Istota i zakres rachunkowości

Finanse = zasoby pieniężne

• powiązania ekonomiczne polegające na gromadzeniu, podziale i wydatkowaniu zasobów pieniężnych,

• ogół zjawisk pieniężnych powstających w związku z działalnością gospodarczą i społeczną człowieka,

• … tylko te zjawiska, które są związane z kreacją i ruchem realnych zasobów pieniądza, lub z zaciąganiem zobowiązań do uruchomienia zasobów pieniężnych w przyszłości,

• zjawiska te mają odzwierciedlenie w:

• w ewidencji księgowej i statystyce, (przeszłość)

• w planach finansowych i prognozach (przyszłość)

Rachunkowość

• oparty na dokumentach, zamknięty i bilansujący się system ewidencji gospodarczej

• system ciągłego w czasie ujmowania, grupowania, prezentowania i interpretowania wyrażanych w pieniądzu i bilansujących się ogólnych i szczególnych danych liczbowych o działalności gospodarczej i sytuacji majątkowych jednostki gospodarczej.

Przedmiot rachunkowości

• wszystkie zdarzenia gospodarcze wyrażone w mierniku pieniężnym i wpływające na zmianę sytuacji podmiotu gospodarczego, jego zasoby i wyniki finansowe

• Podmiot gospodarczy - jednostki gospodarcze posiadające osobowość prawną, jednostki gospodarcze nie posiadające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą.

Funkcje rachunkowości

• funkcja informacyjna - w celu podejmowania decyzji,

• funkcja klasyfikacyjna - dokonywanie zapisów księgowych związanych z operacjami gospodarczymi,

• funkcja sprawozdawcza - sporządzanie raportów, sprawozdań finansowych, statystycznych,

• funkcja analityczna - analiza działalności gospodarczej jednostki,

• funkcja optymalizacyjna - stworzenie podstaw do dokonywania optymalnych wariantów działania,

• funkcja motywacyjna - informacje o kosztach, przychodach i wynikach, w celu lepszego zaangażowania ośrodków odpowiedzialności w realizację wyznaczonych celów,

• funkcja kontrolna - wykonywanie finansowo-księgowej kontroli działalności jednostki i jej sytuacji majątkowej.

• funkcja rozliczeniowa - ustalenie kwot pieniężnych stanowiących należności i zobowiązania w stosunku do innych jednostek (budżetu państwa, dostawców, pracowników,

• funkcja dowodowa - obowiązek archiwizowania dokumentów księgowych, prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdań jako wiarygodne dowody w postępowaniach sądowych.

Zasady rachunkowości

• zasada memoriałowa - transakcje i zdarzenia gospodarcze powinny być odnotowane z chwilą ich wystąpienia, a nie z chwilą zapłaty,

• zasada współmierności - należy wiązać przychody z kosztami ich uzyskania w tym samym okresie,

• zasada kontynuacji działalności

• zasada ciągłości - raz przyjęte zasady i polityki prowadzenia rachunkowości nie mogą być zmieniane w kolejnych okresach rozliczeniowych. Umożliwia to porównywanie różnych okresów,

• zasada istotności - istotne dla wyniku operacje finansowe muszą być wyodrębnione w ewidencji. Jeśli ich waga jest nieznaczna, można je księgować w sposób uproszczony

• zasada realizacji - zyski powstają dopiero w momencie sprzedaży,

• zasada kosztu historycznego - aktywa są ujmowane zgodnie ze swą wartością początkową,

• zasada indywidualnej wyceny / zakaz kompensaty - dokonuje się oddzielnej wyceny każdego składnika bilansu. Wolno zsumować pod jedną pozycją tylko składniki tego samego rodzaju. Wyjątkiem są tylko przychody i straty wynikające z różnic kursowych, które wolno kompensować ze sobą,

• zasada wymierności pieniężnej - tylko te operacje, które dają się wyrazić w jednostkach pieniężnych są przedmiotem zainteresowania rachunkowości,

• zasada rozdzielności przedsiębiorstwa od właścicieli - przedsiębiorstwo i właściciele muszą być odrębnie traktowani w księgach rachunkowych,

• zasada obiektywizmu - sprawozdania finansowe powinny być oparte na obiektywnych dowodach,

• zasada wyższości treści nad formą - istotniejsze jest wierne oddanie stanu faktycznego niż dopasowanie do narzuconych form sprawozdania,

• zasada periodyzacji - działalność powinna być podsumowywana w ustalonych okresach czasu (np. rok obrotowy),

• zasada ostrożności - majątek i kapitał powinny być wyceniane tak, aby nie zniekształcać wyniku finansowego - nie podwyższanie wyniku finansowego i wartość aktywów. Przychód może być zakończony dopiero po jego zrealizowaniu, koszty po ich uprawdopodobaniu.

Zakres rachunkowości

W zależności od wielkości i formy prawnej jednostki gospodarcze mogą być:

1. zobowiązane do prowadzenia rachunkowości pełnej (księgi handlowe),

2. zobowiązane do prowadzenia uproszczonej ewidencji (księga przychodów i rozchodów, ryczałt ewidencjonowany),

3. zwolnione z obowiązku prowadzenia ewidencji (karta podatkowa).

Podział rachunkowości

Wyróżnia się rachunkowość:

• finansową:

• bilansową

• podatkową

• zarządczą

Konta księgowe. Księgowanie operacji gospodarczych na kontach.

Operacja gospodarcza

• zdarzenie wywołujące zmiany w stanie aktywów i pasywów

• Cechy:

1. wyrażona wartościowo

2. wchodzi w zakres działalności jednostki

3. powoduje równoczesne, równe co do wartości zmiany dwóch składników bilansu

• Tak:

• zakup środka trwałego

• zaciągnięcie kredytu

• sprzedaż wyrobów gotowych

• Nie:

• złożenie wniosku o udzieleniu kredytu

• wysłanie zamówienia do dostawcy

Rodzaje operacji gospodarczych

1. Operacje powodujące zmiany w aktywach.




np:

• zakup materiałów za gotówkę

• przelew środków pieniężnych z kasy na rachunek bankowy

• sprzedaż wyrobów gotowych na fakturę z odroczoną płatnością

Materiały	Kasa
Kasa	Rachunek
Wyroby gotowe	Należności

1. Operacje powodujące zmiany w pasywach




np.:

• zaciągnięto kredyt i spłacono nim zobowiązanie

• wynik finansowy (zysk) przeznaczona na powiększenie kapitału

Zobowiązania	Kredyt bankowy
Wynik finansowy	Kapitał zapasowy

1. Operacje powodujące zwiększenie aktywów i pasywów




np.:

• przyjęto materiały za które nastąpi zapłata w terminie późniejszym

• przyjęto do kasy środki pieniężne uzyskane z kredytu bankowego

Zobowiązania	Kredyt bankowy
Wynik finansowy	Kapitał zapasowy

1. Operacje powodujące zmniejszenie aktywów i pasywów




np.:

• poleceniem przelewu uregulowano zobowiązanie

Materiały	Kasa
Kasa	Rachunek
Wyroby gotowe	Należności

Konto księgowe

• urządzenie ewidencyjne, do bieżącego ujmowania operacji gospodarczych,

• agregacja operacji gospodarczych,

• ewidencja stanu i zmian w określonym składniku bilansowym (konto bilansowe),

• odzwierciedlenie przebiegu procesów gospodarczych (konto niebilansowe).

Księgi rachunkowe

• Ustawa o Rachunkowości - wzorcowy plan kont

1. Księgi rachunkowe obejmują zbiory zapisów księgowych, obrotów (sum zapisów) i sald, które tworzą:

• dziennik,

• księgę główną,

• księgi pomocnicze,

• zestawienia: obrotów i sald kont księgi głównej oraz sald kont ksiąg pomocniczych,

• wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz)

Zakładowy plan kont




• Zespół 0 Majątek Trwały
  010 Środki trwałe
  020 Wartości niematerialne i prawne,
  Konta Pozabilansowe
  090 Środki trwałe w likwidacji
  091 Środki trwałe dzierżawione
  092 Środki trwałe obce

• Zespół 1 Środki pieniężne
  100 Kasa
  130 Rachunki bankowe
  131 Rachunek bieżący
  138 Kredyty bankowe długoterminowe

• Zespół 2 Rozrachunki i Roszczenia
  201 Rozrachunki krajowe
  203 Rozrachunki zagraniczne
  220 Rozrachunki publiczno-prawne
  230 Rozrachunki z pracownikami
  240 Pozostałe rozrachunki

• Zespół 3 Materiały i Towary

• Zespół 4 Koszty według rodzaju i ich rozliczanie

• Zespół 5 Koszty według typów działalności i ich rozliczanie

• Zespół 6 Produkty i rozliczenia międzyokresowe

• Zespół 7 Przychody

• Zespół 8 Fundusze i kapitały




Formy konta

• Konto jednostronne (In pagina, pojedyncze, drabinkowe)

• Konto dwustronne (In folio)

Nazwa konta
Debet (Dt) Winien (Wn)	Credit (Ct) Ma




Debetowanie konta

Obciążanie konta

Zapisywanie w ciężar konta

Kredytowanie konta

Uznanie konta

Zapisywanie na dobro konta




Pojęcia związane z kontem

• Obrót konta - suma zapisów po jednej ze stron konta (obrót debetowy, kredytowy)

• Saldo konta - różnica między obrotami konta, przejmuje nazwę obrotu większego (saldo debetowe, kredytowe, zerowe)

• Saldo początkowe (Sp) - stan składnika na początek okresu sprawozdawczego

• Saldo końcowe (Sk)

• Otwarcie konta - zapisanie nazwy i stanu początkowego lub pierwszej operacji

• Zamknięcie konta - obliczenie obrotów konta i salda konta

Konta aktywne

• Ewidencja składników aktywów

Konto aktywne
Stan początkowy (Sp) Zwiększenia (+)	Zmniejszenia (-)
Obrót debetowy (Dt)	Obrót kredytowy (Ct) Saldo debetowe (Sk)
Suma kontrolna	Suma kontrolna




saldo debetowe, saldo zerowe

Konto aktywne - przykład

Środki trwałe
Sp. 18 000 (2) 2 300 (3) 4 000	3 100 (1) 2 500 (4)
24 000	5 600 18 700 (Sk)
24 300	24 300

Konta pasywne

• Ewidencja składników pasywów

Konto pasywne
Zmniejszenia (-)	Stan początkowy (Sp) Zwiększenia (+)
Obrót debetowy (Dt) Saldo kredytowe (Sk)	Obrót kredytowy (Ct)
Suma kontrolna	Suma kontrolna




saldo kredytowe, saldo zerowe

Zobowiązania wobec dostawców
(1) 1 000 (2) 2 500 (4) 4 000	4 500 (Sp) 3 100 (3) 2 500 (4)
7 500 (Sk) 2 600	10 100
10 100	10 100

Finanse i Rachunkowość wykład 1

08.03.09

- 4 -

---