OPRACOWAŁ BAYBUS ™®

PRAWOZNACTWO.

1. Prawo jest to zespół norm wydawanych lub usankcjonowanych przez państwo i zagwarantowanych przymusem państwowym.

2. Stosunkiem prawnym jest stosunek społeczny uregulowany przez prawo.

3. Norma Prawna a Przepis ( różnica): Norma prawna to wynikająca z przepisów reguła postępowania wydana lub usankcjonowana przez państwo zagwarantowana przymusem państwowym. Przepisem prawnym nazywamy elementarną część ustawy lub innego aktu normatywnego. Przepisem jest więc artykuł paragraf punkt ustęp itd.

4. Norma Prawna HIPOTEZA-DYSPOZYCJA-SNAKCJA

Hipoteza: Każda norma prawna znajduje zastosowanie tylko w pewnej sytuacji. Sytuację tę określa cześć normy zwaną hipotezą.

Dyspozycja: Jest to ta część normy prawnej która wskazuje obowiązujący w danej sytuacji sposób zachowania. Co należy zrobić a co jest zabronione o tym informuje dyspozycja. Jest ona kluczową częścią normy.

Sankcja: jest to ta część normy prawnej która mówi jakie ujemne skutki pociągnie za sobą niezastosowanie się do dyspozycji. Sankcja nie jest karą ! ! (tylko w normach prawa karnego).

5. Normy prawne bezwzględnie i względnie obowiązujące ( imperatywne i dyspozytywne ).

Normy bezwzględnie obowiązujące(imperatywne): Zawierają niepodważalny nakaz państwa od wypełnienia którego nie można się uchylić. Osoba do której norma imperatywna jest skierowana zobowiązana jest tak się zachować jak wskazuje norma. Każde odstępstwo od nakazanego sposobu postępowania jest naruszeniem prawa. NORMA IMPERATYWNA OBOWIĄZUJE BEZWZGLĘDNIE BEZ WZGLĘDU NA WOLĘ ZAINTERESOWANYCH OSÓB. ! !

Normy względnie obowiązujące(dyspozytywne): mają odmienny charakter. Strony umowy zobowiązane są w trakcie jej wykonania postępować zgodnie z normami dyspozytywnymi tylko wtedy gdy spraw których norma dotyczy nieuregulowany inaczej w umowie.

6. Stosowanie prawa : polega na posługiwaniu się przez organy publiczne przepisami prawnymi jak instrumentami służącymi do podejmowania decyzji.

7. Etapy stosowania prawa: (ustalenie stanu faktycznego, kwalifikacja prawna, subsumcja{wnioskowanie i ustalenie decyzji}).

Ustalenie stanu faktycznego: Aby wniosek był trafny konieczne jest dokładne ustalenie stanu faktycznego i znalezienie właściwej normy.

Kwalifikacja prawna: Ustalenie właściwej normy prawnej, kwalifikacja niektórych stanów faktycznych jest trudna wymaga dobrej znajomości przepisów i właściwego ich rozumienia. Niekiedy zachodzi potrzeba ustalenia czy odszukane przepisy jeszcze obowiązują.

Wnioskowanie i wydanie decyzji(subsumcja) : polega na ustaleniu prawnych konsekwencji jakie w danej sytuacji wynikają dla stron z zastosowania odpowiedniej normy. Uchybienia w którychkolwiek z tych dziedzin prowadzą do wydania błędnego wyroku, aktu administracyjnego itp.

8. Podział prawa na gałęzie:

Prawo Konstytucyjne: zespół norm regulujących podstawowe urządzenia ustroju państwa

Prawo Administracyjne: zespół norm regulujących strukturę organów administracyjnych oraz stosunki prawne powstające w toku władczej działalności tych organów.

Prawo Finansowe: zespół norm regulujących gromadzenie środków pieniężnych przez państwo oraz ich rozdział i wydatkowanie a także określających strukturę oraz tryb działania organów i instytucji finansowych.

Prawo Cywilne: zespół norm regulujących stosunki majątkowe i niektóre stosunki osobiste pomiędzy równorzędnymi w danej sprawie podmiotami prawa

Prawo Rodzinne: zespół norm regulujących osobiste i majątkowe stosunki między małżonkami krewnymi oraz stosunki wynikające z przysposobienia opieki i kurateli.

Prawo Pracy: zespół norm regulujących stosunki między pracodawcą i pracownikiem na tle świadczonej pracy

Prawo Karne: zespół norm mówiących jakie czyny są przestępstwami ustalających kary za te przestępstwa oraz określających ogólne zasady odpowiedzialności karnej

Prawo Procesowe: zespół norm regulujących tryb rozstrzygania spraw cywilnych przez sądy i niektóre inne organy oraz właściwości tych organów

9. Źródłem prawa jest sformalizowany akt władzy państwowej zawierający przepisy prawne.

1)konstytucja

2) ustawy

3) ratyfikowane umowy międzynarodowe

4) rozporządzenia

5) akty prawa miejscowego

Od chwili wejścia Polski do UE do źródeł prawa polskiego zostały włączone także tzw. pierwotne prawo wspólnoty oraz niektóre akty tzw. prawa pochodnego.

10. Prawo Publiczne a prawo prywatne: do prawa publicznego należą tylko te normy których naruszenie powoduje automatyczną interwencję państwa (np. prawo karne.) Natomiast w skład prawa prywatnego wchodzą te normy których naruszenie powoduje ściganie ze strony państwa dopiero na wniosek zainteresowanego obywatela.

Prawo Cywilne Część Ogólna.

11. Charakterystyka kodeksu cywilnego : Charakteryzuje się staranną redakcją językową, syntetycznymi sformułowaniami oraz brakiem zbędnej kazuistyki. Wydany został ustawą z 23 kwietnia 1964 r. Wszedł w życie z dniem 1 stycznia 1965 r., z wyjątkiem artykułów 160-167, 178, 213-219 i 1058-1088, które weszły w życie z dniem ogłoszenia, czyli 18 maja 1964 r. Kodeks cywilny opublikowany został w Dzienniku Ustaw Nr 16, poz. 93 z 1964 r.

Kodeks cywilny składa się z 4 ksiąg:

* Księga I: Część ogólna (art. 1-125)

* Księga II: Własność i inne prawa rzeczowe (art. 126-352)

* Księga III: Zobowiązania (art. 353- 921)

* Księga IV: Spadki (art. 922-1088)

Księgi dzielą się na tytuły, tytuły dzielą się na działy, działy dzielą się na rozdziały, a niektóre rozdziały dzielą się na oddziały.Na podstawie Kodeksu cywilnego wydane zostało 10 rozporządzeń.

12. Podział Rzeczy:

1)Nieruchomości [grunty, lokale] i ruchomości [to każda rzeczy która nie jest nieruchomością]

2)Podzielne i niepodzielne

3)Indywidualnie oznaczone i gatunkowo oznaczone

4)Rzeczy znajdujące się w obrocie i rzeczy wyjęte z obrotu

5)Środki trwałe i środki obrotowe

6)Rzeczy zużywalne i niezużywalne

13. Rodzaje nieruchomości:

Nieruchomość gruntowa - działka budowlana wraz ze wszystkim co jest z nią trwale związane drzewa zabudowania itp.

Nieruchomość budynkowa - magazyn firmy

Nieruchomość lokalowa - mieszkanie

14. Rodzaje pożytków z rzeczy (pożytki naturalne, pożytki cywilne, pożytki z prawa)

Pożytki to stałe lub okresowe dochody ; jakie przynosi rzecz lub prawo zgodnie z zasadami prawidłowej gospodarki .

Wyróżniamy 3 typy :

1. pożytki naturalne rzeczy - płody i inne odłączone części składowe np. owoce, warzywa lub inne płody rolne m przychówek zwierząt i inne odłączone od niej części składowe ( żwir , torf ) jakie wg zasad prawidłowej gospodarki stanowi normalny dochód rzeczy - przysługują one uprawnionemu jeśli zostały odłączone od rzeczy w trakcie trwania tego uprawnienia .

2. pożytki cywilne rzeczy - są to dochody jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego, dochody te mogą być pieniężne lub nie ( czynsz lub pożytki naturalne z dzierżawionego gruntu ) - uprawnienia przysługują w stosunku do tego trwania niezależnie od tego czy zostały faktycznie pobrane .

3. pożytki prawne - to dochody , które prawo to przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem ( wierzytelność , pieniężność , odsetki od dłużników ) . Jeżeli uprawniony do pobierania pożytku poczynił nakłady w celu uzyskania pożytku , które przypadły innej osobie to należy mu się od niej wynagrodzenie . Jednakże tylko do wysokości wartości pożytków .

15. Podmioty stosunków cywilno prawnych (osoby fizyczne, osoby prawne, jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznała zdolność prawną.)

Osoby Fizyczne: jest człowiek który rozpoczyna swój byt prawny w chwili urodzenia a kończy się w chwili jego śmierci. Według prawa w Polsce każdy żyjący człowiek jest podmiotem prawa cywilnego niema znaczenia jego wiek płeć stan zdrowia fizycznego i psychicznego i inne cechy.

Osoby Prawne:

1)Skarb Państwa

2)Spółki kapitałowe

3)Przedsiębiorstwa państwowe

4)Banki

5)Państwowe jednostki organizacyjne

6)Spółdzielnie

7)Fundacje

8)Stowarzyszenia

9)Inne jednostki organizacyjne o zróżnicowanym charakterze

Pozostałe jednostki organizacyjne: Spółki osobowe spółka jawna, spółka komandytowa, spółka partnerska, i spółka komandytowo-akcyjna. Każda z wymienionych spółek może we własnym imieniu nabywać posiadać prawa oraz obowiązki a przepisy KC zaliczają je do przedsiębiorców.

16. Formy czynności prawnych.

Forma zwykła: wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde zachowanie się tej osoby które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny.

Forma szczególna: wynika ona z ustawy lub zawartej wcześniej umowy

Formy szczególne:

1 zwykła forma pisemna

2 forma pisemna z datą pewną

3 forma pisemna z podpisem urzędowo poświadczonym

4 forma aktu notarialnego

5 inne

17. Wady oświadczeń woli (brak świadomości lub swobody, pozorność, błąd, groźba bezprawna)

1)Brak świadomości lub swobody: jest wadą oświadczenia woli polegającą na tym że osoba składająca oświadczenie woli znajduje się w stanie psychicznym odbiegającym od normalnego co uniemożliwia podjęcie decyzji i złożenie oświadczenia w sposób świadomy lub swobodny.(np. choroba psychiczna)

2)Pozorność: jest wadą polegającą na tym że za zgodą drugiej strony dla pozoru jej istota polega więc na tym że obie strony są zgodne co do tego iż czynności albo nie ma wywołać skutków prawnych (oświadczenie woli złożone żartem, albo przez aktora na scenie) albo też ma wprawdzie wywołać skutki prawne ale inne aniżeli wynika to z treści pozornej czynności prawnej(strony chcą zawrzeć umowę darowizny ale pozornie nadają jej charakter umowy sprzedaży).

3)Błąd: polega na mylnym wyobrażeniu u osoby składającej oświadczenie o rzeczywistym stanie albo na mylnym wyobrażeniu o treści złożonego oświadczenia.

4)Groźba: oznacza przymus psychiczny zastosowany w celu wymuszenia oświadczenia woli, z groźbą mamy do czynienia gdy ktoś grozi zabójstwem na wypadek odmowy zawarcia korzystnej dla niego umowy.

18. Przedawnienie roszczeń: Przedawnienie polega na tym że po upływie wskazanego przez prawo terminu dłużnik może uchylić się od spełnienia świadczenia.

19. Przerwa biegu przedawnienia a zawieszenie biegu przedawnienia :

Zawieszenie biegu przedawnienia: wstrzymuje tymczasowo bieg przedawnienia a po ustaniu okoliczności powodującej zawieszenie przedawnienie biegnie dalej i nowy okres dolicza się do poprzedniego. Na przewidziany przepisami okres przedawnienia może się więc złożyć kolka krótszych okresów rozdzielonych okresami zawieszenia.

Przerwa biegu przedawnienia: powoduje skutki idące dalej niż zawieszenie po przerwaniu bieg przedawnienia rozpoczyna się od początku, nie wlicza się do niego całego okresu który upłyną do momentu przerwania.

20. Terminy przedawnienia:

- Zasadniczy termin przedawnienia wynosi 10 lat.

- Po upływie 3 lat przedawniają się roszczenia związane z prowadzenie działalności gospodarczej.

- Po upływie 3 lat przedawniają się roszczenia o świadczenia okresowe, np. czynsz, renty alimentacyjnej

- Z upływem 3 lat przedawniają się roszczenia wzajemne pracodawcy i pracownika

- 3 letni termin przedawnienia odnosi się do roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, z wyjątkiem roszczeń wynikających ze zbrodni i występku które ulegają przedawnieniu po upływie 20 lat

- Po upływie 2 lat przedawniają się roszczenia przedsiębiorstw gastronomicznych i hotelowych z tytułu świadczonych usług

- Po upływie roku przedawniają się roszczenia wynikające z umowy spedycji umowy składu przewozu rzeczy przewozu osób oraz umowy użyczenia

- Po upływie pół roku przedawniają się roszczenia przewoźnika przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki

Prawo cywilne. Prawo rzeczowe.

21. Rodzaje praw rzeczowych - prawo własności, prawo użytkowania wieczystego, ograniczone prawa rzeczowe (użytkowanie, służebności, zastaw, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu, hipoteka).

Prawo własności: Własność jest najszerszym prawem do rzeczy pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.

Prawo użytkowania wieczystego: Użytkownik może w granicach określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie terenu w użytkowanie wieczyste korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. Jego prawo jest prawem zbywalnym może więc swoje użytkowanie sprzedać innej osobie podarować, zapisać w testamencie. W stosunku do prawa własności użytkowanie wieczyste wykazuje dwa istotne ograniczenia a) pod względem czasu trwania (od 40 do 99lat) b) pod względem sposobu korzystania z terenu.

Ograniczone prawa rzeczowe: to prawa przysługujące osobie fizycznej lub prawnej względem rzeczy będących własnością innej osoby.

1)Użytkowanie : może być obciążona rzecz ruchoma nieruchoma lub prawo. Użytkowanie można ustanowić na rzecz osoby fizycznej lub prawnej której przysługuje wówczas prawo używania tej rzeczy oraz pobierania pożytków jakie rzecz przynosi.

2)Zastaw: może być ustanowiony przez zawarcie odpowiedniej umowy między stronami(zastaw umowny) lub powstaje w określonych okolicznościach z mocy samej ustawy (zastaw ustawowy) gospodarczym celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności.

3)Służebność: jest ograniczonym prawem rzeczowym ustanowionym na nieruchomościach, istota polega na tym że osoba uprawniona może korzystać z cudzej nieruchomości w określony sposób najczęściej przybiera to postać prawa przejazdu, przepędzenia bydła pobierania wody, osoba uprawniona może żądać by właściciel obciążonej nieruchomości nie wykonywał swojego prawa własności w pewien oznaczony sposób, nie wznosił zabudowań, nie sadził drzew, nie prowadził działalności gospodarczej na swoim gruncie itp. Służebność występuje najczęściej na terenach wiejskich.

4) Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu :

- własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego

- spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego

- prawo do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej

Hipoteka: jest ograniczonym prawem rzeczowym podobnym do zastawu zbliżona jest też ich funkcja gospodarcza gdyż oba prawa są formami zabezpieczenia wierzytelności. Różnica między nimi polega przede wszystkim na tym że zastaw może obciążyć tylko rzecz ruchomą, a hipoteka może być ustanowiona jedynie na nieruchomość.

22. Treść prawa własności: (posiadanie rzeczy; korzystanie z rzeczy tj. pobieranie pożytków i dochodów z rzeczy; rozporządzanie rzeczą).

Prawo własności: własność jest najszerszym prawem do rzeczy pozwalającym właścicielowi korzystać z niej i rozporządzać nią z wyłączeniem innych osób.

Posiadanie rzeczy: rzeczami w rozumieniu prawa cywilnego są przedmioty materialne na tyle wyodrębnione że w obrocie mogą być traktowane jako dobra samoistne, dlatego nie są rzeczami w znaczeniu cywilnoprawnym dobra niematerialne jak przykład utwory literackie lub artystyczne dzieła naukowe wynalazki czy projekty racjonalizatorskie a także przedmioty mające wprawdzie charakter materialny ale niesamoistne wchodzące w skład innych rzeczy czyli tzw. części składowe

Korzystanie z rzeczy pobieranie pożytków: polega na faktycznym władaniu rzeczą na możności jej używania i przetwarzania i wreszcie co ma istotne znaczenie na pobieraniu wszelkich pożytków jakie rzecz przynosi.

Rozporządzanie rzeczą: polega na możności swobodnego dokonywania czynności prawnych skutkiem których jest wyzbycie się własności np. sprzedanie lub podarowanie rzeczy albo obciążenie rzeczy ograniczonym prawem rzeczowym np. ustanowienie hipoteki na nieruchomość.

23. Immisja - rodzaje i skutki immisji.

Imisje pośrednie stanowią uboczny (a nie celowy i bezpośredni) skutek działalności właściciela nieruchomości wyjściowej odczuwalny na nieruchomości sąsiedniej. Imisje pośrednie jako zwykły objaw korzystania przez właściciela ze swych uprawnień są z reguły dopuszczalne, chyba że przekraczają dozwolone granice

Imisje bezpośrednie

Ich przeciwieństwem są imisje bezpośrednie.

Zwalczanie imisji pośrednich następuje przy pomocy roszczenia negatoryjnego z art. 222 § 2 KC

art. 222 KC

§ 1. Właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

§ 2. Przeciwko osobie, która narusza własność w inny sposób aniżeli przez pozbawienie właściciela faktycznego władztwa nad rzeczą, przysługuje właścicielowi roszczenie o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń. Granicę dopuszczalnych imisji pośrednich wyznacza się wg reguł ustalonych w art. 144.

Imisje: oddziaływanie zanieczyszczeń powietrza (zanieczyszczenie środowiska) na organizmy i siedlisko (środowisko). Imisje pochodzenia przemysłowego (gazy, pyły) przenoszone wraz z wiatrem, często na duże odległości, są przyczyną wielu niekorzystnych zjawisk, m.in. prowadzą do osłabienia żywotności drzew. Naturalne imisje nie stwarzają zagrożenia dla życia na ziemi

24. Sposoby nabycia prawa własności: (umowne przeniesienie własności rzeczy (sprzedaż, zamiana, darowizna), z mocy samego prawa (zasiedzenie), na mocy przeczenia sądowego (zniesienie współwłasności, wywłaszczenie).

Sposoby nabycia prawa własności:

a)pierwotne: odznaczają się tym że nabycie prawa własności następuje w sposób niezależny od prawa poprzedniego właściciela i czyichkolwiek uprawnień, nie ma tutaj następstwa prawnego, prawo poprzedniego właściciela wygasa i powstaje nowe niezależne.

b)pochodne: charakteryzuje się tym że nowy właściciel wywodzi swe prawo z prawa poprzedniego właściciela mamy tu do czynienia z następstwem prawnym (sukcesją)

umowne przeniesienie własności rzeczy (sprzedaż, zamiana, darowizna): Nie jest konieczne przeniesienia rzeczy na nabywcę czyli wydania jej w faktyczne władanie. Własność przechodzi na nabywcę już w chwili zawarcia umowy chociażby rzecz pozostała w rękach zbywającego lub osób trzecich, zasada ta tyczy się zarówno rzeczy ruchomy jak i nieruchomych, w przypadku nieruchomości wymagana jest pod rygorem nieważności forma aktu notarialnego.

Zasiedzenie: jest sposobem nabycia własności rzeczy w drodze długotrwałego posiadania.

Zniesienie współwłasności: może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami (jeżeli dotyczy nieruchomości, umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego) albo, w braku zgody, na podstawie orzeczenia sądu. Treść umowy o zniesienie współwłasności, zgodnie z zasadą swobody umów, może być dowolna. Natomiast sądowe zniesienie współwłasności rządzi się zasadami określonymi w art. 211-217 kc.

Wywłaszczenie: polega na pozbawieniu lub ograniczeniu służącego określonej osobie prawa rzeczowego do oznaczonej rzeczy na mocy indywidualnego aktu prawnego. Wywłaszczenie może być stałe lub czasowe. Wywłaszczeniu podlega zarówno prawo własności nieruchomości (gruntowej, budynkowej jak i lokalowej), jak i prawo użytkowania wieczystego oraz pozostałych ograniczonych praw rzeczowych.

25. Zasiedzenie: jest sposobem nabycia własności rzeczy w drodze długotrwałego posiadania.

26. Przesłanki zasiedzenia nieruchomości i ruchomości.

Zasiedzenie nieruchomości: termin zasiedzenia nieruchomości wynosi 20-30 lat po 20 latach nieprzerwanego zasiedzenia nieruchomości nabywa własność ten kto w posiadanie nieruchomości wszedł w dobrej wierze a wiec był w tym momencie przekonany że staje się właścicielem. Natomiast osoba która weszła w posiadanie w złej wierze staje się jej właścicielem po upływie 30 lat.

Zasiedzenie ruchomości: następuje po upływie 3 lat posiadania w dobrej wierze, bark dobrej wiary zarówno w momencie objęcia rzeczy w posiadanie jak i później wyłącza w ogóle możliwość nabycia własności rzeczy ruchomej przez zasiedzenie.

27. Rodzaje roszczeń wynikających z naruszenia prawa własności:

A. Główne roszczenia ochronne: windykacyje, negatoryjne.

B. Roszczenia uzupełniające: roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, roszczenie o zwrot pożytków (lub ich równowartości), roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utratą

A) roszczenia windykacyjne: roszczenie o wydanie rzeczy kieruje się przeciwko każdemu w czyim posiadaniu rzecz się znajduje.

A1) roszczenia negatoryjne: jeżeli czyjeś prawo własności zostało naruszone w inny sposób na przykład ktoś systematycznie przepędza bydło bez zezwolenia przez grunt sąsiada, wtedy przysługuje roszczenie negatoryjne czyli roszczenie o zaprzestanie naruszania prawa własności.

B) roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy: Wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy przysługuje od właściciela w dobrej wierze, gdy zostało wytoczone wobec niego powództwo o wydanie rzeczy.

B1) roszczenie o zwrot pożytków (lub ich równowartości): Pewne zasady są dla obydwu powyższych roszczeń wspólne. Nie ma bowiem znaczenia dla tych roszczeń to, czy właściciel rzeczy, który podnosi powyższe roszczenie sam uzyskałby te pożytki, czy też nie. Obowiązek ten obejmuje więc także te pożytki, które uzyskane zostały dzięki osobistym zabiegom i zdolnościom posiadacza.

B2) roszczenie o odszkodowanie za szkodę spowodowaną zużyciem rzeczy, jej pogorszeniem lub utratą:

Pogorszenie lub utrata rzeczy musiałaby nastąpić z winy posiadacza. Stosuje się tutaj - z braku przepisów szczególnych - ogólne reguły wynikające z prawa zobowiązań (w szczególności art. 355 KC)

Dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Wina może mieć więc charakter winy umyślnej jak i nieumyślnej. Ponieważ KC w art. 224 nie uzależnia odpowiedzialności od stopnia winy, należy przyjąć, że posiadacz odpowiada zarówno za lekkomyślne zużycie (pogorszenie, utratę) jaki i zużycie (pogorszenie, utratę) wynikające z niedbalstwa. Ustawodawca dokonał tu ułatwienia na rzecz właściciela rzeczy dochodzącego roszczenia i nakazał domniemywać winę posiadacza. Na posiadaczu ciąży więc obowiązek wykazania, iż pogorszenie (utrata) rzeczy nastąpiła bez jego winy. Za pogorszenie i utratę rzeczy posiadacz w złej wierze odpowiada najostrzej, tzn. odpowiada nie tylko za zawinione działania prowadzące do pogorszenia i utraty rzeczy, ale także za przypadek (casus mixtus). Jego odpowiedzialność może być więc wyłączona tylko wtedy, gdyby wykazał, że rzecz uległaby pogorszeniu lub utracie także wtedy, gdyby znajdowała się w posiadaniu uprawnionego. Sam dowód braku winy posiadacza nie wystarczy.

28. Rodzaje ograniczonych praw rzeczowych.

1)Użytkowanie

2)Zastaw

3)Służebność

4)Spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu

5)Hipoteka

29. Prawo zastawu: Zastaw: może być ustanowiony przez zawarcie odpowiedniej umowy między stronami(zastaw umowny) lub powstaje w określonych okolicznościach z mocy samej ustawy (zastaw ustawowy) gospodarczym celem zastawu jest zabezpieczenie wierzytelności.

30. Definicja hipoteki i rodzaje hipotek

Hipoteka: jest ograniczonym prawem rzeczowym podobnym do zastawu zbliżona jest też ich funkcja gospodarcza gdyż oba prawa są formami zabezpieczenia wierzytelności. Różnica między nimi polega przede wszystkim na tym że zastaw może obciążyć tylko rzecz ruchomą, a hipoteka może być ustanowiona jedynie na nieruchomość.

Rodzaje Hipotek: przymusowa, łączna oraz hipoteka na wierzytelności hipotecznej.

Prawo cywilne. Zobowiązania.

31. Rozróżnienie pojęć: wierzyciel, wierzytelność, dłużnik, dług, świadczenie.

Wierzyciel: osoba, która może żądać spełnienia świadczenia od innej osoby (dłużnika), z którą łączy ją stosunek zobowiązaniowy.

Wierzytelność: uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia z określonego stosunku zobowiązaniowego przysługujące wierzycielowi wobec dłużnika i składające się z jednego lub wielu roszczeń lub praw kształtujących.

Dłużnik: to osoba zobowiązana do spełnienia świadczenia na rzecz innej osoby (wierzyciela) na podstawie łączącego je stosunku zobowiązaniowego.

Dług: świadczenie (obowiązek), wynikające ze stosunku zobowiązaniowego, które dłużnik jest zobowiązany spełnić na rzecz wierzyciela.

Świadczenie: zachowanie się dłużnika zgodne z treścią zobowiązania zadośćczyniące godnemu ochrony interesowi wierzyciela.

32. Umowy i ich rodzaje.

Umowa Sprzedaży: Przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę, jest to umowa wzajemna i konsensualna.

Umowa o Dzieło: przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła z zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Umowa Najmu: wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz.

Umowa Dzierżawy: wydzierżawiający zobowiązuje się oddać dzierżawcy rzecz do używania i pobierania pożytków przez czas oznaczony lub nieoznaczony a dzierżawca zobowiązuje się płacić umówiony czynsz.

Umowa Pożyczki: dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pożyczki albo rzeczy gatunkowo określonych a biorący zobowiązuje się zwrócić taką samą ilość pieniędzy albo rzeczy tego samego gatunku i jakości.

Umowa Użyczenia: użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu przez czas oznaczony lub nieoznaczony na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy.

Umowa Zlecenia: przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie.

Umowa Przechowania: przechowawca zobowiązuje się zachować w stanie niepogorszonym rzecz ruchomą oddaną mu na przechowanie.

Umowa Hotelowa: hotel zobowiązuje się dać gościowi używanie pokoju lub apartamentu , miejsca w hotelu oraz spełniać ewentualne dodatkowe usługi i świadczenia a także czuwać nad wniesionymi przez gościa rzeczami w zamian za umówioną zapłatę.

Umowa: nazywamy zgodne oświadczenie woli stron zamierzające do ustanowienia zmiany lub zniesienie stosunku prawnego.

Umowa Nazwana: to każda umowa uregulowana w kodeksie cywilnym.

Umowa Nienazwana: występuje wtedy gdy treść umowy zawartej przez strony nie odpowiada żadnej z umów nazwanych ani nie zawiera elementów różnych umów nazwanych.

Umowa Mieszana: dochodzi do skutku gdy strony tak ukształtują jej treść że składa się ona z elementów różnych umów nazwanych.

Umowa Jednostronnie Zobowiązująca: odznacza się tym że dla jednej strony wynikają z niej tylko prawa a dla drugiej tylko obowiązki np. umowa darowizny.

Umowa Dwustronnie Zobowiązująca: rodzi dla każdej ze stron prawa i obowiązki, znaczna część umów ma charakter dwustronnie zobowiązujący.

Umowa Odpłatna: obie strony ponoszą korzyści oraz ciężary(niekoniecznie w formie pieniężnej)np. sprzedaż, najem, pożyczka itp.

Umowa Nieodpłatna (darma): gdy tylko jedna ze stron odnosi z umowy korzyści np. darowizna, pożyczka nie oprocentowana.

Umowa Konsensualna: dochodzi do skutku przez samo złożenie odpowiednich oświadczeń woli, większość zawieranych umów.

Umowa Realna: wymaga do zawarcia złożenia oświadczenia przez strony oświadczenia woli oraz wydania rzeczy, umowy realne są bardzo rzadkie.

33. Co to jest umowa przedwstępna i jakie są roszczenia z umowy przedwstępnej.

Umowa przedwstępna jest umową, w której jedna lub obie strony zobowiązują się, że zawrą inną, oznaczoną umowę np. umowa przedwstępna kupna-sprzedaży.

Roszczenia:

Jeżeli jedna ze stron zobowiązanych do zawarcia umowy przyrzeczonej uchyla się od jej zawarcia, wtenczas druga strona może ( o ile strony inaczej nie postanowiły w umowie przedwstępnej ) żądać naprawienia szkody, jaką poniosła przez to, że liczyła na dojście do skutku umowy przyrzeczonej.

Jeżeli jednak umowa przedwstępna czyni zadość wymogom, od których zależy ważność umowy przyrzeczonej, wówczas strona uprawniona może dochodzić zawarcia umowy przyrzeczonej ( np. gdy ważność umowy przyrzeczonej zależy od zawarcia jej w formie aktu notarialnego, a już umowa przedwstępna w tej formie została zawarta ).

34. Różnica między zaliczką a zadatkiem

Zadatek stanowi zabezpieczenie wykonania umowy jest rodzajem odszkodowania za ewentualne niewykonanie umowy.

Zaliczka jest kwotą wpłaconą na poczet przyszłych należności i nie stanowi, jak zadatek formy zabezpieczenia wykonania umowy, a jedynie część ceny.

35. Pojęcie szkody, elementy szkody (damnum emergens, lucrum cesans)

Szkoda: uszczerbek w obecnym i przyszłym majątku jakiego poszkodowany doznaje wbrew swojej woli. Szkodę stanowi więc różnica między dwoma stanami majątkowymi: tym po wyrządzeniu szkody i tym który by istniał gdyby szkody nie wyrządzono.

Strata(damnum emergens): efektywny uszczerbek pomniejszający majątek poszkodowanego.

Utracony Zysk(lucrum cessans): korzyści jakie poszkodowany byłby osiągnął gdyby mu szkody nie wyrządzono.

36. Sposoby naprawienia szkody majątkowej i szkody na osobie - krzywdy.

Sposoby naprawienia szkody majątkowej: przywrócenie rzeczy do stanu poprzedniego(restytucja naturalna) albo przez zapłatę odszkodowania (restytucja pieniężna).

Sposoby naprawienia szkody na osobie - krzywdy: obejmuje wyrównanie wszelkich kosztów wynikłych z uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia na przykład kosztów leczenia utraconych zarobków kosztów opieki w domu a ponadto rentę związaną z utratą zdolności do pracy zarobkowej.

37. Główne rodzaje odpowiedzialności cywilnej: odpowiedzialność kontraktowa, odpowiedzialność deliktowa

odpowiedzialność kontraktowa:

wynikająca z niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązku, który powstał na podstawie czynności prawnej i obejmująca obowiązek naprawienia wynikłej z tego szkody.

odpowiedzialność deliktowa: Wyróżnia się ją ze względu na źródło zobowiązania, którym jest dopuszczenie się czynu niedozwolonego. Zdarzenie to powoduje powstanie między sprawcą a poszkodowanym (wyjątkowo - również między sprawcą a inną osobą) cywilnoprawnego stosunku zobowiązaniowego.

38. Przesłanki potrącenia wierzytelności: Wygaśnięcie zobowiązania przez potrącenie (kompensację) jest nader rozpowszechnione w odniesieniu do zobowiązań pieniężnych choć potrąceniu mogą ulegać i inne świadczenia. Potrącenie zachodzi wówczas gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami(najczęściej z różnych tytułów) a jedna z nich zamiast spełniać swoje świadczenie odlicza je od świadczenia które jej się należy. Żaden z wierzycieli nie otrzymuje wówczas do rąk efektywnego świadczenia ale za to zostaje zwolniony ze swego zobowiązania lub jego części, pozostała po potrąceniu część pozostaje do uregulowania chyba że należności były równe i uległy całkowitemu potrąceniu.

39. Sprzedaż rzeczy oznaczonych co do gatunku, oznaczonych o do tożsamości.

Sprzedaż rzeczy oznaczonych co do gatunku: własność takich rzeczy nie przechodzi na nabywcę wraz z zawarciem umowy lecz dopiero w chwili przeniesienia posiadania, przeniesienie posiadania następuje w chwili wydania rzeczy, równoznaczne jest wydanie dokumentu które umożliwia przejęcie rzeczy fizycznie.

oznaczonych o do tożsamości: Rzecz oznaczona co do tożsamościto rzecz niezastępowalna, charakteryzująca się swoistymi (indywidualnymi) właściwościami. Może to nastąpić na skutek indywidualnych cech danego przedmiotu albo poprzez wyodrębnienie z masy rzeczy oznaczonych co do gatunku. Ocena, czy dana rzecz jest oznaczona tylko co do gatunku, czy tylko co do tożsamości zależy od woli stron, oświadczonej wyraźnie lub w sposób dorozumiany

40. Umowa o dzieło a umowa zlecenia - podobieństwo i różnice.

W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienia doprowadziły do konkretnego, w przyszłości, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu, jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia, tj. przedmiotem istotnym.

Prawo Karne.

41. Obowiązywanie prawa karnego w czasie i w przestrzeni.

Obowiązywanie prawa karnego w czasie: mogą być sądzone tylko te przestępstwa które zostały popełnione w czasie jej obowiązywania przepisów, nie można sądzić i skazać sprawcy za popełnienie czynu zabronionego przez ustawę przed jej wejściem w życie ani po jej uchyleniu, jest to zasada obowiązująca we wszystkich krajach cywilizowanych.

Obowiązywanie prawa w przestrzeni: Zależnie od tego kto popełnił przestępstwo oraz gdzie zostało popełnione polska ustawa karna znajduje lub nie znajduje zastosowania, Polskie przepisy karne stosuje się do wszystkich osób które popełniły przestępstwo na terytorium Polski oraz na polskim statku wodnym lub powietrznym. Nie ma znaczenia obywatelstwo sprawcy, obywatel obcego państwa który dopuści się przestępstwa w czasie pobytu w Polsce odpowiada przed polskim sądem na podstawie polskiego kodeksu karnego tak jak obywatel polski.

42. Pojęcie przestępstwa i rodzaje przestępstw.

Przestępstwo: jest to zawiniony czyn człowieka społecznie niebezpieczny zabroniony pod groźbą kary.

Rodzaje przestępstw:

1)Ze względu na wysokość grożącej kary przestępstwa dzielą się na zbrodnie i występki

a)Zbrodnia to czyn zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą.

b)Występek to czyn za który grozi kara pozbawienia wolności przekraczająca miesiąc kara ograniczenia wolności lub grzywna powyżej 30 stawek dziennych

2)Z uwagi na skutek przestępstwa dzielą się na materialne i formalne (skutkowe i bezskutkowe)

a)Przestępstwo materialne to takie na które składa się działanie sprawcy oraz skutek tego działania, wystąpienie obu elementów jest konieczne. (kradzież, rozbój, zabójstwo, uszkodzenie ciała)

b)Przestępstwo formalne tym się odznacza że od jego popełnienia dochodzi przez samo działanie sprawcy bez względu na skutek, wystąpienie lub nie skutku nie jest istotne dla bytu przestępstwa.(nie udzieleni pomocy rannemu)

3)Ze względu na rodzaj winy sprawcy odróżnia się przestępstwa umyślne i nieumyślne.

a)Elementem przestępstwa umyślonego jest umyślna wina sprawcy w postaci zamiaru bezpośredniego lub zamiaru ewentualnego.

b)Przestępstwo nieumyślne popełniane jest z winy nieumyślnej w postaci lekkomyślności lub niedbalstwa.

4)Ze względu na sposób zachowania sprawcy można przestępstwa podzielić na popełnione przez działanie i popełnione przez zaniechanie: W ogromnej większości przypadków przestępstwo polega na aktywnym zachowaniu się człowieka na pewnym działaniu. Niekiedy jednak przestępstwem może być powstrzymanie się od aktywności bierne zachowanie się zaniechanie wykonania obowiązku jaki w danej sytuacji prawo na człowieka nakłada.

5)Przestępstwa można podzielić także na zasadnicze kwalifikowane i uprzywilejowane.

a)Zasadnicze: można wyodrębnić grupę przestępstw podobnych do siebie przy czym jedno z nich odgrywa w grupie rolę zasadniczą (np. kradzież wśród przestępstw przeciwko mieniu) a pozostałe różnią się dodatkowymi cechami.

b)Kwalifikowane: jest to przestępstwo posiadające takie cechy dodatkowe które powodują że jest ono społecznie niebezpieczne od zasadniczego, kara za przestępstwo kwalifikowane jest odpowiednio wyższa.(np. rozbój a kradzież).

c)Uprzywilejowane: jest czymś odwrotnym niż kwalifikowane, posiada takie dodatkowe cechy które czynią je mniej niebezpiecznym niż przestępstwo zasadnicze. Stąd też i kara za przestępstwo uprzywilejowane jest niższa aniżeli za zasadnicze.

6)Ze względu na sposób ścigania przestępstwa dzielą się na przestępstwa ścigane z urzędu i przestępstwa ścigane z oskarżenia prywatnego.

a)Przeważająca część przestępstw jest ścigana z urzędu przez oskarżyciela publicznego najczęściej prokuratora, należą do nich wszystkie poważniejsze przestępstwa.

b)Do przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego należą przestępstwa popełnione na szkodę jednostki o niewielkiej szkodliwości społecznej (np. obraza naruszenie nietykalności cielesnej) w charakterze oskarżyciela występuje pokrzywdzony.

7)Ze względu na rodzaj dóbr chronionych przez prawo karne rozróżnia się przestępstwa polityczne i przestępstwa pospolite.

a)Przestępstwa polityczne skierowane są przeciwko podstawom ustroju państwa a sprawca działa z pobudek politycznych.

b)Do przestępstw pospolitych zalicza się wszystkie pozostałe przestępstwa, w tej grupie wyróżnia się przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu przestępstwa przeciwko wolności przestępstwa przeciwko obyczajności, przeciwko mieniu, wymiarowi sprawiedliwości i innym.

43. Formy popełnienia przestępstwa (sprawstwo, przygotowanie, podżeganie, pomocnictwo, usiłowanie).

Sprawstwo: Polega na zrealizowaniu ustawowych znamion czynu zabronionego samemu, albo wspólnie i w porozumieniu z inną osobą (współsprawstwo), albo kierowaniu popełnieniem czynu zabronionego przez inną osobę (sprawstwo kierownicze), albo też na poleceniu innej osobie wykonania czynu zabronionego przy wykorzystaniu jej uzależnienia od siebie (sprawstwo polecające).

Przygotowanie: polega na tym że sprawca chcąc popełnić czyn zabroniony wykonuje czynności mające stworzyć po temu odpowiednie warunki np. sporządza plan działania.

Podżeganie: polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia określonego przestępstwa istotą podżegania jest budzenie i umacnianie woli popełnienia czynu zabronionego. Występuje zazwyczaj w formie ustnej namowy ale może też przybrać inną postać.

Pomocnictwo: polega na ułatwieniu sprawcy popełnienia przestępstwa.

Usiłowanie: polega na tym że sprawca w zamiarze popełnienia przestępstwa swoim zachowaniem (działaniem lub zaniechaniem) bezpośrednio zamierza jego dokonania które jednak nie następuje.

44. Związek przyczynowy w prawie karnym.

Mówiąc o związku przyczynowym w prawie karnym mamy na myśli związek zachodzący między działaniem sprawcy a skutkiem przestępnym wywołanym przez działanie. Problem ten występuje tylko przy przestępstwach materialnych. Istnienie związku przyczynowego jest warunkiem odpowiedzialności karnej, żeby uzyskać wyrok skazujący prokurator udowodnić iż przestępny skutek jest konsekwencją działania sprawcy, że zachodzi tu związek przyczyny i skutku. Jeżeli takiego skutku nie można się dopatrzyć sprawca nie ponosi odpowiedzialności za swój czyn.

45. Pojęcie winy w prawie karnym.

Wina: Określony psychicznie stosunek sprawcy do popełnionego czynu.

46. Okoliczności wyłączające winę.

1)Niepoczytalność: jest to określony stan psychiczny człowieka polegający na tym że nie rozpoznaje on znaczenia swoich czynów lub nie może kierować swoim postępowaniem.

2)Błąd: Zgodnie z przepisami K.K nie popełnia przestępstwa kto dopuszcza się czynu pod wpływem błędu co do okoliczności stanowiących znamię czynu zabronionego, jest to tzw. błąd faktyczny.

47. Okoliczności wyłączające bezprawność czynu.

1)Obrona konieczna

2)Stan Wyższej konieczności

3)Rozkaz przełożonego

4)Zgoda pokrzywdzonego

5)Działanie w granicach uprawnień lub obowiązku prwanego

6)Ryzyko nowatorstwa

48. Rodzaje kar przewidzianych w kodeksie karnym.

1)Kara pozbawienia wolności: trwa co najmniej miesiąc najwyżej 15 lat, wymierza się ją w pełnych miesiącach lub pełnych latach, odmianami tej kary traktowanymi przez kodeks karny jako odrębne kary zasadnicze są a)kara 25 lat pozbawienia wolności, b)kara dożywotniego pozbawienia wolności. Mogą być stosowane gdy przepisy dotyczą popełnionego przestępstwa.

2)Ograniczenie wolności: polega na pozbawieniu skazanego niektórych praw które w normalnych warunkach człowiekowi przysługują oraz na obciążeniu go dodatkowymi obowiązkami(nie może bez zgody sądu zmienić miejsca stałego popytu, jest zobowiązany do wykonywania wskazanej przez sąd nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne.)

3)Grzywna: jest karą pieniężną wymierza się ją w stawkach dziennych określając liczbę stawek i wysokość jednej stawki. Grzywnę wymierza się w wysokości nie mniejszej niż 10 stawek i nie większej niż 360 stawek chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

49. Amnestia a abolicja - podobieństwa i różnice.

Amnestia jest generalnym aktem łaski państwa. Akt ten nie odnosi się - jak przy prawie łaski (ułaskawieniu) - do konkretnego człowieka, lecz do szerokiej rzeszy osób odbywających kary. Osoby podlegające amnestii oznaczone są najczęściej według rodzaju popełnionych przestępstw bądź według wysokości wymierzonej kary.

Amnestia polega na całkowitym lub częściowym darowaniu kar prawomocnie orzeczonych za przestępstwa popełnione przed określoną w ustawie amnestyjną datą. Amnestia jest ogłaszana w formie ustawy. Jedynym organem uprawnionym do podjęcia decyzji o powszechnym akcie łaski jest Sejm.

Abolicja jest ściśle związana z amnestią i ma zbliżony charakter. Przepisy o abolicji zawarte są w tej samej ustawie. Abolicja jest generalnym aktem łaski odnoszącym się do tych przestępców, którzy nie zostali jeszcze prawomocnie osądzeni. Zakazuje ona wszczynania postępowania karnego w sprawach o określone przestępstwa, a tam gdzie postępowanie zostało już wszczęte - nakazuje je umorzyć.

AMNESTIA a ABOLICJA

Amnestia dotyczy kary orzeczonej, a abolicja stanowi przeszkodę do jej orzeczenia.

50. Przedawnienie ścigania i przedawnienie wyrokowania i przedawnienie wykonania kary.

Przedawnienie ścigania: biegnie gdy postępowania karnego w ogóle nie wszczęto np. wskutek niewykrycia sprawcy przestępstwa.

Przedawnienie wyrokowania: biegnie wówczas gdy postępowanie karne zostało wprawdzie wszczęte lecz nie doszło do wydania wyroku np. wskutek ucieczki sprawcy.

Przedawnienie wykonania kary: biegnie wówczas gdy postępowanie karne już się odbyło i zostało zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym ale kara z jakiejś przyczyny nie została wykonana.

Prawo administracyjne.

51. Rodzaje organów administracji publicznej (kolegialne i jednoosobowe, centralne i terenowe, o kompetencji ogólnej i szczególnej)

kolegialne i jednoosobowe: Organ kolegialny składa się z pewnej liczby osób a decyzję zapadają w nim zespołowo w drodze uchwały podjętej większością głosów, organem kolegialnym jest np. Rada Ministrów, natomiast w skład organu jednoosobowego wchodzi jedna osoba a decyzję zapadają jednoosobowo, takim organem jest minister.

centralne i terenowe: są to te organy administracji które obejmują swoim działaniem teren całego kraju zgodnie z przyznanymi im w konstytucji i w innych ustawach kompetencjami. Centralnymi organami są m.in. Rada Ministrów, ministrowie, GUS. Organem terenowym nazywamy taki organ którego kompetencje rozciągają się jedynie na określoną część terytorium państwa, odpowiadający z reguły jednostce podziału administracyjnego(np. województwo).

o kompetencji ogólnej i szczególnej: Wśród organów administracyjnych odróżniamy takie które zajmują się zarządzaniem wszystkimi lub przynajmniej większą ilością dziedzin życia na danym terenie, oraz takie którym podlega tylko jedna dziedzina zarządu państwowego. Pierwsze z nich to organy o kompetencji ogólnej drugie organy o kompetencji szczególnej. Przykładem organu o kompetencji ogólnej jest wojewoda. Natomiast typowym organem kompetencji szczególnej jest minister.

52. Istota stosunku administracyjnoprawnego.

Stosunek administracyjnoprawny - stosunek prawny regulowany przez normy prawa administracyjnego. Powstaje wskutek zaistnienia przesłanek faktycznych lub określonych faktów prawnych. Ustaje z chwilą wydania przez organ administracji publicznej, wiążącego rozstrzygnięcia (pogląd dyskusyjny - zdaniem niektórych badaczy, to właśnie decyzja administracyjna kształtuje stosunek administracyjnoprawny).

Elementy stosunku administracyjnoprawnego:

* Przedmiot stosunku administracyjnoprawnego - musi dotyczyć sfery publicznej i być normowany przez kompetentne organy administracji publicznej, w drodze wydawanych na podstawie prawa, aktów administracyjnych;

* Podmiot stosunku administracyjnoprawnego - obligatoryjnym uczestnikiem stosunku administracyjnoprawnego jest organ administracji publicznej lub podmiot wykonujący jego funkcje. Podmiotami mogą być również, o ile posiadają osobowość prawa administracyjnego, osoby fizyczne lub grupy, osoby prawne, jednostki organizacyjne itp;

* Relacje pomiędzy uczestnikami stosunku administracyjnoprawnego - w przeciwieństwie do stosunku cywilnoprawnego, w którym istnieje domniemanie równości stron, stosunek administracyjnoprawny charakteryzuje się nierównorzędnością jego podmiotów. Oznacza to, że organ administracji publicznej jednostronnie rozstrzyga o prawach lub obowiązkach podmiotów stosunku.

53. Pojęcie aktu administracyjnego i rodzaje aktów administracyjnych.

Akt Administracyjny: to wydawany w postępowaniu administracyjnym jednostronny władczy akt woli organu administracji publicznej rozstrzygający w całości lub części konkretną sprawę co do istoty skierowany do oznaczonego adresata.

rodzaje aktów administracyjnych:

a)Zewnętrzne: zaliczamy te akty które organ administracji publicznej kieruje do innego adresata niż podległy organ administracyjny a więc na zewnątrz poza krąg administracji najczęściej do obywatela jednostki gospodarczej, organizacji społecznej.

b)Wewnętrzny: zaliczamy akty administracyjne kierowane przez organ administracyjny (nadrzędny) do innego organu administracyjnego pozostają wewnątrz administracji- stąd ich nazwa.

c)Deklaratywne: ustala w sposób wiążący że w danej sytuacji wynikają z ustawy dla adresata obowiązki i prawa sam jednak tych obowiązków i praw nie tworzy.

d)Konstytutywny: ma charakter twórczy tworzy on zmienia lub uchyla stosunki prawne. Skutek prawny następuje tu wiec nie z mocy samej ustawy lecz aktu administracyjnego opartego na ustawie.

e)Pozytywne: jest to akt załatwiający sprawę zgodnie z przedstawionym wnioskiem.

f)Negatywne: jest to akt który całkowicie odmawia lub częściowo żądaniu strony. (np. wydanie prawa jazdy).

54. Przesłanki ważności aktu administracyjnego.

Dla ważności aktu administracyjnego muszą być spełnione następujące warunki: musi być wydany zgodnie z obowiązującymi przepisami, przez właściwy organ i we właściwym trybie. Akty administracyjne mogą mieć charakter nakazujący, uprawniający lub zakazujący. W prawie polskim obowiązuje zasada domniemania ważności aktu administracyjnego, co oznacza, że do chwili jego zmiany ma moc obowiązującego prawa.

55. Zasady postępowania administracyjnego.

Zasada prawdy obiektywnej: oznacza ciążący na organie administracyjnym prowadzącym postępowanie obowiązek dążenia do możliwie najwierniejszego odtworzenia rzeczywistego stanu faktycznego na podstawie którego ma nastąpić wydanie decyzji.

Zasada udziału stron: w postępowaniu oznacza że postępowanie administracyjne toczy się przy aktywnym udziale zainteresowanych treścią przyszłej decyzji stron.

Zasada kontroli społecznej: nad postępowaniem administracyjnym wynika z tego że społeczeństwo jest żywotnie zainteresowane w ścisłym przestrzeganiu prawa przy wydawaniu decyzji administracyjnych.

Zasada uwzględniania interesu społecznego i słusznego interesu stron: zmierza do podkreślenia iż organ administracyjny powinien mieć na uwadze z jednej strony interes społeczny z drugiej zaś nie wolno mu dopuścić do naruszenia słusznego interesu uczestnika postępowania.

56. Przebieg postępowania administracyjnego.

Przebieg ogólnego postępowania administracyjnego przed organami administracji publicznej został określony przepisami kodeksu postępowania administracyjnego. Postępowanie administracyjne w określonej sprawie jest wszczynane na żądanie strony lub z urzędu. W celu wyjaśnienia sprawy organ administracji może wykorzystywać różne dowody m.in. dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych, oględziny oraz oświadczenia strony postępowania, w sytuacji gdy przepisy prawa nie wymagają urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego. W trakcie postępowania organ administracji może przeprowadzić rozprawę jeżeli zapewni to przyspieszenie czy uproszczenie postępowania lub jeżeli przyczyni się to do osiągnięcia celu wychowawczego. W niektórych sytuacjach przeprowadzenie rozprawy jest wymagane przepisani prawa. Rozprawa jest to zebranie (posiedzenie), któremu przewodniczy pracownik administracji, a oprócz niego uczestniczą w nim strony postępowania, świadkowie, czy biegli. W toku postępowania administracyjnego organ administracji może wydawać postanowienia, które dotyczą poszczególnych kwestii związanych z postępowaniem (np. postanowienie o przesłuchaniu świadków). Postanowienie nie rozstrzyga nigdy o istocie sprawy, która jest przedmiotem postępowania.

57. Elementy decyzji administracyjnej

Do niezbędnych elementów każdej decyzji należy:

1)oznaczenie organu wydającego decyzję

2)data wydania decyzji

3)oznaczenie stron do których decyzja jest skierowana

4)podstawa prawna decyzji

5)rozstrzygnięcie sprawy(osnowa decyzji)

6)pouczenie o możliwości odwołania terminach i trybie

7)podpis pracownika który w imieniu organu wydaję decyzję(imię nazwisko i stanowisko służbowe)

8)uzasadnienie (w wyjątkowych sytuacjach organ jest zwolniony z tego elementu).

58. Środki odwoławcze od decyzji administracyjnej

Odwołanie:- od decyzji administracyjnej wnosi strona w ciągu 14 dni od ogłoszenia lub doręczenia decyzji. Wnosi się je za pośrednictwem organu, który wydał decyzje, do organu wyższego szczebla lub samorządowego kolegium odwoławczego. Odwołanie nie wymaga specjalnego uzasadnienia wystarczy, żeby z niego wynikało, że strona jest niezadowolona z decyzji i wnosi o odmienne rozstrzygnięcie sprawy. W wyniku wniesienia odwołania następuje wydanie drugiej decyzji w tej samej sprawie przez organ nadrzędny. Organ nadrzędny może zmienić decyzje w części lub w całości, uwzględniając w ten sposób odwołanie strony. Może też decyzje utrzymać, jeśli uzna ją za trafną. Decyzja organu odwoławczego jest ostateczna i nie podlega zaskarżeniu w toku instancji. Uchylenie decyzji ostatecznej może nastąpić tylko w trybie nadzoru, sprawowanego przez organy zwierzchnie nad organami podległymi.

Zażalenie: - przysługuje stronom od zapadających w toku postępowania postanowień, ale tylko w przypadkach wyraźnie wskazanych w kodeksie postępowania administracyjnego. Zażalenie wnosi się w ciągu 7 dni od daty ogłoszenia lub doręczenia postępowania

Wniosek o wznowienie postępowania - jest nadzwyczajnym środkiem odwoławczym. Zmierza on do podjęcia na nowo postępowania, które zostało zakończone wydaniem ostatecznej decyzji. Może mieć ono miejsce tylko w wyjątkowych przypadkach:

*decyzja wydana została w wyniku przestępstwa(np. przekupienia)

*dowody, na których oparł się organ, okazały się fałszywe

*wyjdą na jaw nowe okoliczności, nie znane w chwili wydania decyzji. Wniosek o wznowienia postępowania powinien być złożony w ciągu miesiąca od uzyskania wiadomości o przyczynie uzasadniającej wznowienie.

59. System sądowej kontroli decyzji administracyjnych

Decyzje ostateczne w administracyjnym toku instancji podlegają w zakresie ustalonym w kodeksie postępowania administracyjnego kontroli sprawowanej przez sądy administracyjne z punktu widzenia ich legalności czyli zgodności z prawem. Do kontroli tej dochodzi w przypadku wniesienia skargi na decyzję administracyjną.

Kontrola prawna administracji to:

- badanie zgodności stanu istniejącego ze stanem postulowanym;

- ustalenie zasięgu i przyczyn rozbieżności;

- przekazanie wyników tego ustalenia, a czasem i wynikających stąd dyspozycji zarówno podmiotowi kontrolowanemu, jak i podmiotowi organizacyjnie zwierzchniemu.

60. Zasady administracyjnego postępowania egzekucyjnego

Postępowanie egzekucyjne ma na celu zmuszenie określonej osoby lub jednostki organizacyjnej do wykonania obowiązku wynikającego z aktu administracyjnego. Jeśli np. organ administracji sanitarnej zarządzi kwarantannę postępowanie egzekucyjne zmierza do rzeczywistego izolowania zwierząt lub ludzi. Postępowanie egzekucyjne w administracji nie ma na celu ukarania lecz wymuszenie posłuchu dla poleceń władzy bądź skonkretyzowanych decyzji administracyjnej bądź wynikających bezpośrednio z przepisów.

61. Hierarchia źródeł prawa w Polsce

* Konstytucja,

* ratyfikowane umowy międzynarodowe,

* prawo stanowione przez organizację międzynarodową

* ustawy i rozporządzenia z mocą ustawy,

* rozporządzenia,

* akty prawa miejscowego (na obszarze działania organów, które je ustanowiły).

62. Zasada trójpodziału władzy w Polsce

* władzę ustawodawczą stanowioną obecnie najczęściej przez parlament, który tworzy prawo,

* władzę wykonawczą będącą w rękach króla/monarchy/prezydenta lub rządu, który wprowadza prawo w życie,

* władzę sądowniczą sprawowana przez sądy i trybunały, wydające wyroki na podstawie obowiązującego prawa.

63. Organy władzy ustawodawczej

Sejm: Konstytucja przyznaje dominującą rolę Sejmowi, czyniąc go tym samym najwyższym organem władzy ustawodawczej w RP.

Senat: Senat RP ma stosunkowo niewielkie kompetencje. Ma prawo występować z inicjatywą ustawodawczą, rozpatruje też ustawy uchwalone przez Sejm. Senat może ustawę przyjąć bez poprawek, wprowadzić poprawki lub ustawę odrzucić.

64. Organy władzy wykonawczej

Rada Ministrów

Politykę wewnętrzną i zagraniczną państwa prowadzi rząd - Rada Ministrów, której pracami kieruje prezes Rady Ministrów (Premier). Skład Rady Ministrów proponuje premier przy współdziałaniu prezydenta i sejmu.

Rząd ma prawo inicjatywy ustawodawczej, zapewnia też wykonanie ustaw, a na podstawie udzielonych upoważnień może wydawać rozporządzenia. W gestii rządu leży sporządzenie projektu budżetu państwa oraz zapewnienie jego wykonania.

Prezydent

Urząd prezydenta - głowy państwa został przywrócony w 1989 r. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem RP w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych. Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży bezpieczeństwa i suwerenności państwa. Ma inicjatywę ustawodawczą oraz wydaje rozporządzenia i zarządzenia (niektóre wymagają kontrasygnaty premiera), może skrócić kadencję sejmu, odmówić podpisania ustawy (veto).

65. Organy władzy sądowniczej

Sąd Najwyższy

Sprawuje nadzór w zakresie orzekania nad działalnością:

sądów powszechnych - to sądy rejonowe, wojewódzkie i apelacyjne. Zajmują się sprawami z zakresu prawa cywilnego, karnego, rodzinnego i prawa pracy.

sądów wojskowych - to sądy garnizonowe i okręgowe.

Trybunał Konstytucyjny

Trybunał Konstytucyjny to organ sądowy powołany do rozstrzygania sporów o konstytucyjność działania organów państwa, głównie do kontrolowania zgodności prawa z Konstytucją RP a także formułowanie jego wykładni.

Trybunał Stanu

Organ sądowy, który orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie

66. Pozycja i uprawnienia Prezydenta RP

Urząd prezydenta - głowy państwa został przywrócony w 1989 r. Prezydent jest najwyższym przedstawicielem RP w stosunkach wewnętrznych i międzynarodowych. Czuwa nad przestrzeganiem Konstytucji, stoi na straży bezpieczeństwa i suwerenności państwa. Ma inicjatywę ustawodawczą oraz wydaje rozporządzenia i zarządzenia (niektóre wymagają kontrasygnaty premiera), może skrócić kadencję sejmu, odmówić podpisania ustawy (veto). Jest najwyższym zwierzchnikiem sił zbrojnych. W czasie pokoju sprawuje zwierzchnictwo nad wojskiem za pośrednictwem ministra obrony narodowej, na czas wojny mianuje naczelnego dowódcę sił zbrojnych (na wniosek premiera). Jako reprezentant państwa na zewnątrz ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe, mianuje i odwołuje pełnomocnych przedstawicieli Polski w innych krajach i organizacjach międzynarodowych, ratyfikuje i wypowiada umowy międzynarodowe. Prezydent RP wybierany jest raz na pięć lat w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. Może sprawować władzę maksymalnie przez dwie kadencje. Jest odpowiedzialny tylko przed Trybunałem Stanu.

67. Trybunał Konstytucyjny.

Trybunał Konstytucyjny to organ sądowy powołany do rozstrzygania sporów o konstytucyjność działania organów państwa, głównie do kontrolowania zgodności prawa z Konstytucją RP a także formułowanie jego wykładni. Trybunał Konstytucyjny orzeka:

o zgodności ustaw i umów międzynarodowych (także tych ratyfikowanych) z Konstytucją, o sporach kompetencyjnych między centralnymi konstytucyjnymi organami, o zgodności z konstytucją celów i działalności partii politycznych. Orzeka też o skargach konstytucyjnych, które może wnieść każdy obywatel powołując się na naruszenie jego konstytucyjnych praw i wolności. Piętnastu sędziów wchodzących w skład Trybunału Konstytucyjnego wybiera Sejm na dziewięcioletnią kadencję. Są oni w pełni niezawiśli. Trybunał Konstytucyjny stanowi jedną z formalnych gwarancji praworządności w państwie.

68. Trybunał Stanu.

Organ sądowy, który orzeka o odpowiedzialności konstytucyjnej osób zajmujących najwyższe stanowiska w państwie. Rozpatruje sprawy o naruszenie konstytucji i ustaw czy popełnienie przestępstwa przez: Prezydenta RP, członków rządu, prezesa Najwyższej Izby Kontroli, prezesa Narodowego Banku Polskiego, Prokuratora Generalnego, kierowników urzędów centralnych i innych. Trybunał Stanu może m.in. orzec karę usunięcia z urzędu, zakazu zajmowania kierowniczych stanowisk, utratę czynnego prawa wyborczego, utratę biernego prawa wyborczego, utratę orderów, odznaczeń, tytułów honorowych, a w sprawach o przestępstwa także kary przewidziane w kodeksie karnym. Skład Trybunału Stanu ustalany jest na pierwszym posiedzeniu Sejmu i obowiązuje przez okres kadencji Sejmu. Przewodniczącym z urzędu jest pierwszy prezes Sądu Najwyższego. Jego dwóch zastępców i szesnastu członków Trybunału Stanu wybieranych jest spoza grona Sejmu. Członkowie Trybunału Stanu muszą mieć polskie obywatelstwo, nie mogą być karani sądownie czy być pozbawieni praw obywatelskich, nie mogą być też zatrudnieni w administracji państwowej.

69. Rzecznik Praw obywatelskich

Jednoosobowy organ władzy państwowej, pełniący funkcję ombudsmana. Urząd ten powstał w Polsce z dniem 1 stycznia 1988 roku. Pierwszym rzecznikiem została prof. Ewa Łętowska rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.

70. Podstawowe założenia Traktatu z Lizbony

Zgodnie z uzgodnionym w Brukseli mandatem negocjacyjnym dla Konferencji Międzyrządowej, traktat lizboński nie uchylił dotychczas obowiązujących traktatów, a jedynie wprowadzi do nich odpowiednie rewizje. Do Traktatu o Unii Europejskiej zostanie inkorporowana większość postanowień I części TKE, natomiast w Traktacie ustanawiającym Wspólnotę Europejską znajdą się szczegółowe zasady polityk unijnych (część III TKE).

Tak jak przewidywał traktat konstytucyjny, Unii Europejskiej została nadana osobowość prawna; zlikwidowana została Wspólnota Europejska, jej następcą prawnym jest Unia[10]. W związku z tym nazwa TWE została zmieniona na Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Zniesiony został także system filarowy, jednak pewne odrębności dawnego II i III filaru zostały zachowane. Kompetencje Unii w zakresie wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa zostały poszerzone, chociaż Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nie sprawuje jurysdykcji w tym obszarze). W wyniku przyjęcia traktatu nastąpił podział kompetencji na trzy obszary: zarezerwowany wyłącznie dla Unii (unia celna, reguły konkurencji, polityka pieniężna w strefie euro, zachowanie morskich zasobów biologicznych, wspólna polityka handlowa, umowy międzynarodowe zawierane przez Unię), obszar współdzielony, gdzie prawo Unii nadal jest nadrzędne nad prawem państw członkowskich, ale obszary nieregulowane prawem unijnym i obszary, z których zrezygnowała Unia, np. poprzez wycofanie dyrektyw, pozostają pod kontrolą prawa krajowego, oraz obszar, nad którym wyłączną władzę i pierwszeństwo ma prawo krajów członkowskich. Do traktatu dołączono liczne wyłączenia i uszczegółowienia kompetencji w obszarach polityk współdzielonych, w tym Karty Praw Podstawowych. Usunięte zostały wszelkie postanowienia sugerujące państwowość Unii Europejskiej, takie jak nazwa "konstytucja" czy też artykuły o symbolach Unii (flaga, hymn, dewiza). Zrezygnowano również z nowego nazewnictwa aktów prawnych (ustawa, ustawa ramowa) na rzecz dotychczasowych nazw (rozporządzenie, dyrektywa). Na mocy traktatu został powołany wysoki przedstawiciel Unii ds. zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, który ma za zadanie kierować Europejską Służbą Działań Zewnętrznych. Traktat zlikwidował rotacyjne, półroczne przewodzenie w Radzie Europejskiej kolejno przez szefów państw i rządów krajów UE i ustanawia stanowisko Przewodniczącego Rady Europejskiej, wybieranego na 2,5 letnią kadencję. Sposób przewodniczenia w Radzie Unii Europejskiej nie jest już określony traktatem, lecz określa go decyzja Rady Europejskiej podejmowana większością kwalifikowaną, musi jednak uwzględniać równą rotację państw członkowskich. Wzmocniona została rola Parlamentu Europejskiego, który został wyposażony w nowe kompetencje w dziedzinie prawodawstwa unijnego, budżetu i umów międzynarodowych oraz rola parlamentów krajowych, które zyskały większe możliwości udziału w pracach UE, w szczególności dzięki nowemu mechanizmowi gwarantującemu, że UE będzie podejmować działania jedynie, jeżeli na szczeblu unijnym można osiągnąć lepsze wyniki (zasada pomocniczości). Na mocy traktatu obywatele po raz pierwszy zyskali prawo (pośredniej) inicjatywy w sprawie uchwalenia nowego prawa UE. Traktat głosi, że jeśli uda się zebrać podpisy miliona obywateli ze znacznej liczby państw członkowskich, mogą poprosić Komisję Europejską o przedstawienie projektu w jakiejś sprawie. Obecnie każdy kraj ma w Komisji Europejskiej jednego Komisarza. Traktat lizboński przewiduje, że od 2014 r. w Komisji każdorazowo będą zasiadać przedstawiciele dwóch trzecich państw Unii, a sprawiedliwą reprezentację zapewni system rotacyjny. Ponadto Traktat lizboński zawiera szereg drobniejszych modyfikacji, m.in. wspierane przez Polskę i Litwę postanowienie dotyczące solidarności energetycznej krajów Unii oraz wspierane przez Holandię postanowienia umacniające rolę parlamentów narodowych w stanowieniu unijnego prawa.Traktat lizboński zreorganizował instytucje sądownicze Unii Europejskiej. Odrębne dotychczas instytucje Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich, Sadu Pierwszej Instancji i Sądu do spraw Służby Publicznej zostały połączone w Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w którego skład wchodzą trzy organy sądownicze: Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i Sąd do Spraw Służby Publicznej. Nowy Traktat nie wprowadził fundamentalnych zmian do postanowień obowiązujących Traktatów w kwestiach polityki gospodarczej i walutowej. EBC, który do czasu wejścia w życie traktatu miał status swego rodzaju organu wspólnotowego, otrzymał status prawny instytucji unijnej. W tej sytuacji, EBC uznał za konieczne zachowanie szczególnych właściwości instytucjonalnych EBC oraz Eurosystemu i ESBC. Te szczególne cechy, uwzględniające wszystkie aspekty niezależności, kompetencji nadzorczych EBC oraz jego osobowość prawną, są niezbędne do prawidłowego wykonywania zadań przez Eurosystem. Na mocy nowego Traktatu wszystkie te właściwości zostały zachowane. Na mocy nowego Traktatu, członkowie Zarządu EBC powoływani są przez Radę Europejską kwalifikowaną większością głosów, podczas gdy wcześniej wymagane było w tym celu jedynie wspólne porozumienie rządów państw członkowskich. W traktacie po raz pierwszy określono procedurę wyjścia kraju z Unii. Skonsolidowane wersje traktatów UE, uwzględniających postanowienia Traktatu z Lizbony, zostaną opublikowane po jego wejściu w życie. Nieautoryzowane, skonsolidowane wersje dotychczasowych traktatów zostały wydane w Polsce w marcu 2008 w postaci książek oraz w formie elektronicznej.

---