TPL II - WYKŁAD 12
19.03.2009r.
Trwałość leków
Liposomy
Badania trwałości leku obejmują:
badania podstawowe trwałości suchego środka leczniczego - np. suche ekstrakty roślinne
badania na etapie ustalania składu postaci leku
badania na etapie produkcji próbnej postaci leku
badania preformulacyjne
badania na etapie produkcji właściwej
badania gotowego preparatu - długoterminowe
Przewidywanie trwałości leku:
metoda przyspieszonego starzenia
W warunkach fizjologicznych
Σchol
0,7 =
Σ kr.chol + Σlecyt
Obowiązki farmaceuty:
śledzenie dat ważności w celu rotacji zapasów
przechowywanie w warunkach ustalonych
stała obserwacja wizualna preparatów
prawidłowe przepakowanie i oznakowanie preparatów
odpowiednie pouczenie chorego na temat:
właściwego używania leku
przestrzegania warunków przechowywania w domu
pacjent powinien być poinformowany o dacie ważności i właściwym okresie czasu użycia, zwłaszcza odnośnie leków recepturowych
Liposomy w technologii farmaceutycznych i kosmetyce
Liposomy
gr. lipos - tłuszcz; soma - ciało
są to drobne ciała tłuszczowe, które łatwo można wytworzyć korzystając z naturalnych sulfaktantów
obserwowane w mikroskopie elektronowym - są to małe, puste kulki
ich powłoka jest podobna w budowie i funkcji do membrany aktywnych komórek
Liposomy - zastosowania:
w biochemii
stanowią rodzaj modelu przy badaniu funkcji membrany komórkowej
w lecznictwie
ułatwiają wprowadzenie środka leczniczego w mniejszym stężeniu i skutków ubocznych bezpośrednio do komórek chorych
ściana liposomów chroni skutecznie środek leczniczy przed wpływem otoczenia
praktycznie
do technologii kosmetyków
liposomy, aby mogły penetrować do naskórka muszą być mniejsze niż 200nm, gdyż szczeliny między komórkami naskórka wynoszą: 200 - 300nm.
liposomy są kulistymi cząstkami o średnicy 0,01 - 10μm
ich ściana jest zbudowana z fosfolipidów, np. lecytyny z dodatkiem różnych substancji lipidowych - cholesterolu (HLB - 1,0), sfingomieliny, zamykających wodny roztwór substancji leczniczej
mogą być jednowarstwowe lub wielowarstwowe (analogicznie do miceli)[Author ID1: at Sat May 30 20:01:00 2009 ]
[Author ID1: at Sat May 30 20:00:00 2009 ]ściana liposomów może być obdarzona ładunkiem elektrycznym:[Author ID1: at Sun May 31 14:23:00 2009 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
ładunek ujemny - [Author ID1: at Sun May 31 14:24:00 2009 ]dietylofosforan[Author ID1: at Sun May 31 14:24:00 2009 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
ładunek dodatni [Author ID1: at Sun May 31 14:24:00 2009 ]-[Author ID1: at Sun May 31 14:25:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:24:00 2009 ]steary[Author ID1: at Sun May 31 14:24:00 2009 ]loamina[Author ID1: at Sun May 31 14:25:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:24:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:23:00 2009 ]
liposomy zwiększają trwałość substancji leczniczej w organizmie oraz umożliwiają uzyskanie przedłużonego działania środk[Author ID1: at Sun May 31 14:25:00 2009 ]a[Author ID1: at Sun May 31 14:26:00 2009 ] lecznicz[Author ID1: at Sun May 31 14:25:00 2009 ]ego[Author ID1: at Sun May 31 14:26:00 2009 ]
Liposomy - [Author ID1: at Sun May 31 14:26:00 2009
]struktura[Author ID1: at Sun May 31 14:27:00 2009
]:[Author ID1: at Sun May 31 14:26:00 2009
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]
jednowarstwowe - o średnicy 20-50 nm[Author ID1: at Sun May 31 14:27:00 2009 ].[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
wielowarstwowe - o średnicy 100 - 500 nm.[Author ID1: at Sun May 31 14:28:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:31:00 2009 ]
liposomy tworzą się [Author ID1: at Sun May 31 14:29:00 2009 ]z polarnych lipidów amfifilowych[Author ID1: at Sun May 31 14:29:00 2009 ], tzn. [Author ID1: at Sun May 31 14:29:00 2009 ]w pojedynczej cząsteczce znajduje się z jednego końca [Author ID1: at Sun May 31 14:30:00 2009 ]grupa hydrofilowa[Author ID1: at Sun May 31 14:30:00 2009 ], a z drugiego [Author ID1: at Sun May 31 14:30:00 2009 ]-[Author ID1: at Sun May 31 14:31:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:30:00 2009 ]grupa [Author ID1: at Sun May 31 14:30:00 2009 ]lipofilowa[Author ID1: at Sun May 31 14:31:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:31:00 2009 ]
t[Author ID1: at Sun May 31 14:34:00 2009 ]e właściwości powodują, że cząsteczki mają zdolność tworzenia warstwy podwójnej[Author ID1: at Sun May 31 14:33:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:33:00 2009 ]
wzajemne ułożenie następuje spontanicznie[Author ID1: at Sun May 31 14:36:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:36:00 2009 ]
stosowanie powierzchni granicznej części polarnej i niepolarnej = 1, wówczas powstaje laminarna, podwójna membrana, z której może powstać[Author ID1: at Sun May 31 14:37:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:38:00 2009 ]lizosom[Author ID1: at Sun May 31 14:38:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:38:00 2009 ]
wszystkie związki amfifilowe, które tworzą membrany, mają wspólną cechę:[Author ID1: at Sun May 31 14:39:00 2009 ]
bardzo małe stężenie micelarne - 10[Author ID1: at Sun May 31 14:40:00 2009 ]-8[Author ID1: at Sun May 31 14:40:00 2009 ]mol/dm[Author ID1: at Sun May 31 14:40:00 2009 ]3[Author ID1: at Sun May 31 14:40:00 2009 ] i mniejsze[Author ID1: at Sun May 31 14:40:00 2009 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
CMC << 10[Author ID1: at Sun May 31 14:41:00 2009 ]-8[Author ID1: at Sun May 31 14:41:00 2009 ]mol/dm[Author ID1: at Sun May 31 14:41:00 2009 ]3[Author ID1: at Sun May 31 14:41:00 2009 ] - warunek konieczny powstania [Author ID1: at Sun May 31 14:41:00 2009 ]liposomu[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
Podział liposomów[Author ID1: at Sun May 31 14:42:00 2009 ]
liposomy „naturalne”[Author ID1: at Sun May 31 14:42:00 2009 ]
na bazie fosfolipidów pochodzenia naturalnego, głó[Author ID1: at Sun May 31 14:42:00 2009 ]w[Author ID1: at Sun May 31 14:43:00 2009 ]nie [Author ID1: at Sun May 31 14:43:00 2009 ]fosfatydylocholiny[Author ID1: at Sun May 31 14:43:00 2009 ], są wytwarzane tzw. fizjologicznie kompatybilne liposomy naturalne[Author ID1: at Sun May 31 14:44:00 2009 ]
Cząsteczka[Author ID1: at Sun May 31 14:44:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:44:00 2009 ]fosfolipidów - lecytyny[Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ]
R[Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ]1[Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ] - kwas stearynowy, palmitynowy[Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ]
R[Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ]2[Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ]-[Author ID1: at Sun May 31 14:46:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:45:00 2009 ]kwas olejowy, linolowy, arachidowy[Author ID1: at Sun May 31 14:46:00 2009 ]
R[Author ID1: at Sun May 31 14:46:00 2009 ]3[Author ID1: at Sun May 31 14:46:00 2009 ] - fosfatydylocholiny, etanoloamina, seryna[Author ID1: at Sun May 31 14:46:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:47:00 2009 ]
z[Author ID1: at Sun May 31 14:48:00 2009 ]budowane [Author ID1: at Sun May 31 14:47:00 2009 ]są [Author ID1: at Sun May 31 14:48:00 2009 ]lipidy[Author ID1: at Sun May 31 14:48:00 2009 ]n[Author ID1: at Sun May 31 14:48:00 2009 ] (diacylo- lub monoacylopoliglicerolu lub polioksyetylenu z dodatkiem do 50% cholesterolu)[Author ID1: at Sun May 31 14:48:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:49:00 2009 ]
dzięki wysokiej gęstości powierzchniowej - [Author ID1: at Sun May 31 14:50:00 2009 ]Am[Author ID1: at Sun May 31 14:50:00 2009 ] - uwodnionych grup, niosomy wykazują dobrą trwałość[Author ID1: at Sun May 31 14:50:00 2009 ]
Syntetyczne lecytyny[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]
[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]CH[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]2[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ] - [TP][Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]x[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ] - [TE][Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]y[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ] - OH[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]
[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]׀[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]CH- [TP][Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]x[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]1[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]- [TE][Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]y[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ]1[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ] - OH[Author ID1: at Sun May 31 14:51:00 2009 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ]CH[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ]2[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ] - [TP][Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ]x2[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ] - [TE][Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ]y2[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ] - OH[Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:52:00 2009 ]
zbudow[Author ID1: at Sun May 31 14:53:00 2009 ]ane[Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ] z[Author ID1: at Sun May 31 14:53:00 2009 ] niejonowych[Author ID1: at Sun May 31 14:53:00 2009 ], liniowych tenzydów, w strukturze których znajdują się wiązania estrowe, eterowe i peptydowe[Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 14:53:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ]
segment lipidowy stanowią[Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ] łańcuchy węglowodorowe C[Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ]12 [Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ]-[Author ID1: at Sun May 31 14:55:00 2009 ] C[Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ]2[Author ID1: at Sun May 31 14:54:00 2009 ]0[Author ID1: at Sun May 31 14:55:00 2009 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
mają pełną ochronę patentową[Author ID1: at Sun May 31 14:55:00 2009 ]
p[Author ID1: at Sun May 31 14:58:00 2009 ]owstają na bazie sfingolipidów, [Author ID1: at Sun May 31 14:57:00 2009 ]które są wytwarzane przez skórę w celu ochrony i utrzymania elastyczności i wilgotności[Author ID1: at Sun May 31 14:58:00 2009 ]
sfingolipidy są syntetyzowane wewnątrz komórek naskórka, które spontanicznie układają się w sfingosomy[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
przy wędrówce komórek epidermy na [Author ID1: at Sun May 31 14:59:00 2009 ]zewnątrz[Author ID1: at Sun May 31 15:00:00 2009 ],[Author ID1: at Sun May 31 14:59:00 2009 ] sfingosomy przechodzą do przestrzeni międzykomórkowej, tam tracą wodę przez osmozę i tworzą osłonę ochronną dla komórek keratyny i spoiwa międzykomórkowego[Author ID1: at Sun May 31 15:00:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:02:00 2009 ]
średnica: 200 - 300nm.[Author ID1: at Sun May 31 15:02:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 14:57:00 2009 ]
Liposomy - [Author ID1: at Sun May 31 15:03:00 2009 ]wytwarzanie[Author ID1: at Sun May 31 15:03:00 2009 ]:[Author ID1: at Sun May 31 15:03:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:03:00 2009 ]
powstają w wyniku rozproszenia fosfolipidów w nadmiarze [Author ID1: at Sun May 31 15:03:00 2009 ]wody[Author ID1: at Sun May 31 15:04:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:05:00 2009 ]
aktualnie są 3 [Author ID1: at Sun May 31 15:05:00 2009 ]zasadnicze kierunki wytwarzania liposomów[Author ID1: at Sun May 31 15:05:00 2009 ]:[Author ID1: at Sun May 31 15:05:00 2009 ]
bezpośrednie uwodnienie fosfolipidów, a następnie wykorzystanie działania siły mechanicznej dla przejści[Author ID1: at Sun May 31 15:06:00 2009 ]a[Author ID1: at Sun May 31 15:07:00 2009 ] liposomów [Author ID1: at Sun May 31 15:06:00 2009 ]wielowarstwowych do jednowarstwowych[Author ID1: at Sun May 31 15:07:00 2009 ]
rozpuszczenie lipidów z rozpuszczalnikiem organicznym i wstrzykiwanie takiego roztworu do wody[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
dodanie tenzydu i wytworzenie emulsji - mikroemulsji, z której po usunięciu tenzydu, poprzez dializę, powstają liposomy[Author ID1: at Sun May 31 15:08:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:07:00 2009 ][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
u[Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ]wodnienie[Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ] rozpuszczenie zemulgowanie[Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ]
[Author ID1: at Sun May 31 15:16:00 2009
]
[Author ID1: at Sun May 31 15:15:00 2009
]
[Author ID1: at Sun May 31 15:14:00 2009
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]
MLV zawiesina[Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ] koloidalny roztwór lipidów [Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]mikroemulsja[Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ]
[Author ID1: at Sun May 31 15:16:00 2009
]
[Author ID1: at Sun May 31 15:15:00 2009
][Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009
]
f[Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009 ]ragmentacja[Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]wsunięcie tenzydu [Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]iniekcja[Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]żel[Author ID1: at Sun May 31 15:11:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ]
[Author ID1: at Sun May 31 15:16:00 2009
]
[Author ID1: at Sun May 31 15:15:00 2009
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]
przenikanie[Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]układ mieszany [Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]układ mieszany[Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:14:00 2009 ] LUV[Author ID1: at Sun May 31 15:14:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ]
[Author ID1: at Sun May 31 15:16:00 2009
]
[Author ID1: at Sun May 31 15:15:00 2009
] [Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009
][Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899
]
[Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]LUV[Author ID1: at Sun May 31 15:10:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:15:00 2009 ]LUV [Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:13:00 2009 ]HLV[Author ID1: at Sun May 31 15:12:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:03:00 2009 ]
[Author ID1: at Sun May 31 15:14:00 2009 ]SUV[Author ID1: at Sun May 31 15:14:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:17:00 2009 ]
LUV[Author ID1: at Sun May 31 15:17:00 2009 ] - duże jednowarstwowe liposomy[Author ID1: at Sun May 31 15:17:00 2009 ]
H[Author ID1: at Sun May 31 15:18:00 2009 ]LV[Author ID1: at Sun May 31 15:17:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:17:00 2009 ]- wielowarstwowe liposomy[Author ID1: at Sun May 31 15:18:00 2009 ]
SUV[Author ID1: at Sun May 31 15:18:00 2009 ] [Author ID1: at Sun May 31 15:17:00 2009 ]- małe, jednowarstwowe liposomy[Author ID1: at Sun May 31 15:18:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:19:00 2009 ]
Liposomy - [Author ID1: at Sun May 31 15:19:00 2009 ]trwałość[Author ID1: at Sun May 31 15:19:00 2009 ]:[Author ID1: at Sun May 31 15:19:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:19:00 2009 ]
zachowanie niezmienionej struktury liposomu:[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
przepuszczalności[Author ID1: at Sun May 31 15:22:00 2009 ], raczej nieprzepuszczalności warstwy podwójnej[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
czas życia liposomu[Author ID1: at Sun May 31 15:24:00 2009 ]
trwałość termodynamiczna[Author ID1: at Sun May 31 15:20:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:25:00 2009 ]
trwałość liposomów i ich odporność na rozcieńczanie i ciśnienie osmotyczne[Author ID1: at Sun May 31 15:25:00 2009 ]
trwałość ta jest uzależniona od bardzo niskiej wartości CVC lipidów zaw[Author ID1: at Sun May 31 15:26:00 2009 ]a[Author ID1: at Sun May 31 15:27:00 2009 ]rtych w liposomach[Author ID1: at Sun May 31 15:26:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:25:00 2009 ]
elastyczności[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
spoistości błony zbudowanej z warstwy podwójnej[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
zdolności do znoszenia gwałtownych zmian ciśnienia osmotycznego[Author ID1: at Sun May 31 15:29:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:27:00 2009 ]
zmiany wielkości cząstek spowodowane: [Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
koncentracją[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
analogicznie jak dla stałych doustnych postaci leków[Author ID1: at Sun May 31 15:32:00 2009 ]
problem dodawania przeciwutleniaczy, np. wit.E[Author ID1: at Sun May 31 15:31:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:27:00 2009 ]
narażenie w podaniu pozajelitowym na fagocytozę[Author ID1: at Sun May 31 15:33:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:27:00 2009 ]
trwałość w normalnych warunkach przechowywania[Author ID1: at Sun May 31 15:20:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:28:00 2009 ]
bardzo trudne zagadnienie[Author ID1: at Sun May 31 15:35:00 2009 ][Author ID1: at Sun May 31 15:35:00 2009 ]
najczęściej stosuje się:[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
liofilizację[Author ID0: at Thu Nov 30 00:00:00 1899 ]
suszenie rozpyłowe[Author ID1: at Sun May 31 15:36:00 2009 ]
- 57 -