Mydlnica lekarska

97a] Mydlnica lekarska

Działanie: przeciwobrzękowe i przeciwbólowe, osłaniające górne drogi oddechowe,

zwiększa wydzielanie żółci, poprawia pracę żołądka, jelit i trzustki.

Wzmacnia przemianę materii, wydzielanie moczu i potu.

Stosuje się w ostrych i przewlekłych nieżytach górnych dróg oddechowych oraz w

chorobach przemiany materii.

Odwar: 0,5 łyżki rozdrobnionych korzeni zalać 1 szkl letniej wody, ogrzewać do wrzenia, gotować pod przykryciem 5min, odstawić na 15min. Pić 1-2 łyżki 2-4 razy dziennie między posiłkami jako środek

wykrztuśny i regulujący przemianę materii.

Uwaga: Zbyt duże dawki wywołują nudności, wymioty, biegunki.

97b] Mydlnica lekarska

Działanie: rozpuszczający śluzy, rozdzielający wydzieliny, wykrztuśny, poprawiający przemianę materii, stymulujący procesy życiowe, przeciw zapaleni.

Skład chemiczny: zwłaszcza trójterpenowe związki saponinowe; w zielu także flawonoidy.

Mydlnica działa podobnie jak korzenie i kłącza pierwiosnka.

Pobudza działanie gruczołów śluzowych górnych dróg oddechowych, co jest szczególnie skuteczne przy tzw suchym kaszlu.

Stymuluje czynności żołądka, jelit, gruczołów potowych i ogólnie przebieg procesów metabolicznych w organizmie.

Działa lekko przeciwbakteryjnie.

W lecznictwie ludowym używana jest też jako środek na przemianę materii, moczopędny,

przeczyszczający i żółciopędny.

Pije się 3-4 razy dziennie odwar z 2 łyżeczek ziół na 1 szkl wody.

Zewnętrznie używa się też jako środka przeciwłupieżowego, przy wypadaniu włosów, egzemach.

Uwaga: Do użytku wewnętrznego lepsze [mniej niebezpieczne] jest ziele, do zewnętrznego -

korzeń.

97c] Mydlnica lekarska

Inne nazwy: mydlnik, mydlik, mydelnic, mydłownik, psie goździki.

Surowcem leczniczym są korzenie i kłącza.

Korzeń i kłącza zawierają trójterpenowe związki saponinowe, cukry, tłuszcze, fitosterole, sole mineralne [dużo manganu i żelaza oraz wapń, miedź, cynk i ślady kobaltu].

Ziele zwiera także flawonoidy.

Mydlnicę znano już w starożytności. Arabowie leczyli nią trąd oraz liszaje i owrzodzenie skóry.

W medycynie ludowej używana była jako środek wykrztuśny przy kokluszu, skuteczny lek przy podagrze, żółtaczce i jako środek żółciopędny, a także na ukąszenia owadów.

Odwarem jej płukano gardło przy anginie, a przy katarze wciągano go do nosa, natomiast przy bólu zęba żuto korzeń. Zewnętrznie używano przy różnych schorzeniach skórnych.

Dopiero w XIX wieku po wyizolowaniu z mydlnicy saponin zainteresowała się nią medycyna

oficjalna.

Mydlnica ma działanie wykrztuśne, rozrzedzające wydzielaną flegmę. Również działa żółciopędnie, nieznacznie moczopędnie oraz napotnie. Ułatwia przyswajanie składników pokarmowych.

Zewnętrznie działa przeciwobrzękowe, gojąco i lekko przeciwbakteryjnie. Hamuje rozwój grzybów. Używana jest tez w dermatologii.

Wchodzi w skład Pektosanu.

W warunkach domowych wywar z korzenia mydlnicy można stosować jako środek wykrztuśny przy

suchym kaszlu.

Odwar: 1 łyżka korzeni na 1 szkl wrzątku, gotowca 5min, zostawić do naparzania 10min. Pić 2-4 razy

dziennie po kilka łyżeczek między posiłkami.

Przy nieżytach oskrzeli dodaje się czasem do odwaru 1 łyżeczkę nasion anyżu.

Wywar z korzeni można także wykorzystać do kąpieli przy skazie moczanowej, wypryskach i zbytniej

otyłości, a w postaci okładów na liszaje.

Odwar taki sporządza się z 2 łyżek korzeni na szkl wody, gotuje 5min i naparza 15min.

Uwaga: Mydlnica w nadmiernych ilościach lub podawana razem z pokarmem [np w chałwie] może wywołać mdłości i wymioty, a przy dłuższym stosowaniu nawet anemię.

Niektórzy z tej racji uważają, iż do wewnątrz lepsze jest stosowanie ziela, a jako środka

zewnętrznego jedynie korzenia.

Odwar z korzeni mydlnicy [1 łyżka na 2 szkl wody] jest używany w kosmetyce do zmywania twarzy, do kąpieli, a szczególnie do mycia włosów- często w mieszance z korzeniem łopianu i pokrzywy.

Mydlnica nadaje włosom połysk i sypkość, a skórę czyni miękką i aksamitną

97d] Mydlnica lekarska

Mydlnica działa wykrztuśnie, moczopędnie, żółciopędnie, a w większych dawkach wymiotnie i przeczyszczająco.

Stosuje się przy schorzeniach dróg oddechowych, dychawicy oskrzelowej, również przy schorzeniach

wątroby i śledziony, dróg żółciowych, w zaburzeniach przemiany materii i zatruciach.

Zewnętrznie zaś przy schorzeniach dermatologicznych jak np liszaje.

Korzenia używa się poza tym do mycie włosów.

97e] Mydlnica lekarska - Saponaria officinalis

Surowcem jest kłącze i ziele Kłącze i ziele można połączyć ze sobą.

W całej roślinie występują saponiny trójterpenowe (w kłączach do 10%, w zielu do 5%), głównie

saporubryna, sapotoksyna, kwas saporubrynowy; ponadto olejek eteryczny, tłuszczowce, cukrowce

(lichnoza, laktozyna), sole mineralne (dużo miedzi, manganu, żelaza, wapnia i cynku).

Ziele zawiera glikozyd flawonowy - saponarynę; ulega hydrolizie na saponaretynę, witekaynę i glukozę. Ponadto w zielu wykazano obecność pinitu.

Surowce działają wykrztuśnie, moczopędnie, silnie żółciopędnie, lekko przeczyszczająco,

lekko napotnie, trawiennie i przeciwskurczowo; w dużych dawkach wywołuje wymioty i biegunkę.

Wskazania: stany zakażeniowe i zapalne płuc, oskrzeli, tchawicy, krtani i gardła, kaszel, przeziębienie, grypa, gorączka, zaparcia.

Przeciwwskazania: krwawienia z przewodu pokarmowego, zapalenie żołądka, jelit i wątroby, po operacjach na jamie brzusznej, biegunka.

Napar: 2 łyżki kłączy lub ziela zalać 2 szkl wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4-5 razy w ciągu doby po 50 ml; dzieci ważące 10-15 kg - 7-10 ml, 20-25 kg - 14-17,8 ml, 30-35 ml - 21-25 ml, 40-45 kg - 28,5-32 ml, 50-55 kg - 35,7-39 ml, 4 razy dziennie.

Odwar: 2 łyżki kłączy zalać 2 szkl wrzącej wody; gotować 10 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić; uzupełnić brakującą ilość wody. Pić 4 razy dziennie po 30-50 ml.

Nalewka mydlnicowa - Tinctura Saponariae: pół szkl kłączy lub ziela zalać 300 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po pół łyżeczki.

Doskonały jest Alkoholmel Saponariae: 100 ml nalewki wymieszać ze 100 ml miodu; zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po 1 łyżeczce (max 2 łyżeczki). Małym dzieciom podaje się 0,5-1 łyżeczkę preparatu 4 razy dz.

W przypadku mydlnicy obowiązuje zasada: zażywać często, a mało !.

Nalewką przemywać skórę łojotokową, ze stanami zapalnymi i z trądzikami. Codzienne przemywanie skóry naparem lub nalewką czyni ją jasną i jędrną.

1] Rp. nalewka mydlnicowa - 10 ml, nalewka tymiankowa - 10 ml, nalewka anyżowa lub biedrzeńcowa - 10 ml, miód - 2 łyżki

Wymieszać. Zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po pół - max 1 łyżeczce; małe dzieci - pół łyżeczki.

2] Rp. kłącze mydlnicy - 1 łyżka, ziele tymianku - 1 łyżka, owoc anyżku - 1 łyżka

Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 2 szkl. wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić; osłodzić do smaku. Dawkować jak napar mydlnicowy.

Wskazania do 2 powyższych mieszanek: kaszel, przeziębienie, choroby zakaźne, stany zapalne i

zakażeniowe układu oddechowego.

3] Rp.
nalewka mydlnicowa - 10 ml, nalewka majerankowa - 10 ml, nalewka tymiankowa - 10 ml, nalewka szałwiowa - 10 ml, nalewka arnikowa - 10 ml, nalewka arcydzięglowa - 10 ml, nalewka sosnowa - 10 ml. Wymieszać. Zażywać 4-5 razy w ciągu dnia po pół łyżeczki; dzieci - 20 kropli.

4] Rp. ziele (kłącze) mydlnicy - 1 łyżka, kwiat (liść) pierwiosnka - 1 łyżka, ziele majeranku - 1 łyżka, liść szałwii - 1 łyżka, ziele tymianku - 1 łyżka, korzeń arcydzięgla - 1 łyżka, igliwie

(gałązki) sosny, modrzewia, jodły lub świerku - 1 łyżka, owoc jałowca - 1 łyżka, ziele (kwiat) podbiału.- 1 łyżka, ziele (kwiat) dziewanny lub lawendy - 2 łyżki

Wymieszać. Przyrządzić napar z 2 łyżek mieszanki na 1 szkl. wrzątku; parzyć 30 minut; przecedzić.

Pić jak napar mydlnicowy.

Mieszanka wyjątkowo cenna.

Wskazania co stosowania powyższych (2) mieszanek: stany zapalne i zakażeniowe układu oddechowego (kaszel, katar, chrypka, utrudnione oddychanie), schorzenia zatok, przeziębienie, choroby zakaźne, utrudnione oddychanie, skąpomocz, kamica moczowa i żółciowa, stany zapalne układu moczowego, zaburzenia w wydzielaniu i przepłynie żółci oraz trawienia.

97f] MYDLNICA LEKARSKA (Saponaria officinalis)

Surowcem leczniczym jest korzeń mydlnicy - Radix Saponariae.

Surowiec zawiera saponiny około 5. procent, glikozyd flawonowy, saponarynę, fitosterol, sole mineralne.

Ma działanie wykrztuśne, żółciopędne, nieznacznie zwiększające wydzielanie moczu i potu usuwając z organizmu toksyczne produkty przemiany materii.

Jej działanie jest korzystne w niektórych schorzeniach skórnych i metabolicznych. Stwierdzono, że

saponiny mydlnicy mają właściwości przeciwobrzękowe i przyśpieszają proces gojenia się ran.

Przeciwwskazania do podawania tego leku - to ostry nieżyt żołądka lub jelit, krwawienia w

przewodzie pokarmowym i wczesne stany pooperacyjne.

Stosuje się w przewlekłych nieżytach górnych dróg oddechowych, w zapaleniach tchawicy, oskrzeli,

suchym kaszlu, dychawicy oskrzelowej, pylicy.

Pomocniczo w niektórych chorobach przemiany materii, chorobie gośćcowej, skazie moczanowej, kamicy moczowej i żółciowej, trądziku, w łojotokowym zapaleniu owłosionej skóry głowy, wypadaniu włosów, łupieżu.

97g] Mydlnica lekarska

Roślina trująca Duże dawki saponin zawartych w kłączach i korzeniach mydlnicy po doustnym

spożyciu drażnią żołądek i jelita, powodują wymioty, biegunki.

Nie wolno też okładać ran preparatami mydlnicy. Zwierzęta nie jedzą tej rośliny - jest dla nich

trująca.

Surowiec zielarski : kłącze z korzeniami (Radix Saponariae) zawiera ok. 5% saponin, glikozydy,

węglowodany, sole mineralne.

Działanie : wykrztuśne, pobudzające czynności żołądka i trzustki, żółciopędne.

Unieszkodliwia cholesterol, ułatwia wchłanianie związków trudno przyswajalnych przez

organizm (np. sole żelaza, wapnia). Używana jest też w zapaleniach oskrzeli i tchawicy, przy

kaszlu. Używana jest w postaci odwaru. Musi być stosowana pod kontrolą lekarza.

• Dawniej, gdy nie znano mydła, do mycia używano m. in. odwarów z korzeni mydlnicy. Są skuteczne, pienią się obficie i swoimi własnościami przewyższają mydła, gdyż nie niszczą skóry i nie powodują alergii u ludzi uczulonych na mydło.

• Wiele plemion pierwotnych używało nasion mydlnicy jako przynęty do łowienia ryb - powoduje ich

• zatrucie.

* Wytwarzano z niej dawniej mydlik, używany do odtłuszczania wełny.

* Od niepamiętnych czasów używano odwarów doustnie, jako odtrutkę po ukąszeniu przez węże.

97h] Mydlnica lekarska.

Surowiec: Kłącza i korzenie

Surowiec ma smak słodkawy, a później gorzki i drapiący.

Głównymi składnikami mydlnicy są: saponiny trójterpenowe, łatwo rozpuszczalne w wodzie, pieniące się obficie. Tworzą kompleksowe połączenia z cholesterolem, a wprowadzone bezpośrednio do krwi wywołują hemolizę czerwonych krwinek (ciekawe i bardzo interesujące zagadnienie do badań).

Saponiny; w połączeniu z innymi substancjami, pobudzają czynność wydzielniczą błon śluzowych górnych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego i działają wykrztuśnie

Dzięki tym właściwościom surowiec mydlnicy ma zastosowanie w schorzeniach dróg oddechowych,

zwłaszcza w przewlekłych nieżytach oskrzeli (podawany w postaci odwarów lub też jako składnik syropu pod nazwą Tussipekt).

Do wewnętrznego użycia odwar sporządzamy zalewając 1 łyżkę rozdrobnionego korzenia mydlnicy 2 szklankami wrzątku, przykrywamy i odstawiamy na 30 minut. Pić 2-3 razy dziennie po 1-1,5 łyżki stołowej.

Surowiec mydlnicy wykazuje również działanie przeciwgrzybicowe, zmiękcza wodę i dla tej przyczyny

stosuje się go do pielęgnacji cery (nadaje jej aksamitną i gładką miękkość zastępując najlepsze mydła,

zwłaszcza dla osób o suchej i wrażliwej cerze).

Sporządzanie odwaru do zewnętrznego użycia: jedną łyżkę rozdrobnionego korzenia

surowca zalać 1 szklanką wrzątku, odstawić pod przykryciem na 30 minut do naciągnięcia, przecedzić i stosować.

Odwar tego surowca sam albo w połączeniu z innym ziołami, jak korzeń tataraku, korzeń łopianu, ziele pokrzywy i inne - stosuje się również do mycia włosów. Nadaje im puszystość, połysk, przeciwdziała łupieżowi i wzmacnia cebulki włosowe.

Surowiec ziela wchodzi też w skład wielu różnych mieszanek ziołowych i preparatów do mycia i

pielęgnacji włosów oraz do prania delikatnych tkanin i jedwabiu.

Wiele ludowych nazw mydlnicy lekarskiej, takich np. jak "pieniące się ziele", wywodzi się z jej najlepiej znanej charakterystyki, tzn. zdolności do formowania się piany podobnej do piany z mydła.

Mydlnica lekarska jest bogata w saponiny, które są naturalnymi środkami czyszczącymi.

Wcześni koloniści amerykańscy, którzy przywieźli mydlnicę lekarską ze sobą z Anglii, używali piany z mydlnicy lekarskiej do czyszczenia prawie wszystkiego - od koronek do łodzi cynowo-ołowianych.

Pracownicy tekstylni z Nowej Anglii czyścili i dodawali grubości nowo utkanym ubraniom przy pomocy mydlnicy lekarskiej.

Proces ten nazywał się pilśnieniem, stąd inna nazwa tego zioła - "zioło pilśnierza".

Holendrzy zamieszkujący stan Pennsylvania używali mydlnicy lekarskiej dla jej piany dodawanej do piwa. Komercyjnie produkowane saponiny są wciąż używane do tego celu.

Mydlnica lekarska to długa historia jako zioła używanego w medycynie ludowej.

Zioło to posiada właściwości moczopędne, przeczyszczające, wykrztuśne jeśli jest stosowane wewnętrznie.

Stosowane zewnętrznie jest wskazane w przypadkach wyprysków skórnych takich jak łuszczyca, egzema, trądzik oraz czyraki.

Wywar lub wyciąg ze zmiażdżonych korzeni mydlnicy lekarskiej jest wciąż popularnym lekarstwem na poparzenia skóry sumakiem jadowitym, efektywny prawdopodobnie dzięki właściwościom czyszczącym skórę.

Dzięki właściwościom wykrztuśnym mydlnica lekarska jest używana wewnętrznie.

Mydlnica lekarska posiada silne właściwości drażniące. Dlatego jest uważana jako środek pobudzający

odruch kaszlu i zwiększający produkcję śluzu w przewodach oddechowych.

Konsekwentnie, mydlnica lekarska jest przepisywana w leczeniu zapalenia oskrzeli, kaszlów oraz w

niektórych przypadkach astmy.

Mydlnica lekarska może być brana na inne problemy zdrowotne np. na bóle reumatyczne i artretyzm.

Wywar z korzenia mydlnicy lekarskiej lub napar z jej części nadziemnych jest wspaniałym środkiem do przemywania skóry z egzemą lub do przemywania innych swędzących problemów skórnych.

Wszystkie części mydlnicy lekarskiej zawierają saponiny (około 5%), żywice oraz niewielkie ilości

olejków lotnych.

Odwar: najlepszym sposobem na zrobienie odwaru z korzenia mydlnicy lekarskiej jest namoczenie

4 łyżek stołowych suszonego korzenia (lub 2 łyżek stołowych drobno pokrojonego świeżego korzenia) w litrze zimnej wody przez około 5 godzin. Następnie to wszystko podgrzać i gotować na wolnym ogniu przez 10 minut. Pić odwar trzy, cztery razy dziennie.

---