integracja europejska, SKRYPTY, Integracja europejska


Unijny i wspólnotowy porządek prawny

Prawo tworzone przez Wspólnoty Europejskie nazywamy prawem wspólnotowym. Przesłanki powstania prawa wspólnotowego:

Europejskie prawo wspólnotowe jest odrębne od prawa międzynarodowego publicznego - cechuje je między innymi wyższa skuteczność i nadrzędność w stosunku do prawa krajowego.

Istnieje różnica pomiędzy prawem tworzonym w I filarze UE (czyli prawem wspólnotowym), a prawem tworzonym w II i III filarze. W I filarze obowiązuje bowiem reżim wspólnotowy, natomiast w prawo stanowione w II i III filarze obejmuje reżim prawnomiędzynarodowy (podobnie jak w pmp). Obydwa reżimy łącznie tworzą system prawny Unii Europejskiej. Z tego powodu należy rozróżniać prawo unijne (synonim prawa UE) od prawa wspólnotowego.

Źródła prawa w UE:

Ważne znaczenie ma także dorobek wspólnotowy (acquis communautaire) wprowadzony do

prawa pierwotnego UE przez TUE. Mimo braku oficjalnej definicji na dorobek ten składa się dotychczasowe prawo UE wraz z jego przyjętą interpretacją (dorobek ETS) a także wartości tkwiące u podstaw funkcjonowania UE.

Hierarchia źródeł prawa:

Ze względu na kryterium tworzenia prawo unijne dzielimy na dwa działy:

a) wewnętrzne UE (pro foro interno)

b) prawo stanowione skierowane do państw członkowskich które dzieli się na:

Ze względu na kryterium przedmiotowe prawo unijne dzieli się na:

Porządek prawny WE - I filar, składa się na niego: wspólnotowe prawo pierwotne i wtórne, umowy międzynarodowe zawierane przez WE, ogólne zasady prawa wspólnotowego + prawo sędziowskie i zwyczajowe.

Porządek prawny UE - prawo unijne stanowione w II i III filarze, umowy międzynarodowe zawierane przez UE, ogólne zasady prawa unijnego + orzecznictwo sądów dotyczące II i III filara.

Na wspólnotowy porządek prawny składają się:

Wspólnotowe prawo pierwotne:

Jak już wspominałem prawo to obejmuje: traktaty założycielskie, rewizyjne, akcesyjne oraz inne których ranga jest równa. Zalicza się do niego także protokoły dołączone do tych traktatów, ich interpretacje i załączniki, a także traktaty budżetowe z lat 1971 i 1977. Krótko mówiąc należy je rozumieć jako prawo WE ustanowione bezpośrednio przez państwa członkowskie działające jako ''konstytuanta'', stworzone przez nie prawo wspólnotowe pierwotne na gruncie wielostronnych umów międzynarodowych traktowane jest przez ETS jako ''akt konstytucyjny Wspólnot''. Do tego obszaru zalicza się:

Traktaty ustanawiające WE i EWA są umowami międzynarodowymi szczególnego rodzaju ponieważ są to z jednej strony umowy międzynarodowe a z drugiej akty prawa wspólnotowego.

Prawo wspólnotowe pochodne:

Hierarchia źródeł prawa wspólnotowego pochodnego:

a) podstawowe - wydawane przez Radę UE

b) wykonawcze - wydawane przez KE w celu wykonania rozporządzenia Rady UE. W szczególnych przypadkach może je wydawać Europejski Bank Centralny

Adresatami rozporządzeń są wszyscy obywatele UE. Muszą być stosowane w sposób pełny i nie potrzeba inkorporacji ich norm do prawa wewnętrznego państw członkowskich, a więc stanowią one część prawa krajowego. Ich głównym celem jest ujednolicanie prawa. Publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Wprowadzenie dyrektywy do krajowego porządku prawnego musi dokonać się w czasie dla niej przewidzianym. Dyrektywy mogą być kierowane zarówno do poszczególnych jak i wszystkich państw członkowskich. Podejmuje je Rada UE przy współudziale PE. W nielicznych przypadkach może je wydawać KE. Dyrektywa wchodzi w życie w terminie w niej wskazanym. Publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Dyrektywę od rozporządzenia różni przede wszystkim to, że jest ona skuteczna tylko wobec państw-adresatów, natomiast rozporządzenie jest skuteczne wobec wszystkich adresatów.

Umowy międzynarodowe WE.

Rodzaje umów: handlowe, stowarzyszeniowe, porozumienia z OECD, umowy w dziedzinie ochrony środowiska, umowy dotyczące współpracy dla rozwoju. WE mogą także zawierać rodzaje umów nie wymienione w żadnym traktacie. Procedura zawierania umów:

Rada może także powierzyć KE kompetencje zawierania umów. PE spełnia rolę opiniodawczą chyba, z wyjątkami:

EWEA może także zawierać umowy, negocjuje je także KE i zawiera po zatwierdzeniu przez Radę.

Klasyfikacja umów międzynarodowych zawieranych przez WE.

Umowy mogą stanowić źródło prawa wspólnotowego jeżeli zostały:

W rezultacie do źródeł prawa wspólnotowego zalicza się także, poza wcześniej wymienionymi, umowy międzynarodowe:

Umowy zawierane przez wspólnoty mają znaczenie zarówno źródeł prawa międzynarodowego jak i wspólnotowego.

Ogólne zasady prawa.

Wypływają głównie z orzecznictwa ETS. Systematyka zasad:

Katalog ogólnych zasad prawa wspólnotowego (jest ich mnóstwo, podaje wg mnie ważniejsze, jak kogoś interesują szczegóły strona 288 w Góralskim):

Obowiązują także zasady proceduralne:

Ostatnie są tzw prawa podstawowe traktowane jako zasady ogólne (prawa człowieka itp).

Prawo sędziowskie i zwyczajowe.

Prawo sędziowskie - dorobek ETS

Prawo zwyczajowe - normy powstałe w wyniku praktyki państw członkowskich

Jak wspominałem na system prawny UE składa się obok porządku prawnego WE, porządek prawny UE oparty na reżimie prawnym prawa międzynarodowego. Podstawą porządku prawnego UE jest TUE (zawarte jest w nim pierwotne prawo unijne).

Unijne prawo pochodne w II filarze.

TUE przewidywał, że do instrumentów realizacji WPZiB będą należały wspólne: stanowiska, działania i decyzje. Traktat Amsterdamski rozszerzył te środki. W ramach II filara jego organami są instytucje WE oraz Rada Europejska. Niejasna jest interpretacja charakteru prawa wchodzącego w skład unijnego prawa pochodnego (ponieważ UE nie ma podmiotowości międzynarodowej), wspólny pogląd na ten temat jest taki że unijny porządek prawny jest prawem międzynarodowym publicznym z dużym zakresem ''swoistości''.

Rodzaje instrumentów prawnych WPZiB:

Zasady i ogólne wytyczne - określa je RE, są kierowane do Rady UE, która może podjąć działania.

Wspólne strategie - podejmowane przez RE na zlecenie Rady UE. Określa się w nich cele, środki i czas trwania. Mają bardziej konkretny charakter od wytycznych.

Wspólne działania - uchwalane przez Radę UE, konkretyzują sytuacje w których ze względów operacyjnych potrzebne są wspólne działania Unii. Można je podzielić na:

Wspólne stanowiska - uchwala je Rada UE na podstawie przyjętych strategii. Ich moc wiążąca nie jest traktatowo określona. Można je traktować jako środek koordynacji polityki zagranicznej. Podział:

Rada UE może ponadto podejmować decyzje które nie są wyszczególnione jako środek prawny jednak ich wydawanie jest dopuszczalne w celu implementacji wspólnych stanowisk lub działań.

Unijne prawo pochodne w III filarze UE.

TA zmienił całkowicie koncepcje III filara UE. Został on ograniczony do współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. Zmienione także instrumenty prawne dotyczące III filara, obecnie zalicza się do nich:

Decyzje ramowe - zawierają termin implementacji w krajowym systemie prawnym. Mają naturę i cel zbliżony do dyrektyw tj są wiążące w zakresie rezultatu.

Decyzje - używane w każdym celu z wyjątkiem tych objętych decyzjami ramowymi, podobnie jak ramowe są prawnie wiążące ale nie powodują skutków bezpośrednich.

Konwencje - ich stronami są państwa członkowskie, uchwala je Rada UE. Są wiążące po przyjęciu przez co najmniej połowę państw członkowskich.

Pozostałe środki są środkami o niezidentyfikowanej mocy prawnej.

Umowy międzynarodowe UE.

Rodzaje umów:

Procedura zawierania umów przez UE nieco różni się od tej znanej z WE. Rada UE w oparciu o jednomyślną decyzję upoważnia prezydencję do prowadzenia rokowań, następnie umowa zatwierdzana jest przez Radę na podstawie zalecenia Prezydencji. Umowa taka nie wiąże państwa jeżeli jego przedstawiciel w Radzie UE oświadczył, że musi się ono stosować do wymogów własnej procedury konstytucyjnej. Inni członkowie Rady UE mogą jednak uzgodnić, że mimo to będzie ona miała zastosowanie tymczasowe.

Stosowanie prawa wspólnotowego i unijnego w państwach członkowskich.

Zasady systemowe:

Zasady te zostały w głównej mierze ukonstytuowały orzeczenia ETS a szczególnie wyroki w sprawach:

W pierwszej sprawie ETS stwierdził, że:

W drugiej sprawie Trybunał stwierdził, że porządek prawa międzynarodowego ustanowiony przez WE wiąże zarówno państwa obywatelski jak i obywateli.

Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego wobec prawa państw członkowskich.

Oznacza, że:

Orzeczenie Simmenthal z 1977:

Nakazy i zakazy dla państw członkowskich:

Zasada bezpośredniego skutku w prawie wspólnotowym.

Ukształtowało ją orzeczenie z 1962r. (Van Gend en Loos v. Administratie der Belastingen) Znaczenie tego orzeczenia:

Ukształtowało to tzw podwójny skutek zasady, który polega na tym, że bezpośredni skutek prawa wspólnotowego wyraża się zarówno w możliwości powoływania się na nie jednostki przed sądami lecz także jej obowiązkach w dwóch odniesieniach:

W drugiej kolejności orzeczenie to zaznaczyło odrębność porządku prawnego WE od klasycznego prawa międzynarodowego publicznego.

Zasada bezpośredniego skutku a prawo pierwotne.

Zastosowanie zasady bezpośredniego skutku wobec postanowień prawa pierwotnego możliwe jest jeżeli:

Zasada bezpośredniego skutku a prawo pochodne.

Rozporządzenia - bezpośrednia skuteczność nie budzi wątpliwości.

Dyrektywy - zgodnie z orzeczeniem ETS bezpośrednia skuteczność ma miejsce jeżeli:

ETS stwierdził także, że przepisy dyrektyw nie mogą wywoływać bezpośredniego skutku w odniesieniu horyzontalnym (tj wobec innych jednostek).

Decyzje - wywołują bezpośredni skutek.

Umowy międzynarodowe - przy ocenie czy mają bezpośredni skutek należy uwzględniać:

Prawo unijne obowiązujące w II i III filarze a prawo państw członkowskich.

Prawo unijne tworzone jest przede wszystkim przez Radę UE z udziałem RE. W obydwu instytucjach decydują głównie państwa członkowskie. Rezultatem takiej formuły jest zarówno brak pierwszeństwa prawa unijnego wobec prawa państw członkowskich jak ich bezpośredniej skuteczności w porządkach prawnych tych państw.


Wyszukiwarka