Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu
Wydział Melioracji i Inżynierii Środowiska
Studium uwarunkowań i kierunków przestrzennego zagospodarowania gminy
wsie Szczytniki i Kamionki
gmina Kórnik
Anna Graś
Kaszuba Magdalena
St. Niestacjonarne III r.
Rok Akad 2007/2008
1. POŁOŻENIE OBSZARU OPRACOWANIA W UKŁADZIE PRZESTRZENNYM WYŻSZEGO RZĘDU
SZCZYTNIKI
Szczytniki to wieś położona w północno-zachodniej części gminy (520 18' N; 17001'E), w dolinie Michałówki, przy drodze z Gądek do Poznania, w odległości 11 km od Kórnika. Pierwsze wzmianki o Szczytnikach pochodzą z 1386 roku. Właścicielami wsi byli wówczas Szczytniccy. Po kilkukrotnej zmianie właścicieli wieś weszła w skład majątku kórnickiego. Obecnie wieś rozciąga się na powierzchni 271 ha, z czego ok. 75% zajmują użytki rolne. Znaczny udział w powierzchni mają także tereny przeznaczone pod budownictwo. Wieś jest obszarem intensywnego osadnictwa - głównie mieszkańców z Poznania. Obecnie we wsi znajduje się kompleks działek letniskowych.
KAMIONKI
Kamionki to wieś położona w zachodniej części gminy (520 17' N; 16059'E) w dolinie Głuszynki, rozciągająca się wzdłuż drogi nr 548 na odcinku ok. 3km, odległa o ok. 8km od Kórnika. Najstarsza wzmianka o Kamionkach pochodzi z 1296 roku. Ówczesny biskup poznański Jan przeznaczył dziesięcinę z Kamionek na utrzymanie nowo założonej kolegiaty w pobliskiej Głuszynie. W 1637 roku Kamieniewscy sprzedali Kamionki Grudzińskim, a później kupił je Działyński włączając je w skład dóbr kórnickich. W XVIII wieku istniał w Kamionkach gościniec oraz wiatrak służący również gospodarzom z innych wsi. W końcu XVIII wieku znajdowały się tutaj 24 domy zamieszkane przez 135 osób. Pod konie XIX wieku w Kamionkach mieszkało już 496 osób, w większości wyznania ewangelickiego. Obecnie następuje dynamiczny rozwój miejscowości. Kamionki są największym sołectwem gminy - 2095ha, z czego niemal 70% zajmują lasy. Walorem wsi jest otaczający ją duży kompleks leśny. W środkowej części wsi, po południowej stronie drogi nr 548, zachowały się pozostałości XIX-wiecznego cmentarza ewangelickiego.
2.CHARAKTERYSTYKA WARUNKÓW PRZYRODNICZYCH:
a)warunki klimatyczne
Stosunki klimatyczne na terenie gminy Kórnik są w dużej mierze determinowane przez napływające masy powietrza. Najczęściej jest to powietrze polarnomorskie napływające z zachodu i północy (średnio 60% w ciągu roku). Przeważają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie. Rzadziej, bo w 30 % występują suche masy powietrza kontynentalnego napływające ze wschodu i południa. Znikomy udział mają masy powietrza arktycznego - 6 % i zwrotnikowego - 2 %.
Najwyższe temperatury powietrza notuje się w lipcu (średnia - 18,9 °C), a najniższe w styczniu (-2,0 °C). Średnie roczne sumy opadów wynoszą 541 mm dla wielolecia.
Długość okresu wegetacyjnego (temp. powyżej 5ºC) wynosi 215 dni, a okresu dojrzewania (z temp ponad 15 ºC) od 97 do 105 dni. Dni mroźnych jest 90 przy zaleganiu pokrywy śnieżnej przez 50-60 dni. Najczęstsze wiatry wieją z zachodu i południowego - zachodu. Najsilniejsze wiatry występują zimą z zachodu, jedynie w marcu przeważają wiatry wschodnie. Emisja zanieczyszczeń pyłowo - gazowych związana jest z centralizacją przemysłu rejonu Poznania, Lubonia i Środy.
Średnia suma opadów na terenie gminy Kórnik wynosi przeciętnie 527mm. Największa zanotowana suma roczna stanowi 731mm., zaś najniższa jedyne 317mm. Następuje nieznaczny spadek sum opadów średnich rocznych z zachodu na wschód.
b)rzeźba terenu
Według podziału Wielkopolski na jednostki morfologiczne (B. Krygowski) cały obszar gminy Kórnik leży w obrębie obszaru zwanego Wysoczyzną Gnieźnieńską i w jego podregionie - Równinie Środkowej. Równina, na której leżą Szczytniki i Kamionki, stanowi dość płaską lub łagodnie pofałdowaną powierzchnię wysoczyzny polodowcowej, rozciętą rynną jezior kórnickich oraz równolegle przebiegającą do niej doliną Strugi Średzkiej. Część północno - wschodnia zbudowana jest od powierzchni z glin zwałowych silnie spiaszczonych. Równina położona na południowy - zachód od jezior kórnickich jest bardziej wyrównana i płaska, przechodzi w taras górny Warty bez żadnego załamania. Tą część równiny budują głównie piaski wodnolodowcowe. Lokalnie z zachodniej części gminy występują wydmy porośnięte lasem. Krawędź wysoczyzny rozcięta licznymi i płytkimi dolinkami erozyjnymi znajduje się na wysokości 11-15m nad zwierciadłem wody w jeziorach. Najwyższe wzniesienia na terenie gminy nieznacznie przekraczają 80,0m n.p.m., co przy rzędnej wody w jeziorach kórnickich 64,0m n.p.m. daje niewielkie różnice poziomów rzędu 15-18.
c)warunki glebowe i wodne
Szczytniki to wieś, której ponad połowę powierzchni stanowią użytki rolne bo aż 75%, a 20% powierzchni stanowią tereny komunikacyjne. Część wsi to piaski i skały lite silnie uszczelnione o średniej przepuszczalności. Północno-wschodnią część wsi stanowią grunty organiczne o średniej przepuszczalności, natomiast północna i północno-wschodnia część to zróżnicowane grunty antropogeniczne. Przez Szczytniki przepływa rzeka Kropla, która jest po Warcie najważniejszym ciekiem na terenie gminy. Na terenie Szczytników znajduje się też udokumentowane złoże kruszywa naturalnego - piaskowo - żwirowe, na którym zaniechano wydobycie. Teren poeksploatacyjny został częściowo zrekultywowany na stawy rybne. Charakter rolniczy oraz walory środowiska przyrodniczego stanowią barierę dla rozwoju i funkcjonowania przemysłu w całej gminie Kórnik..
Kamionki są największym sołectwem gminy Kórnik - 2095 ha, z czego niemal 70% zajmują lasy. Wieś otacza kompleks leśny. Środkową i północną część wsi stanowią gliny i pyły o słabej przepuszczalności. Południowa część to grunty antropogeniczne o zróżnicowanej przepuszczalności, pozostała część wsi to piaski, żwiry i skały lite silnie uszczelnione o przepuszczalności średniej. W pobliżu wsi przepływają rzeki Kopla, i jej dopływy Głuszynka i Michałówka. Na terenie sołectwa znajduje się ujęcie wiejskie z dwiema studniami czwartorzędowymi o głębokości 53,5-55m, z zasobami eksploatacyjnymi Q = 92 m3/h, pozwoleniem na pobór 60,0 m3/h i wysokim poborem średnim dobowym dochodzącym do 700 m3 Podobnie jak na terenie Szczytników w Kamionkach również występuje udokumentowane złoże kruszywa naturalnego: piaskowe - jest to złoże wyeksploatowane i całkowicie zrekultywowane.
Kamionki leżą w wielkopolskiej dolinie kopalnej, która jest głównym obszarem występowania zasobnych wód podziemnych w utworach czwartorzędu.
Parametry hydrogeologiczne doliny kopalnej
Miejscowość |
Głębokość [m ppt] |
Miąższość [m] |
Litologia |
Q [m3/h] |
S [m] |
q [m3/hm] |
Nadkład |
|
|
|
|
|
|
|
|
Litologia |
Miąższość [m] |
Żerniki |
37,5-58,2 |
20,7 |
pospółka |
60,0 |
1,6 |
37,5 |
glina |
34,3 |
Borówiec - PAN |
28,4-45,0 |
16,6 |
piasek drobny + żwir |
21,3 |
9,3 |
2,3 |
glina |
18,0 |
Kamionki |
36,0-53,0 |
17,0 |
piasek drobny + żwir |
138,4 |
15,3 |
9,1 |
glina |
27,0 |
Koninko |
22,0-36,0 |
> 14,0 |
piasek drobny |
72,0 |
10,3 |
7,0 |
glina |
18,0 |
Wody doliny kopalnej są bardzo mętne, zabarwione, o zapachu roślinnym, lekko zasadowe, twarde, z niskimi stężeniami azotynów, azotanów, chlorków, a niekiedy siarczanów, o zróżnicowanej mineralizacji i składzie bakteriologicznym. Zdecydowane jest zanieczyszczenie organoleptyczne i chemiczne znacznymi ilościami związków żelaza, manganu i niekiedy amoniaku.
Minimalne miesięczne stany wody występują od sierpnia do października, maksymalnie w lutym i marcu. Cechą charakterystyczną przebiegu hydroadiabaty na analizowanym obszarze jest ich współkształtność w stosunku do rzeźby terenu. Rytm wahań wód podziemnych jest zmienny, ale e niewielkim stopniu. Następuje przeobrażenie stosunków wodnych .
Na rozpatrywanym obszarze gleby chronione posiadają udział nie tylko wśród gruntów ornych, ale wśród pozostałych form użytkowania powierzchni.
3. STAN UŻYTKOWANIA I WŁADANIA ZIEMIĄ
STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW gmin Szczytniki i Kamionki
Szczytniki
Rodzaj użytkowania |
Powierzchnia ha |
Udział w powierzchni opracowania [%] |
|
Powierzchnia ogólna obszaru opracowania |
271,181 |
100 |
|
Użytki rolne -grunty orne |
186,05 |
68,5 |
|
-sady |
0,4431 |
0,17 |
|
-łąki trwałe |
15,293 |
5,62 |
|
-pastwiska trwałe |
10,665 |
3,94 |
|
-grunty rolne zabudowane |
5,009 |
1,84 |
|
- grunty pod stawami |
0 |
0 |
|
-rowy |
3,2058 |
1,18 |
|
Grunty leśne i zakrzewione |
18,235 |
6,27 |
|
Grunty zabudowane i zurbanizowane |
28,874 |
10,64 |
|
Grunty pod wodami |
0 |
0 |
|
Użytki ekologiczne |
0 |
0 |
|
Nieużytki |
3,458 |
1,27 |
|
Tereny różne |
0,00004 |
0 |
|
Kamionki
Rodzaj użytkowania |
Powierzchnia ha |
Udział w powierzchni opracowania [%] |
|
Powierzchnia ogólna obszaru opracowania |
2094,62 |
100 |
|
Użytki rolne -grunty orne |
495,33 |
23,64 |
|
-sady |
0 |
0 |
|
-łąki trwałe |
0 |
0 |
|
-pastwiska trwałe |
0 |
0 |
|
-grunty rolne zabudowane |
0 |
0 |
|
- grunty pod stawami |
0 |
0 |
|
-rowy |
5,458 |
0,26 |
|
Grunty leśne i zakrzewione |
1,491 |
0,071 |
|
Grunty zabudowane i zurbanizowane |
93,931 |
4,48 |
|
Grunty pod wodami |
2,484 |
0,11 |
|
Użytki ekologiczne |
0 |
0 |
|
Nieużytki |
8,13 |
0,38 |
|
Tereny różne |
0,810 |
0,038 |
|
Grunty zakrzewione i zadrzewione |
2,147 |
0,1 |
|
3. STAN UŻYTKOWANIA I WŁADANIA ZIEMIĄ
STRUKTURA UŻYTKOWANIA GRUNTÓW
Szczytniki i Kamionki
Rodzaj użytkowania |
Powierzchnia ha |
Udział w powierzchni opracowania [%] |
|
Powierzchnia ogólna obszaru opracowania |
2365,801 |
100 |
|
Grunty rolne -grunty orne |
681,38 |
28,80124 |
|
-sady |
0 |
0 |
|
-łąki trwałe |
0,4431 |
0,018729 |
|
-pastwiska trwałe |
15,293 |
0,64642 |
|
-grunty rolne zabudowane |
10,665 |
0,450799 |
|
- grunty pod stawami |
5,009 |
0,211725 |
|
-rowy |
0 |
0 |
|
Grunty leśne |
3,2058 |
0,135506 |
|
Grunty zabudowane i zurbanizowane |
19,726 |
0,833798 |
|
Grunty pod wodami |
122,805 |
5,190842 |
|
Użytki ekologiczne |
2,484 |
0,104996 |
|
Nieużytki |
0 |
0 |
|
Tereny różne |
11,588 |
0,489813 |
|
Grunty zakrzewione i zadrzewione |
0,81004 |
0,03424 |
|
STRUKTURA WŁADANIA OBSZARU OPRACOWANIA
Szczytniki
Forma władania |
Powierzchnia ogólna gospodarstw
|
Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach |
Średnia wielkość gospodarstwa |
|||
|
ha |
%powierzchni obszaru opracowania |
ha |
%powierzchni obszaru opracowania |
|
|
Grunty Skarbu Państwa-właściciel |
12,0554 |
4,541044 |
9,868 |
4,35935 |
8 |
|
Skarb Państwa- użytkownik wieczysty |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Grunty wchodzące w skład gminnego zasobu nieruch. |
19,393 |
7,304981 |
5,754 |
2,541924 |
4,5 |
|
Grunty Gminne i ich związków w użytkowaniu wieczystym |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Grunty grupy 7 |
221,783 |
83,54151 |
5,754 |
2,541924 |
4,8 |
|
Grunty kościołów i związków wyznaniowych |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Grunty grupy 15 |
0 |
0 |
192,743 |
85,14737 |
26 |
|
Grunty spółek prawa handlowego |
7,660 |
2,885379 |
7,660 |
3,38393 |
3 |
|
Grunty będące własnością rolnych spółek i związków |
4,585 |
1,727084 |
4,585 |
2,025499 |
1 |
|
STRUKTURA WŁADANIA OBSZARU OPRACOWANIA
Kamionki
Forma władania |
Powierzchnia ogólna gospodarstw
|
Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach |
Średnia wielkość gospodarstwa |
|||
|
ha |
%powierzchni obszaru opracowania |
ha |
%powierzchni obszaru opracowania |
|
|
Grunty Skarbu Państwa-właściciel |
1600,00 |
79,56684 |
26,07 |
8,110706 |
10 |
|
Skarb Państwa- użytkownik wieczysty |
0,058 |
0,002884 |
0,655 |
0,203779 |
0 |
|
Grunty wchodzące w skład gminnego zasobu nieruch. |
22,43 |
1,115428 |
1,03 |
0,320446 |
0,5 |
|
Grunty grupy 7 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Grunty rolniczych spółdzielni produkcyjnych |
384,543 |
19,12304 |
0,0001 |
0,003111 |
0 |
|
Grunty kościołów i związków wyznaniowych |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Grunty grupy 15 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Grunty będące własnością rolnych spółek i związków |
3,857 |
0,191806 |
48,66 |
15,13874 |
15 |
|
Grunty wchodzące w skład zasobu nieruchomości |
0,0098 |
0,000015 |
0 |
0 |
0,01 |
|
Spółki skarbu Państwa |
0,7255 |
0,0021 |
0 |
0 |
1 |
|
Grunty o użytkowaniu wieczystym osób fizycznych |
0,725 |
0,00211 |
0 |
0 |
1,5 |
|
STRUKTURA WŁADANIA OBSZARU OPRACOWANIA
Szczytniki i Kamionki
Forma władania |
Powierzchnia ogólna gospodarstw
|
Powierzchnia użytków rolnych w gospodarstwach |
Średnia wielkość gospodarstwa |
|||
|
ha |
%powierzchni obszaru opracowania |
ha |
%powierzchni obszaru opracowania |
|
|
Grunty Skarbu Państwa-właściciel |
1612,055 |
5,217431 |
35,938 |
34,6988 |
9 |
|
Skarb Państwa- użytkownik wieczysty |
0,058 |
0,000179 |
0,655 |
0,567029 |
0 |
|
Grunty wchodzące w skład gminnego zasobu nieruch. |
41,823 |
0,52234 |
6,784 |
7,964745 |
2,5 |
|
Grunty grupy 7 |
0 |
0 |
0 |
0 |
0 |
|
Grunty rolniczych spółdzielni produkcyjnych |
606,326 |
6,36855 |
5,7541 |
7,081738 |
2,4 |
|
Grunty kościołów i związków wyznaniowych |
0 |
0 |
0,002 |
0 |
0 |
|
Grunty grupy 15 |
0 |
0 |
437,743 |
0 |
27 |
|
Grunty będące własnością rolnych spółek i związków |
11,517 |
0,190886 |
56,32 |
0 |
9 |
|
Grunty wchodzące w skład zasobu nieruchomości |
4,585 |
0,107136 |
4,585 |
0 |
0,5 |
|
Spółki skarbu Państwa |
0,7255 |
000112 |
0,1 |
0,00001 |
0,1 |
|
Grunty o użytkowaniu wieczystym osób fizycznych |
0,725 |
0,0011 |
0,1 |
0,00012 |
0,1 |
|
4.CHARAKTERYSTYKA LUDNOŚCI
Nazwa jednostki osadniczej |
Ogólna liczba ludności |
% zatrudnionych |
|
|
|
w rolnictwie |
poza rolnictwem |
Szczytniki |
450 |
45 |
55 |
Kamionki |
1008 |
21 |
79 |
5. CHARAKTERYSTYKA SIECI OSADNICZEJ
Nazwa jednostki |
powierzchnia |
Liczba ludności |
Funkcja |
Charakterystyka zabudowy |
Szczytniki |
271 |
450 |
Wieś podstawowa, rolnicza |
zwarta |
Kamionki |
2095 |
1008 |
Wieś podstawowa, nierolnicza |
zwarta |
Nierolnicza- mniej niż 50 % zatrudnionych w rolnictwie.
6. CHARAKTRYSTYKA WYPOSAŻENIA OBSZARU W URZĄDZENIA INFRASTRUKTURY SPOŁECZNEJ I TECHNICZNEJ- diagram blokowy załącznik nr 1
Szczytniki i Kamionki
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
|
A |
|
|
|
|
|
|
|
X |
|
|
|
B |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
C |
|
|
|
|
|
|
|||||
D |
|
x |
|
|
|
|
|||||
E |
|
|
X |
|
3 |
|
|||||
F |
|
X |
X |
|
2 |
|
|||||
LEGENDA
- Urządzenia obsługi ogólnej ludności A1 urząd gminy 1B posterunek policji 1C straż pożarna 2A ośrodek zdrowia 2B apteka 2C gabinet lekarski 3A pogotowie ratunkowe 3B żłobek 3C przedszkole 4A szkoła podstawowa 4B gimnazjum 5B dom dziecka 6A biblioteka 6B wiejski ośrodek sportu 7A hotel, motel 7B cmentarz 8B wysypisko śmieci 9A sklep
|
-Urządzenia obsługi rolnictwa 1D baza SKR 2D POM 3 D punkt skupu płodów rolnych 4D zlewnia mleka 5C GS 5D lecznica zwierząt
|
- Urządzenia infrastruktury technicznej 1E urząd pocztowy 1F przystanek PKS 2F siec wodociągowa 3E siec kanalizacyjna 3F elektryczność 4E gazociąg 4F studnia głębinowa 5E droga o nawierzchni twardej 5F drogi o nawierzchni gruntowej
|
7. WALORYZACJA WIELOASPEKTOWA
Dwa aspekty: rolnictwo i turystyka
Mapy waloryzacji rolniczej i turystycznej przydatności obszaru gminy Szczytniki i Kamionki .
Cały obszar gminy Kórnik można podzielić na 8 regionów charakteryzujących systemy organizacji rolnej i prognozę przekształceń gospodarki rolnej.
Szczytniki i Kamionki to rejon IV, który ze względu na bonitacje gleb traci charakter rolniczy na rzecz budownictwa mieszkaniowego; część gruntów nadaje się pod zalesienie, co niewątpliwie wpłynie na atrakcyjność terenu - walory turystyczne i rekreacyjne.
Szczytniki to wieś, której 75% powierzchni zajmują użytki rolne. Znaczny udział w powierzchni zajmują też tereny przeznaczone pod zabudowę. Obecnie na terenie wsi znajduje się kompleks domków letniskowych, z których korzystają mieszkańcy Poznania i okolic.
Kamionki to wieś, w której 70% powierzchni ogólnej to lasy. Obecnie następuje dynamiczny wzrost osadnictwa.
Zespół przyrodniczo - krajobrazowy
Również zespół przyrodniczo - krajobrazowy jest formą ochrony indywidualnej, ustanawianej przez wojewodę lub radę gminy. Jego celem jest ochrona wyjątkowo cennych fragmentów krajobrazu naturalnego i kulturowego, dla zachowania jego wartości estetycznych. Zasadniczym celem ochrony są tutaj wartości estetyczne, wynikające z ukształtowania elementów przyrodniczych, jak również historyczno - pamiątkowych.
Na terenie sołectw Szczytniki i Kamionki nie występują jednak żadne zespoły przyrodniczo krajobrazowe. Natomiast na terenie miasta i gminy Kórnik znajduje się 6 zespołów dworsko - pałacowych. Są to Kórnik, Dziećmierowo, Dworzyska, Pierzchno, Robakowo, Runowo. Lecz jedynie park w Kórniku posiada ewidencję i wpis do rejestru zabytków nieruchomych. Pozostałe są w trakcie uzyskiwania w/w wyróżnień; są bardzo zaniedbane i zniszczone.
2