Zarządzanie operacyjne
9.10.2001.
Zarządzanie operacyjne (wykonawcze, eksploatacyjne) - sprowadza się do bieżącego zarządzania, czyli podejmowania decyzji odnośnie do wykorzystania poszczególnych zasobów przeds (kadrowe, rzeczowe, finansowe, niematerialne) w taki sposób aby efekty tego zarządzania były jak najkorzystniejsze (optymalne) dla firmy.
Zarządzanie operacyjne wg D. Waters'a - jest funkcją zarządzania odpowiedzialnego za wszystkie działania bezpośrednio dotyczące wytwarzania produktu (wyrobu, usługi) tzn. za gromadzenie rozmaitych składników wejściowych: przetwarzanie ich w planowane produkty końcowe.
Celem zarządzania operacyjnego jest - przerabianie (transformacja) celów długookresowych (strategicznych) w przedsiębiorstwie na cele bieżące czyli cele operacyjne.
Celem zarządzania strategicznego jest - formułowanie najkorzystniejszej ścieżki długookresowego rozwoju firmy.
Charakterystyka zasobów w przedsiębiorstwie.
Zasób - zasobem jest każdy znajdujący się w dyspozycji przeds czynnik wytwórczy, który jest następnie przekształcany w dobra i usługi służące w zaspokajaniu potrzeb materialnych i niematerialnych człowieka. Zasób to czynnik wytwórczy wykorzystywany w procesach produkcji i wymiany.
Elementarne czynniki wytwórcze:
I Praca:
1. wykonawcza
2. kierownicza: kierowanie przedsiębiorstwem (planowanie, organizowanie, motywowanie, kontrola)
II Środki pracy
III Przedmioty pracy
Potrzeby są nieograniczone i jest ich nieskończenie wiele, natomiast zasoby są zawsze ograniczone. Zasób nie istnieje dopóki człowiek nie znajdzie zastosowania i nie nada mu wartości ekonomicznej.
Zasoby: naturalne, ludzkie, kapitałowe, niematerialne
Zasoby naturalne stanowią dobra dane przez przyrodę, nie wytworzone przez człowieka: wodne, biotyczne (roślin i zwierząt).
Zasoby naturalne:
1.niewyczerpalne - całkowita ilość: atmosfery, wody, skał, energii słonecznej.
2.wyczerpywalne, ale odnawialne - woda nadająca się do użycia, roślinność, zwierzęta, populacje ludzkie, niektóre minerały gleby, nieskażony CO2 i CO3, niektóre ekosystemy.
3.wyczerpywalne i nie do zastąpienia - gleba, niektóre minerały, rzadkie gatunki, niektóre ekosystemy, krajobraz naturalny, większość zasobów wody gruntowej.
Zasoby ludzkie (kadrowe, pracy) - tworzą pracownicy firmy wraz ze swoimi umiejętnościami i kwalifikacjami (wiedzą i doświadczeniem). W strukturze gosp dochodzi do utraty przemysłu na rzecz nowych sektorów związanych z automatyzacją, informatyką (ważne są kwalifikacje pracowników).
Kapitał intelektualny (tworzą pracownicy twórczy, wnoszą coś nowego do firmy):
1. osobowy:
a) Techniczny - tworzy nowy produkt, tworzy i wdraża postęp techniczny, tworzy nową jakość produktów i procesów produkcyjnych.
b) organizacyjny:
skierowany do wewnątrz - kształtuje procesy zarządzania, buduje strukturę, tworzy kulturę organizacji.
skierowany na rynek - kształtuje relacje organizacji z rynkiem, buduje trwałe więzi z klientem, buduje strategie marketingowe.
2. bezosobowy (dokumentowany): regulaminy, struktura, wynalazki, patenty, licencje, know-how, bazy danych, receptury, prawa autorskie, znaki towarowe, znaki handlowe.
ZASOBY KAPITAŁOWE (materialne) składają się następujące składniki:
-budynki i budowle (mosty, drogi - infrastrukturalne),
-maszyny i urządzenia techniczne,
-surowce, materiały, części, półfabrykaty, wyroby gotowe, śr. transportu.
-zasoby finansowe - zasoby gotówki w kasie, wkłady na rachunkach bankowych, udziały w innych firmach, wierzytelności z tytułu udzielonych innym firmom pożyczek.
Są ogólnie dostępne i każda firma może nimi dysponować. Nie są czynnikami przewagi konkurencyjnej.
Charakter zasobów kapitałowych - ogólna dostępność, każda firma może zarządzać zasobami kapitałowymi. Zasoby kapitałowe nie są czynnikiem przewagi konkurencyjnej firmy.
Przewaga konkurencyjna - uczenie się, dostosowanie się do relacji między firmą a klientem, zaspokojenie wszystkich potrzeb klienta.
Ziemia - główny zasób epoki agralnej,
Kapitał - główny zasób epoki przemysłowej,
Wiedza - główny zasób epoki informatycznej.
ZASOBY NIEMATERIALNE - umiejętności jednostek, grup i ich organizację a także wiedzę i doświadczenie menedżerów wyższego i średniego szczebla i także pracowników produkcyjnych (wykonawczych, usługowych).
Do zasobów niematerialnych zalicza się: nazwę firmy, markę firmy, reputację firmy (good-will) wśród klientów, kontrahentów, banków, instytucji ubezpieczających pracowników, tradycje firmy, kontakty handlowe, kooperacyjne, położenie firmy (lokalizacja), tajemnice handlowe oraz jej kulturę.
Czym różnią się zasoby materialne od niematerialnych:
- przez specyficzność mogą być wykorzystywane w kilku miejscach jednocześnie,
- nie zużywają się w czasie, w miarę upływu czasu ich wartość rośnie,
- nie trzeba wypracowywać je w dłuższych odcinkach czasowych,
- zasobów niematerialnych nie można wydzierżawić ani nabyć, wyjątek: franchising (aby nabyć trzeba kupić całą firmę),
- tradycja firmy.
Okres trwania zasobów niematerialnych:
1 reputacja firmy - 8 - 10 lat
2 reputacja produktu - 6 lat
3 wiedza - 5 lat
Reputacja - najważniejszy instrument przekazywania informacji klientom. Wiąże się z nazwą firmy, instytucji bądź produktu. W dłuższym okresie reputacja firmy opiera się na zapewnieniu wysokiego poziomu jakościowego produktu bądź usługi. Dodatkowo niezbędne jest zapewnienie wysokiej niezawodności działania przedsiębiorstwa. Środkiem do ustalania reputacji jest marka (symbol, znak, rysunek)
Cecha reputacji - zapewnienie wysokiej niezawodności działania produktu. Środkiem do ustalania reputacji przez producenta jest marka (symbol, znak, rysunek).
Iloraz reputacji = [cecha reputacji (marki)] / [bilansowa wartość majątku]
Marka - wyodrębnienie danego produktu z pośród innych produktów konkurencyjnych. Marka ma swoją cenę.
Kultura firmy - składa się zbiór wartości często przyjmowany za oczywiste pozwalających pracownikom zrozumieć, które działania są możliwe do przyjęcia, a które nie i ta kultura firmy powstaje w wyniku długoletniego funkcjonowania firmy i wiąże się z dzieleniem wiadomości między pracownikami. Każda firma ma własną kulturę.
Cechy zasobów:
1.zasoby mogą być wykorzystywane do wytwarzania różnych produktów.
2.zasoby są wykorzystywane w procesach wytwórczych w różnych proporcjach (różna kombinacja różnych zasobów) o tej różnej kombinacji decyduje rachunek ekonomiczny czyli rachunek nakładu i efektu.
3.istnieje możliwość substytucji jednego zasobu w inny. Najczęściej dotyczy zasobów pracy i zasobów rzeczowych. Najczęściej substytucja pracy żywej przez pracę uprzemysłowioną.
Bariera zasobów może przyjmować postać:
a. bariera ilościowa, firma nie jest w stanie wykorzystać możliwości stworzonych przez otoczenie społeczno - gospodarcze.
b. bariera struktury, zasobów, gdy struktura rodzajowa nie odpowiada potrzebom firmy.
produktywności zasobu, gdy zasoby nie są efektywnie wykorzystywane.
Zarządzanie majątkiem trwałym przedsiębiorstwa
MT - zostało w Polsce przyjęte zgodnie ze standardami międzynarodowymi (UE) uregulowane dla potrzeb tworzenia bilansu firm w ustawie o rachunkowości (29.09.94) z późniejszymi zmianami.
Klasyfikacja MT:
1. Rzeczowy majątek trwały:
a.ruchomości - maszyny i urządzenia techniczne, śr. transportu.
b.nieruchomości - budynki i budowle, nawierzchnie dróg, placów, ulic, uzbrojenie ulic, grunty własne.
c.przedsięwzięcie inwestycyjne - inwestycje rozpoczęte, należności z tyt. Udzielonych pożyczek na poczet przyszłych inwestycji.
d.inwentarz żywy - inwentarz, którego życie > 1.
2. Wartości niematerialne i prawne - obejmują sumę kosztów nabycia praw majątkowych dotyczących projektów wynalazczych, patentów, licencji, znaków towarowych, praw do wieczystego użytkowania gruntów, programy komputerowe (>1 rok używania), wartość firmy, koszty organizacji związane z założeniem i rozwojem firmy. Są to niepieniężne składniki majątkowe. Podlegają amortyzacji zgodnie z przepisami prawnymi obowiązującymi. Nie podlegają amortyzacji: gruntu, inwentarz żywy, dzieła sztuki i eksponaty muzealne, finansowe elementy majątku trwałego.
3. Finansowy majątek trwały:
-akcje nabyte w spółkach akcyjnych
-udziały w spółkach z o.o.
-kupione obligacje, bony skarbowe
-weksle długoterminowe (okres realizacji > 1 rok)
-pożyczki udzielone innym firmom (> 1 rok)
-długoterminowe lokaty na rachunkach bankowych (> 1 rok).
1.Należności długoterminowe - są to kwoty należne od innych firm za wcześniej wykonane dla nich świadczenia, których termin zapłaty jest > 1 rok.
2.Majątek trwały:
śr trwałe - użytkowane przez dłuższy okres czasu, uczestniczą w wielu cyklach usługowych lub produkcyjnych, przenoszą swoje wartości na nowe wyroby, zużywają się stopniowo (zależą od cech fizycznych, eksploatacji lub warunków środowiska), ich wielkość i struktura jest realizowana poprzez inwestowanie, likwidację, sprzedaż, bezpłatne przekazanie, leasing.
przedmioty nietrwałe - te składniki majątkowe, których okres użytkowania jest > 1 rok.
Kryteria klasyfikacji środków trwałych:
1.Tytuł własności - pozwala na wyodrębnienie własnych (skł majątkowe, na które firma posiada tytuł własności) i obcych (eksploatowane w firmie na podstawie umów darowizny, najmu, leasingu).
2.Przeznaczenie:
a.produkcyjne (usługowe) - związane z działalnością operacyjną firmy (zaopatrzenie, produkcja, sprzedaż)
b.nieprodukcyjne - cele socjalne, oświatowe, kulturalne.
3.Sposób wykorzystania:
a)czynne - składniki majątkowe w eksploatacji danej firmy lub poza nią, mogą być też eksploatowane sezonowo (cukrownie)
b)czasowo nieczynne - obiekty będące w rezerwie, obiekty w dzierżawie, będące w remoncie lub zbędne
c)nieczynne - nie są używane > pół roku.
1.Klasyfikacja rodzajowa śr trwałych.
Wycena wartości majątku:
I wg wartości początkowej - stanowi sumę nakładów inwestycyjnych faktycznie poniesionych na wytworzenie bądź nabycie określonych śr trwałych łącznie z kosztami jego zakupu, zainstalowania i późniejszego ulepszenia.
II wg wart odtworzenia:
a)wart odtworzeniowa brutto - wyraża nakłady (koszty) jakie należałoby ponieść na odtworzenie cech użytkowych śr trwałych w momencie wyceny wg obowiązujących we tym okresie cen i norm
b)wart odtworzeniowa netto - odzwierciedla nakłady jakie należałoby ponieść na odtworzenie konkretnego śr trwałego z uwzględnieniem stopnia jego zużycia - określona wartość umorzenia
III wg wart bieżącej:
a)netto - jest to wartość między wart początkową brutto a wart dotychczasowego umorzenia = suma rocznych kwot amortyzacji.
W procesie dokonywania wyceny śr trwałych ważną kwestią jest wycena ich zużycia:
a)fizycznego: stopniowa utrata przez dany czynnik majątkowy parametrów techniczno-użytkowych w rezultacie czego dany składnik majątku nie jest w stanie wypełnić postawionych przez niego zadań: spadek wydajności pracy, pogorszenie jakości pracy i parametrów.
Symptomy:
1.Spadek wydajności pracy
2.Pogorszenie jakości pracy i wykonywanych produktów
3.Wzrost jednostkowego zużycia materiałów i surowców
4.Wzrost awaryjności danej maszyny (wzrost kosztów)
5.Pogorszenie warunków pracy (wypadkowości).
Skutki odwracalne można usunąć poprzez remonty.
Zużycie zależy od:
-zależy od jakości materiału z jakiego skonstruowany jest dany środek,
-warunków i uciążliwości pracy danego środka,
-intensywności pracy danego środka,
-kwalifikacje obsługującego dany środek personelu,
-od jakości i terminowości dokonywanych przeglądów,
-stopnia mobilności danego środka.
-miarą pośrednią zużycia fizycznego jest wysokość odpisów amortyzacyjnych
a)moralnego (ekonomicznego):
-polega na tym, że śr. trwałe tracą swą wartość użytkową (opłacalność) i w tym sensie ma ono charakter niematerialny i jest używane w przenośni,
-przyczyną zużycia moralnego jest ukazywanie się coraz to nowszych, wydajniejszych środków pracy o lepszych parametrach techniczno - użytkowych,
-miarą zużycia jest średni wiek eksploatowanych środków trwałych,
zasady gospodarowania środków trwałych (efektywność wykorzystywania śr trwałych)
a)materialnego
Mierniki efektywności środków trwałych:
Współczynniki produkcyjności śr trwałych
1.(wart produkcji sprzedanej /wart śr trwałych produkcyjnych brutto)*100
2.(wart produkcji netto /wart śr trwałych produkcyjnych netto)*100
Współczynniki zyskowności śr trwałych
1.(zysk brutto /wart śr trwałych produkcyjnych brutto)*100
2.(zysk netto /wart śr trwałych produkcyjnych netto)*100
Wskaźniki zużycia likwidacji i odnowienia śr trwałych
1.Wsk. zużycia = (wart umorzenia środków trwałych /wart brutto śr trwałych)*100
2.Wsk. likwidacji = (wart śr trwałych zlikwidowanych /wart brutto śr trwałych)*100
3.Wsk. odnowienia = (wart śr trwałych nabytych /wart śr trwałych brutto)*100
Dekapitulacja względna = wsk. likwidacji > wsk. Odnowienia
Amortyzacja - obejmuje śr finansowe stopniowo gromadzone w firmie. W trybie odpisów amortyzacyjnych w miarę postępującego zużycia śr trwałych. Nagromadzony odpis amortyzacyjny może odpowiadać faktycznej odnowie środków, być od niej > lub < w zależności od metody naliczania amortyzacji:
1.proporcjonalna (liniowa) - wielkość odpisów amortyzacyjnych jest jednakowa w ciągu całego okresu eksploatacji danego środka.
2.degresywna - wysokość stawek amortyzacyjnych spada w miarę używania danego środka.
3.progresywna - amortyzacja wzrasta w miarę upływu okresu użytkowania śr trwałych.
23.10.2001.
ZARZĄDZANIE MAJĄTKIEM OBROTOWYM
Każde przedsiębiorstwo wykorzystuje do swojej działalności zarówno majątek trwały jak i obrotowy. Majątek trwały. jest składnikiem długoterminowym, zaś majątek obrotowy - krótkoterminowym. MT jest uważany za mało elastyczny i jest obciążony znacznym ryzykiem inwestycyjnym w porównaniu do MO.
Pojęcie i składniki MO: MO są to aktywa przeds. Wykorzystywane przez okres nie dłuższy niż 1 rok. MO znajduje się w ciągłym ruchu, obrocie. Aktywa firmy nieustannie zmieniają swoją postać na skutek prowadzonej działalności produkcyjnej lub usługowej.
Kapitał obrotowy (pracujący) = (zapasy + należności + papiery wart. + gotówka) - zobowiązania bieżące
MO nie jest kapitałem obrotowym
Klasyfikacja MO :
1. ZAPASY to nabyte lub wytworzone we własnym zakresie składniki majątku nabyte do zużycia w danej firmie lub do dalszej sprzedaży z odpowiednim zyskiem. Na zapasy składają się:
- materiały służą do jednorazowego zużycia w cyklu produkcyjnym lub usługowym. W czasie tego zużycia przenoszą swoją wartość na nowo utworzone produkty, wyroby, usługi. Do materiałów zalicza się zapasy surowców. Materiały mogą być źródłem energii, mogą być używane do celów ogólno gospodarczych, administracyjnych. Do mat. zalicza się też opakowania, części zamienne, całą gospodarkę odpadami.
-·produkcja nie zakończona tworzona przez wyroby i usługi, które nie zostały w pełni zakończone i w zależności od stopnia zaawansowania przybierają postać produkcji w toku bądź półfabrykatów. Produkcja w toku może mieć sens fizyczny (stanowią ją materiały w trakcie przetwarzania) lub sens kosztowy (obejmuje wartość zużytych materiałów podstawowych i pomocniczych + koszty robocizny).
-·towary są rzeczowymi składnikami MO wytworzonymi przez inne przedsiębiorstwa I zakupionymi przez daną firmę i przeznaczonymi do sprzedaży we własnej sieci handlowej bądź zużytymi na cele wewnętrzne.
-·produkty gotowe wyroby gotowe, wykonane usługi, roboty budowlano-montażowe, przeznaczone do sprzedaży nie podlegające dalszemu przerobowi w danym przedsiębiorstwie -·zaliczki na poczet przyszłych okresów to zaliczki płacone dostawcą (sporadyczny) i kooperantom ( stały - podpisuje się umowę kooperacyjną) na poczet przyszłych dostaw. W przedsiębiorstwie handlowym występują 2 grupy zapasów: -materiały o charakterze pomocniczym ( opakowania, paliwa, mat. biurowe) - towary przeznaczone na sprzedaż.
2. NALEŻNOŚCI I ROSZCZENIA są to sumy pieniężne należne danej firmie od innych podmiotów prawnych lub fizycznych za wcześniej wykonane dla nich świadczenie. W tej grupie znajdują się: należności od odbiorców z tytułu dostaw, wyrobów i świadczonych usług; należ od Urzędu Skarbowego z tytułu zwrotu podatku VAT;należ.od instytucji ubezpieczeniowych z tytułu ubezpieczeń mienia rzeczowego; należ od budżetu z tytułu dotacji budżetowych; należ od pracowników z tytułu udzielonych pożyczek.
3. PAPIERY WARTOŚCIOWE przeznaczone do obrotu- to walory krótkoterminowe, których termin wykupu nie przekracza 1 roku. Obejmują one: akcje, obligacje, bony skarbowe w celu ich odprzedaży; czeki i weksle obce o terminie wykupu przekraczającym 3 mies., ale do 1 roku; akcje własne nabyte zgodnie z przepisami prawa handlowego.
Weksel to instrument finansowy, stanowi on pap. wart., w którym wystawca weksla jest bezwarunkowo zobowiązany do zapłaty określonej osobie fizycznej lub prawnej w ustalonym czasie i miejscu kwoty zapisanej na wekslu.
4. ŚRODKI PIENIĘŻNE zalicza się do nich kwoty pieniężne, którymi w danej chwili może dysponować firma. Dzielą się na:
- gotówka w kasie;
- lokaty na rachunkach bankowych, bieżących,terminowych, złotówkowych lub walutowych;
- czeki i weksle obce płatne w ciągu 3 miesięcy od daty ich wystawienia.
FUNKCJE MO:
1. zapewnienie i utrzymanie stałej płynności finansowej firmy bo poszczególne składniki ulegają bardzo szybkim zmianą gotówki. Zapasy wyrobów gotowych lub towarów po ich sprzedaży przekształcają się w należności od odbiorców. Należ te po ich uregulowaniu przez odbiorców stają się znowu gotówką.
2. służy optymalizacji wielkości i struktury aktywów z punktu widzenia kosztów ich utrzymania.
3. kształtowanie racjonalnej struktury źródeł finansowania aktywów ( minimalizacja kosztów finansowych utrzymania MO).
KLASYFIKACJA MO WG 3 STOPNII PŁYNNOŚCI:
1).majątek najbardziej płynny: gotówka w kasie; waluty obce w kasie lub banku; pap. wart. dające się natychmiast spieniężyć(Akcje, czeki); lokaty terminowe a vista; weksle obce płatne za okazaniem.
2). majątek średnio płynny: należ gwarantowane w terminie do 3 mies.; weksle płatne w terminie do 3 mies.; pap. wart. trudniej zbywalne np. nie notowane na giełdzie; zapasy trudniej zbywalne.
3).pozostałe należ; pozostałe zapasy; pozostałe pap. wart.
ZAOPATRZENIE JAKO FUNKCJA GOSP. MATER. W PRZEDS.
Zaopatrzenie polega na ustaleniu ilościowego, jakościowego i czasowego zapotrzebowania na materiały w firmie w sposób ekonomicznie uzasadniony.
Zaopatrzenie obejmuje szereg czynności mających decydujący wpływ na szyk ekonomiczno- finansowy:
1)ustalenie właściwej struktury i poziomu zakupu
2) wyszukiwanie najkorzystniejszych źródeł dostaw
3)złożenie ofert i przeprowadzenie negocjacji handlowych
4)wybór rodzaju transportu
5) forma złożenia zamówienia
6)opracowanie harmonogramu dostaw
7)ewidencja i kontrola realizowanych zamówień - charakter ilościowy i jakościowy kontroli 8) przyjmowanie, rozliczanie dostaw, ewentualnych reklamacji ilościowych i jakościowych
MARKETING ZAKUPU (bayer marketing) - składa się na niego mieszanka marketingu mix zakupu, obejmująca:
1) przedmiot zakupu obejmuje analizę następujących czynników:· rodzaj i jakość materiałów, towarów, wyrobów gotowych; ·ilość i termin zakupu; ·warunki dostaw( terminy zapłaty, transport, reklamacja, ewentualne kary umowne z tytułu niespełnienia warunków dostaw); ·decyzje o zakresie kooperacji ( czy mamy wytworzone elementy we własnym zakresie, czy przekazać to firmie: made or buy) koszty jednostkowe wytworzenia + koszty transportu = podstawa decyzji
2) cena główny element negocjacji handlowych. Aby prowadzić aktywną politykę cen zakupu to zależy ona od: znajomości ogólnych uwarunkowań rynkowych cen ·znajomości metod budowania, analizy cen ·znajomości strategii cenowych stosowanych w danym sektorze ·znajomości cyklu życia produktu, który kształtuje poziom cen
3) źródło zaopatrzenia ( wybór dostawcy) . Polityka wyboru dostawcy: usytuowanie dostawców w kanale dystrybucji; liczba dostawców; wielkość i znaczenie dostawcy w danym sektorze; powiązanie z dostawcą ( stałe, okresowe , sporadyczne); lokalizacja dostawcy. Podstawowe kryteria wyboru dostawcy: cena i jakość; ilość i terminy dostawy; zdolności wytwórcze dostawcy; odległość od dostawcy i koszty transportu; warunki umowne ( szybkość załatwiania reklamacji); kondycja finansowa dostawcy i jego wizerunek na rynku dostaw.
4) komunikacja z otoczeniem zaopatrzeniowym obejmuje system powiązań informacyjnych z obecnymi i potencjalnymi dostawcami (zachowanie dostawców, wspieranie ich). Całkowite wyeliminowanie zapasów jest prawie niemożliwe, co wynika z: sezonowości surowca; długości cyklu wytwórczego, handlowego, usługowego; solidności lub niesolidności dostawców; wrażliwości surowców i materiałów na zepsucie.
PODZIAŁ ZAPASÓW
1.bieżące( obrotowe) - konieczne dla ciągłości produkcji i sprzedaży
2.sezonowe - na okres wzmożonego popytu na towary lub wyroby
3.nadmierne - przekraczające uzasadnione ekonomicznie potrzeby
4.zbędne - nie mogą być w firmie wykorzystane są sprzedane albo zlikwidowane
5.rezerwowe - tworzone najczęściej w jednostkach handlowo-usługowych na czas nieoczekiwanych zmian popytu.
GOSPODARKA ZAPASAMI pochodzi od konfliktu celów. Firma chciałaby spełnić oczekiwania klientów i mieć wysokie zapasy i jednocześnie uniknąć zaangażowani środków pieniężnych. Zbyt niskie zapasy powodują: spadek sprzedaży i trudności w ciągłości sprzedaży. Nadmierne zapasy zwiększają stan ryzyka handlowego. Racjonalna gospodarka zapasami to rozwiązanie tych sprzeczności. Za obniżeniem zapasów przemawiają: znaczne koszty magazynowania; konieczność ich magazynowania; kaszty ubezpieczenia zapasów; koszty starzenia się zapasów. Korzyści: możliwość realizacji zamówień w krótkim terminie; nie narażanie klientów na przejściowe braki towarów; mniejsza wrażliwość na wzrost cen; większe rabaty przy zakupie dużej ilości; unikanie większych kosztów w rozpoznaniu niesolidności dostawcy; mniejsze koszty zakupu przy większych dostawach.
30.10.2001.
Zarządzanie personelem przedsiębiorstwa.
Kapitał intelektualny firmy = wartość rynkowa firmy - wartość księgowa
Przedmiotem zarządzania personelem są pracownicy firmy w procesie realizacji zadań i osiągania celów firmy. Personel firmy jest ważnym czynnikiem strategicznym w firmie, bo pracownicy decydują o racjonalnym wykorzystaniu wszystkich pozostałych zasobów firmy (oprócz kadrowych).
Efektywność ekonomiczna działania firmy zależy od jakości pracy, produktywności.
Produktywność wykorzystania pracowników zależy od:
-zdolności pracowników
-wykształcenia pracowników
-doświadczenia pracowników
-postawy i zachowania pracowników
-cele i wartości wyznawane przez pracownika
-cechy osobowości (punktualność, solidność itp.)
-motywacja do pracy.
Pracownicy są najcenniejsi gdyż są przedsiębiorczy, kreatywni, doskonalą swój potencjał intelektualny.
Cecha zasobów ludzkich to nietransferowalność praw własności (pracodawca w umowie o pracę wykorzystuje tylko umiejętności pracownika, nie staje się jego właścicielem, pracownik sam decyduje o wykorzystaniu swoich możliwości).
Dobór personelu to zespół działań mający na celu pozyskiwanie odpowiednich pracowników, doprowadzenie do właściwej obsady wakujących stanowisk pracy. Błędy popełnione w czasie naboru (zwłaszcza na stanowiska kierownicze) mogą mieć bardzo negatywny wpływ na sytuację ekonomiczno-finansową i strategię działania firmy.
Procedura pozyskiwania kadr wiąże się z kosztami rekrutacji i selekcji. Jeżeli dobierzemy niewłaściwie to występują koszty odroczone.
Koszty odroczone - brak odpowiednich efektów pracy, niska jakość pracy, zwiększona absencja w pracy, zła atmosfera w pracy, powtarzanie procedury naboru pracowników.
Etapy naboru pracowników:
1.Rekrutacja. Jest procesem poszukiwania, informowania i przyciągania wystarczająco dużej liczby kandydatów na określone stanowisko w firmie w celu jego obsady. Jest to komunikowanie się firmy z rynkiem pracy, gdzie firma sprzedaje swój wizerunek, chcąc kupić najlepszego pracownika. W rekrutacji występują określone metody (formy) oraz źródła.
Formy rekrutacji - wszelkie możliwe sposoby informowania otoczenia firmy o potrzebie zatrudnienia na wakujące stanowiska i sposoby docierania do potencjalnych (przyszłych) pracowników.
Przykłady: ogłoszenia w biurach pracy, informacje z agencji doradztwa personalnego (tzw. łowcy głów), ogłoszenia w prasie, ogłoszenia wewnątrz firmy, awans pracownika, penetracja absolwentów szkół wyższych, kontakty nieformalne (osobiste), giełdy pracy organizowane przez urzędy pracy.
Źródła rekrutacji to rynki pracy. Docelowe miejsca pozyskiwania pracowników.
Najczęściej stosowane źródła:
-własny personel
-własna baza danych działu personalnego
-pracownicy innych firm
-absolwenci wyższych uczelni
-chętni aplikanci z ulicy
-bezrobotni zgłaszani przez biura pośrednictwa pracy.
Rodzaje rekrutacji:
a)Wewnętrzna - oznacza możliwość awansowania własnych pracowników jako kandydatów na wyższe stanowiska w firmie. Zaleta: zmniejszenie kosztów rekrutacji, skrócenie czasu naboru.
b)Zewnętrzna - oznacza pozyskiwanie kandydatów do pracy w firmie na zewnątrz rynku pracy. Wynika ona z:
-liczba pracowników o określonych kwalifikacjach jest niewystarczająca
-Brak czasu na dokształcanie własnych pracowników
-Celem uniknięcia konfliktu i niezdrowej rywalizacji o określone stanowisko pracy (przyjęcie osoby z zewnątrz jest korzystne, gdy awans wewnątrz powodowałby więcej konfliktów i napięć niż korzyści)
1.Selekcja to zespół czynności mający na celu wybranie odpowiedniego kandydata spośród określonej grupy, rokującego największą nadzieję na danym stanowisku pracy.
Istota selekcji polega na ocenie rzeczywistego potencjału kandydata z profilem wymagań zawartych w opisie stanowiska pracy. Sens procedury selekcyjnej można sprowadzić do uzyskania jak najmniejszej różnicy między zaplanowaną sylwetką kandydata do pracy a rzeczywistą prezentowaną przez kandydata.
W selekcji chodzi o uzyskanie odpowiedzi na następujące pytania:
-co dany kandydat może wnieść nowego do firmy?
-czy wnoszony potencjał odpowiada oczekiwaniom pracodawcy?
-Czy zachowania kandydata będą akceptowane przez pracowników firmy?
1.Wprowadzenie pracownika do pracy (na stanowisko pracy) - następuje po podpisaniu umowy o pracę. Celem wprowadzenia jest bezkonfliktowe wdrożenie pracownika do pracy, aby poznał zadania, obowiązki, procedury, zależności służbowe, zasady współpracy z innymi, pokazanie przyszłych narzędzi pracy. Gdy następuje awans wewnętrzny ten proces ma mniejszy wymiar.
Integrowanie pracowników w przedsiębiorstwie.
Firma chcąca utrzymać się na rynku musi sprostać warunkom stawianym przez otoczenie. Wymaga to integracji pracowników wokół strategii oraz wynikającej z niej misji i celu.
Zarówno w teorii, jak i w praktyce można wyróżnić czynności mając bardzo ważne znaczenie z punktu integracji pracownika z firmą:
-podobieństwo wspólnie wykonywanej pracy
-konieczność zapewnienia pracownikowi poczucia bezpieczeństwa
-odczuwanie wspólnego sukcesu
-demokratyczny styl kierowania firmą
-udział pracownika w podejmowaniu decyzji
-możliwość nieskrępowanego komunikowania się pracownika z przełożonymi.
Pracownik utożsamia się z firmą, gdy:
-firma inwestuje w rozwój pracownika
-sprawiedliwa ocena pracownika
-zapewnienie poczucia bezpieczeństwa.
Marketing kadrowy.
Pracownicy są kluczowym czynnikiem sukcesu, czynnikiem przewagi konkurencyjnej. Postrzega on pracowników jako klientów tzw. wewnętrznych i zewnętrznych firmy, którzy reprezentują zewnętrzny i wewnętrzny rynek pracy. Cechą wspólną marketingu kadrowego jest wymiar etyczny zatrudnienia (bardzo rzetelnie i odpowiedzialnie traktować pracownika w firmie).
Rozwój zawodowy pracowników.
To uczenie pracowników fachowych umiejętności niezbędnych na ich obecnym i przyszłym stanowisku pracy.
Rozwój zawodowy dzieli się na:
1.Szkolenie (doskonalenie) - uczenie, przyuczanie sposobu wykonywania czynności na stanowisku pracy na jakim pracownicy zostali zatrudnieni.
2.Kształcenie formalny proces uczenia się , przekazywaniu wiedzy i umiejętności w danej dziedzinie i na szerszej bazie teoretycznej w ramach instytucji do tego powołanych (szkół).
W procesie szkolenia na stanowisko pracy wykorzystuje się metody takie jak:
1.Rotacja - zmiana stanowisk w celu zdobycia umiejętności
2.Staż - szkolenie pracowników poza miejscem pracy i wykonywanie pracy w miejscu zatrudnienia
3.Wychowanie - szkolenie podwładnego przez bezpośredniego przełożonego, dotyczy kierowników średniego szczebla
4.Terminowanie - szeregowy pracownik uczy się od doświadczonego kolegi
5.Planowe działanie - przydzielanie szkolonemu pracownikowi zadań w celu nabycia nowych doświadczeń.
Rozwój kadry kierowniczej dotyczący szczebli zarządzania.
Wymagania na najniższym szczeblu:
-odpowiedzialność
-dynamizm w działaniu i myśleniu
-autorytet nieformalny
-wyobraźnia, intuicja, inteligencja, zrównoważenie.
Wymagania na średnim szczeblu:
-kompetencje interpersonalne
-umiejętność organizowania pracy
-umiejętność rozwiązywania problemów, co wymaga współpracy z innymi kierownikami tego szczebla.
Wymagania od top managment:
-budowa strategicznej wizji firmy
-umiejętność postrzegania całościowego problemów firmy
-kompetencje interpersonalne.
6.11.2001.
Leasing w działalności przedsiębiorstwa.
Leasing jako źródła finansowania inwestycji rzeczowych.
Leasing (ang. to lease) oznacza oddanie do użytkowania (korzystania) przez jedną stronę (wynajmującego, leasingodawcę) drugiej stronie (korzystającemu, leasingobiorcy) dobra gospodarczego (ruchomych dóbr inwestycyjnych lub nieruchomości) za ustaloną umownie opłatę. Inaczej kredyt rzeczowy.
Leasing nie jest ani dzierżawą, ani najmem, chociaż zawiera cechy wspólne.
Elementy różniące najem i dzierżawę od leasingu:
1.przedmiot umowy - środek trwały wykorzystywany ...
2.czas trwania umowy
3.zapłata za użytkowanie dobra.
Leasing różni się od sprzedaży na raty - przy sprzedaży na raty kupujący od razu staje się właścicielem danego dobra, a następnie płaci ratę. W leasingu przedmiot umowy cały czas jest w posiadaniu leasingodawcy i nie chodzi w nim o nabycie prawa własności do danej rzeczy , a o uzyskanie możliwości korzystania z dobra i czerpania z tego tytułu określonych korzyści.
Przedmiot leasingu.
1.dobra konsumpcyjne (trwałego użytkowania)
2.dobra inwestycyjne majątku trwałego:
a)ruchome (linie technologiczne, maszyny)
b)nieruchome (stacje benzynowe, pralnie, fabryki, zakłady wytwórcze, jednostki handlowe, dobra unikatowe zamówione przez leasingobiorcę od producenta, które mogą być wykorzystywane tylko u jednego leasingobiorcy).
Rodzaje leasingu:
1.Ze względu na liczbę stron uczestniczących:
a)bezpośredni - producent sam lub przez wyspecjalizowaną firmę handlową w celu zwiększenia obrotów i zwiększenia liczby klientów prowadzi leasing produkowanych przez siebie wyrobów
b)pośredni - jest to transakcja trójstronna, między producentem dóbr leasingowych a leasingobiorcą występuje pośrednik - firma leasingowa, która nabywa te dobra na własny rachunek i przekazuje je leasingobiorcy za określoną opłatą.
Ocena tych leasingów: z punktu widzenia leasingobiorcy leasing pośredni jest droższy od bezpośredniego. Ma na to wpływ istnienie pośrednika (uczestniczy bank refinansujący daną transakcję). Zaleta leasingu pośredniego - klient ma nieograniczone możliwości w wyborze dobra leasingowego.
1.Z punktu widzenia zobowiązań wynikających z umowy leasingowej:
a)operacyjny (eksploatacyjny, bieżący) - zakłada się, że dobro leasingowe może być użytkowane przez wielu leasingobiorców po kolei, leasingodawca prawidłowo utrzymuje dobro, przykłada do tego większą wagę. Są to specyficzne dobra o dużej wartości np. samoloty, statki. Umowy dotyczące tego leasingu są zawierane na okres krótszy niż termin eksploatacji danego dobra, najczęściej do trzech lat.
Leasing operacyjny najczęściej przyjmuje formę leasingu bezpośredniego (od producenta).
Leasing operacyjny ma dwie odmiany:
-mokry - leasingodawca świadczy dodatkowe usługi (np. personel na statku, części zamienne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania)
-suchy - przekazanie obiektu leasingu bez zapewniania tych usług.
a)finansowy (kapitałowy, inwestycyjny, właściwy, pełnej wpłaty) - dotyczy sytuacji, gdy użytkownik przedmiotu leasingu korzysta z niego w czasie zbliżonym do okresu jego gospodarczej używalności. Dodatkowo po wygaśnięciu umowy leasingowej leasingobiorca ma prawo zakupu przedmiotu leasingu.
Konsekwencje leasingu finansowego:
-przekazanie leasingobiorcy ryzyka i praw własności do obiektu leasingu po okresie umowy
-leasingobiorca nie ma prawa odstąpienia od umowy leasingu, chyba że zapłaci określone odszkodowanie.
Uczestnicy transakcji leasingu: w praktyce przy zawieraniu umowy leasingu uczestniczy bezpośrednio lub pośrednio kilka współpracujących ze sobą podmiotów gospodarczych, a mianowicie:
1.Leasingodawca (spółki prawa handlowego, SA, spółki z o.o., towarzystwa leasingowe, wydzielone oddziały banków)
2.Leasingobiorca (każdy podmiot gospodarczy, dla którego umowa leasingu jest opłacalna)
3.Poręczyciel (gdy sytuacja finansowa leasingobiorcy nie daje gwarancji spłaty w ustalonych terminach - najczęściej bank prowadzący rachunek leasingobiorcy)
4.Dostawca (producent lub firma handlowa, od której leasingodawca kupuje przedmiot leasingu najczęściej przy pomocy kredytu bankowego)
5.Bank - (podmiot refinansujący transakcje leasingowe ze względu na ich wartość)
6.Towarzystwa ubezpieczeniowe (bo przedmiot leasingu najczęściej podlega ubezpieczeniu od wypadków losowych). Utrata przedmiotu leasingu nie zwalnia od rat leasingowych.
7.Inni - (agenci firm leasingowych, którzy pozyskują nowych klientów, sporządzają dokumentację i oceniają zdolność kredytową przyszłego leasingobiorcy).
Podstawowe elementy umowy leasingu:
1.Zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej leasingobiorcy.
2.Zaświadczenie o nadaniu numeru statystycznego, NIP i REGON.
3.Zaświadczenie z US o osiąganych obrotach za rok poprzedni.
4.Zaświadczenie z US o nie zaleganiu z zapłatą podatków.
5.Bankowa karta wzorów podpisów członków zarządu leasingobiorcy, opinia banku prowadzącego rachunek leasingobiorcy.
6.Do umowy dołączamy harmonogram spłat rat leasingowych, ogólne warunki umowy leasingu, gwarancje, skutki naruszania umowy leasingu, szkody, ubezpieczenia, protokół przekazania przedmiotu leasingu, uprawnienia do użytkowania przedmiotu leasingu, deklaracje wekslowe.
Zerwanie umowy leasingu - po niezapłaceniu dwóch rat leasingodawca uruchamia procedurę:
1.Zabezpieczeń osobistych umowy (weksel, gwarancje bankowe, poręczenia)
2.Zabezpieczenia rzeczowe (kaucja, hipoteka, blokada pieniędzy na rachunku, zastaw)
Nierzetelni leasingobiorcy są umieszczani na czarnej liście.
Skutki finansowo-podatkowe leasingu - porównanie leasingu z kredytem:
1.W obu przypadkach firma musi się wykazać zdolnością kredytową.
2.Korzystając z kredytu firma musi część wydatków sfinansować z kapitału własnego, w leasingu może być 100% kapitału obcego.
3.Okres spłaty kredytu jest najczęściej krótszy niż okres spłat rat leasingowych (są niższe w leasingu).
4.Leasing umożliwia szybszy dostęp do nowych technik i technologii, gdyż nie występuje potrzeba gromadzenia kapitału na nowe inwestycje.
5.Przedmioty leasingu nie są wliczane do aktywów firmy, więc nie są opodatkowane podatkiem majątkowym.
6.Leasingobiorca płaci opłaty leasingowe z przychodów firmy jeszcze przed ich opodatkowaniem (mniejsze podatki). Kredyt - spłata z zysku pomniejszonego podatek dochodowy.
7.Zobowiązania z tytułu leasingu oraz przedmiot leasingu nie są wykazywane w bilansie leasingobiorcy, więc zdolność kredytowania firmy nie ulega pogorszeniu.
Wady leasingu:
1.Nie ma ustawy o leasingu (umowa nienazwana)
2.Leasing pośredni oraz firma leasingowa korzystają z kredytu bankowego to leasing jest droższy od kredytu.
3.Przedmiot leasingu nie jest własnością firmy, więc nie może stanowić zabezpieczenia przy ubieganiu się o kredyt bankowy.
13.11.2001.
Strategia rozwoju przedsiębiorstwa.
Analiza strategiczna.
Skład strategii rozwoju firmy:
1.Wizja i misja firmy.
Wizja (łac. visio) - widzenie, wyobrażenie czegoś, idea bądź marzenie. Oznacza pożądany obraz przyszłości firmy i jej miejsca w otoczeniu. Odnosi się do wyznawanego przez firmę systemu wartości. Ma charakter względnie stały, chęć imponowania na rynku, image. Opracowuje ją lider firmy (najczęściej właściciel). W dużych firmach jest ona wynikiem pracy zespołowej menegerów.
Misja - konkretyzacja wizji. Transformacja wizji dla potrzeb zarządzania bieżącego firmą. Powołanie firmy. Określa dlaczego klienci mają kupować nasze wyroby, a nie konkurencji. Firma nie mająca misji nie ma duszy.
Deklaracja misji firmy zawiera odpowiedzi na następujące pytania:
a)Jaki jest powód istnienia firmy?
b)Co jest głównym powodem firmy?
c)Co jest domeną firmy (jako dziedzina działania)?
d)Kim są nabywcy i klienci firmy?
e)Jakie produkty/ usługi oferuje firma obecnie, jakie zamierza oferować w przyszłości?
f)Jaki jest obszar geograficzny działania firmy?
g)Jakie są priorytety ekonomiczne działania firmy (wzrost rentowności, wzrost wartości, przetrwanie)?
h)Jakie są (powinny być) źródła przewagi konkurencyjnej (kluczowe czynniki sukcesu - KCS)?
i)Podstawowe aspiracje i wartości uznawane przez firmę?
Jest bardzo trudno zdefiniować misję i wizję i ustawić je w kolejności.
2.Cele przedsiębiorstwa i ich formułowanie.
Zdefiniowanie i uściślenie celu jest bardzo trudne.
Cel działania firmy w gospodarce rynkowej to zapewnienie jej rozwoju poprzez dążenie do maksymalizacji jej wartości rynkowej.
Maksymalizacja wartości rynkowej = wartość rynkowa - wartość księgowa aktywów firmy.
Cele firmy dzielą się na cele:
a))strategiczne - koncentrują się na ogólnych problemach firmy koncentrują się na wielkościach maksymalnych (przychód, zysk, jakość, wartość rynkowa, oferta rynkowa) i minimalnych (koszty produkcji, nakłady inwestycyjne, straty, koszty ekologiczne, koszty dystrybucji, koszty logistyczne). Poziom satysfakcjonujący (udział firmy w rynku, poziom rentowności)
b)taktyczne - koncentrują się na sposobie realizacji celów strategicznych
c)operacyjne (bieżące) - dotyczą krótkookresowych problemów związanych z dezagregacją celów taktycznych. Rozwiązują takie cele jak:
→ otrzymanie korzystnego źródła finansowania firmy
→ poprawy płynności finansowej
→ poprawy jakości
→ zwiększenia udziału w rynku.
Ramy czasowe celów:
a)strategiczne - długookresowe 5-10 lat
b)taktyczne - 2-5 lat
c)operacyjne - 1-2 lata.
3.Analiza otoczenia przedsiębiorstwa.
W otoczeniu firmy wyróżnia się dwie sfery:
a)makroekonomiczne (dalsze) - cechą charakterystyczną jest fakt, że wpływa ono dość znacząco na sytuację finansową firmy, a sama firma nie ma żadnego wpływu na to co się dzieje w otoczeniu.
Można to wyróżnić następujące sfery:
→ przyrodnicze (środowisko naturalne) - stan: dostępność zasobów naturalnych; czynniki naturalne (klimat, ukształtowanie terenu, dostępność wody) mające wpływ na kształtowanie kosztów firmy
→ demograficzne
→ społeczno-kulturowe - poziom kulturowy i cywilizacyjny społeczeństwa (stan zdrowotny), postawy społeczne, styl życia, wzorce konsumpcji, stosunek do pracy, wzorce karier zawodowych, wrażliwość na stan środowiska naturalnego, sposoby spędzania wolnego czasu, znaczenie rodziny, funkcja kobiety w rodzinie.
→ ekonomiczne - określone wskaźniki charakteryzujące stan gospodarki (wielkość i tempo wzrostu PKB, stopy procentowe, kursy walut, stopy inflacji, stopy oszczędności i konsumpcji, poziom zadłużenia wewnętrznego i zagranicznego, poziom wydajności pracy, poziom zużycia majątku produkcyjnego w firmie, zasady polityki fiskalnej i monetarnej, stan infrastruktury technicznej)
→ prawne i polityczne - regulacje prawne i administracyjne dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej przez firmę (normy prawa pracy, normy ochrony środowiska, własności intelektualne, normy bezpieczeństwa pracy)
→ technologiczne - kierunki zmian postępu technicznego i technologicznego (CŻP, dostępność nowych technik i technologii, rozwój instytucji prowadzących substytuty, rozwój instytucji prowadzących B i R, KCM - kluczowe czynniki makrootoczenia)
PEST (prawne, ekonomiczne, społeczne i polityczne, technologiczne)
b)mikroekonomiczne (bliższe, sektorowe, konkurencyjne)
4.Analiza potencjału strategicznego przedsiębiorstwa (analiza wewnętrzna).
Sprowadza się do analizy zasobowej:
Analizujemy wszystkie zasoby firmy - finansowe, materialne (majątek firmy), ludzkie, organizacyjne, technologiczne.
5.Analiza zdolności konkurencyjnej przedsiębiorstwa (SWOT).
6..Określenie pozycji konkurencyjnej, strategicznej przedsiębiorstwa na rynku.