Działalność finansowa - gospodarka finansowa

- polega na gromadzeniu i wydatkowaniu środków pieniężnych

- formy prawne gospodarowania i wydatkowania mogą być różne

finatio, finare - używane na oznaczenie zakończenia sprawy toczącej się przed sądem orzeczeniem

- potem samo świadczenie pieniężne na podstawie wyroku nazywano finatio

- termin finale miał zabarwienie pejoratywne, wiązano je z lichwą, lewymi transakcjami

Finanse dziś - 3 definicje

1). zjawiska związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych

2). pieniężny mechanizm podziału i wymianu wartości materialnych (podziału dochodu narodowego)

3). stosunki społeczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych

Finanse publiczne - cechy

- działalność prowadzone w interesie publicznym

- wiążą się aktem władztwa ze strony państwa (finanse prywatne - gromadzenie środków na podstawie stosunków cywilnoprawnych)

- podmioty - państwo, samorząd, WE

- państwo uprawnione do emisji pieniądza

- powinna je cechować jawność

- finanse publiczne przewyższają rozmiarami finanse prywatne

4 sposoby definiowania:

1). odwołanie Siudo interesu

2). podmiotowy

3). przedmiotowy - gromadzenie podatków itp. to co obejmuje budżet

4). sposób mieszany z tych 3

20.10.2005

Prawne pojęcie finansów publicznych, prawo finansowe, funkcje finansów publicznych

Procesy natury ekonomiczno politycznej dotyczące gromadzenia, wydatkowania administrowania środkami publicznymi.

natura ekonomiczna

- większość regulacji prawnych dotyczy skutków ekonomicznych

- finanse publiczne dotyczą zasad przesunięć ekonomicznych pomiędzy osobami fizycznymi i prawnymi a podmiotami publicznymi

- dotyczą również wew. procesów administrowania i zarządzania środkami publicznymi

Poprzez rozwój prawa w XX wieku widać, że nie jest obojętne jak państwo przysparza - mamy do czynienia z wywłaszczeniem publicznoprawnym.

Co to są środki publiczne

1). jest to mienie wyrażone w pieniądzu - finansowa część majątku państwa lub JST

2). ta część mienia zgodnie z art. 21 Konstytucji, pochodzi wyłącznie ze źródłem określonych w ustawie

Aby tego rodzaju dochody w sensie pieniężnych składników mienia państwa lub JST płynęły - muszą mieć podstawę ustawową.

Ustawa musi określać tytuł prawny, tryb i zasady na jakich ta część pieniężna mienia jest gromadzona.

Gromadzenie dochodów w Polsce jest zupełnie całkowicie uregulowane przez prawo.

3). Ta część mienia państwa lub JST jest przeznaczona na realizację funkcji publicznych (nie służy na wzbogacenie państwa jako podmiotu prawa lecz na rozdysponowania na zadania publiczne)

W zależności od tego jakie to zadania to może się okazać że pod koniec roku właściwie ta część mienia znika bezpowrotnie.

Konstytucyjna definicja finansów publicznych

- R. X Konstytucji ("Finanse publiczne") - a więc odrębny rozdział

- szersze pojęcie niż to podane wyżej (na poprzednim wykładzie)

- obejmują zarządzają nie tylko finansową częścią mienia państwa czy samorządu terytorialnego

- należą także procesy nabywania, zbywania i obciążania nieruchomości SP, udziałów i akcji emitowania papierów wartościowych przez SP i NBP, ustanawianie monopolu państwowego, zasady zaciągania pożyczek i kredytów i udzielania gwarancji przez państwo polskie

uFP - węziej - finanse publiczne obejmują procesu związane z gromadzeniem środków publicznych oraz ich wydatkowaniem (rozdysponowywaniem) - art. 6

Obowiązuje nas pojęcie szersze (konstytucyjne)

Czy z pojęciem konstytucyjnym łączą się jakieś skutki prawne?

- TAK - nauka o finansach publicznych należy do prawa publicznego, więc normy PF to normy prawa publicznego

- na gruncie prawa finansowego mamy do czynienia z rozstrzyganiem konfliktu interesów jako spraw publicznoprawnych

- to wpływa na właściwość organów i sądów które to rozstrzygają i na zasady wykładni przepisów prawa finansowego

Co to oznacza w Polsce że prawo finansowe to prawo publiczne

- w polskiej tradycji prawniczej podział na trzy rodzaje spraw:

1). cywilne

- konflikt interesów pomiędzy równorzędnymi podmiotami prawa

- toczy się dla ochrony interesów co najmniej jednej strony

- interes publiczny: by sąd był sprawiedliwy

- sąd rozstrzyga jako bezstronny arbiter w konflikcie interesów

2). sprawy publicznoprawne (administracyjne)

- toczy się w imię interesu publicznego, choćby wnioskodawca był sam zainteresowany w uzyskaniu prawa

- organ rozstrzyga kierując się dobrem wspólnym

- dla niego podstawa materialna ma zasadnicze i wyłączne znaczenie, bo on stosuje i wykonuje prawo, a nie wykonuje sprawiedliwość

3). sprawy karne

- to nie tylko sprawy wynikające ze stwierdzenia naruszenia prawa, ale wszystkie normy, stanowione w celu represji

Jeśli chodzi o sprawy z zakresu prawa finansowego i podatkowego oraz sprawy organiczne, ustrojowe, zarządzania środkami publicznymi przewidują możliwość niekorzystnych następstw niedostosowania się do dyspozycji normy, ale normy te nie mają cech represji

Czym innym jest odpowiedzialność podatnika za spełnienie zobowiązania podatkowego, a czym innym sankcja podatkowa. Niezależnie od nazwy te sankcje to podatki, a jeśli mają na celu represje to są sprawami z zakresu prawa karnego.

Odsetki za zwłokę za niespełnienie zobowiązania są z dziedziny podatkowej, bo mają na celu powetować straty wierzyciela, nie mają charakteru represyjnego

Prawo finansowe - to ta część prawa publicznego, która odpowiada konstytucyjnemu pojęcie finansów publicznych. W skład prawa finansowego wchodzą regulacje, które dotyczą ustawowo uregulowanych sposobów gromadzenia, zarządzania, wydatkowania środków publicznych w tym także gromadzenia czasowego (zaciąganie kredytów, udzielanie gwarancji i poręczeń)

Procesy gromadzenia dochodów - na I plan wysuwa się prawo daniowe (podatkowe). Normy prawne o zaciąganiu kredytów i pożyczek przez samorząd terytorialny i państwo Prawo wydatków publicznych - zasady i tryb wydatkowania środków publicznych na zadania publiczne - tutaj mamy do czynienia z dziedziną która nie powinna być regulowana przez prawo, bo to domena demokracji, to sfera polityczna, która w niektórych uzasadnionych konstytucyjnie wypadkach są zastępowana regulacjami prawnymi.

Z powodu szczególnych zadań publicznych określa zasady i tryb finansowania i dlatego ….????

Prawo dotacyjne i subwencyjne (dotacje samorządu terytorialnego) dodatki mieszkaniowe, stypendia.

Prawo ustrojowe finansowe:

1). zasady wewnętrznego zarządzania środkami publicznymi (kto, kiedy może przekazać niżej środki, kto może wydać środki na zewnątrz)

2). statuowanie wewnętrznych jednostek organizacyjnych w Skarbie Państwa

Jedność prawa finansowego - autonomia prawa podatkowego i daniowego

Zapewnienie autonomii ma głównie znaczenie doktrynalne niż praktyczne. To że całe prawo finansowe należy do prawa publicznego to rozstrzyga o właściwości organów, sposobie rozstrzygania spraw, rozdzielania uprawnień. Jednolite SA zasady wykładni i zasady ustalania właściwości.

Związki prawa finansowego z prawem cywilnym

- chodzi o rozgraniczenie prawa finansowego od prawa cywilnego - 1) jaki organ jest właściwy? 2). jakie metody wykładni stosujemy?

Ad. 1). jest to prawo obrotu publicznoprawnego

- związki z częścią prawa cywilnego, które ma znamiona prawa powszechnego

- wyznacza standardy cywilizacyjne dla całego prawa - Np. od kiedy jesteś osobą fizyczną, definicja zdolności do czynności prawnych itd.

Ta część prawa cywilnego oczywiście wyraża standardy dla Rawa finansowego Np. mówi jakich podmiotem jest Skarb Państwa, samorząd terytorialny, jaką rolę spełnia wolna wola i świadomość człowieka np. instytucja wspólnego opodatkowania małżonków w tym zakresie nie można powiedzieć, że prawo finansowe jest całkowicie autonomiczne. Granicą jest jedność systemu prawa.

2). związki z częścią prawa prywatnego które ustala różne rodzaje umów, oświadczeń, form organizacyjnych (spółka) - określenie w sposób odmienny pewnych cech umowy w punktu widzenia prawa podatkowego. Ustawodawca podatkowy swobodnie kreuje skutki związane z opodatkowaniem.

Budowa normy prawa finansowego

Przepis jest jednostką strukturalną prawa finansowego, norma prawna jest wyprowadzana z przepisu, co oznacza, że jeden przepis może mieć kilka norm prawnych i odwrotnie.

Charakteryzują się one obiektywnym i automatycznym sposobem powstawania i obowiązywania, norma kształtuje obowiązki i prawa niezależnie od woli jej potencjalnych adresatów (obowiązuje automatycznie, nie trzeba wniosku), eliminują wolę adresata zewnętrznego i wewnętrznego. Nie trzeba woli podmiotu by powstał obowiązek i wywoływał skutki prawne. Charakteryzuje się przewagą ustanawiania obowiązków, nakładania ciężarów publicznych.

Prawo podatkowe zajmuje się niemal wyłącznie tworzeniem nakazów powinnego zachowania się.

27.10.2005

Normy prawa finansowego

Normy prawa publicznego maja charakter imperatywno-atrybutywny. Ich obowiązywanie wynika z władczego, jednostronnego określenia aktu woli ustawodawcy. Normy prawa finansowego nie są tożsame z normami ius cogenti prawa cywilnego. [prof. to podkreśla] Nie są uruchamiane aktem woli podmiotu.

Normy prawa publicznego obowiązują nie tylko bezwzględnie, ale także na ogół niezależnie od naszych przejawów woli.

- inaczej mówiąc, ich obowiązywanie jest zapewnione przymusem państwa i obowiązują one z mocy samego prawa

- nie jest potrzebny ani prawnie relewantny nasz akt woli.

Kwestionowanie norm prawa finansowego w najlepszym razie przyjmuje formę obywatelskiego nieposłuszeństwa.

Dylemat: skoro normy prawa publicznego działają same z ustawy, to jaka jest treść powinnego zachowania?

- są to nakazy bezwzględne lub względne, albo takie zakazy - dotyczące określonego zachowania

- nie maja one charakteru norm prawnokarnych, chociaż ich skutki ich naruszenia same w sobie mogą spełniać znamiona czynu zabronionego

Na tle wszystkich norm prawa publicznego normy prawa finansowego charakteryzują się jednak szczególną odrębnością - z reguły zawierają one nakazy powinnego zachowania, a nie zakazy innego zachowania. Petrażycki - nie wyrabiają wewnętrznych, psychicznych przeżyć powodujących tworzenie obowiązku powstrzymania się od konkretnego działania; wymagają one aktywności od adresata normy. Tym się charakteryzuje prawo daninowe - obowiązek zapłaty świadczenia.

Jeśli treścią normy jest nakaz zapłaty podatku - istniejący z mocy ustawy - to powoduje to konsekwencje w postaci wymuszenia postawy aktywnej; wszystkie normy prawa daninowego wprowadzają bezpośredni lub potencjalny nakaz czynnego zachowania się - przeniesienia określonych Śródków na rzecz skarbu państwa (jednostronne przysporzenie).

Czy związane to jest z jakimiś aktami woli? I tak, i nie. Jeśli treścią norm prawa daninowego jest nakaz powinnego zachowania, to możemy powiedzieć, ze owo powstawanie obowiązku z mocy samego prawa - konkretyzujące się niekiedy nawet bez działań stosujących prawo - powodują nieodwracalne skutki. Są tylko ewidencjonowane jako spełnienie nakazu.

Czy w prawie finansowym występują normy uprawniające i jaki maja charakter?

Co do tego istnieje spor w doktrynie! Bądź co bądź prawo finansowe ma dzielić i ściągać daniny a nie uprawniać podmioty. Normy prawa o dochodach publicznych.

Art 217 KonstRP - ustawami podatkowymi są także te ustawy, które określają podmioty zwolnione od opodatkowania oraz zasady przyznawania umorzeń i obniżek podatkowych. Czy zawierają normy prawa daninowego o char. uprawniającym? Jest to przedmiotem sporu w orzecznictwie.

Czy jeśli ustawa podatkowa określa wysokość podatku i kategorie podmiotów zwolnionych, czy to rodzi jakiekolwiek uprawnienia dla tych podmiotów?

1). Jedni - tak, to jest jedna z form uprawniających, gdyż Ordynacja Podatkowa definiuje pojecie ulgi podatkowej w sposób bardzo szeroki

Art. 3 pkt 6 - przez ulgę podatkową rozumiejąc przewidziane w przepisach prawa podatkowego

- zatem gdyby nie owo określenie podmiotów zwolnionych, podatek byłby wyższy; jest to swoiste uprawnienie i odstąpienie od zasady powszechności opodatkowania!

Ale charakter tego uprawnienia (prawo do zwolnienia od podatku?) nie jest jasny ani jednoznaczny.

2). Drudzy - no dobrze, ale ustawodawca wie, co robi. "ZAWSZE" należy płacić podatki - są dwa przeciwstawne rozumienia tego pojęcia; (1) nieprawda - jest to uprawnienie o charakterze przywileju (utrzymywanie własnego państwa). W tym razie wszelkie zwolnienie nie rodzą żadnego prawa podmiotowego, a jedynie uprawnienie do skorzystania z wyjątku od zasady generalnej, od kwantyfikatora "każda osoba". Wyjątki trzeba interpretować zawężajaco. Profesor krytykuje to, choć sama kiedyś tak uważała.

Stan faktyczny: kiedyś MF zwalniał podatników z podatku dochodowego, pod warunkiem rzetelnego prowadzenia ksiąg podatkowych. Zwolnienie następowało od dnia wejścia zwolnienie to obowiązywało od dnia wejścia w życie rozporządzenia. Jeśli byśmy traktowali te ulgę jako przywilej, to drobne błędy dyskwalifikują ze zwolnienia ex tunc! Prof. zgodziła się niegdyś (1994) z tym rozumieniem.

Ale jednak rzetelność nie ma wpływu na obowiązek podatkowy, skoro z mocy prawa mógł być z obowiązku tego zwolniony; chodziło o zachętę w sensie materialnym do rzetelności. Była to również działalność prospektywna.

Nykiel - ustawodawca dał prawo do zwolnienia podatkowego i wysokość podatków nie zależało od tego, bo takiego zwolnienia nie było od początku - zatem niedotrzymanie warunków (każde!) było traktowane jako wyłączające tę ulgę. Jeśli ustawodawca ustanowił normatywna możliwość obniżenia podatku to stworzył podstawę do jego obniżenia przez prawo podmiotowe. Inni - jeśli ustawodawca wprowadził warunki ulgi, to jakiekolwiek niedopełnienie warunków uniemożliwia w ogóle korzystanie z owej ulgi. Ulga jest wyjątkiem od zasady powszechności i w związku z tym ma pozycje norm lex specialis, które musza być interpretowane literalnie, wąsko i zawężająco.

3). Trzeci sposób rozumowania: ustawodawca wprowadzając ulgi/zwolnienia/obniżki inaczej określa przedmiot i stawki opodatkowania (nie wyłącznie za metodą reglamentacji pozytywnej, ale także za pomocą reglamentacji negatywnej w sposób dopełniający). Najpierw ustala kto płaci, tytułem czego i kiedy, potem (tu spor) kto płaci, z jakiego tytułu i kiedy.

OTK SK 16/00 - tak właśnie działa (metoda pozytywno-negatywna). Tak wiec wtedy nie ma juz mowy o żadnym prawie podmiotowym albo przywileju dodatkowym będącym wyjątkiem od zasady. Inaczej mówiąc, każdy wyróżnia jeszcze zakres podatników w sposób negatywny.

Wynika z tego, ze mamy do czynienia z podmiotem opodatkowania określonym negatywnie, w związku z tym każdy, kto znajdzie się w korzystniejszych warunkach - zapłaci korzystniejszy podatek! Ex lege!

Można by powiedzieć, ze jest to wolność od płacenia podatku w związku z poddaniem nakazom innego, mniej dolegliwego zachowania (albo w ogóle).

Nie jest sprawa organu podatkowego decydowanie o zakresie obowiązku podatkowego -- bo to określa prawo.

Najczęściej owo zwolnienie lub obniżka podatku są uwarunkowane, tj. musi być grupa ta mniejsza niż ogół podatników; w tej grupie obniżenie musi być związane z jakimiś przedmiotowymi cechami. te cechy wyróżniają zwykle przedmiot opodatkowania (np. ZUS w związku z uruchamianiem przedsiębiorstwa).

Czy takie cos w ogóle jest uwarunkowane? Tylko spełnieniem kryteriów wyznaczonych dla grupy przez adresata normy. "Widziały gały co brały, kiedy wybierały".

Słaba strona tego rozumowania: często to korzystniejsze zachowanie objęte powinnością lub przepisy go ustalające/znoszące są zależne od spełnienia konkretnie określonych warunków niezwiązanych z cechami przedmiotowo-podatkowymi, lecz wymagają od nas pewnych oświadczeń, aktów woli. Aby skorzystać z łącznego opodatkowania małżonków, trzeba złożyć oświadczenie woli w formie podpisu przez oboje małżonków. Wyrażamy tym wolę łącznego opodatkowania i zawiadamiamy tym organ podatkowy i zainteresowanych. To organ podatkowy przyjmuje do wiadomości, co rzutuje przez stworzenie konkretnych skutków prawnych. W orzecznictwie USA odpowiedzialność związana ze składaniem zeznań określa się jako ryzyko podatkowe.

Czy jest to korzystanie z prawa podmiotowego do wyboru opodatkowania?

Odpowiedz na to pytanie jest bardzo problematyczna!!! Późniejsze uzupełnienie jest np. również skuteczne do dnia terminu dokonania wyboru (30 IV). Od kiedy to normę prawa podatkowego uruchamia akt woli?! // Czy jest to wykonanie prawa opcji? Przecież nie może się uchylić od skutków oświadczenia ex tunc. Raz dokonany wybór dotyczy podległości obowiązku.

Wyjątkiem nie jest przywilej, a możliwość dokonania opcji swym aktem woli.

Inna istotna osobliwością jest to, że ten wybór prawny nie jest prawnie relewantny dla nikogo poza samym podatnikiem (ani ustawodawca, ani sady... itd.). Nikt w Polsce nie ma obowiązku płacenia podatku wyższego! Nie istnieją żadne przesłanki uzupełniające pozwalające na dyskusję, sytuacji. Wolni ludzie dokonują oczywiście wyboru korzystniejszego dla siebie. Należy zakładać takie postępowanie adresata normy. Nikt inaczej, w wolnym przynajmniej kraju, nie może zakładać. Każdy wybierze to, co będzie uważał za najkorzystniejsze.

Art 22 Ordynacji Podatkowej. [treść] Chodzi dokładnie o paragraf 2a. :) Chodzi tu najczęściej o np. łączne opodatkowanie małżonków, którzy wyrazi zgodnie wole _po zakończeniu_ roku podatkowego. Zaliczki pobierane są na poczet ostatecznej kwoty podatkowej w ciągu roku podatkowego. Ponieważ łącznym opodatkowaniem są objęte także małżeństwa, gdzie jeden z małżonków nie osiąga żadnych bądź b. niskie dochody, to zaliczki jednego małżonka mogą być niewspółmierne do ostatecznego opodatkowania małżonków. Wtedy podatnik składa ... o opodatkowanie łączne. Nie może jeszcze składać wniosku! To jest z góry. :> Oczywiście nie znamy rezultatu końcowego opodatkowania. Czy w par 2a powinno być użyte słowo "może"? Czy powinno być: "organ określi"? Im ktoś starszy, tym mniej jest dynamiczna sytuacja ekonomiczna danego podmiotu. Jeśli się zakłada względną niezmienność, to małżonkowie prawie na pewno skorzystają z łącznego opodatkowania -- wiec jednolicie powinno się obniżać zaliczki. Ale doktryna nie rozstrzygnęła jeszcze tej wątpliwości.

No właśnie. Czy normy podatkowe są nakazująco-uprawniające? Czy w prawie podatkowym są pary norm nakaz-zakaz? Nie! Tu: nakaz-wolność od nakazu(względnie łagodniejszy reżim). To tez rzutuje na pojecie różnych stawek podatkowych.

Oprócz norm o char. nakazującym mamy do czynienia również z innymi normami - tzw. kompetencyjnymi.

Zwykle mamy z nimi do czynienia w części ustrojowej, upoważniają one organy władzy publicznej do późniejszego działania, ustanawiając kognicje np. rzeczowa. O nich na ogol konstytucja i inne przepisy mówią, ze maja charakter wewnętrzny, są skierowane tylko do tych władz. Maja adresata organicznego. Nie mogą one w związku z tym stanowić podstawy do rozstrzygnięć dot. adresatów zewnętrznych. Nie mogą stanowić _samoistnej_ podstawy. Norma kompetencyjna wg NSA (wiele orzeczeń) nie może stanowić o obowiązkach i prawach osób fizycznych i prawnych stojących poza organem. Stad w teorii prawa podział na prawo wewnętrzne i prawo powszechnie obowiązujące. Warto zauważyć, ze konstytucja posługuje się innym pojęciem prawa wewnętrznego - określa wg typów (np. ustawy są zawsze powszechne). Sta niektóre przepisy wewnętrzne np. dot. NIK są traktowane jako powszechne. W prawie finansowe przepisy organiczne wywierają skutki nie tylko wewnętrzne, lecz także wobec podmiotów stojących poza organem władzy publicznej. W naszym prawie nazywa się je osobami drugimi/trzecimi. Rzecz w tym, czy wywierają skutki bezpośrednie, pośrednie czy refleksowe? [por art 28kpa jako przykład].

Kiedy te przepisy kompetencyjne zarazem upoważniają ten organ do dokonania wydatków publicznych w trybie publicznoprawnym. Z tego w sposób oczywisty wynika zmiana poza organem. A jednak ten organ, a nie os. trzecia, pozostaje adresatem normy. To organ decyduje, kiedy wyda dane pieniądze. Same skutki mogą być ogromne. Dlatego mówimy, ze jest to upoważnienie do wydatkowania, do finansowania osób trzecich. Z budżetowej części majątku następuje nieodwracalny z reguły i bezzwrotny ubytek. Jest to olbrzymia kompetencja (w imieniu państwa!) o ogromnej sile oddziaływania.

Co to upoważnienie oznacza prawnie? W tym temacie tez nie ma jasności. Są dwie możliwości rozumienia słowa "upoważnienie". Oznacza to działanie na podstawie przepisów dających nam pewna swobodę zachowania w granicach normowanych przepisami prawa.

"administracja tylko mechanicznie rozstrzyga prawo"

Upoważnienie: Art 7 Konstytucji [tekst]. Tu jest wyraźne działanie w granicach prawa. Zatem nie istnieje generalne domniemanie kompetencji organu w Polsce. Wszędzie - poza prawem finansowym!

Wszystkie organy władzy publicznej korzystają z upoważnienia. Ale czy korzystają, czy wykonują? Nie domniemywa się np. kompetencji sądów rejonowych do danej sprawy - musi być enumeratywnie wyliczona właściwość w przepisie. (Inaczej np. w common law).

Czy organ mający określony zakres kompetencji musi je wykonywać, czy jedynie może? Czy ewentualna bezczynność jest lepsza od ewentualnego przekroczenia kompetencji? Jak zakłada polski system? Aktywistyczna! Istnieje pewne minimum konieczności działania!

Konstytucyjnie finanse publiczne w Polsce wprost zakładają aktywistyczną postawę wszelkich organów władzy publicznej; jeśli organ ma do wyboru działać czy nie działać - organ powinien działać!

Tak samo np. rząd po rozwiązaniu Sejmu... musi zapewnić wykonywanie określonych działań. Tak postanowił TK po kryzysie parlamentarnym rządu Suchockiej. Dobrem konstytucyjnie chronionym jest nieprzerwalnosc prowadzenia gospodarki państwa. Nowy rząd może co najwyżej do wykonywanych ustaw złożyć autopoprawkę, nie może złożyć jeszcze raz samej ustawy.

3.11.2005

Co oznacza automatyzm następstw prawnych?

Można powiedzieć, treścią norm prawa finansowego nakaz powinnego zachowania (towarzyszy mu wolność) albo może być również upoważnienie oparte o normę kompetencyjną.

Zasada prowadzenia gospodarki finansowej w sposób stały i nieprzerwalny przez wszystkie organy władzy publicznej (kazus premier Suchockiej).

Te kwestie wywierają wpływ na rozumienie przepisów PF zwłaszcza kompetencyjnych, przy ich konfrontacji z zasadą dyskontynuacji (upływu kadencji wybieranych, mianowanych organów władzy publicznej).

W konfrontacji z tą zasadą pierwszeństwo ma zasada nieprzerywalności prowadzenia gospodarki finansowej (Konstytucja: obowiązek RM złożenia projektu ustawy budżetowej nie później niż do 30 września) - i ten projekt nie podlega unicestwieniu mimo upływu kadencji sejmu.

Automatyzm działania wynika z przesłanek:

1). Jeśli zachodzi fakt od którego normy prawa finansowego uzależniają pewne skutki w postaci powinnościowego zachowania się, to skutek ten następuje z mocy prawa -> bez elementów woli adresata tej normy, as także w większości przypadków bez potrzeby władczej ingerencji organu stosującego prawo (podatkowego, finansowego lub sądu).

W przepisach prawa podatkowego ten automatyzm wyrażany za pomocą zwrotu "podatek, opłata są płatne bez wezwania organu podatkowego" - nawet bez przypominania ze strony organu podatkowego.

Co to oznacza?

Ta cecha PF jest bardzo ważna - po pierwsze oznacza ona ograniczenie roli organów administracji finansowej, ich rola staje się nie pierwotna dla orzekania o obowiązkach adresatów lecz wtórna i następcza - wkraczają dopiero gdy sam adresat normy nie wykonał obowiązków ustawowych - są więc organami quasi-kontrolnymi i następczymi (mimo że są organami I instancji).

W prawie publicznym finansowym działa w pełni zasada ignorantia iuris nocet, nieznajomość prawa bardzo słono kosztuje. Sam adresat normy odpowiedzialny za prawidłowe ustalenie stanu faktycznego i prawidłową interpretację oraz subsumpcję. Musi działać nie gorzej niż organ podatkowym, bo narazi się na jego następczą, władczą ingerencję.

Trzeci skutek automatyzmu - ryzyko nieznajomości prawa lub działania wobec wątpliwości interpretacyjnych na własną korzyść przeniesione jest na adresata normy całkowicie. Organ administracji podatkowej nie zastępuje go (najwyżej naprawia błędy interpretacji lub subsumpcji).

Ten automatyzm działania nazywany bywa w ordynacji - samoobliczeniem podatku (Dzwonkowski: samowymiarem). Bo przestrzeganie prawa w PF musi zastępować jego stosowanie przez organy podatkowe - samoobliczenie termin za wąski - nie chodzi o same rachunki, chodzi też o znajomość prawa. Również nieznajomość prawa może spowodować skutki w postaci karnoskarbowej.

Dębowska: próbowała ograniczyć w TK - chodzi o znajomość, którą powininna mieć dana kategoria osób (osoby fizyczne mniejsza)

Przepis prawa, norma prawna i stosowanie i interpretacja prawa

Przepis prawa - tylko pojęcie technicznoprawne - szata w jaką ubrane normy. Rekonstrukcja z przepisu norm prawnych odbywa się poprzez ustalenie warstw znaczeniowych tego przepisu w zbiegu z innymi przepisami ustawy, ustaw, na czele z Konstytucją.

Oznacza to, że normy prawne nie pokrywają się tylko z przepisami. Kiedy rekonstrukcja norm prawa finansowego?

np. 14 ordynacji podatkowej - minister finansów sprawuje ogólny nadzór w sprawach podatkowych

Jakie normy składają się na ten przepis?

- ustanowienie obowiązku nadzoru ministra finansów i że nadzór ogólny

- nadzór o którym mowa jest innym nadzorem od kontroli instancyjnej (bo to nadzór ogólny)

- nadzór ogólny MF choć dotyczy sprawa podatkowych jest użyty w innym znaczeniu niż dotychczas w ordynacji - ogólny - nie taki w indywidualnej sprawie każdego płatnika, inkasenta - w takim razie to instytucja odrębna

Rekonstrukcja ma na celu wyciągnięcie z przepisu nakazów powinnego zachowania lub uprawnień, dając im prawny, jurydyczny charakter.

W w/w przepisie widać braki - nieokreślone uprawnienie ministra, zakres nadzoru, skutki nadzoru i jak się ma do niezależności organu administracji - czy te jego środki nadzoru wiążą czy nie - to musi być jasno powiedziane - przy takim brzmieniu nie jest - ułomność poprzez niepełność normatywną.

Ustalenie brzmienia dla potrzeb stosowania - interpretacja. Dwie drogi myślenia w w/w przypadku

1). Art. 8 ust. 1 - zasada dwuinstancyjności postępowania

- ta instytucja nadzoru nie może mieć prawnie wiążącego charakteru (znosiła by tę zasadę)

2). Niedopuszczalna jest odmowa stosowania przepisu - to tak jakby odmawiać legitymacji i ratio legis, trzeba patrzeć na cel i zapewnić działanie

Celem zapewnienie jednolitości stosowania prawa podatkowego, bo u nas co województwo, to inne stosowanie prawa podatkowego.

Odmawiając stosowania tego przepisu pozbawiam uprawnień MF które są niezbędne dla jednolitości prawa podatkowego, pewności prawa, pewności przewidywania ciężaru podatkowego. Zwłaszcza że mamy to następcze wkroczenie organu podatkowego! Poważny dylemat

W jednej ze spraw TK stanął przed takim problemem. TK: Jeśli ta funkcja jest niezbędna, to musi mieć środki do realizacji tego zadania. Organy podatkowe nie powinny powoływać się na takie interpretacje jako podstawę prawną, ale wytłumaczyć się w uzasadnieniu dlaczego stosują się do tych środków nadzoru (interpretacji MF)

W ustroju polskim jedynie MF ma prawo wydawania, rozstrzygania o interpretacji przepisów prawa podatkowego in abstracto (nie w konkretnej sytuacji). SN rozstrzyga zagadnienia prawne tylko na skutek pytania prawnego.

Źródła prawa finansowego

Mówimy tylko o odrębnościach źródeł prawa finansowego.

Wynikają głównie z postanowień Konstytucji, zwłaszcza Rozdziału X - Finanse Publiczne.

W czym się wyrażają te odrębności?

1). W wyższym stopniu konstytucjonalizacji źródeł prawa niż w innych dziedzinach prawa publicznego

2). We wprowadzeniu konstytucyjnych restrykcji finansowych - pewnych bezpośrednich nakazów i zakazów, bezwarunkowych i bezwzględnych - z reguły

3). W zaostrzeniu rygorów jeśli chodzi o hierarchię źródeł prawa

4). W ochronie suwerenności finansowej państwa polskiego w stosunku to źródeł prawa ponadnarodowego i międzynarodowego

Ad.1 - konstytucjonalizacja - taki rodzaj uregulowań prawnych, w których instytucje prawne uregulowane są bezpośrednio w Konstytucji zamiast w ustawach zwykłych

zamiast pozostawienia tej kwestii zwykłemu ustawodawcy, Konstytucja przejmuje tę rolę i podnosi te instytucji do rangi konstytucyjnej

Skutki prawne - przejawia się to w definiowaniu tych instytucji, nadawaniu im cech systemowych bezpośrednio w konstytucji, bez potrzeby odesłania do ustaw zwykłych.

Wtedy Konstytucja wypiera rolę ustaw zwykłych. Przesądza o cechach danej instytucji bezpośrednio Konstytucja. I tak w gruncie rzeczy zdefiniowane są w Konstytucji: państwowy dług publiczny, daniny publiczne w tym w szczególności podatki, budżet państwa i ustawa budżetowa, polski pieniądz i rola NBP w jego ochronie, dokonywanie wydatków publicznych i pojecie wydatków publicznych, pobieranie dochodów.

W Konstytucji także uregulowana w sposób generalny procedura budżetowa i sposób działania NBP.

Jakie skutki wywiera tak głęboka konstytucjonalizacja?

Pierwszy skutek - wyparcie ustaw zwykłych - to nie jest ich materia - zaczyna działać Konstytucja bezpośrednio (co najmniej 20 przepisów uFP sprzecznych z Konstytucją - muszą być interpretowane w zgodzie z Konstytucją - czy to znaczy że odmawia się stosowania uFP - nie, ale interpretować jw.)

Drugi skutek - nie wolno nam posługiwać się pojęciami zastałymi - interpretować konstytucji poprzez pojęcia ustawowe. Z hierarchii aktów prawnych wynika że Konstytucja nie może być z zasady interpretowana przez akt niższej rangi.

Jednym z przejawów konstytucjonalizacji PF jest istnienie restrykcji finansowych (zamieszczone w Konstytucji, określone nakazy lub zakazy działania władz publicznych w tych dziedzinach które w innych państwach mogły być przedmiotem swobodnego wyboru politycznego)

Na przykład - art. 216 ust. 5 K - zakazuje się zaciągania kredytów i pożyczek, udzielania gwarancji i poręczeń finansowych w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości PKB

W wyniku restrykcji kurczy się sfera swobodnej aktywności politycznej władz państwa. W jej miejsce wchodzi bezwzględny zakaz lub nakaz prany rangi konstytucyjnej. Po drugie - przekroczenie takich restrykcji finansowych powoduje, że mamy do czynienia z samowolą, czyli ewidentnym i rażącym naruszeniem porządku prawnego przez władze państwa. Oznacza, że władcze państwa odmawiają przestrzegania i stosowania Konstytucji.

Czy można wystąpić do sądu o odszkodowania z tytułu zadłużenia się przez rząd, gdy 3/5 PKB? Nie! Bo ta restrykcja nie jest skierowana do osób trzecich - do obywateli. Może rodzić tylko odpowiedzialność przed Trybunałem Stanu (za nieprawnokarny delikt konstytucyjny).

Są także restrykcje skutkujące ograniczeniem władz publicznych względem obywateli (nie względem siebie). Takie charakter ma między innymi art. 217 K - zabrania nakładać ciężar podatkowy w Polsce aktami innej rangi niż ustawa. Podatek i inna danina publiczna nałożone innym aktem niż ustawa jest rażącym naruszeniem Konstytucji.

Są więc dwie grupy restrykcji (względem siebie i obywateli)

Przykład z pierwszej grupy - art. 10 Konstytucji

Ad.2

Art. 88 - określa system źródeł prawa w Polsce, w tym powszechnie obowiązującego i wewnętrznego

W zakresie prawa finansowego część źródeł prawa jest wykluczona, wyłączona. To zaostrzenie wymagań dotyczy przede wszystkim prawa podatkowego, daninowego. Art. 217 K zawiera zakaz nakładania ciężaru podatkowego w drodze innej niż ustawa - to zaś oznacza, że nie działają tu przepisy art. 92, który pozwala wydawać rozporządzenia wykonawcze do ustaw.

Przedmiotem treści dotyczących górnej granicy opodatkowania musza być określone tylko w ustawie. A więc ani w prawe międzynarodowym, ani ponadnarodowym ani rozporządzenia. Wyjątkiem - akty prawa miejscowego - wydawane przez samorząd - art. 169 K - w zakresie określonym w ustawa, samorząd terytorialny ma prawo określania wysokości niektórych podatków i opłat (ale również w granicach określonych w ustawie)

Suwerenność daninowa w Polsce może być przekazana w części organom samorządu terytorialnego (ale nie RM ani ministrom i organom ponadnarodowym)

Akty prawa daninowego oparte o zasadę wyłączności ustawowej.

W wyniku tego mamy tez znaczące przesunięcie kompetencji pomiędzy władzą ustawodawczą i wykonawczą na rzecz tej pierwszej.

Istnieją zasady dostatecznej określoności przepisów. Adresat norm powinien móc przewidzieć przyszłą kwotę podatku, musi być pewien stopień przewidywalności.

Ad. 3

Konstytucja reguluje materię budżetową i zastrzega, że wydatki państwa - tylko w ustawie budżetowej - nie zakłada innych ustaw jako ustaw określających dochody i wydatki państwa.

Jednocześnie wyłącza możliwość wydawania aktów podstawowych które zajmowały by się określaniem dochodów i wydatków. Możemy powiedzieć, że w świetle Konstytucji rola rozporządzeń wykonawczych jest ograniczona w systemie źródeł prawa finansowego. Dominuje zasada wyłączności ustawowej

Zasada prymatu prawa wspólnotowego działa wtedy gdy nie prowadzi do podwyższenia kwoty podatku w rozumienia art. 217. Można aktami prawa wspólnotowego zarówno pierwotnego jak i wtórnego dotykać materii podatkowej, ale te które z nich są bezpośrednio wykonywalne nie mogą prowadzić do nałożenia lub podwyższenia kwoty daniny (bo to zastrzeżone dla parlamentu polskiego).

Na gruncie praktyki związanej z Konstytucją pojawia się jeszcze jeden rodzaj aktów wykonawczych do ustawy - art. 217 zd. 3 - zgodnie z tym artykułem określanie zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorie podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy

to mówi o tym, iż ustawa określa pewne zasady przyznawani. Pytanie: czy mogą być akty normatywne, które przyznają owe ulgi i umorzenia? bo mówi się o zasadach przyznawania, bądź odmawiania i o tym procesie.

W praktyce występują tego rodzaju rozporządzenia które na podstawie ordynacji podatkowej przyznają pewnym grupom podatników zwolnienia bądź umorzenia - nie kategoriom ale grupom. Są to przepisy rangi rozporządzenia (RM a najczęściej Ministra Finansów), różniące się jednak kilkoma cechami od rozporządzeń z art. 92 ust. 1 lub 2 - po pierwsze nie są one aktami wykonawczymi do ustawy podatkowej, gdyż organy nie są obowiązane do wydawania takich rozporządzeń, tak jak to wynika z art. 92. Po wtóre - MF może korzystać z tego uprawnienia ale nie musi wydawać takich rozporządzeń (a akt wykonawczy do ustawy - w celu wykonania i dal wykonania - jest niezbędnym dopełnieniem - tu nie)

W związku z powyższym nie muszą występować wytyczne treściowe co do treści aktu -na podstawie zasad ogólnych przyznawania minister lub RM korzystając z kompetencji wydają lub nie wydają takiego rozporządzenia. W systemie źródeł prawa finansowego występują też akty szczególne i odrębne

Po pierwsze - udzielenie lub odmowa udzielenia absolutorium rządowi - uchwała Sejmu, nie jest więc rangi ustawowej, ale nie jest aktem politycznym jak inne uchwały parlamentu. Wywołuje skutki prawne i ma cechy rozstrzygnięcia - zbliżonego do rozstrzygnięcia sądowego.

10.11.2005

//znowu się spóźniła z powodu uczulenia, którego dostała w trakcie seminarium i najadła się leków antyalergicznych, wiec jednak przyszła

//"poprzednio jakieś straszne glupoty wam opowiadalam, jestem w to w stanie uwierzyc"

Szczególność i odrębność uchwały Sejmu o udzieleniu absolutorium przejawia sie tym, ze wywoluje skutki prawne o charakterze prawnopolitycznym i oznacza uwolnienie rzadu z odpowiedzialnosci z tytulu oceny politycznej wykonywania ustawy budzetowej; w niektorych pwach przyrownouje sie tego rodzaju akt do q-sadowego, jest to redempcja od odpowiedzialnosci politycznej.

//Wniosek prewencyjny prezydenta (2 dni temu) odnosnie ustawy o finansach publicznych -- rowniez w jednostkach organizacyjnych wladzy publicznej sadowniczej dzialaja audytorzy wewnetrzni, ktorzy przesylaja sprawozdanie z audytu do Ministra Finansow; czy wladzy publicznej wolno wkraczac w kompetencje sadownicze? Jaki jest charakter prawny uchwaly absolutoryjnej? Czy RM jest rowniez odpowiedzialna za gospodarke finansowa sadow i trybunalow jako konstytucyjny ich reprezentant? TK: uchwala ta oznacza uwolnienie od odpowiedzialnosci RM, rozliczenie i akceptacje; a co do zagadnienie reprezentacji sadow przez RM - nie wiadomo; przyjęcie abs. jest aktem o charakterze prawnym, a absolutorium jest srodkiem rozliczania polityki finansowej.

Drugi wazny akt parlamentu: regulaminy Sejmu i Senatu; ich istnienie jest norma konstytucyjna, tak wiec musza istniec; okreslaja one szczegolny tryb procedowania legislacyjnego jesli chodzi o uchwalanie ustawy budzetowej oraz wlasnie rozpatrywania sprawozdan z jej wykonania i podejmowanie uchwal w przedmiocie udzielenia absolutorium; zwykle nie sa to tylko zaostreznia terminowe, ale rowniez komisja wlasciwa w tych sprawach, z reguly odrebna w strukturze Sejmu, jednoczesnie uzyskuje z mocy regulaminu pewne kompetencje koordynacyjne wobec wszystkich pozostalych merytorycznych komisji - jest to komisja dot. finansow publicznych i budzetu.

Akty prawa miedzynarodowego i ponadnarodowego. Jesli chodzi o odrebnosci zrodel pf, to niewatpliwie przejawiaja sie one w dwoch materiach: po pierwsze, jesli przejawaiaja sie... {X}(...), po wtore co do ustalania podatkow i danin publicznych.

Wplywy moga byc okreslone tylko przez polska ustawe budzetowa; akty prawa mnar. i ponadnar. nie moga bezposrednio oddzialywac na uchwalanie tej ustawy. Jest to fragment suwerennosci finansowej panstwa polskiego. Czy z aktow prawa unijnego nie moga w nastepstwie plynac srodki w postaci dochodow? Oczywiscie, ze akty prawa unijnego przewidujace finansowanie/wspomaganie pewnych dziedzin gospodarki w Polsce wplywaja ksztaltujaco na budzet; jednak rola parlamentu jest podwojna: 1/ odzwierciedla on w ustawie budzetowej srodki z fnduszy unijnych; 2/ kreuje on i przez to stymuluje otrzymywanie takich srodkow (co jest zadaniem dla poszczegolnych ministrow).

Art. 217+219 - wyznaczają granice przekazania kompetencji na rzecz organow podmiotow unijnych. Te granice w polskim prawie sa zaznaczone dosyc wyraznie i bez zmiany konstytucji nie moze byc wyparcia prawa polskiego przez prawo unijne.

Te same zastzezenia stosuja sie do art 227 Konstytucji -- jest to dziedzina zastrzezona dla polskich instytucji i władz publicznych.

Zasada bezpośredniego stosowania...

Jesli przyjmujemy przez akt akcesyjny caly system prawo pierwotnego, to i cale prawo wtorne --> powstaja nowe zrodla prawa finansowego; tak nalezy rowniez rozumiec przyjecie acquis communautaire. Nie moze to byc mylone z bezwzgledna moca obowiazujaca! Nie uzyskuja one wcale automatycznie rownorzednej mocy prawnej!!!

Akty wykonawcze do ustaw w systemie prawa finansowego

Art. 92 - zagadnienia ogólne;

Na poprzednim wykładzie wspominałam, ze system źródeł prawa finansowego jest zawężony niz system publiczny;

Art. 217 w rozumieniu art. 92 Konst. znosi system aktów wykonawczych doprecyzowujących Ordynację Podatkową; akty wykonawcze mogą jedynie w granicach upowaznienia i w mysl wytycznych tresciowych wykonywac ustawe. Nie mogą one nakladac nowych obowiazkow na obywateli. Ta kwestia nie budzi watpliwosci. Ale czy te akty moga zmienic ciezar daninowy? Czy moga zlagodzic np. podatki?

Art. 217 zd.2: "Tylko władza ustawodawcza okresla ciezar podatku..." -- TDR uwaza, ze zostalo to rozstrzygniete negatywnie.

Art. 217 zd.3 [kategorie podmiotów zwolnionych i zasady przyjmowania ulg i umorzen podatkowych] - kontrowersje w doktrynie. "Trescia ustaw podatkowych w tej materii sa zasady przyznawania." Przyznawac to znaczy cos komus dawac lub odmawiac dania tego. Nizsze jest wymaganie stopnia okreslonosci danego typu ustaw.

Czymże są zasady przyznawania?

Są one przesłankami materialnoprawnymi od których zależy owo przyznanie/odmowa przyznania. Juz to jest poważnym dysonansem ze zd. 1-2 art. 217! Bo czy można przyznawac aktami stosowania nowy obowiazek podatkowy albo z niego zwolnic?

Nie. Są to rodzajowo inne normy ustaw podatkowych, które mowia tak: "Jak jest ustawa podatkowa, to jeśli jesteś podmiotem, to jest zaraz dyspozycja, ze powinienes zaplacic podatek takiej wysokosci". I kuniec, jak mowi Teresa. Sa to zarazem zasaday odstepowania od bezwzglednego i bezwarunkowego obowiazku ciazacego na podatnikach. Takie normy nigdy nie istnieja samodzielnie, nie istnieja bez obowiazku podatkowego. Druga cecha: nizszy stopien wymaganej okreslonosci + niesamoistnosc.

Zobaczmy: to jest inna norma; my ja rekonstruujemy. Trzecia cecha to jest to, co wyroznia zdanie 3 w normach prawa podatkowego: ta norma zawiera kommpetencje do przyznania lub odmowy przyznania owej ulgi lub umorzenia.

Otoz tak rozumiana kompetencja, o ktorej mowa w art. 92 Konstytucji. Bo mowi sie, ze wydaje sie akt w celu wykonania przepisow ustawy -- jest to realizacja obowiazku. O tym uczyliscie sie na prawie konstytucyjnym. A ta norma moze, lecz nie musi byc skonsumowana; moze byc wydany na jej podstawie akt, ale nie musi. Zatem nie sa to przepisy wykonawcze do ustawy. Nie stanowia calosci z ustawa, nie sa do jej dzialania wymagane. To sie nie miesci w art 92. Widze, ze kolezanke rozbawilam. To jest malo zabawne i wiecznie sa z tym klopoty.

Na tej podstawie wymagane sa zarowno akty indywidualne stosowania prawa, jak i rozporzadzenia Ministra Finansow i Rady Ministrow. Jesli ustawa mowi, ze w waznych przypadkach (interes podatnika) moze dojsc do umorzen podatkowych, to wtedy moga byc wydawane nie tylko indywidualne akty stosowania prawa, ale i rozporzadzenia MF. I bardzo dobrze ze te akty istnieja, dlatego ich nikt konstytucyjnie nie rusza. Zawsze zostawiaja one mozliwosc wyboru konstytucyjnego zachowania sie organowi wykonawczemu jako organowi normodawczemu: MF moze akt wydac lub nie ale korzysta z przyznanej mu kompetencji.

Ja zawsze mowilam, ze kompetencja w prawie finansoweym to jednocześnie uprawnienie + obowiązek; natomiast tu obowiazku nie ma. To podstawowa roznica; druga to to, ze na ich mocy dochodzi do zmniejszenia ciezaru podatkowego, czyli materia tych aktow jest ograniczone czasowo i przedmiotowo przez zmniejszenie konkretnego ciezaru podatkowego; i to jest druga cecha, czyli cos zmniejszaja albo znosza. Trzecia cecha jest chyba najtrudniejsza i wlasciwie jest zagadnieniem nie dla studentow, lecz dla teoretykow prawa.

Uczyliśmy się juz na ostatnich kilku nudnych wykładach, że nie ma niczego bardziej be i odstręczającego niż normy prawa finansowego. I teraz ja mowie calkiem co innego - minister moze, lecz nie musi, a w naszej dziedzinie organ nie tylko moze, ale i musi. Czego dotyczy ten wolny wybor organow panstwa? Otoz dotyczy on kwestii zmniejszenia ciezaru podatkowego, przyznania ulgi i umorzenia. Jak to może być? Każdy, u ktorego zaszlo zdarzenie podatkowe wywolane jego postawa aktywna lub bierna? Kazdy musi sie liczyc z tym, ze bedzie zawsze placil podatki? A tu nagle wladza wykonawcza mu mowi, ze nie musi! W takim razie przyznawanie tych ulg i umorzeń wymaga zindywidualizowanych przeslanek, ktore wyroznialyby tych podatników z szarej masy. Sa tacy, ktorym mozna przyznac ulge. Prawo podatkowe nie zna takiej indywidualizacji i bardzo od niej ucieka. A konstytucja mowi "tak, zbadaj sytuacje tego podatnika!". Są to cechy albo jednego podatnika (akt stosowania) czy dot. grupy podatnikow (grupowe zwolnienie rozporzadzeniem od obowiazku; nie jest to wg TDR akt normatywny!).

W pozostałych dziedzinach chciałbym jeszcze dzisiaj powiedzieć o aktach prawa miejscowego o których mowa art. 94 Konstytucji, a na przyszłym wykładzie zajmiemy sie aktami prawa wewnętrznego i juz więcej nie będę państwa tym męczyć.

Dlaczego ja was tak męczyłam tymi grupowymi zwolnieniami? Bo ich klasyfikacja pociąga za sobą pewne spory orzecznicze. Jezeli ustawa upowaznia do zwolnienia lub obnizenia stawek podatkowych, to powstaje pytanie - obnizenie, wytyczne tresciowe, jaki zakres? To MF okresla stawki podatkowe. A jesli kieruje sie polityka budzetowa i przyznaje zwolnienie na jakis okres czasu wobez grupy podmiotow. Czy wiaze to sady? Sedziowie uwazaja, ze takie rozporzadzenia ich nie obowiazuja; sady odmawialy wykonywania takich rozporzadzen, gdyz to bylo dla nich niezgodne z konstytucyjna kompetencja. To jeszcze tradycja prawnictwa przedwojennego, ta niepodleglosc sedziego rozporzadzeniom. Ale spor ten nie ma duzegog znaczenia, gdyz przepisy te korzystnie pomagaja podatnikow, wiec nie podlegaja zaskarzeniu do WSA/NSA.

W naszej dziedzinie aktami z art. 94 są tylko akty prawa samorządowego i obejmują tylko działalność samorządu.

Akty wojewodów (adm. rządowa) odgrywają role marginalna w prawie finansowym; glownie chodzi tu o podatek rolny. Natomiast ST w Polsce nie jest tylko zdecentralizowana wladza wykonawcza, jest tez decentralizacja całości ustroju państwa polskiego z zachowaniem pewnych proporcji - władzy wykonawczej, administracyjnej ale również w pewnym zakresie wladzy normodawczej (nie ustawodawczej!).

I jak często mówią gminy, suwerenności finansowej i władztwa podatkowego.

Co to oznacza? Oznacza to, ze istnieją dwie zasadnicze dziedziny, ta jedna jeszcze z dodatkiem lokalnego prawa finansowego.

Pierwsza to przede wszystkim lokalne prawo daninowe. Określa zakres niektórych podatkow i oplat lokalnych. Art 168 oznacza, ze istnieja daniny, które w ogole nie stanowia dochodzow samorzadowych, i w zwiazku z tym nie ma zadnej ani normatywnej, ani wykonawczej roli organow samorzadowej; istnieje po drugie grupa danin/oplat calkowicie okreslone przez ustawy prawa daninowego w art 217, lecz sa pobierane/odprowadzane przez wladze lokalne; tu wladze lokalne nie stanowia zadnych norm, co najwyzej sa normy dotyczace wynonywania zbierania tych podatkow; przysluguje im tylko prawo do poboru i administrowania tymi dochodami, jesli sa pobierane przez "wlasne" organy administracji (samorzadowe).

Moze byc tak, ze jakieś dochody sa ustanawiane jako dochody samorzadowe przez ustawe; ale wladze lokalne nie maja żadnej kompetencji regulowania; maja tylko prawo dysponowania nimi, co oznacza, ze są to środki wyłączone spod kompetencji lokalnej, spod wladztwa lokalnego. Są wtedy biernymi beneficjentami administracji i poboru. Na temat, czy jest to dobra sytuacja w doktrynie spor. Dochodzimy do pytania, czy wladze lokalne powinny miec prawo wyłączności aparatu administracyjnego, ktory realizuje ich kompetencje finansowe?

Art 168 w zw. art. 94 Konstytucji a pozycja aktow prawa samorzadowego. To juz jest jasne.

A na czym polega praktyka?

Po pierwsze. Normy lokalnego prawa daninowego nie istnieja jako calkowicie i zupelnie uksztaltowane przez organy lokalne? Samorzad nie moze sobie wprowadzac sam nowych podatkow/oplat. Zawsze musi to byc przewidziane na mocy innych norm (ustawa). Spor: czy dopuszczalne istnienie w panstwie unitarnym takich danin, ktorych przedmiot, podmiot i stawki zaleza od wladzy lokalnej? Chodzi o samoopodatkowanie w drodze referendum. To by bylo troche jak w panstwach federacyjnych, gdzie podatki sa wprowadzane przez stanowe organy uchwalodawcze czy samorządowe. Nie jestesmy federacja. Decentralizacja to chyba nie autonomia finansowa? Jednak w normie o mozliwosci samoopodatkowani mowa o:

- drodze referendum (demokracja bezposrednia - wola mieszkancow danego terytorium)

- swiadczenie o charakterze celowym (na dany cel publiczny; art 217 mowi tylko o oglnych zasadach);

W szczególności wskazując:

- ze wskazaniem celu publicznego

- z czasowym zakresem tego obowiazku (ew. jednorazowym); przeslanki jego ustania

- wskazujace konkretne konstrukcje: podmiot, przedmiot i stawki danej daniny

Dopiero tak skonstruowany projekt jest materia referendum lokalnego. W powyzszej instytucji samoopodatkowania sa granice wladztwa spolecznosci lokalnej.

Na poziomie panstwa podatki nie sa z reguly przedmiotem demokracji bezposredniej, lecz demokracji posredniej. Inaczej nie daloby sie w Polsce wprowadzic zadnych podatkow.

Ale jest to danina publiczna a nie prywatna! Tego rodzaju danina zawsze ciazy na objetych znamionami, nie tylko na uczestników referendum czy popierajacych projekt podatku. Wyniki referendum wymagaja podjecia uchwaly w przemiocie tej daniny odzwierciedlajac jej konstrukcje przedstawiona w referendum. Nie jest to danina z art 217 Konstytucji.

Polskie prawo samorządowe. //Nie lubie języka prawnej nowomowy, ktorego przykladem jest "prawnie relewantna". No ale niewazne, dzieci.

Spor o granice zawarte w art. 168 Konstytucji. Czy i jakie granice ustawowe istnieja co do opodatkowania? Chyba sa. Przepisy mowia, jakie i co. Istnieje tez nadzor nad referendum i mozliwosc podjecia uchwaly o stwierzdeniu niewaznosci referendum.

Przyklad nieco mniejsze uprawnienia prawotworcze to dochody fakultatywne samorzadu, takie np. jak oplata administracyjna, ktora sie wprowadza od woli organu administracyjnego (a nie mieszkancow gminy). I tu mozemy powiedziec, ze tu sytuacje sa rozne. Bywaja daniny o nieprzesadzonym zakresie podmiotowym i przedmiotowym; wydaje sie, ze tylko formalnie - nie zakladamy calkowitej suwerennosci daninowej Rady Gminy jako organu przedstawicielskiego. Oplata taka moze byc tylko wprowadzana od takich czynnosci, ktore nie sa juz obciazone innymi oplatami administracyjnymi. Moze co najwyzej takie oplaty uzupelniac, a nie moze zastepowac lub dublowac. Mamy do czynienia zatem ograniczenie przez jedna ustawe w zbiegu z calym porzadkiem prawnym.

Wreszcie moze byc dzialalnosc okreslana jedynie co do elementow konstrukcyjnych daniny, co do tworzenia lub modyfikacji zakresu podmiotowego lub przedmotowego albo stawek. Na ogol sie przyjmuje, ze podatki i oplaty lokallen to prawo normodawcze dla gmin do okreslania wysokosci stawek w granicach ustawowych; organ przedstawicielski jest wowczas obowiazany do okreslenia tych stawek. Jesli nie zostana te stawki okreslone, obowiazuja stawki odziedziczone po poprzednim okresie.

A co z modyfikacja zakresu przedmiotowego lub podmiotowego danej daniny? Mamy do czynienia z prawem modyfikacji tego zakresu, jesli ustawa tak przewiduje -- ale tylko na korzysc podatnika, w drodze zwolnien podmiotowych i/lub przedmiotowych Jezeli moga zmniejszac zakrez ciazenia ciezaru podatkowego, to to oznacza, ze ciezar ten z roku na rok moze sie roznie ksztaltowac. Mozna bowiem raz zwlaniac, a innym (np. w przyszlym roku) odstepowac od zwolnienia. To jest przedmiot polityki daninowej organow lokalnych.

Istnieja wielorakie sposoby okreslenia ograniczenia tego wladztwa: stawki minimalne i maksymalne (limesy!), moze to byc nawet odebranie mozliwosci okreslania stawek. Widac tu niejednolitosc wladztwa. Dla gmin zwlaszcza miejskich najwazniejszym instrumentem politycznym jest polityka podatkowa w zakresie podatkow od nieruchomosci o charakterze kategorialnym, a nie indywidualnym.

Ze mialam dzisiaj taki zly dzien, to wczesniej skoncze. Nastepnym razem przejdziemy do statutow i reszty aktow prawa wewnetrznego. I tak bysmy to zagadnienie skonczyli. Dziękuje bardzo.

17.11.2005

//Następny wykład - zastępstwo

W pierwszej cześci kończymy źródła prawa finansowego. Temat banalny i nie warto

się nad nim rozwodzić. Powiemy jeszcze, jakie uprawnienia wladcze ma samorzad

terytorialny w zakresie stanowienia podatków i opłat lokalnych. Na podstawie

ustawy z 1991 o podatkach i oplatach lokalnych samorzad gminny (miejski, w tym

miasta na prawach powiatu) posiada nastepujace uprawnienia normotworcze w tym

zakresie:

Zgodnie z art 1B tej ustawy ulgi i zwolnienia podatkowe, ktore sa przyznawane na podstawie przepisow odrebnych ustaw, zwlaszcza kosciolom i związkom wyznaniowym wywieraja skutek w zakresie podatkow i oplat lokalnych; oznacza to, koledzy, ze jesli kosciolom na podstawie umow okreslonych trybami konstytucyjnymi przysluguja okreslone ulgi i zwolnienia, to wywieraja one zakres podmiotowy i przedmiotowy w zakresie podatków lokalnych - wylaczajac czesc wladztwa podatkowego władz lokalnych.

Zgodnie z art. 5, Rada Gminy w drodze uchwały okresla wysokosc stawek podatkow od nieruchomosci w granicach okreslonych w ustawie; w przypadku podatkow od nieruchomosci ustawa ustala granice maskymalne stawek, ktorych to granic Rada Gminy nie może przekroczyc. Nalezy stwierdzic, ze ustawa o podatkach i oplatach lokalnych w zakresie podatkow, podatkow od nieruchomosci przeprowadza tzw. kategoryzacje granic stawek -- ustanawia gorne granice stawek dla określonych kategorii nieruchomosci; jednoczesnie przepis art. 5 ust.2 zezwala Radom Gmin roznicowac wysokosc tych stawek jeszcze dalej dla poszczegolnych pzedmiotow opodatkowania w oparciu o względy wymienione w ustawie (przeslanki roznicowania). Otoz przykladowa dla budynkow przeznaczonych na cele

gospodarcze zwiazanych z prowadzeniem dzialanosci gospodarczej Rada Gminy

moze uwzglednic w szczegolnosci lokalizacje, rodzaj dzialalnosci, rodzaj zabudowy,

przeznaczenie i sposob wykorzystania gruntu.

Wladztwo finansowe gminy w zakresie okreslania stawek.

-prawo i obowiązek

-do górnych granic ma prawo uszczegolawiania przedmiotowego, kierujac sie

wzgledami wymienionymi w ustawie (to nie sa wytyczne tresciowe dla aktow

wykonawczych!)

-moze sie kierowac jednym albo wszystkimi, albo czescia z tych kryteriow.

Inne kompetencje: jednym z istotnych uprawnien jest uprawnienie okreslone w art

7ust3 tej ustawy: Rada Gminy w drodze uchwaly moze wprowadzic inne zwolnienia

przedmiotowe, niz okreslone w art7. Dlaczego ten przepis budzi tak wielkie

kontrowersje? Z art7ust2 wynika po pierwsze, ze Rada Gminy nie ustanawia

indywidualnych zwolnien, lecz zwolnienia generalne (kategoriami). Po wtore

zwolnienia te maja charakter przedmiotowy, a wiec nawiazuja do kategorii

opodatkowania wymienionych w ustawie; tertio, zwolnienia te maja charakter

przepisow prawa lokalnego powszechnie obowiazujacego. W orzecznictwie NSA

zostala uksztaltowana teza, ze okreslanie zwolnien przedmiotowych nie moze

prowadzic do zwolnien podatkowych; innymi slowy powstaje pytanie, czy zwolnienia

przedmiotowe moglyby doprowadzic do zniesienia obowiazku podatkowego dla

okreslonych kategorii podatnikow? Odpowiedz w orzecznictwie jest jednoznaczna:

skonsumowanie tego uprawnienia przez rade gminy/miasta nigdy nie moze

doprowadzic do absolutnego zniesienia obowiazku podatkowego. Nalezy podkreslic,

ze wiekszosc gmin a zwlaszcza miast korzysta z tego uprawnienia i jest to jeden z

najwazniejszych instrumentow lokalnej polityki finansowej. Gminy bowiem

wprowadzaja zwykle 2...5-letnie zwolnienia przedmiotowe lub ograniczenia podatku

jako zachety dla inwestorow. Tak Lodz, w duzej mierze Warszawa ale znacznie

rzadziej; miasta doznaja jednak powaznych ubytkow w dochodach. Powstaje

rowniez pytanie dotyczace funkcji administracyjnych w zakresie podatku od

nieruchomosci. I na ten temat ustawa o podatkach i oplatach lokalnych odpowiada

nam jednoznacznie: art6ust2: Rada Gminy moze zarzadzac (...) w drodze inkasa (...);

wynika z tego, ze Rada Gminy samodzielnie administruje pobranymi podatkami od

nieruchomosci.

Mamy zatem zakres stawek okreslonych w zalaczniku do ustawy; tu i rowniez rada

gminy moze wprowadzic podobne zwolnienia przedmiotowe dot. zakresu.

Sa takie podatki, jak chocby podatki od psow, gdzie na mocy art 14 sama Rada

ustala wysokosc stawek, co jednak nie moze przekroczyc ustawowego limitu

52zl/1psa. Zwykle Rada jednak we wlasnej uchwale okresla konkretne zwolnienia

przedmiotowe od tego podatku.

Tak samo wazne sa oplaty targowe. Okreslanie stawek i ich pobor naleza do

wlasciwosci RG. :)

Do oplat fakultatywnych nalezy oplata za czynnosci urzedowe okreslona przez Rade

Gminy. Oplate taka moga ale nie musza organy stanowiace gmin, zakres

przedmiotowy takiej oplaty musi uzupelniac zakres przedmiotowy oplaty skarbowej;

po trzecie wreszcie oplata ta jest pobierana za wykonywanie funkcji wladczych lub

uslugowych organow administracji lokalnych za czynności urzedowe/administracyjne. Tak prosze panstwa wyglada wladztwo podatkowe gmin jesli chodzi o akty prawa miejscowego.

Jak powiedzieliśmy, co do treści materialnej takie akty przypominaja inne akty

prawne powszechnie obowiazujace; obowiazuja powszechnie na terenie lokalnym,

maja podobna budowe, sa aktami samoistnymi (a nie wykonawczymi, jak

rozporzadzenia Prezesa RM, RM i ministrów z art. 92 Konstytucji); te przepisy

stanowią realizacje art. 168 Konstytucji oraz art 9 i n. Europejskiej Karty Samorzadu

Terytorialnego wprowadzajacej standardy minimalne w dziedzinie danin lokalnych.

Drodzy koledzy. Popatrzcie: w ciągu 4-5 lat katalog tych aktow bardzo sie wzbogacil;

tak dalece, ze w doktrynie niektorzy mowia o multicentrycznosci (czego ja pojac nie

moge) zrodel prawa. Zrodla prawa finansowego sa raczej zawezone niz rozszerzone

(traktaty zawezaja zakres -- unikniecie podwojnego opodatkowania, obowiązki implementacji z traktatow...) ale zarazem powiemy, ze centrum zrodel prawa podatkowego w Polsce jest ustawa (a konstytucja ze swoim jednym rozdzialem na

temat finansow nie ma nawet takiej roli, jak ustawa!). Bo nawet traktat nie moze

bezposrednio zwiekszac ciezaru podatkowego, nakladac nowych podatkow, przenosic kompetencji do uchwalania budzetu na szczebel ponadnarodowy; budzet musi byc polska ustawa. Jest to wylacznosc materii finansowej okreslonej w ustawie. To bardzo powazne wzmocnienie finansow wobec systemu rządów gabinetowych i wladzy wykonawczej w ogole.

Praktyka III RP pokazuje, ze zmiennosc gry politycznej jednak wplywa silnie na ksztalt poszczegolnych ustaw budzeetowych. Czy taki uklad jest prawidlowy? Z punktu widzenia swiezych, ksztaltujacych sie demokracji -- jak najbardziej, gdyz jest transparentny, widac

alokacje zasobow budzetowych co jest bardzo wazne.

Wazne jest tez zastrzezenie dla wladz krajowych tej materii -- ustawa staje sie

srodkiem suwerennosci finansowej panstwa polskiego.

Teraz chciałam z państwem porozmawiać o systemie źródeł prawa bankowego.

Trzeba pamietac, ze w systemie nie mieści sie nawet NBP jako centralna instytucja bankowa RP, jak go definiuje ustawa o centralnym banku polskim, ani RPP, ani Komisja Nadzoru Polityki Pieniężnej nie ma jasnych kompetencji normodawczych; to wywolalo spor w doktrynie, rozstrzygniety przez TK.

Organ tak wyposażony przez art. 227 Konstytucji i mający ogromne zadania nie ma

wyliczonych w systemie zrodel prawa uprawnien normodawczych.

Koncepcja 1: Moga wydawac tylko akty bedace stosowaniem prawa; nie moga

wydawac aktow o charakterze normatywnym, na co wskazywalby zamkniety system

zrodel prawa. I NBP, i jego organy, jak RPP (ktora wydaje rozstrzygniecia w drodze

uchwal), nie moga wydawac aktow normatywnych. Zaleta -- system zrodel prawa

jest czysty. Swoja droga ciekawe, dlaczego taka kompetencja przysluguje KRRiTV?

Po co jej to?

Wady - po pierwsze nadając NBP i RPP ogromne kompetencje i ogromne zadania

nie wyposaza ich w odpowiednie instrumentarium prawne. TK bardzo nie lubi, jak

sa jakies organy kosztowne ale nieskuteczne czy niezdolne do postawy

aktywistycznej. Szkoda pieniedzy!

Drugi zarzut i slabosc byla jeszcze powazniejsza i

byla wielokrotnie przez TK rozwazana. Jesli NBP jako instytucja i jego konstytucyjne

organy stosuja prawo, to na jakiej podstawie? Czy wystarcza ogolna norma

kompetencyjna? Czy okresla sobie jak chce? W koncu nie jest ustawodawca i nie

pochodzi z bezposrednich wyborow.

Trzeci zarzut - coz to za akt stosowania prawa, ktory odnosi sie do wszystkich

bankow na terenie RP? Stosuje sie taki akt kategorialnie, erga omnes -- tak nie

moze byc.

Wtedy pan prof Michał Kulesza przedstawił stanowisko, ze mamy do czynienia z

generalnym aktem stosowania prawa (chcac wybrnac z tego impasu).

Prawo bankowe, art. 4 ust. 11 - definicja podmiotowa banku

Ta koncepcja miała jednak wiele slabosci. NBP jest jednym z najpotezniejszych

podmiotow wladzy w Polsce -- i cale szczescie. Jednak dla skutecznego dzialania

powinno sie go odseparowac od wladzy wykonawczej i byc moze ustawodawczej;

jednak jest czescia porzadku prawnego, nie jest wladza ponad wszystkimi. Jego

dzialania musza sie miescic w szeroko pojetym ladzie prawnym.

Dlatego TK stwierdzil, co nastepuje:

1) odwołał się do art. 227 ust. 1 i 6 Konstytucji: [1] Centralnym bankiem panstwa jest

NBP i wyliczenie kompetencji oraz zakresu odpowiedzialnosci; [6] RPP ustala

corocznie zalozenia polityki pienieznej, i przedklada je do wiadomosci Sejmowi, i...

(tresc przepisu cd). Po pierwsze TK uznal, ze te przepisy Konstytucji maja nie tylko

znaczenie organiczne, ale i rowniez funkcjonalne. Inaczej mowiac NBP i RPP

dzialajac maja obowiazek dzialania w celu realizacji tych zadan, ktore naklada na

nie konstytucja. Przy czym realizacja tych zadan powinna byc rozumiana mozliwie

szeroko; musza stosowac instrumentarium prawne odpowiednio do nalozonych na

nie zadan. Skoro nalozono na nie funkcje, realizowane przez tworzenie prawa

obowiazujacego wszystkie banki => jest tu upowaznienie do wydawania przepisow

prawa.

Ale ich uprawnienie jest bardzo scisle ograniczone i maja szczegolne,

odrebne cechy:

1/ maja prawo do wydawania przepisow, ktore sa niezbedne do wykonywania

funkcji okreslonych w Konstytucji a uszczegolowione przez prawo bankowe, ustawe

o NBP i centralnym banku polskim;

2/akty te nie moga nosic znamion zrodel prawa powszechnie obowiazujacego;

3/ (i to najwazniejsze) artykul 227ust1i6 stwarzaj rodzaj podleglosci funkcjonalnej

wszystkich bankow dzialajacych na terenie RP wzgledem NBP oraz wzgledem RPP w

zakresie okreslonym w Konstytucji.

Podmioty prawa i obrotu gospodarczego SA podlegle funkcjonalnie centralnemu bankowi panstwa dla ochrony wartości pieniadza polskiego; a to oznacza, w granicach okreslonych przez ustawe, iz NBP i RPP jako podmioty odpowiedzialne za polityke pieniezna panstwa maja prawo wkraczania funkcjonalnego i ograniczania funkcjonalnosci handlu i obrotu

pieniadza (odpowiedniki to tez umowy). Kazdy podmiot ubiegajacy sie o wydanie

zezwolenia na uczestnictwo w obrocie bedzie musial podlegac rezimowi

ustanowionemu przez art 227.

Kolejnym szczeblem w drabinie rozumowania: TK, opierajac sie na takiej

interpretacji art 227 stwierdzil, ze tego rodzaju przepisy maja charakter

szczegolnego rodzaju aktow prawa wewnetrzengo, o ktorych mowa w art 93

Konstytucji. Bardzo watpliwe bylo zaliczenie przepisow aktow prawnych NBP/RPP

do aktow prawa wewnetrznego. TK nie twierdzil, ze organy NBP to organy takie jak

ministrowie wchodzace w sklad RM - powiedzial jedynie, ze akty wydawane przez te

organy obowiazuja tak, jakby byly podlegle te banki NBP/RPP/KNB... nazwal je sui

generis aktami prawa wewnetrznego, ktore musza miec umocowanie w ustawie;

akty te sa wydawane na podstawie upowaznienia ustawowego i nie sa aktami

wykonawczymi!

Taka interpretacja spotkala sie z ogromna krytyka doktryny ale byla niezla

prowizorka porzadkujaca sytuacje. Sytuacja sprzed wyroku TK byla gorsza.

Ujawnily sie jednak bardzo powazne trudnosci; ten wyrok TK powoduje jednak, ze

zakres zaskarzenia tego rodzaju uchwal przez adresatow wlasciwie nie istnieje.

Jedyna droga ich zmiany jest ich uchylenie w trybie indywidualnej skargi

konstytucyjnej do TK! Nie sa to akty rozumiane jak regulaminy czy jak dokumenty

badane przez sady powszechne czy admiinistracyjne. Te akty sa mniej kontrolowane

w systemie niz inne akty rangi podustawowej. Istnieje rowniez niepisana tradycja

polska, iz akty podustawowe rangi rozporzadzenia wiaza organy administracji, lecz

nie wiaza niezaleznej i odrebnej wladzy sadowniczej. Dzisiaj sprawa odmowy

zastosowania rozporzadzenia w sprawie podatkowej nie jest taka jasna z powodu

istnienia skargi do TK. Jednak w obecnych dyspozycjach nie miesci sie obowiazek

stosowania niezgodnego z ustawa rozporzadzenia!

Akty majace nieokreslony charakter - akty zbiorowe porozumien pracy - uklady

zbiorowe pracy (co powinniscie panstwo wiedziec z prawa pracy, ktore juz znacie);

akty erekcyjne i regulaminy uniwersytetow publicznych... czy podelgaja kontroli?

Zazwyczaj podlegaja posredniej, refleksowej kontroli sadow powszechnych i

administracyjnych (co powinniscie panstwo wiedziec ze zobowiazan). Sad oczywiscie

regulaminu takiego nie moze zmienic, ale w indywidualnej sprawie moga blednych

regulacji nie stosowac, uznajac je za nieskuteczne.

Czy zasady odpłatności za studia sa przewidziane do kontroli w polskim systemie?

1) Minister kontroluje ich zgodność z ustawa o szkolnictwie wyzszym z urzedu (jesli

nie -- wszczyna sie postepowanie kontrolne)

2) Zazalenie/odwolanie do wlasciwego WSA, ktory bada legalnosc rozstrzygniecia

nadzorczego.

3) Czy akty takie moga byc badane przez TK wraz z aktem ustawowym? I to

Trybunal rozwazal (ale pani profesor nie powiedziala, co orzekl w tej kwestii) a poza

tym jest system kontroli przez sady powszechne.

Czyli reasumując - istnieje ochrona przed bezprawiem normatywnym.

Jak to wygląda na szczeblu lokalnym? Tu istnieja rozne srodki wzruszania tej mocy

obowiazujacej; pierwsza to odwolanie sie od decyzji wojta/prezydenta jako

niezgodnej z prawem do Samorzadowego Kolegium Odwolawczego, ktore moze

stwierdzic niewaznosc wydanej decyzji. Ale jest inna, o wiele skuteczniejsza droga --

bo dziala wobec wszystkich -- uchylenie takiej uchwaly przez Regionalna Izbe

Obrachunkowa (na co radzie gminy przysluguje skarga do WSA). Istnieje spor, czy

uchwala taka moze byc zaskrazona do TK.

Art 101 Ustawy o samorządzie terytorialnym wprowadza z kolei actio popularis;

kazdy moze sie zwrócić o jej uchylenie.

Akty NBP nie podlegaja takiej ochronie. Jedyny srodek ochrony to ewentualna

skarga konstytucyjna majaca zmienic na przyszlosc stosowanie danego aktu

normatywnego.

W jakich dziedzinach tego rodzaju akty normatywne sa wydawane? (Na tym

skonczymy system zrodel prawa)

Jesli spojrzymy na ustawe o NBP, to można powiedziec, iz najwazniejsze uprawnienia normodawcze naleza ro RPP. Art 12 okresla kompetencje RPP i wsrod nich mieszcza sie obowiazki ustalania corocznie zalozen polityki pienieznej, te przybieraja na okres roczny forme uchwaly RPP. W latach 90 milismy do czynienia nie tylko z rocznymi uchwalami, lecz rowniez z uchwalami perspektywicznymi na okresy 3-letnie.

Ich moc byla znacznie ograniczona, mialy one glownie znaczenie informacyjne. Zalozenia polityki pienieznej sa przedkladane Sejmowi ale tylko w celach informacyjnych. Jest to akt

normatywny o charakterze opisowo-programowym, wskazujacy cele majace byc w

danym roku osiagniete oraz srodki, za pomoca ktorych maja byc te cele osiagniete.

Czy rodzi uchwala RPP bezposrednie obiwazki dla bankow? Nalezy chyba

odpowiedziec ze nie, ze maja te akty raczej znaczenie ogolne i kierunkowe. Zgodnie z

art12ust2 RPP ustala wysokosc stop procentowych NBP. Sa one zarazem ogolna

podstawa kosztow kredytow w Polsce i korzysci z deponowania srodkow

finansowych. One sa podstawa dzialanosci bankow, ktore w oparcie o te stopy

ustalaja wlasne koszty kredytu i operacji. Ta wysokosc stop NBP nie jest wiazaca

dla bankow, ale to bardzo porzadkuje. Druga kompetencja to ustalanie wysokosci

rezerwy procentowej; jest to ta wysokosc srodkow, ktora banki musza zgromadzic

do dyspozycji NBP -- czasami fizycznie, czasami wirtualnie -- ale ta rezerwa wlada

NBP, banki nie mogą jej ruszyc chocby byla trzymana na rachunku wewnetrznym.

To jest bardzo powazny obowiazek publicznoprawny. Oprocentowanie tego to cena

niekorzystania z tych srodkow.

Dalej - okresla górne granice zobowiazan zaciaganych przez NBP (ktory majac prawa

uzywanai godla panstwowego) zaciaga na rzecz panstwa polskiego.

Te kompetencje to materia uchwal NBP. I one wlasnie sa owymi aktami, ktore

funkcjonalnie wiaza banki na terenie Polski.

Na zakończenie źródeł prawa bankowego warto jeszcze powiedzieć kilka rzeczy.

Konwenans, obyczaj, regulaminy czy zbiorowe układy to żywe prawo uzupełniające

system prawa prywatnego. Jednak prawo finansowe to prawo publiczne, gdzie takiej

możliwości nie ma.

Jeśli chodzi o ducha prawa w społeczeństwie, to jest bardzo silna pozytywizacja i formalizacja prawa finansowego. Jeszcze w 20-leciu było miejsce na konwenans konstytucyjny, na obyczaj publiczny - ale te źródła juz wyrugowano z prawa

publicznego.

Akty takie jak np. uchwały senatu uczelni maja charakter marginesowy dla prawa finansowego. Jednak jest wyraźny prymat prawa państwowego, jako jedynego władnego do nakładania obowiązków finansowych na społeczeństwo.

Ale nie można woli społecznej i społeczeństwo jednemu dobru daje prymat - to trzeba szanować. Efektem takich przeżyć społeczeństwa jest jurydyzacja stosunków politycznych.

Kiedyś, w 2000, pisałam o tym w podręczniku. Kwestia tego, jak władza sadownicza rozlicza sie z wladza finansowa to w wielu państwach to kwestia obyczaju konstytucyjnego, swoistego usus, decyzji politycznej; gdyby nie rewolucje w XIX wieku, może byśmy to ustalili ale nie... zdalismy sie na szczegółowe określenie przez konstytucje/ustawę.

Drodzy koledzy, na tym kończymy dzisiejszy wykład. Na następnym wykładzie będą

albo zagadnienia prawa bankowego, albo zaczniemy nowa ustawę o finansach

publicznych, którą pan prezydent niedługo podpisze.

24.11.2005

31.06.2005 - nowa uFB uchwalona przez sejm

Środki publiczne - obecnie art.3 w nowej art. 5

Wg obu wersji środkami publicznymi są:

1). dochody publiczne

2). środki pochodzące z budżetu UE

3). środki pochodzące ze źródle zagranicznych nie podlegające zwrotowi ale inne niż w/w z UE (np. pomoc ze Szwajcarii, z Australii)

4). przychody budżetu państwa i budżetów JST oraz innych jednostek sektora finansów publicznych, pochodzące

a). ze sprzedaży papierów wartościowych oraz innych operacji finansowych

b). z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa i majątku JST

c). ze spłaty pożyczek udzielonych ze środków publicznych

d). z otrzymanych pożyczek i kredytów

5). przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz z innych źródeł

Dochody publiczne

1). daniny publiczne, do których zalicza się:

- podatki

- składki

- opłaty

- inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa JST, funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw od ustawy budżetowej

Jedna zasadnicza zmiana - w poprzedniej ustawie - daninami nie były już opłaty

2). inne dochody należne na podstawie odrębnych ustaw budżetowi państwa, JST oraz innym jednostkom sektora finansów publicznych

3). wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych

4). dochody z mienia jednostek sektora finansów publicznych, do których zalicza się w szczególności:

- wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze (np. leasing, franchising)

- odsetki od środków na rachunkach bankowych

- odsetki od udzielonych pożyczek i od posiadanych papierów wartościowych

- dywidendy z tytułu posiadanych praw majątkowych

5). spadki, zapisy i darowizny na rzecz jednostek sektora finansów publicznych

6). odszkodowania należne jednostkom sektora finansów

7). kwoty uzyskane przez jednostki sektora finansów publicznych z tytułu udzielonych poręczeń i gwarancji

8). dochody ze sprzedaż majątku, inne niż wyżej wymienione

9). inne dochody należne jednostkom sektora finansów publicznych, określone w odrębnych przepisach

środki z budżetu UE:

- środki przyznane na realizację programów przedakcesyjnych

- środki z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności

- środki Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych

W uFB ustawodawca tak w starej wersji jak i nowej posłużył się pojęciem środków publicznych jako kategorii zbiorczej do której zalicza się wszystkie rodzaje przychodów i dochodów gromadzonych w budżetach lub na funduszach celowych i przeznaczonych potem na wydatki i rozchody publiczne.

Środki publiczne obejmują tym samym tak środki krajowe jak i zagraniczne, budżetowe jak i pozabudżetowe, przymusowe i dobrowolne, bezzwrotne i zwrotne, podatkowe i niepodatkowe.

Są one bądź to pobierane na podstawie ustaw odrębnych, bądź wynikiem czynności cywilnoprawnych, w tym umów (np. kredytowych czy pożyczek).

Podstawową kategorią środków publicznych są dochody publiczne, które w poprzedniej wersji - art. 3 ust. 2 a w obecnej są w art. 5 ust. 2. Przy czym w poprzedniej wersji ustawodawca mówił, że dochodami są daniny publiczne i pozostałe dochody, a obecnie kategorie tych dochodów wymienia bardziej szczegółowo (9 punktów).

Podział w poprzedniej ustawie był błędny, bo za podstawową kategorią dochodów uznawano daniny publiczne, ale ograniczone tylko o niektórych danin publicznych, bowiem w poprzedniej ustawie - do danin publicznych zaliczano tylko podatki, natomiast opłat już nie zaliczano (co jet błędem terminologicznym).

Obecnie - ustawodawca już prawidłowo zalicza do danin publicznych tak podatki jak i składki, jak i opłaty oraz inne świadczenia pieniężne, których obowiązek ponoszenia wynika z odrębnych ustaw niż ustawa budżetowa.

Można by się nawet pokusić o definicję daniny publicznej.

Danina publiczna sensu largo - obowiązek świadczenia pieniężnego na rzecz podmiotu publicznoprawnego, nakładany zgodnie z normą prawa publicznego

Danina publiczna sensu stricto - obowiązek świadczenia pieniężnego nałożony normą prawa publicznego, który musi służyć funkcjom fiskalnych, przynajmniej w sposób uboczny

Ta definicja z kolei zbyt wąska, bo mogła by eliminować z kręgu danin np. takie opłaty które w ogóle celom fiskalnym nie służa, a jedynie mają za zadanie np. ograniczyć dostpęność pewnyh usług administracyjnych (opłaty prohibicyjne - np. koszty sądowe)

Obecnie mówiąc o daninie publicznej mówimy o świadczeniu pieniężnym.

Najważniejszą daniną są podatki, definicja podatku w art. 6 OP

Podatki:

- dochodowy od osób fizycznych (plus wszystkie jego formy poboru)

- dochodowy od osób prawnych

- od towarów i usług

- podatek akcyzowy

- podatek od gier

To są podatki państwowe - wpływają do budżetu państwa. Pozostałe - samorządowe. Wyjątkiem - wpływy z Kart Podatkowych (te do gmin)

- podatek od nieruchomości

- podatek od środków transportowych

- podatek od posiadania psa

Te to są podatki zawarte w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych.

- podatek rolny

- podatek leśny

- podatek od spadków i darowizn

- podatek od czynności cywilnoprawnych

Drugą daniną publiczną są opłaty

Cechy są zbliżone do podatków. Ma wszystkie cechy nieróżnicujące daniny publicznej (forma pieniężna, nałożona normą prawa publicznego, przymusowa, bezzwrotna i jednostronność ustalania).

Cecha różnicująca - odpłatność, ekwiwalentność.

W przypadku opłaty należy mówić o odpłatności a nie o ekwiwalentności., bo wtedy opłata jeśli byłaby ustalona zbyt wysoko i przekraczałaby koszxt świadczenia publicznego - to w tej części stawała by się podatkiem.

Dopłaty - w Polsce nie występują - u nas jako opłaty (błędnie). Chodzi o takie świadczenia, które stanowią udział uzytkownika przyszłej inwestycji wykonywanej ze środków publicznych w kosztach tej inwestycji. Inwestycje zaspokoajajace potrzeby zbiorowe (np. wodociągi, gaz, kanalizacja).

Konieczność wprowadzenia tego tpu świadczeń normą prawa publicznego wynika z tego, że na podstawie przepisów prawa cywilnego nikogo nie da się zmusić do tego aby miał gaz czy kanalizację. Stąd nakłada się obowiązek partycypacji w kosztach.

Opłaty

- skarbowa

- administracyjna

- targowa

- miejscowa (kiedyś - klimatyczna)

- prolo(n)gacyjna (na podstawie OP)

- paszportowa i konsularna

- związana z ochroną środowiska

- certyfikacyjne

- za czynności organów w zakresie miar i wag

- sądowe

- za czynności egzekucyjne

01.12.2005

Dochody publicznoprawne

Klasyfikacja mna charakter doktrynalny, pozanormatywny. To nie ustawa określa rodzaje dochodów państwa, ale czyni to bezpośrednio doktryna. Wyjątek - art. 6 OP - definiuje podatek.

Słowo podatek używane na określenie rodzaju daniny publicznoprawnej, w opozycji do tego są inne daniny - zwrotne albo ekwiwalentne - tak się mówi o opłatach bądź dopątach i są jescze niepodatkowe należności budżetu państwa.

Alke także jako należnośc publiucznoprawna która wynika ze stounku zobowiązanionego.

I niezaleznie od tego z jakim rodzajem daniny mamy do czynienia. Na podstawie tej daniny powstaje stosunek zobowiązaniowy, świadczenie z rtego stosunku wynikające jest świadczeniem podatkowym i objęte jest w całóści OP.

Za OP stoi KKS - więc to nie zabawa;-))

Raz podatek - jako odróżnienie od innych danin publicznych, a raz podatek - świadczenie ze stosunku publicznoprawnego, takiego który rodzi obowiązek z mocy prawa. Trzeci raz - podatkowy czyli dotyczący spraw podatkowych - bedących w kompetencji organów skarbowych.

Oddzielenie danin od innych należnośc SP - jakie skutki się z tym łączą?

1). tylko daniny publiczne podlegają rygorom z art. 217 K

2). wszystkei daniny publiczne z natury rzeczy powinny być poddane ustawie ogólnej - OP - która okresla prawa i obowiązki osoób zobowiąznych do zapłaty tych świadczeniń publiucznoprawnych

3). podlegają one egzekucji w trybie adminsitracyjnym a nie cywilnoprawnym

4). niespełnienie ich danin z reguły pociągać może odpowiedzialność karnoskarbową

W świetle art. 2 OP również sanckje represyjne, o ile są wymierzane w postępowaniu podatkowym, a nie karnym lub nazywane są zobowiązaniami podatkowami (np. dodatkowe zobowiązanie podatkowe) są traktowane przez ordynację tak samo jak podatki w rozumieniu należność wynikająca z zobowiazania podatkowego.

Taki zakres ordynacji podatkowej jest szerszy niż to wynika z apisów Konstytucji. OP ma szerszy zakres pojęcia danin publicznych objętych jej ramami niż Konstytucja. Sanckje podatkowe traktowane tak jak każda inna danina i to daje pole do wątpliwości, czy działanie tego rodzaju sankcji posdatkowych wyłącza odpowiedzialność karną. Niektórzy: można za ten sam czyn dwojako odpowiadać (an mocy sankcji administraycjniooportakowej i na mocy sankcji karnej). TK jest temu przeciwny.

Pojęcie opłaty nie jest do końca określone. W polskiej doktryna - pewna częściowa ekwiwalentność.

Opłaty - podobnie jak podatek bezwrotne, wymierzane na podstawie ustawy, przeznaczone nacele oglne budżetowe i w związku z tym - opłaty bylyby u nas pojęciem niewiele znaczącym - jednym z rodzajów danin nie dość okreslonych - gdyby nie częściowa ekwiwalentność.

Wniesienie opłaty warunkjiem uruchomienia dziaalności władzy [ublicznej - a nie kalkulacja jej wysokości

A podatki - nie wyprzedzają stanu faktycznego, kiedy jakieś zdarzenie ma miejsce i wywołuje skutek, PCC nie płaci się przed dokonaniem czynności.

Opłata - inne cechy - określony podmiot, przedmiot i wysokość

Opłaty sądowe

Czy są daniną publiczną? Taką o której mowa w OP i Konstytucji?

Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych - t.j. z 2004

Art. 2 - koszty sądowe obejmują opłaty sądowe i zwrot wydatków

Art. 5 - jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, do uiszczenia koszotów sadowych obowiązana jest strona która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie

Jeśli strona postepowania cywilnego chce uruchomić działanie władzy sądwoniczej musi wnieść opłatę sądową.

Taka oplata przypomina w/w pojęcie daniny. Obowiązek wynika z ustawy, ale nie osiagniemy efektu w postaci rozstrzygania sprawy, wydania postanowień, jeśli nie wniesiemy naleznej opłaty.

Druga cecha tych opłat - niewniesienie oplaty wraz z żądaniem strony czyni to żądanie bezsktuefcznym a nawet niekiedy nieważnym (a więc nieistniejącym).

Art. 16 - sąd nie podejmie żadnej czynności na skutek pisma od którego nie została uiszczona należna opłata

Jednocześnie jednak, ze względu na kontradyktoryjnośc procesu cywilnego, tram gdzie sąd występuje z urzędu nie powinno się pobierać opłaty sądowej

Pobrana opłata stanowi należność Skarbu Państwa - opłąty sądowe nie stanowią dochodów władzy sądowniczej jako odrębnego podmiotu, podobnie jak inne opłaty - opłaty sadowe stanowi budżetowy, a nie dochód celowy władzy sądownicczej.

Co wyróżnia więc opłaty sądowe tak dalece, że niektóâzy odmawiają im znamion danin publicznych? Dębowska: niesłusznie

Kilka cech:

- oprócz opłat stosunkowych i stałych mamy też opłaty które są wymierzane przez sądy orzekające w sprawie głownej i działa jak władza wykonawcza

- występuje miarkowanie wysokości opłat - nieznane przy innych daninach publicznych

Kiedy podsumowujemy - opłaty sądowe są niewątpliwie świadczeniami publicznoprawnymi, ale takimi które nie są daninami w rozumieniu art. 217m, choć są do nich bardzo zbliżone, bo:

- wysokość opłaty wynika nie tylko z aktu normatywnego lecz także z orzeczenia sądu - to główne rozróżnienie

Głównym celem tak podatków jak i opłat objętych OP - fiskalny - dostarczenie dochodów państwu. Drugą różnicą, która się wiec pojawia jest to, że niedopuszczalny jest cel fiskalny (to wynika z prawa do sądu, wtedy ich wysokość byłaby uzależniona od możliwości ekonomicznych strony - uzależniałaby prawo tych bogatszych dostępu do sądu od tego, czy są w stanie wnieść opłatę), drugi argument - władza sądownicza nie utrzymuje się z opłat (bo byłoby to naruszenie art. 219 K)

Opłaty sądowe mają cel zaporowy - władza sądowa nie powinna być nadmiernie nękana, ale nie mogą komukolwiek uniemożliwić prawo do sądu.

Prawo budżetowe

Dwie części

1). część ustrojowo-kompetencyjna

W tym zakresie jest to przedłużenie Konstytucji.

UFP - prawo organiczne dotyczące gromadzenia i wydatkowania finansów publicznych - to pierwsza część

Ta część składa się z dwóch podgrup

a). określa procedurę w jakiej dochjodzi do gromadzenia i wydatkowania zasobów publicznych

b). określa przedmiot, materię, klasyfikuje dochody i wydatki pod względem rodzajowym - materialne prawo budżetowe

Ta materia jest pojęciem innym niż materialne prawo karne.

2). przepisy które statuują i określają zdolność prawną jednostek sektora finansów publicznych

Mówią co to jest państwowa jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej w zakresie zarządzania częścią mienia publicznego. Z tego punktu widzenia i nasza nauka definiuje Skarb Państwa - w zakresie uprawneiń jakie przysługją mu w zarządzaniu podatkami i daninami, które gromadzi i następnie wydatkuje. My definiujemy panstwowe i samorządowrego jednostki organizacyjne z punktu widzenia ich zdolnoścoi prawnej do zarządzania częścią budzetową mienia państwa.

Ta druga część mogłaby być częścią ogólną prawa cywilnego 0 uzupełnieniem katalogu osób prawnych, ale nie jest, jest częścią prawa finansowego - publicznego. Dlaczego tak się dzieje? Dębowska: nie jestem bystra zbyt i nie wiem do końca;-))

Ale: ze względu na zmienność polityki, ale nie tylko. To są takie jednostki, których dochody mogą być pobierane tylko w przypadkach opreślonych w ustawie, a zadania i wydatki sa także przesądzone ustawowo. W stosunku do innych podmiotów prawa ich zdolnośc prawna przedsatwia się w spoosób bardz oskomplikowany: mają niewatpliwie okresloną ustawowo węższą zdolność prawna, to może tylko obowiązek wykonywania zadań, a nie zdolność prawna.

Kontrowersje teżp przy partiach politycznych, niby zdolność prawna na zasadach ogólnych, ale przeceiż one zrzeszają członków aby sięgnąć po władzę. Struktura wewnętrzna partii nie jest obojętna dla życia publicznego (art. 11 K mówi że gospodarka finansowa partii musi być jawna i przejrzystych taka jak podmiotów publicznych). Poza tym niebezpieczeństwo nielegalnego finansowania partii przez mafie. Czy tak samo powinny być partie traktowane jak inne osoby prawne? Czy powiny być utrzymywane przez pańśtwo i mieć pozycję taką, jak jednostki budżetowe. U nas - z jednej strony partiom przyslugjje własnośc i inen prawa majatkowe, z drugiej ograniczone prawo rozporządzania i korzystania z tych praw. Subwencja i dotacja także źródłem dochodów, oprócz datków od członków społeczeństwa. Formalnie nie należą do sketora finanaów publicznyuch, ale ich zdolność prawna i do czynności prawnych podobnie określana jak jednostek finansów publicznych.

Podstawa konstytucyjna dla uFB - art. 216, uzupełniająco - wskazuje iż ustawą właściwą dla owego okreslania dochodów i wydatków jest wyłącznie ustawa budżetowa. Budżet Panstwa jest więc centralnym punktem odniesienia dla gromadzenia i wydaktpowania zasobów publicznych, finansowych Pasńtwa.

Art. 219 ust. 2 - zasadę i tryb opracowywania BP, stopień jkego szczegółowości oraz sposób wykonywania określała odrębna ustawa - i taką jest uFP

Mamy materię i procedurę oraz przedmiot unormowania.

uFP reguluje tak naprawdę wewnętrzna działalność państwa i samorzadu w zakresie dysponowania, rozporządzania mieniem budzetowym, finansowym tych podmiotów.

Art. 1 uFP - poświęcona jest określeniu zasad i spoosóbw zapewnienia jawności finansów publicznych, formom organizacyjno prawnym jednostek finansow publicznych, zasadom planowania i dysponowania środkami ublicznymi oraz kontroli finansowej i audytu wewnętrznego w tych jednostkch, zasadom zrządzania państwowych długiem publicznym, sposobom finansowania deficytu budzetowego oraz zakresowi projektownych i uchwalonych budżetów podmiotow publicznych, zasadom i trybom wykonywania tych budżetów, zasadom i trybowi gospodarowania środkami pochodzącymi z UE i innych źródeł zagranicznych.

Taki jest przedmiot uFP. Można też powiedziec, iż uFP mówiąc o zasadach gromadzenia dochodów publicznych nie zajmuje się podstawami prawnymi nakładania danin publicznych, trybem ich okreslania i egzekwowania. Ten zawężony w stosunku do ?Konstytucji zakres pojęcuieowy pojęciea finanse publiczne, że także odrębna ustawa o dyscyplinie nie obejmuje odpowiedzialności organow podatków środków pochodzacych z daninm publicznych.

Mamy więc w nowej ustawie pojęcie dochodow publicznych - art. 5 ust. 2 - docjhody pochodzace z danin publicznych do których ustawa ta zalicza:

- podatki

- składki (na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne i inne tego typu)

- opłaty

- oraz inne świadczenia pienieżne na rzecz państwa lub samorzadu terytorialnego,

których obowiązek ponoszenia na rzecz Państwa lub samorządu a także funduszy celowych oraz innych jednostek finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw niż ustawa budżetowa.

Także są inne dochody należne na podstawie odrębnych ustaw Budżetowi Państwa, JST oraz innym jednostkowm sektora finansow publiocznych.

to sa dochody z danin publicznych lub świadczeń z nimi związanych

Oprócz tego dochodami publciznymi są wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektroa finasów publicznych a także dochody z mienia, spadki zapisy i darowizny na rzecz tych jednostek, odszkodowania, kwoty zwróconych świadczeń z tytułu udzielonych poreczeń i ghwarancji, dochody ze sprzedaży majątku oraz dochody pochodzące z budżetu UE - klasyczne dochody majątkowe w przypadku jednostek sektora finansów publicznych traktowane sa jak dochody publiczne a nie prywatnoprawne tych kednostek

Art. 5 z dawnym art. 3 - różnice - jedna znacząca zmiana - inny sposób okręslania - dochody BP tutaj mówimy o ochodach należnych BP - można powiedzieć że w miejsce SP w tej części tej części zastąpiony BP.

BP - jest tylko planem finansowym, ni jest jakąś personifikacją Państwa ani w obrocie cywilnym ani publiczym. ale uFP traktuje BP tak jakby ten plan uosabiało Państwo.

9.12.2005

Na zastępstwo przyszła pani bardzo podobna do cioci Wandy z "M jak Miłość"

Formy organizacyjno-prawne jednostek sektora finansów publicznych

Jednostki mogą być wyodrębnione spośród innych jednostek organizacyjnych w oparciu o różne kryteria

Kryterium publicznej własności majątku danego podmiotu

Drugie - kryterium publicznego rodzaju zasilania finansowego - czy dana jednostka funkcjonuje w oparciu o środki publiczne czy też nie - do jednostek sektora finansów publicznych (JSFP) zalicza się też jednostki w części finansowane środkami publicznymi

Stosuje się też kryteria uzupełniające

Kryterium statusu ustrojowego danego podmiotu - wskazujący na przynależność tego podmiotu do systemu organów państwa bądź samorządów, bąd do jednostek podporządkowanych.

Inne kryterium uzupełniające - kryterium formy prawnej danego podmiotu - jednostki - do JSFP można zaliczyć taki twory, które są jednostką organizacyjną a na pewno nie są osobą fizyczną.

Trzecie pomocniczne - charakter i cel działalności - JSFP - te jednostki organizacyjne, które wykonują jakąś działalność (w celu realizacji interesów publicznych), także gospodarczą, ale nie nastawioną na osiąganie zysków - non profit

Nie ma kryterium opisowego w ustawie a jedynie katalog - w starej - art. 5, a od nowego roku - art. 4.

Do JSFP zostały zaliczone organy władzy publicznej i podległe im jednostki organizacyjne, państwowe osoby prawne oraz inne państwowe jednostki organizacyjne nie objęte Krajowym Rejestrem Sądowym finansowane ze środków publicznych w całości lub części (ale nie zalicza się przedsiębiorstw państwowych, banków ani spółek Skarbu Państwa)

Art. uFP - jednostkami sektora są:

- organy władzy publicznej w tym organy administracji rządowej, organy kontroli państwowej, organy ochrony prawa oraz sądy i trybunały

- JST, a także związki tych jednostek

- jednostki budżetowe, zakłady budżetowe i gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, fundusze celowe, państwowe szkoły wyższe, jednostki badawczo-rozwojowe, samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury, ZUS oraz KRUS oraz fundusze zarządzane przez te jednostki, NFZ, PAN oraz tworzone przez nią jednostki organizacyjne i inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustaw i w celu realizacji zadań publicznych i z wyłączeniem przedsiębiorstw pańśtwowych, banków państwowych i spółek prawa handlowego.

Jest to katalog zamknięty, ale wątpliwości - art. 19 - więc też państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej - inne niż zakłady budżetowe, jednostki budżetowe i gospodarstwa pomocnicze

Początkowo te jednostki były wymienione w katalogu JSFP, później nie zamieszczono w kolejnych nowelizacjach, przyjmowało się że te jednostki JSFP nie są. Ale obecnie wymienione w art. 19 zapominajac o art. 4 - znów będą dyskusje. Przykładem takiej jednostki - Gospodarstwo Leśne "Lasy Państwowe".

Da się te jednostki podzielić na trzy grupy

1). jednostki których zasady funkcjonowania są określone w samej ustawie o finansach publicznych

2). imiennie określone osoby prawne

3). jednostki posiadające osobowość prawną, których zasady funkcjonowania uregulowane w innych ustawach

Sektor finansów publicznych ustawodawca dzieli na 3 podsektory

1). podsektor rządowy

- zaliczane jednostki organizacyjne jak organy władzy państwowej, państwowe zakłądy budżetowe, jednostki budzętowe czy gospodarstwa pomocnicze państwowych jednostek budżetowych, państwowe szkoły wyższe,

- państwowe instytucje kultury, osoby prawne inne niż przedsiębiorstwa pańśtwowe, banki pańśtwoe i spółki prawa handlowego

2). podsektor samorządowy

- JST, samorządowe jednostki budżetowe, zakłady, gospodarstwa pomocnicze

- fundusze celowe i intytucje kultury

3). podsektor ubezpieczeń społecznych

- ZUS, KRUS

- zarządzane przez nie fundusze

Jeszcze inne kryterium podziału - przyjęta dla nich metoda budżetowania - sposob powiązania tych jednostek z budżetem

Wyróżnia się trzy metody budżetowania

1). budżetowanie brutto (powiązanie brutto)

Dana jednostka organizacyjna pokrywa wszystkie swoje wydatki z zasobów budżetowych, a wszystkie dochody jakie uzyskuje odprowadza na rachunek budżetu.

B

-^-------

| | | |

| | | |

| | | |

| | | |

------v--

Umożliwia dokonywanie wydatków niezależnie od przychodów uzyskiwanych przez jednostką. Zapewnia realizację zasady powszechności (zupełności) budżetu - wg której budżet powinien obejmować wszystkie dochody i wydatki publiczne.

2). budżetowanie netto

/ / \ \

( ( ) )

| | | |

^^ v v

| | | |

| | | |

Ta metoda historycznie najwcześniejsza.

Zapewnia elastyczność.

3). powiązanie wielorakie, albo wielokanałowe

Doczytać z podręcznika o budżetowaniu, bo nie miałem silnej woli do notowania.

Jednostki których zasady funkcjonowania w uFP

- jednostki budżetowe

- gosopdarstwa pomocnicze

- zakłady budżetowe

- fundusze celowe

- osoby prawne, zaliczane do JSFP

Jednostką która jest podstawową formę prowadzenia gospodarki budżetowej jest jednostka budżetowa - art. 20-23

JSFP mogą działać tylko w formach okrelsonych w drodze ustawowej (czy to w uFP czy w innych ustawach).

Jednostką budżetową jest jednostka organizacyjna, która pokrywa swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody przekazuje na rachunek budżetu - jest to jednostka powiązana z budzętem metodą bruttu, nie mająca możliwości samofinansowania się. Takie jednostki mogą być jednostkami państwowymi bądź samorządowymi. '

Status jednostki budżetowej nadaje się tym jednostkom, które muszą istnieć niezaleznie od tego, czy przynoszą jakieś przychody czy nie i niezależnie od wysokości tych przychodów.

Najczęściej więc w ogóle nie mają dochodów, albo stosunkowo niewielkie.

Jednostki budżetowe tworzą dysponenci części budżetu - ministrowie, wojewodowie, organy stanowiące JST.

Ten kto likwiduje - decyduje o przeznaczeniu mienia i przejmuje wszelkie należności i zobowiązania tej jednostki.

JB prowadzą działalność w oparciu o plan finansowy - składa się z 2 części (dochody i wydatki), tworzon przez kierownika jednostki i zatwierdzany przez dysponenta wyższego szczebla (zwykle kierownika jednostki nadrzędnej). Musi być zgodny z układem wykonawczym budżetu.

Nie można dokonać w tym planie zmian, bez zmiany budżetu.

Jednostki budżetowe zwolnione z CIT.

JB mogą zaciągać zobowiązania w związku z realizopwanymi przez siebie zobowizanimi tylko do wysokości kwot ujętych w planie finasowym, pomniejszonym o planowane wynagrodzenia, uposażenia, pochodne od wynagrodzeń.

Dysponentem wydatków jest kierownik, on też odpowiada za całą gospodarkę finansową.

Środki finansowe JB gromadzone są na rachuinku bankowym tej jednostki - rachunek bieżący JB. Państwowe JB muszą posiadać rachunki bankowe w NBP.

Środki JB pochodzące z oprocentowania sum złożonych na rachunkach bankowych zasiala budżet macierzysty - jest to dochód budżetu, jedynie w przypadku dochodów własnych oprocentowanie środków powiększa te dochody własne, a w przypadku sum deozytowych są to obce środki (np. kaucje, sporne kwoty) - oprocentowanie tych środków zasila tego, kto jest ich właścicielem.

Przykład typowych JB - urzędy administracji, ministerstwa, urzędy wojewódzkie, urząd i izba skarbowa.

Gospodarstwa pomocnicze

Wyodrębnione organizacyjnie i finansowo część działalności podstawowej lub działalność uboczna jednostki budżetowej.

Gospodarstwo pomocnicze się samo finansuje i rozlicza się z budżetem za pośrednictwem macierzystej jednostki budżetowej.

Mogą otrzymywać z budżetu dotacje na pierwsze wyposażenie oraz dotacje przedmiotowe. To sa dotacje, które możnaby okreslić jako dopłaty do kosztów wytworzenia pewnych towarów i usług.

Czyja zgoda potrzebna przy tworzeniu gospodarstwa - ??

Likwidując kierownik przejmuje zobowiązania i należności oraz majątek

Gospodarstwo działa w oparciu o plan finansowy, tworzy kierownik, zatwierdza kierownik JB.

Kierownik może zmieniać plan, pod warunkiem uzyskania większych niż w planie dochodów i że zmiana w planach nie spowoduje zwiększenia planowanych dla gospodarstwa dotacji, ani zmniejszenia planowanej wpłaty do budżetu.

Gospodarstwa pomocnicze - środki na rachunku bankowym - tyle że w dowolnym banku, wybrany w trybie zamówień publicznych.

Płaci CIT, zwolnione tylko niektóre. Poza rozliczeniem z tytułu CIT 1/2 zysków gospodarstwo ma obowiązek odprowadzić na rachunek budżetu.

JB mogą też w ramach swojej działalności tworzyć tzw. dochody własne, a państwowe JB mogą też tworzyć fundusze motywacyjne. Stanowią one finansowe wyodrębnienie środkow pochodzących ze ściśle określonych w uFP źródeł. Przeznaczone na cele określone w ustawie.

Fundusze motywacyjne - wyraźnie ustawodawca określa, że nie sa to fundusze celowe, mogą być tworzone tylko przez państwowe JB i tylko ze środków przechodzących z przepadku rzeczy lub mienia, albo przepadku korzyści majątkowych, pochodzących z ujawnionych przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz skarbowych.

15.12.2005

JST nie ma dochodów własnych w sensie cywilistycznym (nie są własnością o której mowa w prawie cywilnym ale też w Konstytucji).

Pojęcie tych dochodów (art. 167 K) to inne pojęcie.

uFP - art. 22 - jednostki budżetowe które uzyskują dochody z opłat (np. za udostępnienie dokumentacji przepadkowej) na rzecz jednostki budżetowej z oszkodowań i wpłąt za uszkodzone mienie mogą je gromadzić na wydzielonym rachunku dochodów własnych. Tego rodzaju dochodu własne nie stanowią własności ani nie stwarzają żadnego prawa majątkowego. Oznacza to tylko, iż jednostki budżetowe mogą mieć szersze uprawnienia do dysponowania tego rodzaju środkami finansowymi, podczas gdy zasadą wspartą Konstytucją jest, iż JB nie ma żadnych praw podmiotowych do wpływów, które pochodza z działalności prowadzonej przez tą jednostkę, to dochody własne stanowią wyłom - bo mogą tymi dochodami dysponować.

Czy dysponują w imieniu własnym czy SP? Tylko na cele okreslone w uFP, w ramach specjalnych rachunków dochodów własnych, tylko w trybie określonym w tej ustawie i ze skutkiem tak, jakby było to zarządzanie mieniem SP - w imieniu Państwa i na jego rachunek - te dyspozycje nie stwarzają zwiększenia aktywów JB

Art. 22 uFP - dochody własne są przeznaczone na finasoanie wydatków bierzących, zasadaniczo nie powinny być przeznaczane na wzrost wynagrodzeń

Tak rozumiane dochody własne JB to rozaj środków specjalnych, którymi dana JB może dysponować - może swobodnie je [rzeznaczać na wydatki - a określa je Budżet Państwa - wysokość jej wydatków jest niezależna od jej dochcodów.

----

Czym się zajmowałam ostatnimi tygodniami, że aż się pochorowałam?

Autonomia jdnostek budzętowych władzy sądowniczej. TK: władze publiczne utrzymywane z ogółu dochodów z podatków, o wielkości wydatkřw nie decyduje wysokość dochodów. Decyduje wola władzy ustawodawczej wsparta, poprzedzona inicjatywą ustawodawczą Rady Ministrów.

----

Stationes fisci

Podmiotowość prawna jednostek SP czy samorządu terytorialnego a jednostka budżetowa. UFP wyróżnia organy władzy publicznej na poziomie i pańśtwowym i samorządowym i jednostki budzętowe tych władz i organóŕ.

Z drugiej strony w prawie cywilnym pojęcie stationes fisci. Niezależnie od niejasności - można powiedzieć że:

Pojęcie stationes fisci jet szersze - obejmuje państwowe lub samorządowe, wyodrebnione w ramach SP lub JST struktury organizacyjno-osobowe. O ile państwo czy samorząd, jako podmiot publiczny posiada swoje organy i władzę, o tyle SP nie posiada organów wewnętrznych.

wyodrębnienie stationes fisci ma charakter organizacyjno-administracyjny z tego powodu, iż nie oznacza w żadnej merze ani ułomnej ani nawet częściowej osobowości prawnej. Jednostki organizacyjne SP lub JST mogą zawsze być zastępowane w zakresie reprezntacji interesów "Pańastwa lub samorządu (np. Prokuratoria Generalna może przejąć cześć zadań reprezentacji).

Nie można im przypisywać żadnych praw majatkowych (tak jak spółkom osobowym), ani nawet przyrównywać do innych podmiotów prawa o ograniczonej zdolności prawnej.

Ale część mienia jest strukturalnie wyodrębniona i wraz z tym wyiorębnienieme wyodrębnione są aktywa i pasywa tej części mienia. Stationes fisci maja swoją strukturę organizacyjno-majatkoą ale w tym znaczeniu że jest wyoirębnieone przekazanie do zarządzania część mienia (to może być budynek ministerstwa, sądu, mienie ruchome itd.).

Wraz z mieniem mogą być przekazane zobowiazania SP, które ciążą na tej części mienia.

Czym są JB?

Są one odpowiednikiem stationes fisci. Każda JB to jednocześnie stationes fisci w rozumieniu KC, ale JB wyrażają te przekjazane w zarząd części mienia państwa, które są wyrażone w pieniądzu - wyrażają tę część mienia powierzonego tym jednostkom, które nazwać można mieniem budżetowym.

JB to pojęcie odpowiednie do pojęcia stationes fisci ale zawężone do pieniężnej części, budżetowej majątku Państwa i JST. I dlatego dochody własne JB nie są dochodami własnymi w rozumieniu cywilnoprawnym.

Zakład budżetowy

JB właściwie składają się na BP i BP składa się na JB, ale z ZB jest inaczej. Jaką formą jest ZB?

To forma strukturalna, która w Polsce powołana w 1958 - ma długie tradycje. Istnienie tej struktury wywołuje spory w doktrynie.

Cechy:

1). zakłady budżetowe nigdy nie mają odrębnej osobowości prawnej - reprezentuje je SP i one reprezentują SP - są to struktury wewnątrz szeroko pojmowanej gospodarki majątku Państwa jako osoby prawnej lub samorządu

Kiedyś zaliczane do ułomnych osób prawnych - ale nie są nimi, bo zobowiązania które zaciągają kierownicy ZB to są zobowiązania SP i nawet jeśli ciążą na nich powinności, to są to powinności SP.

Jeśli ZB są podmiotami prawa (np. podmiotami CIT) to jest to jedynie organizacyjne i strukturalne przypisanie podmiotowości. Nakaz by zaspakajać wierzytelności w pierwszej kolejności z majątku przypisanego organizacyjnie zakładowi.

Czemu więc istnieją ZB?

a). państwo jako podmiot oprócz aktów władczych (imperium) i działalności gospodarczej, jeśli taką prowadzi, prowadzi jeszcze jeden rodzaj działalności - świadczenie usług publicznych

Państwo jako podmiot praw i obowiązków wykonuje różnorodne funkcje - związane z imperium (administracja sądownicza, wymiar sprawiedliwości, obrona narodowa), zadania gospodarcze (dla tych celów tworzone odrębne podmioty prawa - bo Państwo jest nieefektywnym podmiotem gospodarczym) - dwa zjawiska

1). proces komercjalizacji

Wyodrębnienie z mienia Państwa części majatku i nadania im statusu przedsiębiorstw państwowych, jednoosobowych spółek SP lub innych podobnych samodzielnych podmiotów prawa.

Status takich podmiotów zwykle określają ustawy - mówią na czym polega działalność itd. Jednorazowe wyposażenie w mienie. Zakres tej działalności w wypadku samorządu - użyteczność publiczna, przy Państwie - nie powinno być osiąganie dochodów celem.

Zakłady budżetowe na tym tle

Art. 24 uFP - definicja - ZB to takie jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych które odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, pokrywają koszty działalności z przychodów własnych oraz ewentualnie z dotacji przedmiotowych oraz dotacji celowe na dofinansowanie inwestycji ale tylko w zakresie określonym w ustawie

Co zbliża ZB do JB?

- brak osobowości prawnej

- brak podmiotowości prawnej tak jak spółki wyliczone w KSH

ZB nie może być podmiotem praw i obowiązkiem - wyjątkiem ustawy podatkowe.

Ale obracamy się w obrębie tej części mienia SP która dotyczy majątku wyrażonego w pieniądzy a nie innych skłądników majatkowych - nie chodzi ow wesyzstko to co by zakłada "posiadał", ale tylko to, co jest przychodem pienieżnym i wydatki pieniężne.

ZB - jest jednostką organizacyjno-finansową - jej wyodrębnienie nie ma znaczenia dla wszystkich skłądnikóŕ mienia SP ale tylko dla tych które są wyrażone w pieniadzu (aktywa i pasywa)

Trzecia cecha - już go wyróżnia - nie tylk ojest ZB powołany do świadczenia usług o charakterze odpłatnym, ale w taki sposób że odpłatnośc tych usług w[pîływa na wysokośc jego wydatków. W przeciwieństwie do Jb, wysokośc wydatków ZB zalezy od wysokości zgromadzonych środków z tytułu odpłatności usług świadczonych przez ten zakład. Jednocześnie jednak ZB może otrzynmywać dotacje na realizację inwestycji, powiększenie skłądników mienia SP znajdujących się w zarządzie ZB następuje z oigólnej puli środków.

Inaczej - mamy ZB (np. niektóre zakłady komunikacji miejskiej - MPK), jeśli się zakupuje tramwaj - to z budżetu JST i ta część mienia przypisana zakłądowi - otrzymuje dotacje na ten cel. Choć formalnie tramwaj stanowi mienie MPK to jest to mienie miasta Łodzi.

ZB - choć przeznacza swoje przychody na wydatki, obowiązany jest nadwyżkę środków która jest zgromadazona pod koniec roku budżetowego odprowadzać jako nadwyżki środków obrotowych na koniec okresu rozliczeniowego - na koniec roku budzętoweg odo włąściwego budżetu.

ZB działa na podstawie planu finansowego, który jest podstawą jego gospodarki finansowej i dokonuje on wydatków tylko na podstawie tego planu, zatwierdzanejgo przez podmiot, który tworzy taki zakład (a więc nie wewnątrz ZB).

Zastrzeżenie - jeśli chodzi o ZB, to dotacje dla ZB nie mogą przekraczać 50% kosztów jego działalności (są wyjątki, fundusze strukturalne UE) - jeśli ZB jest utrzymywany więcej niż w 50% z dotacji budzętowych - to jest to przesłanka likwidacji zakłądu.

W takim razie wiemy, jaki charakter mają owe odpłatne usługi - świadczone przez ZB - nie są włądczym działaniem władz i organów Państwa lub samorządu. Są świadczonych albo na podstawie umów cywilnoprawnych, albo zbliżonych. Ordynacja podatkowa mówi o takich opłatach za usługę - że nie są objęte ordynacją podatkową - np. opłaty za przejazdy MPK - zbliżone do cen.

Jakie to są usługi? To usługi publiczne - takie usługi świadczone przez Państwo lub samorząd, które służą zaspokajaniu potrzeb zbiorowych danej wspólnoty, ale co jest tą potrzebą - nikt nie wie;-))

Ustawa gminna - mówi że zaspokajanie potrzeb zbiorowych jest obligatoryjne. Gmina - przedszkola publiczne ustanawiam, albo daję dopłaty do przedszkoli (albo bezpośrednio albo pośrednio). Jeśli istnieją takie potrzeby za które albo Państwo albo samorząd odpowiada, to muszą świadczyć te usługi w sposób zorganizowany i takie usługi są usługami publicznymi - one nie są publiczne bo świadczone władczo.

Nie ma sztywnego katalogu potrzeb publicznych - to kwestia umowy.

Co daje obywatelom taka struktura organizacyjna?

ZB - dopuszcza się dotacje przedmiotowe - do jednej świadczonej usługi. ZB świadczy usługi "planowo deficytowe" (tak zwane w poprzednim okresie) - usługa nie oparta o bilans koszty - zysk, najczęściej koszty są zaniżone. Usługi publiczne nie są oparte z reguły o ceny komercyjne. Cena komercyjna jest punktem odniesienia poniżej którego z reguły te opłaty schodzą. Różnica - wyrównywana dotacją przedmiotową. Dlatego ZB nie są samodzielnymi podmiotami, bo za swoje długi musiałby same odpowiadać.

Za pomocą ZB państwo realizuje funkcje opiekuńcze, a nie władcze.

Czemu przez poł wieku się ZB utrzymują mimo wad?

Bo oczekiwanie - że będzie zaspokajania na poziomie osób o najmniejszej wydolności finansowej podstawowych, zbiorowych potrzeb. A taka wartość politycznej bardzo pociągającej.

Gospodarstwo pomocnicze - samodzielnie

- art. 26 uFP - jest przy JB (mini przedsiębiorstwo przy JB)

Fundusz celowy

Art. 29 uFP (dawny art. 22)

Jest quasi-osobą prawa publicznego - powoływana na podstawie ustawy - określony ustawowo zakres zdolności prawnej (poprzez wskazanie zadań).

Nie wiemy co to jest w ogóle fundusz celowy, nie wiemy o jakie wyodrębnienie zadań chodzi (chyba chodzi o inne niż akt ustawowy powołujące dany fundusz).

Doktryna: fundusz celowy tworzony na zadania wyodrębnione w stosunku do zadań, które powinny być finansowane z budżetu Państwa lub JST.

FC - to taki twór, który ma służyć realizacji zadań, które byłyby realizowane z BP lub BJST.

A jakie zadania finansuje się z BP lub BJST?

Zadania w zakresie imperium (władcze, określone w Konstytucji i ustawach) organów państwa czy samorządu terytorialnego. Czy te zadania mogą być wyoidrębnione dla specjalnych funduszy? Raczej nie, zadania władcze nie powinny być realizowane za pomocą funduszy a za pomocą BP oraz mienia budżetowego (dochodóŕ pochodzących z danin publicznych i majątku) - władza sądownicza nie po to, żeby mieć swój fundusz, ale żeby orzekać.

Ale czy zadania gospodarcze państwa mogą być realizowane za pomocą funduszy celowych? Tu już nei tak prosto.

W katalogu JSFP są państwowe przedsiębiorstwa - to są zasadnicze twory. Ale zakazów wyraźnych nie ma.

Na pewno fundusze celowe mogą być tworzone dla zaspokajania pewnych potrzeb zbiorowych - owego świadczenia pewnych usług publicznych - podobnie do ZB, ale:

Ust. 2 art. 29 - FC może działać albo jako osoba prawna (samodzielny podmiot praw i obowiązków) ,albo stanowić wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje organ wskazany w ustawie tworzącej fundusz.

Z jednej strony FC to całkowicie odrębna osoba prawna, utrzymująca się z własnych przychodów, a z zrugiej to tylko rachunek bankowy. Pomiędzy tymi dwiema kategoriami nie ma podobieństw właściwie. Ten rachunek - to kolejna strukrua organizacyjna wewnątrz SP lub skarbu samorządu terytorialnego, a FC jako osoba prawna - jest odrębna, którego dochody pochodzą ze środków publicznych, a nie prywatnych. Taka osoba prawna stanowi konkurencję dla podmiotowości SP nie tylko w części mienia budżetowego lecz w ogóle jako podmiotu praw i obowiązków majątkowych.

Jesli FC jest tylko rachunkiem - jet rodzajem bocznej kieszeni, schowka, wyjątkiem od jedności gospodarki budżetowej. W tej kieszeni okreslone dochody są przeznaczane na okreslone wydatki. Czym się różni od ZB?

- przychody ZB są związane z zakresem jego działalnoci i służą na pokrywanie kosztów tej działalności (np. opłaty za przedszkole), FC - nie ma takiego związku, przychody FC mogą pochodzić ze źródeł niezwiązanych z ustawowym celem działalności, związek celowy wynika z ustawy a nie z natury świqadczonych usług czy zadań

Jeśli chodzi o istniejące w tej chwili FC (jest ich ok. 40 na poziomie Państwa), to nie można jednolicie ich sklasyfikować i nazwać. Mamy takie jak np. Fundusz Pracy - utrzymują się ze składek świqadczonych przez popdmioty gospodarcze, mających charakter quasi-daninowy, czy Fundusz Ubezpieczeń Społecznych - jego srodki w oparciu o przymusową daninę innego rodzaju, czy NFZ, inne takie które utrzymywane z dochodów z mienia (Fundusz Kościelny), utrzymujące się z części opłat z praw autorskich, jaki jest stosunek tych funduszy do uFP? Nie jest pani prof. w stanie powiedzieć;-) Niektóre niezgodne, inne pozostają w całości pod rządami sutawy.

Cechy FC

FC tworzone są na podstawie ustaw, które określają indywidualne cechy takiego funduszu.

Po drugie - chodzi o zadania wyodrębnione z budżetu Państwa - FC nie powinny być z asadniczo odrębnymi osobami prawnymi, a tylko wyodrębnionymi celowo części mienia SP lub JST

Po trzecie - FC winny być proceduralnie (przez procedurę uchwalania i wykonywania) i instytucjonalnie (przez związki finansowe) powiązane z BP lub JST - tak aby zapewnić jawność i transparentność publicznej gospodarki finansowej.

Po czwarte - strukrua organizacyjna takich funduszy musi być jednolicie przesądzona w uFP tak, aby nie tworzyly one trwałej konkurencji, pomiędzy BP a planem finansowym takiego funduszy, jeśli chodzi o podstawy prowadzenia publicznej gospodarki finansowej.

Fundusze powinny mieć charakter czasowy, być wieloletnim planem realizacji pewnych funkcji publicznych zaspakajania potrzeb zbiorowych. Po jego zrealizowaniu fundusz podlega likwidacji i jest wchłaniany przez BP.

Wyodrębnione zadanie - takie, które ze wzgldu na szczególną pilność jest wyodrębnione, w celach gwarancyjno-ochronnych - zapewienie priorytetu - bo FC zwalnai z wyboru gospodartki budżetowej - z wymagania roczności - corocznej debaty politycznej - tego nie trzeba robić, bo jest to FC - ponadto środki przejdą na następny rok, bo nie ma zasady roczności.

Zasadą - prowadzenie gospodarki finansowej przez budżet - zasada jedności, więc FC nie może konkurować z budżetem, aby nie przełamywać tej zasady, powinien być więc powoływany na pewien czas tylko.

22.12.2005

Fundusze celowe

Art. 29 uFP - nie zawiera w istocie definicji funduszu celowego

Dlaczego nie zawiera pełnej definicji?

1). powołanie funduszu następuje zawsze w drodze ustawy i w stosunku do tej ustawy, określającej przychody pochodzące ze środków publicznych danego funduszy oraz wydatki (zadnia) tego funduszu

Art. 29 i pozostałe - działają uzupełniająco

Status funduszy określają dwie grupy przepisów - przepisy ustawy powołującej fundusz i przepisy uFP.

Które z tych przepisów mają pierwszeństwo?

Większość tych przepisów została napisana przed wejściem uFP (nowej) - więc czy działają zmieniajaco?

W bardzo ograniczonym zakresie - głównym celem art. 29 jest uzupełnianie owych przepisów które statuują tamte fundusze. One to okreslają zadania wyodrębnione z budżetu państwa lub JST na które są przeznaczone te fundusze.

Natomiast pierwszoplanowe znaczenie mają następujące przepisy postanowienia art. 29

1). jakie struktury organizacyjne nie mogą być uznane za fundusze celowe (ust. 3)

Funduszami celowymi w rozumieniu tej ustawy nie mogą być rachunki bankowe, które w swej nazwie ni wymieniają zwrotu "fundusz celowy". Po wtóre takie fundusze, choćby miały nazwę celowy - których jedynym źródłem przychodu jest dotacji z budżetu państwa.

Co daje status funduszu celowego?

Jesli chodzi o osoby trzecie, zainteresowane realizacją zadań funduszu - daje im zwiększenie pewności, że zadanie to będzie finansowane - nie wykorzystane wydatki funduszu przechodza zgodnie z art. 29 ust. 6 na następny rok budżetowy

Co do zasady fundusz jest samodzielny finansowo. Zarówno ci, którzy im zarządzaja jak i czrpiący korzyściz funkcjonowania mają zapewnioną większą stabilność finansowoą w okresie wieloletnim. Taki fundusz - to pewnego rodzaju progrma albo namiastką wieloletniego planu.

Ustawa budżetowa może okreslać inne przeznaczenie środków funduszu (niż w ustawie powołującej fundusz) o ile nie otrzymuje on dotacji z budżetu państwa.

Oznacza to osłabienie tych zachęt zarówno dla beneficjentów funduszy i jak i gestorów funduszu, którzy nim się cieszą. Decyzją polityczną można zmienić cele.

Postanowienie art. 29 ust. 9 maja jeszcze inne znaczenie prawne. Powstaje pytanie, jak działa taka ustawa budżżetowa zmieniająca orzenzaczenie funduszu na dany rok budżetowy?

Tu powstjae pierwsze pytanie - czy zmiana przeznaczenia działa tak jak prawo powszechnie obowiązujące? Czy też oznacza to jedynie roczne zawieszenie działania ustawy tworzącej fundusz.

Polski system prawny nie zna mocy zawieszenia mocy obowiązującej. Ustawa która de iure zmienia tę poprzednią ustawę, powoduje zmianą nieodwracalną jeśli chodzi o skutki, chyba że sama mówi że to jest tylko na okres roczny zawieszenie mocy obowiązującej - co oznacza utratę i odżycie od następnego momentu - a nie zawieszenie mocy.

Dębowska: te zmiany przeznaczenia wywołują skutki tylko na dany okres budżetowy

Czego nie należy rozumieć jako zawieszenie mocy obowiązującej ale działanie tak, jakby moc obowiązująca tamtej ustawy została wyłączona na okres roczny przez ustawę budżetową.

Korzyści dla beneficjentów funduszu : zakres, siła kontroli politycznej i oceny ulega osłabieniu. Osłabieniu zasada demokracji pośredniej - mocy parlamentu. Sam parlament wyłącza swobodę decyzji politycznej i debaty publicznej - akt samoograniczenia - powołaniem funduszy w drodze ustawy.

Jakie wartości niszczy i jakie zasady ustrojowe osłabia fundusz celowy.

Po pierwsze - suwerenność wydatkową parlamentu - swobodę decydoania o wydatkach publicznych i to co roku. Również w przedziale czasowym - np. zmienia się skład parlamentu, działa zasada dyskontynuacji. Ale jeśli chodzi o funusze celowe - to tak nie działa. Fundusz utworzony bez jego likwidacji dalej ogranicza politycznie również skład parlamentu kolejnej kadencji.

To największa wada funduszu.

Druga wada - pozakonstytucyjne wzmocnienie pozycji podmiotów nadzorujących i zarządzających funduszem. Organy władzy publiczne, które nadzorują funkcjonowanie takich funduszy mają większą władzę, niż to wynika z zasad ustrojowych zawartych w Konstytucji. Uzyskują dodatkową boczną kieszeń, mniej kontrolowana i bardziej stabilną.

Co do zasady organem nadzorującym fundusz powinien być dysponent budżetowy - o tym mówi ust. 8. Ustawa tworząca fundusz może wskazać inny podmiot uprawniony do dysponowania (gestora) albo nadzorowania - wtedy ust. 8 nie działa.

Plany funduszy powinny być objęte ustawą budżetową (jako załączniki). W praktyce - nie przestrzegane - nie wszystkie plany finansowe funduszy celowych stanowią część, załącznik nr 5 ustawy budżetowej.

Najważniejsze z nich - Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, Fundusz Emerytalno-Rentowy, Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Fundusz Pracy, PFRON, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Centralny Fundusz Ochrony Gruntów Rolnych, Fundusz Prewencji i Rehabilitacji i inne fundusze celowych.

Sanacja finansów publicznych powinna polegać na całkowitej zmianie funduszy celowych - przede wszystkim.

Co powinno się zmienić? Określenia wyraźnych przesłanek dopuszczalności tworzenia funduszy celowych. Wskazania, jakie cele wyodrębnione z budżetu mogą pozwalać na utworzenie funduszu. Powinny być wyróżnione pewnego rodzaju programy na określony okres czasu. Np. w zakresie ochrony środowiska, ale nie cała, np. kwestia zasobów energetycznych nie niszczących środowiska naturalnego. Jeśli wszystko - to nie potrzebna by była ustawa budżetowa.

Druga przesłanka dopuszczalności - gdy fundusz realizuje pewne cele wzajemne. Takie, choć z nazwy pozostają funduszami państwowymi - rodzą pewne uprawnienia. Np. Fundusze Ubezpieczeń Społęcznych, NFZ, Fundusz Pracy, ponoszenie świadczeń publicznoprawnych na ten fundusz rodzi uprawenieni albo po stronie zobowiązanego albo innego podmiotu ale zawsze w ramach stosunków wzaejmnych.

Choć one z nazwy państwowe - to systemy parafiskalne - obok SP i obok budżetu Państwa. One są oparte o inną konstrukcję - pewnych zobowiązań wzajemnych, choć o charakterze publicznoprawnych.

Inne przesłanki dopuszczalności tworzenia funduszy celowych - mogą się wiązać z pewnego rodzaju programami unijnymi, które w oparciu o dobrowolne wstąpienie do UE realizowane sa na szczeblu państwa lub samorządu - pierwszy warunek ucywilizowania funduszy celowuych - wskazanie jakei zadanie mogą w ogóle być podstawą kreowania funduszy.

Co za tym idzie, jest to dywersyfikacja, określenie rodzajów funduszy, żeby powiedzieć do czego służą i jak muszą być likwidowane. Fundusze bowiem poza systemami parafiskalnymi nie mogą być stałym instrumentem prowadzenia gospodarki publicznej. FC nie może istnieć 20 lat obok budżetu i konkurując z nim.

Czyli - FC to wyjątkowa i zarazem przejściowa forma, czasowa, prowadzenia publicznej gospodarki finansowej. Każdorazowa ustawa powołująca fundusz musiałaby zawierać przesłanki i tryb jego likwidacji lub zmiany statusu prawnego. Odrębnie powinny być traktowane fundusze oparte o ideę ubezpieczenia społecznego, połączona z ideą zabezpieczenia.

Status prawny i zasady zarządzania FC - też wymaga zmiany. Nie poprzez ustawy powołujące fundusz, ale uFP.

W ogóle nie jest dopuszczalne nazywanie FC wyodrębnionego rachunku bankowego. Rachunek bankowy to nie jest żaden nawet twór organizacyjnych. To tylko zasób środków. Takie wyodrębnienie możliwe tylko wewnątrz SP. Ale to tylko pewne środki specjalne. Nie możliwe by rachunek bankowy zaciągał kredyt bankowy, podmiotowość i własność coś jeszcze w Polsce znaczą.

Jeśli nawet FC miałby by osobowość prawną, to w żadnej mierze te fundusze nie mogą być takimi osobwami prawnymi o jakich mowa ogólnie w systemie prawa prywatnego, nie mogą działać jak podmioty zrównane z nimi, nie powinny mieć takiej zdolności prawnej. FC powołany do wypełniania ściśle wypełnionych zadań publicznych, do realizacji pwnych zadań publicznych o charakterze nie władczym (np. ochrona środowiska).

Musi być określony podmiot, odpowiedzialny prawnie i politycznie za sposób zarządzania. Zarówno dopuszczalność przesłanki dofinansowania FC z budżetu państwa w dordze dotacji jak i prześłanki zmiany przeznaczenia przez ustawę budżetową przenzaczenia środków z FC powiny być określone.

Dopiero po takim uporządkowaniu wstępnym

Zasady gospodarki finansowej jednostek sektora finansów publicznych

Art. 31 - bardzo duże znaczenie

Co wyróżnia pollskie zasady gospodarki finansowej JSFP?

Znaczna formalizacja podstaw prowadzenia gospodarki finansowej. W polsce jeśli nie ma podstaw prawnych, to nie można prowadzić gospodarki finansowej (GF) 0 art. 31 ust. 1 o tym mówi.

Ten przepis czytać łącznie z art. 216 ust. 1 K.

Ow spoób gromadzenia musi być zawsze w sposób zupełny okreslony w ustawie.

Ust. 2 art. 31 - środki publiczne nie mogą być przeznacdzane niewymienionych wydatków, chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej - to brzmi bardzo tajemniczo i rzeczywiście kiedyś w TK stanęła taka sprawa -czy zgodne z Konstytucją jest takie brzmienei jednego z przepisów ustawybudżetowej który mówi: na wyposażenie samolotu bojowego przeznacza się tyle i tyle środków.

Takie sformulowanie - to imiennie wymienione wydatki - a te są wydatkami na okreslone konkretnie i szczegółowo zadania. Owa imienność jest kwestią konwencji, ale wartością graniczną owej imienności jest to, `że cel ni jest sprecyzowany rodzajowo - np. zadania inwestycyjne związane z doposażeniem służb lotniczych, ale na zadanie dające się okreslić jako pewna jednostka zadanionwa. To jest zakazane.

Dlatego, bo mamy do czyeninia z planowaniem finansowym a nie planowaniem rzeczowym konkretnych zadań. A co to za różnica? Finanse przecież mają finansować konkretne zadania.

Dębowska: nic bardziej niebezpiecznego - to wielkość zgromadzonych środków musi decydować o tym jakie zdania mogą być zrealizowane imiennie - nie zaś na odwrót (nie imiennie okreslone zadania decydują jakie mają być zasoby publiczne).

Hayek: to odróżnia państwa demokratyczne od państw autorytarnych

To zasada prymatu planowania finansowego. Konstytucja mówi o dochodach i wydatkach ni zaś o wydatkach przeznaczonych na konkretne zadania.

Druga przesłanka zakazu - ???

Trzecia przesłanka - wydatki nie mogą rosnąć w sposób nieograniczony aż do wykonania zadania

Ta zasada doznaje bardzo wielu wyjątków.

Generalny wyjątek - istnienie programów finansowania określonych zadań - wydatki ze środków pochodzących z budżetu UE, środków zagranicznych nie podlegających zwrotowi i finansowane z kredytów udzielonych przez międzynarodowe instytucje finansowe. Bo te środki udzielane na skonkretyzowane zadania.

Art. 31 ust. 3 wymienia te wyjątki.

Imienność przeznaczenia w przypadkach tego o czym mówi ust. 3 nie oznacza krańcowej konkretyzacji, to są programy rozwoju autostrad, regulacji rzek - zadania skonkretyzowane ale nie do końca imiennie określone.

W ten sposób mamy do czynienia z określeniem JSFP, zasad zarządzania częścią finansową mienia budżetu państwa i JST.

Istota i cechy budżetu państwa i ustawy budżetowej

Najważniejsza część zarówno prawa budżetowego i ustroju finansowego państwa.

Co jest materią budżetu? Czy ona nadaje się do regulacji prawnej? Umiarkowanie

Ale, trzeba też zaznaczyć, że we współczesnych państwach tendencja do jurydyzacji funkcjonowania państwa. Szeregom czynności państwa nadaje się znaczenie doniosłe prawnie. Mówi się, że to jest rzecz prawnie znacząca - czy kto wpłaca, czy wypłaca, wymagająca regulacji prawnej.

Pytanie - czy rzeczywiście gromadzenie dochodów państwa, rozumiane jako zespół czynności techniczno - organizacyjny, administrowanie tymi dochodami wewnątrz państwa oraz ich wydatkowania wymaga pełnej, zupełnej regulacji prawnej.

Czy zespół tych czynności wymaga regulacji prawnej i po drugie, czy taka regulacja nie ogranicza jednak swobody politycznej w dokonywanu tych czynności.

Jakkolwiek by brzmiała odpowiedź na drugie, na pierwsze - w Polsce tytuły prawne, przesłanki i tryb gromadzenia dochodów, zasady w zakresie dochodów finansowych, wyrażonych w pieniądzu, zasady administrowania tymi zasobami i ostatecznego ich wydatkowania wymagają zupełnego unormowania i to rangi ustawowej.

Czy jak się gromadzi i wydatkuje, czy też mają decydować na co się wydatkuje - te ustawy odrębne?

Zdaniem prof. mają przesądząc jak, kiedy i w jakim trybie, natoiast nie wolno im przesądzać co do zasady z jakich tytułów prawnych i na jaki cel.

Ustawy dotyczące prawa budżetowego mogą regulować zasady organizacyjne i tryb gromadzenia dochodów i wydatkowania, a nie przesądzać o obowiązku i określać wysokość wydatków publicznych.

Bo to jest wyłączną domeną corocznej ustawy budżetowej - corocznej decyzji zbiorczej, politycznej parlamentu.

To jest rozróżnienie materii ustawy budżetowej, decyzji politycznej co do konkretnych kwot wydatków na określon zadania od materii ustaw prawnobudżetowych, które określają zasady organizacyjne i tryb wydatkowania i administrowania.

5.01.05

Zagadnienia prawne budżetu

Budżet państwa i JST to pewne urządzenie prawne które wykształciło się w toku wielowiekowej tradycji funkcjonowania. Najpierw nie było pod względem prawnym w ogóle definiowane.

Na rozwój pojęcia - czynniki

1). oddzielenie skarbu publicznego od majątku panującego

To dało asumpt to rodzeilenia wydatów panującego (osobistych) i tych służących państwu

Na przełomie XVI i XVII wieku. W Polsce - 1505 rok

2). kwestia walki politycznej parlamentu o decydowaniu o dochodach budżetowych

Od 1215, naszego koszyckiego przywikleju - tendencja by przdstawieciele narodu przejmowali suwereność w zakresie prawa podatkowego.

Podatki tylko w drodz ustawy i przez przedstawicieli narodu - duże znaczenie.

Dochody budżetowe - odrębna materia prawna, oznacza ciężary nakładane na obywateli

Nakładanie podatków - interes publiczny a nie tylko prywatny panującego - budżet stał się od tego momentu instytucją publiczną - reprezentuje dobro wspólne

Jako urządzenie które ma ujawniać finanse państwa. Po drugie jako urządzenie publicznopolityczne - służące zaspakajaniu potrzeb publicznych.

W dwojakim znaczeniu budżet państwa, który początkowo był prostym zestawieniem rachunkowym staje się urządzeniem publicznoprawnym.

Ale aż do XIX panujący decydował o wydatkach

Jak się ogranicza wydatki?

Jawność debaty politycznej jeśli chodzi o przeznaczenie wydatków. Nie tylko z jakiego tytułu i w jakiej wysokości płyną dochody, ale też na co płyną wydatki - przestało być domeną władzy dyskrecjonalnej.

Prawne instrumenty się pojawiły aby realizować wartości podstawowe

1). sprawowanie suwerenności narodowej za pomocą wykonywania demokratycznej władzy politycznej (gromadzenia dochodów i wydatkowania)

Tym wartościom służą:

- nakaz koncentracji w zarządzaniu dochodami i wydatkami Państwa - zasada jedności formalnej (jedności kasowej)

Zarządzanie finansami państwa powinno być uwzględnione w budżecie (jednym i jedynym centralnym planie finansowym państwa, który powinien obejmować dochody i wydatki) --> aby decyzja polityczna skoncentrowana - a zarazem jasna i przejrzysta

Jedność formalna - jedna ustawa budżetowa, której główną i jedyną częścią BP

Skutkiem także jedność kasowa - zasada (postulat) - po stronie dochodowej muszą być uwzględnione wszystkie dochody państwa które mają być przeznaczone na wszystkie wydatki.

Czemu służy taka zasada?

By była pełnia sprawowania suwerenności, jawność debaty polityczne.

Dochody nie powinny być wiązane z poszczególnymi źródłami wydatków (bo jedna wspólna kasa, jeden worek;-)).

Czy ta zasada cechą konstytutywną gospodarki budżetowej? TAK

Musi być jeden budżet, worek (ekonomia: scentralizowany zasób środków publicznych)

Jak tę zasadę wyraża prawo pozytywne?

Już w ustawie o samorządzie terytorialnym - gospodarka samorządu prowadzona na podstawie budżetu (na podstawie - co oznacza, że budżet musi być podstawowym planem finansowym państwa)

Art. 219 ust. 4 K - Jeśli... RM prowadzi gospodarkę finansową na podstawie projektu ustawy.

Na podstawie w języku prawnym oznacza dwie rzeczy

1). budżet jest planem finansowym o charakterze podstawowym

Tym planem, który albo gromadzi rozdysponowuje wszystkie wydatki państwa na poziomie centralnym, albo co najmniej te które przesądzają o jego funkcji (podstawowe).

2). ma być podstawą prowadzenia gospodarki

To przejaw formalizacji prawa budżetowego ustrojowego.

Na podstawie - to nie jest zestawienie rachunkowe - a podstawa zarządzania finansowego państwa w okresie rocznym.

BP służy realizowaniu konstytucyjnych zadań państwa.

Z tak rozumianego budżetu wyłączone samorządy terytorialnym (art. 165 i 167) - samorząd ma własny bużet, które dochody i wydatki nie pozostają w bezpośrednim związk z dochodami i wydatkami BP (jest tylko związek pośredni).

Mamy do czynienia z przewagą planowania finansowego nad rzeczowym.

Wraz z rozwojem BP następuje zdefiniowanie go jako planu finansowego.

Art. 219 ust. 3 - wyjątkowo wydatki i dochody może określać ustawa o prowizorium budżetowym

Tylko ustawa budżetowa to ustawa która określać ma dochody i wydatki państwa. Co to oznacza?

Ten zwrot jeżykowy ma interpretację i zakres znaczeniowy. Jest to takie zestawienia które ma stronę dochodową i wydatkową.

Ustawa budżetowa to tak, która zawiera w treści odrębne określenie dochodów i wydatków państwa. Z tego wynikają też istotne skutki

1). jest to plan finansowy

Wyrażony w pieniądzu. Bo dochody to publiczne środki finansowe pochodzace z tytułów prawnych okreslonych w uFP. To wpływy pieniężne przewidywane, pochodzace z tytułuów prawnych określonych jako dochody publiczne

2). wydatki to nie pojecie zadania rzeczowego lecz wydatków pieniężnych

Nie tylko budżet jest planem dwustronnym, w którym dochody i wydatki mają odrębny charakter prawny.

Nie wolno przedkładać konkretnego zadania nad planowanie finansowe - aby nie prowadziło do autorytaryzmu, wtedy ochrona własności prywatnej słaba i czas uciekać;-)

Konstytucja: budżet jest planem finansowym, w którym zadania rzeczowe dostosowane do możliwości finansowych państwa w istniejącym i dającym się przewidzieć stanie prawnym (ile państwo jest w stanie i powinno zgromadzić).

To daj granicę władztwu finansowemu parlamentu i rządu - możesz planować inwestycje i planu - le na podstaie takiego ładu prawnego, który daje możliwość przewidzenia takich a nie innych dochodów.

Prawnie znaczący jest nie tylko istnienie strony dochodowej i wydatkowej ale też stosunek liczbowy jaki zachodzi pomieëzy stroną dochodową i wydatkową. Ów stosunek - to albo deficyt budżetowy (w fazie planowania - nie faktyczny) - kiedy z góry zakładam ż wydam więcej niż zgromadzę dochodów budżetowych. Muszę tez wskazać źródła pokrycia tego deficytu - zaciągnięcie środków zwrotnych konieczne.

Planując deficyt budżetowy planuje zwiększenie pasywów Skarbu Państwa. Zwiększam obciążenie majątkowe państwa. Co oznacza organiczny związek między stroną wydatkową i dochodową?

Wynik zestawienia dochodów i wydatków nie jest ani konstytucyjnie ani prawnie obojętny. Z punktu widzenia wartości konstytucyjnych - powinien wyjść na zero, a jeśli ma być ujemny, to musi być możliwie najniższy, bo prowadzenie stałej deficytowej gospodarki budżetowej prowadzi do utraty suwerenności finansowej państwa.

W tym okreslaniu dochodów i wydatkow mieści się wskazania, że wartością chronioną jest zachowanie równowagi między stronami.

Deficyt TAK, ale są konstytucyjne granice. Tą granicą nie tylko restrykcje z art. 216, ale jest też dążenie do zachowania równowagi budżetowej państwa - to nie jest obojętne - to wartości konstytucyjne - to pewne dobro, należy o nim pamiętać, od niego nie można bez uzasadnienia odstępować.

A co z nadwyżką? Jeśli zaplanuję nadwyżkę budżetową?

Jeśli ją mamy, to bardzo pięknie;-) Ale jaką częścią mienia państwa, które nazywamy budżetowym?

Mienie budżetowa - ta część mienia SP która pochodzi tytułów prawnych określonych w uFP, jest wyrazone zawsze w pioeniądzu (pieniężna część mienia SP) - charakteryzuje się tym ze jest wydatkowana w trakcie jednego okresu budżetowego (była, pojawia się i znika).

Nie prowadzi to zużyucie środków na ogół do wzrostu majątków trwałych, raczej przeciwnie - podatki i inen daniny wcale nie suża na wybudowanie okazałych budowli, instytucji kulkturalnych lecz na bieżące zaspakajanie bieżących potrzeb społecznych.

Srodki mają być bezzwrotnie skonsumowane, przekazane osobom trzeicm, podmiotom pozostającym poza władzą publiczną (wychodzą ze Skarbu Państwa). Czym więc byłaby ta nadwyżka budżetowa?

W danym roku przewaga dochodów nad wydatkami - oznacza - że rząd uważa, że w tym roku mamy mniej potrzeb społecznych niż zgromadzonych dochodów. Taka nadwyżka byłaby rezerwą, odłożeniem środków budżetowych w czasie. To pytanie do parlamentu - po co takie wysokie podatki?

Nadwyżka budżetowa planowana - ma mniejszą legitymację polityczną, wskazuje że albo podatki zbyt wysokie, albo że państwo nie umie wydatkować na te cele, o których wszyscy krzyczą;-).

PLAN

Dlaczego ma moc obowiązującą? Po co się nadaje BP znaczenie prawne - nadaje się prawne obowiązywanie (ekonomia - dyrektywność) - rangę ustawową? Że na jego podstawie prowadzi się gospodarkę

Moc obowiązująca BP mus być inaczej rozumiana niż moc obowiązująca zarówno aktów normatywnych generalnych i abstrakcyjnych prawa powszechnie obowiązującego jak i aktów stosowania prawa, aktów konkretnych i indywidualnych.

Charakter prawny ustawy budżetu? Art. 219 - BP uchwalany w formie ustawy budżetowej (zachowuje zewnętrzną formę ustawy) - owa forma ustawy budżetowej oznacza, że budżet powinien być całkowicie inaczej traktowany niż inne ustawy

Ust. 1 - treści planistyczne - a więc te, które okresdlają dochody i wydatki oraz przychody i rozchody państwa - są uchwalane w formie ustawy budżetowej - przybierają rangę ustawy, aby wywierać moc prawną taką samą jak ustawy rozumiane jako źródła prawa powszechnie obowiązującego.

Tak dalece jak można, ustawa budżetowa winna być traktowana tak jak inne ustawy. W zakresie treści planistycznej ranga ustawy zostaje zachowana, pod względem materialnym treści planistyczne nie mają charakteru norm prawa powszechnie obowiązującego w sensie materialnoprawnym.

Ich treścią ustalania konkretnych, liczbowo w pieniądzu wyrażonych kwot dochodów i wydatków. Plan finansowy ustala reguły działania, a nie generalne i abstrakcyjne reguły zachownia się zawsze na czas nieoznaczaony. Ustala w miarę skonkretyzowane powinności dziąłań faktycznych.

Można więc powiedzieć, co odróżnia normy dochodowe i wydatkowe od norm prawa powszechnie obowiązującego w rozumienia teorii prawa.

1). ich skonkretyzowany a niekiedy zindywidualizowany charakter

Są to konkretne kwoty na konkretne zadnia lub konkretne kwoty dochodów z konkretnych tytułów prawnych.

Wykonanie budżetu jest również liczbowe i odpowiada na pytanie: czy adresat (wykonawca) wykonał budżet (zgromadził z tego tytułu tyle i tyle dochodów i wydał tyle i tyle wydatków).

Czyli wykonanie ustawy budżetowej przedstawia nam sprawozdanie z wykonania, które mówi tak: tyle było zaplanowane, tyle zostało wykonane (to pierwsza różnica).

2). bo wtóre adresatami tych norm skonkretyzowanych liczbowo nie są osoby stojące poza władzą publiczną lecz organy i jednostki władzy publicznej, czyli adresaci norm planistycznych to adresaci wewnętrzni a nie stojący na zewnątrz

Kieruje wykonaniem i odpowiada za nie RM jako podstawowy segment władzy wykonawczej.

BP jest aktem lub zbiorem aktów skonkretyzowanych, które konsumują się w trakcie okresu budżetowego.

Czy można odpowiadać za to, że się planu nie wykonało?

Chyba nie, jak można odpowiadać za to, że nie wpłynęły dochody. Ale po co w takim razie budżet?

Jeśli chodzi o moc obowiązującą budżetu w ramach ustawy budżetowej, to

1). u.b. cieszy się domniemaniem mocy tak jak wszystkie ustawy

Z wyjątkiem tego co ją wyróżnia.

Skonkretyzowane normy powinnościowego zachowania są co do zasady wiążące i powinny być wykonywane. Zarówno strona dochodowa jak i wydatkowa jak i deficyt i źródla jego pokrycia są wiążące i zarówno niewykonanie związane z powstrzymanie m się od działania jak i niezgodne z prawem wykonanie powinno się łączyć z odpowiedzialnością prawną.

Tylko musimy pamiętać, ze owa moc wiążaca i idaća za nia odpowiedzialność nie może znosić istoty i natury tego stosunku prawnego, który jest planistyczny. Odpowiedzialność za niewykonanie (np. liczbowe u.b.) może następować tylko do takich granic co do których można powiedziec, że adresat tej normy nie mógł swoim działaniem spowodować wykonania.

Obiektywna niemożność wypełnienia wymagań powinnego zachowania przez organy adresatów zwalnia je od odpowiedzialności. Bo to jest projekcja przyszłości.

Ale nie ogranicza to odpowiedzialności politycznej. Niewykonanie budżetu może rodzić tę odpowiedzialność.

Na czym polega moc prawna u.b.?

Kwoty zaplanowanych dochodów i przychodów są prawnie wiążące przez co należy rozumieć, że wszystkie organy władzy publicznej, będące adresatami, wykonawcami tych dochodów powinny dołożyć najwyższej staranności w celu zrealizowania dochodów w istniejącym stanie faktycznym i prawnym. A więc zrobić wszystko co da się zrobić w ramach obowiązującego stanu prawnego oraz faktycznego (stan pogodowy, rozwój gospodarki itd.).

Są też granice prawne - wypracowane zasady przez TK, że obciążeń podatkowych większych nie można wprowadzać w mocą wsteczną w stosunku do okresu podatkowego.

Owa odpowiedzialność polityczna wyraża się w absolutorium.

Wiążący więc aspekt dochodowy, ale tyle, na ile mogą być (w państwie demokratycznym).

Moc wiążąca strony wydatkowej

W znaczeniu kwot jak i sposobu i trybu wydatkowania.

Strona wydatkowa, która też jest planowanie wydatków ma większą dyrektywność. To nasilenie mocy wiążącej jest znacznie wyższe.

Dwa rodzaje następstw niezachowania się zgodnego z brzmieniem u.b. w części planistycznej.

Jeśli przekroczyliśmy planowane wydatki, to oczywiście mamy do czynienia z działaniem bezprawnym, które się łączy z odpowiedzialnością z tytułu naruszenia dyscypliny finansów publiociuznych lub przed TS - limit nieprzekraczalnych wydatków.

Naruszenie limitu przez zwiększenie wydatków jest czynem nagannym i jako taki musi spotkać się z odpowiedzialnością. Wydatki zależą od naszej woli, dochody zależą od naszej woli w stopniu znacznie mniejszym.

Odpowiedzialność za tego rodzaju czyny bezprawne u nas ma szczególny status. Jest to odpowiedzialność polityczno-konstytucyjna. Potencjalnie przed TS za naruszenie u.b. i drugi typ - z tytułu czynów podlegających sankcji za naruszenie dyscypliny FP.

Ta odpowiedzialność ma cechy odpowiedzialności pośredniej między dyscyplinarną a karną (szeroko pojmowaną) - prawo typu represyjnego, choć nie prawo karne sensu stricto.

Naruszenie u.b. może też polegać na tym, że sposób wydatkowania jest niezgodny z przepisami określającymi ten sposób i tryb wydatkowania. Za to odpowiada się również z tytułu naruszenia dyscypliny FP (przez TS raczej nie).

Skutki ustawy budżetowej i budżetu

Są bardzo znaczące. W momencie przedstawiania sejmowi i uchwalania - jest tylko planem finansowym, kiedy jest uchwalony staje się aktem zarządzania finansowego państwa. Od momentu uchwalenia nabiera mocy obowiązującej - już jest zbiorem dyrektyw powinnego zachowania.

W wyniku wykonywania u.b. tworzy się realnie zasób środkóŕ finansowych, bo płyną dochody na jeden rachunek i następnie są rozdysponowywane. Tworzy się pewien scentralizowany fundusz, część mienia SP zaczyna istnieć nie w projekcjach ale w rzeczywistości, na rachunkach bankowych.

Co się dzieje z tym funduszem? Na skutek wykonywania u.b. nieodwracalnie znika. ?Istnieje jako wyodrębniona część mienia SP, z aktywami i pasywami przez okres roku, potem znika. To co zostaje po budżecie to faktyczna nadwyżka lub faktyczny deficyt. Różny od tego o którym mowa była poprzednio i o którym mówi Konstytucja.

To już staje albo rodzajem prawa majątkowego (nadwyżka), albo długu, zmniejszającego wartość mienia państwa.

Z istoty u.b. wynika, że jej wykonanie rodzi skutki nieodwracalne.

Jakie to skutki?

Albo trwałe przysporzenia w majątku państwa w postaci budynków, lokali lub nadwyżki budżetowej faktycznie osiągniętej. Albo trwałe przysporzenia w majątku osób trzecich. Takimi osobami, beneficjentami sa wszyscy ty, którzy utrzymują się ze sfery budżetowej, korzystający ze świadczeń publicznych.

Jakie cechy ma ten plan finansowy

Koncentruje środki, osobno ustala byt prawny obu stron.

Ponadto - szczegółowość ujęcia (art. 219 ust. 2 K) dochodów i wydatków państwa.

W rozumienia teorii prawnej budżetu istnieją dwa zasadnicze bardzo istotne pojęcia (globalna kwota dochodów i wydatków a także uchwalanie z rozbiciu szczegółowości budżetowej - klasyfikacja budżetowa - aby realizował zasadę jawności i przejrzystości publicznej gospodarki budżetowej).

Klasyfikacja służy też wykonywaniu funkcji administracyjnych i politycznych a także realizację zasady podziału władz na ustawodawczą i wykonawczą.

Pozwala to dokonywać podziału wydatkow budżetowych dla określonych władz i strkutur organizacyjnych państwa. Szczególnie podział na części ma przewagę elementów podmiotowych, podział na działy - przewaga elementów przedmiotowych.

Jaki ma charakter prawny globalna wielkosć dochodów (że ustala się wielkość dochodów na kwotę 170 kilku mld, wydatków na kwotę nie większą niż 200 parę i deficyt na 30).

Globalne kwoty wiążące i adresatem tej wielkości są organy władzy publicznej lecz przede wszystkim RM (K: RM jako jedyne ciało jest odpowiedzialna za wykonanie u.b. to zaś oznacza, że RM jest zasadniczym adresatem) - więć RM musi być wyposażona w instrumentarium prawne, które pozwala jej czuwać i kontrolować gromadzenie dochodów przez poszczególne jednostki oraz organy władzy publicznej tak, aby kwota ustalona w budżecie została zgromadzona, tzn. wykonana.

RM może się wtrącać i do władzy sądowniczej i ustawodawczej patrząc czy przypadkiem oni nie zachowują należytej staranności, na skutek czego nie płyną dochodu.

12.01.06

Definicja budżetu - w świetle uFP w zw. z Konstytucją

Okreslenie budżetu zawiera art. 95 uFP, który stwierdza, iż budżet, to roczny plan dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów organów władzy publicznej, sadów i trybunałów, organów kontroli państwa.

Ust. 2 - w formie ustawy budżetowej na rok budżetowy

Ub - jest planem gospodarki finansowej

W stosunku do Konstytucji - uzupełnienie, określa rok budzetowy jako rok kalendarzowy.

Art. 98 - uzupełnia, oraz art. 99

98 - różnica między dochodami a wydatkami budżetu stanowi odpowiednio nadwyżskę lub odpowiednio deficyt budżetu państwa

Aktualna uFP dopuszcza, legalizuje uchwalanie budżetu z nadwyżką budżetową, a jest to przesunięcie w czasie decyzji politycznej i oznacza, iż ta decyzja nie pozostaje w gestii parlamentu lecz przechidzi na władzę wykonawczą. Mamy bowiem do czynienia ze zwrotem rozdysponowania rezerwy (podejęcie decyzji politycznej na jakie cele ta rezerwa będzie przeznaczona - chyba że sam parlament wskaazuej cel przeznaczenia nadwyżki, ale wtedy przestaje być nadwyżką budzetową -przewagą dochodów nad wydatkami, której przeznaczenie w nmomencie uchwalania nie jest okreslone).

Charakter prawny uB

Analiza na przykładzie uB na rok 2005 z 22 XII 2004 roku.

Budowa ustawy, tradycyjna

Zwykle uB ma nazwę własną, zdeterminowaną konstytucyjnie. Czy konieczne stwierdzenie, kiedy uB wchodzi w życie?

Przecież kiedykolwiek by nie wchodziłą w zycie, to ze skutkiem od 1 stycznia - zawsze.

Niezaleznie od tych postanowień konstytucji uB w Polsce z reguły określają od kiedy wchodza w życie w przepisie ostatnim. Nasza ustawa opublikowana 29 XII.

UB zawsze wchodzi w życie od dnia ogłoszenia ze skutkiem od 1 stycznia. Określenie od kiedy obowiązuje niezaleznie od skutków ma też znaczenie, gdy zawarto przepisy inne niż normy planistyczne, konkretne i dotyczące dochodów i wydatków państwa. Takie zjawisko, to obładowywanie uB.

Zgodnie z polską tradycją, uB rozpoczyna się od okreslenia dochodów państwa

Art. 1 ust. 1 ustala dochody BP zgodnie z załącznikiem. NAstępnie kwota wydatków, ktore ustala się w kwocie nie większej niż.... (tu kwota).

Tzn. że w wykonaniu uB RM nie może przekroczyć tak ustalonego limitu globalnego wydatków - ale nie ma obowiązku wydania całej tej kwoty.

Kwota wydatków ustalona oznacza nakaz wykonywania zadań za pomoca realizacji wydatków budżetowych. W tym się mieści obowiązek racjonalności oszczedzadnia pod warunkiem, że gospodarka finansowwa pńąstwa bedzie prowadzona stale, nieprzerwanie i wykonując zadania państwa (oszczędność nie może polegać na bezczynności).

Jednczesnie art. 1 ust. 1 i ust. 2 odsyłaja do załączników używając zwrotu "zgodnie z załącznikiem nr 1 i 2"

Znaczenie tego zwrotu językowego

Ustala się (zamiast określa się - jak w K) - ustala się normy zbiorcze powinnościowego zachowania faktuycznego w zakresie gromadzenia dochodów.

"zgodnie z załącznikiem i na kwotę" - dwie cechy uB zawarte

1). prawnie wiążąca globalna kwota dochodów

2). ta sama grupa rozbita wg szczegółowości wg załączników do ustawy

To samo można odnieść do wydatków budżetowych (wiążąca globalna kwota wydatków - nieprzekraczalny poza wyjątkami globalny limit wydatków oraz w rozbiciu szczegółowym jaki wynika z odpowiedniego załącznika do uB).

Zgodnie z tradycją ust. 3 art. 1 ustala deficyt BP na kwotę nie wyższą niż...(tu kwota). A więc stanowiącą .... (tu procenty) wydatków budżetowych.

Deficyt budżetowy - kwota nieprzekraczalna w projekcie uB przedłożonym przez RM. Całość projektu uB podlega debacie politycznej, parlamentarnej sejmu i senatu, który nie może odrzucić i ma skrócony termin do debaty.

Z wyjątkiem górnej granicy deficytu - ta granica nie może przekroczyć kwoty określonej przez RM. Jest to tzw. restrykcja konstytucyjna.

Czy ten zwrot "ustala się dochody, wydatki" - jest jeśli chodzi o kwoty globalne przedmiotem debaty politycznej parlamentu? Czy to parlament ustala kwotę dochodów i wydatków czy też może RM?

Oczywiście parlament. Nie może zmienić górnej granicy stosunku strony dochodowej do wydatkowej rozmianej jako górna fgranica deficytu budżetowego, ale ma prawo samoistnej oeny czy keota przeiwdyywanych dochodów jest realna czy nie, może dokonać zawyżenia czy zaniżenia.

Ale nie w sposób nieograniczony, są granice swobody politycznej debaty w trakcie uchwalania globalnej keoty dochodóŕ i wydatków.

Granice - wynikają z tego, iż wyłącznym autorem projektu ustawy budżetowej jest RM. Jeśli debata zmieniła by całkiem globalna kwotę dochodów i wydatków a także szczegółowo, to wyłaczność inicjatywy ustawodawczej rządu straciłaby znaczenie. Konstytucja zna granice swobody politycznej jeśli chodzi o określanie dochodów i wydatków (ustalanie dochodów i wydatków) przez parlament.

Te granice to modyfikacja projektu uB.

Art. 2 uB - ustala się przychody na kwotę .... oraz rozchody BP na kwotę .... zgodnie z załącznikiem nr 3

Na ogólną kwotę środków publicznych, które są przedmiotem uchwalania w uB, dochody budżetowe stanowią tylko ok. 32% a przychody ok. 68% (na 2005 rok).

Jak definiują przychody i rozchody przepisy uFP.

Z czego pokrywa się deficyt BP i pożyczkowe potrzeby BP?

A jakie w ogóle mogą być źródła? Albo skumulowane, skapitalizowane dochody lat ubiegłych albo zaciąganie pożyczek oraz kredytów (wewnętrznych i zagranicznych) lub innych dochodów zwrotnych.

Art. 98 - takimi źródłami pokrycia są przychody pochodzące ze sprzedaży papierów wartościowych, kredytw zaciąganych w baknach, pożyczek i dwa tylko przychody mają charkater majątkowy - bezzwrotny - z prywatyzacji majątku SP i skapitalizowane nadwyżeki budżetowe z lat ubiegłych.

Takie dochody służą na pokrycie rozchodów, deficytu i inne zobowiązania (deficyty z lat ubiegłych, które nie zostały jeszcze spłacone)

Jak bardzo gospodarka finansowa jest już obciążona tymi potrzebami.

Co stanowi dochody

Podatki - 88,9%

PTU i akcyza - 67%

PIT - 13,5%

CIT - 8,5%

Dochody niepodatkowe

- wpłaty z zysku NBP

- cło

- wpłaty z UE - 1,5%

Struktura dochodów

2 grupy państw rozwiniętych

1). dominująca cześć dochodów z podatków bezpośrednich (USA, Kanada, Australia, UK)

2). dominują podatki pośrednie

W Polsce początkowo - największą rolę odgrywały dochody z podatków dochodowych (PIT i CIT). Obecnie rośnie rola podatków pośrednich (PTU jak i akcyza) co jest niepokojącym zjawiskiem.

RP jest państwem podatkowym - utrzymuje się przede wszystkim z podatków a nie z dochodów majątkowych.

Wydatki

Znaczące wydatki:

- transport i łączność - 1,56%

- nauka - 1,04%

- administracja publiczna - 4% ale razem z urzędami naczelnymi i sądownictwem

- obrona narodowa - 5,8%

- obowiązkowe ubezpieczenia społeczne - ponad 20%

- wymiar sprawiedliwości - 3,4%

- coroczna obsługa długu publicznego - 12,5%

- szkolnictwo wyższe - 4,6%

- pomoc społeczna - 5,28% razem z innymi zadaniami polityki społecznej ok, 9%

- subwencje ogólne dla samorządów - 15,4%

BP nie jest budżetem wyłącznie administracyjnym, ale też ubezpieczeń społecznych, pomocy społecznej, nie jest budżetem obronnym. Bardzo znaczące kwoty zajmuje obsługa zadłużenia publicznego (27 mld zł).

Jakie treści na uB się składają poza art. 1 i 2?

Jakie treści planistyczne obok dochodów i wydatków przychodów i rozchodów zawierają coroczne ustawy budżetowe?

Zawierają następujące jeszcze plany finansowe:

- zbiorcze plany zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych - załącznik

- przychody i wydatki państwowych funduszy celowych

- zestawienie wykazu inwestycji wieloletnich i wieloletnich programów realizujących zadania ze źródeł zagranicznych

Wszystkie te plany są to plany finansowe gospodarki nieobjętej budżetem państwa lecz objęte ustawą budżetową. Nie mieszczą się w dochodach, wydatkach, przychodach i rozchodach BP.

Ponieważ uB okresla nie tylko dochody i wydatki BP lecz dochody i wydatki państwa reprezentowanego rónież diziaj przez państwowe osoby prawne, fundusze celowe czy inne podmity (np. agencje - ich plany tez załącznikiem do uB).

Oprócz tych planów są też pewne postanowienia o charakterze neifinansowym - np. limity zatrudnienia czy też zatrudnienie i wynagrodzenia w państowwych jednostkach budżetowych.

UB ma charakte raktu szerszego w zakresie treści planistycnzych niż sam BP. Obejmwoać ona winna wszystkie plany finansowe tych jednostek sektora finansów publicznych, które realizują funkcj państwa (funduszy celowych, agencji jak i zaklaów budżetowych i gospodarstw pomocniczych przy jednostkach budżetowych).

Treści planistyczne finansowe uB można podzielić na dwie części

1). sam BP

2). plany finansowe pozabudżetowej publicznej finansowej działalności państwa realizowanej za pomocą jednostek SP lub innych państwowych osób prawnych.

Treści planistyczne w części budżetowej i pozabudżetowej wywołują inne skutki jeśli chodzi o obowiązki zachowania się adresatów tych planów.

Zgodnie z K BP w granicach uwarunkowań musi być wykonywany w takiej tresci w jakiej zotał uchwalony (oczywiście klauzula rebus sic stantibus jest, ale moc dyrektywna części budzetowej uB jest oczywiście wzmocniona konstytucyjnie, bo BP musi być wykonywany przez RM i inne organy władzy publicznej).

Natomiast plany dohcodóŕ i rozchodóŕ pozabudżetowych jednotek dektora finansów publicnzych mogą być w trakcie wykonywnia zmieniane (zwiększane lub zmniejszane) pod warunkiem że następuje to w sposób okreslony w uFP lub odrębnych ustawach.

Wiążący charakter z reguły ma wynik finansowy zbiorczy lub indywidualny tych planów finasiowych (nadwyżka, niedobór). Wiążący charakter mgoą miec też postanoiwienia uB o dotacji dla funuszy celowych lub przejęcia części ich dochodów.

Jeszcze jedna uwaga o roli BP - BP jest niezbywalną częścią uB. Nie tylko nie niezbywalną na co wskazuje nazwa własna ustawy, ale i taką w świetle której poznaje się tożsamość ustawy i jej cechy odrębne.

BP powinien zachować cechy planu podstawowego publicznej działalności finansowej - jego dochody i wydatki, rpzychody i rozchody powinny miec charakte podstawowy.

Tez ta cecha uB nie jest zachowana,. Dochody i wydatki budżetowe stanowią mniejszą niż połowa częśc publicznej działlności finansowej. Sfer gospodarki pozabudżetowej dominuje łącznie nad sferą gospodarki budżetowej.

Na czym polega ocena prawidłowości aktu planistycznego

Sposób dochodzenia do skutku jak i treść uchwały budżetowej są w Polsce bardzo sformalizowane i prawnie zdeterminowane co pozwala stwierdzić czy dany budżet został uchwalony zgodnie z porządkiem prawnym i czy ze względu na swoje treści planistyczne odpowiada prawnej istocie budżetu.

Polskie prawo pozwala stwierdzić czy ten plan finansowy jest w istocie budżetem w znaczeniu konstytucyjnym lub ustawowym. Takie prawnie zdeterminowanie cech budżetu powoduje że możliwy jest nadzór nad uchwałami budżetowymi, nie ma kontroli sejmu, ale aktu budżetowe organów stanowiących samorządu mogą podlegać nie tylko kontroli formalnej ale też merytorycznej. Dlatego w Polsce mamy pojęcie nadzoru przez RIObrachunkowe

Zagrożenia i słabości polskiej gospodarki finansowej

1). ogromny dług publiczny

2). trwała polityka deficytu budżetowego

3). ogromna rozbudowa pozabudżetowej publicznej gospodarki finansowej, której granice nie są prawnie wyznaczone

Takie tendencje występują w polskiej gospodarce finansowej przez cały okres PRL a także w III RP (z wyjątkiem lat 1990-95).

19.01.06

Z czego państwo czerpie przychody bezzwrotne

1). Z emisji papierów wartościowych

2). Obligacje na ??????????? - 11 mld

3). Z kredytów zagranicznych - 174 mld

4). Przychody z prywatyzacji - 5 mld 700 mln

Rozchody publiczne:

1). Koszty bonów skarbowych - 91 mld (oprocentowanie)

2). Spłata kredytów zagranicznych - 170 mld

3). Dopłata do funduszy ubezpieczeń społecznych - 11 mld

Na ile treść uB jest prawnie zdeterminowana?

Po czym rozpoznaje się uB - służy ona określaniu dochodów i wydatków (przychodów i rozchodów) państwa na dany rok budżetowy.

Art. 99 uFP - co zawiera uB - definicja na poziomie konstytucyjnym treści uB

uB - usta

21.02.06

Odrębności procedury budżetowej - w podręczniku z 2000 (Becka) - uzupełnia to uFP - stwierdza ona:

1). pojęcie obligatoryjnych załączników do projektów ustawy budżetowej

Objaśnień o których mowa w art. 124 uFP. Owe załączniki są podstawą debaty politycznej nad projektem ustawy.

Należy powiedzieć, że dzielą się na dwie grupy

a). pierwsza nosi cechy uzasadnienia sensu stricto

Np. przewidywanego wykonania budżetu za rok poprzedzający - mówi o realności planowanych dochodów (124 pkt 3).

b). druga - materiały które nie rzutują bezpośrednio na kwoty dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów państwa

Np. objaśnienie - takie jak makroekonomiczne założenia na rok budżetowy i 2 kolejne lata, dotyczące wielkości eksportu, popytu krajowego, nakładów brutto na środki trwałe

Czyli można powiedzieć, ze do projektu UB dołącza się również prognozowane prognozy nt. stanu gospodarki w danym roku i dwu następnych latach.

Istnienie tych obligatoryjnych objaśnień spełnia dwojaką rolę

- rolę uzasadnienia

Odpowiada na pytanie jakie są prognozy co do realności planowanych dochodów i wydatków.

- o. dotyczą stanu gospodarki państwa rozumianego jako ogół obywateli - cała wspólnota którą tworzymy

Projekt budżetu rzucony na tło makroekonomiczne, na prognozowany rozwój wszystkich podmiotów gospodarczych państwa.

Czego brakuje w tych objaśnieniach - wykaz inwentaryzacyjny stanu mienia państwa (SP i innych JSF na poziomie państwowym). Co państwo ma i jakie są przewidywane zmiany. W wielu pańsrtwach tak izałącznik jet obligatoryjny.

W polskim prawie budżetowym nie ma takiego obowiązku, zastępują go 2 informacje:

1). o udzielonych przez SP kwotach poręczeń i gwarancji

2). kierunki prywatyzacji majątku SP

Natomiast przychody z prywatyzacji są objęte UB (te planowane).

Gdybyśmy mieli taki stan inwentyrazcyjny - obraz byłby bardzo przygnębiający.

Art. 122 ust. 1 - RM uchwala projekt uB i wraz z uzasadnieniem przedstawia sejmowi w terminie do 30 września - zaskarżone przez Samoobronę.

Zaskarżono w zakresie pominięcia ustawodawczego - nie precyzuje wyjątkowych sytuacji, kiedy można przedstawić w terminie późniejszym.

Ale przecież tu nie ma żadnych nowości normatywnych, to zgodne z Konstytucją.

Postępowanie w sejmie z uB

Podstawą regulamin Sejmu, który ma swoje konstytucyjne umocowanie.

Odrębny rozdział - o sprawozdaniu z wykonania budżetu - są pewne zasady

1). projekt uB podlega pierwszemu czytaniu na posiedzeniu plenarnym

2). rola Komisji FP w procedurze wewnętrznej

Jest ona obowiązana do współpracy ze wszystkimi innymi komisjami merytorycznymi, więc członkowie KFP uczestniczą w posiedzeniach innych komisji, a z kolei przedstawiciele tamtych komisji przychodzą na posiedzenie plenarne KFP zgłaszając poprawki które komisje wysuwają względem projektu uB.

Te propozycje poprawek mogą być zgłoszone tylko w formie pisemnej.

KFP jest jednocześnie koordynatorem wszystkich prac jakie toczą się w Sejmie nad uB w poszczególnych komisjach.

Przewiduje się tez możliwość iż oprócz sprawozdania generalnego KFP może przygotować na żądanie dodatkowe sprawozdanie. Proces prac nad projektem uB jest rozłożony na wszystkie komisje, kioeruje nim KFP.

KFP ma prawo zwracać się z pytaniami o stanowisko oraz o dodatkowe opinie do tych komisji sejmowych.

Wobec bardzo krótkiego terminu (20 dni) prac senatu nad projektem uB - założone w regulaminie sejmu rodzaj kooperacji - wcześniejszego wkroczenia senatu w prace

Art. 110 - zgłoszone sejmowi przez senat propozycje marszałek sejmu przekazje do KP któâa przedstawia sejmowi swoje sprawozanie

Senat już wcześniej może zgłosić uwagi i zastrzeżenia.

Senat nie może odrzucić ustawy budzetowej uchwalonej przez sejm - tylko poprawki.

Poprawki senackie - szeroko dyskutowane, czy poprawki mogą dotyczyć materii nie objętej ustawą ustaloną przez sejm czy wychodzić poza nią: TK - mogą dotyczyć zwiększenia lub zmniejszenia wydatków dochodó przewidzinah=cy wg klasyfikacji budżetowej w uB uchwalonej przez sejm.

Czy senat może wprowadzić nowe rodzaje i tytuły prawne dochodów i wydatków? Praktyka wielu lat wskazuje, że mają miejsce takie poprawki senackie które mają znamiona pewnej nowości normatywno-planistycznej. Konstytucyjnie jest to rzecz wątpliwa i niezbyt umocowana, ale należy zważyć na dwie rzeczy:

1). Dębowska: opowiada się za mniej restryktywnym stanowiskiem jeśli chodzi o poprawki senackie do uB

Ponieważ:

Po pierwsze senat inaczej niż w przyopadku innych ustaw nie ma możliwości odrzucenia uB.

Po drugie - ma króĺszy termin do pracy nad uB.

Tak restryktywne pojmowanie poprawke senackich do uB uchwalonej przez sejm spowodowało by minimalizacje (niedopuszczalną) politycznej roli senatu - oznaczało by to w sprawach budzetowych bardzo mały wpływ senatu. Senat także nie przyjmuje sprawozdać z wykonania budzetów i udziela absolutorium.

Żadna z kompetencji poszczególnych władz nie może prowadzić do takiej interpretacji które minimalizuja rolę polityczną tej władzy.

Dlatego tej praktyki politycznej Dębowska nie kontestuje (choć wyraża pewne wątpliwości;-).

Wejście w zycie i skutki wejścia w życie ustawy budżetowej

art. 126 i 127 uFP - nowości w tym zakresie

Art. 126 stwierdza iż - gdy RM przedstawia sejmowi projekt ustawy o prowizium przepis art. 122 stosuje się odpowiednio

uFP doprecyzowuje iż termin do 30 IX roku poporzedzającego rok budzętowy jest terminem wiążącym dla RM, która powinna zdecydować czy do tego dnia przedstawia projekt ustawy b czy projekt ustawy o prowizorium.

Powstają dalsze zawirowania interpretacyjne jeśli chodzi o art. 222 zd. 2 Konstytucji - w wyjątkowych przypadkach możliwe wcześniejsze przedłożenie projektu uB

Mamy dwa pojęcie wyjątkowych przypadków

1). w wyjątkowych wypadkach w miejsce projektu uB wchodzi projekt uProwizoryjnej i Prowizorium

2). w wyjątkowych wypadkach RM może przedstawić później projekt uB.

W tej chwili na gruncie uFP te dwa wyjątkowe wypadki są rozdzielone (ich znaczeniu).

Ustalone zostały w etapach czassowych obowiązki RM jeśli chodzi o projekty szeroko rozumianych ustaw budżetowyuch.

Stosunkowo wcześniejsze zorientowanie się czy nie zachodzą jakieś zdarzenia destabilizujące gospodarke lub zagrożenia destabilizacji które przesądzają o tym, że RM nie jest w stanie przedstawić projektu uB na caly rok (np. dekoniunktura, zdarzenia wojenne)

Jeśli tak, to obowiązana, jest wskazując na uzasadnienie, przedłożyć projekt ustawy o prowizorium budżetowym.

Jakie to wywołuje skutki jesli chodzi o uB?

Wyłacza to obiwązaek przedłożenia projektu uB do 30 września. Jednak powinien być przedłożony nawet po uchwaleniu już prowizurium na jakiś okres (nie dłuższy niż pół roku).

W wyniku przedłożenia projektu uP niezależnie czy ona została uchwalona czy nie oraz na jaki okres czasu, RM jest zobligowana możliwie niezwłocznie opracować projekt uB i przedłożyć go sejmowi tak, by mógł on się stać podstawą prowadzenia gospodartki budżetowej w okresie rocznym na podstawie uB a nie ustawy prowizoryjnej.

Musi zrobić wszystko, jeśli tylko ustaną te trudności, aby przedstawić projekt UB.

Powstaje pytanie - art. 127 pkt 2 mówi że gdy uB nie zostanie ogłoszona przed dn. 1 I roku budzętowego to do czasu ogłoszenia obowiązują stawki nalezności budzętowej i składki na fundusze celowe w wysokości ustalonej dla roku poprzedzającego rok budżetowy.

Ten przepis nie do końca zgodny z K ale zapobiega próżni. UB ma to do siebie że konsumuje się do końca roku budzętowego, ale przestaje obowiązywać z upływem końca roku. Ten przepis - mówi że ustawa taka jeszcze może mieć moc obowiązującą w okreslonym zakresie.

To jest dosyć istotna nowość.

[sprawdź podręcznik najnowszy prof. Wójtowicz]

[a cała gospodarka budżetowa - sprawdź w Dębowskiej z 2000 roku]

System finansow samorządu terytorialnego

Zacznijmy od systemu dochodów samorządu terytorialnego.

Dochody ST są częścią dochodów Państwa polskiego - a więc dochody ST to też dochody państwowe w ujęciu szerokim. Ale oczywiście istnieje zasada rozdzielności źródeł i kooperacji. Rozdzielenie źródeł na państwowe na szczeblu centralnym i państwowe samorządowe.

Co łączy tak rozumiane dochody państwowe z samorządowymi?

Bardzo wiele;-)

System pochodzenia - daninowo-podatkowy. System tych dochiodów nie jest oparty na zasadzie wzajemności czy ekwiwalentności w jakimkolwiek stopniu. Gdybyśmy tak rozróżniali to powiedzilibyśmy, ze te dochody należy odróżnić od innych dochodów publicznych, czego nie czynie uFP - od dochodów typu składkowego (dochody parafiskalne).

Dochody podatkowe, opłatowe, dotacje, subwencje - mają cel fiskalny i z reguły ogólne polityczno-fiskalne przeznaczenie. Decyzje o ich przeznaczenie włądza polityczna. Istnieje jednak inny typ dochodów publicznych:

Są to składki na ubezpieczenia społeczne, innego typu przymusowe składki ubezpieczeniowe, również na ubezpieczenia zdrowotne, na wypadek bezrobocia.

Wprawdzie nie rządzą, ale muszą nimi zacząć rządzić inne zasady - wzajemności w połączeniu z solidaryzmem. Są to takie dochody ktorych ponoszenie rodzi po stronie ubezpieczonego pewne prawa podmiotowe do osiągania świadczeń.

Tego rodzaju dochody muszą mieć swoje celowe przeznaczenie. Ta celowość i wzajemność przeznaczenia jest we wszystkich pańśtwach współczensych miarkowana, ograniczona przez zasadę solidaryzmu społecznego - nie dostaje się tyle ile się wpłaciło, ale tyle, ile w ramach potrzeb grupowych możliwe jest do zaspokojenia. Nigdy nie jest tak,że wniesienie składki nie daje żadnych praw pomdmiotowych - bo wtedy nie były by dochodami parafiskalnymi.

Solidaryzm przejawia się w tym, że bezrobotni też mają prawo do świadczeń zdrowotnych.

Okreslenie tych dochodów na gruncie ustawy o dochodach JST

Od powstania samorządu system dochodów opiera się na zasadzie połączenia i rozdzielności.

Zasada rozdzielności - dotyczy pojęcia dochodów własnych. Na tym tle trzeba zdefiniować źródła dochodów własnych, tego co odróżnia dochdoy własne od innych dochodów ST.

Dochody własne - to pojęcie nie jest pojęciem cywilistycznym, choć może się z nim pokrywać. Należy przyjąć ze wszelkie przysporzenia jakie płyną do ST powodują skutki majątkowoprawne i z reguły nieodwracalne.

Transfery finansowe te wywołują skutki majątkowe, zwiększają jego aktywa. Zwiększenie to jest z reguły nieodrwacalne, zwrot kwot nienależnie pobranych jest pewną analogią do bezpodstawnego wzbogacenia.

Jeśli mówimy źródłach dochodów, to w 2 znaczeniach:

1). źródło jako tytuł prawny dochodu

Może ale nie musi skutkować realnym przysporzeniem - dochody ze źródła mogą wpłynąć albo i nie (albo w wysokości mniejszej nż zaplanowano)

Źródło dochodów własnych - to przekazanae na czss nieoznaczony w drodze usyawowej pewnego tytułu prawnego dochodów o charakterze publiczniorawnym.

Włąsne - to znaczy że w twojej gestii pozostaje z reguły - pobieranie a przede wszystkim administrowanie tym dochodem.

Oddanie źródła dochodow - wskazanie, określenie - ten tytuł pranyw to bęëzie źródło dochdów ST danego stopniua. Wszelkie wpływy z tego tytułu jeśli wystařią bedą dochodem ST.

Nie można przyjąć że ST może rozporządzać takim tytuiłem prawnym (np. zbyć).

Należy wskazać, iż źródło dochodów własnych oznacza pewien trwały podział, ponieważ pewne tytuły prawne dochodów publicznych to są dochody państwa, a pewne dochodami ST okreslonego szczebla.

Możńa powiedzięć o drugim znaczeniu pojęcia ródła dochodów własnych

2). przypisanie tego tytułu prawnego do źródeł ochodów budżetowych danego szczeblas samorządu

Takie rozumienie dochodów własnych - też z własnością cywilnipraną nie ma nic wspólnego

Trzecie rozumienie:

3). dochody własne podlegają "własnej decyzji" co do ich przenzaczenia

Są przedmiotem autonomicznej decyzji woli jeśli chodzi o ich spożytkowanie. Ale to dochodów własnych nie wyróżnia z grupy innych dochodów

Źródła dochodów własnych określają przepisy od art. 4 uDJST. Źródłami podatkowymi i opłatowymi dochodów wyposażono w Polsce tylko samorząd gminny. Ponieważ źródłem dochodów w tym znaczeniu włąsnych a więc takich które są tytułyumi podatkowymi lub opłatowymi w gruncie rzeczy nie dyusponuje ani samorząd powiatowy ani wojewódzki.

Polski sytem finansów publicznych nie przewiduje partycypacji samorządów wyższegio szczebla w dochodach samorządu powiatowego i samorządu powiatkwego w dochodach podatkowe SGminnego.

Dochody płynące z udziałów we wpływach z PIT oraz CIT. Jest to szczególny rodzaj dochodów własnych.

Szczególnyu - bo tytuł prawny tego dochodu przynajmniejk formalnie jest przypisany władzom centralnym, jednak samorząd typu gminnego partycypuje w 39,34% dochodów z tytułu PIT, powiatowy w 10,25%, a wojewódzki w 1,60%.

Jeśli porównać, to mamy sytuację, że właściwie około 50% wpływów z PIT stanowi dochód budżetów samorządowych.

PIT nie jest podatkioem państowo-samorządowym, lecz podatkiem państwowym, bo samorządy partycypują tylko następczo we wpływach jakie zostajły dostarczone, odprowadzone do BP. Nie dzielą się tytułem prawnym lecz dzielją się wpływami ze źródła dochodów. To nie jest dochód własny stanowiący źródło dochodów, lecz dochód własny będący procentową partycypacją we wpływach.

Czym jeszcze różnią się udziały od innych prawdziwych dochodów własnych?

Że organy stanowiące i wykonawcze samorządu nie wywierraj i nie mogą wywierać żadnego wpływu ani na konstrukcję tego tytułu prawnego, wysokość (art. 168 Konstytucji). Nie mają też wpływu na określanie wysokości zobowiązań podatrkowych lub zaległości podatkowych z tego podatku (nie mają prawa określania czy też wpływania na ulgi w zapłacie tego podatku, na sposób jego realizacji i na administraowanie tego dochodu).

Ten dochód to wpîyw kasowy który z mocy prawa należy się ST po spełnieniu rzesłanej ustawowych.

U?działy w dochodach stanowią formę pośrednią pomięëzy tym konstytucyjnym pojęciem dochdów własnych a forma dotacyjnego wyposażania samorządu. Ponieważ płyną z BP, a nie ze źródeł dochdów przekazanych gminei lecz są partycypacją w dochodach BP.

Co upodabnia je do dochodów własnych?

Są z góry określoną i przesądzoną prawnie froma partycypacji w tych wpływach. Tak jak powodzi się państwu jeśli chodzi o ziberanie podatku - tak samo powodzi się ST.

Jest to dochód partycypacyjny.

Podobny charakter mają udziały w CIT - gminie przysługuj 6,71% w CIT od podatników posiadających siedzibę na terenei gminy, powiatom 1,40%, województwom - 15,90%.

Następnymi dochodami są dochody z tytułu subwencji i dotacji. Pojawia się również rownolegle z pojęciem dochodów z tytułu subwencji i dotacji odwrotna sytuacja - w której następują wpłaty do BP o przeznaczeniu celowym.

Te wpłaty mogły by być rozumiane dwojako (o nich mówi art. 30 i n. uDJST)

1). obligatoryjne świadczenie publicznoprawne jakie ponoszą te samorządy których wydajność fiskalna jest większa ,w sposób znaczący odbiega od przeciętnego

W szczególności tego rodzaju wpłaty ponoszą gminy których wskaźnik owego potencjału fiskanego przekracza 150% wskaźnika krajowego, ale już w przypadku powiatów i województw do dokonywania takich wpłat są zobowiązane te bogatsze powiaty i województwa których wskaźnik przekracza tylko 110% wskaźnik krajowy.

W uDJST - transferom z BP, subwencjom i dotacjom towarzyszy z drugiej strony obowiązek świadczeń pulicznioprawnych gmin, powiatów i województw bogatszych wpłacanych do BP.

Kwoty tych wpłat mają przeznaczenie celowe - śłużą na uzupełnienie subwencji dla gmin, powiatów i województw uboższych. Ale w jaki sposób? Iż te obligaturyjen wpłąty które niedokonane w terminie są obłożone odsetkami za zwłokę - one najpierw stanowią dochód BP - są wprawdzie przeznaczone celowo dla samorządów, ale najpierw stają się dochodem BP.

Czy i jaką podstawę konstytuicyjną posiadają owe obligatoryjne wpłaty, które przypominają "daninę" JST bogatszych na rzecz JST uboższych?

Podstawą jest pewna idea solidaryzmu społecznego. to w okresie komunizmu nazywało się redystrybuicją. Ale art. 167 K ust. 1 (zasada adekwatności) mówi o odpowiednim podziale dochodóŕ pomiędzy JST odpowiednio do przypadających im zadać. Państwo powinno z góry zapewnić JST takie źródła dochdów i takie subwencje i dotacje, żeby wystarczyło to na finansowanie zadań.

Te obligatoryjne wpłaty są pewnym wtórnym podziałem, korektą tego pierwotnie dokonanego podziału - pewnego rodzjau "podatkiem czy daniną".

Ale te podstawy konstytucyjne tym bardziej wątpliwe im mniej wyraźne bogactwo jednych JST od innych (patrz 110% przy CIT).

Gdyby podstawą był solidaryzm samorządowcy powinni zarządzać tymi środkami.

Wpłąty te stanowią dochód BP które podlega administracji i podziałowi w ramach decyzji politycznych sejmu, władz centralnych. Oczywiście władze centralne są w swych decyzjach ograniczone, bo uFP mowi na jakie cele przeznaczone są te wpłaty bogatszych samorządów. Ale jednak ta część subwencji dla gmin, powiatów i województw która pochodzi z tych wpłat nie jest w istocie, w sensie polityczno-ekonomicznym subwencją z budzetu państwa lecz subwencją pochodzącą ze świadczxeń przymusowych innych gmin, powiatów, województw - tych bogatszych.

2.03.06

Podatki samorządowe: (uzupełnić) oplata targowa, miejscowa, administracyjna i eksploatacyjna

Podatek od spadków i darowizn, karta podatkowa, pod od czynności cywilnoprawnych pobierane przez naczelników urzędów skarbowych i odprowadzane do kasy gminy

Art.18 podatki stanowiące dochody własne i pobierane przez naczelnika US ... (uzupełnić)

Nie może ich urząd skrabowy umarzać i odraczać bez zgody wójta burmistrza i prezydenta. Oni wydają postanowienie o wyrażeniu zgody lub odmawiają postanowieniem takiej zgody, na które to postanowienie nie przysługuje odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego. Skutek - US w przypadkach postanowienia odmownego jest związany tym prejudycjalnym rozstrzygnieciem, natomiast nie jest zobowiazany do takiego umorzenia, rozłożenia na raty jeślinie zachodza przesłanki określone w OP nawet jeśli zgoda została wyrażona.

Powstaje pyt>, czy kontrola instancyjna decyzji o odmowie umorzenia zaległości, rozłożenia na raty itd może doprowadzić do wyrażenia takiej zgody, tzn. Czy dyrektor izby skarbowej może wyrazic zgodę? Z treści art.18 organ drugiej instancji nie ma juz możliwości odroczenia czy rozłożenia na raty. Poniewaz jednak decyzja wójta jest czysto nmaterialna, powinna byc reformatoryjna w pełni - Tereska mówi, ze dyraktor IS może zmienic taką decyzje jeśli nie ma ona oparcia w przesłankach.

Przesłanki zgody/odmowy na umożenie ulg i należności - orzecznictwo; oprócz tego przesłanki musza zderzyc sie z możliwościami finansowymi danej gminy.

Dotacja z budżetu państwa

Ustawa o fin publ zawiera w czesci zasadniczej prawo dotacyjne.

Dotacje - rodzaje w świetle tej ustawy

Art.106, 107 dotacje to wydatki budżetu państwa i samorządu terytorualnego dokonywane na podst. Przepisów prawa publiczego i w trybie publicznoprawnym i przeznaczone na zaspokajanie potrzeb zbiorowych (nawet jesli skutkiem jest przyspożenie na rzecz osoby prywatnej)

Są to `swiadczenia jednostronne powodujące przyspożenie po stronie podmiotu prywatnego, kt`ore może łączyć sie z pewnymi warunkami udzielenia (decyzja organu swobodna) lub przyznania dotacji (w oparciu o przes`lanki ustawowe). Warunków tych nie należy mylić z celem dotacji, choc czasem sie pokrywaja. Celem - dofinansowanie jakiegos celu natomiast dotacje celowe - celem jest wykonanie jakiegos celu, z którego trzeba sie rozliczyć:) Dotacje wymienione w ustawie o f.p. To głównie dotacje celowe:

1. Dotacje na wykonywanie zadań z zakresu adm rządowej zleconych jst - służa na sfinnsowanie (a nie dofinansowanie) zadań przekazanych obligatoryjnie i muszą być przekonywane w sposób umożliwiający pełn i czas wykonanie tych zadań.

Dotacje przekazane ustawowo muszą być przekazane w wysokości w jakiej organy samorządu musiałyby sporzytkować te dotacje na wykowanie zadania. NIeterminowe przekazanie dotacji rodzi obowiązek wydania odsetek za opóźnienie (art.49 ust.6). Oznacza to, że jst przysługuje zatem roszczenie o wypłatę dotacji wraz z odsetkami od zaległości podatkowej, a nie roszczenie odszkodowawcze. Kwestia ta została oddana sądownictwu powszechnemu. W ten sposób przepisy dotyczące nalezności budżetowej zostały poddane kontroli sądownictwa powszechnego - przepis o ogromnym znaczeniu ustrojowym.

Spór - czy z tytułu przekazania w nieodpowiednim terminie dotacji przysługuje gminom roszczenie odszkodowawcze na zasadach ogólnych? Zdaniem Tereski nie, dlatego, że ustawa w sposób pełny wskazuje skutki nieprzekazania dotacji na czas.

Art.49 ust.6 wskazuje, że mamy do czynienia ani z decyzja administracyjną, ani nie cywilną - jest to decyzja ustrojowa. Jest to wyjątek od art.219 ust.1 konstytucji.

2. Dotacje celowe na zadania własne - na dofinansowanie / finansowanie (ale nie sfinansowanie) zadań własnych

Art.166 KRP - zadania własne sa finansowane z dochodów własnych; państwo dofinansowujac samorząd wspiera go. Dofinansowanie jest wyrazem dobrej woli politycznej państwa i nie rodzi obowiązku dofinansowania samorządów wszystkich szczebli ani roszczeń o doinansowanie.

Czy rodzi obowiazki po stronie samorządu?

Skomplikowane ustrojowo. Państwo nzywa te dotacje dotacjami celowymi, więc maja służyć na konkretny cel: na mecenat nad kulturą .... (art.42 ustawy o dpchodach jst).

Nie ma współodpowiedzialności państwa za wykonanie tych zadań, ale jest odp jst za wykorzystanie dotacji na te cele. Art.42 ust.4 skutek niewykorzystania dotacji na dany cel - dotacja niewykorzystana podlega zwrotowi na zasadach określonych w ufp (traktowana jako nienależnie pobraną). A więc sa korzyści dla jst z dotacji, ale i obowiązek rozliczenia się.

Istnieja obligatoryjne zadania własne jst, których nie moga one sie zrzec (np. Walka z bezrobociem), sa to zadania bardzo różne. Ich sposób wykonania może zależeć od decyzji politycznej wójta - np. Opieka przedszkolna; w takiej sytacji państwo powinno ponosic współodpowiedzialność za sfinansowanie takiego zadania 0 przynajmniej partycypować w kosztach takich wydatków. Ale tak nie jest - państwo jest zwolnione z odp za realizacje tych zadań własnych.

Art.46 jst - jeśli jedna jst wykonuje zadania innej jst otrzynuje od niej dotacje na realizacje tych zadań.

Subwencje dla jst

Zgodnie z art. 167 ust 2 subwencje stanowią stały element dochodów jst.

1) subwencja oświatowa

2) subwencja ogólna

Składa się z częsci wyrównawczej i równoważącej dla gmin, a w wojewódzwtwie z wyrównawczej i regionalnej - sprawdzic

A. Subwencja wyrównawcza

Może przypadać tylko tym jednostom, wobec których zachodzi potencjał wyrównania, których potencjał finansowy jest mniejszy niz potrzebny. Funkcja wyrównania stopnia rozwoju w skali terytorialnej nazywa się redystrybucją poziomu. Wpłata jednostek bogarszych do budżetu państwa - art.7 - jest to odpowiedź na subwencję, coś przeciwnego.

Art.7 ust.2 - te wpłaty to pewnegorodzaju danina celowa. Oznacza to, że mamy pewnego rodzaju wtórną korekcję redystrybucji dóbr. Ta instytucja na charaker pozakonstytucyjny - nieurególowane przez KRP.

Każda z części wyrównawczej subwencji ogólnej odwołuje się do możliwości płatniczych jst - a więc nie do dochodu jaki ma, ale jaki móglby zebrać gdyby wszystko było ok.

W gminach, w których wskanik potencjału fiskalnego jest niższy niż 92% w stosunku do potencjału krajowego - możliwość ubiegania sie o subwencję.

Powiat - gdy wskaźnik potencjału fiskalnego jest mniejszy niż w innych gminach (czyli wszystko poniżej 100%) prawo do subwencji

Wojewódzwto - jak powiat

Kryteria przydzialu subwencji wyrównawczej - ustawa o dochodach jst

wcześniej - wysokość subwencji wyższa jeśli więcej nieszkańców

Od końca lat 90 ta tendencja sie odwraca - większa szanse na subwencje na gmina mniejsza, o wiekszym bezrobociu (uważa się, że gminy mniejsze, wiejskie, naja mniejsza możliwość rozwoju niz aglomeracje)

Obowiązek wplat:

Gminy - jeśli mają wskaźnik dochodu 150% w stos do przeciętnej krajowej

Powiaty i województwa - jeśli maja wskaźnik co najmniej 110%.

Wpaty jak podatki - płatne co miesiąc, za opóźnienie odsetki.

Podranie subwencji wyższej niż należna lub wpłata mniejsza niż powinna być - od tych kwot nalicza się odsetki jak od należności podatkowej. Te kwoty sa zwracane i przeznaczane na rezerwy budżetowe.

Jeśli podrane za mało albo wpłacone za dużo - brak roszczeń o naprawę pomyłek.

U! Na egzaminie będzie Tereska wymagała co to jest subwencja, uprawnienia i roszczenia, postanowienie, właściwość sądu, mechanizmy, ale nie glupie wzory z książek oraz przepisy bardzo szczegółowe, przedawnienie roszczenia

9.03.06

Budżet jednostek samorządu terytorialnego

Źródłem prawa na ten temat są ustawy ustrojowe:

1. Ustawa o samorządzie gminnym, powiatowym, wojewódzkim

2. Ustawa o finansach publicznych

3. Ustawa o regionalnych izbach obrachunkowych

Ad.1

Wg tych ustaw, gmina, powiat i województwo prowadzą gospodarkę finansową na podstawie budżetu samodzielnie. Samodzielność ta nie jest tożsama ze zdolnością prawną podmiotów prawa prywatnego (spółek itd.) - j.s.t. nie podejmują autonomicznych decyzji gospodarczych, ale mają swobodę decydowania o wielkości dochodów na podstawie i w granicach ustaw oraz dysponowania wydatkami. W razie wątpliwości należy domniemywać swobodę polityczną w tym zakresie. Nad samodzielnością czuwają sądy (art.165 Konstytucji)

Swoboda polityczna, samodzielność dotyczy w głównej mierze zadań własnych - organy gminy mogą decydować o sposobie i zakresie wykonywania zadań; wydatki te cele nie mogą mieć charakteru automatycznego i ściśle określonego. Tak rozumiane kompetencje nie są w pełni realizowane - bo w przepisach są różne ograniczenia, np. ustawa mówi, że ulgi na przejazdy mają być SFINANSOWANE przez gminę (więc gdzie tu swoboda?)

Art. 165 FinPubU zawiera podstawowe zasady budżetu:

1. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest rocznym planem dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów tej jednostki.

2. Budżet jednostki samorządu terytorialnego jest uchwalany w formie uchwały budżetowej na rok budżetowy.

3. Uchwała budżetowa stanowi podstawę gospodarki finansowej jednostki samorządu terytorialnego w roku budżetowym.

części obligatoryjne uchwały budżetowej, która musi zawierać całokształt sytuacji finansowej jst:

• budżet

• plany przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych jednostek budżetowych

• fundusze celowe

• dochody własne jednostek budżetowych samorządu

atr.166 wymienia części fakultatywne uchwały budżetowej, m.in.:

• limity wydatków na wieloletnie programy inwestycyjne

• wydatki na zadania realizowane ze środków Unii Europejskiej

Ustawa budżetowa może kończyć się:

1. nadwyżką; należy wówczas wykazać jej przeznaczenie; Tereska uważa jednak, że jst które wykazują nadwyżkę nie funkcjonują prawidłowo - za duże cięzary a za nałe wydatki

2. deficytem; wówczas należy wskazać źródła jego pokrycia

Wydatki budżetowe jst - art. 167

1. na zadania własne

2. na zadania zlecone

3. na zadania przejęte w drodze umowy lub porozumienia

4. na zadania realizowane wspólnie z innymi jednostkami

5. na pomoc rzeczową lub finansową dla innych jednostek

Opracowywanie i uchwalanie budżetu

I. projekt ustawy

Opracowywany przez zarząd jst

Musi mieć określoną w art. 184 budowę

Zarząd przedstawia projekt uchwały regionalnej izbie obrachunkowej (celem zaopiniowania) oraz do 15.11. roku poprzedzającego organowi stanowiącemu jst

Do projektu dołączone muszą być pewne obligatoryjne wyjaśnienia (takiego elementu brak jest w przypadku ustawy budżetowej) - art.180:

1)dane typu inwentaryzacyjnego - o prawach majątkowych

2) zestawienie zmian w stanie mienia komunalnego

3) dane o wykonywaniu prawa własności i posiadania

Termin 15.11

• brak skutków nieprzedstawienia projektu do tego czasu

• ale w gminie termin ten jest bezwzględnie obowiązujący

• w praktyce się to nie zdarzyło, ale gdyby się zdarzyło, pociągnęłoby za sobą odpowiedzialność wójta, burmistrza i prezydenta

Zasadą jest ciągłość istnienia podstaw samodzielności prowadzenia gospodarki finansowej

• musi przez większość roku obowiązywać uchwała budżetowa

• ale do czasu uchwalenia uchwały, nie później jednak niż do 31.03 obowiązuje projekt lub prowizorium budżetowe (nie dłużej niż prowizorium na zasadach państwowych)

Zdaniem Tereski: po 31.03 nie można opierać gospodarki finansowej na prowizoryjnej uchwale budżetowej, wówczas RIO może wejść z zastępczym uchwaleniem uchwały

II. uchwalenie budżetu

Kompetencje:

Art.182 Uchwałę budżetową organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwala

• przed rozpoczęciem roku budżetowego, a w szczególnie uzasadnionych przypadkach -

• nie później niż do dnia 31 marca roku budżetowego.

Proces uchwalania uchwały jest jednak ograniczony:

Art. 183 2 - bez zgody zarządu jednostki samorządu terytorialnego organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego nie może wprowadzić w projekcie uchwały budżetowej jednostki samorządu terytorialnego zmian powodujących zmniejszenie dochodów lub zwiększenie wydatków i jednocześnie zwiększenie deficytu budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

Art.52 ust. 1a Ustawy o samorządzie gminnym: Bez zgody wójta gminy rada gminy nie może wprowadzić w projekcie budżetu gminy zmian powodujących zwiększenie wydatków nie znajdujących pokrycia w planowanych dochodach lub zwiększenie planowanych dochodów bez jednoczesnego ustanowienia źródeł tych dochodów.

Skutek

Wójt, burmistrz i prezydent zyskali dużo kompetencji:

• opracowywanie projektu

• określanie dochodów i rozchodów

• planowanie deficytu

Rada Gminy

• nie może zwiększyć kwoty deficytu

• nie może zmniejszyć dochodów ani zwiększyć wydatków jeśli zwiększy się deficyt

• nie może zwiększyć wydatków, jeśli nie znajdują one pokrycia w planowanych dochodach lub nowo kreowanych dochodach

• tak więc decyzje rady gminy skupiają się na przesunięciach majątkowych!!!

• Rada gminy nie ma zatem tak dużych kompetencji jak sejm

Uchwała budżetowa gminy może również określać

1) wydatki jednostek pomocniczych gminy;

2) uprawnienia jednostki pomocniczej do prowadzenia gospodarki finansowej

Sołectwa, dzielnice, osiedla (jednostki pomocnicze) mogą mieć swoje plany finansowe; ale obecnie te jednostki wymierają, w ramach budżetu gminy.

Wg Tereski to błąd, to powinno być częścią u.b.;

III. nieuchwalenie u.b. do 31.03

W przypadku nieuchwalenia uchwały budżetowej w terminie, regionalna izba obrachunkowa w terminie do dnia 30 kwietnia roku budżetowego ustala budżet jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych. Do dnia ustalenia budżetu przez regionalną izbę obrachunkową podstawą gospodarki finansowej jest projekt uchwały.

Uchwała RIO jest niepełna i ograniczona w stosunku do projektu uchwały; obejmuje zadania własne i zlecone jedynie; nie jest legitymowana demokratyczną władzą organów stanowiących.

Tereska: nie zamyka to zatem drogi jst do uchwalenia uchwały budżetowej, powinna być oba uchwalona w stosunku do projektu uchwały budżetowej.

Te restrykcje powodują, iż praktycznie nie ma sytuacji nieuchwalenia budżetu.

Nadwyżka i deficyt

1. nadwyżka

• ustawa nie daje żadnych ram na nadwyżkę;

• Tereska: to nie jest żaden powód do dumy, w gruncie rzeczy to wydatek na przyszłość

2. deficyt

• musi być ustalony w uchwale budżetowej

• tylko w tych granicach organy mogą zaciągać kredyty, pożyczki, emitować papiery wartościowe

ograniczenia deficytu - art.169

1. wynikające z ogólnego zadłużenia stanu finansów publicznych państwa: jeśli zadłużenie publiczne przekracza 55%PKB, kwota pożyczek i obciążeń samorządu nie może przekroczyć 12% planowanych dochodów, chyba że obciążenia

2. te w całości wynikają z zobowiązań zaciągniętych przed datą ogłoszenia tej relacji.

3. zadłużenie publiczne jest <55% PKB kwota obciążeń nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego.

Art. 170 - łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekroczyć 60% wykonanych dochodów ogółem tej jednostki

w tym roku budżetowym.

Deficyt budżetu może być pokrywany:

1. z nadwyżek z lat ubiegłych

2. z prywatyzacji majątku jst (Tereska tego na oczy nie widziała)

3. emisją obligacji i papierów wartościowych komunalnych - RIO wydaje opinię w sprawie obligacji, określa zdolność i wiarygodność jst

4. z pożyczek i kredytów

ale art. 177 1. Jednostce samorządu terytorialnego może być udzielona pożyczka z budżetu państwa, o której mowa w art. 101 ust. 1 pkt 1, jeżeli:

1) jednostka samorządu terytorialnego realizuje lub przystępuje do realizacji postępowania naprawczego oraz

2) z analizy programu postępowania naprawczego wynika, iż w stopniu wysoce

prawdopodobnym:

• nastąpi poprawa sytuacji finansowej tej jednostki oraz skuteczności w wykonywaniu jej ustawowych zadań,

• zachowane zostaną limity określone w art. 169 i 170, na koniec roku, w

• którym upływa termin spłaty pożyczki,

• zapewniona zostanie spłata pożyczki wraz z odsetkami

16.03.2006

Zagadnienia Ordynacji podatkowej

Cechy prawa podatkowego

1). podstawą suwerenności jurysdykcji podatkowej państwa polskiego art. 217 K

Jest on przepisem specjalnym w K.

- w systemie źródeł prawa, ograniczając rolę aktów podstawowych w zakresie nakładania podatków i innych danin publicznych, określania przedmiotu podmiotu i stawek oraz zasad przyznawania ulg i zwolnień podatkowych oraz określanie podmiotów zwolnionych

- art. 217 ogranicza też rolę umów międzynarodowych w tym traktatów unijnych i aktów prawa pierwotnego i wtórnego w wyżej wskazanym zakresie

- ponadto nakłada szczególne wymagania przyzwoitej legislacji w zakresie określania ciężaru podatkowego

Normy prawnopodatkowe powinny być tak skonstruowane by poznawalna lub chociaż przewidywalna była kwota przyszłego podatku.

Art. 217 jest skierowany przede wszystkim do ustawodawcy przenosząc na niego zarówno obowiązki jak i skutki niedopełnienia obowiązków co do dostatecznej określoności normy prawnopodaotkowej.

Po piąte art. 217 w zw. z innymi postanowieniami K określającymi prawa i wolności obwatelskie może być przedmiotem skargi konstytucyjnej, skutkiem której nastąpić może zniesienie obowiązku podatkowe w przypadku stwierdzenia niekonstytucyjności w całości lub części pro futuro.

Polskie prawo podatkowe stwarzające tak ścisłe granice dla jurysdykcji i suwerenności podatkowej Państwa jest w pewnym konflikcie z prawem unijnym. Ta kolizji ma charakter wieloaspektowy.

Art. 217 bardzo ściśle strzeże suwerenności podatkowej Państwa polskiego. W połączeniu z art. 8 nie stwarza możliwości pierwszeństwa rozumianego automatycznie prawa wspólnotowego nad prawem polskim.

Z brzmienia art. 217 wynika, iż tylko polska ustawa podatkowa może nałożyć skutecznie ciężar podatkowy. Na podstawie umowy o randze ponadustawowym w rozumieniu 91 K (która wymaga uprzedniej zgody ustawowej) nie można na terenie Polski wprowadzić bezpośrednio żadnego podatku.

Zdaniem Dębowskiej nie można też uchylić obowiązku podatkowego - nie można go znieść za pomocą utraty mocy obowiązującej ustawy podatkowej.

To zaś oznacza, że normy prawa traktatu wspólnotowego i akcesyjnego są skierowane nie bezpośrednio do obywateli (w zakresie stanowienia podatków) lecz do organów państwa polskiego, które na mocy tych traktatów zobowiązały się dostosować polskie prawo podatkowe do wymagań unijnych - tak należy rozumieć zasadę pierwszeństwo prawa wspólnotowego nad prawem krajowym.

Po trzecie, prawo wspólnotowe ma znaczenie w interpretacji prawa podatkowego nie zaś w tworzeniu czy uchylaniu.

Ordynacja podatkowa - co to za akt prawny?

[nikt nie wie, Dębowska się denerwuje - nie można dyskutować o tym czy blondynka ma 160 cm czy 170 cm, można co najwyżej o tym, czy bardziej się podoba nam o kształtach okrągłych czy smukłych. Drodzy koledzy - żarty się skończyły!!]

Ordynacja nie jest tego rodzaju kodyfikacją jaką jest np. KC czy KK. OP jako część ogólna prawa daninowego nie jest nadbudową, częścią ogólną w stosunku do ustaw podatkowych. Nie ma odpowiednika części ogólnej i szczególnej.

Ustawy podatkowe to te ustawy o których mowa w art. 217.

Natomiast OP zawiera ogólne przepisy zgodnie z art. 1 dotyczące zobowiązań podatkowych, informacji podatkowych, postępowania podatkowego, kontroli podatkowej i czynności sprawdzających oraz tajemnicy skarbowej.

Ten katalog nie jest zupełny. OP zawiera też regulacje dotyczącą zobowiązań zrównanych z zobowiązaniami podatkowymi lub traktowanych tak jak zobowiązania podatkowe. Np. zobowiązania osób trzecich czy następców prawnych.

OP nie jest poza wyjątkami podstawą nakładania jakiejkolwiek daniny w Polsce, ani samoistną podstawą powstania czy wygaśnięcia zobowiązania podatkowego.

Każda decyzja podatkowa o charakterze materialnoprawnym musi mieć za podstawę nie OP w pierwszym rzędzie, lecz przepisy materialnej ustawy podatkowej. Z tego względu mówimy że OP nie jest tego rodzajem kodyfikacji jak KC.

OP reguluje z punktu widzenia materialnych ustaw podatkowych te zaghadnienia, które są wspólne w sensie formalnym dla wszystkich ustaw podatkowych tak, że ich powtarzanie w poszczególnych ustrawach jest i zbędne, i niebezpieczne (bo prowadzi do rozbieżności).

OP spełnia też bardzo poważne funkcje w zakresie statuowania innych typów publicznych obowiązków ciążących na podmiotach prawa.

Pojęcie obowiązku podatkowego

Zgodnie z art. 4 OP to nieskonkretyzowana powinność wynikajaca z ustaw podatkowych przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach.

Obowiązek podatkowy zachodzi zatem zawsze, niezależnie od woli adresata, w przypadku każdorazowego zajścia zdarzenia prawnopodatkowego, takiego, które skutkuje z mocyh ustawy obowiązkiem świadczenia publicznoprawnego.

Cechy obowiązku podatkowego w Polsce to:

1). przymusowość - imperatywny charakter

2). jego treścią nie są zakazu zachowań lecz nakaz zachowania określonego

3). w postaci świadczenia pieniężnego

4). nakaz ten jest ustawowy, obiektywny i automatycznie wypływający z ustawy

Jednocześnie OP definiuje przez to pojęcie zdarzenia prawnopodatkowego czyli zajścia takiego zdarzenia, z którym ustawa łączy obowiązek świadczenia podatkowego.

Obowiązek podatkowy ma charakter zarówno abstrakcyjny (nazywany nieskonkretyzowanym), jak i konkretny. To oznacza, że ustawa podatkowa określa kategorię podmiotów w sposób generalny, zaś zdarzenia prawnopodatkowe w sposób abstrakcyjny, charakterystyczny dla aktu normatywnego - da się konsumować nieograniczoną ilość razy.

Jednocześnie jednak podmiot obowiązany może wejść w pole obowiązku podatkowego jeszcze przed skonkretyzowaniem należnego świadczenia pieniężnego.

Konkretyzacja - to konkretna kwota do zapłacenia w terminie określonym i określonemu organowi oraz w sposób okreslony przez ustawe.

Zgodnie z OP zajście zdarzenia podatkowego czyni już osobę taką podmiotem obowiązkiem prawnopodatkowych. Nabycie spadku po zmarłym, czy otrzymanie darowizny to zdarzenie prawnopodatkowe które powoduje iż osoba która uzyskała to przysporzenie oraz osoba darczyńcy staja się podmiotami różnorakich obowiazków (np. składania zeznań czy też deklaracji podatkowych).

Zdarzenie prawnopodatkowe to takie które może potencjalnie skutkować zapłatą określonej kwoty. Ktoś nabędzie mieszkanie o pow. mniejszej niż 70 m kw. to nie zapłaci żadnego podatku - ale wszedł w pole obowiązku podatkowego - powinien o tym poinformować organ podatkowy, ujawnić zdarzenie.

Jeśli jest podatnikiem VAT, wykaże podatek należny, niższy od naliczonego - to nawet ma prawo do zwrotu różnicy. Nie skutkuje to obowiązkiem zapłąty konkretnej kwoty podatku, ale wszedł w pole obowiązku podatkowego. Zdarzenie prawnopodatkowe skutkuje lub MOŻE skutkować powstaniem obowiązku zapłaty konkretnej kwoty podatku.

Normy prawa podatkowego określające ową powinność zapłaty podatku

Adresatem tej powinności są osoby które w ustawie podatkowej określane są jako podatnicy - podmiotu obowiązku podatkowego. Podatnik to ten, który na skutek zajścia zdarzenia podatkowego może być a następnie jest zobowiązany do zapłaty określongo świadczenia pieniężnego publicznoprawnego i przymusowego. Taką norme zawierają tylko materialne ustawy podatkowe. One zawieraja i zawierać mogą tylko takie obowiązki.

Popatrzmy na prawo wspólnotowe. Umowy traktaty prawa międzynarodowego o randze ponadustawowej nie mogą być w tym zakresie samowykonalne. To wynika nie tylko z art. 217 ale także i z faktu że gdyby taka umowa miała być samowykonalna, to musiałaby zawierać podmiot, przedmioti stawki podatkowe - wprowadzać obowiązek podatkowy.

Otóż takich umów nie ma. Zarówno umowy, jak i dyrektywy mówią jak ma być zbudowane, lub jak nie może być zbudowane wewnętrzne prawo podatkowe. Przy czym zarówno traktaty jak i dyrektywy mają na myśli cel i rezultat jaki za pomocą prawa krajowego może być lub nie powinien (zakaz) być osiągnięty.

Najlepszy przykład - art. 90 TWE który wprowadza zakaz dyskryminacji podatkowej.

Po pierwsze - mamy takie przepisy jak np. 80 ustawy o podatku akcyzowym - obowiązek zapłaty akcyzy od samochodów dotąd niezarejestrowanych po raz pierwszy na terytorium państwa polskiego (przepis już uchylony).

Jednym z fundamentów prawa unijnego - wolny przepływ kapitału. Z tego powodu zniesione zostały cła w obrocie wewnątrzwspólnotowym oraz wprowadzono zakaz opodatkowania dyskryminacyjnego. Przepis art. 80 uA to można powiedzieć, że wydaje się przepiem który zastępuje cło importowe - fakt przekroczenia granic państwa polskiego powoduje powstanie obowiązku podatkowego.

Podatek ten musiał być uiszczony jako warunek rejestracji, zgromadzono ok. 1,5 mld zł. Przepis ten był już przedmiotem orzekania WSA i ujawniły się dwa nurty orzecznicze.

1). przepis ten jako sprzeczny z art. 90 TWE nie mógł wprowadzić obowiązku podatkowego na terytorium państwa polskiego, a jeśli wprowadził, to w sposób niezgodny z TWE, który ma pierwszeństwo

Z tytułu zapłaconego więc świadczenia należy się zwrot nadpłaty podatkowej - nie powstało bowiem zobowiązanie podatkowe.

2). Przepis obowiązywał i wywierał skutki prawne, sąd zaś nie może odmówić stosowania ustawy podatkowej, przepis jest zgodny z konstytucją i jako taki obowiązywał i związany z tym obowiązek podatkowy powstał, a sądy nie są władne do rozstrzygania tego rodzaju sporów.

Wreszcie wystąpił jeden z SA z pytaniem prawnym do ETS, czy przepis ten jest zgodny z art. 90 i innymi TWE, zaś inny sąd - do TK z pytaniem, czy przepis art. 80 jest zgodny z TWE.

Przepis ustawy mówi kiedy i w jakiej wysokości należy się podatek. Przepis TWE - mówi kiedy ustawodawca nie powinien wprowadzać podatku, albo wprowadzony podatek zmienić, aby rezultat był taki, iżby nie było dyskryminacji podatkowej.

Ten przepis zawiera nakaz, a ten drugi zakaz. Pierwszy do podatników skierowany, a drugi do Państwa. Pierwszy - bezwzględny i wyraziście określony, drugi - kierunkowy i ocenny.

Pytanie: jakiego elementu suwerenności dotyczy art. 90 TWE? Suwerenności podatkowej - tak, ten art. nas wiąże. Jeśli więc wiąże to w jaki sposób, skoro te dwie normy są z innej bajki.

Art. 90 TWE wiąże oczywiście państwo polskie i ogranicza jego suwerenność podatkową, nakładając na organy państwa obowiązek, by wprowadzane przez te organy przepisy prawa podatkowego krajowego nie doprowadzały w rezultacie do dyskryminacji towarów wprowadzanych na obszar państwa polskiego z obszaru innych państw-członków WE.

A więc jednak jest to ograniczenie. Jaki ma charakter, bezpośredni czy pośredni? Pośredni oczywiście

[odpowiedział Tomik i przyjął

gratulacje od co ładniejszych dziewczyn;-) Dębowska: bo dziewczyny z prawa mają opinię najładniejszych, konkurując tylko z dziewczynami z ASP, tak przynajmniej było za moich czasów;-))]

-----

Budżet JST

uFP określa budowę uchwały budżetowej w art. 184.

Zasady wykonywania budżetu

Wykonywanie budżetu JST należy zgodnie z ustawami samorządowymi do organów wykonawczych. Zarząd JST zgodnie z art. 187 sprawują ogólny nadzór nad realizacją dochodów i wydatków oraz przychodów i rozchodów zawartych w uchwale budżetowej.

Jednocześnie organy wykonawcze nie są jedynie technicznymi wykonawcami, kasjerami, ale mają uprawnienia do kreatywnego wykonywania tej uchwały.

Po pierwsze - na podstawie upoważnienia zawartego w uchwale budżetowej mogą oni dokonywać zmian w budżecie na zasadach określonych w art. 188: zmian w planie wydatków oraz do przekazywania uprawnień do tzw. przeniesień planowanych wydatków.

Dysponują także rezerwą budżetową: celową i ogólną.

Charakter tego rodzaju uprawnień, zwłaszcza że w większości gmin i miast burmistrz znajduje się w politycznej opozycji do organu stanowiącego.

W polskim prawie charakter prany wykonywania budżetu nie jest do końca określony. Wykonywanie budżetu może być rozumine w sensie techniczno-kasowym: wszystkie planowane dochody powinny być pobierane, a wydatki dokonywane - ale do takich funkcji nie potrzeba prezydenta, wystarczy`l byt dobry główny księgowy budżetu.

Organy wykonawcze muszą mieć uprawnienia do kreatywnego wykonywania budżetu - takiego, które w granicach upoważnień pozwala im również w jakimś zakresie prowadzić samodzielnie gospodarkę finansową.

Muszę mieć zakres kompetencji wykonawczych któâe dają im prawo wyboru określonego zachowania. Muszą w jakiś sposób określać w świetle własnych decyzji politycznych sposób wykonania uchwały budżetowej.

Przykładem: upoważnienie zarządu do zaciągania przez Radę kredytów i pożyczek oraz emisji papieróŕ wartościowycj na pokrycie deficytu budżetowego występującego w trakcie roku - na bieżące potrzeby. Prezydent sam rozważa czy pokryć deficyt bieżący emisją obligacji - podejmje sam decyzję polityczną.

Granice - to co wynika z upoważnienia i brzmienia uchwały budżetowej.

Decyzja polityczna o sfinansowaniu deficytu planowanego - należy zawsze do organu stanowiącego i powinna być zawarta w uchwale budżetowej.

Jednym z kreatywnych sposóbów wykonywania budżetu jest oczywiści dysponowanie rezerwą budżetową. Możnosć dysponowania taką rezerwą oznacza możność opdejmowania decyzji polityczych przesuniętych w czasie w stosunku do uchwały budzętowej na finansowanie pewnych dodatkowych zadań, które uprzednio przy prawidłowym planowiu nie dały się przewidzieć - na zadania i wydatki nieprzewidziane i nie dające się przwidzieć w trakcie planowania.

Regionalne Izby Obrachunkowe

[dzwoni telefon; Halo? Tak, dobrze ale ja mam wykład teraz, przepraszam]

RIO powstały ustawą z 7 X 1992. Powołanie takiego organu kontroli i nadzoru nad JST było wynikiem bardzo poważnych sporów w doktrynie co do koncepcji, dopuszczalności nadzoru nad prowadzeniem gospodarki finansowej przez samorząd terytorialny.

W okresie międzywojennym istniał zarówno nadzór czynnika rządowego (starosty, wojewody), związany nawet z zatwierdzaniem uchwał budżetowych oraz kontrola i rewizja organów wyłonionych przez samorządy.

Po odzyskaniu niepodległości, przywróceniu samorządu w 1990 roku nie chciano już powracać do tych koncepcji i zarysowały się 2 dogi wyjścia

1) - uczynienie z NIK instytucji nadzoru budżetowego, niezależnego, o charakterze zbliżonym do sądownictwa finansowego, która to izba obrachunkowa stosowała by jednolite kryteria oceny gospodatki budżetowej zarówno na poziomie centralnym jak i poszczególnych samorządów

2) - koncepcja nadzoru zbliżonego do administracji rządowej

Wtedy pojawiały się poważne problemy ustrojowe - to by oznaczało że władza wykonawcza, RM, uzyskałą by prawo badania gospodarki finansowej samorządu. Były jeszcze inne koncepcje - powołanie organu o charakterze mieszanym, zaś z gwarancjami podobnymi do organów włądzy sądowniczej - quasi-sądu finansowego.

Zwyciężyła druga koncepcja - uczynienie z RIO szczególnych organów administracji państwowej. Wyraża się to w tym, iż zgodnie art. 2 RIO podlegają nadzorowi właściwego ministra (obecnie MSWiA). W razie naruszania prawa przez RIO prezes RM jest władny rozwiązać kolegium RIO.

Zasady powoływania RIO - w skład kolegium wchodzą prezes, przewodniczący i członkowi, których powołuje prezes RM przy czym połowę składy stanowią członkowie wyłonieni przez organy stanowiące JST. Reszta - przez czynnik rządowy.

Ten udział przedstawicieli ma bardzo ograniczony charakter, ponieważ RIO jest jednostką budżetową utrzymywaną z budżetu państwa. Również prezesa powołuje i odwołuje prezes RM. To powoduje, że czynnik rządowy ma zdecydowaną przewagę w składzie kolegium Izby.

Członkom kolegium przysługuje ochrona prawna przysługująca funkcjonariuszom publicznym - a więc w zakresie orzekania możemy powiedzieć, że w żadnej mierze członkowie kolegium nie korzystają z niezawisłości, jaka przysługiwałaby sędziom.

Niemniej jednak należy przyjąć że w żadnej mierze nie mogą się kierować przy orzekaniu wydanym poleceniem służbowym, lecz podlegają tylko ustawom i badają wg kryterium legalności prowadzenie tej gospodarki finansowej. Uchwały kolegium zapadają większością głosów.

Oprócz kolegium występują także inspektorzy kontroli.

Nadzór nad prowadzeniem gospodarki finansowej, zwłaszcza budżetowej, jest z punktu widzenia prawnego funkcją odrębną zarówno od klasycznych funkcji orzecznicczych organów administracji, jak i funkcji wykonywanych przez władzę sądowniczą.

Dlatego, że powstaje pytanie o pojęcie kryterium legalności, zgodności z prawme prowadzenia gospodarki finansowej. Samorząd prowadzi samodzielnie tę gospodarkę i samodzielność ta podlega ochronie.

Pytanoe: czy sprawowanie nadzoru nie oznacza przejmowanie władzy politycznej organów stanowiących JST? Ten spór już w Międzywojniu (zatwierdzanie przez starostę).

Kryterium legalności polega na:

- zbadaniu, czy tryb uchwalania, wykonywania był zgodny z prawem (określonym w uFP, ustawach samorządowych i zgodnych z uchwałą budżetową jeśli chodzi o zarząd wykonujący tę uchwałę)

Czy jest to ocena co do celowości? Kryterium legalne nie polega na zastępowaniu uprawnień politycznych czy to organów stanowiących czy wykonawczych. Jeśli działały one w granicach prawa, to miały prawo korzystać z kompetencji, konsumować je.

Jest inna sprawa - kryterium legalności prowadzenia gospodarki finasowej polega też na zbadaniu czy projekt uchwały budzetowej zawierał zgodny z wymaganiami zgodne z wymahaniami z uFP elementy - czy zaplanowane wszystkie dochody, z zachowaniem najwyższej staranności, podobnie jeśli chodzi o wszystkie wydatkim, które wynikaja z obligatoryjnych zadań włąsnych ciążacych na samorządzie.

Akt budżetowyhc musi spełniać tez materialne wymagania - odpowiadać jedności kasowej, podstawowemu charakterowi tego budżetu, zasadzie prawidłoweo planowania i uchwalania.

23.03.2006

Wykład kierownika zakładu zobowiązań podatkowych - prof. Dzwonkowskiego

Art. 3 OP - słowniczek ustawy

Założenia teoretyczne mówią, że ma służyć wyjaśnieniu pojęć, których znaczenie zostało już wcześniej wyjaśnione dla celów interpretacji prawa w drodze wykładni, albo są wieloznaczne i niejasne.

Takie założenia są prezentowane w publikacjach, np. prof. Brzeziński.

OP powinna jednak być wyrazem koncepcji normatywnej aktu prawnego i systemu prawa podatkowego. Słowniczek powinien tworzyć pojęcia w oparciu o które funkcjonuje OP. To więc nie tylko wyjaśnienie.

Są też inne pojęcia zdefiniowane poza słowniczkiem (np. płatnik, inkasent, zobowiązanie i obowiązek podatkowy).

Ustawy podatkowe i przepisy prawa podatkowego

Ich definicje są zbędne. Po co był podział na ustawy i przepisy? OP powstawała gdy kompetencje MF były mocno podważane, także poprzez OP, obierano mu kompetencje, który poprzednio był państwem w państwie, mógł dowolnie prawo podatkowe rozporządzeniami kształtować.

Tendencja - by regulacje podatkowe znalazły się w ustawie (art. 217 K).

MF wymyślił sobie podział na ustawy (należące do kompetencji parlamentu) i przepisy (a te mogły by należeć do kompetencji MF i tak się na początku działo).

Podatki

Nie tylko podatki (bo def. podatku w art. 6) ale też inne kategorie uznawane za podatki na mocy tej definicji.

Co się uznaje za podatki? Skandaliczny sposób regulacji. Samo pojecie podatku dopiero w art. 6 - a wcześniej w art. 3 mówi się co się również uważa za podatek.

Za podatek uznaje się także zaliczki, raty, opłaty oraz niepodatkowe należności budżetowe.

ale zaliczka jest zobowiązaniem podatkowym (zob. - reguła zachowania się, kiedy w decyzji podatkowej w sprawie zaliczki mówi się: "Pan Kowalki zapłaci zaliczki 20 tys. zł" - reguła zachowania - indywidualny akt finansowy - norma indywidualna nie może być utożsamiana z pojęciem podatku).

Zaliczki

Zobowiązania podatkowe mogą mieć charakter całościowy albo cząstkowy.

Raty i zaliczki to zobowiązania cząstkowe, które wynikają np. z deklaracji na zaliczkę, obowiązku wpłaty jeśli podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji i z decyzji.

Podatnicy niektórych podatków mają obowiązek składania deklaracji na zaliczki. W niektórych zobowiązaniach podatnik nie ma obowiązku złożenia deklaracji, ma obowiązek wpłaty - np. opłata skarbowa - uproszczenie wymiaru. Ponadto np. w akcyzie czy podatku od gier, czy od środkow transportowych.

Rata

Świadczenie podatkowe, którego kwota jest już ustalona jest z mocy samego prawa rozłożone na części, płatne w różnych terminach.

Chodzi tu nie o taką ratę w rozumieniu raty która została rozłożona na części przy dokonywaniu spłaty - to inna instytucja. To jest z mocy prawa część podatku, z góry znanego, do zapłacenia w określonym terminie - tak w podatkach rolnym, leśnym i od nieruchomości.

Raty są przewidywalne, bo zobiwązanie podatkowe znane na cały rok. Zaliczki nieprzewidywalne, bo one wynikają z obrotu, z dochodu w danym okresie rozliczeniowym - a więc ze zmiennych wielkości, wynikowych.

Opłata

Są to daniny publiczne, jeden z dochodów budżetowych, na rzecz funduszu celowego, różni się od podatku odpłatnością.

Podatki wpłacane do budżetu i przepadają.

Opłata świadczeniem wzajemnym, ekwiwalentnym.

Niepodatkowe należności budżetowe

Niezdefiniowane, nie ma katalogu. Ogólnie się tylko definiuje że to należności stanowiące dochód BP lub JST, wynikające ze stosunku publicznoprawnego.

Dwojaki stosowanie przepisów do niepodatkowych należności

- proceduralne

- ponadto - przysługują odsetki za zwłokę

Księgi podatkowe

zdefiniowane w słowniczku - bo księgi podatkowe to bardzo wiele różnych urządzeń księgowych - tylko niektóre z nich mają w nazwie termin księga i dlatego trzeba było zrównać wszystkie księgi i powiedzieć, że mówiąc o ksçęgach rozumie się rachunkowe, KPiR i inne....

Czemu sprowadzono księgi do wspólnego mianownika?

Księgi podlegają ocenie prawnej z punktu widzenia rzetelności i prawidłowości - art. 193 OP.

Księgi stanowią dowód w postępowaniu podatkowym pod warunkiem że są prawidłowe i rzetelne. A są jeśli są zgodne ze stanem faktycznym (rzetelność) i są prawidłowe - jeśli prowadzone zgodnie z zasadami prowadzenia ksiąg podatkowych.

Deklaracje podatkowe

Pkt 5 art. 3 definicją nie jest - zeznania, do których składania zobowiązani są...

Można rozumieć dwojako

1). jest to konwencja o treści:

Jeśli w przepisach OP używamy terminu deklaracja, to obejmujemy tym pojęciem nie tylko deklaracje lecz tylko zeznania, wykazy oraz informacje

W tym znaczeniu pojęcie deklaracja ma charakter zbiorczy.

2). użycie słowa deklaracja oznaczać może także zeznanie wykaz, albo informację.

Ten pierwszy sposób rozumienia ma sens legislacyjny. Drugi nie rozwiązuje żadnego problemu, bo mówi używajmy jednego terminu mimo tego że jest zróżnicowanie nazw deklaracji podatkowych.

Pytanie - w jakim sensie używane jest słowo deklaracja w OP?

Tych przepisów gdzie deklaracja bardzo wiele. Okazuje się po analizie ich że słowo deklaracja używane w obydwu tych sensach, dwojakie rozumienie deklaracji.

Dwa typy deklaracji

a). samowymiarowa

Jest aktem stosowania prawa (podmiotem jest podatnik!), z których wynika powinność zapłat, które są podstawą egzekucji, zabezpieczenia, hipoteki, rozróżnienia sposób przedawnienia, a nawet stanowią podstawę do wszczęcia postępowania w sprawie przeniesienia odpowiedzialności na osobę trzecią.

2). w 4 przypadkach - drugi typ deklaracji

- podatek rolny

- leśtny

- od nieruchomości pobieranym od osób fizycznych

Także w podatku od spadków i darowizn

Nie trzeba po jej złożeniu zapłacić podatku, ona każe zapłacić i zniej wynika termin zapłaty.Czeka się na decyzję, jak dawniej w Polsce.

Organ podatkowy przejmuje postwpowanie dowodowe.

To deklaracje drugiego typu. Deklaracje informacyjno-dowodowe.

Deklaracja ma 5 znaczeń w OP.

1). wszystkie typy oświadczeń podatkowych

2).każde z tych oswiaidczeń podatkowych z osobna

3). to także zeznania lub deklaracje, deklaracje samowymiarowe

4). informacje i wykazy - art. 21 §5

5). deklaracje w podatku rolnym leśny i od nieruchomości - też razem

Niekonsekwencja ustawodawcy podatkowego przechdozi ludzkie pojęcie.

Zwrot

Ustawodawca w akcie generalnym - używa pojęcia zwrotu w odniesieniu do zwrotu występującego w PTU ale tego nie mówi i mówi o formie zwrotu, a tymczasem zwrotu występuje jako pojęcieo istotnym znaczenie także w innych podatkach - w opłacie skarbowej, w PCC.

Kiedy i gdzie występuje pojęcie zwrotu?

wniosek o zwrotu nadpłąty - art. 74, 33, korekta zwrotu podatku, wygaśnięcie prawa do zwrotu nadpłaty. to inne zstosowania pojęcia niż to użyte w słowniczku (bo tam tylko odnosząca się do PTU)

Podmioto krajowy i zagraniczny

Definicje akurat jasne

Działąlność gospodarcza

Inna niż w rozumieniu u. o swobodzie DG. Przejaw autonomii prawa podatkowego, PP musi tworzyć czasem tożsame z innymi pojęciami pojęcia które coś innego oznczają.

DG musi być inaczej, podobnie jak leasing, bo konsekwencje prawne mają czysto podatkowy charakter, inne niż z użycia pojęcia DG na gruncie ustawy o swobodzie DG.

Mimo że mamy jeden system prawa!

Ceny transakcyjne

Wyższa szkoła jazdy.

Instytucja przerzucania dochodów. Powołał Pan H. 3 przedsiębiorstwa.

30.03.2006

Pojęcie podatku w relacji do zaliczki na podatek, rat podatku i pojęcia płatności

Zaliczka

Pojęcie wywodzi się z systemu prawa prywatnego, dotyczy świadczenia płaconego na poczet jakiejś należności.

Początkowo traktowana była jako świadczenie którego obligatoryjność i wysokość nie są uregulowane przez prawo. Zaliczki traktowano jako dobrowolne, kredytowanie Państwa lub samorządu terytorialnego.

W USA często występuje.

Z tego pojęcia zaliczki zostały 2 elementy konstytuujące pojęcie

1). zaliczka nie jest samoistnym zobowiązaniem

Płacona na poczet innego świadczenia i tamto świadczenie traktowane jest conajmniej już jako uiszczone w części.

2). jest świadczeniem poprzedzającym rozliczenie lub powodujące wygaśnięcie całkowite zobowiązania

Te cechy zaliczki przeszły do pojęcia zaliczki w prawie podatkowym.

Zaliczka zaczęła się najpierw przekształcać w obligatoryjne świadczenie a następnie (tak jak po 1998) w ukształtowane w pełni zobowiązanie podatkowe, inne niż to o którym mowa w art. 5 OP.

Zaliczka stała się odrębnym zobowiązaniem podatkowym.

Zaliczka jest podatkiem, świadczeniem obligatoryjnym, publicznopra2wnym, którego zapłata powinna skutkować wygaśnięciem zobowiązania zaliczkowego.

Co powoduje, iż zaliczki są szczególnym zobowiązaniem podatkowym?

Dwa skutki uiszczenia

1). wygaśnięcie zobowiązania zaliczkowego

Zobowiązanie zaliczkowe nie rzutuje na wysokość zobowiązania ostatecznego, którą musi podatnik czy płatnik sam obliczyć, lecz rzutuje na sposób wygaśnięcia tego zobowiązania ostatecznego.

Zapłacone zobowiązanie zaliczkowe pomniejsza kwotę zapłaty zobowiązania ostatecznego.

Zobowiązanie zaliczkowe traci cechy odrębności z chwilą upływu okresu zamykajacego ostatecznie okres rozliczeniowo-podatkowy. Zaliczka winna być uiszczona przed ostatecznym rozliczeniem zobowiazania podatkowego. Skoro minął termin, to pytanie na co jeszcze płącić tę zaliczkę?

Czy zaliczka z końcem okresu rozliczeniowego, traci w całości lub w części swój odrębny charakter.

Traci ale czy w całości czy w części?

Art. 51 i 53a - w nich odpowiedź

Art. 53a co mówi?

Po upływie terminu płatności czy też kształtowania się ostatecznego zobowiązania określa się wysokość niezapłaconych zobowiązań zaliczkowych. Oczywiście biegną od nich odsetki jak od zaległości podatkowych.

Odsetki te biegną od terminu a którym powinno zostać uiszczone zobowiązanie zaliczkowe do dnia ustawowego lub inaczej określonego płatności ostatecznego zobowiązania podatkowego.

Konstrukcja materialnoprawna zaliczek

Zobowiązania zaliczkowe znajdują podstawę w tej samej materialnej ustawie podatkowej co zobowiązania ostateczne. Zaliczka nie istnieje w ogóle a jest zaliczką na określony podatek.

Zaliczka musi być związana z podmiotem, przedmiotem i stawkami podatkowymi określonymi rzez ustawę dla zobowiązania ostatecznego. Zaliczka to modyfikacja podmiotu, przedmiotu i stawek. Jeśli zobowiązanie jest na poczet, to musi mieć cechy odpowiednie do zobowiązania ostatecznego.

W ust. o PIT ustawodawca przyjął taką koncepcję zaliczki na poczet PIT. Mówi, że ustala się przedmiot opodatkowania i podstawę na dzień płatności zaliczki i stosuje się do tego odpowiednio wynikającą z ustawy dla danego źródła przychodów stawkę podatkową.

Co jeśli stawka progresywna?

Zaliczki zbudowane narastająco - w każdym następnym okresie płatności zaliczkowej ustala się podstawę opodatkowania i stosuje odpowiednią skalę, od początku roku narastająco, a jednocześnie odejmuje się już tę część zobowiązania która została wcześniej obliczona i odprowadzona.

Czemu taka konstrukcja?

Należy zapobiec sytuacji powstania sui generis nadpłaty podatkowej. Aby zobowiązania zaliczkowe w sumie zgadzały się z zobowiązaniem ostatecznym - aby podatnik nie kredytował Państwa.

Ustawodawca powinien więc dążyć do tego, aby tak konstruować zobowiązania zaliczkowe, aby ta sytuacja miała miejsce w jak najmniejszym zakresie.

Co jeszcze ciąży na ustawodawcy w świetle Konstytucji jeśli wprowadza już zobowiązania zaliczkowe?

Powinien uwzględniać takie czynniki które zmniejszają potencjalnie przyszłą kwotę zobowiązania ostatecznego, a są poznawalne przed początkiem roku podatkowego.

Charakter nadpłaty zaliczkowej?

Ustawodawca ma znaczną swobodę.

Zaliczka jest zobowiązaniem odrębnym, to powinna się cechować że przekształca się w nadpłatę (czy też może się przekształcać).

Nadpłacenie zaliczki podatkowej nie jest traktowane jak nadpłata podatkowa. Ta ujawnia się dopiero ostatecznie w okresie rocznym. Czy takie rozwiązanie jest prawidłowe? Jest dopuszczalne.

Inne rozwiązanie - kiedy nadpłacona zaliczka może być zaliczana na poczet następnej zaliczki - zmniejszenie płatności w następnym okresie zaliczkowym.

Ta czwarta cecha więc, to jest to że zobowiązanie zaliczkowe może się nei przekształcać w nadpłatę.

Rata podatkowa

To jedno zobowiązanie podatkowe które ma kilka następujących po sobie terminów płatności. Również można powiedzieć, że to 1 zobowiązanie płatne w kilku ratach (terminach).

Wiec tak czy tak (kiedyś było takie powiedzenie tak czy tak Zenon Nowak:-)))

Niezależnie od tego jak traktujemy te zobowiązania - ich wysokość musi być jednakowa. Podatek płatny w ratach - podział ustawowy płatności podatku.

W takim razie musi z ustawy wynikać kwota zobowiązania za caly okres podatkowy i przez to za poszczególne raty, bo wysokość rat jest następstwem podzielenia całej kwoty na części ułamkowe.

Trzeba dodać, że ustawodawca nie bardzo się może zdecydować. Czy to jedno czy kilka zobowiązań połączonych przez jedną kwotę podatku obliczana w stosunku do wszystkich rat - to nieuiszczenie raty w terminie skutkuje tak, jak nieuiszczenie podatku i o tym mówi słowniczek.

Co jeśli nie zapłaci raty? Zależyu czy traktujemy jako 1 zobowiązanie czy wiele.

Jeśli jedno - niech płąci na koniec roku + odsetki proporcjkonalnie do każdej raty.

Jeśli odrębnie - to każde musi zobowiązanie zapłącić.

Dębowska: pierwsze rozwiązanie

Płatnik

Ten podmiot, na którego ustawa podatkowa nakłada obowiązek obliczenia, pobrania i wpłacenia

Płatnik to pośrednik między podatnikiem na organem podatkowym. Płatnik nie jest organem podatkowym - ale to żadne odkrycie;-)), chociaż jednak...

Nie zastępuje ani organu ani podatnika. Ma własne funkcje i to publicznoprawne! Nie może się zrzec tych obowiązków ani ograniczyć.

Ten podmiot działa w imieniu i na rachunek państwa - tak jak organ władzy publicznej - zlecenie publicznoprawne.

Ale to nie płatnik! Działa w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, nie działa w zleceniu publicznoprawnym. Jego czynności odpłatne - ustawowo okreslone wynagrodzenie.

6.04.2006

Inkasent - ustanawiany z mocy przepisów prawa podatkowego lub uchwał organów stanowiących lub aktów organów wykonawczych JST do pobrania podatku i jego wpłacenia we właściwym terminie.

W przypadku płatnika i inkasenta mamy do czynienia z wpłatą cudzego podatku. Różnica między inkasentem a płatnikiem - inkasent ustanawiany w takich podatkach w których nie ma potrzeby obliczenia a tylko pobrania i wpłaty podatku.

Inkasent ma 2 tylko obowiązku - pobranie i wpłatę.

Obliczenie podatku jest najbardziej skomplikowanym i ryzykownym spośród obowiązków płatnika. Polega na właściwym ustaleniu stanu faktycznego i właściwej subsumpcji prawnej do tego stanu. Płatnik czyni do w stosunku do zobowiązania podatnika ale na swoją odpowiedzialność.

Płatnik ma nałożone ustawowo obowiązki, lecz działa w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność (a nie w imieniu pańśtwa).

Inaksent działa podobnie jak płatnik. Mówi o tym art. 30 OP - płatnik który nie wykonał obowiązków okreslonych w art. 8 odpowiada za podatek niepobrany albo pobrany ale niewpłacony. Podobnie inkasent odpowiada za podatek pobrany a nie wpłacony.

W takim razie można powiedzięć, że inkasent nie jest obowiązany do obliczenia podatku, dlatego włąściwe dla ustalenia obowiązków inkasentów są podatki o prostej konstrukcji prawnej i przejrzystnym sposobie obliczenia i zapłaty. Charakteryzują się prostym podatkowym stanem faktycznym.

Przykład - opłata targowa -z reguły właściciele targowisk lub zarządcy są zarazem obowiązani do pobrania opłaty targowej od osób które dokonują sprzedaży i do rozliczenia się z tytułu wpłaty tej opłaty.

Bardzo łatwo dokonać pobrania podatku i jego wpłaty, nie ma potrzeba obliczania, stawki są stałe.

Płatnik nie tylko nie jest organem i podatnikiem ale również nie działa w trybie zlecenia publicznoprawnego, więc jego rola pośrednika jest w gruncie rzeczy niepodobna do jakiejkolwiek innej instytucji prawa publicznego. Obowiązki płatnika mają charakter publicznoprawny a zakres odpowiedzialności nie różni się od odpowiedzialności samego podatnika za jego wywiązanie się z zobowiązań podatkowych.

Dlaczego są ustanawiane instytucje płatnika?

Potanienie funkcjonowania państwa.

Jak wpływa sytuacja płatnika na sytuację podatnika?

Takie usytuowanie płatnika czyni zeń podmiot o przeciwstawnych interesach w stosunku do podatnika. Należy pamiętać, że ponosi całkowitą odpowiedzialność osobistą i majątkową za podatek niepobrany albo pobrany i niewpłącony (w tej sytuacji - jasna i słusznościowo przesądzona, rodzi potencjalnie odpowiedzialność karnoskarbową - zawłaszczył mienie publiczne).

Należy podkreślić, że na tym tle szczególnie zdumiewające wydaje się to, że też płatnikowi można umorzyć jego zależność prawno - płatniczo - odpowiedzialnościową (heh). Nawet z tego tytułu że wziął i obracał cudzym mieniem.

Oczywiście z tego punktu widzenia płatnik jest bardziej zainteresowany pobraniem kwoty większej od należnej od podatnika niż mniejszej - za każde pobranie kwoty mniejszej niż należna odpowiada automatycznie z mocy prawa od dnia kiedy nie dokonał właściwej wpřłatyu i to w trybie publicznoprawnym.

Podczas gdy pobranie kwoty większej od podatnika niż kwita należna rodzi prawo podatnika do zwrócenia się do organu podatkowego z roszczeniem o nadpłatę, o rozliczenie, zwrot nadpłąty podatkowej, ew. podatnik może dochodzić roszczenia odszkodowawczego od płatnika za szkody jakei wyniknęły z pobrania kwoty większej przed sądem cywilnym.

Płatnicy w zakresie zawodów zaufania publicznego (notariusze) - objęci zwykle ubezpieczeniem. Płatnik nie jest zainteresowany w razie wątpliwości co do subsumpcji tym, by nie pobrać podatku zamiast pobrać go w kwocie większej niż należna.

W jaki sposób tego rodzaju restrykcyjne stanowisko płatnika jest łagodzone? W sposób niedoskonały i tylko częściowy

1). wraz z poborem podatku płatnikowi należy się wynagrodzenie

Za jego czynności prawno-płatnicze. Wynagrodzenie w wysokości większej niż należne jest z mocy prawa zaległością podatkową od dnia w której podatek w wysokości większej niż należna został pobrany co stwierdza decyzja podatkowa w sprawie nadpłaty dokonanej za pomocą płatnika.

2). względy konkurencyjne

Notariusz - w razie wątpliwości pobiera podatek od podatnika staje się mniej konkurencyjni niż inni notariusze - którzy uwzględniają interpretację bardziej korzystną dla podatnika.

To niegodziwa troszkę praktyka - przedmiotem konkurencji nie powinno być to, czy podatek się należy od podatnika czy też nie.

Można powiedzieć, że taki problem jest problemem dzikim, kulawym, pokazuje jaki zakres patologii jest dopuszczalny.

W toku pobrania przez inkasenta, a tym bardziej obliczenia i pobrania przez płatnika nie toczy się żadne postępowania podatkowe, podatnikowi nie przysługują prawa strony i inne takie.

Choć płatnik nie jest organem władzy publicznej, to jego skuteczność jest większa. Nie ma odwołania, środków dowodowych itd.

Kontrola prawidłowości obliczenia następuje "w normalnym" pierwszo-instancyjnym postępowaniu podatkowym.

Płatnik i podatnik w tańcu makabrycznym - muszą współpracować, ale mają przeciwstawne interesy.

System powstawania zobowiązań podatkowych

Właściwie ten system powstawania zobowiązań przez zobowiązania podatkowe mamy na myśli te z art. 5 ale też te zaliczkowe, które są ratami na podatek i traktowane jak podatek (to drugie znaczenie podatek). Podatek gotowy do zapłaty. Określona kwota, termin, osoba podatnika zobowiązana.

Mamy do czynienia z wielostopniowością procesu powstawania skonkretyzowanych obowiązków zapłaty podatku.

Wielostopniowość to też wieloetapowość, choć nie zawsze etapy są odległe w czasie, mogą sie nakładać.

Jakie to etapy i jakie mają cechy szczególne?

1). powstawanie obowiązku podatkowego

Sytuacja, kiedy jakiś podmiot wchodzi w pole obowiązku podatkowego. To oznacza, że czyta ustawę i mówi: należę do kategorii osób u których zaszło lub może zajść (potencjalnym zajściu zdarzenia podatkowego) zdarzenie prawnopodatkowe.

Np. nabywa rzecz ruchomą czy nieruchomą, w drodze spadku czy sprzedaży, albo prowadzi działalność gospodarczą, pozarolniczą, to oznacza, że w każdej chwili może osiągać przychód z tej działalności. Podjęcie DG powoduje że znajduje się w polu obowiązku podatkowego. Zdarzenie nie zaszło, ale po to podejmuje tę DG żeby liczyć się z tym że to zdarzenie zawsze może zajść.

Dwie istotne cechy:

Ze znalezieniem się w polu obowiązku podatkowego łączy się obowiązek ujawnienia takiego stanu. Ustawa może nałożyć na takiego "potencjalnego podatnika" już obowiązek składania zeznań, deklaracji, wystawiania faktur - wyprzedzająco. Wiążą się jeszcze z obowiązkiem podatkowym a nie ze zobowiązaniem (które jeszcze nie powstało i wcale nie wiadomo, czy powstanie).

Z czego wynika tak rozumiany obowiązek, to pierwsze stadium?

Z ustawy podatkowej (patrz: art. 217 K) - ona przesądza czy weszliśmy w pole obowiązku podatkowego.

Na tym poziomie jeszcze istnieje coś co można nazwać wyborem ustawy podatkowej, wyborem obowiązku podatkowego. To wybór jakiemu podatkowi podlegać.

W niektórych podatkach oraz w instytucjach ogólnych dano podatnikowi prawo wyboru jakim ustawom podatkowym chce podlegać.

Art. 10 §1 OP mówi o jednej tylko sytuacji - wprowadzenie zryczałtowanej formy opodatkowania nie pozbawia podatnika możliwości wyboru opodatkowania na zasadach ogólnych.

Wybór opcji reżimu prawnego - ustawodawca polski w przypadku pewnego rodzaju działalności, zajścia zdarzenia daje podatnikom możliwość wyboru pomiędzy różnymi "zasadami" (konstrukcjami) podatkowymi.

Musi być jakieś złożone wprost lub w sposób domniemany oświadczenie woli (ma cechy z kodeksu cywilnego). Musi być złożone uprzednio (przed zajściem tych zdarzeń lub powstaniem potencjalnym tych uprawdopodobnionych zdarzeń).

Po trzecie ma cechy nieodwracalne w zakresie dokonanego wyboru. Chyba więc wady oświadczeń woli nie będą miały znaczenia. Z prawem podatkowym się nie żartuje, raz dokonany wybór jest w zasadzie nieodwracalny.

To nie wybór "czy" ale "jak".

Inna cecha - celem wyboru nie jest z reguły zmniejszenie ciężaru podatkowego, ale np. uproszczenie, inne pobieranie zaliczek. Obie opcje są adekwatne - przynajmniej teoretycznie. Mają zmierzać do tego samego celu ale innymi drogami. Więc kiedyś nazywano je innymi formami opodatkowania (ogólne i szczególne).

Ryczałt podatkowy miał być tą szczególną formą.

Ten wybór nie może zakładać zmniejszenia ciężaru, ale to nie oznacza, że kwoty podatku wynikłe z zastosowania każdej z tej konstrukcji będą identyczne - tak nie jest i nigdy nie będzie. Wybór łączy korzyści ale z pewnym ryzykiem, że kwota podatku którą musimy zapłacić jednej z tych form będzie jednak wyższa niż ta która wynikała z zasad ogólnym i tak często bywa z ryczałtem.

NA marginesie: co to jest korzystność lub dogodność tego wyboru?

Korzystność - liczenie, że kwota podatku będzie niższa przy wyborze danej konstrukcji.

Dogodność - sposób uiszczania tego podatku i jego ujawnienia będzie tańszy i wygodniejszy, terminy lepsze, nie będzie trzeba się nagłowić przy obliczeniu zaliczek, to poszerzenie wolności.

Gdzie spotykamy się z takimi konstrukcjami?

Art. 10 OP - albo podlegam zasadom ogólnym albo zryczałtowana forma

Ryczałt - to taka konstrukcja której celem wyliczenie takiej samej kwoty podatkowej ale przy zastosowaniu stałych, przewidywalnych i uproszczonych metod kształtowania obowiązku podatkowego.

Zryczałtować - ująć w całości, przewidzieć z góry, nie sięgać do rzeczywistego przebiegu zdarzeń, uprościć.

Ryczałt może występować w podatkach, które mają skomplikowany podatkowy stan, żeby go ujawnić trzeba się bardzo napracować.

Wtedy ustawodawca mówi, że można wybrać ryczałt - uproszczoną formę.

Inna forma - gdy podstawa opodatkowania taka, że wymaga bardzo skomplikowanego ustalania stanu faktycznego. Np. w podatku dochodowym. Trzeba uwzględniać cały szereg pranie określonych czynników, które wymagają skomplikowanej subsumpcji prawnej (ustalenia stanu prawnego a nie tylko faktycznego).

Czasami mamy wybór niezwiązany z takimi konstrukcjami - który w gruncie rzeczy ma prowadzić do zmniejszenia ciężaru podatkowego. Np. pomiędzy odrębnym a łącznym opodatkowaniem małżonkó, którzy spełniają warunki dla łącznego opodatkowania.

Albo - rodzic samotnie wychowujący dziecko, osiągające dochody, może się wraz z nim opodatkować.

Skorzystanie z tej konstrukcji od razu zakłada zmniejszenie ciężaru. Tam gdzie progresja i niewspółmiernosć dochodóŕ jednego i drugiego małżonków - jeśli te dochody się kumuluje i podstawę określa przez podział przez dwa - kwota wychodzi znacznie niższa.

Celem takiej konstrukcji oczywiście jest zmniejszenie ciężaru, dlaczego nie jest więc tak, że wszyscy małżonkowie jeśli pozostają we wspólnocie to zawsze się mogą opodatkować łącznie? Po co ich zgodne oświadczenie woli - wniosku o opodatkowanie łączne. Bo wyrażają zgodę na ponoszenie odpowiedzialności za rzetelność zeznań. Nie chodzi o odpowiedzialność karną, ale skutkien nieprawdziwości zeznań jest powstanie zaległości i odpowiedzialności majątkowej i osobistej.

Na skutek tego zeznania z małżonków tworzy się wspólny podmiot i odpowiedzialności objęty wspólny majątek i oba majątki odrębne - wchodzą pod nóż odpowiedzialności podatkowej. To oświadczenie to zarazem świadome oświadczenie o współodpowiedzialności za całość ujawnionego podatku, nie tylko za zeznanie jednego podatnika (z wyjątkiem odpowiedzialności karnej).

Ten wybór - to wybór pewnej preferencji, ale ze świadomości ryzyka, pewnych rygorów które się z tym wiążą.

---

Przekazanie środków i pomniejszenie podatku

Ulgi - powodują zmniejszenie ciężaru podatkowego - czy to jest do końca prawda?

Tak, powodują zmniejszenie ciężaru na rzecz państwa lub JST ale nie powodują zmniejszenia wydatków na cele publiczne lub aprobowane społecznie, zwłąscza jeśli chodzi o organizacje pożytku publicznego.

Środki wychodzą z naszego mienia, następuje przysporzenie na rzecz innych podmiotów, naesze aktywa pomniejszone, należy też wykazać, że takie nakłądy zostały rzeczwysićie poniesione, że przekazaliśmy.

Zmniejsza się wysokość podatku, ale powinność świadczenia na cele publiczne pozostaje, zmniejsza się kwota podatku o to co ja na te drugie cele przekazałem - nie więcej niż 1%.

Ten wybór również zwiększa naszą sferę wolności. Tu wybór polega na tym, na jakie cele świadczyć 0 zmniejsza się sfera wyboru przez władze - to my sami decydujemy.

To bliskie szczególnym formom zarządzania bezpośredniego, demokracji bezpośredniej.

II stadium - powstawanie zobowiązań podatkowych, w tym zaliczkowych

Co się łączy z tym stadium?

Z tym stadium - stadium konkretyzacji, ukwotowienia, łączy się następny obowiązek - ujawnienia samego zobowiązania. Tam był obowiązek ujawnienia obowiązku (potencjalnej sytuacji) - tu już ujawnienia zobowiązania, w zeznaniu, deklaracji podatkowej musimy ujawnić albo w decyzji - kwotę podatku do zapłaty.

Ta kwota w tym stadium musi być poznawalna. Ile, komu, z jakiego podatku, w jakim terminie i w jaki sposób - to musi być skonkretyzowane.

Choć deklaracje i zeznania dotyczą i obowiązku i zobowiązania, ale to jest stadium I a potem II (odpowiednio).

III stadium - przed wykonalnością zobowiązania - prawo poboru zobowiązania

Nie wiadomo czemu u nas taka nazwa.

Każde zobowiązanie podatkowe jest konkretne. Polskie prawo podatkowe przyjmuje koncepcję samowykonalności zobowiązań podatkowych, jeśli są skonkretyzowane to już wiadomo że po upływie określonego terminu, z reguły pomiędzy powstaniem a wykonalnością - upływ czasu, z reguły nie mniejszy niż 14 dni.

Termin powstania i termin zapłaty czy wykonania, spełnienia świadczenia mogą być takie same, choć nie są tożsame.

U nas taka sytuacja (art. 22 OP) - kiedy powstałe zobowiązanie mimo to nie podlega poborowi - zaniechanie poboru albo zwolnienie płatnika z obowiązkiem pobrania podatku, zaliczki.

Ta konstrukcja jest sztuczna i niepotrzebna - zwolnienie z tego obowiązku powoduje wygaśnięcie. Jest to więc instytucja odstąpienia od realizacji zobowiązania. Niby powstało zobowiązanie, ale państwo nie żąda poboru - traktuje więc zobowiązanie jak niebyłe. Znika.

Jeśli odstępujemy od poboru podatku, to jakie skutki?

Nie ma pojęcia zobowiązań naturalnych - jak państwo rezygnuje z czegoś, to rezygnuje. Jeśli płatnik nie wiedział i pobrał i chce rozliczyć wynagrodzenie - to będzie ono zaległością płatniczą.

To nie tak, że jak państwo mówi że odstępuje to można sobie pobrać.

Ostatnie stadium - wykonanie, spełnienie świadczenia lub inne, efektywne lub nieefektywne formy wygaśnięcia zobowiązania

Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego następuje tylko w sposób i trybie przez prawo podatkowe przewidzianym. Wygaśnięcie ma charakter nieodwracalny, wywołuje też skutki niekiedy ostateczne, czasem tak dalece jak w przypadku przedawnienia, zę nie można orzekać, czy ktoś był podatnikiem i zalegał z podatkiem a ten podatek mu się przedawnił czy też w ogóle nie był podatnikiem.

Te stadia mogą być równoczesne, ale nie o to tu chodzi - tu chodzi tylko o pewien proces myślowy.

Polskie ogólne prawo podatkowe właściwie nie zna pojęć warunkowej konkretyzacji zobowiązania, czyli po spełnieniu pewnego warunku to zobowiązanie miało by się konkretyzować.

Nie zna też podziału w czasie na wstępne określenie kwoty podatku i ostateczne. Zaliczka nie jest wstępnym określeniem podatku, jest zobowiązaniem odrębnym choć nie samoistnym.

Fikcja jednej i jedynej kwoty podatku w Polsce. O to nie ma sporu z organami podatkowymi.

Dlatego nie ma określania wstępnego kwot podatku i rozliczania tego potem.

20.04.06

Powstanie zobowiązań podatkowych

Zobowiązania podatkowe dzielą się na te, dla których konieczna jest władcza ingerencja organu podatkowego i na te, dla których ta ingerencja jest niepotrzebna.

1). powstające z mocy prawa

2). powstające na mocy decyzji ustalającej

Powstające z mocy prawa

Czynności podatnika nazywane są samoobliczeniem lub samowymiarem. Podatnik obowiązany jest samodzielnie, we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność dokonać

a). rozeznania obowiązującego stanu prawnego

b). odtworzenia okoliczności zaszłych

c). odtworzenia ????? dokumentacyjnego

Rozeznanie stanu prawnego i subsumpcja do stanu faktycznego

I). Zasada, że nieznajomość prawa wywołuje ujemne skutki może wywoływać odpowiedzialność karnoskarbową w takim zakresie, w jakim ta nieznajomość prawa może wywołać nieujawnienie podatku lub ujawnienie w nieprawidłowej wysokości - kwocie niższej niż należnej.

Samo nieujawnieni a nie dopiero niezapłacenie jest źródłem odpowiedzialności karnoskarbowej.

II). Z art. 217 K wynika, że są granice skutków represyjnych nieznajomości czy złej interpretacji prawa podatkowego, jakie to granice?

Prawo nie może przenosić na podatnika w sposób nadmierny skutków niedostatecznej określoności prawa podatkowego lub ..????????????????????? zaznajomić się z nim i prawidłowo go zinterpretować.

Prawo podatkowe w procesie samoobliczenia może wymagać takiej znajomości prawa i umiejętności jego interpretacji, jaka jest właściwa dla poziomu świadomości prawnej danej grupy podatników

III). W tych granicach rozeznanie stanu prawnego musi być na takim poziomie jaki miałby organ podatkowy

Instytucje pomocnicze w rozeznaniu stanu prawnego

1). Art. 14 OP

Ustalenia faktyczne

Nie jest to proste - szereg obowiązków podatnika o skutek materialnoprawnych.

Podatnik musi odtworzyć stan faktyczny w sposób

- zupełny - ujawnienie sobie i organowi podatkowemu tych zdarzeń, które mają znaczenie podatkowe

- niezafałszowany

a). całkowity obraz - niepominięcie żadnego z wydarzeń istotnych znaczeniowo dla zobowiązania podatkowego

b). przedstawienie ich prawidłowych, wzajemnych relacji

Odtwarzanie stanu faktycznego ma bardzo sformalizowany charakter.

2). Art. 21 par. 3 i 2

W większości podatków obowiązek prowadzenia dokumentacji w sposób przewidziany w ustawie. Te urządzenia techniczne mają na celu stałe odtwarzanie przebiegu zdarzeń podatkowo istotnych lub okresowo. Ustne wyjaśnienia podatników odgrywają znacznie mniejszą rolę.

Księgi podatkowe i inne tego typu urządzenia objęte są domniemaniem ___________

Znaczenie tego domniemania:

Art. 275 i 193

Art. 193 par. 1 - zasadą domniemania prawdziwości ksiąg podatkowych prowadzonych w sposób

a). rzetelny

- tj. zupełny i niezafałszowany, zgodny z prawdą obiektywną

b). niewadliwy

- zgodny z regułami formalnymi

Kwoty podatków w nich wyrażone wówczas uznawane są za prawdziwe.

Co składa się na czynności dotyczące ustalenia stanu faktycznego?

Po pierwsze - ustalenie zupełne i niezafałszowane - jakie zasady tutaj rządzą?

Art. 199a OP - zasady ustalania stanu faktycznego zarówno przez podatnika jak i organ podatkowy

Jeśli chodzi o ustalenia faktów znaczących podatkowo, to są to zdarzenia faktyczne czy czynności prawne, z którymi ustawa wiąże powstanie lub możliwość powstania zobowiązania podatkowego (np. śmierć podatnika, nabycie spadku, osiąganie dochodów ze źródeł nieujawnionych)

Takimi faktami znaczącymi podatkowo może być również zawarcie czy wykonanie umowy sprzedaży, darowizny itd.

Są to okoliczności faktyczne w świetle prawa podatkowego (w prawie cywilnym to czynności prawne).

W prawie podatkowym jest istotne, czy takie zdarzenie zaszło czy nie.

Te ustalenia faktyczne mają charakter wyprzedzający - czy osoba która dokonała takich czynności będzie podatnikiem czy nie:

Ten przepis jest obroną przed obejściem prawa podatkowego - nie jest ważne, jak strony umowy ją zawarły, ale czy zaszło zdarzenie prawnopodatkowe.

Jak organ czy podatnik może tego dokonać? Jak badać - odwołanie do Art. 56 KC i do działań pozorujących zdarzenie prawnopodatkowe (nie jest to czysta jednak forma pozorności z KC).

Nie od badania zamiaru stron, ale od zaistnienia danego zdarzenia zależy ustalenie faktów i kwota podatku.

Podatnik odzwierciedlając stan faktyczny musi się liczyć z tym, że organ podatkowy ma zawsze prawo sprawdzić, czy to odzwierciedlenie jest zgodne z rzeczywistością.

Organ podatkowy nie może badać zamiaru stron czynności cywilnoprawnej, bo prawdziwość oświadczeń woli w przypadku sporu co do tego, poddana jest badaniom tylko sądów powszechnych.

Art. 199a par. 3 - organ podatkowy który kontroluje ustalenia faktyczne podatnika w razie tego rodzaju wątpliwości lub odmowy składania zeznań - niemożność ustalenia na drodze administracyjnej - zwraca Siudo sądu powszechnego o ustalenie stanu prawnego - jest to pytanie prejudycjalne a nie powództwo o ustalenie.

Sąd powszechny powinien zbadać zamiar stron i ustalić o jaka czynność chodziło. Jest to rodzaj pomocy prawnej, ustalenie treści stosunku prawnego. Po tym - rozstrzygnięcie sądy wiąże organ podatkowy.

W odtworzeniu przebiegu stanu faktycznego obowiązuje zasada najwyższej staranności, bo błąd nie zmniejsza odpowiedzialności ale istniejąc „protezy”, które pomagają podatnikom działającym w dobrej wierze, w odtworzeniu stanu faktycznego.

Jeśli chodzi o księgi podatkowe i inne podobne urządzenia, to błędy mniejszej wagi, opóźnienia czasowe, mogą być traktowane jako nienapuszające zasady zgodności z prawdą obiektywną - art. 19 par. 5

Są to tego rodzaju uchybienia, których skutkiem nie jest zmniejszenie kwoty zobowiązania podatkowego.

Przepisy wykonawcze do OP mówią też o błędach mniejszej wagi - są istotne, wpływają na wysokość kwoty podatkowej ale w bardzo małym stopniu (0,01 %)

Art. 21 par. 2 - mówi o domniemaniu prawdziwości kwoty wykazanej w deklaracji

Czym jest deklaracja?

Spór w doktrynie:

Jedni - że ma być oświadczeniem wiedzy o

- przebiegu ujawnionych zdarzeń faktycznych

- o istnieniu przepisów podatkowych, z których wynika zobowiązanie podatkowe

Czy jest to jednocześnie oświadczenie woli?

Tylko w niektórych przypadkach - oświadczenie woli dotyczące tylko opcji reżimu systemu podatkowego, jakiemu chcemy się poddać - składane równocześnie z deklaracją

Może to być oświadczenie małżonków czy rodzica wychowującego samotnie dziecko/

Wniosek podatnika o zastosowanie ryczałtowej formy opodatkowania czy o zastosowanie kwoty 19% PIT. Nie są to deklaracje sensu stricto.

Jeśli to uwzględnimy, to czy deklaracja jest czystym oświadczeniem wiedzy?

Zieliński (???) - tak

Zdaniem prof. Występują pewne elementy oświadczenia woli - wyboru zachowania się - wola występuje przy interpretacji przepisu podatkowego, gdy występują różne możliwości interpretacji i podatnik ma prawo wyboru pomiędzy równorzędnymi interpretacjami (ale w granicach zakreślonych przez prawo - prawo wyboru wykładni najkorzystniejszej dla siebie - tak w teorii, bo w praktyce - inaczej - od razu wzbudzi to podejrzenie organu podatkowego). Nie występuje natomiast przy ustalaniu stanu faktycznego.

Prawo podatnika do autokorekty deklaracji podatkowej - rozdział X OP

Korekta jest różnie rozważana - w zależności od tego kto jest inicjatorem i kto ma prawo.

Deklaracja jest aktem ustalenia stanu faktycznego, prawnego i aktem subsumpcji. Taki akt zatem ma właściwie znaczenie równorzędne z decyzją podatkową ustalającą inne zobowiązanie.

Jeśli tak, to podatnik musi mieć prawo dokonania korekty błędów i to w taki sposób, by nie łączyło się to z odpowiedzialnością karnoskarbową. Jeśli autokorekta, to z własnej inicjatywy

Część uważa że jest to przejaw czynnego zachowania (???) które związane jest z zauważeniem przez samego podatnika błędu.

Konieczność złożenia wraz z korektą pisemnego jej uzasadnienia.

Korekta zeznania

To autokorekta podatnika, płatnika, inkasenta

Ma charakter kwalifikowany - musi być uzasadniona pisemnie, ze wskazaniem przyczyny (błędu) korekty - to może być np. zastosowanie niekorzystnej dla siebie interpretacji przy obliczaniu zobowiązania podatkowego.

Korekta też jest objęta domniemaniem prawdziwości (art. 75).

Inne sposoby skorygowania deklaracji

Art. 274 i 274a - czynności sprawdzające

Organ może żądać wyjaśnień itd.

?

?

?

?

Korekta organu

Tu inicjatorem korekty jest organ

• organ może sam skorygować deklarację - jeśli zmiana nie przekracza 1000 zł zdaniem organu podatkowego - w przypadku mniejszej wagi - podatnik może jednak wnieść od tego sprzeciw w ciągu 14 dni

• może również wezwać składającego deklarację o jej skorygowanie i złożenia pisemnych wyjaśnień - jest to korekta pod nadzorem

Wniesienie sprzeciwu anuluje korektę.

Brak sprzeciwu - skutki prawne korekty dokonanej przez organ traktowane na równi z autokorektą podatnika.

Charakter prawny deklaracji

- przy zobowiązaniu powstającym z mocy prawa

- przy zobowiązaniu powstającym na mocy decyzji ustalającej

Ad. 1). Charakter prawny - na równi z decyzją ustalającą (??)

Są dowodem w postępowaniu - organ podatkowy może wszystkie fakty z zeznania jak i ustalić inny stan faktyczny. Zatem moc dowodowa tych deklaracji płatnika czy inkasenta mają znacznie słabszą moc.

27.04.06

Podatek wykazany w deklaracji podatkowej jest podatkiem do zapłaty, który może być egzekwowany. Deklarację uważa się za wykonaną osobiście przez podatnika (ma to znaczenie przy ustalaniu odpowiedzialności podatkowej i karno-skarbowej).

Deklaracja powinna traktować o tym, że wykazana kwota jest traktowana jak prawdziwa i to zarówno na korzyść jak i niekorzyść podatnika. Tereska: nigdy nie należy domniemywać odpowiedzialności karnej

Deklaracja ustalająca - nie ma mocy zrównanej z decyzją ustalającą ale jest ona w postępowaniu podatkowym dowodem. Nieprzyjęci danych z tej deklaracji wymaga uzasadnienia, np. ustalenie wysokości podatków od spadków i darowizn; jest to zbiór informacji o stanach faktycznych niezbędnych dla przyszłego ustalenia zobowiązań podatkowych. Nie korzystają one z domniemania prawdziwości..

Kwestia ustalenia podstawy opodatkowania

Podstawa opodatkowania - to skwantyfikowany przedmiot opodatkowania (Np. dochód - przyrost składników majątku po odliczeniu nakładów )

W nauce prawa rozróżnia się osoby, które utrzymują się z własnej pracy - uzyskujące dochody i pożytki praw majątkowych (np. z lokat) oraz osoby, które utrzymują się z dochodów z kapitału, z istniejącej masy majątkowej (tzw. rentierzy).

Podstawa opodatkowania jest zróżnicowana, jeżeli mamy prosty bądź złożony stan podatkowy faktyczny. Złożony - gdy istnieje szereg czynności, które wpływają na zwiększenie podstawy opodatkowania, ale szereg także tych, które wpływają na zmniejszenie tej podstawy. Ustalenie podstawy wymaga pewnych czynności faktycznych i ich subsumcji. Do tego służą podatkowe księgi przychodów i rozchodów. Mogą jednak występować takie sytuacje, kiedy podstawa opodatkowania jest niepoznawalna:

1. wiemy po skutkach, że wystąpił przedmiot opodatkowania, choć nie nastąpiło ujawnienie źródła podatku w ogóle; poznajemy to po wydatkach, jakie zostały poczynione w danym okresie; organ ma wówczas obowiązek wydać decyzję ustalającą wysokość dochodu

podstawa opodatkowania ustalana jest zastępczo wobec uznania, że istnieje przedmiot opodatkowania, ale jest ukryty; podatek wynosi wówczas 75% - to tak jakby sankcja dla podatnika (ale Tereska uważa, że to częściowo sankcja, częściowo funkcja kumulacyjna niepłacenia podatków)

2. znane jest źródło opodatkowania i przedmiot opodatkowania, ale nie ma podstawy opodatkowania - podstawa jest nierozpoznawalna, bo brak jest danych wynikających z jej treści w całości lub w części, art. 23

brak jest danych trwałych ale podstawa opodatkowania nie jest stanem trwałym

w miejsce prawdziwej podstawy wchodzi inna, uprawdopodobniona; organ dokonuje wyboru podstawy innej niż rzeczywista (ale nie może sobie jej sam oszacować)

art. 23 $2 - zasada powrotu do podstawy rzeczywistej

art.23 $ 3 metody, jakie powinien stosować organ, by określić szacunkową podstawę opodatkowania - zawsze warto powołać się na wszelkie inne dowody pozwalające określić podstawę opodatkowania, jeżeli mimo istnienia dowodów dojdzie do oszacowania, albo jeśli zastosowana metoda jest nieprawidłowa lub nieuzasadniona - należy ją zaskarżyć

Wygasanie zobowiązań podatkowych

Wygasanie następuje albo w sposób efektywny (zubożenie podatnika, płatnika lub inkasenta i wzbogacenie Skarbu Państwa), albo w sposób nieefektywny (zobowiązanie wygasa, lecz nie następuje przyrost majątku po stronie wierzyciela)

• Celem płacenia podatków jest efektywne wygasanie zobowiązań;

• formą podstawową jest zatem zapłata pieniężna, gotówkowa lub bezgotówkowa

• Inny sposób - zapłata podatku w formie pomocniczej - znakami skarbowymi, akcyzowymi i tzw. urzędowymi blankietami wekslowymi

Te sposoby stosuje się odpowiednio do wygasania zobowiązań płatników i inkasentów, którzy dokonują wpłaty (nie zapłaty)

Wpłata - zobowiązanie podatnika do ZAPŁATY jest pieniężne musi zostać spełnione; obowiązki płatnika i inkasenta nie mają charakteru świadczeń pieniężnych, są to zobowiązania do pewnych czynności - obliczenia, pobrania i wpłaty pewnych wartości

Obowiązek zapłaty w formie bezgotówkowej - podatnik prowadzi działalność gospodarczą lub obowiązany jest do prowadzenia ksiąg przychodów i rozchodów - wówczas za termin wygaśnięcia zobowiązania uważa się termin wpłynięcia środków pieniężnych na rachunek; za terminowość odpowiadają nie podatnicy, ale kasy, banki itd.

Jeżeli chodzi o płatników i inkasentów - wygaśnięcie zobowiązania następuje z dniem pobrania od podatnika, ale wygaśnięcie obowiązku podatnika i inkasenta to dzień dokonania wpłaty w prawidłowej wysokości (takiej, która nie powoduje powstania odpowiedzialności prawno - inkasenckiej czy prawno - płatniczej)

Wniosek:

Dzień pobrania - wygaśnięcie zobowiązania podatnika

Dzień wpłaty - wygaśniecie zobowiązania płatnika

Pomocnicze formy zapłaty:

• Znaki opłaty skarbowej (uregulowane w rozporządzeniu MF)

• Urzędowy blankiet wekslowy

Inne sposoby efektywnego wygasania zobowiązań

Prawo podatkowe nie zna przekształcenia zobowiązania w zobowiązanie naturalne. Z wygaśnięciem ustaje żądanie spełnienia świadczenia.

Wygaśnięcie ma charakter ostateczny i absolutny. Organ zawsze bada z urzędu, czy zobowiązanie nie wygasło, czy nie następuje przedawnienie.

Sposobem wygaśnięcia:

1. zaliczenie nadpłaty

2. lub zwrotu podatku od towarów i usług.

Potracenie i zaliczenie na poczet to 2 różne sposoby niepieniężnego sposobu spełnienia świadczenia. Występują wierzytelności wzajemne (musi istnieć identyczność podmiotów) - podatnik i Skarb Państw występują w podwójnej roli wierzyciela i dłużnika.

Dłużnik jest zobowiązany publicznoprawnie - to jest tego konstytucyjny obowiązek. Takie roszczenia państwa cieszą się wzmocnioną protekcją organów. Trzeba się liczyć z tym, że każenie niezapłacenie podatku wywoła odpowiedzialność całym majątkiem podatnika.

Wierzytelność S.P. łączy się z automatyzmem wyegzekwowania tej należności do pełnej jej wysokości.

O wygaśnięciu zobowiązania powinien decydować sam podatnik - może on zdecydować o zaliczeniu nadpłaty. W obydwu instytucjach, zaliczeniu i zwrocie, zobowiązanie wygasa na mocy ustawy. Organ zobowiązany jest zaliczyć nadpłatę na poczet istniejących zobowiązań podatkowych).

Potrącenie z urzędu przez organ nie jest już kompensatą cywilno-prawną.

……

………

…….

…….. (kwota netto)????

4.05.0

Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych c.d.

Katalog form wygasania zobowiązań podatnika - art.59$1

1. zapłata

2. pobranie podatku przez płatnika i inkasenta

3. potrącenie

4. zaliczenie nadpłaty lub zaliczenie zwrotu podatku

5. zaniechanie poboru

6. przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych

7. przejęcie własności nieruchomości lub prawa majątkowego w postępowaniu egzekucyjnym

8. umorzenie zaległości

9. przedawnienie

podobny katalog dot. zobowiązań podatkowych płatnika i inkasenta zawiera art.59$2:

1. wpłata

2. zaliczenie nadpłaty lub zaliczenie zwrotu podatku

3. umorzenie w przypadkach określonych w art. 67d$3

różnice między katalogami - termin zapłata / wpłata - to nie to samo!

Potrącenie i zaliczenie nadpłaty

Jest to sposób efektywnego wygasania zobowiązań podatkowych.

1. to wyjątek od zasady, że wierzytelności S.P. nie są potrącane z jego długami

2. to też wyjątek od zasady, że wierzytelności potrącane muszą mieć taki sam charakter - inny charakter ma należność podatnika i inny wierzytelność

Potrącenie podatkowe jest realizowane w trybie publicznoprawnym. Następuje zaspokojenie w całości lub w części należności gminy / S.P. Celem potrącenia jest efektywne wygaśnięcie zobowiązań podatkowych należnych S.P.

Organ jest zobowiązany dokonać potrąceń w stosunku do zobowiązań zaległych (nie bieżących); istnieje uzasadniony tytuł prawny do ingerencji w wolność podatnika.

Potrącenie z urzędu przypomina kompensatę w jeszcze mniejszym stopniu niż potrącenie na wniosek. Lista tytułów prawnych wierzytelności, które mogą być potrącane jest zamknięta i nie podlega interpretacji rozszerzającej. Są określone tytuły pr., które dają prawo do potrącenia określonemu organowi.

Art. 64$1

Przedmiotem potrącenia mogą być takie świadczenia pieniężne, do których jest zobowiązany S.P. - następstwa nieprawidłowego jego działania. Prawo do potrącenia przysługuje podatnikowi i nie jest przenoszalne na inne podmioty.

Art. 64$2

Potrącenie poza tytułami wymienionymi w $1 istnieje też dla tych, którzy korzystają z zamówień publicznych i nie mają zaległości podatkowych. Wierzytelności podatnika w stosunku do S.P. w kontraktach są rozróżniane, Tereska nie rozumie tego rozróżnienia, wyróżnienia tych podatników.

Jednostka budżetowa to S.P., S.P. to jednostka budżetowa. Nie istnieje pojęcie zaległości podatkowych wewnątrz S.P.

Art.64$7 ma charakter dyscyplinujący i może być podstawą odpowiedzialności kierownika jednostki. Kierownik jednostki budżetowej odpowiada za terminowość wykonania.

Wg Tereski ustawodawca powinien wprowadzić kary porządkowe.

Tryb, w jakim następuje potrącenie zaległości podatkowych:

- złożenie wniosku przez podatnika - jest przejawem jego woli - potrącenie następuje z dniem złożenia wniosku; analogia do kompensaty cywilno-prawnej

- potrącenie z urzędu następuje z dniem wydania postanowienia o potrąceniu, po powzięciu wiadomości, że istnieje zaległość podatkowa

Bieżące zobowiązanie:

Jest to przejaw woli, który może budzić konstytucyjne wątpliwości. Podatnik do dnia terminu płatności ma wybór.

Postanowienie wydane jest w ramach czynności sprawdzających. Skutkuje z dniem jego wydania, a raczej doręczenia. Wg Tereski: przez wydanie postanowienia należy rozumieć wydanie skutecznej decyzji, skutecznego doręczenia.

Odmowa uwzględnienia wniosku o potrącenie następuje w drodze decyzji. Pojęcie wzajemności świadczeń, bezsporności i ich wymagalności jest bardzo dyskusyjne i utrudnione. Rozumienie tych pojęć opiera się na rozumieniu prawa cywilnego. To może być przyczyną odmowy uwzględnienia wniosku podatnika.

Bieżące zobowiązanie - to takie, które powstało, ale nie jest jeszcze wymagalne

Zobowiązanie ustalone w drodze decyzji musi powstać co najmniej 2 tygodnie przez wydaniem decyzji i stać się zaległością podatkowa.

Czy mogą zatem istnieć przyszłe zobowiązania podatkowe? Czy zaliczenie jest „otwartym kredytowaniem S.P.?” Czy zachowuje cechy potrącenia?

- zobowiązanie podatkowe to zobowiązanie pieniężne, skonkretyzowane kwotowo

- dlatego wg Tereski nie ma przyszłych zobowiązań podatkowych - bo nie są znane z góry ich wysokości

Nadpłata podatkowa

Nadpłata podatkowa ulega zaliczeniu na poczet należności.

Stosunek państwa do pojawienia się nienależnego świadczenia podatkowego - czyli do nadpłaty:

Mówiąc o takim pojęciu nie daje się go jasno zdefiniować. Prawo podatkowe nie zna świadczenia nienależnego; prawo podatkowe zna świadczenia spełnione bez tytułu prawnego. W samym pojęciu „nienależne świadczenie podatkowe” istnieje sprzeczność - bo labo coś jest albo nie jest świadczeniem podatkowym. Obowiązek podatkowy jest obiektywny - dlatego istnienie świadczenia nienależnego jest całkowicie zobiektywizowane i istnieje z mocy samej ustawy. Jest przeciwieństwem obowiązku podatkowego, który nie zaistniał. Czy to kwestia prawa podatkowego? Generalnie nie. Nie zajmuje się ono następstwami prawnymi …………… obowiązku podatkowego (co do zasady).Wymagałoby to realizacji prawa cywilnego - bezpodstawnego wzbogacenia S.P. z tytułu nienależnego świadczenia - jeden podmiot bogaci się kosztem drugiego. Rodowód i natura tego stosunku (prywatno-prawnego) nie do końca takie są.

Są modyfikacje wynikające z Konstytucji i prawa podatkowego. Obowiązek podatkowy nie może być interpretowany ani stosowany w sposób rozszerzający. Świadczenie przekraczające obowiązek podatkowy - wymaga bezwzględnej reakcji - zwrotu tego świadczenia.

Wszystko co przekracza obowiązek podatkowy staje się nienależnym świadczeniem - powstaje automatyczny obowiązek zwrotu - zobiektywizowane i automatyczne określenie podatku nienależnego.

Konstytucyjne przyczyny, by uznać, że świadczenie było spełnione, uiszczone tak jak podatek, choć podatkiem nie jest i stać się nim nie mogło; by określać je jako podatkowe:

1. spełnienie świadczenia (jako podatku) nastąpiło bez woli podatnika - podatek był ustalony i określony w decyzji podatkowej. Jak nazwać świadczenie określone jako podatek?

Zgodnie z przepisami OP decyzja pierwszoinstancyjna podlega wykonaniu, wstrzymanie wykonania decyzji nie powoduje ustania biegu odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych. Każda kwota określona w tego rodzaju decyzji jest traktowana jak podatek, choć nie ma podstawy prawnej - może być wzruszona. Do czasu wzruszenia - traktowana jest jako ukształtowanie obowiązku prawnego.

Gdyby nie było to traktowane jako nadpłata podatkowa, to byłoby to niezgodne z konstytucją. Tereska: to jest „jak podatek” ; A. Szymczak (asystentka Tereski): to jest podatkiem, dopóki II instancja czyli sąd administracyjny tego nie wzruszy.

2. mówi się „uiszczenie nienależnego podatku” - uiszczenie świadczenia jako podatku

1. błąd rachunkowy - to sytuacja, gdy dochodzi do nadpłacenia podatku na skutek błędnych czynności rachunkowych; zwrot powinien nastąpić z urzędu; konstytucja wymaga, by organ z urzędu ze starannością badał i zwracał nadpłatę z tytułu błędu rachunkowego.

2. Może dojść do nadpłaty na skutek pierwotnego nieujawnieni okoliczności faktycznych dających możliwość zmniejszenia zobowiązania podatkowego; ten stan wskazuje się w deklaracji korygującej, jak długo nie przedawni się obowiązek podatkowy

1. Z obawy przed skutkami nieprawidłowej interpretacji przepisów prawa podatkowego osoba dokonuje interpretacji mniej korzystnej dla siebie. W razie wątpliwości prawnych podatnik działa na własną niekorzyść. Następuje korekta stanowiska wewnętrznego podatnika - wystąpienie o zwrot nadpłaty.

Świadczenie nienależne - spełnione w błędnym przekonaniu, że jest potrzebne; może być następstwem decyzji organu podatkowego albo niepewności; spełnione jest w celu wykonania ustawowo określonego obowiązku podatkowego.

Bezwzględny i bezwarunkowy zwrot takiego podatku następuje bez postępowania przed sądem.

Dlatego O.P. o tym, który spełnił takie świadczenie mówi podatnik, choć w istocie nim nie był.

Istnieją jeszcze inne świadczenia nazywane nienależnymi. Jednym z nich jest nadpłata zaliczkowa - gdy wysokość zobowiązań zaliczkowych jest wyższa od ostatecznej wysokości zobowiązania podatkowego.

Inny przykład - art.74 w zw. z art.240 O.P. - nadpłata powstała wskutek orzeczenia TK. To instytucja szczególna. Ustawodawca stworzył instytucję będącą następstwem orzeczenia TK, stwierdzającego niezgodność prawa podatkowego z Konstytucją. Przepis taki uchylany jest na przyszłość - nie można na jego podstawie ustalać i określać zobowiązań podatkowych.

Skutki retrospektywnych orzeczeń TK (albo gdy zobowiązania powstały po wejściu w życie orzeczenia, albo gdy powstały przed wejściem w życie orzeczenia ale jeszcze nie wyegzekwowane):

- podatek pobrany na podstawie niekonstytucyjnego przepisu prawa staje się podatkiem nienależnym

- orzeczenia TK działają pro futuro

Czy stwierdzenie niekonstytucyjności przepisu może być względem władzy bezkarne?

- nadpłata podatku spełnia rolę rekompensaty publiczno - prawnej za bezprawie normodawcze w sprawach podatkowych.

Zwrot podatku a nadpłata

Ustawodawca mówi o zwrocie podatku zwrocie nadpłaty - to nie są tożsame pojęcia!

Istnienie nadpłaty powoduje obowiązek zwrotu świadczenia (było traktowane jako podatek ale nim nie było). Zwrot podatku natomiast - to sytuacja, gdy świadczenie było podatkiem i było uiszczone jako podatek.

Zwrot podatkowy w przypadku podatku od towarów i usług:

2 elementy konstrukcyjne zwrotu podatku - podatek należnego podatek naliczonego; jeśli jeden przewyższa drugi - należy się zwrot różnicy.

11.05.06

Prowadzi dr Bogucka

Nieefektywne sposoby wygaśnięcia zobowiązań - art. 59

1). Zaniechanie poboru podatku

2). Przedawnienie zobowiązania podatkowego

3). Umorzenie zaległości podatkowej

18.05.06

Dalej Bogucka;-)

Zabezpieczenie zobowiązań

Ma chronić przyszłe interesy wierzyciela i ma zapewnić wykonanie obowiązku, jest to postępowanie pomocnicze względem postępowania egzekucyjnego.

1). Art. 33 - zabezpieczenie przedwymiarowe

2). Hipoteka

3). Zastaw

25.05.0

Informacje podatkowe

Czy to te dotyczące ujawnienia obowiązku podatkowego lub potencjalnego - albo jesteśmy zobowiązani do zapłacenia albo możemy być?

Polskie przepisy - znacznie szersze i mniej precyzyjne.

Pojęcie i.p. nie dotyczy tylko zdarzeń podatkowytch podatnika lub potencjalnego podatnika. Zatem - zakres obowiązku ujawniania danych jest szerszy i podmiotowo, i przedmiotowo niż obowiązki prowadzenia urządzeń rachunkowo-księgowych mających ujawnić nasze zobowiązania.

Art. 82 §1 - osoby prawne, j.o. Oraz os. Fiz. Prow. DG są obowiązane do..............

Na pisemne żądanie organu jesteśmy obowiązani ujawnić informacje nie tylko dotyczące nas jako podmiotów gospodarczych ale też naszych konstrahentóŕ jeśli chodzi o umowy cprawne oraz wynikaďące ze stosunków prawa pracy.

Ale w takim rzei informacje podatkowe na pisemne żądanie organu podastkowego dotyczą włąściwie tajemnicy handlowej - dotyczą nie tylko danych związych z naszą DG ale i DG kontrahenta.

Zakres uchylania tajemnicy handlowej w prawie podatkowym jest bardzo szeroki. Problem ujawniony w orzecznictwie TK przy okazji zgodnośći z K ustawy o abolicji podatkowej (nie weszła w życie). W tej ustawie wskazywano, iż konieczność sięgnięcia do abolicji w stos. do podmiotów szarej strefy - art. 82 - informaqcje podatkowe - pozwalają organóŕ na dalekie zbieranie informacji, dodatkowe instrumenty niepotrzebne. (???)

Każde ze znaczących zdarzeń podtkowo gospodarczych - na żądanie organu może i powinno zostać ujawnione.

Inaczej: każdy z nas który wchodzi w stosunkki cprawne skutkujące obciążeniami - może być wezwany do ujawnienia okoliczności, co skutkuje następnie możliwością wszczećie postęřowania podatkowego - gdyby się okazało, że nasz kontrahent nie zgłosił obowiązku podatkowego.

Zwraca się uwagę, że tego rodzaju informacje zwłaszcza, że mamy do czynienia z automatyzmem ujawniania obowiązku przez podatników w gruncie rzeczy powodują, że organy skarbowe pełnią inną rolę aktywistyczną niż inne organy adm publicznej.

Te organy swoją rolę powinni wykazywać przez to, że żądają i zbierają informajce po to, by zapobiec nieujawnianiu obowiązku podatkowego.

Artt. 82 nie nakłada poza merytorycznmi granicami - żadnych ograniczeń w tym względzie, czyniąc te organy uprawnionymi do żądania.

Art. 82a §1 - te same podmioty obowiązane są do gromadzenia, sporządzania i przekazywania przez wezwania informacji o wynagrodzeniach.....

Nierezydenci - podmioty zagraniczne

Art. 192 - ujawnienie danych objętych tajemnicą bankową

Bank obowiązany do sporządzenia i przekazania informacji...

Ten przepis jest uzupełnieniem przepisów o informacji podatkowej, przewiduje przesłanki i tryb uchylenia tajemnicy bankowej dotyczących następujących danych:

- posiadanych w ogóle rachunków bankowych

- obrotów i stanów tych rachunków (ujęcie dynamiczne)

Dane objęte taj. bankową uchylane są również jeśli chodzi o umowy klredytu, pożyczek, depozytowe.

Naczelnik US, UC może też zażądać danych na temat posiadanych rachuinków pieniężnych i papuierów wartościowych, liczby rachunków, obrotów i stanów.

Przepisy te dotyczące ujawniania tajemnicy bankowej zostały rozszerzone po ostatniej nowelizacji jeśli chodzi o dane dotyczące

- funduszy inw.

- prowadzących dział. maklerską

- SKOKi

- ........

Te dane także mogą być ujawnione na żądanie organów!

Ten przepis przedmiotem silnych kontrowersji. Uruchomienie instytucji uchylenia tajemnicy bankowej następuje na podstawie przesłanek bardzo ogólnych i niezwiązanych z postępowaniem karnoskarbowym. Kiedyś utrudniony być dostęp, teraz jako przesłanka tylko potrzeba uzupełnienia dowodów lub ich porównania z informacjami pochodzącymi z banku - bardzo ogólnie zdefiniowane przesłanki. Organ podatkowy praktycznie zawsze w toku postępowania, keidy zaząda wyciągu z konta może sięgnąć do danych objętych tajemnicą bankową, rozszerzoną na podstawie art. 82 znowelizowanego.

W przepisach o informacjach podatkowych pozwalających uchylić tajemnicę bankową, organy zotały wyposażone w duże instrumentarium kontroli i ujawniania informacji.

Postawa aktywistyczna tych organów pozwala na zlikwidowanie szarej strefy (czarna - gdzie przestępstwa - to nie).

Bo obowiązkiem organów podatkowych jest korzystać z instrumentów prawnych im udzielonych.

Odpowiednik tego przepisu był wielokrotnie badany przez TK.

Dębowska: przy głosach odrębnych TK stwierdzał e tak szeroki dostęp do danych jest uprawnoinych, ale ja uważam że te orzeczenia były błędne, bo przesłanki ujawniania inormacji powinny być bardziej precyzyknie i wąsko określone.

Należymy do krajów dosyć restryktywnych (duża włądza organów podatkowych).

Tajemnica skarbowa

Instytucja związana z postępowaniem podatkowym.

Dwa przeciwstawne interesy publiczne - ochrona prywatności (danych odnoszących się do sytuacji indywidualnej) i interes publiczny

Dotyczą nie tylko naszego mienia, źródeł dochodów - ale też naszych sytuacji intymnych, najbardziej prywatnych.

Ten interes - ochrona danych osobowych to ochrona prawa do prywatności - wszystko co dotyczy mojej sytuacji rodzinnej, majątkowej nie zostanie bez mojej woli ujawnione .

Ale: interes publiczny - trzeba ujawnić wszelkie dane kształtujące obowiązek lub mogące pośrednio na ten obowiązek wpływać.

Remedium - tajemnica skarbowa - nakłada na organy podatkowe obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkich tych danych które podatnik lub inne osoby powierzają organom podatkowym.

Ale sprawa wcale nie jest taka prosta i jasna. To jakie mam dochody i skad one pochodzą, to są moje dane osobowe, dobre osobiste.

W wielu sytuacjach te dane ujawniane bez naszej woli. DG (koncesjonowanie), ubezpieczenia społeczne.

Stopień ochrony prywatności jest zróżnicowany w polskim prawie.

Jakąś jednak ochroną są objęte.

Na styku dwóch wartości jedna kwestia, czy fakt że wywiązuje się lub nie powinien być objęty tajemnicą skarbową czy nie. Czy to sprawa publiczna czy moja prywatna?

Prywatna, ale naruszenie interesu fiskalnego pańśtwa, pewnego solidaryzmu. Konflikt interesów, powazne wątpliwości - ale w razie wątpliwości ochrona prywatności.

Art 293 - indywidualne dane zawarte w deklaracjach objęte są tajemnicą skarbową.

Kto jest zobowiazany do tego przestrzegania? Wszystkie organy finansowe.

Art. 295 - w toku post. pod. dostępo o inf. pochodzących z banku lub innej instytuicji finansowej przysługuje tylko ograniczonej liczbie podmiotów i są one zobowiązane do zachowania tajemnicy.

Akta nie zawierające informacji - organy udostępniają MF, innym organom, organom kontroli skarbowej (?)

Pojęcie danych indywidualnych

Mamy postępowanie sądowoadministracyjne, powinno ono być jawne (też zewnętrznie - art. 49 K) - z jednej strony tajemnica skarbowa, z drugiej obowiązek jawności, publikowanie wyroków.

Jak to następuje? Po wprowadzeniu przepisów o tajemnicy skarbowej - udostępnia się w uzasadnieniu wyroku dane dotyczące podatkowego stanu faktycznego jednak tak, aby nie móc zindywidualizować podatnika.

Oznacza to, że stan faktyczny przedstawiany jest w ujęciu problematyki prawnej. Dane które są zawarte nie pozwalają określić że jest rozstrzygana taka a nie inna sprawa indywidualnego podmiotu.

Jakie są skutki tego?

Dane indywidualne - też tego pojęcia nie da się do końca zdefiniowac. Kiedy mówimy spółka akcyjna ta i ta, to niewiele to jeszcze wnosi na temat tego podmiotu. Ale jeśli myślimy o podatkowym stanie faktycznym, to i źródła przychodu i środki trwałe - czasem trzeba powiedzieć o jakie nakłady na jaki cel chodzi - takie zindywiualizowanie następuje. Ochrona tajemnicy skarbowej powoduje, że dane nie pozwlaja na taką indywidualizację.

No chyba że ludzie się znają.

A np. koszty reprezentacji, reklamy - mogą mieć znaczenie też dla konkurencji!

Nie myl z informacjami nt. przepisów prawnych na temat płatnika, podatnika, inkasenta - art. 14a i następne.

To są informacje o obowiązującym stanie - próba wykładni albo urzędowej in abstracto albo w konkretnej.

Odpowiedzialność za zaległe zobowiązania podatkowe innych osób niż sami podatnicy

Już takie postawienie problemu wydaje się wyjątkiem od zasady o której mowa w art. 84 K jako że za płacenie podatków powinni odpowiadać sami podatnicy.

JEst to obowiązek natury obywatelskiej niemajątkowej jak i normalne zobowiazanie,. Mieści sobie ta odpowiedzialnośc podatników zarówno potencjalną gotowosć do płacenia podatków jak i odpowiedzialnośc za długi podatkowe.

Rodział XIII OP - parę słów - statuuje - która odp. za zobowiązania podatkowe zrównuje z odpowiedzialnościa solidarną dłużników w rozumieniu KC.

Właściwie zasadą konstytucyjną to, że odpowiedzialność podatników w gruncie rzeczy nie może być zstępowana ani traktowana na równi z odp. innych osób.

Ze stwierdzeniai wynikjającego z art. 91 trzeba wyprowadzić ten wniosek, że do odp. soldiarnejinnych osób iniż podatnicy za ich zobowiązania może dochodzić nie tylko w przypadkach okreslonych w ustawie ale tylko w drodze wyjątku.

To oznacza, ze muszą istnieć przesłanki usprawiedliwaiajće statuowanie odpowiedzialności solidarnej innych osób niż podatnicy za długi podatników.

Odpowiedzialnosć solidarna powoduje bardzo poważne zmiany ustrojowe nie tylko jeśli chodzi o oponoszenie ciężaru tej odpowiedzialności ale i ustrój panstwa.

Zaspokojenie długów przez któregokolwiek z tych dłużników solidarnych powoduje wygaśnięcie zobowiażania, to zaś skutkuje tak ze w pewnym stadium osoby które nie są podatnikami są traktowane tak jak podatnicy. Na równi z nimi.

To pierwszy wniosek budzący zastrzeżenia. A drugi - że właściwie daje to organowi podaotkowemu prawo wyboru w jaki sposób zaspokoić to zobowiązanie. Czy zaspokoić się z majątku samego podatnika czy dłużnika.

Te 2 przesłąnki powodują, że w gruncie rzeczy nie tylko muszą istnieć przesłanki usprawiedliwiające statuowanie solidarnej odpowiedzialności innych osób, ale też te przesłanki musza być wystarczająco silnie.

Nie może być tak, że wszyscy potencjalnie mogą odpowiadać za niezapłacone zobowiąznie.

Bo wyłom od osobistej i nieograniczonej odpowiedzianości podatnika za jego zobowiazania.

Po trzecie - przesłąnki i tryb statuowania odpowiedzianlości musza być tak skonktruowane aby nie dawać nadmiernej swobody wyboru osoby z majątku której będą się zaspokajały.

W doktrynie wysuwane są poglądy iż nie powinniśmy mówić o odpowiedzialności solidarnej a tylko subsydiarnej osób trzecich - z konstytucyjnego punktu widzenia uważa się że nigdy osoby trzecie nie mogą być traktowane tak jak osoby soidarnie odpowiedzialne z dlućżnikiem na podstawie kc.

Stanowiska w tej sprawie nie są tylko teoretyczne. Mają ogromne skutki praktyczne.

Dębowska: tak jak Mastalski - sprzeczność systemowa - odesłanie WPROST do przepisów KC, ale nie ma podstaw do tego, powinno to być inaczej regulowane, K na to nie pozwala aby tak traktować osoby trzecie! Z drugiej storny bowiem przepis mówi jasno.

Inne instytucje - tzw. solidarne ciążenie obowiązku podatkowego. To nie ma nic wspólnego z sytuacją gdy inne osoby są solidatnie odpowiedzialni płatnik za zobowiązanie podatnika.

To np. PCC i obowiązek ciażący na stronach czynności prawnej. JAka to jest solidarność?

To nei odzwierciedlenie przepisów KC. chodzi o to, że mamy do czynienia z sytuacją w której obowiązek podatkowy ciąży na podmiotcie solidarnie. Abywca i nabywca tworzą jeden, rozłączny podmiot.

nie staja się jak małżonkowej jednym podmiotem tylko pozostają podmiotami z których ustawa czyni jeden podmiot obowiązku podatkowergo. To oznacza, że w przypadku niezapłacenia wydawane są dwie jednobrzmiące decyzje skierowane zaróŕno do zbywcy jak i nabywcy (do stron czynności cprawnej). Tylko skutek inny - uiszczenie podaotku przez któregokolwiek z adresatów takiej decyzji powoduje wygaśnięcie obowązku podatkowego i zobowiązania.

Ustawodawca: nie interesuje mnie, podmioty odrębne ale jako podmiot podatkowy traktowane są łącznie.

Trzecia sytuacja - art. 92 §3 - małżonkowie wspólnie opodatkowani ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe i solidarna jest ich wierzytelność.

Chodzi o łączne opodatkowanie małżonków. Na podstawie oświadczeń że pragną być opodatkowani łącznie powstaje jeden, nierozdzielny podmiot podatkowy (w przeciwieńśtwie do poprzednich sytuacji). To oznacza nic innego, że w momencie złóżenia takiego wniosku o opodatkowanie łącznie - powstaje jeden podmiot którego majątek będący podstawą odpowiedzialności jest traktowany jako łączny i niepodzielny.

Po co więc ten przepis? Może chodzić o ograniczenie odpowiedzialności z majątków odrębnych?

Nadpłata jest wspólna i z mocy prawa wchodzi to majątku wspólnego. Nie ma pojecia podzielności nadpłaty.

Nadpłata jest wspólna i niepodzielna a nie jest jak przepis mówi: solidarnie przysługuje.

Nie ma znaczenia na rzecz którego nastąpił zwrot nadpłaty - to zwrot małżonkom jako jednemu podmiotowi - idzie to majątku wspólnego.

Kieddy może być przeprowadzone roszczenie o podział nadpłaty? Przy zniesieniu wspólności majątkowej.

Ta trzecia sytuacja inna, wynikiem błędu. Dług podatkowy nie jest zaspokajany tylko z majątku wspólnego (jeśli by tak miało być to byłoby OK) - ale także z majątków odrębnych.

1.06.2006

Odpowiedzialność osób trzecich za zaległości podatkowe statuuje w sposób zamknięty R. XV OP na czele którego art. 107.

Co do zasady odpowiedzialność podatkowa osób trzecich powinna następować jako odpowiedzialność z podatnikiem (odpowiednio płatnikiem, inkasentem).

Skoro zgodnie z art. 107 §1 w przypadkach i w zakresie przewidzianych - za zaległości podatkowe podatnika odpowiadają całym swoim majątkiem solidarnie osoby trzeciej.

Warunkiem odpowiedzialności osoby trzeciej

1). istnienie samego podatnika

2). że odpowiada za swój dług

Odpowiedzialność osób trzecich ma charakter wyjątkowy - to druga cecha.

Osoby trzecie odpowiadają tylko w przypadkach wymienionych w ustawie i rozszerzanie tej odpowiedzialności jet niedopuszczalne.

Art. 107 §1 - "również osoby trzecie" odpowiadają - oznacza to zarówno subsydiarność jak i akcesoryjność tej odpowiedzialności

Z natury rzeczy organ podatkowy nie jest uprawniony do dokonywania wyboru czy z majątku podatnika czy osoby trzeciej się zaspokajać.

Ponadto, pozycja prawna osób trzecich nie może być całkowicie zrównana z pozycją podatnika. Dlatego też nie tylko lista, kategoria osób trzecich jest zamknięta, zakres przedmiotowy musi byc tłumaczony stricte, ale muszą też zachodzić przesłanki przenoszenia odpowiedzialności również na osobę trzecią.

Ewolucja przepisów Ordynacji podatkowej wyraźnie zmierza do rozszerzena kategorii podmiotów odpowiedzialnych za nie tylko zaległe zobowiązania podatkowe podatnika, ale również za czynności płatnika lub inkasenta (oczywiście nieprawidłowo wykonane - za niepobrane lub pobrane a nie odprowadzone przez podatników podatki).

[ktoś skrzypie drzwiami - to duchy, szkoda że nie żaden przystojny duch

Za moich czasów piosenka 'Starszych Panów - miłość pewnego pana do pani z Otwocka, duch wzdycha: nie zastąpi już obcowania ciał, obcowanie dusz]

Rozszerzenie odpowiedzialności osób trzecich dotyczy sytuacji kiedy nie chodzi o pierwotne zobowiązanie do świadczeń pienięznych daninowych lecz pierwotny obowiązek dokonywania pewnych czynności.

Płątnik nie jest oboiwzany do świadczeń lecz do spęłniania czyunności (obliczenia, pobrania).

Za nieprawidłowe wykoannei tych czynności - odpowiedzialność majątkowa, która przekształca się w samoistne zobowiązanie publiczniorawne płatnika czy inkasenta.

Ma zapłacić zaległą kwotę podatku płatniczergo - to czego nie oblcizy`ł czy nie pobrał od poatnika.

Odpowiedzialnośc osób trzecich za dług płatnika lub inkasenta z tytułu jego odpowiedzialności to jest odpowiedzialnośc od odpowiedzialności.

Odpowiedzialność osób trzecich, następców prawnych (art. 107 §1a) za przejęte przez niego zaległe zobowiązania osoby fizycznej czy prawnej, która przestała istnieć (sukcesja).

Odpowiedzialność osób trzecich z reguły dotyczy zaległości podatkowych - osoba trzecia odpowiada nie tylko za niewpłacony w terminie podatek ale również za biegnące od zaległości podatkowej odsetki.

Kiedy osoba trzecie od której będzie dochodzone to zobowçązanie nie spełni, to również od jej nalezności biegn odsetki za zwłokę - piramida odsetek od odsetek.

Art. 108 §1 - o odpowiedzialności podaotkowej osoby trzeciej organ podatkowy orzeka w drodze decyzji.

Powstaje pytanie jaki charakster ma owa decyzja?

Podkreśla się, iż decyzja ta ma charakter konstytutywny. Ona od początku tworzy nowe obowiązki owej osoby trzeciej.

Art. 108 §1 nie określa ni w sposób czasowy ani materialny daty, czy okresu w którym ta decyzja powinna być wydana?

Na ten temat toczy się ogromny spór.

Termin wynika z przepisów materialnych podatkowych (termin wszczęcia postępowania).

Jeśli chodzi o zobowiązania powstające z mocy prawa, to zxgodnie z art. 108 wszczęcie postępowania względem osoby trzeciej może nastąpić po dniu doręczenia decyzji okreslającej wysokośc zobowiązania podatkowego

Tu ukryty choć jeden przywilej - decyzja określająca - z reguły kiedy już jest zaległość - bo zobowiązanie powstaje z mocy prawa, termin też, więc jak organ wyda decyzję okreslającą, to określa już zaległość.

Przynajmniej dla osób trzecich termin wszczęcia jest odsunięty w czasei - jeśli chodzi o następstwa niezapłacenia najważniejszych podatków (PIT, CIT, VAT, podatek o nieruchomości jeśli chodzi o osoby prawne).

Jakie są ograniczenia?

Decyzja ustalająca lub określająca zobowiązanie podatnika, płatnika czy inkasenta musi być prawomocna i ostateczna. Bez ostateczności nie wolno wszczynać postępowania względem osób trzecich.

Termin wszczęcia owego postępowania określa już krąg podmiotów względem których organ jest obowiązany ustalić krąg podmiotów potencjalnie odpowiedzialnych jako osoby trzecie.

Obok wymagania uostatecznienia się tej decyzji, co potweirdza linia orzecznictwa SA - jest art. 108 §4 OP - egzekucja zob. wynikającego z decyzji może być wszczęta dopiero gdy egzekucja z majątku podatnika okazała się w całości lub w częsci bezskuteczna.

Ten przepis nie dotyczy orzekania o odpowiedzialności, już wykonywania tych decyzji, egzekwowania należności orzeczonych w decyzji. Powinien być interpretowany w taki sposób by mówić kiedy dochodzi do wszczęcia postępowania względem osoby trzeciej.

Aby zachować akcesoryjny i subsydiarny charakter odpowiedzialności osoby trzeciej, przyjmijmy że organ powinien wszcząć dopiero gdy uprawdopodobnione zagrożenie możliwości spełnienia zaległości podatkowej przez samego podatnika.

Inaczej - życie w Polsce zamieniło by się w piekło. Powstawanie zaległości podatkowych nie jest zjawiskiem rzadkim.

Charakter prawny tej decyzji

Art. 108 - o nim parę słów

Decyzja stwarza nową sytuację prawną, wprowadza nowy, częściowy, samoistny podmiot odpowiedzialności.

§3 art. 108 - przewidziano sytuacją taką: zdarza się że ktoś z podatników składa deklarację w której wykazuje wysokość należnego podatku i nie płaci go.

Organ traktuje taką deklarację tak jak tytuł egzekucyjny i wtedy nie wydaje już decyzji względem podatnika, tylko traktuję tę deklarację na równi z decyzjami z §2 art. 108 i na tej podstawie wszczyna postępowanie wobec osoby trzeciej.

Nie ma decyzji, zewnętrznego śladu działania podatnika a może być orzeczona odpowiedzialność osoby trzeciej.

Jej odpowiedzialność przychodzi w stosunku do już ukształtowanych, zaległych zobowiązań, nie jest ona w stanie wtrącać się, być stroną postępowania toczącego się względem potencjalnie zalegającego podatnika.

Przepisy OP nie dają jej możliwości udziału w roli interwenienta, osoby zainteresowanej potencjalnie do udziału w sprawie dotyczącej zaległości podatkowej podatnika.

Osobą trzecią w polskim prawie staje już wtedy kiedy jest ukształtowane zobowiązanie.

Decyzja o odpwoiedzialnóśco soby trzeciej jest nie tylko konstytuwywną ale też wydaną w następstwie prawnym całkocie ukstzałtowanego zobowiązania podatnika zaległego, któâego wysokosci prawidłowej osoba trzecia praktycznie nie może już kwestionowąc (co do zasady).

Dlatego w nieobowiązującej ustawie o zob. podatkowych przewidywano instytucję odstąpienia od orzekania o odpowiedzialności osób trzecich odwołując się do ZWS.

Obecna OP nie przewiduje możliwości odstąpienia od orzekania o odpowiedzialności osbó trzecich. Te osoby zawsze muszą być odpowiedzialne.

Możliwość umorzenia tej należności - inną kwestią, ale zdaniem prof. wobec takiego ukształtowania jest luka w prawie.

Art. 110 i 111. Warto zaznaczyć najpierw, iż ponioewąz art. 107 mówi że osoby trzecie odpowiadają całym swoim majątkiem, powstał spór w doktrynie, co nalezy rozumieć przez cały majątek osoby trzeciej.

Art. 29 - przez cały majątek podatnika należy rozumieć w przypadku małżonków nie tylko majątek odrębny ale też majątek wspólny podatnika i jego małżonków

Czy takie rozumienie całego majątku przenosi się również na osoby trzecie?

Część w doktrynie osób uważa, że ze względu na wyjątkowy charakter odpowiedizalności osób trzecich że przepis tego art. 29 statuuje odpowiedzilnóść tylko podatnika pozostającego w zwiazku małżeńskim i ustroju wspólności. Jako taki nie odnosi się do osób trzecich. Wtedy mielibyśmy do czynienia tylko z majątku odrębnego

Inni - zasady odpowiedzialności całym majątkiem okreslone przez sytuację małżonków na podstawie KRO, co powpduje że nie tyko majątek odrębny mógłby wchodzić w grę.

110 - małżonek rozwiedziony odpowiada całym swoim majątekim z tytułu zobowiązań podatkowych z czasu trwania wspólności majątkowej.

Także gdy separacja czy unieważnienie.

NIe dotyczy iodpowiedzialnści za podatki niepobrane albo pobrane ale nie wpłacone.

111 - odpowiedzialność konkubenta

członek rodziny odpowiada całym majątkiem solidarnie z prowadzącym DG ......

Czemu ten przepis jest tak rzadko stosowany?

Organ podatkowy ma udowodnić

1). że ta osoba trzecia, członek rodziny, współdziałał z podatnikiem w wykonywaniu DG

2). osiągał korzyści w tej działalności

Przepis jest bardzo restrykcyjny. Chodzi o osoby które osiągają korzyśc z prowadzonej przez podatnika działalności, pozostają w związkach osobistych - przenosi się na nie odpowiedzialność za dług podatkowy podatnika.

Przepis byłby usprawiedliwiony, gdyby konkubenci mogli się rozliczać z tytułu PIT - wtedy zachodziłą by równowaga. Bo nie jest jasne czemu konkubenci mają z tego tytyułu ponosić odpowiedzialność jako osobyu trzecie, a nie daje im możliwości prawa żądania łącznego opodatkowania.

Inne kategorie osób trzecich

Zwłaszcza art. 116 i 117 ważne.

Ogólna ocena prawa finansowego

RP silnie strzeże samodzielności jurysdykcji podatkowej.

Przerzucenie ryzyka nieznajomości prawa podatkowego na obywateli.

Włąściwie nie ma koncepcji organu podatkowego. Organ podatkowy nie jest organem wymierzającym podatki, lecz czuwającym nadd prawidłowościa wykonania zobowiązań podatkowyuch i ujawnienia ich. Sytuacja dość luksusowa.

Mamy jednocześnie rozbudowane sądownictwo administracyjne. Taka droga rozwoju jest fałszywa. Gwarancje dla podatnika - ich upatruje się w wieloinstancyjności rozpatrywania sprawy.

KAżde normalne państwo zakłąda, by prawdiłowo działał organ nazwwany pierwszoinstancyjnyj - chodzi o gwaranchje, by organ pierwszoinstancyjny, które działa już gdy uprawdopodobnione niespłenione zobowiązania będzie spełnjiał gwarancje praw obywatelskich.

Czy przez fachowy skład, czy kolegialność głosowania, brak gwarancji prawdiłowości orzekania przez organ pierwszoinstnacyjny.

Wyczerpanie tej czteroinstancyjnej drogi powoduje ryzyko dla podatnika w postaci biegu odsetek za zwłokę. To ta trzecia cecha.

Dalsze cechy prawa finansowego

Jeśli chodzi o kwestie wydatków publicznych, to tutaj wbrew pozorom zwalczają się ostro dwie tendencje.

1). do zwiększenia sfery swobodnych decyzji politycznych

Zastrzeżenia dla parlamentu ale też rządu wolności politycznej w podejmowania suwerennej decyzji o wydatkach publicznych. Ona się wyraża w ograniczeniu roli nie tylko TK ale ostatnio też i sądów w badaniu zgodności ustaw budżetowych z K czy nadzorczym badaniu uchwał budżetowych organów JST.

Po to wybieramy ograny przedstawicielskie aby rządziły - czyli kontrolowały wydatki.

2). do ograniczania swobód politycznej ciał przedstawicielskich

Kryzys demokreacji przedstawicielskiej w Polsce - brak doświadczeń z poprzedniej epoki

Tendencja do przekształcenia wydatków publicznych w prawa podmjioowe osob trzecich do realizaji roszczeń o świadczenia publiczne.

Organ włądzy sądowniczej miały by czuwać nad prawidłowością tej wypłaty

Ta tendencja jest bardzo niszcząca dla demokracji. Bo w krótkich okresach czasu ona zwycięża, dając fałszywe poczucie bezpieczeństwa, w dłuższych niszczy demokrację.

Znamiona takich zjawisk:

- np. w Polsce partie polityczne mają prawo do subwencji

Dostają świadczenia niezależnie od możliwości finansowych państwa

- możliwość dochodzenia przed sądem powszechnym roszczenia o dotację

Tego rodzaju zjawiska oczywiście są bardzo niepokojące. One w mniejszym czy większym nasileniu występują w wielu państwach, to nie tylko spadek po państwie roszczeniowym. Na to nakłada się kryzys strukturalny, ludzie biedniejsi oczekują takich świadczeń. Takich ludzi jest więcej niż ludzi tworzących bezpieczeństwo majątkowe.

Druga tendencja jest nieodwracalna, społeczeństwa będą oczekiwały świadczeń.

Może czekają nas nowe autorytaryzmy XXI wieku?

Dalsze cechy

Dla systemu prawa istotne - mamy do czynienia z formalizacją i instytucjonalizacją tego prawa, jest ono bardzo rozbudowane, nadmiernie.

Nie pozostawia zbyt dużej swobody dla działania organów władz publicznych. Podczas gdy prowadzenie gospodarki finansowej to bardziej zespół czynności faktycznych niż prawnych. Organy powinny działać nie na podstawie normy kompetencyjnych ustawowych, ale na podstawie upoważnienia politycznego.

W Polsce nie jest tak, wymagana kompetencja ustawowa. To stwarza pozory regulacji ale nie strzeże przed oszustwami.

Działalność finansowa powinna się opierać na zaufaniu a nie na kryterium legalności.

Chodzi o zaufanie do władz - oczekuję aby w granicach K robiły co należy.

Formalizacja i instytucjonalizacja bierze się z ograniczonego zaufania do legitymacji wyborczej.

Nie wierzymy że osoby wybrane będą działały dla dobra wspólnego (w ramach swobody politycznej)

Pojęcie bezprawia normatywnego, sytuacji gdy państwo odpowiada za wybrane przepisy czy zaniechania ustawodawcze. Z pieniędzy wspólnych wypłacane odszkodowania

Ta konstrukcja nie tylko wprowadzona do KC ale i przez doktrynę przyjmowana. To dla prof. zawstydzająca konstrukcja - sprowadza rolę państwa do adwokata - sprawdzamy je, czy przekroczył uprawnienia czy nie, to tak jakbyśmy zawierali z państwem kontrakt - ale to nie jest już państwo.

Ale umowa społeczna to nie jest kontrakt cywilny.

Nadreglamentacja jeśli chodzi o restrykcje finansowe - w tej chwili prof. Cieszy się że są regulację chroniące nas na przyszłe lata (rozdział Finanse publiczne z K).

Nigdy nie jest tak, że samowola finansowa wywołuje skutki w postaci obywatelskiego nieposłuszeństwa czy innych - ale konstytucjonalizacja finansów publicznych jest jednym z wielkich osiągnięci cywilizacyjnych polskiego prawodawstwa.

Powinna odegrać dla nas bardzo istotną rolę.

---