporacyjnej (aut. Zmniejsza się gdy pracuje i kobieta, i mężczyzna)

Klasyfikacja systemów społecznych (K.Davis): 1)s.familistyczne - rozwinięty system gr. krewniaczych - silna więź rodzeństwa; nierówne dziedziczenie; dużo dzieci; 2)niefamilistyczne

Rodzina: 1) patriarchalna -matrycentryczna (skoncentrowana wokół matki i dzieci, rola ojca ograniczona lub brak ojca; matrylinatrna - może funkcjonować bez ojca lub z mężem dochodzącym)

2) monogamiczna (tzw.matrialchalizm współczesny) zw. kobiety z mężczyzną; tutaj mąż-ojciec pracujący zawodowo spędza więcej czasu poza domem, mało uczestniczy w wew. życiu rodziny, jego rola to zarabianie, utrzymanie żony i dzieci

3) pochodzenia (orientacji -ta w której się rodzimy) - prokreacji (ta, którą sam ktoś założył)

4) nuklearna - najmniejsza gr. krewniacza utworzona przez parę małżeńską z potomstwem

* Mała rodzina jest składnikiem(częścią) rodzin dużych

* Mała rodzina: - jako samodzielna jednostka (indywidualna); - występowała rzadziej, teraz tendencja do wzrostu liczby tych rodzin

* Relacje: mąż-żona; ojciec-syn; ojciec-córka; matka-syn; matka-córka; brat-brat; brat-siostra;siostra-siostra =>relacje te mogą ulec osłabieniu albo zatarciu jeśli np. małżonkowie mieszkają osobo

* Mała rodzina nie jest gr. trwała, krótko egzystuje, dość słabe w niej przekazywanie kultury, nawyków, zwyczajów (bo to zawsze dziadkowie pouczają)

* Rodzina mała ma dość duże znaczenie ekonomiczne (zwłaszcza w krajach rozwijających się) bo może tworzyć małe gr. produkcyjne

*kohabitat - odpowiednik konkubinatu w PL; typ niesformalizowanej rodziny

GRUPY

Kryteria wyróżniające gr. (org społeczna=gr zorganizowana):

1)Gr. Dożywotnie: a)wierność do śmierci (np. małżeństwo, zakon);b)trwałość c)sposób rekrutacji d)intensywność uczestnictwa (Lois Coser - całkowicie pożerają jednostkę gr. totalitarne) e)korzyści jakie przynosi jednostce członkowstwo w gr. w nowoczesnym społeczeństwie (pojawienie się gr. zadaniowych); f) stopień zorganizowania gr.

Kryteria subiektywne g) subiektywna identyfikacja z gr., do której się obiektywnie należy -”my”

GRUPY: odniesienia negatywnego - trzymamy się od nich z daleka, nie chcemy mieć z nimi nic wspólnego; odniesienia pozytywnego- o których się aspiruje, chcemy zacząć do nich należeć; odniesienia porównawczego - George Hyman stworzył - polega na identyfikacji z tymi, którzy są wyżej od nas a którym chcemy dorównać; odniesienia normatywnego - gr. mające wpływ na mentalność postaw i działań ludzi na społeczeństwo np. rodzina, szkoła, przedszkole.

Kapitał społeczny - oznacza sieć spontanicznych więzi i wzajemne zaufanie, które stanowią warunki dobrego funkcjonowania także społeczeństwa nowoczesnego (zaufanie do drugiego czł). K.s. ma duże znaczenie dla grup np. studenckich - nowe znajomości maja duży wpływ na nasza przyszłość.

Kultura cynizmu (Richard Stevens)- brak prawdziwej przyjaźni i bezinteresownej pomocy, tylko dla korzyści, bierzemy a nic nie dajemy; może prowadzić do przykrych konsekwencji

ZBIOROWOŚCI:

Tłum- ma duże znacznie poznawcze, zbiorowość oparta na podobieństwie zachowań np. zbiegowisko - przelotne skupienie kilku os zainteresowanych jednym zdarzeniem (np. wypadek).

Styczność: społeczna i przestrzenna.

* Mechanizm kontroli społ. mogą w zbiorowości być nieskutecznemu. Np. pijany potrąca 3 dzieci - tłum dokonuje samosądu, oskarża kierowcę - wtedy lepiej pozbyć się zbiegowiska.

Tłum- jest zbiorowością większą, kilkaset os, jest to przelotne zgromadzenie ludzi na przestrzeni dopuszczającej bezpośredni kontakt reagujących spontanicznie na te same podniety w podobny lub identyczny sposób.

Więź łącząca ludzi złożona jest z elementów popędowych i emocjonalnych, występuje tu styczność przestrzenna, silna łączność psych., Dacja poczucie silnej identyfikacji jednostki tłumem.

* Warunki powstania tłumu: -wpływ silnych bodźców emocjonalnych (duże wzburzenie, gniew, szukanie zdobyczy).

* Cecha charakterystyczna jest zdolność do zachowań nieprzewidywalnych.

RODZAJE TŁUMU:

1)agresywny -atakuje jednostkę bądź inna gr.; *t. linczujący - dokonujący samosądów; *terroryzujący - znany z pogromów, ataków skierowanych przeciwko mniejszością czy innym gr. podejrzanych o czyny oburzające np. Żydzi, Ormianie; *walczący powstaje w czasie zaburzeń, strajków, manifestacji, powstaje gdy zaczyna się rozpraszać jakieś zjawisko, borni się spontanicznie, później przechodzi do ataku; cechy: dezindywidualizacja, osłabienie lub zanik norm etycznych i prawnych, poczucie własnej mocy i zdolności do wykonania czynów rożnych, silne emocje, ujawnianie się popędów i skłonności prymitywnych; cele: polegają na przerzuceniu odpowiedzialności za ich wszelkie niepowodzenia

2)uciekający -dwuczłonowy: panika(ludzie kierują się strachem) - ogarnięty paniką oddział sformalizowany organizujący np.gr żołnierzy; cechy: zanik wszelkich form więzi społecznej,dochodzi do głosu instynkt samozachowawczy, dominuje ślepy strach

3)nabywający - pojawia się w określonym czasie - szansa pojawienia się występuje podczas kryzysów gospodarczych (ogólna dezorientacja)

4)demonstracyjny(ekspresywny) - związany jest z wykazaniem wyrazów wdzięczności a także jest typem protestu, potępienia; te tłumy trzymane SA ostro w ryzach żeby nie przekształciły się w t. agresywny lub uciekający

*Zarażenie emocjonalne: wzmożone uleganie sugestią; uleganie wzajemnym oddziaływaniom prowadzących do wzrastania podniecenia; powstaje na bazie wspólnych doświadczeń.

* Tłum na jednostkę oddziaływuje przelotnie.

* Tłum nie jest czymś trwałym, czas jego trwania jest określony i dość krótki. Zanika bo: wpływ strachu, użycie siły zew., wygrana, zanikają bodźce, zmęczenie.

PUBLICZNOŚĆ -zb, skupienie pewnej ilości os żywiących podobne oczekiwania, przeżycia pewnych bodźców lub zainteresowanych tym samym przedmiotem.

POSTACIE: 1)rekreacyjna (szukająca rozrywki)np. kino, teatr, cyrk itd. 2)szukająca informacji np. zebrania polityczne, odczyt, wiece.

* Wśród publiczności: -wspólne zainteresowania; - określone sposoby reagowania (oklaski, krzyki)=>publiczność może przekształcić się w tłum

PUBLICZNOSC NIEZEBRANA - ogląda te same filmy w TV, czyt. gazety =>nie ma styczności przestrzennej, ale w pewnym sensie łączność psych.

Społeczeństwo internetowe - występuje łączność psychiczna.

Podstawowe procesy społeczne wg G.C.HOMANS'A

Wyjaśnił zachowania społeczne (co najmniej 2 osób). Pods. Procesy społeczne to działania jednostek; działania te stanowią funkcje wypłat. Jednostka znajduje się sam na sam ze środowiskiem fizycznym.

Działanie- pewna zrozumiała jednostka dobrowolnego zachowania (zakładanie przynęty na haczyk i zarzucenie wędki) i pytanie czy zarzucenie zostało nagrodzone (czy ryba wzięła). Jeśli tak jednostka prawdopodobnie powtórzy działanie. Problem: -częstotliwość z jaka działanie jest nagradzane; - prawdopodobieństwo pojęcia go przez jednostkę.

Tw. I o sukcesie => im częściej działanie jednostki jest nagradzane tym bardziej prawdopodobne jest podjęcie przez nią tego działa.

*Działanie wygaszone - gdy ustają próby powtarzania działania gdy nagrody pojawiają się regularnie lub nieregularnie i przypadkowo (działanie regularne nienarodzone wygaśnie szybciej niż niereg. i przypadkowe).

Działanie prawie zawsze jest nagradzane nieregularnie.. Okoliczności towarzyszące działaniu i jego nagrodzie nazywane są bodźcami.

Tw II o bodźcu => jeżeli w przeszłości wystąpienie określonego bodźca było okolicznością, w której działanie jednostki zostało nagrodzone to im bardziej aktualny bodziec podobny jest do tych występujących w przeszłości, tym bardziej prawdopodobne jest to, że jednostka podejmie to lub podobne działanie.

Tw III o wartości => im bardziej działanie jest wartościowe dla jednostki tym bardziej jest prawdopodobne ze będzie ono przejawiać to działanie. Cześć badaczy twierdzi ze to motywacja wpływa na nasze działania. Podczas działania możemy również spotkać nagrody negatywne (kary). Im bardziej karzący jest rezultat jakiegoś działania tym bardziej jest prawdopodobne, ze jednostka nie będzie go przejawiała. W tej sytuacji jakiekolwiek działanie umożliwiające ucieczkę i ominiecie kary staje się działaniem nagradzającym, a nagroda jest tym bardziej wartościowa im gorsza była kara, której się uniknęło. Nagroda ->aby motywować. Efekt kary: zwiększone prawdopodobieństwo działa jednostki, które polega na uniknięciu kary.

Nie możemy mówiąc o wielkości nagrody, gdy nie odnosimy jej do nagrody alternatywnej. Czł, jak może porównuje nagrody ->dokonuje wyboru. Alternatywna nagroda -coś z czego jednostka musi zrezygnować.

Tw. O wartości oznacza że jednostka jest motywowana do działania poprzez nagrody.

*Koszt działania -nagroda której musimy się zrzec.

Prawdopodobieństwo wykonania tego działa zależy od jej wartości netto czyli nagroda - koszt.

Równoczesne karanie i nagradzanie - wędkarz złowi ryby ale musi pokonać różne trudności związane z np. przedzieraniem się przez tartaki

Wszystkie wartości SA relatywne - czł podczas działania dokonuje wyboru nagrody poprzez narażanie się na kary; gdy kara jest zbyt wysoka czł zastyga nie jest w stanie podjąć trudności działania.

Im czł dłużej pozbawiony jest nagrody tym bardziej wartościowa staje się ona dla niego.

Tw IV o deprywacji (nasyceniu) => im częściej (w przeszłości) jednostka otrzymywała określoną nagrodę tym mniej wartościową staje się dla niej każda następna jednostka tej kategorii. (element czasowości)

Tw V o frustracji i agresji => (zakładamy ze wędkarz zaprzestaje łowienia ryb, zmienia miejsce, nic nie złowi, naraża się tylko na kary - złości się, będzie sfrustrowany) Jeżeli działanie jednostki nie doprowadza do otrzymania oczekiwanej nagrody (lub jednostka otrzymała karę, której się nie spodziewała) reaguje gniewem, a w gniewie rezultaty zachowania agresywnego będą miały wartość nagradzającą.

W.F.Ogburn, M.F.Nimkoff =>face to facet relation

Socjalizacja wtórna - już w wieku dojrzałym, jednostka jest samodzielna, sama podejmuje decyzje.

G.H.Meat „Osobowość i społeczeństwo” => zorganizowaną wspólnotę lub gr. społeczną, która daje jednostce jedności osobowości można nazwać uogólnionym innym (np. małżeństwo, szkoła)W jednostce rozwija się jaźń - samoświadomość jednostki czyli jednostka sama dla siebie staje się obiektem zainteresowań (tzw. jaźń subiektywna).

Jaźń obiektywna - jak ona się przedstawia innym

Jaźń odzwierciedla (looking „lassel”) - jaźń ta oparta jest na wyobrażeniach jednostki, jak ona jest odbierana przez innych, co o niej myślą inni.

Koncepcja 4 jaźni Adama Podgóreckiego

KULTURA (ma mocne miejsce w socjologii - soch. Kultury)

Johan Adelung - koniec Xviii traktował kulturę jako uszlachetnienie wszystkich duchowych i fizycznych sił człowieka.

Kulturę pojmował jako szczególny sposób życia, jako narzędzie przystosowania uzupełniające braku wyposażenia czł w walce o byt.

Etnologia- szczególnie zajmowała się kultura

1871 Edward B. Taylor opublikował „Cywilizacje pierwotną” i tam klasyczna def. kultury: K. czyli cywilizacja jest to pojęcie obejmujące wiedzę, wierzenia, sztukę, moralność, prawo, obyczaje i inne zdolności i przyzwyczajenia zdobyte przez czł jako członka społeczeństwa.

A.L.Kroeber „Istota kultury” => łącznie 161 różnych pojęć kultury - 6 typów: def. opisowo wyliczające, historyczne, normatywne, psychologiczne, genetyczne.

Ralf Linton: Istota wszelkiej def. kultury jest bowiem to, że wypiera pewne aspekty pojęcia oznaczonego terminem i kładzie na nie nacisk kosztem innych aspektów. Nacisk ten w def., będzie zależał od tego, jaki szczególny cel definiujący miał na uwadze.

3 zjawiska(stanowiska):

1) podstawy zjawisk kulturowych obejmują zjawiska interzjonalizowane (???) (przyswojenie sobie przez podmiot pewnych sposobów zachowań).

2) Drugie ze stanowisk def. kultury przez odniesienie się do jej norm i reguł, wartości, które oddziela się od zachowań. Owe normy mogą już być określone i uogólnione w różnych formach zapisu lub świadomości potocznej danego społeczeństwa.

3)Trzecie poszukuje podstawy zjawisk kult. W sferze artefaktów czyli przedmiotów i wytworów kultury. Wg Czarnowskiego kultura to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych i zdolnych rozszerzać się w przestrzeni ->pozwolenie na przyjęcia autonomii kultury.

Kultura to względnie zintegrowana całość obejmująca zachowania ludzi przebiegające wg wspólnych dla zbiorowości wzorów wykształconych i przyswojonych w toku interakcji oraz zawierająca wytwory takich zachowań.

Kultura obejmuje odrębna myśl czł związaną z przetrwaniem. Kiedyś był podział na kulturę duchowa i materialną.

Alfred Weber dostrzegł 2 człony cywilizacyjne i kulturę.

Cywilizacja - efekt dążenia do racjonalizacji życia ludzkiego. Przedłużenie biologicznego procesu adaptacji zmagającego się z przeszkodami, które stawia przed czł przyroda a także imperatywy (nakazy) wynikające z realizacji życia kulturowego (czyli w cyw. Element agresji do przyrody).

Kultura - poza sferą wymogów adaptacyjnych

Wg Webera elementem kultury jest np. poezja, więc czł cywilizowany raczej poezją się nie interesuje.

Artefakty autonomiczne - ważne dla nas samych np. sztuka, religia, wiedza

W węższym rozumieniu kultura to sfera działań, która wiąże się z operowaniem znakami (np. tworzenie lub recepcja dzieła sztuki, popularyzacja systemu wiedzy) którą nazwać by można kulturą symboliczną i socjolog może poszukiwać jej związki z zachowaniem duchowym ludzi.

3 podstawowe czynniki zróżnicowania społecznego wg Webera: dochód (bogactwo), prestiż społeczny (szacunek społeczny), władza.

Pier Bourdien - 3 sfery formułowania kultury: 1)obszar uczestnictwa, 2)sfera form kulturowych jako komunikowania, 3)kultura interwencjonalna i możliwości techniczne.

KULTURA A STRUKTURA SPOŁECZNA

Teoria reprodukcji społecznej (Bourdien) zasadniczą rolę odgrywa klasa dominująca, która skupia kapitał ekonomiczny, kulturowy.

Klasy w strukturze społ. (wg Bourdiena):

*dominująca - skupia w sobie kapitał ekonomiczny i kulturowy (jest nagromadzeniem zróżnicowanych wew umiejętności manipulowania systemami symbolicznymi-to np. umiejętności odbioru literatury, malarstwa, wiedzy filozoficznej itp.). W tej koncepcji kapitał ekon. I kulturowy są ze sobą ściśle związane

*klasa popularna

*klasa panująca (tzw. burżuazja) - kultura prawomocna musi zawierać kapitał historyczny np. sprawności językowe oznacza umiejętności pojmowania abstrakcji, ekspresji - rodzaj poczucia humoru tez;)

*szkoła - przewaga młodzieży z klas uprzywilejowanych (selekcja do szkół)

BURDIE:

Hawitus - zasada naczelna klas (wybory jakich dokonuje podmiot są ściśle związane z jego zasadami moralnymi, sposobem życia, mówienia, odżywiania się itp. Stanowi zbiór głęboko zinternalizowanych zasad, które determinują styl życia jednostki. H. dostarcza zasad recepcji sztuki, jej oceny, czyli gustu, co szczególnie przejawia się w sferze kultury.

Reprodukcja społ. - jest w istocie reprodukcją habitusów klasowych i tym samym reprodukuje wzory uczestnictwa w kulturze i kompetencje niezbędne do realizacji tego uczestnictwa.

2 tezy Webera dotyczące kapitalizmu (ludzie: oszczędni i pracowici):

I dowód z harmonii: polega na pokazaniu, że kapitalizm może być rozwijany tylko przez ludzi o pewnych cechach, do cech tych należy ich wiara.

Kapitalizm nie mógł powstać bez ludzi akumulujących kapitał, czyli takich, którzy mniej wydawali niż zarabiali.

Protestantyzm (zwłaszcza kalwinizm) wg Webera ->uczył oszczędności, katolicyzm nie ->rozwój kapit. wymaga, aby po zaspokojeniu wszystkich swoich potrzeb ludzie dalej pracowali ->pracą trzeba traktować jako religię. Praca jest jedynym godziwym sposobem bogacenia się.

Wg Webera świecki ascetyzm (pobudził rozwój kapitalizmu)religijne ideały pracy, bogacenia się poprzez oszczędzanie i pracowitość.

Najsłabszy pkt dowodu harmonii: jak wiara może pobudzić do większego wysiłku

II dowód ze współzmienności

SYSTEM KOMUNIKACJI SPOŁECZNEJ:

Protestantyzm: Anglia, Holandia, Szwecja (kr.Skandynawskie)

Najmniej korupcji: Dania

Kapitalizm: Japonia tez (oprócz k. protestanckich)

Poziom cnót w krajach protestanckich dużo wyższy niż w krajach katolickich. Kalwinizm nie zawsze przyczynia się do rozwoju ducha kapitalistycznej przedsiębiorczości.

SYSTEM KOMUNIKACJ MIEDZYGRUPOWEJ

Koncepcja ta dot. Pośredniej roli małych gr. z komunikowaniu się jednostki z makrostrukturą (duża gr.)

Lazarsfeld, Berelson, Tandet - w '48 zauważyli, że wpływ gr. pierwotnej na głosowanie (zachowania wyboru) jest dużo większy.

Dwustopniowość procesu komunikowania:

-małe gr. (przekaźnik)

-makrostruktura (komunikaty od niej) wg podziału Tonnies'a wspólnota i stowarzyszenie

Aby proces komunikowania mógł zaistnieć musi zaistnieć jakaś szczelina. Niektórzy z członków małej gr., którzy są podani na wpływ makrostruktury są pośrednikami.

Dwustopniowość procesu komunikowania działa także ochronnie, zabezpiecza makrostr. Przed wew infiltracją.

*Mechanizm oporu (Schils i Janowitz) - gr. jako całość (jej struktura wew) ma tendencje do utrzymania wrogości, nieufności do informacji dopływającej z zew.

Proces wzajemnego komunikowania się został odkryty w książce pt.”III Rzesza”

Propaganda niemiecka (nazistowska): poprzez oddziaływania na małe gr., tak aby nie naruszać jej struktury wew

Efektywność funkcjonowania makrostruktury - można osiągnąć szybciej i łatwiej dzięki umiejętnemu pokierowaniu mikrostruktur.

LEIGHTON - komunikowanie się w wielkich organizacjach gdy ich kierowanie skupia się na małych gr. pierwotnych, gdy opiera się na dobrej komunikacji wchodzących w skład korporacji gr. pierwotnych.

Makrostr opiera swą efektywność na małych gr. (pierwotnych).

SHILS po zakończeniu badań nad armia niemiecką, stwierdził: machina militarna nie osiąga swej wew spójności po prostu dzięki zespołowi rozkazów kontrolujących zachowanie żołnierzy zgodnie z dyscyplina i formalnymi ukł władzy.

Przekazywanie rozkazów (i egzekwowanie ich) zgodnie z formalnymi ukl władzy może być efektem jedynie wtedy gdy pokrywa się ono z systemem gr. nieformalnych.

Gr. pierwotne mogą zbudować stowarzyszenie np. Polskie Państwo Podziemne

BARNAT stwierdził ze sprawność wlk. Organizacji formalnych rośnie jeśli zespół poleceń komunikowania się, decyzji oparty jest na siatce gr. pierwotnych (formalnych).

Dwustopniowemu komunikowaniu się sprzyja transmisja norm wartości, zakazów, polecenia

ADA FINIFTER (inne podejście) - wiele wlk. Organizacji popiera i toleruje istnienie mniejszych gr. pierwotnych jako systemu rozszerzania organizacyjnie popieranych norm.

Z danych NOWAKA wynika że rodzina jest pierwszym zew wobec jednostki przedmiotem, który uznaje ona za najważniejszy. Po rodzinie typem przedmiotów ważnych SA przyjaciele, zarówno pojedynczy, z którymi więzy złączają nas w sieć interpersonalnych powiązań, jak i gr. przyjacielskich gdy taka gr. ukształtuje się w sieci przyjacielskich kontaktów. Stwierdził że ludzie postrzegli wówczas (lata 70te)naród polski za najważniejszą gr. Zauważył tzw. rodzaj próżni socjologicznej pomiędzy poziomem gr. pierwotnych a narodem.

Powiązania między gr. maja charakter stowarzyszeniowy.

Wniosek: dwustopniowość komunikowania się jest pewnego rodzaju idealizacją, jeśli wyeliminujemy małe gr. (rozbijemy siatkę gr. pierwotnych) to ten proces nie zadziała.

Im więcej gr. pierwotnych tym silniejsze są te gr. i struktura makro.

Konformizm uczestnictwa - konformizm wobec małej gr. oznacza nonkonformizm wobec gr. szerszej.

Przynależność do małych gr. osłabia wpływ makrostruktury na jednostkę. Ukł ten broni jednostkę.

Jeżeli jednak jednym z gł. celów makrostr. Będzie działanie w kierunku zniewolenia jednostki, wówczas pojawi się konflikt pomiędzy makro i mikro.

1


Wyszukiwarka