1)Platon o działalności człowieka i pracy rzemieślnika 1.Platon 4 warstwy społecznych rządzących filozofów miłośników mądrości , strażników obrońców kraju rolników pasterzy i rzemieślników niewolników. Bez rzemieślnika społeczeństwo nie może istnieć i funkcjonować , każdy człowiek ma przeznaczony określony zawód. Rządzący - rządzenia krajem strażnicy do walki w czasie wojny , rolnicy do produkowania żywności , rzemieślnicy do tworzenia pięknych przedmiotów Platon cenił rzemieślników traktował ją jako sprawdzian umiejętności . Praca jest misją społecznym obowiązkiem zaangażowanie w myślenie o świecie rozwiązywanie problemów ludzkich cenił pracę myślową logicznie rozumienie zdaniem Platona dla rządów rozwiązują problem kraju potrzebna jest wiedza filozoficzna. Władca musi wiedzieć wszystko o państwie w tedy będzie sprawiedliwie rządził. Praca to służba państwu jego obroną i bezpieczeństwo. Strażnicy poczucie odpowiedzialności dyscyplina wierności ideałom praca związana była z dużym ryzykiem utraty życia rzemieślnicy była estetyka i funkcjonalność .Uważał że człowiek rozwija się przez całe życie.

a. WYCHOWANIE MŁODYCH POKOLEŃ PRACA NAD SOBĄ GODNIE ZNACZENIE CIERPIENIA. platońskie inspiracje -Była inspiracja grundwiga do stworzenia Wyższej Szkoły Ludowej. U podstaw koncepcji platońskiej leżało przekonanie ze szkoły nic są w stanie zaspokoić aspiracji i potrzeb duchownych młodzieży .Gruntwigo przyczyniał się że placówki stały się nowoczesne zyskały uznanie . Dyrektor powinien uczyć . Pierwsza zasada funkcjonowania uniwersytetów ludowych była Zasada dorosłości-Przyjmowali dorosłych ludzi z aspiracjami . Człowiek dorosły jest w stanie zdobywać potrzebną mu wiedzę. Zasada internatowości-W internacie mieszkali nauczyciele i uczniowie. Zasada żywego słowa czyli prowadzone przez nauczycieli wykłady dyskusje przemówienia słowo dociera do tych sfer osobowości, słowo wyraża takie treści których żaden obraz ani kształt ani dźwięk nie jest w stanie wyrazić. Zasada nadrzędności celów wychowania w stosunku do celów nauczania -Nauczanie ma dostarczyć słuchaczom i ich przygotować do życia piękno prawda czy dobro i sprawiedliwośc czynić go przydatnym do służby państwu. Zasada samokształcenia otworzy im drogę do sukcesu życiowego

b)zasady i metody dydaktyczno-wychowawcze i organizacyjne w grundtvigowskich UL zasada dorosłości - przyjmowaną dorosłą młodzież i ludzi starszych mających aspirację samokształceniowe i autokreacyjnę. Wierzono, że człowiek dorosły jest w stanie i w pełni świadomie zdobywać wiedzę i umiejętności. Człowiek dorosły może mieć silna motywację do nauki, do rozwijania swojej osobowości , do autokreacji zasada internatowości - „to mieszkanie pod wspólnym dachem” codzienne kontakty, wymienianie doświadczeń, tworzyła się swoista wspólnota ideałów, dążeń i planów życiowych.Wspólne mieszkanie kształtowało swoistą tożsamość internatową (wiara w ideały kultury) kształtowały poczucie odpowiedzialności za rozwój i przydatność do społeczeństwa. Zasada żywego słowa - czyli prowadzone wykłady, dyskusje, przemówienia, wygłaszanie referatów, sprawozdań, apele. Słowo żywe oddziaływuje na wszystkie procesy psychiczne: myślenie, pamięć, inteligencję racjonalną, emocjonalną i intuicyjną.Zasada nadrzędności celów wychowania w stosunku do celów nauczania - z przyjęcia tej zasady wynika, że w placówkach tego typu jak: np. UL maja one prawo kształtować osobowość słuchaczy zgodnie z uznanymi ideałami i celami wychowania, że mają prawo ingerować w ich poglądy, postawy i systemy wartości ,że są upoważnione żeby osobowość słuchaczy poprawiać, ulepszać, doskonalić, przygotowywać do życia i pełnienia różnych społecznych ról. Zasada samokształcenia - człowiek własnym wysiłkiem, praca nas sobą, samokontrolą, samowychowaniem, autokreacją tworzy sam siebie. Przyjmując zasadę samokształcenia Grundtving dał wyraz przekonaniu, że ludzie dorośli mają możliwości rozwoju tych cech osobowości które są konieczne w procesie dążenia do szczęścia. Te cechy to: pracowitość, odpowiedzialność, wierność ideałom.

3.oświatowa, wychowawcza, społeczno-kulturalna, gospodarcza i organizatorska działalność ks. Pawła Ksawerego Brzostowskiego jako źródło inspiracji do autokreacyjnej aktywności chłopów, obywateli ”Rzeczpospolitej Pawłowskiej” Paweł Ksawery Brzostowski 1739-1827wykształcony humanista a z wyboru i przekonania duchownym. Zorganizował i ukształtował w latach 1767-1795 Rzeczpospolitą Pawłowską. Historyczna jego zasługa było zniesienie w Rzeczpospolitej Pawłowskiej poddaństwa i nadanie chłopom wolności osobistej i dowiódł, że jeśli się chłopom stworzy ludzkie warunki pracy i życia i uzna ich prawa do zachowania godności i racjonalnego korzystania z wolności obywatelskiej oraz zapewni uzyskanie wiedzy i wykształcenia potrzebnego do pracy w rolnictwie - to będą w stanie tworzyć tyle dóbr ekonomicznych ile potrzeba, aby zapewnić sobie i właścicielowi ziemi dostatek. Utworzenie Rzeczpospolitej Pawłowskiej było przede wszystkim wyrazem urzeczywistnienia fizjokratycznych poglądów Brzostowskiego.Chłopi obywatele Rzeczpospolitej Pawłowskiej dowiedli, że nie tylko są w stanie rozumnie i wydajnie pracować ale także rozwijać swoje życie duchowe, kształcić swoje umysły i charaktery, zaspokajać swoje potrzeby wiedzy i rozwijać się społecznie.

Chłopi umocnili swoje poczucie społecznej i obywatelskiej przydatności.

Ogromny sukces ekonomiczny, społeczny i moralny jaki odniósł Brzostowski tworząc Rzeczpospolitą Pawłowską wiązał się z uznaniem pracy za jedną z naczelnych wartości.

Dokonał aktu uobywatelnienia chłopów i włączenia ich w struktury samorządowe na zasadach pełnowartościowych obywateli i ludzi (przeciwstawił się ;pijaństwu, złodziejstwu)

Stworzył chłopom ludzkie warunki bytu, dobrobyt, poczucie własnej wartości i przydatności do społeczeństwa, możliwość wydajnej pracy i udziału w samorządowych współrządzeniu Rzeczpospolitą.

4.Karol Brzostowski jako twórca Rzeczpospolitej Sztabińskiej i inspirator autokracyjnej aktywności chłopów.Karol Brzostowski 1796-1854r.dokonał aktu społeczno-gospodarczej i kulturowej transgresji i stworzył Rzeczpospolita Sztabińską która była pierwszym tego typu w Polsce kombinatem rolniczo-przemysłowym. W 1819 wydał odezwę do chłopów dóbr sztabińskich w związku z przyznaniem im wolności osobistej i likwidacją pańszczyzny. W latach 1819-1823 wszyscy chłopi zostali oczynszowani a następnie zatrudnieni dodatkowo przy robotach pomocniczych w zakładach przemysłowych. Powstanie i funkcjonowanie Rzeczpospolitej Sztabińskiej jest historycznym dowodem na to, że pełne zaangażowanie człowieka w walkę o społeczny i moralny oraz gospodarczy postęp umożliwia przezwyciężenie tych trudności i barier które ten postęp hamują. Jest dowodem możliwości budzenia twórczych sił polskiego chłopa. Zostało zlikwidowane pijaństwo na terenie tego „minipaństwa” wszyscy się uczyli w szkołach i na kursach.

Pierwszy etap działalności społeczno-gospodarczej Karola Brzostowskiego zakończył się z chwilą wybuchu Powstania Listopadowego.

1.Andragogiczne idee F. Poggelera Najbardziej charakterystyczną -problematykę oświaty i wychowania dorosłych ujmuje przemian cywilizacyjnych, społecznych i ekonomicznych. Ukazuje społeczne skutki kształcenia dorosłych. Dowodzi, że kształcenie i wychowanie jest procesem przedmiotowym, całożyciowym. Jego zdaniem dorośli muszą kształcić się permanentnie, aby nadążyć za rozwojem badań i teorii naukowych.

2.Przedmiot badań andragogiki i jej struktura w ujęciu B. Samolovcera Wg. Samolovcera andragogika jest nauką o kształceniu i wychowaniu dorosłych. Człowiek dorosły przedstawia sobą osobowość wyrazistość poprzez psychofizyczne i socjalne przystosowanie do działalności zawodowej i społ.-politycznej. Struktura andragogiczna jest logiczna i konsekwentna-jest otwarta na powstawanie nowych dyscyplin andragogicznych.

3.Swoistość andragogicznych poglądów H.C.M. Michielse. Polega ona przede wszystkim na tym, że na podstawie bogatych materiałów empirycznych ukazuje integralny związek opieki społecznej jako ruchu i instytucji z rozwojem myśli idei i badań andragogicznych.

4.Andragogiczne poglądy M. S. Knowles'a Knowles ukazuje nieprzydatność, a nawet szkodliwość modelu pedagogicznego dla procesu kształcenia i uczenia się dorosłych oraz uzasadnia konieczność stworzenia modelu andragogicznego. Postawą modelu andragogicznego jest gruntowna wiedza o potrzebach i fazach rozwoju człowieka dorosłego związanych z pełnieniem przez niego różnych ról społecznych.

5.Helena Radlińska 1879-1954

Poglądy autorki na oświatę dorosłych i andragogikę:

- ujmowanie kształcenia dorosłych w ścisłych związkach z warunkami życia życia społecznego w jakich żyją ,pracują odpoczywają , tworzą i rozwijają się dorośli. reprezentuje nurt myślenia o sprawach wychowania dorosłych , w którym bierze pod uwagę fakt że człowiek jest istotą społeczną ima różne powiązania z całokształtem życia społecznego .- Młodość wedle Radlińskiej to wiek między 18 a 25 rokiem życia ,okres kiedy młodzi ludzie staja u progu samodzielnego życia i szukają możliwości realizowania swoich ideałów. - dorośli to cechuje ich określona dojrzałość wyrażająca się w zainteresowaniu nie tylko samą walką o realizacje ideałów ,lecz także wyniki tej walki -najbardziej charakterystyczną cecha życia dorosłych stanowi realność ,które podejmują ,wyraźna i bezpośrednia odpowiedzialność za czyny.- ludzi dorosłych charakteryzuje to, ze biorą odpowiedzialność za dzieci którym dali życie i za przyszłość generacji, to poczucie odpowiedzialności za losy przyszłej generacji prowadzi do rozwoju ludzi dorosłych zainteresowań ,obejmujących treść życia , ideały cele i dążenia młodego pokolenia. - ukazuje ścisłą zależność treści i zakresu zainteresowań człowieka dorosłego ,jego rozwoju duchowego oraz warunków jego bytu , życia rodzinnego. - najcenniejszą cechę uznaje życzliwe przyglądanie się różnicy pokoleń ,rodzicielski stosunek do biologiczne odnowy życia- uważa że podstawowym celem działalności wychowawczej z dorosłymi jest przygotowanie ich do współżycia i dialogu międzypokoleniowego uwrażliwienie ich na potrzeby i odmienności pokolenia córek ,synów, wnuków, na uczenie się mądrego rozumowania ich aspiracji i zachowań.- praca wychowawcza wśród dorosłych wiąże w ten sposób pokolenie historycznej wzmaga jego siły ,bez niej niemożliwe jest wychowanie dzieci i młodzieży- zdaniem Radlińskiej ludzie dorośli są zróżnicowani pod względem fizycznym i psychicznym maja odmienne zainteresowania potrzeby i warunki życia - uważa że wychowanie dorosłych wiąże się w silniejszym stopniu niż wychowanie dzieci z przebudowa społeczną i kulturalna- uważa że każdy człowiek jest twórcą własnego życia i życia innych- wychowanie dorosłych ma polega na przygotowaniu ludzi do mądrego i twórczego korzystania z dorobku kulturalnego i cywilizacyjnego ludzi dorosłych - głównym celem wychowania jest rozwój i szczęście ludzi.

6 Tadeusz Kotarski 1886-1981 ujmował andragogikę jako naukę humanistyczną; dostrzegł słabości nauk o wychowaniu -dla poglądów andragogicznych jest uznanie przez całe życie plastyczności człowieka ,jego zdolności do rozwoju , wzbogacania osobowości pogłębiania wrażliwości i reakcji na świat - uważa że wszelkie szanse społeczne i naukowe otwierają się przed pedagogiką jeśli obejmuje ona swoim poznaniem problematykę ludzi dorosłych i możliwości ukształtowania się nowej dyscypliny naukowej - andragogiki. - wychowanie dorosłych w ujęciu Kotarskiego to czynienie ludzi coraz bardziej kulturalnymi, wprowadzenie człowieka w świat kultury , przygotowanie go do konsumpcji i twórczości kulturalnej. - wskazuje na potrzebę otwarcia wychowania dorosłych na filozofii kultury, ukazując w niej istotę tkwiących wartości i drogi dochodzenia do nich za pomocą oddziaływania wychowawczego.- wychowanie dorosłych zatem w ujęciu Kotarskiego jest wprowadzeniem ich w świat duchowych lub materialnych wartości.- w kształceniu i wychowaniu dorosłych szczególne znaczenie ma synteza specjalizacji i integracja wiedzy - warunkiem skuteczności i siły oddziaływania wychowawczego nauczyciela na dorosłych uczniów jest jego przekonanie o słuszności głoszonych przez niego poglądów.

7. Andragogika rolnicza w ujęciu Cz. Maziarza 1924- 1976 twórca nowej dyscypliny naukowej andragogiki rolniczej jego zdaniem andragogika rolnicza jest częścią składową andragogiki ogólnej. - według Cz. Maziarza andragogika rolnicza jest teorią kształcenia i rolniczego wychowania młodzieży i dorosłych.;autor podkreśla jedność kształcenia i wychowania - w koncepcji Maziarza przedmiotem andragogiki rolniczej jest teoria kształcenia i wychowania zarówno młodzieży pracującej jak i dorosłych .podstawa wyróżnienia przedmiotu badan nie jest tylko wiek ,ale udział w pracy rolniczej kształtującej osobowość ludzką -do zadań poznawczych i społecznych andragogiki zalicza budowanie naukowych doradztwa rolniczego i pozaszkolnej oświaty rolniczej- dzięki naukowym podstawom proces dokształcania i doskonalenia ,wychowania rolników bez względu na wiek może stać się bardziej efektywny, racjonalny i zgodny z potrzebami społecznymi - andragogika rolnicza ma te teorię tworzyć ,rozwijać opracowywać zasady jej twórczego stosowania w praktycznej działalności oświatowej.- w oglądach Maziarza na zadania poznawcze andragogiki rolniczej jest to że upowszechnianie wiedzy rolniczej traktuje on jako, czynnik sprawczy postępu w rolnictwie i postuluje , uważa że trzeba badać efektywność pozaszkolnej oświaty rolniczej - za najważniejsze zadanie andragogiki rolniczej uznaje poznawanie naukowe prawidłowości nauczania i wychowania dorosłych rolników w systemie pozaszkolnym i budowanie na tej podstawie metodyki pracy oświatowej w rolnictwie.

8. Teoria samokształcenia Józefa Półturzyckiego- samokształcenie jest procem oświatowym, stylem życia o charakterze aktywnego poznawania świata i siebie .doskonalenia swej osobowości we wszystkich dziedzinach kształcenia i wychowania-- zdaniem jego samokształcenie umożliwia ludziom dorosłym dzięki ich indywidualnej aktywności ci ,zdobywanie wiedzy na różnych poziomach ,nawet wiedzy specjalistycznej ,na poziomie akademickim. - akcentuje fakt że samokształcenie obejmuje całą osobowość jej stronę moralną , społeczną , estetyczną fizyczna a nie tylko umysłowa - samokształceni e jest swoistą odpowiedzią jednostki ludzkiej na oczekiwania sytuacje i wymagania środowiska społecznego- samokształcenie dokonuje się we wszystkich dziedzinach życia społecznego i kultury i ma wpływ nie tylko na człowieka ale i na rozwój gospodarki i kultury.- samokształcenie pomaga we wszechstronnym rozwoju człowieka zgodnego z jego systemem wartości.-zdaniem Półturzyckiego analiza doświadczeń różnego typu ludzi uprawiających samokształcenie umożliwia zrozumienie wartości prawidłowości procesu zdobywania wiedzy i uczenia się ról społecznych.- ważne jest stwierdzenie Półturzyckiego że samokształcenie jest prowadzone przez podmioty świadome celów tego procesu, to ukazuje jego wartość edukacyjną i autokreacyjną - samokształcenie obejmuje całą osobowość i wiąże się z różnymi dziedzinami życia społecznego i kultury.

9.Z WIATROWSKIEGO ,,PODSTAWY PEDAGOGIKI PRACY `'JAKO CENNE ŻRÓDŁO WIEDZY I INSPIRACJI DLA BADAŃ ANDRAGOGICZNYCH Dzieło Zygmunta Wiatrowskiego, jakim jest podręcznik pt. Podstawy pedagogiki pracy”, prezentuje dorobek tej subdyscypliny pedagogicznej, jest imponującym przykładem całościowego, wnikliwego i specjalistycznego ujęcia tej problematyki i ukazania potrzeby i perspektyw rozwoju tej nauki.

Dla andragogiki pracy szczególne znaczenie mają rozważania autora poświęcone analizie pedagogiki pracy jako dyscypliny pedagogicznej. Autor tej fundamentalnej pracy charakteryzuje przedmiot, zadania i działy pedagogiki pracy, miejsce pedagogiki pracy wśród innych nauk pedagogicznych i nauk o pracy i jej idee przewodnie.

Sięga też do historycznych prototypów rozważań o pracy i wychowania do pracy.

Autor omawianej pracy wyodrębnia działy pedagogiki pracy, odpowiadające kolejnym etapom życia człowieka, obejmujące kształcenie i wychowanie przedzawodowe, kształcenie prozawodowe, kształcenie zawodowe oraz kształcenie ustawiczne dorosłych.

W omawianej pracy Zygmunta Wiatrowskiego ważne miejsce zajmuje rozdział poświęcony teoretycznym i metodologicznym podstawom pedagogiki pracy. Charakteryzuje w nim autor podstawowe formy działalności człowieka oraz najważniejsze powinności człowieka dorosłego; pracę jako podstawową kategorię pedagogiki pracy; zawód i pracę zawodową jako formy aktywności ludzi; kwalifikacje i kompetencje zawodowe współczesnego pracownika ;czynności człowieka, umiejętności ogólne i zawodowe jako wynik edukacji i samokształcenia, a także szczególnie ważne dla andragogiki pracy-zagadnienie kształtowania oraz funkcjonowania struktury czynności, umiejętności i kompetencji zawodowych człowieka.

Z. Wiatrowski charakteryzuje główne nurty działań edukacyjnych związanych z celami kształcenia ustawicznego, teoretyczne i metodyczne podstawy kształcenia ustawicznego, istotę i zadania tego typu działalności, obszary kształcenia ustawicznego, zadania tego rodzaju edukacji w okresie stabilizacji gospodarczej oraz proces dokształcania, przekwalifikowania i samokształcenia pracowników.

Z. Wiatrowski zwraca uwagę na czynniki warunkujące proces humanizacji pracy i ich znaczenie przekształcające pracę z wartości instrumentalnej w wartość autoteliczną. Zalicza do nich: nowe struktury gospodarcze; nowe problemy edukacyjne załogi; funkcjonowanie służb pracowniczych. Omawiany tu autor wymienia i charakteryzuje trudności realizacji humanizacji pracy. Zalicza do nich: trudności związane ze strukturą załogi: trudności związane z cechami osobowości pracowników, powołanych do prowadzenia działalności humanizacyjnej.

Niezwykle cenne są rozważania Z. Wiatrowskiego dotyczące zagadnień kształcenia i wychowania przedzawodowego, prozawodowego i zawodowego. Dla andragogiki pracy inspirujące są koncepcje i teorie kształcenia zawodowego. Autor ten definiuje pojęcie kształcenia zawodowego, historyczne formy tego typu działalności, proces kształcenia zawodowego, warunki jego realizacji, wyniki oraz wychowawczą działalność szkoły zawodowej.

Dla andragogiki pracy pojęcie przydatności zawodowej jest pojęciem kluczowym, gdyż warunkuje nie tylko sprawność zawodową, stabilizację w zawodzie, perspektywy mistrzostwa i awansu, ale także poczucie bezpieczeństwa socjalnego i wiarę we własne siły. Przydatność zawodowa wyzwala także tendencje do uprawiania autokreacji zawodowej. Przydatność zawodowa jest funkcją posiadania i rozwoju zdolności, przygotowania i zaangażowania w proces doskonalenia swoich umiejętności.

III.ZADANIA BADAWCZE ANDRAGOGIKI OGÓLNEJ I PRZYKŁADOWYCH ANDRAGOGIK SZCZEGÓŁOWYCH.

1.ZADANIA POZNAWCZE ANDRAGOGIKI OGÓLNEJ Do podstawowych zadań andragogiki ogólnej należy tworzenie metodologicznych podstaw do badań dla subdyscyplin andragogicznych. W związku z tym nauka ta rozpatruje przede wszystkim możliwości badania procesu wychowania dorosłych ,określania warunków ich efektywności, opracowywania założeń, procedur i metod oraz technik badawczych.

Andragogika ogólna przede wszystkim analizuje i definiuje podstawowe pojęcia andragogiczne służące do opisu rzeczywistości oświatowej i wychowawczej i określa ich przydatność do formułowania problemów badawczych.

Nauka ta określa możliwości i granice wychowania dorosłych, specyfikę tego procesu, jego uwarunkowania, organizację, treść, systemy, metody i formy realizacji.

Nauka ta bada i określa czynniki determinujące proces wychowania dorosłych, charakteryzuje jego różne dziedziny i odmiany, wyjaśnia prawidłowości przewidywania jego skutków. Nauka ta opracowuje zasady tworzenia narzędzi badań andragogicznych i stosowania ich w praktyce. Precyzuje zasady budowania koncepcji badań andragogicznych i opracowywania narzędzi/arkuszy obserwacji, ankiet, kwestionariuszy wywiadu, testów osobowościowych.

Andragogika ogólna ukazuje także związek badań andragogicznych z dorobkiem innych nauk społecznych i humanistycznych tego typu jak: psychologia człowieka dorosłego.

Andragogika ogólna ustala zasady i metody korzystania z dorobku nauk społecznych i humanistycznych, uwzględnia ustalonych przez te nauki faktów respektowania wykrytych przez nie prawidłowości, spożytkowania ich doświadczeń metodologicznych.

Andragogika ogólna inspiruje także badania tych dziedzin i rodzajów wychowania dorosłych, które są podstawą rozwoju andragogik szczegółowych/andragogika pracy, uczestnictwa w kulturze, aktywności społecznej, życia rodzinnego, turystyki itd.

Andragogika ogólna ustala potrzeby, zasady i metody badania różnych rodzajów aktywności i sytuacji dorosłych i ich wpływ na proces wychowania i kształtowania ich osobowości.

2.PROBLEMATYKA BADAWCZA PRZYKŁADOWYCH ANDRAGOGIK SZCZEGÓŁOWYCH. Andragogika wyodrębniła się z nauk pedagogicznych, określa swój podmiot, problematykę i metody badań w XX wieku. Stało się to na skutek narastania społecznej konieczności przygotowania ludzi dorosłych do funkcjonowania w różnych rolach społecznych, zawodowych i rodzinnych. Powstał problem optymalizacji funkcjonowania człowieka dorosłego w procesie pracy, w życiu społecznym i osobistym. Andragogika ogólna wyszła naprzeciw tym społecznym oczekiwaniom i pojęła tak istotne problemy, jak zagadnienie wychowalności człowieka dorosłego, jego możliwości uczenia się, rozwoju przez całe życie, jego przystosowania do wymagań współczesnej cywilizacji, gospodarki i kultury, twórczej antycypacji, jego umiejętności twórczego rozwiązywania coraz trudniejszych i skomplikowanych problemów społecznych, naukowych, technicznych, ekonomicznych i moralnych.

Przedmiotem badań wszystkich dyscyplin andragogicznych jest człowiek dorosły, jego rozwój, relacje ze światem, jego edukacja i autokreacja, jego działalność w określonej dziedzinie rzeczywistości.

Andragogiki szczegółowe badają te trzy aspekty istnienia człowieka dorosłego: kim on jest w określonych warunkach pracy, życia społecznego i rodzinnego, kultury, gospodarki, cywilizacji;kim on się staje pod wpływem wychowania i autokreacji.

Andragogika pracy ujmuje człowieka dorosłego z punktu widzenia jego sytuacji i zachowania w procesie pracy ukierunkowanej nie tylko na cele produkcyjne, ale także na wartości edukacyjne. Andragogika pracy bada zatem , jakie cechy osobowości ludzi dorosłych powstają w warunkach pracy przydatnej dla społeczeństwa/respektującej prawa rynku/

Andragogika przemysłowa uwzględnia specyficzne warunki pracy w różnych dziedzinach przemysłu/przemysł górniczy, stoczniowy, elektroniczny i inne/i projektuje takie modele procesu pracy, które sprzyjałyby jej wysokiej wydajności, zadowoleniu z pracy, rozwojowi osobowości, podnoszeniu poziomu profesjonalizacji pracy i kultury współżycia w zakładzie pracy.

Andragogika rolnicza bada szczegółowe warunki pracy w rolnictwie uwzględniając ich zróżnicowanie w indywidualnych małych, średnich i dużych gospodarstwach. Bada, opisuje i analizuje możliwości ich praktycznego wdrażania do działalności rolników.

Andragogika szkolna bada możliwości przygotowania nauczycieli i działaczy oświatowych do tworzenia takich koncepcji, programów i metod pracy, które umożliwiałyby im twórcze działanie, rozwijanie uzdolnień dzieci i młodzieży i skuteczne realizowanie społecznych i kulturowych ideałów edukacyjnych.

Andragogika działalności kulturalnej bada możliwości tworzenia takich warunków pracy artystycznej, które sprzyjałyby łączeniu pasji twórczej ze służbą społeczeństwu.

Andragogika samokształcenia bada możliwości optymalizowania, unowocześniania i humanizowania tego procesu, możliwości oparcia go na takich wartościach i motywach, jak: dążenie do znaczenia, do bycia sobą, do zachowania indywidualności, do doskonałości, do transgresji.

Andragogika wojskowa bada funkcjonowanie ludzi dorosłych w wojsku, ich umiejętności przystosowania się do roli żołnierza, ograniczenia swojej indywidualności na rzecz dyscypliny wojskowej, podporządkowanie się dowódcom, współdziałania w realizacji zadań szkoleniowych.

Andragogika zdrowia bada możliwości wychowania dorosłych zgodnie z zasadami higieny osobistej, fizjologicznej i psychologicznej, z zasadami biologii.

3.ZACHOWANIA TRANSGRESYJNE DOROSŁYCH JAKO PRZEDMIOT BADAŃ DYSCYPLIN ANDRAGOGICZNYCH Zachowanie transgresyjne charakteryzuje się dążeniem człowieka do przekraczania granic swoich możliwości rozumienia rzeczywistości i jej zmieniania zgodnie z wyobrażonymi wartościami, celami i ideałami. Jest to proces przechodzenia od potencjalnych, zakodowanych w świadomości i podświadomości człowieka potrzeb, wyobrażeń o szczęściu postępie i rozwoju do tworzenia rzeczywistych rzeczy, idei, pomysłów ,rozwiązań, instytucji i urządzeń służących realizacji tych właśnie wyobrażeń o doskonaleniu świata i siebie samego.

Uprawianie dyscyplin andragogicznych wymaga właśnie przyjęcia założenia, że edukacja racjonalnie zaprogramowana i realizowana może pomóc ludziom w uzyskaniu zdolności do realizowania swoich potencjalnych możliwości, potrzeb, aspiracji i tworzenia odpowiadających im wytworów nauki, sztuki i techniki, ustrojów społecznych, systemów ekonomicznych, stylów życia. To właśnie założenie leży u podstaw transgresji, rozumianej jako proces przekraczania granic intelektualnych,społecznych,moralnych,kulturowych,emocjonalnych,politycznych i estetycznych istniejących w rzeczywistości i tworzenia nowych rzeczy i idei będących udoskonaleniem starych lub kreowaniem zupełnie odmiennych bytów.

Podstawowym pojęciem psychologii transgresji jest pojęcie ludzkiej aktywności, podmiotowości, sprawdzania się w każdej sytuacji życiowej, przekształcania świata zgodnie ze swoimi wyobrażeniami o humanizmie i racjonalizmie. to pojęcie ma także duże znaczenie dla andragogiki która projektuje cele, ideały, treści, zasady, formy i metody kształcenia i wychowania, samokształcenia i samowychowania człowieka dorosłego.Na jego podstawie możliwe staje się zbudowanie koncepcji spójnego systemu edukacji dorosłych łączącego kształcenie i samokształcenie, wychowanie i samowychowanie i głęboko i twórczo pojęta autokreacja.

Dla nauk andragogicznych niezwykle istotne jest także założenie transgresyjnej koncepcji człowieka, wedle której proces realizowania przez ludzi ich potencjalnych możliwości jest nie tylko spontaniczny,

lecz jest także wynikiem oddziaływania czynników społecznych i kulturowych oraz rezultatem wpływu edukacji samokształcenia i samowychowania. Wykrycie związku procesu edukacji i autoedukacji z zachowaniem transgresyjnym człowieka jest ważnym zadaniem andragogiki ogólnej i jej subdyscyplin.

Z analizy istoty transgresyjnej koncepcji człowieka andragogika wyprowadza ważny wniosek stwierdzający że samopoznanie własnych potencjalnych możliwości i potrzeb jest podstawowym warunkiem ich twórczej realizacji.

Dla andragogiki ważne jest zawarte w psychologicznej koncepcji człowieka transgresyjnego twierdzenie, że dążenie do zmiany doskonalenia świata i siebie samego, twórczości-jest ważną cechą natury ludzkiej.

W działalności społecznej dorosłych szczególnie wyraźnie uwidacznia się transgresyjny charakter natury ludzkiej i prawdziwość tez psychologicznej koncepcji człowieka transgresyjnego. W tej właśnie działalności ludzie dorośli realizują swoje marzenia o postępie, swoje wyobrażenia o porządku, bezpieczeństwie i ładzie, swoje potrzeby wymiany poglądów i tworzenia wspólnot kulturowych

IV. Andragogika pracy

1.Aksjologiczne podstawy andragogiki pracy Proces przygotowania ludzi dorosłych do pracy i jej efektywnego, czasem nawet twórczego wykonywania i doświadczania satysfakcji z jej porządnego realizowania opiera się na uznaniu określonych wartości i urzeczywistnianiu. Przede wszystkim na założeniu filozofii, że człowiek jest najwyższą wartością i praca ma wyrażać to, co służy ludziom tzw. eksterioryzacja osobowości. Proces przygotowania ludzi do pracy musi w maksymalnym stopniu uwzględniać podmiotowość człowieka, jego prawa do rozwoju, zadowolenia, szczęścia, sukcesu.

Aksjologiczną podstawą procesu przygotowania dorosłych do pracy wydajnej, satysfakcjonującej, dobrze zorganizowanej, opłacalnej, pożytecznej, rozwijającej osobowość pracownika jest praca jako wartość.

Andragogiczna teoria przygotowania dorosłych do pracy musi zatem wskazywać na konieczność i uzasadniać potrzebę uwzględniania w procesie pracy wartości ekonomicznych, społecznych, przyrodniczych i psychologicznych, związanych

z funkcjonowaniem osobowości w procesie pracy.

Do najważniejszych wartości wskazanych przez andragogikę pracy, należy zaliczyć: rozwój osobowości pracownika dokonujący się w procesie pracy; rozwój myślenia i wyobraźni twórczej, rozwój umiejętności profe¬sjonalnych, rozwój potrzeb duchowych (nadają godność i głęboki społeczny, ekonomiczny i kulturowy sens); środowisko naturalne,

Dla kształtowania się aksjologicznych podstaw andragogiki pracy, cenne są także idee i wskazania takich nauk, jak: estetyka czy filozofia piękna. Andragogika pracy musi zatem projektować takie ideały, cele i za¬dania wychowawcze, aby przygotować dorosłych do tworzenia i prze¬żywania piękna własnej i cudzej pracy, aby aspekt estetyczny był trak¬towany tak samo jak aspekt utylitarny. =Szczególne znaczenie dla rozwoju myślenia andragogicznego o pracy ludzkiej i przygotowania do jej skutecznego wykonywania ma głębokie odczytywanie tych wartości, które przyczyniają się do zado¬wolenia z pracy. =Zrozumienie i realizowanie tych wartości w procesie przygotowania dorosłych do wydajnej i twórczej pracy, przyczynić się może do trakto¬wania pracy ludzkiej jako terenu samo aktualizacji i samorealizacji.

Andragogika pracy postuluje zatem tworzenie takich systemów i programów kształcenia i wychowania zawodowego, które umożliwiają odkrywanie humanistycznych i społecznych walorów wykonywanej pracy.

Do cennych wartości konstytuujących aksjologiczne podstawy andragogiki pracy zaliczyć można: społeczną wrażliwość i pragnienie służenia swoją pracą społeczeństwu i konkretnym ludziom. Wrażliwość społeczna i moralna jest tą wartością, która mobilizuje ludzi do zachowań altruistycznych i heroicznych i umożliwia im odkrywanie sensu ich pracy zawodowej. - szacunek dla człowieka i wytworów jego pracy. Szacunek dla człowieka znajduje wyraz w takich zachowaniach i postawach, jak uznanie praw i obowiązków pracowniczych (np. tworzenie warunków sprzyjających zachowaniu tożsamości, indywidualności i kreatywności)- poczucie społecznej odpowiedzialności za wartość wykonywanej pracy zawodowej, produkcyjnej lub usługowej. Każda praca ludzka choć w różnym stopniu ma wymiar społeczny, zaspokaja potrzeby określonych jednostek i grup społecznych, wzbogaca ich życie i warunki egzystencji, ułatwia im wykonywanie różnych obowiązków i zadań.- sprawność i innowacyjność działania zawodowego, na którą jest szczególne zapotrzebowanie społeczne (pracodawca poszukuje, w celu zatrudnienia, osoby odpowiedzialne i kreatywne)- zaangażowanie w proces pracy. Stosunek do pracy może być odpowiedzialny, lekceważący, zdyscyplinowany, formalny i zaangażowany. Wartość ta doprowadza do wzrostu kwalifikacji, specjalizacji i zamiłowania.- przekonanie o tym, że wykonywana p[raca rozwija zdolności danego pracownika i umacnia jego pozycję zawodową w zakładzie pracy. Świadomość własnego rozwoju jest nie tylko źródłem zadowolenia z pracy, lecz przede wszystkim jest czynnikiem wpływającym na rzeczywiste podnoszenie poziomu kwalifikacji i aspiracji zawodowych dorosłych.- dążenie do wysokiej konsumpcji dóbr materialnych i kulturowych. Jest to, jak twierdzą ekonomiści jedna z naczelnych wartości regulujących aktywność i zaangażowanie zawodowe dorosłych.

Do ważnych zadań z andragogiki pracy w dziedzinie kształtowania jej aksjologicznych podstaw należy właściwe ulokowanie pracy całokształcie i hierarchii wartości dorosłych ludzi.

2. Integralny rozwój człowieka i autokreacja w perspektywie andragogicznej.

Charakterystyka integralnego rozwoju człowieka Integralny rozwój człowieka obejmuje: organizm, uzdolnienia, wolę, emocje, uczucia, inteligencję, charakter i temperament. Istota tego rozwoju polega na kształtowaniu się umiejętności przystosowania się do warunków przyrodniczych, społecznych, kulturowych, demograficznych i cywilizacyjnych. Kryteria rozwoju człowieka: siła, wytrzymałość, odporność na trudne sytuacje, zdolności przystosowawcze i twórcze, pojemność i trwałość pamięci, sprawność, adekwatność, logika myślenia, bogactwa wyobraźni, intensywność przeżywania różnych sytuacji życiowych, siły woli, kierowani swoim temperamentem itp. Integralny rozwój człowieka obejmuje wszystkie procesy psychofizyczne i wszystkie aspekty osobowości człowieka, jego potrzeby, doświadczenia, zainteresowania, uczucia, systemu wartości, przekonania i światopoglądy, zamiłowania i pragnienia, sposoby rozwiązywania zadań i problemów życiowych. Integralny rozwój człowieka analizowany z perspektywy andragogicznej, jest uwarunkowany zarówno oddziaływaniem instytucji oświatowych, jak i wpływem wychowania, a przede wszystkim samowychowania a także takim czynnikiem, jakim jest autokreacja.

Autokreacja jako czynnik i składnik integralnego rozwoju człowieka Jest tym mechanizmem fizjologicznym i psychicznym, który ułatwia usuwanie wad i utrwalanie pozytywnych cech osobowości. Autokreacja pobudza proces integralnego rozwoju człowieka, gdyż: pomaga mu w zrozumieniu szansy samopoznania i autoedukacji; skłania do pracy nad sobą; uwrażliwia człowieka na potrzebę swego rozwoju; zachęca do podejmowania prób doskonalenia swojej osobowości; skłania do refleksji nad własnym życiem; uczy odkrywania atrakcyjnych wzorów autokreacji; ukazuje człowiekowi pozytywne skutki samowychowania;

Autokreacja, uprawiana zgodnie z zasadami opracowanymi przez andragogikę, pomaga w prawidłowym przebiegu integralnego rozwoju człowieka. Umożliwia opanowanie: sztuki kierowania swoimi emo¬cjami; umiejętności łączenia, w procesie postrzegania rzeczywistości, uczuć, myśli i decyzji; uczenia się zdolności ukierunkowywania swo¬jego rozwoju na humanistyczne cele i zadania.

Autokreacja, jako składnik integralnego rozwoju człowieka, nadaje temu procesowi indywidualny charakter i znaczenie zarówno dla jed¬nostki, jak i dla zbiorowości. Dzięki udziałowi autokreacji w integral¬nym rozwoju człowieka proces ten rozwija to, co w człowieku jest najważniejsze: myślenie, wyobraźnię twórczą i poczucie własnej war¬tości.

Autokreacja ujmowana w andragogicznej perspektywie - Autokreacja jako przedmiot badań andragogicznych jest postrzega¬na jako ten rodzaj samokształtowania jednostki ludzkiej, który umoż¬liwia jej integralny rozwój właśnie dlatego, że dokonuje się ona we wszystkich warstwach osobowości człowieka: w warstwie świadomo¬ści intelektualnej; inteligencji emocjonalnej; woli; myślenia; i w war¬stwie charakterologicznej.

Niepowtarzalność ludzi-rodzi potrzebę indywidualizowania koncepcji, metod, form i technik auto-kreacji.

Swoistość autokreacji manifestuje się w tym, że opiera się na osobistych motywacjach danych osób, skłaniających ich do pracy nad sobą i bycia lepszym. Do ważnych motywów uczestnictwa w procesie autokreacji, jak wynika z badań, jest potrzeba bycia pożytecznym, tworzenia potrzebnych społeczeństwu rzeczy i idei, instytucji i ruchów społecznych.

3. Autokreacja dorosłych jako źródło inspiracji dla określenia przed¬miotu badań andragogiki pracy- Autokreacja dorosłych dokonuje się w różnych dziedzinach życia ludzkiego w życiu rodzinnym, w pracy, w działalności społecznej, w aktywności turystycznej i sportowej, w uczestnictwie w kulturze, w twórczości artystycznej, naukowej i technicznej. Szczególne znaczenie ma autokreacja w dziedzinie pracy zawodo-wej.

Autokreacja zawodowa- to: dzia¬łalność racjonalizatorska, ulepszająca metody, techniki i organizację pracy; aktywność zmierzająca do głęb¬szego rozumienia społecznej wartości wykonywanej pracy, jej presti¬żu, jej dziejów, możliwości i szans jej modernizacji, ulepszenia i udo¬godnienia;ciągłe poszukiwanie nowych kon¬cepcji pracy;proces pogłębiania rozumienia swoich możliwości pracy twór¬czej

Najważniejszą cechą autokreacji zawodowej dorosłych jest właśnie to, że dzięki niej praca nabiera charakteru twórczego, rozwija zdolno¬ści człowieka i przyczynia się do tworzenia oryginalnych i pożytecz¬nych rzeczy, idei, rozwiązań, urządzeń i wartości.

Autokreacja dorosłych obejmuje całą ich osobowość, umysł, wolę, inteligencję itp.,

z tych względów andragogika pracy bada właśnie różne cechy, strony i struktury osobowości dorosłych, powstające w procesie auto-kreacji i wywierające wpływ na ich funkcjonowanie w pracy.

Autokreacja człowieka dorosłego może pomagać w uczeniu się dyscypliny i odpowiedzialności za jakość wykonywanej pracy. Ten proces może także służyć kształtowaniu takich cech osobowości, które umożliwiają odkrycie humanistycznych walorów wykonywanej pracy i jej emocjonalnej waloryzacji. Może także pomagać w rozwijaniu ta¬kiej właściwości, jaką jest zamiłowanie do pracy zawodowej.

Autokreacja człowieka dorosłego dotyczy także sfery intelektual¬nej. Szczególnie ważne jest kształtowanie takich cech, jak: zdolność twórczego, samodzielnego, odkrywczego oraz systemowego myśle¬nia; zdolność przewidywania skutków swojego działania.

Przedmiotem zainteresowania i badań andragogiki pracy jest wpływ autokreacji na siłę i po¬ziom zainteresowania człowieka dorosłego wykonywanym zawodem: konsekwencje tego zainteresowania, wzrost wydajności pracy i zwiększenie jej twórczego charakteru. Jest nim także realizowany w ramach autokreacji proces kształtowania się indywidu¬alności i pielęgnowania jej określonych cech.

Andragogika bada, które cechy osobowości, związane z indywidu¬alnością człowieka, funkcjonują w procesie pracy i jakie właściwości tworzą się właśnie w procesie autokreacji.

4.Autokreacja zawodowa jako przedmiot badań andragogiki pracy

Istota, swoistość i kierunki badań andragogiki pracy w poglądach Tadeusza Nowackiego Zdaniem tego uczonego: „andragogika pracy zawiera badania i analizę osobowości pracownika i jej rozwoju ze względu na udział w pracy”. Omawiany autor przedsta¬wia 10 obszarów badań andragogiki pracy.

Pierwszy obszar badawczy obejmuje teleologię andragogiki pracy, a więc badania nad celami kształcenia i samokształcenia zarówno jed¬nostek, jak i zespołów. Drugi obszar problemowy dotyczy, zdaniem tego andragoga, za¬gadnień zawodoznawstwa. Dla andragogiki pracy najważniejsze znaczenie mają badania nad zmiennością zawodów. Badania te są jedną z podstaw doradztwa zawodowego.Trzeci obszar dotyczy opracowania charakterystyk zawodowych i dokumentacji pedagogicznych. Czwarty zagadnień wychowawczych, piąty obszar problemowy - przygotowania materiałów dla nauczycieli. Szósty - fenomenologii - form kształcenia i doskonalenia. Siódmy - środowiska materialnego form kształcenia. Ósmy - zagadnienia skuteczności procesów doskonalenia i kształcenia. Dziewiąty - zagadnienia funkcjonowania nauczycieli szkół dla dorosłych. Dziesiąty - problematyki metodologii badań andragogiki pracy.

Autokreacja zawodowa jako przedmiot badań andragogiki pracy Wg Nowackiego centralnym zagadnieniem andragogiki pracy jest analiza rozwoju osobowości człowieka i jej rozwoju pobudzanego udziałem w pracy i działalności w czasie wolnym.

Do zadań badawczych andragogiki pracy dotyczących autokreacji zawodowej można zatem zaliczyć takie cele i zagadnienia, jak: motywacja i kryteria wyboru określonego zawodu i kierunku kształcenia (tradycja rodzinna, społeczny prestiż pracy).

Andragogika pracy może badać przebieg procesu dostosowywania przez człowieka swojej osobowości do wymagań społecznych i jednoczesnego dążenia do zachowania pielęgnowania i rozwijania swojej indywidualności.

W zakres autokreacji zawodowej, jako p[przedmiotu badań andragogiki pracy wchodzą następujące zagadnienia: cele istota i specyfika autokreacji zawodowej;samokształcenie i samowychowanie, jako składniki autokreacji zawodowej; rozwijanie twórczych aspiracji człowieka, jako warunek autokreacji zawodowej; wybór zawodu i jego konsekwencje dla procesu autokreacji jednostki; przygotowanie człowieka dorosłego do autokreacji (cele, zasady, treści, metody, formy);

Metody i techniki badań autokreacji zawodowej Proces świadomego i skutecznego przystosowania swojej osobowości do specyfiki, wymagań i warunków pracy może być badany za pomocą następujących metod i technik:

Metoda monografii andragogicznej; Metoda eksperymentu andragogicznego; Metoda sondażu diagnostycznego

Metoda analizy indywidualnych przypadków

Metoda analizy historyczno - porównawczej Cenny materiał można zebrać przy użyciu takich technik, jak:

Ankieta;Wywiad kwestionariuszowy;Obserwacja ;Analiza treści pisemnych;Wypowiedzi autobiograficzne,Analiza dokumentów i wytworów.

B Autokreacyjne funkcjonowanie w zawodzie Problematyka związków autokreacji jest złożona i jako ważny składnik andragogiki pracy obejmuje:

-motywy wyboru zawodu, predyspozycje, doświadczenie, godzenie ról zaw.,rodz.,społ.,kult., aspiracje, podział na męskie i żeńskie zawody,stan zdrowia, prestiż zawodu, opłacalność zawodu, choroby,

Andragogika pracy bada: wybór zawodu, identyfikację z nim, funkcjonowanie w zaw.

Autokreacja zawodowa odgrywa ważną rolę we wszystkich atapach drogi zawodowej ( wyboru, nauki, identyfikacji). Z badań wynika, że autokracja dynamizuje kształcenie i zaangażowanie zawodowe. Andragogiczny punkt widzenia- wykrywa czynniki przygotowujące do zawodu. Są to: wrodzone predyspozycje, zainteresowania, zamiłowania, doświadczenie, system wartości, aspiracje inteligencja, charakter

Ważne miejsce w problematyce andragogiki pracy zajmuje zagadnienie przystosowania się do wymagań zakładów pracy i do środowiska pracy. Przystosowanie to może mieć wymiar:realny i racjonalny ,pozorny,głęboki lub płytki,odpowiedzialny lub konformistyczny

Andragogika pracy bada możliwości przystosowania pracownika, aby łączył zachowaniem swojej zachowanej ludzkiej tożsamości

D Metody i techniki badań problematyki andragogiki prac

Metoda biograficzna to jest analiza pisemna autobiograficznych wypowiedzi ustalono: Jaka rolę i miejsce w życiu badanych studentów zajmuje praca zawodowa;Jakie znaczenie dla ich wyboru zawodu i pracy zawodowej miała autokreacja; Jaki wpływ miała praca zawodowa zaocznych studentów na ich system wartości stylu życia i koncepcja autokreacji.

Metoda analizy indywidualnych przypadków ukazują indywidualną tożsamość osoby badanej i jej świat wartości, na tym tle pracę jako swoiste wyzwanie i pewną formę służby społecznej i jest moralnym obowiązkiem..

Badania potwierdziły przyjętą hipotezę, że praca jest głównym czynnikiem rozwoju osobowości i że jej racjonalne i odpowiedzialne wykonywanie wymaga prawidłowego, skutecznego i mądrego realizowania.

E Rola wywiadu ukrytego w badaniu doświadczeń autokreacyjnych zaocznych studentów

Stosowanie tej techniki umożliwia głębsze poznanie autentycznych poglądów, doświadczeń i zachowań autokreacyjnych, prezentowanych w rozmowie badającego z reprezentantami.

6 Rola i metody biograficznej w badaniu autokracji zawodowej

A swoistość autokracji zawodowej

Istotą zawodowej autokreacji jest dążenie do doskonalenia zarówno stylu i metod pracy, jak i twórcze przystosowanie się do zmieniających się ustawicznie warunków pracy - organizacyjnych, technologicznych, technicznych, materiałowych, psychologicznych atmosfera moralna).

Autokreacja zawodowa jest wynikiem zrozumienia i odkrycia szansy osobistego, samodzielnego modelowania swojej osobowości i kreowania swoich planów zawodowych.

Autokreacja całościowa obejmuje całość osobowości, i parcjalna obejmująca wybrane strony osobowości, sprzyjają identyfikacji z zawodem, rozwijają aspiracje twórcze.

B Rola metody biograficznej w badaniu autokracji zawodowej.

Metoda ta : umożliwia uzyskanie informacji o tym jakie cele i dlaczego stawia je sobie jednostka ludzka podejmując trud autokreacji. odkrywanie związków, sytuacji i losów życiowych człowieka z procesem autokreacji (bezrobotni zmieniający pracę),jakie miejsce w życiu badanych zajmuje praca i autokreacja zawodowa,umożliwia odkrycie i wyjaśnienie czy uprawianie autokreacji zawodowej jest tylko wynikiem przymusu ze strony zakładu pracy, czy wyrazem dążenia do doskonałości.umożliwią zebranie materiałów ilustrujących wpływ autokreacji zawodowej na życie rodzinne, pozycję zawodową, w społeczności.

Za pomocą tej metody, operującej takimi materiałami badawczymi jak pamiętnik, list, dziennik, wspomnienia, wypowiedzi autobiograficzne, możliwe jest poznanie, jaka rolę spełnia autokreacja w różnych etapach ludzkiego życia, w różnych sytuacjach życiowych.

7. Wyniki empirycznych badań autora pracy

A Wyniki badań ankietowych (Charakterystyka badanego środowiska studentów)

Nie opisuję wyników tylko pewne aspekty

Do zrozumienia istoty i swoistości procesu autokreacji wiek badanych osób ma duże znaczenie.

Posiadanie męża lub żony oraz potomstwa sprzyja stabilizacji, ale zmniejsza ruchliwość społeczna ludzi dorosłych.

Wiedza teoretyczna umożliwia badanym bardziej nowoczesne rozumienie pracy zawodowej i potrzebę jej profesjonalizacji. Umożliwia to badanym lepsze kierowanie procesem swojej indywidualnej autokreacji

7. Wyniki empirycznych badań autora pracy.

a/ Tabela 1. Charakterystyka badanego środowiska studentów

Tabela 1 zawiera dane liczbowe i procentowe dotyczące charakterystyki 508 osób biorących udział w doświadczeniu z zakresu autokreacji zawodowej. Istotne znaczenie ma kierunek studiów. Wg tabeli 1 dominuje pedagogika wczesnoszkolna 41,3% i pedagogika ogólna 31,1% Aspiracje zawodowe wg tab.1 409osób -cen zadowolenie z życia, 236os. -marzy o sukcesie zawodowym, 247os.-pragnie szacunku społecznego

b/ Tabela 2 i 2a. Jaki wpływ na przebieg i wyniki autokreacji ma samokształcenie? Dane zwarte w tab.2 i 2a wskazują na to, że z kształcenie zawodowym badani studenci wiążą różne wartości , doświadczenia i potrzeby. Do szczególnie ważnych należy samokształcenie zawodowe, zrozumienie swojej roli zawodowej, identyfikacja z zawodem. Badani mają świadomość, że autokreacja i samokształcenie umożliwiają im rozwój zgodny z postępem cywilizacyjnym, kształtowaniem się osobowości twórczej.

c/ Tabela 3, 3a i 3b. Czy zdaniem Pani/Pana autokreacja zawodowa jest…Badani ujmują wieloaspektowo istotę funkcji autokreacji. Wiążą ją z przystosowaniem się do zmian technicznych i organizacyjnych, z własnym rozwojem osobistym, z potrzebą zmiany zawodu i miejsca pracy, z szansą rozwoju i doskonalenia zawodowego, z głębszym rozumieniem wartości swojej pracy. Dla 44%os. autokreacja to także proces uczenia się nowych metod pracy zawodowej, 48,3%os. uważa ze jest doskonaleniem przydatnych cech, 51,4%os. sądzi, że sprzyja integracji osobowości, 50,1% twierdzi, że przyczynia się do eliminowania utrudniających cech osobowości.

d/ Tabela 4 i 4a. Od czego zależy prawidłowy przebieg zawodowej autokreacji. Z danych zawartych w tab. 4 i 4a wynika, że zależy on od racjonalności wyboru celów jakie jednostka chce osiągnąć od wartościowej motywacji; od wpływu społecznej inspiracji; od wychowania w szkole i w rodzinie; Badani studenci zupełnie pominęli rolę ustroju społecznego w którym bezrobocie zmusza ludzi do zmiany zawodu i do dążenia do niezawodności.

Wyniki badań - wypowiedzi badanych Autokreacja zawodowa to proces kształtowania cech osobowości , które umożliwiają nam sprawne i skuteczne funkcjonowanie w świecie zawodowym, zależy od zdrowia, wiedzy, wieku, zainteresowań itp. Dotyczy najczęściej punktualności, poczucia odpowiedzialności za pracę, dotrzymywania zobowiązań itp. Wyróżniamy kilka rodzajów działalności autokreacyjnej: utrwalającej pozytywnie cechy potrzeby do pracy, wzbogacające ją o nowe właściwości i eliminujące cechy negatywne, przeszkadzające w pracy zawodowej.

Na podstawie wypowiedzi badanych dochodzimy do wniosku, ze autokreacja jest droga do zadowolenia z pracy i dążeniu do mistrzostwa. Badani wypowiadają się na temat łączenia rodziny z pracą, p racy ze studiami, każdy z nich ma indywidualne podejście do pracy, i mamy do czynienia ze zjawiskiem poznawania siebie poprzez pracę i doskonaleniem swojej osobowości. Podstawowym składnikiem autokreacji jest samokształcenie, motywem- samodzielność działania, np. mimo lęku podjęcie próby na kierowniczym stanowisku.

Czynniki skłaniające do autokreacji; m.in. : udane życie osobiste, doświadczenie ze studiów ,altruizm. Praca trudna (strażak, górnik, lekarz) budzi szczególnie chęć uzbrojenia się w potrzebne cechy osobowości. Dzięki autokreacji zawodowej ludzie uświadamiają sobie istotę życia, cierpienia itp.(praca z inwalidami, nieuleczalnie chorymi). Praca nauczyciela kształtuje miłość do dzieci, potrzeba aktualizacji wiedzy, odpowiedzialność za wychowanie ( rozwija zdolność do samopoznania i autorefleksji; praca z dziećmi i młodzieżą budzi szczególnie silna potrzebę autokreacji).

Model poszukujący i edukacyjny - proces autokreacji jako nieustanne zdobywanie nowego doświadczenia.

Zdaniem badanych, szczególnie znaczenie w procesie autokreacji ma głębokie zrozumienie społecznego znaczenia danej pracy zawodowej i uświadomienie sobie możliwości jej doskonalenia, wykonywanie pracy zgodnej z zainteresowaniami zwiększa jej efektywność, kreatywność.

Zwątpienia, rozczarowania wiążą się z charakterem pracy, wynikiem porównania idealnych wyobrażeń o pracy a faktycznym jej wyglądem, wynagrodzenie, mały prestiż pracy, brak możliwości spożytkowania wiedzy.

Autoweryfikacja - sprawdzanie swoich potencjalnych i aktualnych możliwości.

Synteza wyników badań

Autokreacja-wspomaga procesy edukacyjne, prowadzone przez profesjonalne instytucje, organizacje i stowarzyszenia, intensyfikują procesy adaptacji do różnych środowisk, rozwija twórcze aspiracje ludzi dorosłych

AUTOKREACJA RODZINNA- polega na uczeniu Się, sprzyja racjonalnej samoobserwacji, samopoznaniu i samoocenie, gdyż tworzy możliwości poznania opinii o sobie wszystkich członków rodziny i ich sugestii, co do możliwości doskonalenia własnej osobowości i jej przystosowania do wymagań rodziny, środowiska społecznego, kultury i cywilizacji

ZAWODOWY MODEL AUTOKREACJI BADANYCH-zawodowy model autokreacji wiąże się z umiejętnością kształtowania w swojej osobowości tych wartości, które w warunkach walki konkurencyjnej i bezrobocia umożliwiają uzyskanie pracy i zatrudnienia.

Autokreacja zawodowa stanowi cenne doświadczenie umożliwiające zrozumienie humanistycznych reguł gry społecznej jaka jest życie, praca i uczestnictwo w produkcji lub w usługach w charakterze pracownika.

UCZESTNICTWO W KULTURZE -umożliwia głębsze rozumienie sensu tragizmu życia i świadomości jego kresu i uświadamia potrzebę nieustannego poszukiwania prawdy o człowieku i świecie, którym żyje, ukazuje znaczenie kultury jako środowiska życia człowieka będącego jego własnym dziełem oraz ukazuje wartości moralne estetyczne, obyczajowe, religijne, artystyczne, patriotyczne.

AUTOKREACJA TURYSTYCZNA I JEJ KULTUROWA SWOISTOSC

Podróże i wycieczki autokreacyjne umożliwiają odkrycie wysokiej klasy zabytków kultury piękna przyrody przepięknych krajobrazów, moralnej urody człowieka, niezwykłych obyczajów, zwyczajów i skłania do pracy nad sobą

HUMANISTYCZNE WARTOSCI AUTOKREACJI ZAWODOWEJ

Autokreacja zawodowa wpływa na podniesienie poziomu funkcjonowania rodziny i na udział w tworzeniu wartości kulturowych, przyczynia się do pogłębiania człowieczeństwa i zdolności do realizacji tych wartości humanistycznych, które życiu ludzkiemu nadają sens.

Autokreacja zawodowa sprzyja godzeniu społecznej roli pracownika z rolą człowieka, realizowana w środowisku pracy, pomaga w humanizacji stosunków międzyludzkich, rozumnego współdziałania odpowiedzialności za wyniki swojej pracy i jej społeczne znaczenie

ROLA SZTUKI W PROCESIE AUTOKREACJI ZAWODOWEJ Sztuka pobudza proces autokreacji zawodowej, kulturowej i ogólnej, dlatego, że rozwija twórczą wyobraźnię i myślenie kreatywne potrzebne w każdej pracy zawodowej i w życiu osobistym.

Związek sztuki z procesem autokreacji zawodowej dorosłych polega na tym, iż zarówno artyści jak i zwykli ludzie dążą do doskonałości

OSOBOWOSĆ I AUTOKREACJA ZAWODOWA Autokreacja jest czynnikiem powodującym zamierzone zmiany w osobowości ludzi pracujących w określonym zawodzie.

Autokreacja zawodowa rozwijająca osobowość pracownika wymaga podjęcia decyzji, dokładnego określenia tych cech osobowych i umiejętności zawodowych, których posiadanie umożliwia osiąganie sukcesu zawodowego i pozycji mistrza.

Ważną rolę w procesie doskonalenia osobowości i jej przystosowania do wymagań pracy zawodowej spełnia autokreacja nastawiona na pogłębienie znajomości samego siebie i rozwijania samokrytycyzmu i samooceny

Nauki pomocnicze andragogiki pracy. Psychologiczne aspekty andragogiki pracy. Andragogika pracy bada udział człowieka w procesie pracy, jako wyrazu siebie, życia, kultury i cywilizacji, manifestującej się w tym charakterze, treści i specyfice wytworów ludzkiej działalności zawodowej.

Największe znaczenie dla andragogiki mają psychologiczne teorie osobowościowe w związku z kategorią potrzeb człowieka. Szczególnie ważna jest potrzeba pracy o której mówi psychologia pracy ( jaką rolę pełni w życiu , jak powstaje w doświadczeniu człowieka, czy jest wrodzona czy jest wynikiem oddziaływania środowiska społ.)

Andragogika pracy tworząc teorię edukacji zawodowej bada możliwości kształtowania postaw wobec pracy, jej miejsca w systemie wartości, możliwości tworzenia systemów kształcenia które będą sprzyjały eliminacji lekceważenia, pozorowania dobrej pracy, lenistwa, złej organizacji, wypalenia zawodowego. Niezwykle ważne dla andragogiki są badania na temat uzdolnień( wynalazki, teorie, działa sztuki itp.), ich źródła i rozwoju i ich roli w życiu zawodowym i osobistym. Homo creator - człowiek twórczy.

Istotne znaczenie dla andragogiki ma także psychologiczna teoria emocji. Uczuciowy stosunek do pracy ulega wielu zmianom, zawiera wiele sprzecznych nastawień emocjonalnych. Dynamizującą rolę odgrywają : miłość do Ojczyzny, satysfakcja z pracy, wzmożone poczucie własnej wartości itp.

Znaczenie dla badań ma teoria frustracji i psychologia charakteru( obrona zakładu pracy przed likwidacją,)wiedza o mechanizmach obronnych( szczególnie ważny mechanizm projekcji)psychologiczna teoria samopoznania( unikanie konfliktów społecznych, walka o pracownicze i ludzkie prawa)

Właściwości psychiczne człowieka dorosłego i możliwości autokreacji w ujęciu Włodzimierza Szewczuka

Wg. Szewczuka człowieka dorosłego cechuje pewna stabilizacja myślowo-działaniowa, realne planowanie życia, świadomość odpowiedzialności za własne działanie, zahartowanie i wytrwałość w działaniu ,samodzielność myślenia i działania - te cechy mogą być inspiracją dla autokreacji, samooceny, samopoznania i samodoskonalenia.

Poglądy Janiny E. Karney na psychologię pracy jako cenne źródło inspiracji dla andragogiki pracy „Funkcjonowanie człowieka w środowisku pracy, problemy adekwatności między jednostką a pracą i otoczeniem, organizacja przedsiębiorstw, struktura personelu i stosunki między pracownikami a także efektywność i skuteczność ludzkiego działania(…)”

Środowisko pracy - jest rezultatem edukacji i przygotowania ludzi do racjonalnego traktowania pracy

Relacja między jednostką a otoczeniem - tu wpływ ma edukacja zawodowa

Efektywność ludzkiej pracy - rozwiązanie problemów człowiek - praca, wdrożenie rezultatów badań naukowych w produkcję, usługi, administrację

Socjologiczne aspekty problematyki andragogiki pracy Proces pracy wiążę się ściśle z funkcjonowaniem człowieka dorosłego w społecznej roli pracownika. Cenne źródło wiedzy : socjologia ról społecznych. Socjologia pracy bada wpływ różnych czynników społecznych na wybór zawodu i funkcjonowanie dorosłych w roli pracowników, wpływ przemian w charakterze i organizacji pracy na jej wykonywanie, społeczna genezę i skutki pracy zawodowej dorosłych, na jej charakter, funkcjonowanie i dynamikę systemu społecznego i tworzeniu się grup społecznych.

Czynniki warunkujące społeczną wartość pracy i społeczne funkcjonowanie: społeczny prestiż pracy, pozycja zakładu pracy, atrakcyjność reklamy produktów pracy, poziom wykształcenia załogi, poziom wynagrodzenia, atrakcyjność, użyteczność.

Cenne źródło wiedzy : socjologia kultury(pielęgnowanie tradycji zakładu pracy, budowanie humanistycznych więzi międzyludzkich), socjologiczna teoria współżycia społecznego (dialog, dyskusja, negocjacja, kompromis), socjologiczna teoria komunikacji międzyludzkich(brak informacji o stanie zakładu pracy, niewydolność ekonomiczna, nieumiejętność przystosowania się do wymogów między krajowych, podział załogi, zła kadra kierownicza,)socjologiczna teoria spostrzegania jednostki i grupy w zakładzie pracy (postrzeganie jako konkurenta, partnera)socjologiczna teoria organizacji ( organy kontrolne, produkcja)socjologiczna teoria instytucjonalizacji.

FILOZOFICZNE ASPEKTY PROBLEMATYKI ANDRAGOGIKI PRACY Andragogika pracy należy do tych młodych nauk społecznych i humanistycznych,która czerpie z filozofii niektóre pojęcia i koncepcje,wykrywania ukrytych założeń filozoficznych,inspiracje badawcze oraz uogólnienia wzbogacające prawomocnośc i prawdziwośc wiedzy andragogicznej.

Dla andragogiki olbrzymie znaczenie mają rozważania z zakresu filozofii człowieka,wartości,kultury.

Filozofia człowieka i filozofia wartości umożliwia andagokika głębsze zrozumienie właśnie pracy ludzkiej jako wartości antropologicznej,materialnej,wychowawczej,szczęściodajnej,moralnej,estetycznej.

PRAKSEOLOGICZNE ASPEKTY PROBLEMATYKI ANDRAGOGIKI PRACY Prakseologia jako teoria sprawnego skutecznego zorganizowanego działania człowieka dotyczy różnych dziedzin ludzkiej aktywności,wskazuje na koniecznośc ujmowania procesu kształcenia zawodowego i wychowania dorosłych w kategoriach celów warunków i skutków.

Prakseologia wskazuje,że do ważnych zadań badawczych andragogiki pracy należy właśnie poznawanie i stwierdzanie czy i w jakim stopniu dorośli w swoim praktycznym działaniu uwzględniają kryteria skuteczności,racjonalności i sprawności ludzkiego działania jakimi jest praca człowieka.

Autokreacja jako kluczowy paradygmat andragogiki pracy Praca ma różne wymiary aspekty i skutki .Ma wymiar techniczny ,technologiczny , organizacyjny metodyczny ,materialny personalny i ekologiczny

personalny aspekt pracy zawodowej dorosłych wiążę się z procesem kształcenia i doskonalenia zawodowego i uzyskiwania kwalifikacji i sprawności zawodowej.

Praca zawodowa dorosłych wiąże się z uprawnieniami autokreacji i zawodowej i ogólnej.

Autokreacja zawodowa pogłębia zamiłowanie do zawodu ,kształtuje postawy zawodowe, rozwija i wzbogaca umiejętności zawodowe.

Autokreacja pomaga jednostce ludzkiej uświadomić społeczne znaczenie i jej miejsca i roli w procesach technologicznych.

Autokreacja jest procesem doskonalenia własnej osobowości .

Autokreacja umożliwia ludziom dotrzeć do tych motywów potrzeb orientacji aspiracji i zdolności których rozwój umożliwia osiąganie zawodowych sukcesów

Dla andragogiki pracy autokreacja zawodowa jest pouczającym wzorem postawy człowieka w stosunku do pracy .

Autokreacja zawodowa ma różne formy ,jedną z nich jest samokształcenie . Do zadań ważnych dla andragogiki pracy jest badanie celów, metod , rodzajów samokształcenia zawodowego.

Wyzwala w człowieku to co najlepsze godne szacunku, skłaniające do afirmacji życia

Autokreacja zawodowa i ogólnokulturowa jest dla andragogiki pracy źródłem wiedzy o możliwościach rozwojowych człowieka dorosłego jego zdolnościach, do pracy twórczej.

Jest potwierdzeniem zdolności człowieka nie tylko do przystosowania się do warunków pracy i wymogów a także do zmiany zawodu.

Jest świadectwem wyzwolenia człowieka z kompleksów zawodowej nieudolności i bezradności, kształtuje zdolność do przystosowania się także do przystosowania się do trudnej pracy, zawierającej także elementy ryzyka.

Dla andragogiki pracy doświadczenie autokreacyjne dorosłych jest potwierdzeniem tezy , ze praca w życiu ludzi jest jedna z najważniejszych wartości i wymaga specyficznie ukształtowanej osobowości, w której kwalifikacje zawodowe idą w parze z kwalifikacjami moralnymi i zdolnościami.

---