„Kultura”

I wstęp

W referacie poruszymy pojęcie kultury, opiszemy czym jest kultura

i w jaki sposób poszerza i ogranicza zakres ludzkiej wolności.

Zajmiemy się również różnicami kulturowymi między społeczeństwami i w nich samych, zwracając uwagę na relatywizm i etnocentryzm kulturowy.

W życiu codziennym słowo kultura kojarzone jest z pewnymi formami sztuki jak: teatr, balet, opera itp. Za osobę kulturalną uważamy kogoś, kto jest wykształcony ma ogładę towarzyską zna się na sztuce oraz potrafi docenić jej wartość.

W tym znaczeniu kultura jest cechą indywidualną.

Jednak socjologowie i antropolodzy używają tego terminu w znacznie szerszym sensie.

II Definicje

Amerykański antropolog społeczny CLYDE KLUCKHOHN zebrał w osobnym tomie ponad dwieście definicji kultury. Sam definiował kulturę jako historycznie wytworzony system wzorców życia, które skłonni są podzielać wszyscy członkowie jakiejś zbiorowości. Kulturą jest wszystko, czego uczymy się w trakcie życia społecznego i co jest przekazywane poprzez pokolenia.

Mówiąc słowami RALPHA LINTONA - kultura jest „społecznym dziedzictwem członków społeczeństwa”.

Socjolog ROBERT BIRSTEDT - „kultura to wszystko, co ludzie czynią, myślą i posiadają jako członkowie społeczności”

Natomiast KAROL MARX nazywał kulturę „ świadomym, społecznie przekazywanym dziedzictwem wytworów, wiedzy, przekonań, wartości i oczekiwań normatywnych, które to dziedzictwo pomaga członkom danego społeczeństwa radzić sobie z pojawiającymi się problemami.

Dla BRONISŁAWA MALINOWSKIEGO (polski antropolog) kultura to trzon życia społecznego, uważał bowiem że kultura to całokształt dziedzictwa społecznego: urządzenia, dobra, procesy techniczne, idee, zwyczaje i wartości a także mity, magia i religia. Kultura stanowi instrumentalny aparat zaspakajania ludzkich potrzeb.

Reasumując przytoczone wcześniej definicje można powiedzieć, że do kultury należy wszystko, co ludzie: czynią, myślą i posiadają.

Kultura kształtuje życie społeczne i nadaje mu odpowiednią strukturę.

III Pojęcie kultury

Kultura jako atrybut człowieka

Najogólniejszą charakterystykę kultury rozumianej jako atrybut człowieka można przedstawić jako całość życia człowieka nie ma takich czynności i zachowań ludzkich, których nie regulowałaby kultura. Dotyczy to nawet zaspokajania podstawowych potrzeb organizmu.

Weźmy przykład jedzenia. Aby żyć, człowiek musi jeść. O tym, co może jeść, decydują zasoby naturalnego środowiska, w którym żyjemy. Ludzie żyjący na brzegach mórz i oceanów mogą jeść ryby, skorupiaki i rośliny morskie, natomiast ludzie żyjący wśród lasów mogą żywić się rosnącymi w nich roślinach, grzybami oraz spotykanymi tam zwierzętami. Ale czy rzeczywiście jedzą wszystko to, co nadaje się do spożycia? Odpowiedź brzmi: nie.

Różne ludy mają najrozmaitsze poglądy na to, co z rzeczy przyswajalnych przez system trawienny człowieka jest jadalne.

- Chińczyk uważa za jadalne mięso psa.

- Europejczyk wzdryga się przed jego spożyciem.

- Francuz uważa za przysmak żabie udka.

- W Polaku takie danie budzi obrzydzenie.

- Żyd nie je wieprzowiny, ponieważ świnia jest stworzenie nieczystym,

- Hindus zaś nie je wołowiny, ponieważ krowa jest stworzeniem świętym.

Wpływ kultury na to, jak się je, jest jeszcze wyraźniejszy niż na to, co się je.

- Europejczyk posługuje się łyżką, nożem i widelcem.

- Ludy Dalekiego Wschodu używają pałeczek.

Spożywanie posiłków podlega też pewnym zasadom, takich jak

- sposobu usadzania biesiadników,

- sposobu podawania potraw.

Potrawy mają też znaczenie symboliczne jak np.

- chlebem i solą wita się nowożeńców,

- niechcianego adoratora częstuje się czarną polewką na znak, że nie ma co ubiegać się o rękę dziewczyny.

Kultura jako twór zbiorowy nie indywidualny

Kultura powstaje i rozwija się w wyniku kontaktów między osobnikami przekazującymi sobie różne informacje i uczącymi się od siebie nawzajem, jak reagować i zachowywać się w rozmaitych okolicznościach. Pojedynczy człowiek może wnieść znaczny wkład w tworzenie kultury, ale to, co sam wymyśli, stanie się częścią kultury dopiero wtedy, kiedy zostanie przejęte przez innych i wprowadzone w obieg społeczny.

Nie jest częścią kultury sposób zachowania, który właściwy jest tylko jednemu człowiekowi odbiega od zachowań innych ludzi. Jest jego osobistym dziwactwem.

Kultura nie ma charakteru wartościującego

Pojęcie tak rozumianej kultury nie ma charakteru wartościującego.

Kulturą jest nie tylko to, co dobre, szlachetne i piękne. Ale wszystko, co jest dziełem człowieka.

Pewne praktyki mogą budzić nasz sprzeciw czy oburzenie moralne, ale nie znaczy to, że nie są elementami kultury.

W rezultacie o żadnym człowieku nie można powiedzieć, że jest bez kultury, a co najwyżej, że jego kultura nam się nie podoba.

Kultura narasta i przekształca się w czasie.

Kultura jest skumulowanym doświadczeniem przekazywanym z pokolenia na pokolenie w drodze pozagenetycznego dziedziczenia. Dlatego też jest nieodłącznie związana ze świadomością czasu i istnienia w czasie, a także z różnymi formami pamięci przeszłości i sposobami jej utrwalenia.

Kultura trwa, zachowuje ciągłość i ulega dziedziczeniu, nieustannie się zmienia.

Nasz język, który tworzy się i zmienia, pojawiają się nowe zwroty, nowe wyrazy, wszystko się kumuluje tworząc cały ogromnie złożony język narodowy. Ogromne znaczenie dla języka, ma też zapożyczanie słów z obcych języków. W ostatniej dekadzie masowo pojawiło się w naszym języku zwrotów angielskich.

Kulturę danej zbiorowości określa się niejako jej dziedzictwo.

Sugeruje to ważną właściwość kultury, jaką jest zakorzenienie w przeszłości. Kultura nie jest wytworem chwili, lecz skumulowanym produktem ludzkiej aktywności trwającej dłuższy czas. Jest przekazywana z pokolenia na pokolenia zachowując znaczną ciągłość

IV Kultura ogranicza i zwiększa ludzką wolność

Kultura ogranicza ludzką wolność

Kultura nakłada ograniczenia na zakres wolności indywidualnej. Ludzie nie zawsze mogą robić to, co chcą.

Prawo - wynalazek kultury - zabrania im pewnych typów zachowań np. chodzenia nago po ulicy, jazdy tramwajem bez ważnego biletu itp.

Jednostki nie mogą tworzyć swojego własnego języka, jeśli pragną porozumiewać się z innymi.

Choć mężczyzna i kobieta są sobie biologicznie równi ( mimo różnic), rzadko bywają równi pod względem kulturowym. W wielu społeczeństwach mężczyźni mają wyższy status społeczny i większy zakres władzy niż kobiety. To samo można odnieść do biedoty czy grup mniejszościowych w większości społeczeństw. Kultura ogranicza nas nierównomiernie

Kultura zwiększa ludzka wolność

Mimo ograniczeń kultura sprzyja wolności.

Ludzie zmieniają działania w zależności od sytuacji; dokonują wyborów, choć ich liczba może być ograniczona.

Nie wolno nam chodzić nago po ulicy, ale jednocześnie możliwości wyboru stroju jest nieograniczona.

Kultura wyzwala nas od przymusu ciągłego odkrywania wszystkich niezbędnych aspektów życia społecznego.

Nie musimy bez przerwy tworzyć języka, którym chcemy się posługiwać, ani odkrywać na nowo ognia, który daje nam ciepło i pozwala ugotować jedzenie. Także niezliczone czynności rutynowe, jakie wykonujemy codziennie, a także niezliczone, potrzebne nam, wytwory materialne są produktami kultury; dzięki nim mamy czas na rozwijanie naszej kreatywności i odkrywczości.

V. Grupy kulturowe

Kultura grupowa

Wszystkie grupy społeczne wytwarzają mniej lub bardziej złożoną własną kulturę grupową

Każda rodzina ma jakieś swoiste zwyczaje, sposoby zwracania się do siebie, przezwiska, symbole, pamiątki. Pewne swoiste obyczaje wytwarza wspólnota lokalna.

Inne - Kościół.

Jeszcze inne firma, w której pracujemy.

Bardzo wyraźne, odrębne rysy kulturowe mają niektóre środowiska zawodowe: zawodowi wojskowi, lekarze, adwokaci, naukowcy, kolejarze, górnicy itp.

Niewątpliwie jednak największe bogactwo treści kulturowych wiąże się ze zbiorowościami terytorialnymi, plemionami, grupami etnicznymi.

Ale nie sposób wyróżnić dla tych zbiorowości zewnętrzną odrębność kulturową i wewnętrzną wspólnotę kultury, nie uwzględniając aspektu kulturowego, czyli wspólnego języka, wspólnych obyczajów, wspólnych wartości, wspólnych stereotypów i przesądów.

Kultura ponadnarodowa

Występują także, kultury ponadnarodowe - wzory działania, myślenia, zachowania czy wyposażenia materialnego są wspólne dla społeczności regionalnej, kontynentalnej czy globalnej - kultura europejska, „zachodnia”, azjatycka, Ameryki Łacińskiej czy kultura islamu.

Niewątpliwie istnieją również rysy kulturowe wspólne całej ludzkości - wszyscy żyjemy w jakichś rodzinach i wszyscy wierzymy w jakichś bogów.

Kultury nakładają się na siebie, przenikają w różny sposób.

Kultury narodowe wielu krajów Europy poza swoistymi treściami zawierają również podobne elementy kultury europejskiej czy chrześcijańskiej.

Kultury regionalne, np. góralska czy kaszubska w Polsce, pozostają oczywiście pod wpływem kultury narodowej.

Podobnie kultury zawodowe poza charakterystycznymi dla pewnych środowisk wzorami życia zawierają też swoiste rysy czerpane z kultur narodowych.

Na przykład środowisko naukowe czy środowisko biznesu ma podobne zwyczaje, podobny styl życia, podobne formy pracy i kontaktów, podobny etos w skali światowej, ale równocześnie nieco inaczej funkcjonuje w Anglii, inaczej w Niemczech, inaczej w Nigerii, a jeszcze inaczej w Polsce.

Podległość kulturowa

Sposób życia jednostki w społeczeństwie znajduje się pod presją wielu kultur równocześnie - to nakładanie się kultur oznacza równoczesną podległość różnym kulturom. Niekiedy używa się tu pojęcia „presji krzyżującej się”.

Zobaczmy przykład tej równoczesnej podległości jednostki wielu kulturom różnej skali. Pewne własne obyczaje, symbole i tradycje ma moja rodzina. Swoiste sposoby zachowania, ubierania się, mówienia ma środowisko narciarskie, w którym spędzam wolny czas.

- Jako mieszkaniec Krakowa, podlegam wpływom bogatej, historycznie wytworzonej kultury miasta.

- Jako pracownik Urzędu Miasta Krakowa obracam się w kręgu ponad trzystuletniej kultury Magistratu Miejskiego.

- Ale jako Polak, dziedziczę bogactwo kultury narodowej, w tym także charakterystyczne dla niej stereotypy czy przesądy.

-Jako katolik, pozostaję pod naciskiem kultury katolickiej.

-Jako Europejczyk, wyraźnie odczuwam swoistość tej kultury w porównaniu z amerykańską czy azjatycką.

Świadomość kulturowa

Umiejętność oddzielenia reguł kulturowych od codziennych praktyk, pozwala traktować własny sposób życia jako jeden z możliwych i najbardziej słuszny.

Stopień samoświadomości kulturowej, bywa nierówny przy postrzeganiu reguł, idei czy symboli. Ludzie często są zanurzeni w kulturze niczym w przeźroczystym powietrzu, stosując się do jej nakazów bezrefleksyjnie i automatycznie.

Kiedy indziej jednak wyraźnie odczuwają presję kulturową, czują się przez kulturę skrępowani, ograniczeni, buntują się przeciwko jej dyktatowi.

Pęknięta tożsamość

Tożsamość kulturowa tworzy się przez nakładanie wielorakich i różnych wpływów kulturowych, którym podlega jednostka.

Możliwe jest też, że wpływy te są zbieżne i wzmacniają się wzajemnie. Wówczas tożsamość jednostki jest kompletna i bezwarunkowa, natomiast wpływy kulturowe, które są wzajemnie treściowo niezgodne doprowadzają do dysonansu kulturowego a w efekcie do niespójności, czyli „pęknięta tożsamość”.

Bardzo silny efekt tego rodzaju występuje w przypadku emigrantów: jeszcze znajdują się pod wpływem kultury ojczystej, która ich ukształtowała i z którą nadal pozostają w kontakcie, a już ulegają silnej presji odmiennej kultury kraju osiedlenia.

Dysonans kulturowy występuje także w przypadku szybkiego awansu społecznego, gdy na przykład silnie zakorzeniony w tradycyjnej kulturze chłopskiej młody człowiek zatrudniony zostaje w nowoczesnej korporacji finansowej. Kontrast sposobów i stylów życia, przekonań, wartości dyktowanych przez te dwie kultury może być bardzo wyraźny.

Konflikt kulturowy

W naszych czasach obserwujemy wyraźnie nasilony wpływ kultur lokalnych, etnicznych, regionalnych, wiąże się to z procesem globalizacji.

W przypadku zderzania kontaktu kulturowego może pojawić się efekt obronny, gdy zagrożona czy zaatakowana kultura mocniej określa swoją specyfikę, mówi się wtedy o konflikcie kultur.

Inna sytuacja to szybka i radykalna zmiana kulturowa, następuje wtedy, gdy dochodzi do przełomu w świecie wartości, norm i symboli. Takie znamiona objawiają nam się z większą ostrością, i wtedy lepiej zdajemy sobie sprawę z ich wagi.

Takie głębokie zmiany towarzyszą rewolucjom, radykalnym reformom ekonomicznym i zmianom ustrojowym w danym państwie.

Dokonują się także mniej spektakularne towarzyszące stale toczącym się zmianom warunków życia społecznego np. w toku industrializacji, urbanizacji czy modernizacji tutaj obserwujemy bardzo istotną i powszechną formę zderzenia kultur, jaką jest konflikt pokoleń.

Młodsze pokolenie interesuje się nowymi wzorcami kulturowymi odmiennie od typów wzorców pokolenia starszego

Otóż każde pokolenie jest nosicielem takiej kultury, która została mu wpojona w dzieciństwie i młodości.

W społeczeństwie dzisiejszym, w którym zmiany warunków życia społecznego dokonują się w ogromnym tempie, pokolenie dzieci rodzi się już w innej kulturze niż ta, którą nosi jeszcze w sobie pokolenie rodziców.

Rodzice nie rozumieją muzyki rockowej a dzieci walca wiedeńskiego,

rodzice potępiają swobodę seksualną a dzieci buntują się przeciwko rygorowi obyczajowemu.

VI. Składniki kultury

Kultura składa się z dwóch głównych komponentów: kultury materialnej

i kultury niematerialnej.

Kulturą materialną nazywamy wszystkie dotykane, konkretne wytwory społeczeństwa. Są to np. odkrycia archeologiczne: gliniane dzbany, biżuteria, broń. Obejmuje ona również tak różne obiekty jak telewizory, samoloty, ubrania, pralki automatyczne. Krótko mówią, każdy fizyczny przejaw życia ludzi jest częścią kultury materialnej. Kultura materialna jest przekazywana kolejnym pokoleniom. Niektóre wytwory, takie jak samoloty, są często modernizowane, inne jak np. wanny nie zmieniają podstawowej struktury,

a są i takie, które - jak „hula - hop” wychodzą z mody. Jednak bez względu na zachodzące zmiany składniki kultury materialnej są ważną częścią fizycznego środowiska społeczeństwa.

Kultura niematerialna - socjologowie koncentrują się na kulturze niematerialnej - duchowych wytworach społeczeństwa przekazywanych przez pokolenia. Wytwory te stanowią ośrodek życia społecznego:

Wiedza i przekonania

Poglądy, jakie wytworzyliśmy sobie na temat świata, składają się na ważny aspekt kultury niematerialnej. Poglądy te są częścią kulturowego dziedzictwa wszystkich społeczeństw. Pojęcie wiedza odnosi się do zbioru takich pojęć, które oparte są na wnioskach pochodzących z doświadczenia empirycznego np. kulistość Ziemi.

Przekonania

Przekonania natomiast są poglądami nie popartymi odpowiednią wiedzą empiryczną w takim stopniu, który umożliwiałby uznanie ich za niewątpliwie prawdziwe. Dwoma kontrowersyjnymi przykładami przekonań są zdania: życie zaczyna się w chwili poczęcia: kara śmierci przeciwdziała zbrodniom.

Wszystkie kultury wytworzyły idee dotyczące wielu niesprawdzonych czy niejednoznacznych aspektów życia i śmierci, takich jak np. istnienie życia po śmierci, znaczenie szczęścia, ostateczny los wszechświata.

Wartości

Wartości są abstrakcyjnymi pojęciami o tym, co społeczeństwo uważa za dobre, słuszne i pożądane. Są podstawą oceny działań społecznych i dlatego kształtują nasze wybory. Wartości są nie tylko pojęciami abstrakcyjnymi: obdarzone są także znacznym ładunkiem emocjonalnym. Ludzie spierają się, walczą, a nawet umierają w obronie wartości, takich jak „ wolność”. Wedle najprostszego określenia wartość to dowolny przedmiot materialny lub idealny w stosunku, do którego jednostki lub zbiorowości przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważną rolę w swoim życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus” ( Jan Szczepański 1972:97) Do tak szeroko rozumianej kategorii wartości może należeć zarówno mieszkanie jak i zdrowie. Zarówno komputer, jak wolność i miłość.

Normy

„ Norma to w potocznym mniemaniu jakaś reguła, jakiś przepis” (Ossowska 1947:104) Normy wyrastają z wartości.

Znaczna część życia społecznego ma postać zachowań rutynowych. Ludzie budzą się i idą spać o pewnych porach, jedzą posiłki według pewnego schematu i ubierają się w określony sposób. To nie przypadek. Nasze zachowanie jest poddane strukturze norm, przepisów i regulacji społecznych nakazujących odpowiednie zachowanie w szczególnych sytuacjach. Normy mogą również kształtować zachowania ludzi wobec siebie. „ Normy przyzwoitości” określają stosowane zachowania wobec innych.

Struktura norm społecznych („ struktura normatywna”) jest podzielona na zwyczaje, obyczaje i prawa.

Zwyczaje

Zwyczaje - to rutynowe czynności dnia codziennego. Są to nawykowe działania, takie jak budzenie się o tej samej porze, nalewanie mleka do płatków, strzyżenie trawnika, ubieranie się odpowiednio do okazji, jedzenie za pomocą sztućców. Ludzie powinni zachowywać się zgodnie z ustalonymi zwyczajami; jeśli jednak tego nie robią, uważa się ich zazwyczaj za ekscentryków, dziwaków, ale nie za ludzi złych czy złośliwych. Gdy ludzie naruszają obowiązujące zwyczaje, stają się obiektem plotek i żartów, nie bije się ich jednak ani nie wsadza do więzienia.

Obyczaje

Obyczaje są normami uważanymi za najistotniejsze dla funkcjonowania społeczeństwa i życia społecznego jako całości. Dlatego na przykład, naruszenie normy poszanowania własności prywatnej jest niezwykle poważną sprawą. Wartości patriotycznych określają obyczaje związane z odpowiedzialnym zachowaniem obywateli.

Tabu

Tabu- określają, czego nie powinno się robić. Społeczeństwa najczęściej mają tabu dotyczące związków seksualnych i małżeńskich między bliskimi krewnymi. Naruszenie tabu i innych obyczajów pociąga za sobą o wiele bardziej surowe sankcje niż niestosowanie się do zwyczajów. Sankcje mogą obejmować uwięzienie, wygnanie, a nawet śmierć.

Prawa

Prawa są normami ustanowionymi i wymuszającymi Przez władzę polityczną społeczeństwa. Kiedy prawa te są spisane i skodyfikowane, określa się je jako „ustawodawstwo”. W niektórych społeczeństwach prawo przekazuje się w formie ustnej; nazywamy to „ prawem zwyczajowym”. W każdej formie, prawo stosuje się do zachowań uważanych za istotne dla społeczeństwa.

Znaki i symbole

Dwa rodzaje znaków;

Znak naturalny np. widzimy krople wody na szybie i oznajmiamy: „pada” a krople uznajemy za oznakę deszczu, albo widzimy mokry chodnik i wnioskujemy z tego, że musiało padać. Inny przykład to, kiedy widzimy dym, domyślamy się, że coś się pali. Dwa element dym i pożar są ze sobą związane.

Musimy nauczyć się rozpoznawać takie związki.

Znaki konwencjonalne - symbole nie mają „naturalnego” pochodzenia; są to słowa, gesty, przedmioty, obrazy, które zyskują znaczenie dzięki umowie społecznej. Flaga, na przykład, to kawałek materiału o danym kolorze, kształcie i wzorze. Mimo to ludzie umierają w jej obronie, ale nie robią tego dla kawałka materiału, lecz dla tego, co on symbolizuje i jakie ma znaczenie. Flaga to symbol narodu odzwierciedlający wszystko, co jest ważne dla tego społeczeństwa.

Język

Język jest systemem znaków przeznaczonych do komunikowania się. Dzięki niemu ludzie porozumiewają się. Jest zbiorem znaczących symboli i najważniejszym aspektem kultury. Elementy języka mają mniej więcej to samo znaczenie dla wszystkich, którzy należą do tej samej społeczności. Bogactwo i różnorodność życia społecznego wiąże się z bogactwem i różnorodnością języka, ponieważ im większy jest zakres doświadczeń, tym więcej potrzeba symboli, by uchwycić i przekazać te doświadczenia.

Gesty

Ludzie porozumiewają się za pomocą gestów, ruchów ciała, mających społecznie uzgodnione znaczenie. W naszym społeczeństwie wyprostowany kciuk skierowany do góry, a pozostałe palce zaciśnięte w pięść oznacza:

„że wszystko jest w porządku, dobrze, okay”.

Ludzie porozumiewają się w sposób niewerbalny - za pomocą gestów i werbalny za pomocą języka. Bogactwo i subtelność w procesie porozumiewania się twarzą w twarz zawdzięcza połączeniu znaków werbalnych i niewerbalnych. Zdarza się jednak i tak, że połączenie znaków werbalnych i niewerbalnych prowadzi do nieporozumień lub innej interpretacji znaczeń. Np. niektórzy mężczyźni oskarżeni o gwałt utrzymują, że język ofiary wyrażał niezgodę na seks, ale gesty ( wyzywający ubiór, siła i ton głosu) wskazywały na zupełnie coś innego.

VII. Różnice kulturowe wewnątrz społeczeństw

Podobnie jak różnią się kultury różnych społeczeństw, tak mogą się różnić grupy w tym samym społeczeństwie. Grupy te nazywane są subkulturami.

Różnią się między sobą np. klasą społeczną, pochodzeniem etnicznym, rasą, religią, stylem itp.

Subkultury

Wzory subkulturowe nadają grupie wyraźną tożsamość i styl, co odróżnia ją od całości społeczeństwa, którego są częścią.

Subkultury często posługują się odrębnym językiem np. język naukowców, studentów, muzyków itp. Odrębne formy i sposoby porozumiewania się zapewniają poczucie tożsamości, umożliwiają dokładniejszą komunikację między członkami grupy i bronią tego przekazu przed osobami z zewnątrz.

Subkultury mogą być postrzegane czynnik wzbogacający społeczeństwo po przez swoją różnorodność np. Stany Zjednoczone swoją różnorodność postrzegają jako czynnik wzmacniający społeczeństwo, a z drugiej strony społeczeństwo japońskie uważa, że odmienność rozmywa kulturę narodową i nie popierają istnienia subkultur.

Kontrkultury

W niektórych przypadkach wzorce kulturowe jednej grupy przeciwdziałają wzorcom danego społeczeństwa w tedy mówimy o kontrkulturze.

Kontrkultura wyraźnie przeciwstawia się normą, wartościom, czy stylowi życia danego społeczeństwa np. „hipisi” zanegowali fundamentalne wartości społeczeństwa amerykańskiego takie jak indywidualizm, współzawodnictwo i materializm.

Ruchy neonazistowskie w Niemczech, fundamentaliści muzułmańscy w Egipcie wytworzyli specyficzny zbiór wzorców kulturowych, które stawiają te grupy w opozycji do kultury ich społeczeństw.

VII. Realizm i etnocentryzm kulturowy

Relatywizm kulturowy

Ludzie maja skłonność do oceniania zwyczajów, praktyk i zachowań innych pod kątem wyznawanych przez siebie wartości, często wypowiadają się tonem wyższości. Relatywizm kulturowy chroni przed takimi ocenami mówi, bowiem, że żadna dana kultura jest dobra lub złą. Jednocześnie wzmogła tolerancję, a nawet szacunek dla stylów kulturowych, które mogą wydawać się dziwne czy „nienaturalne”

Relatywizm kulturowy oznacza, że wszystko uchodzi i że nie istnieją żadne, absolutne standardy.

Etnocentryzm

Etnocentryzm to przeciwieństwo relatywizmu kulturowego

Wobec różnorodności kultur można przyjmować różne postawy.

Stykając się z odmiennością czy obcością, ludzie często przyjmują postawę etnocentryczną. Jest to przekonanie o szczególnej wartości własnej kultury

a nawet jej przewadze nad innymi.

Kiedy stosuje się kryteria własnej kultury do oceny sposobu życia innych społeczności, łatwo o zdziwienie, niechęć, potępienie czy wrogość.

Może także pojawić się dążenie do narzucania własnej kultury innym, oczywiście „w ich własnym interesie i dla dobra”. Bo przecież, co nasze to najlepsze.

Etnocentryk przyjmuje, że tylko jego społeczeństwo postępuje właściwie, postrzega inne praktyki kulturowe czy subkultury jako dewiacje i nie bierze pod uwagę istnienia różnic.

VIII. Podsumowanie

Podsumowując ten temat można stwierdzić i zgodzić się z socjologami

i antropologami, iż kultura jest ludzkim wynalazkiem, który towarzyszy człowiekowi od momentu istnienia ludzkości.

Kultura dała ludziom lepszy i szybszy sposób przystosowania się do zmian fizycznych, topologicznych i klimatycznych.

Dzięki kulturze stajemy się lepsi, tolerancyjni oraz posiadamy szacunek dla różnych stylów kulturowych, które mogą wydawać się dziwne czy „nienaturalne”. Choć człowiek tworzy kulturę to ona sprawia, że jesteśmy „ludźmi”.

Sądzimy, iż w naszym referacie przybliżyłyśmy termin „kultura” oraz wykazałyśmy, że jest ona

- jest ludzkim wynalazkiem

- ogranicza i zwiększa w pewnym stopniu naszą wolność

- zwiększa nasze umiejętności radzenia sobie ze środowiskiem.

Literatura pomocnicza w opracowaniu referatu:

Barbara Szacka - „Wprowadzenie do socjologii” wyd. Oficyna Naukowa, Warszawa 2003.

Piotr Sztompka -„Socjologia”, wyd. Znak, Kraków 2007.

Zygmunt Barman - „Socjologia” wyd. Zysk i S-ka, Poznań 1996.

Norman Goodman - „Wstęp do Socjologii” wyd. Zysk i S-ka s.c, Poznań 1997.

12

---