CELE POLITYKI GOSPODARCZEJ:
Ekonomiczne- dążenie do pomnażania bogactwa kraju i powiększania materialnych podstaw dobrobytu przez optymalne wykorzystanie zasobów, powiększanie produkcji, wzrost dochodu narodowego racjonalizację jego podziału. Umacnianie zdolności konkurencyjnej wobec zagranicy, wzrost przedsiębiorczości inicjatywności, innowacyjności, postęp naukowy, przekształcenia strukturalne, postęp naukowo-techniczny, rozwój regionalny, zapewnienie równowagi gospodarczej, przeciwdziałanie tendencjom inflacyjnym, zwalczanie bezrobocia i podnoszenie świadczeń socjalnych
Społeczne- wzrost społecznego dobrobytu, na jego wpływ ma poziom osiąganych dochodów, zabezpieczenie bytu materialnego, warunków życia, ochrony zdrowia mienia, gwarancja zatrudnienia, godziwe wynagrodzenie możliwości awansu
Ustrojowo-systemowe i polityczne- dotyczące kształtowania stosunków społeczno-ekonomicznych w państwie
Ekologiczne- niefrasobliwość użytkowania zasobów naturalnych prowadzi do dewastacji środowiska, zagrożenie środowiska i jego elementów godzą w warunki życia i zdrowia ludzi.
Obronno-militarne- istotne miejsce w polityce ekonomicznej, przy dużych rezerwach mocy wytwórczych i zasobów zwiększenie wydatków na cele wojskowe może być czynnikiem powodującym wzrost zatrudnienia i produkcji globalnej bez uszczerbku dla zaspokajania innych potrzeb. Taki sam skutek przynosi przeznaczenie na cele pokojowe np. przyspieszenie rozbudowy i modernizacji
UTWORZENIE BANKU MOŻE NASTĄPIĆ GDY:
Zapewniono wyposażenie na fundusze własne, których wielkość powinna być dostosowana do rodzaju czynności i do rozmiarów działalności i w pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia
Plan działania na okres najmniej 3lat wskazuje że działalność będzie bezpieczna dla zgromadzonych środków.
ZAŁOŻYCIELAMI BANKU W FORMIE SA- osoby prawne lub fizyczne, musi ich być co najmniej 3. Bank samodzielnie w tej formie może założyć inny bank krajowy lub zagraniczny albo skarb państwa
ZAŁOŻYCIELE BANKÓW SPÓŁDZIELCZYCH- co najmniej 10 osób fizycznych. Założyciele i osoby do objęcia stanowisk członków zarządu powinni dawać rękojmię ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem. Co najmniej 2 osoby członków zarządu muszą mieć odpowiednie wykształcenie i doświadczenie do kierowania, obywatele obcych krajów znajomość języka polskiego.
KAPITAŁ WŁASNY nie może być niższy niż 5mln euro. Wkłady niepieniężne nie przekraczają 15% kapitału, kapitał nie może pochodzić z kredytów ani źródeł nie udokumentowanych. Założyciele składają wniosek o wydanie zezwolenia do KNF, projekt statutu, program działalności i plan finansowy na minimum 3 lat i dokumenty dotyczące założycieli i ich sytuacja finansowa. KNF wydaje decyzje w ciagu 3 m-cy w uzasadnionych przypadkach 6 m-cy. Odmawia jeśli nie spełniono wymagań lub działalność naruszyłaby przepisy prawa, interesów klienta, albo nie gwarantowałaby bezpieczeństwa środków. Z wnioskiem o wydanie zezwolenia występuje Zarząd banku. Zezwolenia tracą moc jeśli w ciągu roku bank działalności nie rozpoczął.
BANK PAŃSTWOWY- utworzony przez Radę Ministrów (RM) w drodze rozporządzenia Ministra Skarbu Państwa zaopiniowany przez KNF. W tym samym trybie likwidowany, może być zlikwidowany na wniosek KNF jeśli ponosi straty. Organy: Rada Nadzorcza i Zarząd (Bank Gospodarstwa Krajowego)
BANKI SPÓŁDZIELCZE- struktura dwuszczeblowa (banki zrzeszające i spółdzielcze). Banki Zrzeszające musiały osiągnąć do końca 2006 fundusze własne 20 mln euro a banki spółdzielcze do 2007 1 mln euro. Banki spółdzielcze nie zrzeszone fundusze własne minimum 5 mln euro. Obecnie w Polsce 3 banki zrzeszające, 579 banków spółdzielczych. Tylko 1 bank spółdzielczy działał samodzielnie
BANKI W FORMIE SA- tworzone z zachowanie ksh kodeksu spółek handlowych. Rada Nadzorcza minimum 5 osób powołuje WZA Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy. Zarząd minimum 3 osób, przy czym powołanie 2 w tym Prezesa następuje za zgodą KNF.
Wg stanu na koniec 2008 działało 52 banki komercyjne w tym 4 banki z przewagą kapitału państwowego, 48 banków kapitał prywatny (w tym 42 banki kapitał zagraniczny i 18 instytucji kredytowych)
BANKOWY FUNDUSZ GWARANCYJNY BFG
ZADANIA BFG:
Finansowanie zadań związanych z gwarantowaniem środków pieniężnych
Finansowanie zadań w zakresie udzielania pomocy podmiotom objętym systemem gwarantowania. W ramach tej działalności BFG może: udzielać pożyczek, gwarancji, poręczeń na warunkach korzystniejszych od ogólnie stosowanych. Środki uzyskane przez bank mogą być przeznaczone tylko na usunięcie niebezpieczeństwa niewypłacalności lub zakupu udziałów akcji banku przez nowych udziałowców lub akcjonariuszy o ile spełniają określone warunki
ŹRÓDLA FINANSOWANIA BFG:
Obowiązkowe opłaty roczne wnoszone przez podmioty objęte systemem gwarantowania w wysokości stawki nie przekraczającej 0,3% 12,5 krotności sumy wymogów kapitałowych z tyt. Rodzajów ryzyka i wymogów kapitałowych z tyt. przekroczenia limitów i naruszenia innych norm z ust. Prawo bankowe
Kwoty przekazane przez banki z funduszy ochrony środków gwarantowanych tworzonych przez banki w wysokości iloczynu stawki 0,4% i sumy środków pieniężnych na rachunkach stanowiących podstawę naliczenia rezerwy obowiązkowej
Dochody z oprocentowania pożyczek
Środki uzyskane zw ramach bezzwrotnej pomocy zagranicznej
Środki z dotacji budżetowych
Środki z kredytu udzielanego przez NBP
Inne dochody
DZIAŁALNOŚC POMOCOWA FINANSOWANA: przez środki 1,3,4,7
NARODOWY BANK POLSKI NBP
Podstawowym celem jest utrzymanie stabilnego poziomu cen przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu o ile nie ogranicza to podstawowego celu NBP
ZADANIA NBP:
Organizowanie rozliczeń pieniężnych
Prowadzenie gospodarki rezerwami dewizowymi i działalności dewizowej w granicach określonych ustawami
Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa
Regulowanie płynności banków i ich refinansowanie
Kształtowanie warunków niezbędnych dla rozwoju systemu bankowego
Opracowywanie bilansu płatniczego oraz statystyki pieniężnej i bankowej
BANK CENTRALNY- NBP jest bankiem centralnym w Polsce z godnie z Konstytucją, w pełni niezależny, wyłączne prawo emisji pieniadza i ustalania i realizowania polityki pieniężnej. Odpowiedzialny za funkcjonowanie calego systemu finansowego kraju
BANK EMISYJNY- w wąskim znaczeniu- wyłączne prawo emitowania znaków pieniężnych. W szerszym znaczeniu- kształtowanie i realizację polityki pieniężnej wpływ na emisję pieniądza kredytowego przez banki komercyjne. Monopol emisyjny- związany także z regulowaniem obiegu pieniężnego, regulowanie podaży pieniądza, jest w pelni wypłacalny a wkłady w nim są całkowicie pewne
BANK BANKÓW- możliwość ingerowania w działalność banków operacyjnych w celu zapewnienia stabilności systemu, funkcja pożyczkodawcy ostatniej instancji , nadzór nad działalnością banków, kształtuje ich potencjał kredytowy oraz w tworzeniu sprawnego systemu rozliczeń i płatności międzybankowych
BANK PAŃSTWA- finansowa obsluga budzetu państwa i jedn.organizacyjnych, funduszy celowych poprzez prowadzenie ich rachunków bieżących. Gromadzi wpływy do budzetu, realizuje wydatki, przechowuje wolne środki, obrót skarbowymi papierami wartościowymi, obsluga zadłużenia zagranicznego, towrzenie i realizacja polityki dewizowej. Reprezentuje interesy Polski i opracowuje sprawozdawczy bilans płatniczy
ORGANY NBP:
PREZES NBP powolany przez Sejm na wniosek Prezydenta na 6 lat. Nie może on należeć do żadnej partii, związku zawodowego ani prowadzić działalności. Nie może być dłużej niż 2 kolejne kadencje.
ZARZĄD NBP
Składa się z Prezesa oraz 6 do 8 członków powołanych przez Prezydenta na wniosek Prezesa NBP. Kadencja trwa 6 lat
ZAKRES DZIAŁAŃ ZARZĄDU NBP:
Realizowanie zadań z zakresu polityki kursowej
Nadzorowanie operacji otwartego rynku
Okresowa ocena obiegu pieniężnego i rozliczeń pieniężnych
Uchwalanie prowizji i opłat bankowych i ich wysokości
Ocena funkcjonowania systemu bankowego
Uchwalanie planu działalności i planu finansowego NBP
Określenie zasad organizacji i podziału zadań NBP, zasad polityki kadrowej płac.
Określenie zasad gospodarowania funduszem NBP
Sporządzanie rocznych sprawozdań finansowych i uchwalanie sprawozdań z działalności
RADA POLITYKI PIENIĘŻNEJ RPP:
Sklad: Prezes NBP 9 członków powołanych w równej liczbie przez Prezydenta, Sejm i Senat. Człownków powołuje się na 6 lat. 1 kadencja, muszą zawiesić działalność w partii związku zawodowym, żadnych innych stanowisk poza pracą naukową dydaktyczną
RPP USTALA:
Coroczne zalozenia p[polityki pieniężnej
Wysokość stóp procentowych NBP
Stopy rezerwy obowiązkowej i wyskość jej oprocentowania
Ustala zasady operacji otwartego rynku
Określa gorne granice zobowiązań NBP z tyt.zaciągniętych w zagranicznych instyt.pożyczek kredytów
Zatwierdza plan finansowy NBP oraz sprawozdań z jego działalności, przyjmuje roczne sprawozdania finansowe NBP
KOMISJA NADZORU FINANSOWEGO KNF
Nadzór nad działalnościa banków SKŁAD: przewodniczący, 2 zastępców i 4 członków. Członkami KNF są:minister właściwy do spraw instytucji finansowych lub jego przedstawiciel, minister właściwy do spraw zabezpieczenia finansowego, Prezes NBP albo delegowany wiceprezes, przedstawiciel Prezydenta RP
ZADANIA KNF:
Określenie zasad działania banków
Nadzorowanie banków w zakresie przestrzegania prawa i norm finansowych
Okresowe oceny stanu ekonomicznego banków
Opiniowanie zasad organizacji nadzoru bankowego i tryb jego wykonania
Banki są zobowiązane do wnoszenia wpłat z tyt.nadzoru bankowego stanowią iloczyn sumy aktywów bilansowych i stawki nie przekraczającej 0,024%
CZYNNOŚCI W RAMACH NADZORU KNF:
Ocena sytuacji banków badanie wypłacalności, plynności
Badanie jakości zarządzania ryzykiem
Badanie zgodności udzielanych kredytów, gwarancji, poręczeń i emitowanych papierów wartościowych
Badanie zabezpieczenia i terminowości spłaty kredytow i pożyczek
Badanie przestrzegania limitów i norm dopuszczalnego ryzyka
KNF MOŻE:
Ustalić normy płynności i normy dopuszczalnego ryzyka i określać szczegółowe zasady zarządzania ryzykiem
Nałożyć na bank dodatkowy wymóg kapitałowy
Zalecić podjęcie środków na przywrócenie płynności
Zobowiązać zalecić bank do zwiększenia funduszy własnych
Zalecić zaniechania określonych form reklam
Zalecić ograniczenie ryzyka w działalności banku
Wystąpić z wnioskiem o odwołanie prezesa lub członka zarządu banku
Nałożyć karę finansową na bank
Ograniczyć zakres działalności lub uchylić zezwolenia na utworzenie banku
Wydawać rekomendacje dot.ostrożnego i stabilnego zarządzania bankiem
RODZAJE NIEZALEŻNOŚCI NBP
INSTYTUCJONALNA- stosowanie demokratycznych procesów wyboru kierownictwa banku np. konieczność współdziałania i zagwarantowania mu podejmowania suwerennych decyzji. Bank centralny musi współdziałać z rządem
FUNKCJONALNA- samodzielne określanie kształtu i realizacji polityki pieniężnej i podejmowaniu innych decyzji. Bank ma prawo wyboru strategii i narzędzi. Ma jednak obowiązek przekazania organom państwa zalozeń polityki i informacji dot. Realizacji cele polityki powinny być określone przez instytucje lub regulacje zewnętrzne (konstytucja, ustawa o NBP)
FINANSOWA- samodzielne określanie zasad tworzenia i podzialu funkcji, uniemożliwia to rządowi wywierania nacisku na decyzje. Ograniczenie w finansowaniu wydatków rzadowych
STABILNOŚĆ CEN -polityka pieniężna
Szok popytowy powoduje obniżenie cen produkcji i zatrudnienia. Ekspansywna polityka może nie ustabilizować zarówno ceny jak i realną produkcję oraz zatrudnienie
Szok podażowy wzrost cen ropy naftowej spowoduje wzrost ogólnego poziomu cen i spadek produkcji.
BC wybor miedzy 3 opcjami
Ekspansywna polityka- utrzymać poziom produkcji czego skutkiem dalszy większy wzrost cen
Restrykcyjna polityka- dążąc do stabilności cen ale spadek produkcji jest większy (ochrona wartości złotego kosztem wielkości produkcji)
Neutralna polityka- utrzymać stabilną podaż pieniadza w efekcie szok podażowy dotyka oba cele (produkcyjny i stabilności pieniadza/ inflacyjny)
Przy szoku popytowym- polityk powinna prowadzić do stabilizacji cen i produkcji aby zapewnić zatrudnienie i maksymalne wykorzystanie zdolności produkcyjnych
Przy szoku podażowym- polityka powinna wpływać na stabilność cen w średnim okresie. Jej skuteczność zależy jednak od elastyczności płac i polityki rządu w zakresie stymulowania podaży
RÓWNOWAGA NA RYNKU DÓBR I PIENIĄDZA
Polityka pieniężna wpływ na krzywą LM- ekspansja w dół, restrykcja w górę
Polityka fiskalna wpływ na krzywą IS- ekspansja (rozwoj) w gorę restykcja w dół
Ekspansywna polityka pieniężna powoduje: spadek stopy %, pobudzenie popytu, wzrost produkcji i dochodu narodowego zatrudnienia i spadek bezrobocia. Restrykcyjna odwrotnie. Zjawiska pozytywne lecz przejściowe
Ekspansja fiskalna powoduje- pobudzenie popytu wzrost produkcji dochodu narodowego zatrudnienia i spadek bezrobocia. Restrykcja fiskalna odwrotnie. Podnosi ona jednak stopy % i wywołuje efekt wypierania popytu prywatnego przez rządowy. Przyrost dochodu jest mniejszy a stopa % nie zmienia się. Wzrost wydatków rządowych związany z deficytem emisją papierów skarbowych. Warunkiem wzrostu popytu i produkcji jest zapewnienie wysokiego oprocentowania.
Efektywność polityki fiskalnej zależy od elastyczności popytu na pieniądz czyli jego reakcji na zmiany stopy %. Jeśli popyt sztywny krzywa LM pionowa ekspansja wpłynie jedynie na wzrost stóp %
MODEL AD_AS
M modelu IS-LM zakładana stabilność cen. Model AD-AS ukazuje zależność między zmianami produkcji cen i podaży globalnej, popytu globalnego. Krzywa AS jest rosnąca, na jej przesunięcia mają wpływ zmiany realnej podaży pieniądza, skłonność do konsumpcji lub inwestycji wydatków rządowych, autonomiczna zmiana eksportu. Jeśli ceny wyższe to podaż wyższa od popytu (nadprodukcja). Gdy ceny niższe to nadmiar popytu od podaży. Ceny wykazują tendencję wzrostową
Ekspansywna polityka fiskalna i monetarna przesuwają AD w prawo.
Restrykcyjna polityka fiskalna i monetarna przesuwają AD w lewo.
Wzrost (spadek) wydatków autonomicznych przesuwa AD w prawo (w lewo).
Wzrost cen (przy niezmienionej nominalnej podaży pieniądza) powoduje spadek realnej podaży pieniądza, co prowadzi do wzrostu stóp procentowych, w wyniku czego maleje poziom inwestycji. W konsekwencji maleje zagregowany popyt i produkt.
RÓWNOWAGA MIĘDZY POPYTEM I PODAŻĄ
Teoria Keynesowska- mechanizm samoregulacji jest długotrwały. W sytuacji bezrobocia zwolennicy są skłonni zwiekszać popyt aby gospodarka szybciej osiągnęła stan równowagi
Monetaryści- ceny i płace są dostatecznie elastyczne a ich przystosowanie do optymalnej produkcji jest wystarczająco szybkie. Przeciwni aktywnej polityce rządu w walce z bezrobociem, opowiadają się za stałym przyrostem podaży pieniądza w celu minimalizacji wahań popytu i produkcji.
W wyniku aktywnych przesunięć rządu popyt globalny rośnie, produkcja zwiększa się, wzrost cen, nasilają się żądania płacowe i płace rosną. Wzrost kosztów powoduje spadek rentowności i opłacalności produkcji i jej ograniczenie.
NOMINALNA STOPA PROCENTOWA
Suma realnej stopy % i spodziewanego wskaźnika inflacji. Keynesowska teoria- popyt na pieniądz jest wysoce elastyczny w stosunku do stopy %, jej niezmienność pozwoli stabilizować dochód i produkcję (Keynes stopa %)
Monetaryzm- Negowali stopę % bardziej korzystne jest stabilizowanie dochodu, dochód a nie wysokość stopy wyznacza popyt na pieniądz (Monetaryści dochód)
Ekspansja pieniężna- obniżenie stopy % powoduje wzrost dochodu
Restrykcyjna- podwyższenie stopy% powoduje: spadek dochodu
Ekspansja fiskalna- powoduje wzrost PKB, bez zmian stopy%
Zbyt niska stopa% sprzyja oszczędności i selekcji efektywnych inwestycji. Zbyt wysoka stopa% hamuje konsumpcję i inwestycje. Stabilizacja stóp% ogranicza wahania realnego popytu na pieniądz. Stałe stopy% powodują zmiany podaży pieniadza.
TEORIA ILOŚCIOWA MONETARYSTYCZNA- nominalny wzrost podaży pieniądza powinien być dostosowany do aktywności gospodarczej i wzrostu cen (inflacji). Nadmiernie restrykcyjna polityka pieniężna założenie niskiej inflacji i małe przyrosty podaży pieniądza lub spadek może spowodować recesje, bo będzie hamować wzrost produkcji i wzrost bezrobocia.
STABILIZACJA PODAŻY PIENIĄDZA
Teoria Monetarystyczna- stabilizacja podaży pieniadza oznacza stabilizację popytu globalnego i globalnej produkcji. Monetaryści uważają ze popyt na pieniądz jest stabilny
Keynesiści nie wierzą w stabilność popytu na pieniadz. Wybierają stopę % jako cel pośredni
Ekspansywna polityka pieniężna- wzrost podaży pieniadza, powoduje wzrost dochodu i spadek stopy %
Restrykcyjna pieniężna- zmniejszenie podaży powoduje zmniejszenie dochodu wzrost stopy%.
Jeżeli popyt spada BC emituje dodatkową ilość pieniadza. Ceny i produkcja wzrosną.
POZIOM DOCHODU JAKO CEL:
Ekspansywna- dochód wzrasta to spadek stopy% Restrykcyjna dochód spada stopa% rośnie
KURS WALUTOWY
Stabilny kurs ma wpływ na ceny towarów eksportowanych i importowanych na poziom cen krajowych
W systemie kursów stałych rewaluacja lub dewaluacja
W systemie kursów płynnych deprecjacja lub aprecjacja
DEWALUACJA- powoduje spadek cen towarów eksportowanych i wzrost cen towarów importowanych (wzrost eksportu spadek importu)
REWALUACJA- wzrost importu spadek eksportu
Spadek kursu płynnego oznacza że p[polityka zbyt liberalna i nadmierny popyt wywołuje nadwyżkę importu i deprecjację waluty krajowej. Restrykcja prowadzi do nadwyżki eksportu i aprecjacji waluty krajowej
Ekspansja- wzrost podaży, spadek stopy%, rośnie produkcja i dochód. Produkcja rośnie w wyniku pobudzenia popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego wskutek spadku stopy% i potanienia kredytów.
W systemie kursów płynnych spadek stóp% powoduje spadek popytu na walutę krajową i odpływ kapitału, spada kurs waluty krajowej, spadek importu i wzrost eksportu, eksport netto rośnie, stymuluje to wzrost popytu globalnego, produkcji i dochodu. Skuteczna w systemie kursów płynnych w krótkim czasie
W systemie kursów stałych- wzrost podaży pieniadza, by nie dopuścić do spadku kursu waluty krajowej BC sprzedaje wlauty obce i zmniejsza podaż pieniądza krajowego, spadek rezerw dewizowych
Utrzymanie stałego kursu wymaga utrzymania stałej stopy%, brak zmiany stopy% powoduje brak zmian popytu globalnego, produkcji i dochodu. Monetarna nieskuteczna w systemie kursów stałych
WZROST PODAŻY PIENIĄDZA:
*obniżenie stopy%, stopy redyskontowej, lombardowej, stopę rezerw obowiązkowych, zakup papierów wartościowych, wzrost produkcji, spadek bezrobocia, potanienie kredytów, przesuniecie krzywej LM w prawo
SPADEK PODAŻY PIENIADZA:
*obniżenie inwestycji i produkcji, zatrudnienia, wzrost bezrobocia, zahamowanie inflacji, wyższa stopa%, dyskontowa, lombardowa, stopy rezerw obowiązkowych, Sprzedaż lub emisja papierów wartościowych, przesunięcie krzywej LM w lewo
Wzrost popytu ekspansja fiskalna krzywa IS w prawo
Spadek popytu restrykcja fiskalna krzywa IS w lewo
BEZPOŚREDNIE ODDZIAŁYWANIE NBP
Limitowanie koncentracji kredytów
Ograniczanie wielkości środów pieniężnych do dysp.kredytobiorców, utrzymanie nieoprocentowanego depozytu od zagranicznych środków
POŚREDNIE
Rezerwy obowiązkowe
Kredyt refinansowy: redyskontowy, lombardowy
Operacje otwartego rynku
REZERWY OBOWIĄZKOWE
Część całkowitych rezerw znajdujących się w dyspozycji banków która nie może być wykorzystana do tworzenia pieniądza przez udzielanie pożyczek. Wyrażana w % wybranych depozytów bankowych. Zmiany stopy rezerw wpływają na wielkość podaży pieniądza za pomocą mnożnika który jest odwrotnością tej stopy. Zmiany stóp rezerw są niewielkie negatywnie wpływają na gosp.finansową banków. Stopa rezerw może być zróżnicowana w zależności od terminów. Rezerwa nieoprocentowana jest formą pra podatkóu wpłacanego do BC, wysoka ma wpływ na oprocentowanie kredytów. Rezerwy odprowadzane od środkow płatnych na każde ządanie i od środków terminowych. Rezerwy nie odprowadza się do np. środków podlegających zwrotowi, zgromadzonych na rachunkach i przeznaczonych na zasilenie KFM, środków uzyskanych ze sprzedaży papierów wartościowych.
Stopa rezerw obowiązkowych nie może przekroczyć: 30% środków a'vista, 20% środków na rachunkach terminowych.
Stopa wkładów zlotowych i walutowych wynosi 3%. Banki pomniejszają o równowartość 500tys.euro obliczoną wg kursu średniego. Jeśli kwota jest mniejsza bank nie odprowadza rezerwy. Bank może być zwolniony od odprowadzenia przez Zarząd NBP. Kwota oprocentowania 0,9 stopy redyskonta, karne odsetki naliczane od brakującej kwoty w wysokości 2krotności stopy kredytu lombardowego. Podstawa naliczenia rezerwy: średnia arytmetyczna stanu środków, od którego nalicza się rezerwę na koniec każdego m-ca. Odprowadza się w ostatnim dniu m-ca.
REFINANSOWANIE BANKÓW
Udzielanie kredytów przez BC które mogą upłynnić swoje aktywa.
KREDYT REFINANSOWY UDZIELONY:
Do określonej kwoty w rachunku kredytu
Pod zastaw papierów wartościowych- do wysokości równej określonej części ich wartości nominalnej (kredyt lombardowy)
W innej formie określonej przez Zarząd
Może być udzielony bankowi dla realizacji programu postępowania naprawczego. Kredyt ułatwiający restrukturyzację bankom mającym problemy z wypłacalnością. Trudno za jego pomocą kontrolować płynność sektora . wzrost stopy % powoduje napływ kapitału z zagranicy.
POLITYKA REDYSKONTOWA
Polega na określaniu przez BC stopy redyskonta stosowanej przy udzielaniu kredytu redyskontowego oraz na zmianach dostępności tego kredytu. Zmiany redyskonta POWINNY ZAPEWNIĆ PLYNNOŚĆ. BC nie może zmieniać często stopy redyskonta , ustalając stopę redyskonta BC wpływa na rynkowe stopy %, miedzynarodowe przepływy kapitałów krótkoterminowych osłabiają oddziaływanie stopy redyskonta na płyyność banków.
DYSKONTO- sprzedaż weksla przed terminem płatności bankowi komercyjnemu. Bank potrąca stopę dyskonta od dnia dyskonta, włącznie do dnia wykypu (rok-36dni,mc-30dni) oraz prowizję. Kredyt dyskontowy uzyskuje osoba dyskontująca weksel a spłaca go dłużnik wekslowy w momencie wykupu. Bank który weksel redyskontował nie musi go przetrzymywać do terminu płatności i może zaciągnąć na jego podstawie kredyt redyskontowy w NBP
REDYSKONTO- sprzedaż wcześniej zdyskontowanego weksla przez bank zagraniczny do NBP przed terminem płatności. NBP potrąca stopę redyskonta. Zasady i tryb redyskonta określa umowa Zarządy NBP.
NBP PRZYJMUJE DO REDYSKONTA WEKSEL:
Wystawiane zgodnie z wymogami prawa wekslowego
Od których uiszczono opłatę skarbową w określonej wysokości- nie obowiązuje
Pochodzące z dokonanych obrotów gospodarczych
Których termin płatności upływa nie później niż 3 mce od daty przyjęcia do redyskonta i nie wcześniej niż jest to potrzebne dla zawiadomienia dłużnika
Z terminu płatności w oznaczonym dniu
Płatne w bankach w których dłużnicy mają rachunki
Opatrzone indeksem In blanco który weksel zdyskontował
Bez wzmianek w tekście i indosach ogarniających prawo przenoszenia własności lub prawo zwrotnego poszukiwania, bez poprawek i skreśleń
Podpisane tak ze możliwa jest identyfikacja osób
WEKSEL WŁASNY (SOLA)
Wystawiany przez dłużnika jako zobowiązanie zapłaty. Bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniędzy we wskazanym miejscu i czasie
Wystawca weksla swoim podpisem przyjmuje na siebie realizację zobowiązania wpisanego na wekslu.
Elementy ustawowe weksla własnego (sola): i trasowany
Nazwa weksel w treści dokumentu w języku, w jakim jest wystawiony
Bezwarunkowe przyrzeczenie (weksel wlasny) lub polecenie (trasowany) zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej
Oznaczenie sumy która ma być zapłacona
Nazwisko lub naszwa osoby która ma dokonać zapłaty, czyli trasata (tylko na wekslu trasowanym)
Oznaczenie terminu płatności: weksel własny za okazaniem, weksel płatny w pewien czas (po dacie) po okazaniu (np.2dni po czasie), płatny w oznaczonym dniu
Oznaczenie remitenta- nazwisko lub nazwa osoby
W wekslu własnym wystawca weksla jest głównym dłużnikiem natomiast przy trasowanym głównym dłużnikiem jest osoba, która ciągniony na nią weksel zaakceptowała (trasat).
WEKSEL NIEWAŻNY JEŚLI: nie wymieniono remitenta, wpisano w miejscu dla określenia remitenta „na zlecenie okaziciela”
OBLIGACJA- papier wartościowy w serii, w którym emitent stwierdza że jest dłużnikiem właściciela obligacji i zachowuje się wobec niego do spełnienia określonego świadczenia o charakterze pieniężnym lub niepieniężnym
Obligacje mogą mieć formy dokumentu jeśli emitent tak postanowi. Ich ewidencję prowadzą KD PW, domy maklerskie lub banki. Prawa i obowiązki emitenta obligatariuszy są określone. Obligacje oferowane na przetargach mogą być emitowane jako: o zmiennej stopie% o stałej stopie%, indeksowane.
Obligacje mogą być nabywane przez rezydentów i nierezydentów będących osobami prawnymi lub przez spółki akcyjne. Sprzedawane na przetargach na rzecz uczestników przetargu. Możliwa jest zmiana na inne emisje w drodze przetargu. Oprocentowanie naliczane od wartości nominalnej w okresach odsetkowych. Obligacje mogą być odkupywane przez MF przez terminem zapadalności podlegają wykupowi wg wartości nominalnej. Wartość nominalna obligacji wynosi 100, 100 euro lub wielokrotność. Na rzecz osob fizycznych sprzedawane obligacje skarbowe oraz oszczędnościowe
Wartości nominalne bonów skarbowych oferowanych na przetargu uzupełniającym mogą dokonywać jedynie uczestnicy którzy dokonali zakupu w dniu przetargu
Bony mogą być odkupione na przetargach organizowanych przez NBP przed upływem terminu zapadalności. Podlegają wtedy umożeniu za wyjątkiem bonów kupowanych przez MF.
KREDYT LOMBARDOWY
Udzielony pod zastaw, reguluje go uchwała NBP o papierach wartościowych bonach skarbowych bonów pieniężnych NBP obligacji bądź innych pap.wart.85% wartości papierów obciążonych zastawem. Może go wysłać bank posiadający r-k w NBP o ile jest uczestnikiem RPW lub KDPW i zawre umowe o taki kredyt . kredyt podlega spłacie w następnym dniu operacyjnym. Wysokie oprocentowanie, krótki okres splaty. Banki komercyjne w celu refinansowania się mogą zaciągać kredyt lombardowy w Narodowym Banku Polskim pod zastaw papierów wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa, a także pod zastaw weksli, spełniających wymagania stawiane wekslom przyjmowanym przez NBP do redyskonta.
KREDYT TECHNICZNY
Podobny do lombardowego kredyt w ciagu 1dnia dostępny w euro oraz pln udzielony pod zabezpieczenie papierów wart.poprzez przewłaszczenie. Następuje przeniesienie własności do czasu spłaty. Kwotowa relacja procentowa w nominalnej 85% jest to typowy kredyt 1 dniowy. Musi być spłacony tego dnia powinien być wykorzystany i spłacony jeśli tak wykorzystany jest nieoprocentowany, przekształca się w lombardowy kiedy spłata następuje w następnym dniu koszty są lombardowe.
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
Polegają na zakupie i sprzedaży papierów wart.przez BC banków komercyjnych. Zakupy zwiększają rezerwy gotówkowe banknotów co ma wpływ na wzrost akcji kredytowej wzrost podaży pieniądza i obniżenie krotkoterminowych stóp%. Sprzedaż prowadzi do zmniejszenia bazy monetarnej i wskutek działania mnożnika do odpowiednio szybszego spadku podaży pieniadza i wzrostu stóp %.
Operacje przeprowadzane z inicjatywy NBP. Przeprowadzane w trybie przetargu w wyjatkowych przypadkach w trybie pozaprzetargowym. Liczba ofert składanych na przetargach jest ograniczona a łaczna wartość papierów danego rodzaju i o danym terminie zapadłości nie może być mniejsza niż 1mln.
OPERACJE REPO zakupu NBP
Polega na tym że BC sprzedaje papiery wartościowe bankom komercyjnym. Zobowiązuje się do ich odkupu w terminie późniejszym po ustalonej cenie. Z kolei bank komercyjny kupuje papiery wartościowe od BC zobowiązuje się do ich sprzedaży. Po cenie wyższej
OPERACJE REWERS REPO sprzedaż NBP
Polega na tym że BC kupuje papiery wartościowe od banków komercyjnych zobowiązuje się do ich odsprzedaży w terminie późniejszym po ustalonej cenie. Z kolei bank komercyjny sprzedaje papiery wartościowe BC zobowiązuje się do ich odkupu.
Operacje repo polegają na zakupie papierów wartościowych po określonej cenie
przez bank centralny, z jednoczesnym zawarciem umowy ich odkupienia po
upływie określonego czasu przed terminem ich wymagalności po cenie
odpowiednio wyższej. Operacje te pozwalają bankowi centralnemu udzielać
sektorowi bankowemu krótkoterminowych kredytów pod zastaw tych papierów
wart. W celu poprawienia jego płynności.
Operacje reverse repo są odwrotnymi w stosunku do wyżej omówionych. Polegają
na sprzedaży pap. wart. przez bank centralny z równoczesnym zawarciem umowy
ich odsprzedaży w przyszłości. Bank centralny zaciąga w ten sposób
krótkoterminowy kredyt na rynku pieniężnym, niwelując płynność sektora
bankowego.
Operacje repo mogą dokonywane być również między bankami komercyjnymi,
wówczas o operacji repo mówimy w przypadku banku, który udziela pożyczki,
natomiast z punktu widzenia banku otrzymującego środki jest to operacja reverse
repo.
OPERACJE OTWARTEGO RYNKU
PODSTAWOWE- polegające na emisji papierów wartościowych banków pieniężnych NBP lub przeprowadzeniu operacji repo. Przeprowadzane raz w tyg.wynoszącym 7dni. W trybie przetargowym
DOSTRAJAJĄCE- emisji bonów pieniężnych, przedterminowym wykupie bonów pieniężnych NBP, przeprowadzenie operacji repo rewers -repo
STRUKTURALNE- emitowaniu NBP, przedterminowym wykupie NBP, zakupie i sprzedaży papierów wart. Na rynku wtórnym
Czas przeprowadzenia i termin zapadalności operacji dostrajających i strukturalnych zależy od występującej sytuacji płynnościowej. Także na podstawie umów miedzy NBP a bankiem
BONY PIENIĘŻNE NBP
Emitowane przez NBP z terminem zapadalności od 1 do 365 dni nominał i dyskontowe sprzedawane z dyskontem ewidencjonowane w rejestrze papierów wartościowych. Na rynku pierwotnym nabywcami mogą być tylko banki będące delerami rynku pieniężnego a na rynku wtórnym także przez inne banki. Bony są zbywalne i mogą zostać odkupione przez emitenta NBP w każdym momencie. Płynny instrument rynku miedzybankowego wykorzystywany przez banki do dokonywania dochodowych lokat na krótki termin. Bony są oferowane na przetargach organizowanych przez DPPK NBP. Zainteresowani mogą składać oferty najpóźniej do południa w dniu przetargu. Cena podawana jest za każde 100pln lecz w stosunku do wartości nominalnej 10 tys. Zł
BONY SKARBOWE
Zwane też wekslami skarbowymi lub dłużnymi papierami wartościowymi Skarbu Państwa są dłużnymi instrumentami finansowymi, którymi obraca się na rynku pieniężnym. Należą do papierów krótkoterminowych emitowanych przez Skarb Państwa których celem jest pokrycie bieżących potrzeb budżetowych zarządzanie płynnością. Ich sprzedaż jest prowadzona przez NBP który pełni agenta emisji. Termin wykupu: termin zapadalności wynosi od 1 do 52 tygodni w Polsce emitowane na okres 13 tygodni,26,39,52 tygodni
Wartość nominalna to 10tys zł cena bonu: niższa cena zakupu niż wartość nominalna.
KRAJOWA IZBA ROZLICZENIOWA
Celem była budowa i standaryzacja systemu rozliczeń międzybankowych
Przedmiot działań KIR:
Wymiana zleceń między bankami, rejestracja wzajemnych wierzytelności wynikających ze zleceń, prowadzenie kurierskiej poczty, prowadzenie usług w zakresie zabezpieczeń wymiany zleceń
STRUTURA KIR
Dwupoziomowa, centrala KIR i BRIR, BRIR rejestrują nalezności i zobowiązania banków i przekazują do centrali zbiorcze dane . Centrala KIR przeprowadza ostateczny rozrachunek polega na kompensacji wzajemnych zobowiązań i należności między bankami.KIR dokonuje rozliczeń przy wykorzystaniu ELIXIR
ZWIĄZEK BANKÓW POLSKICH ZBP
Samorządowa organizacja banków działająca na podstawie ustawy o izbach gosp. Członkowstwo charakter dobrowolny Zarząd wybierany na 3letnia kadencję przez Walne Zgromadzenie w skład wchodzi 2 wiceprezesów i 8 czlonkówzwiązek pełni funkcję lobby bankowego uczestniczy w pracach KNB i BFG zadania': współpraca przy przygotowaniu ustaw dotyczących banków.
AGREGATY PIENIEŻNE
M1 - pieniądz gotówkowy w obiegu (poza kasami banków) oraz depozyty i inne zobowiązania bieżące gospodarstw domowych, niemonetarnych instytucji finansowych, przedsiębiorstwa instytucji niekomercyjnych działających na rzecz gospodarstw domowych, instytucji samorządowych i funduszy ubezpieczeń społecznych. Charakteryzuje się najwyższym stopniem płynności i związany jest z pieniędzmi gromadzonymi do celów transakcyjnych, spekulacyjnych i z powodów ostrożności
M2 - obejmuje depozyty M1, depozyty i inne zobowiązania z terminem pierwotnym do 2 lat włącznie i zblogowane oraz depozyty z terminem wypowiedzenia do 3 miesięcy włącznie. Jest wykorzystywany przez banki do udzielania kredytów krótkoterminowych
M3 - obejmuje M2 i operacje z przyrzeczeniem odkupu, dłużne papiery wartościowe z terminem wykupu pierwotnym do 2 lat włącznie oraz jednostki uczestniczące w funduszach rynku pieniężnego. Tworzy główne źródło środków wykorzystywanych na długoterminowych kredytów inwestycyjnych. Wykazuje najniższy stopień płynności.
Wyznaczanie wielkości pieniądza w obiegu (podaży pieniądza) opiera się przeważnie na teorii ilościowej (monetarystycznej). Zgodnie z nią nominalny wzrost podaży pieniądza powinien być dostosowany do przewidywanej aktywności gospodarczej i do nie dającego się uniknąć wzrostu cen ( przewidywanej inflacji). Jednak nadmiernie restrykcyjna polityka pieniężna nakierowana na cele antyinflacyjna ( założenie niskiej inflacji i w konsekwencji małe przyrosty podaży pieniądza lub wręcz jej spadek ), może spowodować recesje w gospodarce, bo będzie hamować wzrost produkcji i powodować wzrost bezrobocia.
Stopa procentowa jest cena kapitału pożyczkowego. W długim okresie jej wysokość zależy od stopy zysku, a w krótkim od popytu i podaży kapitału. Istotny wpływ na jej poziom ma też tempo wzrostu cen w gospodarce. Im jest ono większe, tym szybciej spada siła nabywcza pieniądza i dla jej utrzymania wymagane są wyższe stopy procentowe
Narzędzia polityki fiskalnej
pobudzanie - obniżka podatków + zwiększanie wydatków;
wady: wzrasta deficyt budżetowy, rosną ceny
hamowanie - zwiększenie podatków + zmniejszanie wydatków rządowych
wady: zmniejsza się poziom produkcji, bezrobocie.
Narzędzia polityki pieniężnej
hamowanie - „polityka drogiego pieniądza” - ograniczanie podaży pieniądza przez zwiększenie stopy rezerw obowiązkowych, stóp procentowych banku centralnego i sprzedaż obligacji
pobudzanie - „polityka taniego pieniądza” - …
1