9433


Socjologia miasta- notatki

Socjologia miasta- subdyscyplina socjologii, jej obiektem zainteresowania jest miasto

Cechy miasta:

Przedmiot socjologii miasta:

Społeczne uwarunkowania rozwoju socjologii miasta:

* złe warunki życia stają się przyczyną konfliktów społecznych

* podłożem konfliktów może być też renowacja starych dzielnic mieszkaniowych -> po renowacji podnosi się standard i koszty i odpływają starzy mieszkańcy; często eskmituje się dawnych mieszkańców na peryferia i są walki o przestrzeń

* główne konflikty społeczne przeniosą się z przedsiębiorstwa do miasta wg niektórych i spowoduje to rewolucję

* dostrzeżenie tych problemów spowodowało rozwój socjologii miasta w latach 70 na zachodzie Europy i w USA

* Polska w latach 80-81 - kwestia miejska deprecjonowala konflikty społeczne; niby było wszystko opanowane, ale był chaos; to powodowało m.in patologie różnego rodzaju

* w latach 90 pogorszyło się; doszły nowe problemy np: szybki wzrost motoryzacji indywidualnej, brak inwestycji drogowych, wzrost segregacji ludności, wzrost kosztów eksploatacji mieszkań i kontrastów (charakterystyczne dla miast postkomunistycznych)

Orientacje teoretyczne i metodologiczne w socjologii miasta

Szkoły chicagowskie (1915-39)

* bada się zachowania ludzi uznawane za normę

* bada się choroby przestrzeni miejskiej: dewiacje, przejawy patologii np: biologicznej, psychicznej, społecznej np: działanie przestrzeni biedy, procesy segregacji przestrzenno- społeczne; getta, osiedla zamknięte

środowisko <--------> funkcja <-------->organizm

warstwa fizyczna rośliny- fitoekologia

inne organizmy zwierzęta- zooekologia

ludzie- ekologia społeczna

organizm ciągle się przystosowuje do środowiska i aktywności organizmu są efektem przystosowania k.darwin

* 1915 manifest poświęcony miastu -> początek szkoły chicagowskiej- PARKA
* przedstawiciele szkoły chicagowskiej badali zależności między rozdziałem przestrzeni a zachowaniem organizmów

*obszar naturalny i ekonomiczny stanowią zbiór terytorialny, community, a obszar kulturowy tworzy wspólnotę, society

* I- dystrykt biznesu; stanowi on główny ośrodek administracyjno- handlowy
* II- strefa przejściowa- centrum wypiera mieszkańców do strefy III
* III- robotnicy- oni chcą mieszkać blisko pracy
* IV- rezydencje elit miejskich

* V- osoby nie w pełni włączone w miasto np. Imigranci

5 podstawowych procesów aglomeracji:
1. centralizacja- naturalna tendencja do skupiania się ludzi, instytucji w pewnych miejscowościach i dzielnicach
2. koncentracja- naturalny sposób skupiania się ludzi i instytucji o podobnym charakterzew jednym regionie miasta czy jego strefie
3. segregacja- selekcja ludzi dokonuje się przez jednostki współzawodniczące ze sobą o najlepszą przestrzeń miejską
4. inwazja- naznaczenie i zawłasczanie przestrzeni poprzez przenikanie różnego typu ludzi i grup społecznych z jednego obszaru miasta do innego
5. sukcesja- definitywne zajęcie obszaru miasta przez ludzi w wyniku inwazji, która wyparła już pierwotną ludność tych obszarów

Procesy segregacyjne są wg ekologii społecznej czymś naturalnym; rywalizacja ma charakter gry o sumie zerowej; zawłaszczenie lepszej strefy spycha innych do gorszej strefy.
O grze decydują:
* zasoby jednostki
* cechy ziemi, czynsze, stosunki własnościowe

Szkoła/y kulturalistyczne socjologii miasta

*indywidualizm ontologiczny- przekonanie, że społeczeństwo istnieje poprzez jednostki, które je tworzą
*indywidualizm epistemologiczny- przekonanie, że badanie społeczne to studiowanie postaw, zachowań, członów społeczeństwa

Szkoły neoekologiczne- neoklasyczna ekologia społeczna

Okresy:

I L.Wirth, "Urbanism as a way of life", 1938

trzeba badać 3 sfery i relacje między nimi:

* liczbę ludności
* gęstość zaludnienia
* zróżnicowanie mieszkańców i form życia zbiorowego

twierdzenia dotyczące segregacji:
1. im większa licba ludności tym większa i bardziej prawdopodobna liczba zindywidualizowanych zachowań
2. większa liczba ludności powoduje, że kontakty stają się bezosobowe
3. im większa liczba ludności bierze udział w interakcjach tym te interakcje stają się bardziej utylitarne, mniej spontaniczne

6 twierdzeń:
1. im większa gęstość zaludnienia, tym większy poziom zróżnicowania funkcji i aktywności, co prowadzi do bardziej złożonej struktury społecznej;

2. to wszystko przyczynia się do ilościowego wzrostu kontaktów ludzi, ale zwiększa się też dystans między ludźmi

3. im większa gęstość tym wyraźniejsze są kontrasty między bogatymi a biednymi itd.
4. im większa gęstość ludzi tym bardziej zaciekła walka o najdogodniejsze miejsce w przestrzeni miejskiej
5. rosnąca gęstość sprzyja segregacji i tworzeniu gett (podobny styl, standard życia)
6. im większa gęstość ludności tym częstsze są frustracje, poczucie lęku i osamotnienia


II Amos H. Hawey, "Human Ecology", 1950

4.Szkoły konwencjonalne- idealnotypiczne pojmowanie miasta

Wyróżnił korelaty strukturalne:
a) miasto przedprzemysłowe
*siedziby rządowe i centra religijne
*klasy i warstwy zajmują ściśle określoną przestrzeń dla nich, bo ruchliwość pionowa jest niewielka lub żadna
*struktura społeczna:

1. elitarne grupy statutowe- ich członkowie zamieszkują centrum i wykorzystują swoją pozycję w systemie władzy, religii; elity przekształcają się w endogamiczne grupy dziedziczenia (są im przypisane statusy)
2. masy ludności miejskiej- podporządkowane są elitom; są aktywne ekonomicznie (handel, rzemiosło); nie odgrywają roli we władzy; zamieszkują tereny przylegające do centrum miast
3. ludność pozakastowa- poza miastem; zamieszkuje obrzeża i wypełnia czynności podrzędne np: magia, kowalstwo; stanowią endogamiczną grupę dziedziczenia; ruchliwość pionowa= 0

b) miasto w procesie uprzemysłowienia:
* powstaje system klasowy; istnieje ruchliwość; powstaje większa różnica między elitą a masą (masy boją się nowości)
* nowoczesne technologie
* praca staje się towarem
* tracą na znaczeniu stratyfikacje tradycyjne i pozycja jednostki nie zależy już tak bardzo od urodzenia

c) miasto przemysłowe
* powstawały wokół centrów handlu
* Rajmund Aron zwracał uwagę na separację miejsc pracy od miejsc zamieszkania
* nowy układ uwarstwienia oparty na wykształceniu, pieniądzach, standardzie życia
* istnienie różnic kulturalnych
* istnienie ideologii sankcjonujących istnienie różnych warstw społecznych

d) miasto informatyczne- pojawiło się w wyniku rewolucji informatycznej

Etapy:
1. społeczeństwa tradycyjne

2. społeczeństwa przejściowe
3. społeczeństwa przemysłowe (nowoczesne)
4. społeczeństwa postnowoczesne (postindustrialne)
5. społeczeństwa posponowoczense

Społeczeństwa przemysłowego

Społeczeństw postnowoczesne

* sektor przetwórczy

* centralna instytucja społeczna: przedsiębiorstwo

* inżynierzy, robotnicy

* badania eksperymentalno- empiryczne
* technologia kapitałochłonna

* pragmatyzm

* sektor usługowy

* centralna instytucja społeczna: uniwersytet

* specjaliści; uczeni; eksperci

* tu: studia teoretyczne (abstrakcyjne)

* technologia naukochłonna

* skierowanie na przyszłość

Cechy społeczeństwa informatycznego:

Szkoły makrostrukturalne (neomarksizm) i strukturalno- funkcjonalne

Globalne miasto/ system światowy

Przestrzń społeczna zawiera:

Układy relacji:

Manuel Kastels---> przestrzeń miejska stanowi całość systemową

holizm ontologiczny i poznawczy- ich wpływy przekraczają granice kraju, w którym się znajdują

Metropolia- wielomilionowa aglomeracja skupiająca ważne postacie życia społecznego, politycznego, kulturowego, ekonomicznego

Elementy struktury systemu światowego:

6.Szkoły humanistyczne

* ulotki
* szyldy
* audycje
* artykuły prasowe itd.

Relacje między znakiem, a znaczeniem: znak to przedmiot materialny; coś co można zobaczyć; znak w przestrzeni miejskiej jest bodźcem, który generuje znaczenie; zbiór wyobrażeń, myśli, idei kojarzyny z formą zmysłową, materialną pewnego znaku.

Miasto traktuje się jako system znaków, odczytywanych przez autorów w codziennych zajęciach.

Uwzględniono aspekt behawioralny- użytkowanie zespołu bodźców i działań.

Wnioski:

Osiągnięcia poszczególnych nurtów:

  1. klasyczna szkoła chicagowska i szkoły neoekologiczne
    Osiągnięcia:
    - odczytywanie relacji między organizmami żywymi i przestrzenią
    - termin: gra o przestrzeń
    - wskazanie na kluczowe procesy w mieście
    - odczytywanie w mieście stref koncentrycznych
    Słabości:
    - brak odwołań do postrzegania przestrzeni przez pojedynczego mieszkańca miasta
    - brak zwartej teorii miasta i procesów urbanizacji

  2. ujęcia kulturalistyczne i humanistyczne:
    Osiągnięcia:
    - odwoływanie się do przeżyć pojedynczego mieszkańca miasta
    - dostrzeżenie roli kultury przy przeobrażeniach miasta
    - indywidualizm metodologiczny i poznawczy
    - dostrzeżenie sfery znaków w mieście
    Słabości:
    - nie dostrzeganie całości społeczeństwa, grup korzystających z przestrzeni miejskiej
    - nie dostrzeganie zbiorowej świadomości mieszkańców miasta

  3. ujęcia makrostrukturalne:
    Osiagnięcia:
    - analiza konfliktów przestrzennych w mieście
    - dostrzeżenie wpływu rewolucji informatycznej na przeobrażenia miasta
    Słabości:
    - niedostrzeganie pojedynczego mieszkańca
    - holizm ontologiczny i poznawczy

  4. Szkoły konwencjonalne
    Osiągnięcia:
    - zwrócenie uwagi na modele miasta
    Słabości:
    - są w niezupełnym zwiazku z rzeczywistością

Przestrzeń
Socjologiczne ujęcie przestrzeni:

* abstrakcyjna idea- matematyka
* własność materii- fizyka
* środowisko naturalne- przyroda, geografia
* twór ludzki, antropogeniczny, kulturowy, społeczny- socjologia

Sposoby pojmowania przestrzeni społecznej
1. Przestrzeń społeczna ma charakter metafizyczny- przestrzeń społeczna to pewien wymiar rzeczywistości społecznej np: konflikt między klasami
2. Przestrzeń społeczna- konretne miejsce wyróżniające się pewnymi cechami uwarunkowanymi społecznie; terytorium zamieszkane przez grupy społeczne o określonych cechach, które nazanaczyły je w specyficzny sposób; miejsce wytworzone przez grupę społeczną, której ona nadała funkcję, jakieś znaczenie; charakter przestrzeni warunkuje określone zachowania
3. Przestrzeń społeczna to przestrzeń wytworzona społecznie; jest tworem człowieka, ludzi, o jej kształcie decydują czynniki społeczne, kulturowe itd.
4. Przestrzeń społeczna- ludzie w toku jej wytwarzania wchodzą w określone stosunki np. Władzy, wymiany
5. Przestrzeń społeczna jest społeczna, bo charakteryzują ją specyficzne działania ludzkie np:
- przestrzeń produkcji i konsumpcji

* techniczna- przydatność przestrzeni do określonych celów
* ekonomiczna- wyrażana ceną; zależy od walorów użytkowych i znaczenia jakie grupy społeczne przywiazują do przestrzeni

A. Wallis- wprowadza pojęcie obszaru kulturowego; wyobrażenie, przestawienie, symbole, przestrzenie symboliczne: świątynie, cmentarze, pomniki, starówka, obszary zabytkowe; te elementy stanowią tabu, nie można ich naruszać; te wartości są niezależne od kryterium ekonominczego; za to wartości symboliczne; przestrzeń ma określoną wartość, więc może być zawłaszczona; każdy fragment przestrzeni jest czyjąć włanością w sensie prawnym

Władza może mieć charakter:

Sposoby porządkowania przestrzeni:

Kategorie przestrzeni miejskiej:

  1. Dom
    - budynek, miejsce, mieszkanie, schronienie, znak prestiżu, wyraz ekspresji indywidalnej, dom lat dziecinnych, dom może być wartością, budzi skojarzenia, jest przeciwieństwem świata, dom jako ojczyzna; miejsce w przestrzeni, przestrzeń prywatna, najbardziej własna, bywa przestrzenią publiczną, gdy zaprasza się gości

- dom pełni m.in funkcje: miejsce snu, miejsce odpoczynku, miejsce zabawy, miejsce życia towarzyskiego, miejsce posiłku; przestrzeń jest wielofunkcyjna, bo odpowiada różnym potrzebom mieszkańców
- archetypy podziałów przestrzennych m.in: oddzielanie tego co prywatne od publicznego, pracy od wypoczynku, świątecznego od codziennego
- wielkość domu:
* progi powierzchniowe- poniżej tych progów pojawiają się kłótnie, patologie, nerwice itd.; Baspanni badał zależności między wielkością domu, a zachowaniami mieszkańców
* trudno ustalić optymalną wielkość domu
* w poprzednim systemie normą było 7-9 m2/ osoba
* wg niektórych socjologów określenie powierzchni na 1 osobę to absurd
* liczba pokoi powinna być większa o 1 od liczby członków rodziny; liczba metrów kwadratowych na 1 mieszkańca to 50, z każdym mieszkańcem powinna wzrastać o 25 m2
* mieszkanie w bloku powinno być większe niż w domu, bo w domu istnieje jeszcze przestrzeń przydomowa (ogródek itp.)
- istotą domu jest możliwość ciągłej adaptacji przestrzeni domu
- dom- autokonstrukcja domu- dom wybudowany/zaprojektowany przez nas jest bardziej nasz; w praktyce architekci tworzą domy w skali masowej; przestrzeń prefabrykowana- domy powstają z gotowych elementów; tak powstała przestrzeń jest stała, mało podatna na zmiany
- atrakcyjny się staje dom zastępczy- budownictwo letniskowe, altany na działkach--> twórczość indywidualna, silna potrzeba własności- dom jest wtedy nasz kiedy jesteśmy jego właścicielami

  1. Mieszkanie- można kupić, wynająć, może być domem przyjmując jego funkcje; może być pokój hotelowy, kajutra na statku, przyczepa kempingowa; problem: gdzie kończy się mieszkanie, a zaczyna dom; mieszkanie w bloku jest charakteryzowane negatywnie:
    - ma małą powierzchnię
    - brak izolacji od uciążliwego sąsiedztwa- możliwość izolacji powoduje wzrost zachowań prospołecznych
    - sztywność konstrukcji co uniemożliwia kształtowanie indywidualnego wnętrza
    - wielkie budynki i poczucie stłoczenia
    - brak kontaktu z terenem, niemożność kontrolowania głosem dzieci przez matki
    - anonimowość
    - brak poczucia bezpieczeństwa: windy, korytarze, klatki schodowe
    Im większe są bloki tym większe muszą być dookoła przestrzenie wolne.

  2. Dzielnica:
    - przejście między domem (przestrzenią jakościową), a miastem (przestrzenią ilościową)
    - stopniowa prywatyzacja przestrzeni publicznej
    - w dzielnicy można poruszać się pieszo, często jest ona miejscem pracy i usług- wielofunkcyjność nadaje jej charakter globalny
    - punkty ogniskowe: sklepy, kawiarnie- miejsca spotkań
    - mieszkańcy nie są anonimowi, ale też nie są do końca zintegrowani, znają się z widzenia; nie stwarza sytuacji przymusu-> mimo braku anonimowości kontrola społeczna nie jest zbyt rygorystyczna
    - dla przybyszów dzielnica to przestrzeń odróżniona, odmienna; dla turystów może być atrakcją
    - mieszkańcy to ludność nierolnicza
    - renowacja dzielnic oznacza często zmianę tkanki miejskiej (likwidacja małych sklepów, warsztatów, budowa centrów handlowych); zmiana składów mieszkańców--> wzrasta czynsz i niektóre osoby są zmuszone opuścić swój dom; gentryfikacja (uburżuazyjnienie); ten proces może mieć charakter planowy, etapy: upatrzenie budynku (kamienicy), wykwaterowanie mieszkańców, sprzedaż zyskiem po odnowieniu

Osiedle:
- pojęcie potoczne, urbanistyczne i społeczne

- szersze znaczenie- zespół mieszkaniowy od kilku do kilkunastu tysięcy mieszkańców

- węższe znaczenie- jednostka sąsiedzka, zespół mieszkaniowy, jej wielkość określają warunki geograficzno- demograficzne
- zasady kształtowania przestrzennego:

* ruch kołowy musi być oddzielony od pieszego
* nie mogą przecinać osiedla trasy szybkiego ruchu
* punkty obsługowe leżą na obrzeżach osiedla
* osiedle musi mieć komplet usług podstawowych, które zaspokajają codzienne potrzeby mieszkańców
* między mieszkańcami osiedla musi się wytworzyć więź społeczna

Wielki zespół mieszkaniowy- zgrupowanie wielkich bloków od kilku do kilkunastu tysięcy mieszkańców; zawiera mieszkania

Różnica między dzielnicą, osiedlem i wielkim zespołem mieszkaniowym:

- dzielnica- przestrzeń jest przyswojona w sposób doskonały; przestrzeń jest uważana za własną
- niższy stopień przyswojenia przestrzeni, ale wciąż jest to przestrzeń kameralna, niewielka, stosunki społeczne są bezpośrednie, wytworzenie więzi emocjonalnej z osiedlem

- wielki zespół mieszkaniowy- między blokami są duże odległości--> to powoduje, że na kontrasty społeczne nie ma szans, kontakty są nieliczne, obszar jawi się jako obcy, brak poczucia bezpieczeństwa
- kompleks zabudowy jednorodzinnej pawilonowej- budynki bliźniacze, szeregowe, wolnostojące--> tworzą zazwyczaj samodzielne gminy, mieszkańcy zazwyczaj dojeżdżają do pracy do centrum


Podział form przestrzeni społeczno- przestrzennej:

  1. Edge- city- miasto brzegowe- jednostka przestrzenna usytuowana w wiejskiej okolicy, mała gęstość zaludnienia, składa się przeważnie z biur, zaludnione jest przede wszystkim w ciągu dnia; główna funkcja to: praca, handel, rozrywka

  2. Exurbs- obszary poza miastem, dawne obszary wiejskie, mała gęstość zaludnienia, mieszkańcy pracują w metropolii; istnienie tej formy wyjaśnia się za pomocą dwóch hipotez:
    - push- oddalanie się od miasta- mieszkańcy poszukują tańszych lokali, będą opuszczać miasto- oddalanie się od miasta w celu zmniejszenia kosztów mieszkania
    - pull- mieszkańcy są przyciągani przez to co oferuje im teren poza miastem- mit życia wiejskiego: bezpieczeństwo, czyste powietrze, brak korków

  3. Zone eagies

  4. Gated communities- społeczeństwa zamknięte za bramą; forma osadnictwa coraz bardziej powszechna; powstają przeważnie w strefie podmiejskiej jako luksusowe budownictwo mieszkaniowe, dobrze strzeżone; istnieje kwestia zawłaszczenia przestrzeni publicznej- przez takie osiedle nie można przejść; zazwyczaj na tych osiedlach żyje populacja wyselekcjonowana (osoby o podobnym stylu życia), osiedla takie dają wysoki prestiż i stwarzają poczucie bezpieczeństwa fizycznego i społecznego

Kategoria przestrzeni miejskiej:

Centrum:

- przestrzeń nadająca obszarowi zurbanizowanemu sens i znaczenie
- centrum z domem nie ma nic wspólnego, przeciwieństwo dzielnicy, ale dopełnia jej funkcje
- centrum może mieć 3 znaczenia wg Castella:
a) dla urbanisty zgromadzenie mieszczan, przestrzenny wyraz wspólnoty miejskiej
b) podejście ekologiczne- miejsce wymiany aktywności zdecentralizowanych: handel, zarządzanie ekonomiczne, wymiana usług i informacji, funkcja zarządzająca, są biura; rozwój gospodarki, centralizacja gospodarki, skomplikowany sposób zarządzania
c) podejście futurologów, mitologii miejskiej- chodzi o rozrywkę, zabawę
- najważniejsza funkcja centrum- symboliczny element integracji ludności miejskiej, mieszkańcy przez centrum identyfikują się z miastem
- centrum jest obszarem kulturowym miasta
- kryteria centrum wg Wallisa:
* niewielka część miasta
* część miasta odrębna od reszty
* jest najlepiej usytuowana pod względem dostępności
* jest kluczowa w funkcjnowaniu ludności miejskiej
* identyfikowane przez mieszkańców jako teren, gdzie przebiegają najważniejsze procesy życia społecznego
- Warszawa ma 2 centra:
* historyczne centrum- charakter symboliczny
* teraźniejsze centrum- ciągi handlowe na Marszałkowskiej, PkiN, Dworzec Centralny- charakter handlowy, usługowy, biurowy
* pełnią one różne funkcje
- powody rozmycia centrów miast
* atropia centrum- zanikanie centrum miasta; stare centrum miasta zaczyna mieć charakter symboliczny, turystyczny, a inne funkcje zanikają

* pojawienie się na obrzeżach śródmieścia np: centrów handlowych- ich rolą jest odciąganie od centrów, pozbawione są treści symboliczych, kulturowych

Podsumowanie:
Centrum miasta to przestrzeń publiczna, pobyt tam ma charakter okazjonalny, okresowy; jest to przestrzeń dostępna, funkcjonalna, wygodna.

Ulica- podstawowy element struktury miasta; miasto bez ulic to nie miasto
- ulica jest miejską drogą- jej funkcja: przemieszczanie ludzi i pojazdów
- ulica to obustronnie obudowana droga
- karta Ateńska mówiła:
* droga miejska służy tylko do przemieszczania się pojazdów
* zabroniono zabudowy obrzeżnej ulic na obrzeżach miasta--> pozwoliło to uniknąć kolizji pieszych z samochodami
* zanikły sklepy, warsztaty rzemieślnicze, bary, kafejki <-- to, co było na parterze w kamienicach --> są w formie ośrodka usługowego
* przekształcenie ulic w wielkich miastach, szczególnie w centrum:
a) zmniejsza się liczba mieszkań, zamiast nich powstają biura
b) redukcji ulegają centra usługowe nastawione na zwyczajnych mieszkańców, a powstają luksusowe sklepy, kawiarnie, restauracje nastawione na klientelę zamożną, turystów
c) te zmiany sprawiają, że zmienia się charakter społeczny ulicy- staje się kosmopolitycza; wszystkie ulice wyglądają podobnie- nabierają charakteru globalnego
- jakość ulicy zależy od obrazowości (na to zwracał uwagę Kevin Lynch, 1976); obrazowość ulicy- zdolność generowania w świadomości jednostek elementów łatwych do zapamiętania
Czynniki obrazowości:
* nagromadzenie wzdłuż ulicy określonych punktów
* cechy fizyczne ulicy
* wystrój fasad budynków
* bliskość charakterystycznych elementów miasta
* właściwości strukturalne- takie umiejscowienie ulic, które ułatwia orientację w mieście
* ciągłość ulic
* społeczny charakter ulicy czyli kto tam mieszka, porusza się, co robi
- odpowiedni charakter znaków- pozwala łatwo zapamiętać dany element przestrzeni, dostarcza informacji o mieście, mieszkańcach

- desemantyzacja przestrzeni miasta- pozbawienie znakowości, dotyczy przestrzeni nowo wytworzonej; nie ma elementu, ktory byłby szybko rozpoznawalny, wszystko jest takie samo
- związki między formą przestrzenną ulicy, a wymiarem społecznym np: wielkość domu, wygląd zewnętrzny, infromacje o statusie społecznym mieszkańców, on decyduje o standardzie usług a to co decyduje o publiczności, która będzie odwiedzać te ulice

Funkcje ulicy:
- stymulowanie zachowania w życiu codziennym; typy zachowań w zakresie życia codziennego:

robienie zakupów, przechodzenie, spacerowanie, obserwowanie, wypoczynek, jedzenie i picie, oglądanie wystaw, pracowanie;

Są 4 kategorie publiczności:

  1. spacerowicze- zauważają najwięcej szczegółów

  2. przechodzący, którzy idą gdzieś w konkretnym celu

  3. kupujący- patrzą na ulicę funkcjonalnie

  4. obcy w mieście- najmniej zauważają, widzą tylko widok ogólny, to co pozwala im się zoorientować, gdzie w mieście się znajdują

Kategoria wpływa na przyswajanie, postrzeganie ulicy.

Są też: mieszkańcy miasta (ulica stanowi podstawę) i pracująca (najważniejsza jest dostępność i funkcjonalność).

d) szyldy- wielka różnorodność, napisy w języku rodzinnym lub obcym, język jest istotny dla odbioru znaczenia; szyld w języku obcym może być nieczytelny dla niektórych mieszkańców miasta
e) ikony- przedmiot wchodzący z drugim w relację; podobieństwo i razem one coś znaczą np: nad zakładem szewskim wiszący but; szyldy też niekiedy mogą mieć charakter ikon i symboli; ikona ma tylko jedno znaczenie np: prezent nad sklepem z prezentami
f) symbole np: shell (muszla), wąż Escullapa (apteka), ryba (chrześcijaństwo)
g) reklama- są umieszczane w miejscach ruchliwych, mają różne formy
h) ruch w mieście:
* element zmienny ulicy
* on do szaty informacyjnej nie należy, ale ma duże znaczenie, bo charakteryzuje się systemem zależnym od pory dnia, dnia tygodnia itp.
* ruch to też zdarzenia, które są odbierane przez zmysły
* każda ulica ma inny charakter tego rytmu, może produkować określone zdarzenia

Podsumowanie:
Funkcje ulicy i jej charakterystyczne społeczne walory informacyjne są bogate, różnorodne, funkcje ulicy ulegają ograniczeniu, renesans ulicy.

Przestrzeń pracy
Lokalizacja:

Opozycja między pracą biurową i przemysłową:

* przestrzeń pracy- peryferia (nieszlachetna)

Cechy przestrzeni pracy przemysłowej:

Technopolis/ technopolie

d) parki biurowo- handlowe- skupiają prestiżowe firmy; funkcje: handel, usługi
e) strefy wyższej jakościową

Cechy wspólne technopolis:

Percepcja (postrzeganie) przestrzeni

Problemy badawcze:

  1. Przestrzenne zachowanie jednostek i grup--> badaie sfery behawioralnej

  2. Badanie znaczenia przestrzeni dla postrzegającego podmiotu--> badanie sfery semiotycznej (znaczeniowej)

  3. Zorientowanie się jaki jest wpływ postrzegania przestrzeni na samopoczucie jednostek i grup społecznych.

Przestrzeń staje się dobrem rzadkim--> może rodzić konflikty

Raymond Ledrut- wyróżnia w przestrzeni dwa rodzaje komunikatorów:

Waloryzacja przestrzeni

Próby klasyfikacji wartościowania przestrzeni np:

Przykłady wartościowania wg kryteriów estetycznych, użytkowych itd.

Przedmiotem oceny jest obraz rzeczywistości w wyobraźni człowieka.

Badania w tym zakresie: badanie estetycznej oceny zespołów mieszkaniowych; większość badanych swoje środowisko mieszkaniowe oceniło bardzo dobrze- nie dostrzegano wad- było to związane z dysonansem poznawczym- oceny były tym lepsze im dana osoba miała mniejsze szanse na zmianę mieszkania (osoby starsze i o niższym statusie społecznym)

Kategorie waloryzacji przestrzeni wg A. Wallisa:

Te kategorie znajdują odzwierciedleni w świadomości mieszkańców.

Modele i stereotypy- są powiązane, ale nie są tożsame; w każdej epoce społecznej ocenia się przestrzeń wg panujących stereotypów.

Modele i stereotypy- obie te kategorie odnoszą się do wszystkich form przestrzeni.

Przy wyborze dobrych dzielnic zwraca się uwagę na: środowisko i zieleń; zabudowę

Dzielnicę ocenia się jako złą biorąc pod uwagę: środowisko społeczne (najgorsze: Praga i Wola)

Przyswajanie przestrzeni:

Czynniki społeczne, które modyfikują przyswajanie przestrzeni:

  1. Cechy biologiczne człowieka i jego sprawność fizyczna np: wiek, płeć, narządy ruchu

  2. Kapitał kulturowy (pojęcie Pierre'a Bourdieu)- zasób pamięci, wiedzy, wartości etycznych, estetycznych, które są przekazywane danej rodzinie z pokolenia na pokolenie
    * Pierre Bourdieu- pochodził z rodziny bez kapitału kulturowego i zajmował się jego niedostatkiem
    * Bourdieu badał sposoby urządzania mieszkania przez Francuzów-> oni bardzo lubią mieć w domu antyki
    * pochodzenie społeczne różnicuje stosunek do obszarów publicznych i prywatnych

  3. Poziom wykształcenia i status materialny jednostki- kapitał kulturowy i wykształcenia stwarza potrzeby a status materialny stwarza możliwości zaspokojenia tych potrzeb; status społeczny określa możliwość przyswojenia miejsca pracy

  4. Zawód- takie zawody, dla których charakterystyczna jest duża ruchliwość sprawiają, że przyswajanie przestrzeni jest lepsze np: taksówkarz lepiej przyswaja przestrzeń niż kioskarz

Cechy przestrzni modyfikujące jej przyswojenie:

  1. Bezpieczeństwo- człowiek zawsze szukał przestrzeni bezpiecznej, uporządkowanej, znanej; wyróżniono 3 kategorie przestrzeni:

* przestrzeń życia domowego- przyswojona
* przestrzeń dojazdu do pracy- nieprzyswojona, obca, najmniej znana
* przestrzeń pracy- przyswojona w stopniu średnim

  1. Swoboda zachowań- najbardziej swobodnie czujemy się w mieszkaniu, w przestrzeni prywatnej; w przestrzeni publicznej są przepisy formalne i nieformalne (zwyczaje)

  2. Wygoda + charakterystyczne zagospodarowanie przestrzeni

  3. Ład czyli porządek, harmonia, spokój- logika przestrzenna

Symboliczny odbiór przestrzeni np: poprzez nalepki, graffiti, murale
* nie służy zawłaszczeniu miesjca, ale służy przekazaniu: tu byłem

* jest charakterystyczny dla subkultur i budzi sprzeczne uczucia- jedni pochwalają innym się bardzo nie podoba; jest to kontrowersyjne.

Wytwarzanie przestrzeni

Istnieje 5 form przestrzeni:

  1. Przestrzeń produkcji- wytwarzanie dóbr dzieli się na:

a) przestrzeń produkcji rolniczej: pola, wsie, zagrody
b) przestrzeń produkcji nierolniczej: przestrzeń, gdzie wytwarza się usługi, informacje, wiedzę

  1. Przestrzeń konsumpcji- obszar działań związany ze spożywaniem dóbr i reprodukcją siły roboczej
    a) prosta reprodukcja zdolności do pracy to mieszkanie
    b) rozszerzona reprodukcja zdolności do pracy to tereny służby zdrowia, tereny zielone, szkolnictwo, instytucje społeczno- kulturowe

  2. Przestrzeń władzy
    a) w szerszym sensie- terytorium
    b) w węższym sensie- obszar instytucji, za pomocą której władza jest sprawowana

  3. Przestrzeń symboliki- różnorodne miejsca i obszary, które związane są z wysoko cenionymi w społeczeństwie wartościami np: pomniki, budowle, przestrzenie związane z kultem

  4. Przestrzeń wymiany- ma 2 znaczenia:
    a) różnej wielkości obszary transferu dóbr i informacji oraz przemieszczania się ludzi np: rynki różnej skali (lokalnie, regionalne, krajowe i międzynarodowe) i różnego rodzaju (pracy, informacji)
    b) teren wraz z urządzeniami służącymi wymianie np: ośrodki handlowe, dzielnice handlowe, dworce kolejowe, porty, lotniska, obszar magazynu

Nośniki wymiany- środki transportu:

Ograniczenia społecznego wytwarzania przestrzeni:

  1. Przyroda

  2. Rozwój techniki i technologii

  3. Stosunki panowania

  4. Systemy wartości i kategorie kultury

Procesy urbanizacji i aglomeracji

Urbanizacja
-Jałowiecki- urbanizacja to proces społeczny i kulturowy wyrażający się w rozwoju miast, wzroście ich liczby, powiększaniu obszarów miejskich i powiększaniu udziału ludności miejskiej w całości zaludnienia albo powiększenie ludności żyjącej wg wzorców miejskich w całości zaludnienia

- Ziółkowski- proces urbanizacji przebiega na różnych płaszczyznach:

1. Urbanizacja demograficzna- przemieszczanie się ludzi ze wsi do miast, koncentracja ludności w mieście, stały wzrost odsetka ludności miejskiej na danym obszarze

2. Urbanizacja przestrzenna- zwiększanie się obszaru miast, powiększanie ich pojemności przez intensyfikację zabudowy, przekształcanie innych środowisk na wzór miejski
3. Urbanizacja ekonomiczna- stały wzrost ludności pracujących w zawodach pozarolniczych, różnicowanie się tejże ludności
4. Urbanizacja społeczna- przyswajanie miejskiego stylu życia przez przybyłą do miasta ludność wiejską, przenikanie miejskich wzorów życia na wieś

Procesy urbanizacji przebiegały w sposób nierównomierny. Najpierw w Wielkiej Brytanii, potem Europa, Ameryka Północna.

Urbanizacja XX-wiecznej Europy:

* nieco silniejszy rozwój średnich miast

Urbanizacja w Ameryce Północnej:

* 1790- 5%
* 1850- 15%
* 1900- 40%
* 1978- 74%
* 2000- 85%

Urbanizacja w krajach trzeciego świata:

Urbanizacja w Ameryce Łacińskiej:

Urbanizacja w Azji:

Urbanizacja w Afryce- 39%

Cykl życia miejskiego- koncepcja L. Klassena z 1981 roku:

I faza urbanizacji (U)

a) urbanizacja absolutna (UA)- liczba ludności centrum rośnie, a liczba ludności peryferiów maleje, ale wolniej

b) urbanizacja relatywna (UR)- jest wzrost i w centrum i w peryferiach; liczba ludności centrum i peryferiów wzrasta mniej więcej w tym samym tempie

II faza- suburbanizacja (S)- faza rozwoju przedmieść

a) suburbanizacja relatywna (SR)- rośnie liczba ludności peryferiów szybciej niż obszarów centralnych

b) suburbanizacja absolutna (SA)- liczaba ludnosci centrum zaczyna maleć, ale maleje wolniej niż rośnie na peryferiach

III faza- dezurbanizacja (D)- utrata liczby ludności miasta

a) dezurbanizacja relatywna (DR)- cały obszar metropolitarny traci mieszkańców w wyniku dezurbanizacji relatywnej; na peryferiach trochę rośnie liczba mieszkańców, a w centrach dużo maleje

b) dezurbanizacja absolutna (DA)- w centrum i na peryferiach ludność maleje

IV faza- reurbanizacja (R)- odbudowa miasta

a) reurbanizacja relatywna (RR)- liczba ludności centrum zmniejsza się, ale wolniej niż liczba ludności peryferiów

b) reurbanizacja absolutna (RA)- liczba ludności centrum zaczyna rosnąć, a liczba ludności peryferiów maleje- powrót do fazy początkowej

Regiony miejskie/miasta światowe (miata metropolitarne)

Pierwsze miasto- primate city


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
9433
9433
9433
9433
9433
9433

więcej podobnych podstron