Psychologia rozwojowa Witold Ligęza czw 11-13 p.349 Podchorążych
Psychologia rozwojowa człowieka tom II
Zaliczenie: I część test pisemny, II część esej
Psychologia rozwojowa dział psychologii poświęcony badaniom nad zachodzącymi w miarę rozwoju zmianami w zachowaniu procesach i strukturach psych człowieka.
Cele:
-opisywanie zachowania dzieci i dorosłych w poszczególnych momentach rozwoju-znalezienie przyczyn i procesów powodujących określone zmiany w zachowaniu
Rozwój-ujęcie mechanistyczne utożsamia rozwój ze zmianami, które wynikają z zewnętrznych czynników(środowiskowe, biologiczne)[teorie behawiorystyczne, rozwój na podstawie uczenia się]
Założenia:
-to, co dostępne badaniom jest tylko na zewnątrz człowieka. Rozwój psychiczny oznacza ciąg zmian w zachowaniu
-ujęcie wewnątrzsystemowe (organismiczne) zakłada systemowy charakter zjawisk w rozwoju. Zmiany struktury i jej funkcji:
*przekształcenie jej org wewn
*nowe właściwości i nowe funkcje
Filogeneza-rozwój gatunku od najprostszych org do powstania człowieka
Antropogeneza-rozwój człowieka (wycinek filogenezy)
Ontogeneza-rozwój jednostkowy (od poczęcia do śmierci)
Life-span developmental psychology - psychologia biegu życia
Okresy rozwojowe
-prenatalny(od poczęcia do narodzin)
ZMYSŁ RÓWNOWAGI
-balansowanie w łonie matki - płód ćwiczy równowagę
-pobudzenie przedsionka w aparacie słuchowym, gdy zarodek ma 7 - 17 mm długości
-odruchy błędnikowe występują już w 4 miesiącu życia płodowego
ZMYSŁ DOTYKU
-reakcja na dotyk: 6-7 tydzień
-w połowie 7 tygodnia górna warga staje się wrażliwa na dotyk
ZMYSŁ BÓLU
-reakcja na ucisk i zmianę temperatury
-nie wiadomo, kiedy się pojawia
ZMYSŁ SMAKU
-od 55 dnia - kubki smakowe
- w 3 miesiącu płód różnicuje smaki
- w 14 tygodniu połyka wody płodowe
- w 5 miesiącu liczba kubków smakowych gwałtownie wzrasta
ZMYSŁ WZROKU
-16 tydzień - dziecko reaguje na światło słoneczne
-3 tydzień - zaczątek oka
-dojrzałość oka przypada na ok. 8 miesiąc życia płodowego
ZMYSŁ SŁUCHU
-w 3 tygodniu pojawiają się pęcherzyki słuchowe
-w 37 dniu ucho wewnętrzne kończy się formować
- w 7 tygodniu małżowina jest uformowana
-słuch jest zmysłem najlepiej rozwiniętym w pierwszych 3 miesiącach życia płodowego
-wczesne dzieciństwo 0-3 l.
*niemowlęcy(0-1l)
*poniemowlęcy (2-3l)
-średnie dzieciństwo
*przedszkolny(3-7l)
-późne dzieciństwo
*młodszy wiek szkolny (7-10/12) ->akceleracja rozwoju-przyspieszenie
-okres adolescencji
*dorastanie (10/12-15)
*młodzieńczy (16-20/23)
-okres wczesnej dorosłości (20/23-35/40)
-okres średniej dorosłości (35/40-55/60)
-okres późnej dorosłości (55/60-plus)
ROZWÓJ=ZMIANA
Zmiana rozwojowa a rozwój
-zmiana musi być względnie długotrwała
-nie może być pojedyncza to musi być ciąg zmian (nie przypadek)
-zmiany te tworzą sentencje uporządkowaną w czasie
-można przewidzieć kolejny krok w sekwencji
-zmiany układów są względnie nieodwracalne
Rodzaje zmian rozwojowych wg Hellen Bee(1994)
-zmiany uniwersalne
-zmiany wspólne (pojęcie kohorty-grupa dostarcza doświadczeń)
-zmiany indywidualne
Klasyfikacja zmian w toku rozwoju w ontogenezie -J.H.Flavell
1.Dodawanie najprostszą formą kumulowania się kolejno po sobie następujących zmian, w których cechy treściowe późniejsze uzupełniają wcześniejsze, ale ich nie modyfikują ,ani nie zastępują.
2.Substytucja przejawia się tym, że to, co pojawia się w czynnościach psychicznych lub zachowaniach później zastępuje w całości lub w części to , co było im właściwe wcześniej
3.Fransdukcyjna od szczegółu do szczegółu (wyciąga wnioski np. ciemno - do spania)
4.Modyfikacja polega na tym, że to , co obserwujemy jako stan późniejszy powstaje w rezultacie różnicowania, uogólniania lub innej formy przekształcania stanów wcześniejszych danej czynności lub funkcji.
5.Inkluzja taka zmiana w psychice lub zachowaniu się w człowieka dzięki której to, co wcześniejsze wchodzi w mniej lub bardziej zmodyfikowanej postaci w skład nowej zintegrowanej całości
6,Mediacja-stan wcześniejszy staje się nieodzownym ogniwem pośrednim dla następującej zmiany pojmowanej jako krok w procesie rozwoju
Zmiany rozwojowe - rodzaje
-ilościowe- nie naruszają wewn org są dodawaniem, ulepszaniem obecnych struktur, przykłady:
*wzrost masy ciała
*spadek liczby błędów (językowych)
*wzrost liczby słów w słowniku czynnym (biernym)
*skracanie czasu wykonania zadania
-jakościowe- przekształcenia wewn org struktur czynności psych i Zach powstanie ich nowych jakościowo postaci. Są podst do wyróżniania okresów i stadiów w cyklu rozwojowym, przykłady:
*przejście od liczenia na palcach do liczenia w pamięci
*przejście od myślenia konkretnego do abstrakcyjnego
Osiąganie standardów(realizacja zadań rozwojowych):
-sprawności lokomocyjne i manipulacyjne pod koniec 1 r.ż.
-gotowość szkolna w wieku 7l.
-rozwiązanie kryzysu tożsamości pod koniec adolescencji
Główne problemy psych rozwojowej:
Natura czy wychowanie?
Ciągłość czy brak ciągłości rozwoju?
Czy rozwój psych jest zależny od dziedziczności czy od środowiska?
*Stanowisko biologistyczne(dominuje dziedziczność i czynniki biologiczne w rozw psych)
*Stanowisko socjologistyczne (dominuje środowisko)
*Stanowisko interakcjonistyczne (współdziałanie obydwóch czynników)
Ciągłośc rozwoju-rozwój przebiega w sposób równomierny i stabilny, także nowe zdolnośvi i umiejętności są nabywane w stosunkowo jednym tempie.
-dodawania wielu pojedynczych umiejętności uczenie się i doświadczanie
-aspekt ilościowy od prostych do złożonych
Brak ciągłości rozwoju
-wewn, biol, czynniki kierują rozwojem (powoli)
-zmiany jakościowe nie wiążą ze sobą doświadczeń i zachowań
-osiągnięcia - niespodziewajki nie zależne od wcześniejszych, nie można ich przewidzieć
-koncepcje stadialne (na 1 etapie wszystko ok. przy przejściu-problemy)
Badanie rozwoju
-badanie normatywne- nad wszystkim
-badanie idiograficzne- różnice między indywidualnościami
Poprzeczne Podłużne
Łatwa organizacja |
Trudna organizacja |
Konieczność badań w podobnym odstępie czasu |
„topnienie” grup badanych |
Mogą być tylko źródłem hipotez na temat rozwoju badanego zjawiska |
Konieczny zespół, Kilka wersji narzędzi, |
|
Badanie „prawdziwie rozwojowe” |
Rozwój zmysłów dziecka w okresie prenatalnym ->przeczytać z książki(brak notatki)
5.03.09
Rozwój manipulacji
4m-c ->chce a nie może ręce słabe, sięga stopami
5m-c ->chwyta, sprawdza ustami odkrywa nowe możliwości własnego ciała
7m-c ->siedzi, widzi więcej samo wybiera zabawki; środek ciężkości ciągle wysoko (głowa ciężka opada do pozycji leżącej, warto takiemu siedzącemu dziecku dookoła rozłożyć poduszki)
Sposoby raczkowania ->25
-dziecko zaczyna poruszać się do tyłu
-dopiero potem wyćwiczy raczkowanie do przodu
Ocena niebezpieczeństwa
-wie jak daleko może sięgnąć, jeżeli grozi mu niebezpieczeństwo nie robi tego
-w dobrze znanej pozycji nie skrzywdzi się
-w nowej(raczkowanie)nie zauważa niebezpieczeństwa np.dziury w drodze
Strach przed wysokością jest związany z widzeniem obwodowym. Zależne od doświadczenia w raczkowaniu. Nie fizyczny akt raczkowania daje niemowlętom możliwość poznania świata. Dzieci w takim wieku raczkują wszędzie, ok300m dziennie.
11m-c ->stoi z podparciem, chodzenie z przytrzymaniem.
13m-c ->próby chodzenia, aby utrzymać równowagę stopy szeroko, kiwa się
Rozwój somatyczny(rozwój ciała) i motoryczny
Odruchy bezwarunkowe noworodka
1.Odruchy wspólne dla noworodków i dorosłych
-odruch źrenicowy (zwężenie źrenicy pod wpływem światła)
-mrugania
-ssania, połykania
-wydalania moczu i kału
2.Odruchy zanikające, charakterystyczne tylko dla noworodków
-odruch Babińskiego (unoszenie dużego palca)
-odruch Moro (unoszenie kończyn i przyciąganie ich do ciała w geście obejmowania)
-odruch chwytny (zaciskanie dłoni na przedmiotach, bardzo mocne)
-odruch marszu automatycznego( przy zetknięciu z podłożem wykonuje ruchy marszu)
-odruch toniczno-szyjny (gdy odwraca głowę wyprostowuje kończyny po tej Stroniem a kurczy po drugiej)
Aktywności specyficzne-przejawiają się przede wszystkim w postaci odruchów początkowo bezwarunkowych.
Aktywność globalna- ruchy błędne
Niezależnie od rodzaju bodźca reaguje on błędnymi nieskoordynowanymi ruchami całego ciała
Stadia kształcenia ruchów warunkowych
1.Światło - odruch źreniczny (B- R miejscowa)
2.Światło- zahamowanie ruchu, głosu (B- zahamowanie aktywności)
3.Reakcje sporadyczne , nie po każdym bodźcu (dziecko reaguje, ale nie po każdym B)
4.Utrwalenie odruchu i stały związek czasowy
Odruch orientacyjny warunkowy z bezwarunkowego
Gdy B zostanie rozpoznane odruch zanika. Gdy B zawiera różne nowe elementy- odruch ten nie zanika (dlatego dziecko długo bawi się nową zabawką stymulującą wiele zmysłów)
Rozwój somatyczny niemowlęcia
-dziecko 1 rok = 3x waga z urodzenia
-wzrost ok. 25 cm w 1 roku życia
Kształtowanie postawy ciała
-pierwotna kifoza (po urodzeniu przez całą długość kręgosłupa)
-lordoza szyjna (podnoszenie głowy, ok3-4 miesiąca)
-lordoza lędźwiowa to efekt pionizacji ciała
Rozwój motoryczny
Lokomocja manipulacja
rozwój postawy
Prawa dotyczące kierunku rozwoju
-następstwa cefalokaudalne ->rozwój od głowy do stóp
-sprawność dotycząca rąk
-następstwa proksymodyskalne -> rozwój od bliższego do dalszego , od osi centralnej do zewnętrznych części ciała
Od czego zależy rozwój motoryczny?
-od dojrzewania struktur układu nerwowego i mięśniowego
-najpierw odruchy, później czynność dowolnie […]
-aktywność globalna zaraz po urodzeniu przekształca się w proste schematy ruchów dowolnych
Manipulacja- zdolność chwytania i operowania przedmiotami (ręce=narzędzia) oparta jest na odruchu chwytnym
1.Ok 4-5 m-c usiłuje uchwycić przedmiot
2.chwyt dłoniowy(małpi)
3.chwyt nożycowy
4.chwyt pęsetkowy
Manipulacyjny charakter zabaw
-poznaje przedmioty(„zrzucę coś co wyda dźwięk mama przybiegnie”)
Manipuluje rzeczami codziennego użytku starając się naśladować dorosłych, poznaje cechy przedmiotów i reakcje na zabawę nimi.
Synkinezja- ruchy zbędne
Praksje- zautomatyzowane ruchy narzędziowe związane z wiedzą i doświadczeniem dziecka np. jedzenie i łyżka
Ruchy sensomotoryczne…[…]…..i już było kimono…brak reszty notatki:p
!!!!!!!!!BRAK!!!!!!!!
Zasady i prawidłowości psych rozwoju czł
Czynniki rozwoju psych
-koncepcje jednoczynnikowe
*biologizm(natywizm) najważniejsza rola to rola dziedziczenia i wrodzonych dyspozycji psychologicznych które ujawniają się w miarę dojrzewania.
*emipiryzm umysł człowieka jest w chwili urodzenia „białą kartka” zapisywaną w ciągu życia przez doświadczenie (J.Lock)
-wieloczynnikowe koncepcje rozwoju
*Jean Piaget- teoria rozwoju poznawczego
1.Rozwój inteligencji, pozanania
2.Rozwój moralny
Jego teorie powstawały przede wszystkim poprzez obserwacje własnych dzieci.
-teoria konstruktywistyczna uznaje rolę aktywności podmiotu w konstruowaniu nowych struktur umysłowych
-nie neguje roli dojrzewania, uczenia się (doświadczenia) i środowiska ale…
Dołącza nowy czynnik koordynujący pozostałe:
1.Równoważenie struktur poznawczych
-istotą rozwoju poznawczego jest rekonstrukcja i reintegracja wcześniejszych sposobów myślenia i kształcenia nowych bardziej adekwatnych i zrównoważonych struktur poznawczych.
-u podstaw procesów równoważenia leżą procesy asymilacji i akomodacji;
przykład:
*jednostronny sposób myślenia związany z czynnościami na przedmiotach
*poprzez odwracalne operacje umysłowe na reprezentacjach konkretnych przedmiotów i zdarzeń
*do myślenia abstrakcyjnego i hipotetyczno-dedukcyjnego, w którym formalne operacje umysłowe uniezależniają treść myślenia od realnych przedmiotów i zdarzeń
[CO ODPOWIADA ZA RÓWNOWAŻENIE?
-asymilacja- polega na włączaniu struktur zewnętrznych do już istniejących struktur wewnętrznych
-akomodacja- dostosowywanie struktur wewnętrznych do struktur asymilowanych
Struktury wewnętrzne są to (wg Piageta) struktury poznawcze lub umysłowe, służące przystosowaniu do otoczenia poprzez organizacje- jak katalog w bibliotece np. pojęcia, skrypty, poukładane
ASYMILACJA-BALON (krowa hau hau)
AKOMODACJA-SCHEMAT SSANIA]
-dojrzewanie organizmu - szczególnie układ nerwowy rola niezaprzeczalna ale niewielka
-doświadczenie- nabyte w procesach uczucia i kontakcie ze światem, ma charakter złożony:
a)nie biegun podmiotowy i przedmiotowy czyli nabywanie czegoś z zewnątrz dokonuje się dzięki twórczej aktywności podmiotu
Kategorie doświadczenia:
-proste ćwiczenia odruchów i powtarzalne czynności
-doświadczenia fizyczne różnicowanie informacji o przedmiotach przez abstrahowanie ich cech
-doświadczenie logiczno-matematyczne wykonywane realnie lub w wyobraźni
3.Środowisko społeczne i wychowawcze
-może przyspieszyć lub opóźnić tempo rozwoju, ale nie ma wpływu na przechodzenia przed kolejne stadia
ROZWÓJ SPOSTRZEGANIA I UWAGI
Procesy poznawcze -odbieranie i przetwarzanie informacji
1.Spostrzeganie-proces za pośrednictwem którego:
-nadajemy stałość i ciągłość przedmiotom oraz wydarzeniom
*analizowanie
*organizowanie
*integrowanie informacji
*których źródłem są zdarzenia zewnętrze i wewnętrzne
Czy spostrzeganie polega tylko na odwzorowywaniu bodźców?
-złudzenia czy fakty?(horyzont, droga się zwęża)
Pojęcia stałości (wielkości, kształtu, jasności, barwy-> krowy to z daleka muchy)LMCO
Kategoryzowanie percepcyjne
Teorie rozwoju sensorycznego i percepcyjnego
-teorie uczenia się -rola doświadczenia-budowanie doświadczeń percepcyjnych poprzez skojarzenia
-teoria poznawcza-rola wiedzy w interpretowaniu świata
19.03.09
Reprezentacja poznawcza
-pojęcie reprezentacji odnoszone jest zarówno do sposobu organizowania przez jednostkę wiedzy o świecie jak i zbioru reguł poznawczego ujmowania rzeczywistości
-proces tworzenia się reprezentacji poznawczej świata zewnętrznego ma charakter konstrukcyjny a nie reprodukcyjny (Neisser 1967)
Dane z zewnątrz są nie tylko odbierane przez nasz system percepcji, ale też w szczególny sposób uzupełniane i organizowane.
Ten proces polega na:
-uproszczeniu w interpretacji bodźców zewnętrznych, co zachodzi w ramach wiedzy jednostki
-ten proces opiera się na określonych regułach interpretowania rzeczywistości
-zawartych w biologicznej strukturze naszych zmysłów
-opartych na typowych dla poszczególnych kultur wzorcach
-powstałych w wyniku doświadczenia indywidualnego-kształtują się reguły interpretacyjne charakterystyczne tylko dla danej jednostki.
Schematy, skrypty, ramy czy procedury-> czasami ustępują, zamiennie dla reprezentacji.
Próby opisania struktur umysłowych człowieka.
Rozwój reprezentacji
-wyobrażeniowa reprezentacja świata kształtuje się wraz z ogólnym rozwojem poznawczym
-pierwsze przejawy w badaniach klasycznych pojawiają się w 8 miesiącu, gdy dziecko zaczyna szukać przedmiotu, który zniknął
-początkowo reprezentacje są „bardziej zbliżone do niedokładnych przypomnień niż do twórczych, świadomych przekształceń uprzednio spostrzeżonych elementów” (głowonogi-> podobne do ludzi)
-co tego dowodzi? jakie zachowania?
Wczesne zabawy tematyczne (usypianie, karmienie lalki)
Funkcja symboliczna (Piaget) zdolność do wyobrażania sobie przedmiotów, sytuacji aktualnie nie spostrzeganych i jednocześnie posługiwanie się symbolami zastępującymi oznaczane elementy rzeczywistości np. klocek- samochodem, kalambury
Obrazy umysłowe (Piaget)
-naśladownictwo odroczone wykonywanie danej czynności po upływie czasu, a nie imitowanie bezpośrednio (babcia nauczyła dziecko klaskać, później ono samo pokazuje)
Piaget mówi o obrazach umysłowych wyobrażeniowej reprezentacji zjawiska rzeczywistego.
-obrazy reprodukcyjne-dotyczą rzeczy już znanych
-obrazy emancypacyjne niejako wyprzedzają obraz spostrzeżony
-obrazy statyczne- obejmują nieruchome przedmioty i ich konfiguracje
-obrazy kinetyczne-obejmują przedmioty w ruchu
-obrazy transformacyjne-odnoszą się do przekształceń danego układu np. wyobrażanie sobie przekształcenia łuku w prostą
Dwa typy wiedzy(!)
1.Wiedza „JAK”-> reprezentacje proceduralne system reprezentacji odnoszący się do czynności i sposobów działania. Jest rozwojowo wcześniejszy
2.Wiedza „ŻE”-> reprezentacje deklaratywne, system reprezentacji odnoszący się do faktów i sądów, pojawia się w 2 roku życia, związany z funkcją symboliczną.
JEROME BRUNER
Reprezentacja poznawcza determinowana jest przez :
-treść poznania (obiekt, osoby, zdarzenie)
-kanał odbierający informacja(wzrokowy, słuchowy, dotykowy)
-rodzaj reprezentacji
-są 3 pojawiające się porządku rozwojowym, systemy reprezentacji poznawczych
-podstawą do rozróżnienia tych reprezentacji jest sposób ich powstawania
-dziecko z czasem staje się zdolne do przekładu wiedzy z jednego systemu reprodukcyjnego na inny
3typy:
1.Reprezentacja aktywna
-jest ona definiowaniem zdarzeń poprzez schematy działań wywołujących je (karmienie-> butelka, mama, szafka)
najwcześniej pojawia się jako jedyna we wczesnych dzieciństwie (2r.ż.)
2.Reprezentacja ikoniczna
-obrazowy odpowiednik rzeczy i zdarzeń, dominujący w I fazie średniego dzieciństwa
-powstaje poprzez wybiórczą organizację spostrzeżeń i wyobrażeń w kategoriach czasowych i przestrzennych
-opiera się na organizacji percepcyjnej
3.Reprezentacja symboliczna
-przejawia się najpóźniej (4-5 r.ż.)
-porządkowania reprezentacji świata za pośrednictwem kodu językowego
-wymaga od dziecka znajomości desygnatów(znaczenia) słów o arbitralnym znaczeniu, jak i reguł składniowych budowania wypowiedzi. W tym okresie rozwoju język staje się sposobem tworzenia doświadczenia i transformowania go.
Rozwój reprezentacji wg Brunera będzie polegał na godzeniu sprzeczności „między tym jak coś się robi, tym jak coś wygląda i tym jak się o tym mówi” (Bruner 1978, s.534)
Każdy pojawiający się kolejno system reprezentacji korzysta z osiągnięć poprzednich. W odróżnieniu od teorii Piageta nie eliminuje ich jednak, ale zaczyna stopniowo dominować nad nimi. Źródłem wiedzy wg Brunera jest zarówno język jak i kultura. Jednak o przebiegu uczenia się i rozwiązywania problemów, a więc o kształcie tworzonych reprezentacji pojęciowych, decyduje aktualna umysłowa struktura wiedzy.
Tryby myślenia.
1.Myślenia paradygmatyczne
-odnosi się do doświadczenia świata fizycznego
-oparte na logicznym wnioskowaniu, co pozwala opisywać rzeczywistość zewnętrzną w kategoriach obiektywnych i prawdziwych faktów choć nie wyczerpuje całości działalności umysłowej
-większość klasycznych badań psychologii poznawczej dotyczy właśnie trybu paradygmatycznego
2.Myślenie narracyjne.
-jest używane w sytuacji nadawania subiektywnych interpretacji własnym doświadczeniom, odnosi się do świata intencji, przekonań, pragnień i emocji
-pozwala uporządkować bezpośrednio doświadczenia tak że staje się ono zrozumiałe i sensowne
Żaden tryb myślenia nie jest dominujący- są komplementarne
Obraz obiektywnego świata, który powstaje (m.paradyg.) jest uzupełniany o będące wynikiem interpretacji, społecznie subiektywne „możliwe światy”(Bruner 1986)
ROZWÓJ PAMIECI
Pamięć:
-zapamiętywanie
-przechowywanie
-…………..
Ma wpływ na odtwarzanie.
Modele magazynowe:
1.Pamięć sensoryczna(ultrakrótka)
-zmysły
-niemowlęta mają mniejszą wrażliwość zmysłową
-w wieku średnim taką jak dorośli
-wrażliwość zwiększa się później w dorosłości
-z wiekiem percepcja jest mniej dokładna
-w badaniach nie ma potwierdzenia na spadek zdolności do przechowywania informacji w rejestrze sensorycznym
-Wniosek: jeżeli coś zostanie zarejestrowane to pamięć ultrakrótkotrwała działa tak samo niezależnie od wieku
2.Pamięć krótkotrwała STM (5-9 elementów na raz)
-<20-30 sekund bez powtarzania
-pamięć robocza
-odtwarzanie ciągu liczb
Wiek do 3l. ->2 cyfry
Wiek 4-5l. ->3/4 cyfry
Wiek 6-7l. -> 5/6 cyfr
Wiek 11-12l. -> 7 cyfr
Brak zmian od okresu dorastania do później dorosłości.
Dorośli przetwarzając informacje mogą, ale nie muszą stosować strategii pamięciowych.
3.Pamięć długotrwała LTM
-nie ma powodu wątpić w efektywność przechowywania informacji umieszczonych w pamięci długotrwałej u 20-latków i 80-latków, nawet gdy mają kłopoty z odpamiętywaniem.
-wyraźny spadek w przypominaniu i zapamiętywaniu pojawia się po 60 r.ż. wydaje się być związany z konieczność głębokiego przetwarzania materiału (semantycznego)
Zmiany w pamięci dotyczą:
-wzrost pojemności pamięci
-powiększanie się wiedzy o przedmiotach, które próbuje się zapamiętać
-semantycznego kodowania informacji
-pojawienie się skutecznych strategii zapamiętywania
-pojawienie się zdolności do myślenia o własnych procesach pamięciowych
METAPAMIĘĆ- wiedza o własnej pamięci oraz stosowanych przez siebie sposobach zapamiętywania. U dzieci 5l. w wypowiedziach widać pewien sposób zrozumienia procesu zapamiętywania (łatwiej zapamiętać krótką listę nauczyć się znanego wiersza). U dzieci 8l. pojawia się większa trafność w ocenie możliwości.
Pamięć mimowolna i dowolna.
Mimowolna - dzieci nie stawiają sobie zadania zapamiętania, by potem odtworzyć (prośba o powtórzenie bajki- dziecko chce usłyszeć - nie zapamiętać)
Dowolna- zaczątki w wieku przedszkolnym, dziecko chce nauczyć się np. zasad przedszkola
Badania:
8-letni lepiej zapamiętywali tekst dowolnie, postęp u 10-latków, u 12-latków przewaga dowolnej. Dlaczego? ->strategie pamięciowe intencjonalne czynności podejmowane ze względu na cel pamięciowy,
Rozwój:
-ekwiwalenty (odpowiedniki) strategii pamięciowych do wieku przedszkolnego włącznie;
-powtarzanie, wyjaśnianie, porównywanie z wcześniejszą wiedzą, porządkowanie- ekwiwalenty zawierające analogiczne operacje
-prestrategie - czynności podejmowane ze względu na inny cel niż zapamiętywanie (4-latki szukają wzrokiem w pokoju przedmiotów wskazywanych przez badającego)
-pojawiają się w 7-8 r.ż. -> powtarzanie, organizowanie, nadawanie materiałowi układu ułatwiającego przyswajanie informacji
-Laboracja- opracowywanie zapamiętywanych informacji w kontekście wcześniejszej wiedzy
Strategie pamięciowe
Pamięć logiczna VS. Pamięć mechaniczna
Zjawisko reminestencji u dzieci:
-materiał jest odtwarzany dokładnie po pewnym czasie niż przy jego I reprodukcji
Badania:
-87% przedszkolny
-60% młodszy szkolny
Bardziej bezpośredni (bez przetwarzania) i emocjonalnie postrzegany materiał??
Wykład 2.04.09 Brakuje
Zmiany rozwojowe w spostrzeganiu:
-mają charakter ilościowy
-mają charakter ciągły, brak jasno określonych stadiów
-dokładność spostrzegania zależy od stanu analizatorów (receptorów-oczy, uszy, zmysły)
-stymulacja odbierania przez jednostkę, wzbogaca istniejące schematy
-starsze dzieci efektowniej niż młodsze organizują spostrzeżenia, wiążą z dotychczasową wiedzą, ale……
[ wielka dziura- pewnie spałam -> wykład 7.30(!!!)]
Funkcja symboliczna - zdolność do myślenia o przedmiotach bez bezpośredniego kontaktu z nimi oraz działanie symboliczne. (butelka-długopis)
-posługiwanie się symbolami związane ze zdolnością posiadania umysłowej reprezentacji
-zaczyna się od własnego ciała (pozycja przy karmieniu)
-później własne działania na przedmiotach (grzechotka)
-działania innych osób (mama wkłada kapelusz)
-przejście od elementów niekonwencjonalnych (gestów) do konwencjonalnych (słów)
-symbole używane zawsze intencjonalnie
-występują różne systemy symboliczne u każdego dziecka
-wg Piageta symboliczna reprezentacja wiąże się z rozwojem procesów intelektualnych i występuje w kilku postaciach naraz (zabawa, rysunek, mowa)
Wykład 16.04.09
Rozwój psychiczny jako proces wypełnienia zadań życiowych.
Zasada rozwoju-zadania rozwojowe od strony osiągnięć rozwojowych oczekiwanych przez społeczeństwo, realizowanych od urodzenia mniej lub bardziej świadomie.
Koncepcja Roberta Havinghursta
-człowiek przechodzi do kolejnych stadiów rozwoju, rozwiązując pewne problemy typowe dla danego okresu
-źródłem zadań są: dojrzewanie somatyczne, nacisk kulturowy, indywidualne wartości/inspiracje.
-pomyślne rozwiązania zadań prowadzi do zadowolenia i sukcesu przy podejmowaniu zadań późniejszych
-niepowodzenie czyni jednostkę nieszczęśliwą, nieaprobowaną przez otoczenie, trudności w kolejnych zadaniach
Kategorie zadań rozwojowych
1.Osiąganie wzorców zależności i niezależności (poczucie tożsamości, wzorzec niezależności)
2.Dawanie i odbierania uczuć
3.Związki ze zmiennymi grupami społecznymi (praca społeczna, jak funkcjonować z rówieśnikami?)
4.Uczenie się ról psycho-społecznych i biologicznych (matka, dziecko, szef, student)
5.Panowanie nad przemianami we własnym organizmie
6. Rozwój świadomości
7.Rozumienie i kontrola świata zewnętrznego, realnego
8.Rozwój systemu symboli i pojęć
9.Stosunek do samego siebie i świata
Niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo
-chodzenie
-jedzenie- stały pokarm
-mówienie
-kontrola nad własnym ciałem
-rozróżnianie płci i skłonności seksualnych
-kształtowanie się pojęć i uczenie się mowy do opisu rzeczywistości społecznej i fizycznej
-nabywanie gotowości do czytania i pisania
-rozróżnianie dobra i zła, rozwój sumienia
Średnie dzieciństwo:
-sprawność fizyczna (zabawy)
-zdrowa postawa wobec siebie i rozwijającego się organizmu (jestem ładny, grzeczny…)
-uczenie się przebywania z rówieśnikami, także bez dorosłych
-uczenie się ról męskich i kobiecych
-rozwijanie pojęć potocznych
-rozwijanie świadomości , moralności i skali wartości
-niezależność osobistą
-rozwijanie postaw wobec grup społecznych, instytucji
Adolestencja
-nawiązywanie bliższych kontaktów z obojgiem płci
-ukształtowanie roli męskiej lub kobiecej
-akceptacje zmian zachodzących we własnych organizmie i efektywne posługiwanie się własnym ciałem
-osiągnięcie niezależności uczuciowej od rodziców i innych osób dorosłych
-przygotowanie do zawarcie małżeństwa i życia w rodzinie
-przygotowanie do kariery zawodowej (niezależności ekonomicznej)
-rozwijanie ideologii (sieci wartości i systemu etycznego kierującego zachowaniem)
-dążenie i osiągnięcie postępowania odpowiedzialnego społecznie
Wczesna dorosłość
-wybór małżonka
-uczenie się współżycia
-założenie rodziny
-wychowanie dzieci
-prowadzenie domu
-rozpoczęcie pracy zawodowej
-przyjmowanie odpowiedzialności obywatelskiej
-znalezienie pokrewnej grupy społecznej
Średnia dorosłość
-wspomaganie dorastających dzieci
-osiągnięcie dojrzałej odpowiedzialności społecznej i obywatelskiej
-sprawność w pracy zawodowej
-wypełnieni czasu wolnego zajęciami typowymi dla ludzi dorosłych
-traktowanie małżonka/i jako osoby
-akceptowanie i dostosowanie się do fizjologicznych zmian wieku średniego
-przystosowanie się opieki nad rodzicami (starzeją się)
Późna dorosłość
-przystosowanie się do spadku sił fizycznych
-przystosowanie się do emerytury i zmniejszonych dochodów
-pogodzenie się ze śmiercią małżonka/i
-utrzymywanie stosunków towarzyskich z ludźmi w swoim wieku
-przyjmowanie i dostosowywanie się do zmian ról społecznych
Okresy krytyczne w rozwoju dzieci
-jeśli nie wystąpi stymulacja określonego rodzaju w przeznaczonym dla siebie czasie dana funkcja nie rozwinie się
-np. brak opieki, kontaktu z opiekunem prowadzi do zaburzeń w tworzeniu wzorca więzi
-wilcze dzieci- wychowane przez zwierzęta nie potrafią nauczyć się mówić
Okresy sensytywne (!) to okresy szczególnej podatności na bodźce określonego rodzaju- szczególnie sprzyjające danej właściwości
-no. Poszczególnych narządów w okresie płodowym
-np. mowy
-np. więzi (teoria przywiązania)
Eksperyment Kondrat Lorenza na młodych kaczkach (imprinting/ wdrukowanie) -instynktowne podążanie za tym obiektem, który został zauważony jako pierwszy i zidentyfikowany jako matka
Eksperyment H.Harlowa - Jak zachowują się młode małpki pozbawione obecności matki?
Małpki wolały możliwość przytulenia się do kosmatej Przytulanki niż pobrania pokarmu z metalowej drucianej butelki. Potrzeba kontaktu jest więc baaardzo silna.
Teoria tworzenia się przywiązania (J.Bowlby)
Jak powstaje pierwotny wzorzec interakcji międzyludzkich?
Harmonijny, intymny, bliski, fizyczny, nieprzerwany kontakt z pierwszym opiekunem w pierwszych miesiącach życia
Lub jego brak
Zachowania przywiązaniowe
-ssanie
-płacz
-inicjowanie kontaktu
-podążanie za opiekunem
-wykonywanie poleceń
Są to apele o kontakt i opiekę
Z perspektywy dziecka
-komfort
-bezpieczeństwo
-bezpośredni kontakt fizyczny
-kontakt wzrokowy
-zaspokojenie podstawowych potrzeb
-ukojenie, uspokojenie
Wewnętrzny model przywiązania
-zgeneralizowany wzór reagowania, szczególnie w sytuacjach bliskości, w interakcji z innymi ludźmi
Przywiązanie bezpieczne
1.odpowiedni na adekwatne reagowanie matki-dostępność i reagowanie na potrzeby dziecka
-spokojne, towarzyskie, poszukuje pocieszenia i pomocy w sytuacji trudnej, swobodnie odnosi się do matki, utrzymuje kontakt fizyczny i wzrokowy, swobodna eksploracja rzeczywistości zewnętrznej
Przywiązanie pozabezpieczane. Możliwe oznaki:
-niepewność w kontakcie, lęk przed separacją, pozorna niezależność emocjonalna, dezorganizacja bliskiej więzi, brak poszukiwania wsparcia i pocieszenia u opiekuna.
Teoria społeczno-kulturowa Lwa S.Wygotskiego
-podstawowym mechanizmem jest proces interioryzacji (uwewnętrzniania), który doprowadza do przekształcenia działań rzeczywistych, wykonywanych na materialnych przedmiotach w czynności umysłowe
-doświadczenie historyczne, społeczne i kulturowe są przyswajane przez dzieci dzięki upośledzeniu, co dokonuje się głównie w kontakcie z dorosłymi za pomocą komunikacji językowej (Mowa stanowi narzędzie)
-w rozwoju psychologicznym dziecka obserwuje się też kształtowanie operacji znakowych, które ustalają związek między słowem, a znaczeniem
-pojęcie - jest dla Wygotskiego nierozerwalnie związane ze znakiem językowym , choć opanowanie mowy i znaczeń to wg niego dwa odrębne procesy
-zdaniem Wygotskiego pojęcie tworzy się stopniowo w procesie komunikacji dziecka ze starszymi dziećmi i dorosłymi, kiedy następują łączenia używanych przez nich słów ze znanymi dziecku przedmiotami
Etapy:
1.Stadium synkretów, w którym zbiór przedmiotów kształtuje się na gruncie przestrzennych i czasowych zbliżeń poszczególnych zbliżeń.[WHAT???] W tym stadium reprezentacją słowa jest więc zbiór połączonych subiektywnie przedmiotów które w umyśle dziecka spajają się w jeden obraz. Kolejna faza tego etapu opiera się na przyporządkowaniu do jednego znaczenia przedstawicieli różnych grup, z których już każda tworzyła jakąś jedność spostrzeżeniu dziecka.
2.Myślenie kompleksowe- dziecko tworzy już uogólnienia ale nie na podstawie określania ich wspólnych cech, tylko jako kompleksy pojedynczych przedmiotów.
3.Kompleks skojarzeniowy - dowolny związek skojarzeniowy z dowolną cechą dostrzeżony przez dziecko. Dziecko dobiera kolejne przedmioty na podstawie ich indywidualnego związku ze wzorem- pojedynczą cechą przedmiotu.
4. Kompleks- kolekcja łączenie przedmiotów w większe grupy (bardzo różnorodne, składające się z wzajemnie dopełniających się części na zasadzie kolekcji- nazwa)
5.Kompleksy łańcuchowe-tworzone na zasadzie podobieństwa do przedmiotu poprzednio włączonego do zbioru.
6.Kompleks dyfuzyjny- cecha łącząca przez skojarzenie poszczególne i konkretne elementy i kompleksy staje się nieokreślona. Powstaje więc kompleks……………… ……………………………………………..
7.Pseudopojęcia-bardzo przypomina już prawdziwe pojęcie- zwłaszcza gdy dziecko poprawnie (być może przez przypadek) nim operuje- dla dziecka jest to jeszcze kompleks, który został już nazwany. Przedmioty w tym kompleksie łączy zespół wspólnych cech dla nich wszystkich. (żółty trójkąt -„trójkątowość”)
8.Myślenie pojęciowe- rzeczy są grupowane na podłożu jednej, wyabstrahowanej cechy, utrzymywanej konsekwentnie jako zasada grupowania- myślenie to opiera się przedewszystkim n pojęciach tzn. na formie reprezentacji, która odnosi się do ogólnych właściwości zbioru rzeczy, zjawisk lub sytuacji oraz celu i stosunków niedostępnych bezpośrednio percepcji.
Nowe teorie rozwoju poznawczego
-podkreślają „lokalność” zmian rozwojowych
-zmiany te następują niezależnie w poszczególnych dziedzinach doświadczenia podmiotu i nie zależą także od stadiów rozwojowych
-rozwojowi podlegają konkretne jednostki reprezentacji będące zapisem wiedzy i sposobem jej używania
-nie są to, jak uważał Piaget czy Wygostki przypadkowe powstałe (na drodze percepcyjnego lub przestrzenno-czasowego skojarzenia) klasy, schematy, pseudopojęcia czy kompleksy (klasycznie rozumiane struktury poznawcze)
-podstawowa struktura reprezentacji jest zawsze taka sama u dzieci jak i dorosłych
-współczesne koncepcje, wbrew tradycyjnym, podkreślają istnienie wiedzy pojęciowej już u dzieci w wieku przedszkolnym i młodszym
-różnica pomiędzy myśleniem dziecka a dorosłego nie ma charakteru jakościowego (trad Kon) ale ilościowy. To tak jak nowicjusz vs. mistrz.
-efektem rozwoju opisywanego tak przez nowe teorie jest wniosek, że kompetencje dziecka są w niektórych przypadkach dużo większe niż sądzono, a czasami mogą przekraczać możliwości dorosłych
Badanie Chi
-dorośli - amatorzy szachów wypadali dużo gorzej w zapamiętywaniu układów na szachownicy niż 10-letni mistrz szachów
-ci sami ludzie przy zapamiętywaniu list słów wypadali lepiej
Problem wieży z Hanoi
WWW.olimpiady.mzopo.pl/rozrywka.html
-obserwowano zmiany zachodzące w działaniu dorosłych podczas uczenia się rozwiązywania tego zadania
Najbardziej znane koncepcje nowego nurtu badać nad wiedzą dziecka zawierają prace:
Anette Karmiloff-Smith
Jean Mandler
Katherine Nelson
23.04.09
Koncepcja skryptów -> K.Nelson
Restauracja? -> skrypt
-wykaz czynności
-opis niewystarczający
1.Myślenie dorosłego człowieka i dziecka o świecie nie dotyczy tylko nieruchomych przedmiotów, ale również, a może przede wszystkim sekwencji zachodzących nich zdarzeń
2.Celem koncepcji jest ukazanie sposobu w jaki dziecko tworzy kategorie znaczeniowe
3.Wszystkie wczesnodziecięce pojęcia mają charakter szczegółowy
4.To ułatwia dziecku stopniowe przechodzenie od szczegółu do ogółu - poczucie występowania rzeczy w wielu kopiach, co jest podstawą do wytworzenia się schematu czynnościowego.
5. schemat czynnościowy dla jednego przedmiotu jest przez dziecko stosowany do wielu innych przedmiotów (stukanie, wkładanie do buzi)
6. Powstająca wiedza ma charakter ukryty, nie werbalizowana. Przejawia się w rozumieniu i działaniu, co pomaga uczyć się pierwszych słów.
7. Zdaniem Nelson dzieci pomiędzy 1-2 r.ż. kierują się w ustalaniu znaczeń słów wiedzę o funkcjach obiektu odpowiadających danym słowom. Nelson przyjęła pojęcie skryptu jako kategorii opisu reprezentacji wiedzy.
Skrypt- ujmuje uporządkowana sekwencję czynności, która dostosowana jest do specjalnego kontekstu czasowo - przestrzennego i zorganizowania wokół jakiegoś celu - RESTAURACJA.
Rozwój reprezentacji polega na tworzeniu każdej nowej kategorii na podstawie jednego skryptu choć jednocześnie tak zwanych połączeń metaskryptowych.
Zmiany rozwojowe zachodzące w skrypcie:
-liczba uwzględnionych elementów (obiad 1.zupka ze słoika
2.pełny obiad zupa +drugie danie
Wydłuża się generowane sekwencje zdarzeń)
-ustalenie porządku w jakim elementy są podawane, pojawiają się, są przetwarzane (mycie rąk: woda, mydło, ręcznik)
Starsze dzieci są w stanie stworzyć i przedstawić opis zawierający wiele elementów i dlatego np. ich opowiadania są rozbudowane
Wraz z wiekiem maleje również liczba elementów, które są niespecyficzne dla sytuacji (epizodyczne). Dopuszczają również więcej odchyleń od planu zasadniczego.
-Powstają także połączenia warunkowe, które są podstawą tworzenia alternatywnych ścieżek w skrypcie
A.Karmiloff - Smith
-opis tworzenia się lokalnych reprezentacji
-stopniowe dochodzenie do wiedzy .Na każdym poziomie rozwoju danej jednostki reprezentacji (o przedszkolu, o dinozaurach, o zwierzętach) pewne informacje są zapisane proceduralnie i pozostają niedostępne świadomemu przetwarzaniu jej treści. Inne są reprezentowane deklaratywnie i znajdują odbicie w świadomości, jako jawna treść alternatywnych czynności umysłowych
-w toku rozwoju następuje przejście od wiedzy ukrytej (nieuświadomionej) do wiedzy jawnej
-proces rozwoju poznawczego, którego głównym mechanizmem jest przechodzenie reprezentacji z poziomu ukrytego do jawnego, autorka opisała w modelu redeskrypcji reprezentacji (ponownego zapisu)
1.Poziom ukryty - wiedza jest zapisana w formie procedur, działania (dziecko umie coś zrobić, ale nie potrafi tego opisać). Informacja jest kodowana tylko w formie proceduralnej, każda nowa reprezentacja jest niezależnie magazynowana [wiedza wpisana w działanie] Żaden jej element nie może być niezależny ani ………………. ….. ……………………
2.Poziom Jawny
-reprezentacje na tym poziomie występują w formie zredukowanych opisów, które straciły wiele szczególnie proceduralnie zapisanej informacji
-wiedza jest reprezentowana jawnie, ale nie jest świadomie dostępna ani werbalizowana
-z jednej strony zapis reprezentacji w tym formacie jest prostszy i zawierający mniej szczegółów, a z drugiej - reprezentacje bardziej elastyczne poznawczo, ponieważ może być przenoszona na inne cle niż te …………………
-redeskrypcja na tym poziomie charakteryzuje się nie tylko plastycznością, ale też produktywnością. Przykładem jest tworzenie nowych terminów czy też neologizmów.
-termin medyczny „zebrin” (ang.) oznaczający przeciwciała, które „barwią konkretne rodzaje komórek we wzory w paski”.
-na tym poziomie (jawnym) mamy możliwość świadomego dostępu do reprezentacji, ale ciągle są problemy z werbalizacją
3.Poziom jawny
-wiedza jest ponownie zapisywana, następuje łączenie elementów występujących obok siebie. Następuje możliwość werbalizacji wiedzy z reprezentacji. Końcowym efektem kolejnych redeskrypcji jest istnienie w świadomości wielu reprezentacji dotyczących różnego zakresu wiedzy oraz reprezentacji, które charakteryzuje zróżnicowany poziom uszczególnienia i jawności.
ROZWÓJ MOWY
-płód ma rozwinięte ucho wewnętrzne
-już w łonie matki słyszy
-najgłośniejszy głos matki
-zapoznaje się z głosami obojga rodziców
-początkowo płacz -> jako sposób do porozumiewania się
-niemowlęta od pierwszych tygodni życia słyszą różnicę w odgłosach -> również konkretnego języka (!)
-zaraz po urodzeniu dzieci rozróżniają słowa ze znaczeniem od innych
-ważna mimika twarzy, kontakt wzrokowy
Bardzo wyczulone na kompatybilność głosu z obrazem
-do 9 miesiąca, wszystkie dzieci na świecie gaworzą tak samo
-wskazywanie- chodzi o rzecz wskazywaną, nie palec (różnice od małp)
-naśladowanie (np. głusi rodzice)
-niemowlęta imitują dźwięki słyszane
-naśladowanie i naprzemienność to podstawowe środki komunikacji
-bardzo ważne - o nie, o-oł, itp.
-skok myślowy -> eksplozja językowa pytanie :co to?
-wszystko ma swoją nazwę
-rozkwit wyobraźni
-w wieku ok. 2 lat umie~~300słów, rozumie~~1000, uczy się~~1 słowa/90min
Funkcje mowy:
-ekspresywna - wyrażanie uczuć (intonacja, melodia, pauzy)
-impresywna - oddziaływanie na słuchacza za pośrednictwem mowy (polecenie, zakazy, nakazy, próby wywołania zmiany zachowania innego człowieka)
-regulacyjna - odbieramy polecenia innych i za pomocą mowy wewnętrznej sami kierujemy naszymi czynnościami (monologi dzieci przed zaśnięciem)
Podstawowe składowe języka:
-fonologiczno - brzmieniowa, dźwiękowa warstwa języka
-syntaktyczna - reguły zestawiania poszczególnych słów w sensowne wypowiedzi (zdania lub równoważniki zdań)
-semantyczna - warstwa leksykalna i znaczeniowa (kilkugodzinne dzieci rozróżniają słowa ze znaczeniem od tych bez!)
-wyróżniamy znaczenie tkz:
*denotacyjne- słowo reprezentuje jakiś element rzeczywistości, jest symbolem (egzamin)
*konotacyjne- subiektywne znaczenie związane z emocjonalnym zabarwieniem zmienia się wraz z wiekiem(motor)
Noam Chomsky - psycholingwistyka
-podkreśla odrębność mechanizmów wrodzonych i procesów poznawczych.
-nabywanie języka musi mieć podłoże genetyczne, ponieważ dziecko opanowuje język szybko i łatwo w okresie, kiedy jego zdolności poznaczenie są jeszcze ukształtowane.
-moa potoczna dorosłych słyszana przez dziecko nie jest całkowicie poprawna, zawiera skróty myślowe, żargon itp.
-dziecko nabywa zdolność do produkowania niezliczonej ilości zdań. Wielu z nich nie słyszało.
Modelem Chomskiego - język posiada 2 typy struktur:
1.Struktura powierzchowna, która dotyczy sposobu, w jaki tworzy się słowa i frazy. S. ta jest inna dla każdego języka.
2.Struktura głęboka, taka sama dla wszystkich języków i odnosi się do wrodzonej wiedzy na temat mechanizmów językowych.
Te dwie struktury do nauki języka wykorzystują wrodzony mechanizm nauki języka (LAD)
Ten hipotetyczny mechanizm (to, co słyszymy) pobiera próbki mowy i wprowadza z nich strukturę powierzchowną języka.( dziecko samo próbuje stosować różne reguły niezależnie czy je słyszało czy nie)
LAD zaczyna tworzyć gramatykę transformacyjno-generatywną, czyli zbiór reguł wyprowadzanych na podstawie wrodzonego mechanizmu nauki języka, za pomocą których może generować, wytwarzać niezliczona liczbę zdań.
14.05.09
Przywiązanie- najpierw do rodziców , opiekunów. Istnieje fizjologiczna podstawa więzi między matką, a dzieckiem. Lęk separacyjny ok. 8 m-ca; największy 10-12 m-c ; powinien zniknąć do 24 m-c. Zajęcia adaptacyjne w przedszkolu (np.,. ostatni tydzień sierpnia)
„Społeczne odniesienie”- przywiązane dziecko słucha rad rodziców tylko wtedy, gdy nie jest pewne siebie.
Bardzo ważne- rozpoznawanie siebie dopiero ok18 m-ca dziecko zaczyna postrzegać się za istotę społeczną. Ok. 2 roku życia - percepcja siebie bardzo duży wpływ emocji na działanie. Percepcja płci - Już w wieku 9 m-cy dziecko rozróżnia płcie. Dziewczynki szybciej kojarzą stereotypowe czynności dla płci.
„Zabawa na niby” - symboliczne.
Dwulatki nie potrafią się dzielić. Nawet 3 letnie dziecko nie jest w stanie do końca tego zrozumieć.
Dziewczynki wcześniej niż chłopcy uczą się samokontroli. Dziecko już w wieku 2 lat rozumie podstawowe zasady funkcjonowania społeczeństwa.
Rozwój społeczny
-ciąg przekształceń zachodzących wewnątrz jednostek, wywoływanych ich włączaniem się w życie społeczne
*samokontrola emocjonalna
*odniesienie społeczne
-oddziaływanie procesów społecznych szczególnego rodzaju, pod których wpływem ludzie zdobywają doświadczenie społeczne, a tym samym ich rozwój ukierunkowany jest zgodnie z zapotrzebowaniem cywilizacyjnym (kulturowym)
*zabawa symboliczna
*uczenie się poprzez identyfikacje
*wskazówki rodziców
-zmiany polegając na utrzymywaniu przez ludzi coraz liczniejszych i bardziej złożonych więzi interpersonalnych, co umożliwia zajmowanie coraz wyższych pozycji społecznych
*dyrektor - współpracuje z zespołem
*nauczyciel z klasą
Intrapsychiczne zmiany socjalizacyjne (polegające na nabywaniu)
*zmiany zachowań społecznych
*wiedza o społeczeństwie
Dzięki tym zmianom dochodzi do stopniowego uniezależnienia się ludzi od wpływów otoczenia społecznego.
1.W pierwszej fazie rozwoju społ. Dzieci ze szczególną intensywnością poszerzają repertuar zachowań społecznych
2.W kolejnej fazie rozwijane są przede wszystkim kompetencje społ.
3.W życiu dorosłym ludzie wzbogacają i reorganizują poznawczą reprezentacje świata, odnoszącą się szczególnie do różnych rodzajów praktyk społecznych w które zostają włączeni.
Wpływ społeczeństwa ma przebieg socjalizacji i dokonuje się za pomocą procesów makrospołecznych
Adoptowanie się ludzi do wymagań społecznych
wyszukiwanie nisz społecznych dopasowywanych do posiadanego potencjału rozwojowego (znalezienie miejsca dla siebie, gdzie będziemy mogli rozwijać się społ.)
przejmowanie specjalnych wytworów kultury (cywilizacji) pośredniczących w przekazywaniu wzorców kulturowych - wartości, norm, ról, postaw społ. (konkretne zachowania np. w miejscach publicznych, co wolno, a co nie)
Kształcenie i wychowanie w rodzinie i placówkach edukacyjnych
SOCJALIZACJA
-jej proces przygotowuje jednostkę do poszerzanie i pogłębiania kontaktów społecznych z innymi ludźmi.
-inni dzięki rozpoznawaniu poziomu rozwoju społecznego jednostki i wynikających z niego możliwości, oferują nowy typ kontaktów, satysfakcjonujący dla obu podmiotów.
-ogromne znaczenie w toku rozwoju ma dla różnicowania reakcji społ. dostrzeganie w ludziach indywidualnych właściwości (osoby znane/nieznane; mężczyzna/ kobieta )
-zakres tego co dziecko potrafi dostrzec poszerza się z wiekiem
-głównie jest to: zwiększenie się głębokości opisu innych osób, wzrastanie integracji tego opisu, postępująca obiektywizacja.
-początkowo dziecko bazuje tylko na obserwowanych zewnętrznych cechach.
-dostrzeżenie wewnętrznych przyczyn zachowań człowieka wymaga postawienia się w jego sytuacji, czyli uświadomienia sobie inności własnych stanów
-nazywa się to umiejętnością decentracji interpersonalnej. Przed jej osiągnięciem mamy egocentryzm poznawczy.
Rozwój zachowań społecznych pokazuje rozwój zdolności do zabawy:
-od 18m-c do 2 lat przeważa zabawa samotna z wykorzystaniem różnych przedmiotów (np. garnków i zabawek)
-2-3 lata najchętniej bawią się równolegle - obok siebie niekiedy obserwując się i naśladując
-ok. 4 r.ż. zabawa staje się uspołeczniona - pojawiają się interakcje
Wiek niemowlęcy
-w 3m-cu życia - na zbliżenie się osoby dorosłej dziecko reaguje tkz kompleksem ożywienia (uśmiech, werbalizacja, ruchy kończyn i całego ciała)
-inny przejaw zainteresowania ludźmi - od 4 m-ca dziecko zaczyna płakać, gdy dorosły się oddali, a uspokaja się po jego powrocie
-początkowo dziecko różnicuje ludzi z otoczenia, ale nie potrafi różnicować wokół tej grupy
-kolejnym różnicowaniem jest wiek - dzieci początkowo ignorują rówieśników, potem wywołują oni nastawienie orientacyjno badawcze np. ciągnięcie za włosy
-równocześnie przejawiają się reakcje o charakterze społecznym np. wymiana zabawek
-dziecko przenosi zachowania społ. wobec dorosłych w stosunku do rówieśników, ale ci kompetentni nie są - kontakty są mniej efektywne
-pojawia się więc wyraźne zróżnicowanie na dorosłych i dzieci starsze oraz rówieśników i dzieci młodsze
-kolejną cechą, której dostrzeżenie zaczyna powodować różnicowanie, jest płeć.
-w pierwszych latach życia płeć nie wpływa na częstość i formę zachowań
-od wieku przedszkolnego zaczyna się preferowanie kontaktów z rówieśnikami tej samej płci, co w młodszym wieku szkolnym przeradza się w antagonizm
-z wiekiem dorastanie pojawiają się specyficzne formy interakcji zależne od osób
-pierwsze różnicowanie to - na osoby znane/obce
-w ciągu kolejnych lat wzrasta to różnicowanie podobnie się do nich zwraca na „ty”
-potem dziecko dostrzega konieczność dystansu i uczy się zachowań dostosowanych do stopnia znajomości i do okoliczności - pomagają w tym np. grzecznościowe formy zwracania się do ludzi.
21.05.09
28.05.09
04.06.09 Ciąg dalszy poprzedniego wykładu ->osobowość
Stadium |
Charakter wypowiedzi |
Treść samoopisowa |
Przykład |
Okres przedoperacyjny |
Przedmiotowa, skupiona na tu i teraz |
Cechy wyglądu zewnętrznego, posiadane przedmioty, preferencje |
Mam piegi. Mam rower z dużymi kołami. Lubię pizze. |
Okres operacji konkretnych |
Nacisk na kategorie przynależności i cechy namacalne |
Cechy zachowania, emocje, częstsze porównania z innymi dziećmi |
Dobrze śpiewam. Jestem wodzirejem. Czasami jest mi smutno. |
Okres operacji formalnych |
Abstrakcyjne hipotetyczne |
Postawy, cechy osobowości, przekonania |
Nie cierpię chemii. Jestem dziwnym człowiekiem. |
Teoria rozwoju psychospołecznego wg Eriksona
Wiek |
Kryzys |
Właściwy rozwój |
Niewłaściwy rozwój |
0-1,5 |
Ufność vs.nieufnośc |
Podstawowe poczucie bezpieczeństwa |
Niepewność, lęk |
1,5-3 |
Autonomia vs. Zwątpienie w siebie |
Postrzeganie siebie jako podmiotu zdolnego do kontrolowania własnego ciała i sprawcę działania |
Poczucie niezdolności kontroli przebiegu zdarzeń |
3-6 |
Inicjatywa vs. Poczucie winy |
Zaufanie do siebie jako inicjatora i twórcy |
Poczucie braku własnej wartości |
6-okres dojrzewania |
Kompetencja vs. Poczucie niższości |
Opanowanie podstawowych umiejętności intelektualnych i społecznych |
Brak pewności siebie, poczucie klęski |
Adolescencja |
Tożsamość vs. Pomieszanie ról |
Poczucie siebie jako osoby |
Poczucie fragmentacji własnego „ja” niejasne poczucie siebie |
Wczesna dorosłość |
Intymność vs. Izolacja |
Zdolność do nawiązywania bliskich więzi i zaangażowania się wobec innych |
Poczucie osamotnienia i separacji, zaprzeczanie potrzebie bliskości |
Średnia dorosłość |
Produktywność vs. Stagnacja |
Koncentracja troski poza „ja” - na rodzinie, społeczeństwie przyszłych pokoleniach |
Troska o siebie, brak orientacji na przyszłość |
Późna dorosłość |
Integralność ego vs. rozpacz |
Poczucie pełni, podstawowa satysfakcja z życia |
Poczucie bezowocności życia, rozczarowanie |
Rozwój potrzeb
Potrzeba - stan braku, który domaga się zaspokojenia
Kierunki zmian jakim ulegają potrzeby w toku rozwoju:
1.Zwiększanie się zakresu środków służących do realizacji potrzeb dot. To:
a)obiektów gratyfikacji (fizjologicznej, zależności, dominacji)
b)bogaci się repertuar czynności za pomocą których dziecko realizuje swe potrzeby (wzrasta znaczenie języka)
2.Specjalizacja sposobów zaspokajania potrzeb, czyli dokonuje się ich różnicowanie. O ile małe dziecko np. krzykiem dąży do realizacji różnych potrzeb, to starsze używa sposobów zróżnicowanych w zależności od charakteru potrzeby, warunków i całokształtu sytuacji. Różnicuje się również potrzeby w kontaktach z rodzicami, a później z innymi ludźmi.
3.Indywidualizacja - środki realizacji bogacą się i indywidualizują. Dziecko zaczyna dokonywać wyborów obiektu.
4. Socjalizacja sposobów zaspokajania potrzeb
-stopniowej eliminacji ulegają te, które nie są społecznie akceptowane np. odprowadzanie do szkoły, siadanie na kolanach - ważny jest tu udział wiedzy o tym co społecznie akceptowane
5.Wzrost tolerancji na odroczenie zaspokojenia
-moc gratyfikacji ma już sama zapowiedź uzyskania czegoś, wzrasta rola wyobrażeń
6.Wrost aktywności w zaspokajaniu potrzeb
-dziecko staje się bardziej aktywne, samodzielnie zdolne do przewidywania zagrożeń i uczy się im zapobiegać
7.Koordynacja z innymi potrzebami - pod wpływem doświadczenia indywidualnego powstaje względnie stała hierarchia potrzeb i miejsce w hierarchii może ukierunkować zachowanie.
8.Ukształtowanie systemu potrzeb związanych z powstaniem, prowadzi do wewnętrznej motywacji rozwojowej.
Potrzeba kontaktu emocjonalnego
-powstaje we wczesnym niemowlęctwie wyniku pierwotnych doświadczeń emocjonalnych doznanych w kontakcie fizycznym z matką (czy zastępującą ją osobą)
-ta pierwotna, biologiczna potrzeba może się nie pojawić na skutek zablokowania czy patologii rozwoju
-z czasem zaczyna dotyczyć innych niż cielesne form kontaktu (mimika, słowne przejawy uczuć)
-przy separacji z matką zachodzą negatywne zmiany, które przy rozłące powyżej 6m-c prze 3 r.ż. są nieodwracalne.
Rozwój potrzeby kontaktu emocjonalnego wg Obuchowskiego
Faza I 3-6 m-cy - negatywnie reaguje na zmianę środowiska, ale bez lęku separacyjnego, całościowy, fizjologiczny charakter więzi z matką
2. Faza II - 6-18 m-cy - zdolność do SYNTONII (intuicja pozawerbalna ->pozaintelektualne współbrzmienie) separacja zaburza funkcjonowanie, stałe kontakty z jedną osobą zaspokajają tą potrzebę
3. Faza III - ok. 3 r.ż. - dziecko jest ufne nawiązywaniu kontaktów, potrzebę zaspokajają kontakty z innymi osobami niż matka
4.Faza IV - 6-7 r.ż. - zaspokajanie tej potrzeby przez rówieśników, kontakty z dorosłymi nadal ważne, ale aprobata lub dezaprobata ze strony rówieśników najważniejsza
Potrzeba afiliacji zachowania ją wyrażające to:
-chętne spotykanie się z innymi
-zawieranie nowych znajomości
-unikanie ranienia innych
-przynależnośc do […]
-wczesne zawieranie małżeństw
Rozwój afiliacji:
ok 3 m-c - uśmiech społeczny początkowo reakcje sympatii jest globalna
2-6 m-c - przejawia sympatię do wybranej osoby, potem rzeczyW 3 r.ż. - zaczyna żywić sympatię do rówieśników i do ulubionych przedmiotów. Dziecko może zaspokajać tą potrzebę w sferze wyobraźni (tkz. fikcyjni towarzysze)
5-6 r.ż. - nową formą realizacji tej potrzeby jest ofiarność
5-8 r.ż. - jest zaspokajana przez tworzenie tzw band (społeczność zaspokajająca potrzeby członków ->w sensie pozytywnym (paczka))
Potrzeba dominacji
-pierwsze jej przejawy ok. 2-3 r.ż. gdy dziecko domaga się krzykiem, gestykulacją, mową (stara się fizycznie)
-ok. 4 r.ż. - pojawia się skłonność do rywalizacji i przewyższania innych. U jednego dziecka będzie to jako potrzeba prestiżu, uznanie a u innego jako tendencja do manipulowania, kontrolowania procesów uczenia - dziecko wzoruje się na schematach reagowania rodziców i osób znaczących.
Wyszukiwarka