PLAN

WSTĘP

I . ANALIZA POJĘĆ NA PODSTAWIE LITERATURY PRZEDMIOTU .

1 . POJĘCIE RODZINY W TEORIACH SOCJOLOGICZNYCH .

2 . RODZINA PODSTAWOWĄ WSPÓLNOTĄ LUDZKĄ .

II . CZYNNIKI DEZINTEGRUJĄCE RODZINĘ .

1 . WARUNKI MATERIALNE I BYTOWE .

2 . ZMIANOWOŚĆ PRACY RODZICÓW .

3 . WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI RODZICÓW NA TEMAT NORM ŻYWIENIOWYCH I

HIGIENY .

4 . STAN ZDROWIA DZIECKA .

5 . ATMOSFERA WYCHOWANIA W DOMU , POSTAWY RODZICIELSKIE I STYL

WYCHOWANIA .

6 . WARTOŚCI KULTURALNE , ZASADY I NORMY MORALNE .

7 . POZIOM WYKSZTAŁCENIA RODZICÓW .

8 . AKTYWNOŚĆ KULTURALNA RODZICÓW I DZIECI .

III . RODZINA DYSFUNKCYJNA .

1 . ANALIZA PRZYKŁADU PRZYPADKU INDYWIDUALNEGO .

PODSUMOWANIE .

BIBLIOGRAFIA .

WSTĘP

Rodzina jako naturalne środowisko narodzin i rozwoju człowieka stanowi podstawową komórkę życia społecznego .

Katolicka nauka społeczna przez rodzinę rozumie wspólnotę osób i instytucji . Instytucjonalny charakter rodziny zawiera się w tym , że zbudowana jest ona na fundamencie małżeństwa , jest jednostką prawną , społeczną oraz ekonomiczną i jako taka postrzegana jest i traktowana jako instytucja mająca do spełnienia określone zadania . Do zadań tych należy między innymi zrodzenie i wychowanie potomstwa .

Wspólnotowy charakter rodziny wyraża się w tym , że jest ona wspólnotą miłości , solidarności , miejscem spotkania i najgłębszego międzyosobowego kontaktu opartego na wzajemnej miłości i dobrowolności , na głębokim i uzupełniającym się związku kobiety i mężczyzny oraz spotkania pokoleń , które pomagają sobie wzajemnie w osiąganiu rozwoju osobowego .

Niebezpieczeństwo niewystarczającej troski państwa o rodzinę prowadzi do trudnej sytuacji bytowej jej członków , pozostawia ją samą sobie w pełnieniu przez nią wyznaczonych jej funkcji i zadań . Konsekwencją tego stanu rzeczy jest obniżanie przyrostu naturalnego społeczeństwa , osłabianie poziomu wykształcenia i zdrowotności obywateli oraz upowszechnianie egoistycznych i aspołecznych form życia , co stanowi przyczynę powstawania konfliktów w rodzinie .

Kościół , przeciwstawiając się podobnym tendencjom przypomina rządzącym o wartości życia rodzinnego . Dlatego też powstałe w ostatnich dziesięcioleciach dokumenty Stolicy Apostolskiej poświęcają wiele miejsca rodzinie .

To rodzina właśnie - obok sprawiedliwości społecznej , pokoju i kultury - jest priorytetowym tematem apostolskiego nauczania Ojca Świętego Jana Pawła II .

Z dokumentów Kościoła wynika , że tylko rodzina jako wspólnota życia i miłości , jest w stanie zapewnić człowiekowi jego prawidłowy i pełny rozwój . W każdym więc społeczeństwie rodzina powinna zajmować należne jej miejsce , darząc szacunkiem każdego człowieka , nie wyłączając dzieci , osób chorych i starszych .

Każdy człowiek rozwija się przede wszystkim w kontaktach społecznych . Przez całe życie człowiek zależny jest od innych ludzi , to w jaki sposób jednostka przystosowała się do życia w społeczeństwie zależy od wielu czynników , między innymi środowiska rodzinnego , kontaktów interpersonalnych , pozycji w grupie społecznej .

Pierwszym środowiskiem dla dziecka , które przychodzi na świat , rozwija się psychicznie , fizycznie jest rodzina . To ona funkcjonuje na różnych płaszczyznach , np. : emocjonalnej , społecznej , wychowawczej i ekonomicznej .

Z tego też względu zasadnym wydaje się podjęcie tematu : Rozwój dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej , który budzi wiele pytań i niepokoju o jego prawidłowy przebieg .

W pierwszym rozdziale przedstawiłam poglądy psychologów , socjologów i filozofów na temat rodziny jako pierwotnej i podstawowej wspólnoty ludzkiej .

W kolejnym rozdziale przedstawiłam czynniki dezintegrujące rodzinę :

- warunki materialne i bytowe ;

- zmianowość pracy rodziców ;

- wiedza , umiejętności rodziców na temat norm żywieniowych i higieny ;

- stan zdrowia dziecka ;

- atmosfera wychowania w domu , postawy rodzicielskie i styl wychowania ;

- wartości kulturalne , zasady i normy moralne ;

- poziom wykształcenia rodziców ;

- aktywność kulturalna rodziców i dzieci .

Natomiast w ostatnim rozdziale przedstawiłam pojęcia rodziny dysfunkcyjnej oraz analizę przykładu przypadku indywidualnego .

I . ANALIZA POJĘĆ NA PODSTAWIE

LITERATURY PRZEDMIOTU .

1 . I . POJĘCIE RODZINY W TEORIACH SOCJOLOGICZNYCH .

Rodzina jest podstawową wspólnotą ludzką . Jej wspólnotowy charakter wyraża się w tym , że jest wspólnotą miłości , solidarności , miejscem spotkania i najgłębszego międzyosobowego kontaktu opartego na wzajemnej miłości i dobrowolności na głębokim i uzupełniającym się związku kobiety i mężczyzny oraz spotkaniu pokoleń , które pomagają sobie wzajemnie w osiąganiu rozwoju osobowego dlatego też drugi rozdział poświęciłam rodzinie jako podstawowej wspólnocie ludzkiej .

Od wielu wieków , a nawet tysiącleci rodzina była przedmiotem refleksji filozofów, znanych przedstawicieli różnych religii , pisarzy . Jednakże okres bardziej systematycznych badań naukowych nad rodziną zaczyna się w połowie XIX wieku ( Tyszka Z . , 1979 , s . 9 ) .

Jednak już w starożytności próbowano analizować życie rodziny i jej miejsce w społeczeństwie . „ Świadczy o tym choćby działalność greckiego filozofa Arystotelesa ( 384 - 322 p . n . e . ) , który po części w oparciu o swą systematyczną empiryczną metodę badania zjawisk społecznych pierwszy sprecyzował bardziej ogólny i usystematyzowany pogląd na rodzinę ” ( Tyszka Z. , 1979 , s . 10 ) . Adamski F . uważa , że rodzina jest podstawową grupą społeczną , istniejącą powszechnie od najdawniejszych czasów ( Adamski F . , 1982 , s . 13 ) .

Człowiek nie może żyć bez społeczeństwa i nie ma społeczeństwa , które nie znałoby grupy małżeńsko-rodzinnej . Podstawową funkcją rodziny jest to , że tylko ona rozmnaża się nie przez przyjmowanie członków z zewnątrz , lecz przez rodzenie dzieci . W związku z tym jest grupą utrzymującą ciągłość biologiczną społeczności ludzkiej . Ponadto rodzina jest również najważniejszą instytucją przekazującą podstawowy zrąb dziedzictwa kulturalnego szerszych zbiorowości , szczególnie w początkowym okresie życia dziecka jest ona niezastąpiona .

Adamski Z . charakteryzuje rodzinę jako „ grupę złożoną z osób połączonych jednym z dwu typów stosunków społecznych : stosunkiem małżeństwa i stosunkiem rodzice - dzieci . Wynikałoby z tego , że jest ona grupą określoną przez trwałe i zalegalizowane stosunki seksualne dwojga partnerów dających życie swym dzieciom i uzależniających je od siebie w początkowej fazie życia , a jednocześnie przyjmujących na siebie zadanie wprowadzenia je w życie .

Te dwa typy stosunków społecznych muszą się opierać na stałych wzorach postępowania i normach wzajemnego oddziaływania członków grupy rodzinnej . Znaczy to , że role małżonków i członków rodziny są określane nie tylko wzajemnym zaangażowaniem uczuciowym , pochodzącym ze stosunku małżeństwa i rodzicielstwa , ale także przez szersze zbiorowości , do których ci członkowie należą : państwo , grupa religijna , społeczność lokalna . Stosunki te są więc określane przez siły wewnętrzne , do których należy zaliczyć osobiste potrzeby człowieka , jego dążenia i popędy , uczucie miłości , przywiązania i szacunku jakie żywi do współpartnera w małżeństwie czy poszczególnych członków swej rodziny oraz przez formy kontroli zewnętrznej , a więc prawo , obyczaj , tradycję czy nakazy i normy religijne ”( Adamski F . , 1982 , s . 14 - 15 ) .

Natomiast Rybicki P . określa rodzinę jako wspólnotę i zrzeszenie .

Uważa , że „ rodzina jako wspólnota :

- wypływa z natury ludzkiej , a nie jest dziełem umowy społecznej . U jej podstaw

leży naturalny podział ludzi na dwie płci , zróżnicowanie wiekowe , popędy

seksualne , instynkt ojcowski i macierzyński ;

- wymaga od swych członków ( głównie od małżonków ) integralnego zespolenia

celów dążeń , podejmowanych dobrowolnie , a jednocześnie z poczuciem

wewnętrznej konieczności ;

- rządzi się miłością , a nie prawem , które ma tu zastosowanie jedynie jako

konsekwencja i ochrona miłości ;

- daje swym członkom wiele radości i przyjemności istotnie wspólnotowych ,

zupełnie różnych od radości i przyjemności gwarantowanych przez inne grupy

społeczne ;

- uspołecznia uczucia i dążenia swych członków , tak , że czują się oni zespoleni w

dążeniu do celu i gotowi są rezygnować ze swobody indywidualnej i wolności

na rzecz grupy rodzinnej .

Natomiast rodzina jako zrzeszenie :

- ujawnia swe oblicze rozumu i woli arbitralnej ;

- posiada określoną strukturę prawną , która gwarantuje jej trwałość oraz określa w

sposób formalny charakter stosunków z innymi grupami czy instytucjami ;

- posiada własną organizację wewnętrzną określającą prawa i obowiązki rodziców i

dzieci męża i żony , współdziałających w ramach jedności ;

- realizuje wiele celów drugorzędnych , nadając im odpowiednią rangę w stosunku

do celu podstawowego ( Rybicki P . , 1972 , s . 216 ) .

Natomiast Kukołowicz T. uważa , że „ rodzina jako grupa to , zespół osób między którymi występują interakcje . Rodzaj ich i charakter zależą od osobowości partnerów oraz ich wzajemnych postaw . Przejawiane zaś postawy wpływają na rodzaj stosunków interpersonalnych i więzi emocjonalnych „ ( Kukołowicz T . , 1998 , s . 10 - 11 ) . Innego zdania na temat rodziny jest Satir V . , która porównuje rodzinę do „ podłoża , na którym rozwija się człowiek ( … ) . W tym kontekście ludzie dorośli odpowiedzialni za życie rodziny są twórcami ludzi ” ( Satir V . , 2000 , s . 15 ) .

Z powyższych definicji wynika , że rodzina jest podstawową grupą społeczną złożoną z rodziców i ich dzieci . Grupę tę cechuje więź formalna , wspólnota materialna i mieszkaniowa . Ponadto rodzina jest podstawową wspólnotą ludzką , toteż to zagadnienie wyjaśniam w drugim rozdziale .

I . 2 . RODZINA PODSTAWOWĄ WSPÓLNOTĄ LUDZKĄ .

Powstanie rodziny bierze swój początek w zupełnym i nieodwołalnym oddaniu się dwóch osób mężczyzny i kobiety . Teologia nazywa ten fakt „ wspólnotą całego życia ” , która polega na jedności emocjonalnej i duchowej . Głównym celem i zadaniem rodziny jest zrodzenie i wychowanie potomstwa oraz miłość wzajemna małżonków . Wspólnotę tę tworzą ludzie powiązani ze sobą ścisłymi więzami osobistej bliskości . Jest ona małą grupą o względnie stałym składzie swych członków i wyraźnej granicy przynależności do niej .

Według Adamskiego F . „ rodzina jest grupą społeczną bazującą na czynnikach biologicznych i naturalnych , w której więzy miłości i pokrewieństwa nabierają najwyższego znaczenia . Jest jedyną grupą zbudowaną na miłości , gdzie prawo interweniuje wyjątkowo dla umocnienia więzów wspólnoty . Tworzy najmniejszą społeczność ludzką , najbardziej naturalną , a zarazem konieczną , wcześniejszą od państwa czy innych grup zarówno w porządku czasowym , jak i logicznym .

Mówiąc językiem Hegla jest „ królestwem miłości ” , tak jak państwo jest „ królestwem prawa ” . W każdym społeczeństwie i w każdej epoce ujawnia swe pełne kompetencje do zapewnienia swym członkom warunków harmonijnego rozwoju ich osobowości ” ( Adamski F . , 1982 , s . 26 ) . Dalej pisze Adamski , iż „ mając na uwadze duchowe walory rodziny i jej znaczenie dla człowieka wyróżnia się trzy jej niepowtarzalne znamiona , cechy szczególne a mianowicie : zażyłość - poufałość zakładającą potrzebę obecności i udzielania się wynikającego ze zrozumienia wspólnoty interesów , działań , planów i oczekiwań wszystkich członków rodziny ; płodność - będącą konsekwencją miłości i pełnego oddania małżonków ; duchowość - wynikającą z zażyłości i płodności , bowiem obie powyższe cechy zawierają w sobie głęboką treść duchową . W ramach zażyłości rodzina tworzy środowisko duchowych doświadczeń jej członków ” ( Adamski F . , 1982 , s . 27 ) .

Z powyższego wywodu wynika , że w tworzeniu wspólnoty rodzinnej dużą rolę odgrywa również duchowość jej członków .

Ponadto na rodzinę wpływają również różne czynniki , które dezintegrują rodziną . W kolejnym rozdziale omówiłam czynniki , które mają ogromny wpływ na funkcjonowanie rodziny , są to: warunki materialne i bytowe , zmianowość pracy rodziców , wiedza i umiejętności rodziców na temat norm żywieniowych i higieny , stan zdrowia dziecka , atmosfera wychowania w domu , podstawy rodzicielskie i styl wychowania , warunki kulturalne , zasady i normy moralne , poziom wykształcenia rodziców i aktywność kulturalna rodziców i dzieci .

II . CZYNNIKI DEZINTEGRUJĄCE RODZINĘ .

II . 1 . WARUNKI MATERIALNE I BYTOWE .

„ Sytuację materialną rodzin , w których zagrożenie rozwoju biologicznego ma stopień krytyczny , charakteryzuje dochód , który nie wystarcza na pokrycie potrzeb podstawowych . Taką sytuację obserwuje się np. wśród rodzin wielodzietnych , a także niektórych rodzin niepełnych . W innych kategoriach rodzin , np. z problemem alkoholowym , rodzin , w których występują zachowania patologiczne rodziców ( np. przestępczość ) wysokość dochodu jest niestała z powodu nieregularnego zatrudnienia rodziców , najczęściej ojca . Fakt ten determinuje negatywne wypełnianie zadań rodziny w zakresie pielęgnacji rozwoju ” ( Marynowicz - Hetka E . , 1987 , s . 65 ) .

Według niektórych naukowców aktywność zawodowa kobiety , jej równorzędność z mężczyzną w kształtowaniu pozycji społeczno - ekonomicznej rodziny może być uznana za przejaw partnerstwa małżonków jedynie wówczas , gdy łączy się z rozbudowaniem roli rodzinno - domowej męża . I tutaj zaczynają się kolejne kłopoty współczesnych małżonków w ich dążeniach do modelowych rozwiązań . Bo choć już w XVI wieku Marcin Luter obwieszczał , że „ … największym szaleńcem na ziemi byłby ten , który kpiłby z mężczyzny piorącego pieluchy lub wykonującego jakąkolwiek inną pracę przy dzieciach ”, to wciąż jeszcze pokutują w naszej świadomości schematy podziału na „ powinności męża ” i „ powinności żony ” dalekie od zachowań niemieckiego reformatora .( …) . Elementem pomocy jaką powinni udzielać sobie małżonkowie jest właśnie odpowiedni podział obowiązków domowo - rodzinnych , który uwzględniałby w miarę możliwości indywidualne upodobania partnerów , możliwości realizacji przez nich przyjętych zadań , a nie byłby tylko odbiciem stereotypowych kobiecych i męskich .

Nie ma z natury męskich i żeńskich funkcji i obowiązków małżeńskich ” ( Witczak J . , 1985 , s . 59 - 61 ) . Natomiast Kozakiewicz M . zwraca się do mężów : „ Dlatego też nie czuj się bohaterem narodowym , jeśli raz w tygodniu pomożesz żonie umyć naczynia czy uprać pieluszki . Ugryź się w język ilekroć korci cię , żeby powiedzieć : << Pozwól, że o tym to już ja , mężczyzna będę decydować >> . Nie czuj się również na dnie upadku , jeśli w dniu , w którym żona spóźni się z pracy czy wykładów , wypadnie ci osobiście uniżyć się do obrania kartofli i usmażenia jajecznicy na obiad . Nie cierp , jeśli przypadkiem twoja żona zarabia więcej od ciebie , lecz ciesz się , że macie na spółkę więcej niż przedtem . Jedynie to , czego nie możesz zrobić , może cię tłumaczyć , że nie jest przez ciebie zrobione . Właściwie nie możesz tylko urodzić dziecka i karmić go własną piersią , ale nic poza tym . To , czego na razie tylko nie potrafisz zrobić , zawsze możesz opanować i nauczyć się robić . Tym łatwiej ci to przyjść powinno , im << głębiej >> jesteś przekonany o intelektualnym prymacie i << wyższości >> mężczyzn nad kobietami . ”( Kozakiewicz M . , 1968 , s . 78 ) .

Należy przyznać obiektywnie , że niektórzy mężowie ( może nawet nie z demokratycznych pobudek , ale z prostej konieczności życiowej dzisiejszej „ wyizolowanej ”rodziny ) podejmują wiele tych nowych obowiązków , tradycyjnie przypisywanych żonie i matce . Coraz więcej widzi się mężczyzn robiących zakupy , coraz częściej spotyka się ojców wychodzących na spacery z dziećmi . Coraz więcej mężczyzn już umie prasować , prać i gotować i nawet są tacy , którzy się tym chwałą i są z tego dumni . Jest to świadectwo , że nie smakuje im rola pasożytów domowych i strażników przepracowanych niewolnic . ( … ) . Współcześnie obserwuje się , że większość mężczyzn nastawiona jest raczej na pomoc w prowadzeniu domu niż na samodzielne nim kierowanie ( Witczak J . , 1985 , s . 61 - 63 ) .

Podobny problem kobiety - matki podejmuje Adamski uważa on , iż „ godzenie funkcji zawodowych kobiety zamężnej z obowiązkami rodzinnymi i wychowawczymi zakłada odpowiednią organizację życia domowego , wynikającą ze sprawiedliwego podziału pracy w rodzinie .

Warunkiem szczęśliwego małżeństwa jest godzenie przez kobietę jej obowiązków domowych z pracą zawodową . Jeśli małżonkowie będą razem dźwigać codzienne trudy domowe , nie oglądając się na siebie wzajemnie , wówczas problem konfliktu ról zawodowych i rodzinnych pracującej żony i matki nie będzie miał miejsca .

Praca matek nie ma bezpośredniego wpływu na ujemny rozwój ich dzieci , a więc : rozpowszechnienie wśród nich nerwic , postępy w szkole , chuligaństwo , odsetki młodocianych przestępców , a wręcz odwrotnie dzieci matek pracujących są samodzielniejsze , lepiej radzą sobie w życiu , a niepracujące matki często cofają się w swym rozwoju intelektualnym i stosunkowo niewiele mogą przekazać swym dzieciom , są bardziej nerwowe i więcej karzą dzieci .

Wynika więc z tego , że aprioryczne mówienie o dysharmonii funkcji zawodowych i rodzinnych kobiety jest dużym nieporozumieniem . Sprawa sprowadza się tu tylko do umiejętnej organizacji pracy domowej i właściwego rozłożenia obowiązków pomiędzy męża i żonę oraz same dzieci ” ( Adamski F . , 1970 , s . 85 - 86 ) .

Uważa się , za mało korzystny wpływ pracy kobiet na dobro dzieci , a nawet o okresowym zaniedbaniu dzieci na ten czas , gdy matka idzie do pracy . Na ten aspekt sprawy są przede wszystkim wyczulone kobiety - matki . Zwracają one uwagę na to , że dzięki ich pracy mogą kupić dzieciom ubrania , lepsze jedzenie , większy autorytet wobec dzieci . Ojcowie uważają , że praca matek ma większy wpływ negatywny na dom , czyli na poprawne stosunki międzyludzkie związane z organizacją miejsca odpoczynku o pewnym standardzie materialnym . ( … ) . W uzasadnieniach stanowisk obojga małżonków jako argument przemawiający na niekorzyść pracy kobiety uważa się brak czasu na pogodzenie pracy w domu i pracy zawodowej . Jednak kobiety uważają , że ich praca przynosi korzyść - dodatkowy zarobek stanowiący wkład materialny w dom , ponieważ jest on duży i lepiej jest dla rodziny , gdy gorzej lub w mniejszym zakresie zostanie wykonana praca domowa , a więcej będzie pieniędzy . ( … ) .

Rodzina , rodzinne gospodarstwo stwarza obciążenia uniemożliwiające lub utrudniające autorealizację , ale rodzina jest też asekuracyjnym ujściem dla niezadowolenia , terenem rozładowania kolizji między pracą a domem . U kobiet kolizje te nie rozładowują się w pracy zawodowej , częściej ma to miejsce u mężczyzn . Nawet w tych małżeństwach , w których panuje zgodna opinia co do pozytywnej roli pracy kobiety zarówno ze względu na dom , dzieci , jak i dobro małżeństwa , też nie chroni ona kobiety przed konfliktami , wewnętrznym niepokojem , czy właściwie dzieli czas między rodzinę i pracę zawodową . ( … ) . Właściwy w rodzinie i właściwy klimat społeczny wokół pracy kobiet , są niezbędne do zapewnienia im równowagi psychicznej . ( Trawińska M . , 1977 , s . 145 - 150 ) .

Warunki materialnego bytu rodziny wyznaczają przede wszystkim takie czynniki jak : liczba członków rodziny , rodzaj i wielkość zajmowanego mieszkania oraz stopień jego wyposażenia . ( Adamski F. , 1970 , s . 103 ) .

II . 2 . ZMIANOWOŚĆ PRACY RODZICÓW .

Kolejnym czynnikiem , który zaburza rozwój społeczny dziecka jest podejmowanie przez rodziców pracy w systemie wielozmianowym . To powoduje zmniejszenie możliwości styczności między rodzicami i dziećmi , co przyczynia się do niedostatecznej kontroli rodziców nad dziećmi lub braku opieki „ wychowuje ulica „ , a przyczyną tego są trudności w uczeniu się ról społecznych matki i ojca , żony i męża .

Praca zmianowa może mieć i dobre strony w zorganizowaniu życia domowego . Jednak ujemnie wpływa na biologiczny rytm życia człowieka , a matki pracujące w tym systemie mają tylko pozornie więcej czasu dla dzieci i domu ponieważ obowiązki domowe wykonują kosztem odpoczynku i snu . Jeżeli w tych rodzinach występuje podział ról , to dzieci mogą się uczyć ról społecznych . Są jej pozbawione te dzieci , których ojcowie nie włączają się w obowiązki domowe .

Obecnie bywa tak , że rodzice pracują cały dzień od rana do wieczora i dzieci nie widują ich wcale . Rodzice przychodzą z pracy zmęczeni , podenerwowani , a w domu szczególnie na matki czeka jeszcze praca domowa i zdarza się coraz częściej że nie ma kto zająć się dziećmi , porozmawiać z nimi o tym jak minął im dzień , jak poszło w szkole ,pomóc przy odrabianiu lekcji . Dzieci bardzo często popołudnie spędzają na świetlicy szkolnej , koło bloków w nie zawsze odpowiednim towarzystwie .

II . 3 . WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI RODZICÓW

NA TEMAT NORM

ŻYWIENIOWYCH I HIGIENY .

Część rodziców zna niektóre zasady i normy żywienia , zachowania higieny i zdrowia , lecz nie zawsze je respektuje .

Marynowicz - Hetka uważa , że próg ostrzegawczy zagrożenia rozwoju biologicznego występuje w większości problemowych rodzinach wielkomiejskich . Ta ocena dotyczy : czystości dzieci , kompletności ubrania , spożywania minimum jednego gorącego posiłku

( Marynowicz - Hetka E . , 1987 , s . 59 ) .

„ Jednak z punktu widzenia zasad przestrzegania higieny i dbałości o rozwój biologiczny dziecka wiele spośród wielkomiejskich rodzin problemowych nie osiąga nawet tego stopnia zagrożenia rozwoju biologicznego dziecka ”( Marynowicz - Hetka E . , 1987 , s .59 -60 ) .

Szczególnie chodzi tu autorce o dbałość rodziców o higienę dziecka , jako bardzo ważnego czynnika stymulującego rozwój biologiczny ; szczególnie bierze się pod uwagę brak samodzielnego miejsca do spania dla dziecka . To zjawisko należy interpretować z punktu widzenia sfery socjalnej rodziny i trudnych warunków mieszkaniowych niż w przesłankach społeczno - kulturalnych .

II . 4 . STAN ZDROWIA DZIECKA .

W domu są urządzenia sanitarne , dobrze funkcjonują i są na ogół czyste . Natomiast niekorzystnie przedstawia się higiena jamy ustnej , najczęściej również występuje płaskostopie i skrzywienie kręgosłupa . Liczba dzieci mających kłopoty wzrasta w zastraszającym tempie .

Pogłębianie się schorzeń laryngologicznych , nie podejmowanie leczenia zaburzeń wzrostu , czy dysfunkcji narządów ruchu może być następstwem niedostatecznej wiedzy matki na temat profilaktyki zdrowotnej . Większość matek dzieci z zaburzonym rozwojem biologicznym ma wykształcenie podstawowe lub niepełne podstawowe . W momencie istnienia zaburzeń rozwoju biologicznego zabieganie o jego przebieg wymaga nie tylko stymulowania jego rozwoju , lecz także kompensowania braków niedoskonałości organizmu . Pod tym względem rodziny problemowe znacznie przekraczają próg ostrzegawczy zagrożenia rozwoju biologicznego dziecka i w najlepszym przypadku ich postępowanie można określić jako zagrożenie rozwoju biologicznego w stopniu zaawansowanym lub nawet krytycznym , również zaniedbuje się pracę reedukacyjną z dziećmi , nie utrzymuje się stałego kontaktu z logopedą w przypadku stwierdzonej wady wymowy u dziecka i to zdarza się rodzinom , u których nie stwierdza się nasycenia elementami dewiacyjnymi czy patologicznymi .

Rodzina jako podstawowa i najważniejsza dla człowieka grupa odniesienia , wciąż decydująco wpływa na kształtowanie poglądów , zachowań i postaw swoich członków - także w wymiarze zdrowotnym . Im większe wsparcie w rodzinie , tym mniejsze tendencje do zachowań negatywnych dla zdrowia ( picie , palenie , itp. ) ( … ) .

Rolę rodziny w zachowaniu i kształtowaniu zdrowia swoich członków podkreśla hasło Światowej Organizacji Zdrowia : „ Zdrowie zaczyna się w domu „ . Narodowy program zdrowia stawia przed nią następujące zadania :

- rodzenie zdrowego potomstwa ,

- właściwy przebieg socjalizacji młodego pokolenia ,

- poprawa warunków właściwego funkcjonowania dorosłych członków rodziny ,

- poprawa warunków materialnych koniecznych dla zaspokojenia potrzeb członków

rodziny ,

- ochrona przed zjawiskami patologicznymi ,

- kształtowanie wzorców życia służących zdrowiu członków rodziny .

Rodzina , jako podstawowa jednostka społeczna , jest współodpowiedzialna za zdrowie swoich członków i w ramach swych funkcji realizuje bardziej lub mniej świadomie zadania profilaktyczne , lecznicze i rehabilitacyjne dotyczące zdrowia . Profilaktykę zdrowotną , a więc : przekaz wiedzy o zdrowiu , kształtowanie nawyków higienicznych , zachowań prozdrowotnych , umiejętność wypoczynku oraz higienę psychiczną należy kształtować u dzieci już od najmłodszych lat . ( … ) . Czynnikami sprzyjającymi kształtowaniu postaw prozdrowotnych w rodzinie będą czynniki wewnątrzrodzinne , czyli odpowiednie uwarunkowania osobowościowe , jak wykształcenie , wspólny system wartości , pozytywny stosunek do problemów opieki zdrowotnej oraz czynny udział w wykonywaniu zaleceń służby zdrowia . Do czynników zewnętrznych można zaliczyć : poziom socjoekonomiczny rodziny , odpowiednie warunki mieszkaniowe , ustawodawstwo na rzecz rodziny , dostępność opieki medycznej , system kształcenia zbiorowego w zakresie przygotowania do życia w rodzinie oraz inne aspekty kultury zdrowotnej .

Rodzina jest jednym , ale nie jedynym źródłem wiedzy o zdrowiu dla dzieci i młodzieży . Obok niej wymienić można szkołę , grupy rówieśnicze , mass media , służbę zdrowia , Kościół . Jednak mimo konkurencyjności instytucji oświatowych , środków masowego przekazu , itd. dom rodzinny odgrywa najistotniejszą rolę w procesie przekazywania potomstwu wiedzy medycznej oraz umiejętności niezbędnych w rozwiązywaniu problemów związanych ze zdrowiem i chorobą . ( … ) . Rodzina , jako instytucja społeczna , niejako konstytucyjnie uwikłana jest w różnych fazach swego cyklu życiowego w wiele zadań o charakterze socjomedycznym , w tym w dostarczanie wiedzy z zakresu zdrowia oraz kształtowanie postaw prozdrowotnych swoich członków . ( Żebrowski J . , 2001 , s . 155 - 158 ) .

II . 5 . ATMOSFERA WYCHOWANIA W DOMU ,

POSTAWY RODZICIELSKIE

I STYL WYCHOWANIA .

Atmosfera rodzinna niesprzyjająca rozwojowi dziecka ; ostre konflikty w rodzinie , brak więzi emocjonalnej dzieci z rodzicami lub też nadmierna , zniewalająca więź dziecka z matką ( poświęcenie matki dla dziecka ) , chłód emocjonalny , niechęć , „ duszna „ atmosfera domu . Zdarzają się pewne elementy integrujące rodzinę ( święta , uroczystości rodzinne ) , raczej okazjonalne . Rodzice nie planują wspólnie wykonywanych czynności w domu , jeżeli mają miejsce to są one przypadkowe i niezamierzone . W rodzinie występują zachowania dewiacyjne ( zwłaszcza ojca ) - upijanie się , okresy nie podejmowania pracy zawodowej , itp. ; chaotyczny despotyzm wychowawczy , bicie , zakazy , nakazy , groźby stosowane niekonsekwentnie . Brak zainteresowania rodziców towarzystwem w jakim przebywają dzieci , terenu , na którym przebywają , czasu oraz nie ingerowanie rodziców w postępowanie dziecka .

W rodzinach pełnych bardzo często zdarza się , że matka broni dzieci przed ojcem , ukrywa trudności i niepowodzenia , jest niekonsekwentna . Ojciec często jest obecny tylko fizycznie i nie włącza się w sprawy wychowania .

Rodzice nie budzą u dzieci aspiracji oraz zainteresowań intelektualnych i estetycznych .

Na ukształtowanie się prawidłowej postawy rodzicielskiej składa się szereg różnych procesów rozwoju moralnego , emocjonalnego , społecznego i innych . Są to : identyfikacja z własną płcią , rozwój społeczny poprzez koleżeństwo , grupę rówieśniczą , przyjaźń , pierwsze sympatie , ( … ) wzajemne relacje rodziców , dzieci i rodzeństwo ( Kukołowicz T. , 1998 , s . 149 - 162 ) .

Cechami niezbędnymi , koniecznymi ze strony środowiska są zachowania pozwalające na uruchomienie istniejących możliwości oraz wyodrębnienie siebie ze świata , ważne jest , aby pochodziły od tego samego podmiotu , który będzie oddziaływał przez pewien czas oraz charakteryzował się zaangażowanym stosunkiem w odniesieniu do dziecka . Na podłożu tego pierwszego kontaktu dziecka z matką kształtują się potrzeby : bezpieczeństwa , akceptacji , afiliacji , które w dalszym rozwoju społecznym odgrywają bardzo ważną rolę . Wskazane zachowania ich cechy dostępne są tylko rodzinie , która obdarza się nawzajem miłością , otacza troską i prowadzi unormowane życie . Właśnie w rodzinie w sposób bezpośredni i osobisty następuje przeżycie pojęcie dobra wspólnego . W rodzinie dzieci osłuchują się z mową na podstawie dziesiątek i setek tysięcy wypowiedzi , jakie słyszą z ust osób z nimi współżyjących .

Oddziaływanie bodźców zależy także od atmosfery emocjonalnej , jaka panuje w rodzinie . To , co właśnie charakteryzuje środowisko rodzinne , to emocjonalność wszystkich sytuacji . Dzięki niej bodźce działają szczególnie silnie . Oddziaływanie bodźców dokonuje się także dzięki modelom , które występują w sytuacjach wychowawczych . Szczególną rolę odgrywają modele , które stanowią głównie oparcie dla dziecka , a więc rodzice , rówieśnicy , krewni , starsze dzieci .

Wywoływanie określonych dążeń może być ujęte jako kształtowanie odpowiednich schematów emocjonalnych . Można by je potraktować jako motywacje . Tworzenie motywacji podlega również określonym prawom rozwojowym . ( … ) .

Wrażenia wywierają głęboki wpływ na przyszłe uczenie się , doświadczenia społeczne determinują społeczne zachowanie się w okresie dojrzałości .

Warunkiem prawidłowego rozwoju dziecka jest poświęcenie mu pewnej dozy uwagi i zainteresowania w „ krytycznym okresie „ jego dzieciństwa .

Procesy zachodzące w grupach pierwotnych i nieformalnych stanowią istotną treść życia społecznego , tzn . w nich powstają i w nich zostają zaspokojone najważniejsze potrzeby i dążenia , które stanowią mechanizm napędowy zachowań jednostek . ( Kukołowicz T . , 1998 , s . 17 - 20 ) .

II . 6 . WARTOŚCI KULTURALNE , ZASADY

I NORMY MORALNE .

W rodzinach nie organizuje się sytuacji wychowawczych wymagających oceny postępowania drugiej osoby - refleksji , w przypadku zaistnienia naturalnej sytuacji tego typu , rodzice w sposób dyrektywny udzielają wskazówek , sporadycznie podejmują rozmowy z dzieckiem , które są mało wnikliwe i wyczerpujące

( Marynowicz - Hetka E . , 1987 , s . 51 ) .

Niejednokrotnie bywa tak , że wartości rodzinne przestają być wartościami całkowicie nadrzędnymi w stosunku do wartości i dążeń osobistych , w czym niektórzy dopatrują się zła i egoizmu są nawet zauważyć tu elementy patologii ( Tyszka Z . , 1979 , s. 226 ) .

Rola rodziny w przekazywaniu wartości swemu potomstwu , norm i zwyczajów postępowania jest pierwszoplanowa i najważniejsza . Od urodzenia aż do śmierci jednostka jest pod wpływem tego , co myślą , co cenią , do czego dążą , w co wierzą , co uznają za najważniejsze , według zasad postępują rodzice i inni członkowie rodziny . ( Kawula S . , 1998 , s . 12 ) .

Powszechnie uważa się , że kumulacja doświadczeń wielu pokoleń odnosi się do rozmaitych sposobów wartościowania stosowanych wobec rodziny . Pierwsze chronologiczne - to rozumienie wartości jako powinności . Zakładało ono ciągłość międzygeneracyjną jako naczelny ideał , niezależnie od tego , czy była to ciągłość społeczności rodzinnej , narodowej , czy ciągłość idei dwóch kościołów . Systemy społeczne chronią ciągłość , a zadaniem jednostki jest jej podtrzymywanie . Społeczność ustala sens tej powinności ( wierzenia , obyczaje , normy ) i związane z jej realizowaniem wzory zachowań swoich członków ( np. obowiązek małżeństwa i okoliczności bezżeństwa ) , a także sposoby względnej czy bezwzględnej kontroli .

Wartość może również funkcjonować w charakterze wzorca , która nabiera znaczenia w zależności od stopnia racjonalności takich postaw , w których wartościowanie potwierdza działanie . Wysoką wartość ma wówczas rodzina pochodzenia jako konstytuująca czy przechowująca właściwe wzorce . ( Trawińska M ., 1977 , s .29 - 30 ) .

II . 7 . POZIOM WYKSZTAŁCENIA RODZICÓW .

Cechą charakterystyczną rodzin o zaawansowanym progu zagrożenia rozwoju kulturalnego jest niski poziom wykształcenia rodziców .

Najczęściej są to rodziny , u których jedno z rodziców ukończyło szkołę podstawową , a drugie ma wykształcenie niepełne podstawowe . Przypuszcza się , że niektóre zaburzenia rozwoju dziecka wynikają z niedostatecznej wiedzy rodzicielskiej i niskiej kultury pedagogicznej matki .

Poziom wykształcenia matek odgrywa znaczącą rolę w rozwoju kulturalnym dziecka

( Marynowicz - Hetka E . 1987 , s . 97 ) .

II . 8 . AKTYWNOŚĆ KULTURALNA

RODZICÓW I DZIECI .

Wprowadzenie dzieci przez rodziców do uczestnictwa w placówkach kulturalnych jest bardzo ograniczone .

Aktywność kulturalna rodziców ogranicza się do oglądania telewizji , czasami słuchania radia . Kontakt z instytucjami kulturalnymi jest sporadyczny i przypadkowy .

Dzieci na ogół naśladując dorosłych w podobny sposób spędzają czas wolny . Sporadycznie tylko uczestniczą w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych .

Zaawansowany próg zagrożenia kulturalnego dzieci szczególnie wyraźnie występuje w rodzinach wielodzietnych , podopiecznych instytucji pomocy społecznej , w których poza utrwalonymi wzorami spędzania czasu wolnego ważnym czynnikiem ograniczający m kontakt z placówkami kulturalnymi jest trudna sytuacja materialna rodzin . Podobny obraz zagrożenia kulturalnego dziecka charakterystyczny jest dla rodzin robotniczych , pracujących w systemie wielozmianowym .

W rodzinach o zaawansowanym progu zagrożenia rozwoju kulturalnego aktywność kulturalna dzieci jest podobna do zachowań rodziców

( Marynowicz - Hetka E . , 1987 , s . 98 - 99 ) .

W rozdziale trzecim przedstawiam rodzinę dysfunkcyjną z punktu widzenia socjologii oraz przykład przypadku indywidualnego .

III . RODZINA DYSFUNKCYJNA .

Mianem rodzin dysfunkcyjnych Mościcka L . określa te „ rodziny , które wykazują poważne nieprawidłowości w zaspakajaniu podstawowych potrzeb biologicznych i psychospołecznych dziecka ” ( Mościcka L . , 1991 , s . 3 - 4 ) .

Natomiast Żebrowski J . uważa , iż „ dysfunkcyjność może się objawiać małą dbałością o potrzeby rozwojowe dziecka , niskim poziomem zabiegów i starań pielęgnacyjnych , brakiem kontaktów ze szkołą , brakiem kontroli działań dziecka w jego czasie wolnym od nauki , brakiem pomocy dziecku w trudnościach szkolnych czy wreszcie brakiem stymulacji dziecka do samodzielnego pokonywania trudności ” ( Żebrowski J . , 2001 , s . 299 ) .

W literaturze przedmiotu rezerwuje się pojęcie rodzin wieloproblemowych na określenie środowisk dysfunkcjonalnych , które wykazują szczególny zbiór cech uważanych za niepożądane ze społecznego punktu widzenia . Uważa się , że rodzinę można zaliczyć do kategorii wieloproblemowych już wówczas , gdy przejawiają się w jej życiu dwa spośród trzech problemów stwarzających szczególne zagrożenie . Są to : niewydolność materialna rodziny przyczyniająca się do zależności ekonomicznej , stany chorobowe w rodzinie oraz nieprzystosowanie społeczne przejawiające się zarówno w braku dojrzałości emocjonalnej rodziców , jak też w alkoholizmie , przestępczości , prostytucji . W rodzinach wieloproblemowych występują także takie sytuacje jak : niedożywienie , zaniedbanie dzieci , nie podejmowanie pracy , niepowodzenia szkolne , upośledzenie umysłowe , itp. W rodzinach wieloproblemowych dostrzega się zaburzenia w funkcjonowaniu matki , ojca , brata lub siostry , w funkcjonowaniu małżeństwa oraz braki ekonomiczne rodziny . Są to więc takie rodziny , w których występują zaburzenia w wypełnianiu funkcji instrumentalnej ( zaopatrzenie w żywność , ubranie , mieszkanie ) i ekspresyjnej ( zaspokojenie potrzeb emocjonalnych członków rodziny ) ( Marynowicz - Hetka E . , 1987 , s . 54 - 55 ) .

Natomiast Jan Pawł II „ do patologii życia małżeńskiego i rodzinnego przyjmuje , że patologiczne są te zjawiska lub postępowanie , które stanowią zagrożenie dla realizacji istoty małżeństwa i rodziny , bez względu na to , czy mają one charakter masowy i czy w naszej kulturze uważane są za patologiczne ” ( Kukołowicz T . , 1998 , s . 245 ) .

III . 1 . ANALIZA PRZYKŁADU PRZYPADKU

INDYWIDUALNEGO .

I . PRZEDSTAWIENIE RODZINY

1 . Dane o członkach rodziny

- matka : Dorota B , lat 35 ;

wykształcenie podstawowe ;

zawód wykonywany : dozorczyni ;

- ojciec : Piotr B , lat 42 ;

wykształcenie zawodowe ;

zawód wyuczony : mechanik samochodowy ;

zawód wykonywany : praca dorywcza ;

- dzieci : syn - Robert - lat 16 uczeń klasy III Gimnazjum ;

syn - Rafał - lat 14 uczeń klasy VI Szkoły Podstawowej ;

córka - Kinga - lat 11 uczennica klasy V Szkoły Podstawowej ;

syn - Paweł - lat 9 uczeń klasy II Szkoły Podstawowej ;

córka - Katarzyna - lat 6 uczennica klasy „ 0 „

II . STRUKTURA RODZINY

1 . Pozycje członków rodziny i ich role

Rodzina państwa B . jest rodziną pełną ; oboje rodzice w pełni sprawują władzę rodzicielską nad piątką dzieci w wieku szkolnym . Najważniejszą pozycję w rodzinie zajmuje matka . Pani Dorota sprawuje funkcje opiekuńcze nad dziećmi , stwarza im warunki bliskości emocjonalnej między nią a dziećmi ; realizuje funkcje wychowawcze wobec nich . Ojciec w rodzinie zajmuje drugorzędną pozycję , jednak zdaniem żony nie włącza się w wychowanie dzieci , nie interesuje się ich problemami , postępami w nauce , ich poczynaniami , zachowuje się wobec dzieci tak , jakby ich nie miał , żąda , aby w domu było cicho i spokój . Z relacji matki wynika , że dzieci boją się ojca , który tylko krzyczy na nie i jest wymagający , bardzo rzadko z nimi rozmawia , zdarza się , że przychodzi do domu pod wpływem alkoholu i wszczyna awantury . Rola ojca polega tylko na zabezpieczaniu bytu członkom rodziny .

2 . Warunki bytowe i status materialny rodziny .

Rodzina egzystuje w przeciętnych warunkach mieszkaniowych .

Państwo B . mieszkają w bloku czteropiętrowym ; posiadają dwa pokoje , kuchnię , WC i łazienkę razem . Rodzina mieszka na małym osiedlu na peryferiach miasta .

Status materialny rodziny jest niski . Rodzina utrzymuje się z dochodów za pracę matki , czasami ojca jeżeli ma pracę i nie przepije wypłaty . Rodzinie czasami pomaga siostra matki , która zawsze z niecierpliwością jest oczekiwana przez dzieci , gdyż zawsze coś im przywiezie . Dzieci bardzo ciepło i dużo mówią o swojej cioci .

W obecnej chwili państwo B. mają duże zaległości w płatności za czynsz .

III . RELACJE MAŁŻEŃSKIE .

Kobieta w tym związku jest bezradna , zastraszona przez męża .

Wykazuje wiele troski i zaangażowania w opiekę i wychowanie dzieci , a jednocześnie jest znerwicowana , impulsywna , przewrażliwiona , schorowana , nie jest konsekwentna wobec dzieci , i jak mówi „ mam dość dźwigania tego ciężaru na własnych barkach „ .

Często mówi o swych poczynaniach wobec męża z niewiarą i rezygnacją . Z jej wypowiedzi emanuje zmęczenie i bezsilność w związku z sytuacją rodzinną .

Mężczyzna jest człowiekiem impulsywnym , wymagającym wobec żony i dzieci , jeżeli jest w domu tak , jak on chce to jest dobrze ( gdy przyjdzie trzeźwy ) , natomiast gdy jest pod wpływem alkoholu wszczyna kłótnie , dochodzi nawet do nadużywania przemocy wobec żony i dzieci . Z relacji kobiety wynika , że wielokrotnie uciekała wraz z dziećmi z domu do sąsiadki , gdy zobaczyła przez okno męża wracającego chwiejnym krokiem , by uniknąć kolejnych awantur .

elacje między małżonkami są ubogie w uczucia . Nie widać w nich uczucia miłości . Żadne z nich nie stara się poświęcić nawet minimum czasu na pielęgnowanie uczuć między nimi . Brak w ich związku dialogu i porozumienia .

Podejmowane przez żonę próby rozmowy z mężem kończą się najczęściej kłótnią i obustronną krytyką czego świadkami są dzieci .

Małżeństwo to jest autentycznym tylko z formalnego punktu widzenia . Kobieta nie chce rozwieść się z mężem ze względu na dzieci .

Małżonkowie oskarżają się wzajemnie i obwinia ją za zaistniałą sytuację rodzinną i zaburzone relacje . Są do siebie krytycznie nastawieni , oceniają się negatywnie , nie zadowoleni z siebie . Każdy ma wiele zarzutów pod adresem partnera . Sprawiają wrażenie zawiedzionych sobą .

Kobieta jest „ przeciążona „ obowiązkami i problemami oraz zrezygnowana i bezsilna .

Mężczyzna wymagający do przesady obojętny wobec problemów , nie angażujący się w wychowanie dzieci .

IV . DYNAMIKA RODZINNA

1 . Rezonans emocjonalny .

W przypadku rodziny państwa B . mamy do czynienia z brakiem silnych powiązań uczuciowych między wszystkimi członkami rodziny , ( brak rezonansu uczuciowego ) . Widoczny jest wyraźnie brak uczucia miłości w relacjach między małżonkami ; matka dużo troski , zainteresowania , wsparcia i pomocy okazuje piątce dzieci , czyni to na miarę swoich możliwości i umiejętności , a dzieci są z nią bardzo mocno emocjonalnie związane

Ojciec nie pracuje nad stworzeniem warunków bliskości emocjonalnej z dziećmi . Manifestuje postawę „ pana i władcy „ .

Dzieci zaś wobec ojca prezentują określone zachowanie o charakterze emocjonalnym , które przejawia się lękiem przed ojcem i spełnianiem jego poleceń , by nie zostać ukaranym za brak posłuszeństwa wobec niego . natomiast postawa matki i zachowanie cechują znamiona typu matki nadopiekuńczej i pogodzonej z losem . Dzieci wobec matki są życzliwe , wyrozumiałe , pomagają jej w pracach domowych , robią zakupy i darzą zaufaniem , wypowiadają się ciepło o swojej matce .

2 . Komunikacja interpersonalna .

W /w rodzinie nie występują prawidłowe relacje wzajemnego porozumiewania się . Istotą zaburzonej komunikacji interpersonalnej w opisanej rodzinie jest brak wspólnych celów , realizacji potrzeb członków rodziny i spójności działań . W realizacjach rodziców brak bliskości emocjonalnej .

Małżonkowie nie okazują sobie wzajemnego szacunku ( są wobec siebie krytyczni , opryskliwi , a w kontaktach ze sobą nie potrafią sterować własnymi emocjami ) . Nie tylko mają problemy z okazaniem sobie miłości , lecz również z nawiązaniem ciepłych kontaktów emocjonalnych . Jak również nie akceptują siebie nawzajem , co jest przyczyną braku realizacji podstawowej potrzeby bezpieczeństwa w domu .

Rezultatem zaburzonej komunikacji interpersonalnej między rodzicami jest utrudniona komunikacja między rodzeństwem : nieporozumienia , bójki , kłótnie . Dzieci są obserwatorami nagminnie zaburzonej komunikacji między autorytetem rodziców .

3 . Rozwiązywanie problemów .

W kwestii zaistniałych problemów w rodzinie postawę aktywną i przedsiębiorczą wyraża jedynie matka . To ona sama stawia czoła sytuacją trudnym , podejmuje decyzje , wydaje dyspozycje , zarządza o konieczności podejmowania określonych działań pożądanych dla innych członków rodziny , szczególnie dzieci .

Kobieta załatwia wszystkie sprawy urzędowe , szuka pomocy i wsparcia różnych instytucji , utrzymuje stały , systematyczny kontakt ze szkołami wykazując swoje zainteresowanie postępami w nauce swoich dzieci .

Ojciec nie wykazuje inicjatywy , nie interesują go problemy dzieci , ani ich postępy w nauce , uważa , że jak matka się nimi zajmuje to wystarczy , a on nie musi chodzić do szkoły . Nie wyraża własnego zdania , opinii , nie próbuje działać , nie chce podejmować decyzji , jednak wszelkie niepomyślne rezultaty działań małżonki krytykuje i obwinia ją za niepowodzenie , uważa , że skoro jego ojciec nie interesował się postępami w nauce jego i jego rodzeństwa on również nie musi tego robić .

Pani B . czuje się kobietą obarczoną nadmiarem obowiązków i problemów , a swoją postawę aktywną wobec każdej sytuacji , która wymaga rozwiązań tłumaczy „ przymusem „ i wyborem własnym dla dobra dzieci .

4 . Stosunek do świata zewnętrznego .

Z racji zaburzonych relacji w związku państwa B . obydwaj partnerzy mają trudności w nawiązywaniu kontaktów z innymi .

Małżonkowie nie mówią o uczuciach , o tym , co myślą i czego od siebie oczekują , aczkolwiek przy najmniejszym nawet konflikcie to sobie wzajemnie wyrzucają jest to przyczyną zaburzonego stosunku do otoczenia .

Pan B. sprawia wrażenie egocentryka , którego cechuje brak wrażliwości na innych członków rodziny , nie posiada też umiejętności empatii i budowania oraz utrzymywania dobrych stosunków z innymi . W kontaktach z ludźmi jest oschły , nieprzyjemny , czasem bardzo ostry . Ma bardzo wąskie grono kolegów . Jeżeli ma pieniądze to większość czasu spędza przed sklepem monopolowym , w przeciwnym wypadku siedzi w swoim pokoju i nie odzywa się do nikogo jest to „ cisza przed burzą „ . Nie utrzymuje kontaktów z krewnymi .

Pani B . w kontaktach z otoczeniem wydaje się być osobą bardzo otwartą i energiczną , aczkolwiek nadopiekuńcza , dyrektywna i apodyktyczna . Często opowiada i zwierza się ze swoich problemów innym oczekując pomocy i wsparcia . Nie radzi sobie materialnie , natomiast ma pozytywne stosunki z dziećmi . Zdarza się , że podejmuje zobowiązania deklarując określone przedsięwzięcia , po czym wycofuje się z ich realizacji . Ma średnie grono znajomych , utrzymuje kontakt z krewnymi , szczególnie siostrą .

V . REAKCJE I ZACHOWANIA DZIECI .

Wszystkie dzieci w rodzinie nie radzą sobie z nauką , przejawiają niepowodzenia szkolne .

Stosunek dzieci do obowiązków szkolnych nie jest prawidłowy : często opuszczają lekcje , zasypiają na zajęciach , wagarują , są nieprzygotowane do lekcji , nie odrabiają prac domowych , nie wykazują motywacji do nauki . Dwoje dzieci powtarza klasy :

Rafał klasę VI , Paweł II Szkoły Podstawowej .

Zachowanie dzieci na lekcjach pozostawia wiele do życzenia : często przeszkadzają , rozmawiają , mają trudności w koncentracji uwagi , bywają bierne i nie zainteresowane pracą . Robert i Kinga wykazują niewłaściwy stosunek do nauczycieli w szkołach . Dzieci bywają niemiłe , niegrzeczne , opryskliwe , odmawiają wykonania polecenia , nie reagują na prośby , komentują słowa nauczycieli , a dziewczynka obraża się .

Inne zachowanie wykazują w kontaktach indywidualnych z pedagogami szkolnymi . Chłopiec potrafi być miły , grzeczny , ale zamknięty w sobie , nie chce rozmawiać na temat sytuacji w domu , lubi rozmawiać na luźne tematy , wytrwale pracuje , ale zamyka się w sobie lub reaguje agresją gdy jest zapytany o ojca lub obecną sytuację w domu , bije młodsze rodzeństwo ( prawdopodobnie w ten sposób odreagowuje stres spowodowany sytuacją rodzinną ) , jest dużym autorytetem dla młodszego rodzeństwa mimo iż się go boją . Natomiast Kinga potrafi być miła , grzeczna , jest otwarta , chętnie mówi , lubi rozmawiać na luźne tematy , wytrwale pracuje , kontroluje emocje , gotowa do współdziałania , ale bierze przykład ze starszego brata i znęca się nad młodszą siostrą . Natomiast najmłodsza Kasia jak wynika z relacji matki i wychowawczyni jej grupy w przedszkolu jest zamknięta w sobie , nieufna wobec nauczycieli , wycofująca się , ma problemy z nauką , w relacji z grupą rówieśniczą nie radzi sobie jest ignorowana przez dzieci ponieważ nie bawi się z nimi , a gdy ją zachęcają do zabawy nie reaguje , lecz siada w kącie i tam siedzi do momentu zakończenia zabawy .

Piątka rodzeństwa ma problemy we współżyciu w grupie rówieśniczej . Prócz Kasi pozostałe dzieci łatwo nawiązują kontakty z rówieśnikami i kolegami , to jednak relacje między nimi są zaburzone . Dzieci bywają zaczepne , kłótliwe , agresywne i apodyktyczne . W kontaktach z innymi dziećmi często nie kontrolują własnych emocji , używają wulgarnego słownictwa , są bardzo krytyczne ( prawdopodobnie biorą przykład z zachowania ojca w domy wobec rodziny ) . To powoduje , że nie są lubiane w gronie kolegów , aczkolwiek są tolerowane , nie są izolowane ( prócz najmłodszego dziecka ) , lecz wielu uczniów skarży się na ich zachowanie oceniane jako niewłaściwe .

Rafał w ubiegłym roku szkolnym nagminnie wagarował spędzając czas poza szkołą i domem w gronie starszych kolegów . Chłopiec palił papierosy , a najstarszy - Robert w czasie przebywania na wagarach wraz ze starszymi kolegami pił alkohol ( piwo , pali papierosy ) .

Dzieci z rodziny państwa B . wydają się być świadome dużych trudności w relacjach między rodzicami . Rodzeństwo czuje się bezradne i osamotnione wobec problemów w rodzinie . Czują się zagubione , nie kochane ( szczególnie przez ojca ) . Agresja , bunt czy wycofanie w przypadku najmłodszego dziecka to ich mechanizmy obronne . Wszystkie dzieci wykazują przejawy nieprzystosowania społecznego .

Trudności w nauce i niepowodzenia szkolne dzieci związane są ze słabą motywacją do nauki , brakiem systematyczności i obowiązkowości . Trudności wychowawcze z dziećmi w szkole mają związek z ich sytuacją rodzinną , są odbiciem niewłaściwych wzorców wychowania ze strony osób dorosłych , są wynikiem braku pozytywnej stymulacji domu .

Dzieci manifestują silną potrzebę miłości i uznania ze strony ojca .

Wszystkie dzieci wykazują poczucie niższości , mają niską samoocenę i odczuwają brak znaczenia w rodzinie . Ich zachowanie determinuje często pesymizm albo działanie popędowe . W relacjach z otoczeniem często wykazują tendencję do agresji , zamykania się lub defensywność .

VI . ZABURZENIA ZACHOWANIA .

Nieprawidłowe relacje między rodzicami wycisnęło piętno na osobowości nie tylko na dorosłych domownikach , lecz także ich dzieciach . Wpływają na ich reakcje i relacje z otoczeniem , a ich rezultatem są zaburzone zachowania .

Wszystkie dzieci w rodzinie wykazują brak motywacji do nauki . Sprawia to fakt , że dzieci są pochłonięte problemami rodzinnymi , bezustannie towarzyszy im poczucie bezradności , zagrożenia i winy . Utraciły one związki bliskości emocjonalnej z najbliższymi osobami , od których powinny przejmować pozytywne wzorce zachowań .

Dzieci na co dzień stykają się z przykładami zachowań niewłaściwych i takie też najłatwiej im prezentować wobec innych . Brak ciepła , miłości , awantury , stosowanie przemocy wobec nich i matki przez ojca , brak dialogu między rodzicami , ich wzajemna krytyka kształtuje osobowość dzieci jako ludzi nieżyczliwych , niepohamowanych w odruchach agresji i przemocy .

Trudności w kontaktach interpersonalnych , niewłaściwy stosunek dzieci do osób dorosłych i rówieśników , ich konfliktowość i agresja są swoistym obrazem kłopotów w domu rodzinnym i mechanizmem obronnym dzieci .

Każdego z rodzeństwa cechuje brak koncentracji uwagi oraz labilność emocjonalna

Wszystkie dzieci prezentują osobowość bierno - agresywną , charakteryzują je trudności w precyzowaniu własnych dążeń , celów , brak wytrwałości oraz kontroli nad emocjami , nie potrafią też opanować uczucia złości wywołanego trudnościami . Odtrącone od ojca i wręcz „ chorą „ nadopiekuńczość matki manifestują wrogi stosunek do otoczenia .

Wagary Rafała , Roberta oraz picie przez niego alkoholu były formą ucieczki przed niepowodzeniami szkolnymi i problemami szkolnymi .

Przynależność do nieformalnych grup społecznych to poszukiwanie przez chłopców akceptacji własnej osoby w kontaktach z innymi , z którymi łączy ich rodzinna sytuacja i podobne problemy . Chłopcy w ten sposób próbowali kształtować sobie poczucie nie bycia osamotnionymi w trudnej sytuacji . Robili to przez „ bycie „ w łączności z podobnymi sobie . Grupa ta stanowić mogła dla nich zadośćuczynienie za dotychczasowe niepowodzenia , stanowiła też wartość i niwelowała poczucie winy oraz bezradności .

Poprzez palenie papierosów obu i picie alkoholu przez Roberta chłopcy dodawali sobie odwagi , dorosłości , chcieli dorównać innym - starszym , podobnym sobie akceptujących ich takimi jakimi są . Była to również próba zwrócenia uwagi otoczenia na osobę chłopców , komunikatem dla rodziców . Narastające poczucie krzywdy doznawane przez brak realizacji potrzeby miłości zrodziło frustrację , ta zaś wywołała bunt , który przyjął na zewnątrz formę wagarów , palenia papierosów przez chłopców oraz picie alkoholu przez Roberta .

Bunt , agresja , czy wycofywanie się u młodszych dzieci jest także próbą zainteresowania innych własną osobą . Deficyt potrzeb miłości , łączności z bliskimi , akceptacji i uznania przez ojca dzieci kompensują postawą niezgodną z normami ogólnie przyjętymi i akceptowanymi . Dzieci taką postawą domagają się zauważenia i ich potrzeb przez dorosłych .

PODSUMOWANIE

Zagrożenie rozwoju dziecka manifestuje się między innymi zaburzeniami w zachowaniu , które jest często spotykane w rodzinach problemowych . Sprzyjają mu pewne cechy środowiska rodzinnego , które mogą powodować powstanie trudności w rodzinie .

Są to następujące zespoły cech :

- zaburzona struktura rodziny i dzietność ;

- warunki materialne nie dające możliwości zaspokojenia potrzeb ;

warunki mieszkaniowe niesprzyjające rozwojowi biologicznemu i społecznemu dziecka ;

- zaburzenia wynikające z pracy zawodowej rodziców ;

- kłopoty ze stanem zdrowia dziecka ;

- poziom wiedzy , umiejętności i chęci rodziców niesprzyjające zabieganiu o rozwój

biosocjokulturalny dziecka ;

- zachowania dewiacyjne członków rodziny ;

- alkoholizm jednego z rodziców .

Na skutek niespełnienia przez rodzinę warunków zapewniających dziecku prawidłowy rozwój biosocjokulturalny mogą wystąpić zaburzenia w zachowaniu się dzieci . Czego dowodem jest przykład rodziny państwa B . przytoczony w poprzednim rozdziale .

Powodem , dla którego wybrałam taki temat była chęć opisania tego przykładu jako jednego z wielu . Przykład tej rodziny nie jest wyobcowanym , ponieważ środowisko , w którym pracuję jest specyficznym i tego typu przypadki są nagminne .

Mimo to w systemie wartości u dzieci z rodzin dysfunkcyjnych rodzina zajmuje wysoką pozycję .

Od atmosfery jaka panuje w domu rodzinnym zależy czy stanowi on oparcie dla ich członków , czy też jest miejscem ciągłych konfliktów . .

Dobro rodziny oraz jej prawa zawsze głęboko leżały na sercu Ojcu Świętemu toteż w wielu dokumentach i homiliach zwraca się właśnie do rodzin .

Ojciec Święty w swoich dokumentach przypomina nam naukę Chrystusa dotyczącą rodziny oraz podmiotowego traktowania każdego człowieka nawet tego najmniejszego . Toteż zwołał Synod Biskupów ( Rzym od dn. 26 IX do 25 X 1980 r . ) , któremu przewodniczył . Tematem obrad były : Zadania rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym . Ojciec Święty zwrócił się do Stolicy Apostolskiej z prośbą o opracowanie podstawowych praw rodziny zakorzenionych w prawie naturalnym , stąd bliskich wszystkim zarówno chrześcijanom , jak niechrześcijanom . Jan Paweł II powołał w tym celu specjalną komisję z kard . Karolem Marią Martini z Mediolanu na czele . Opracowany przez komisję papieską schemat , zanim został ogłoszony w formie Karty Praw Rodziny , był wzbogacony dyskusjami na Konferencjach Episkopatów całego świata .

Kartę Praw Rodziny skierowano następnie do władz państwowych , organizacji międzynarodowych , rodzin i wszystkich osób zainteresowanych wspólnym dobrem ludzkości . Dla rządów Karta może stanowić punkt odniesienia przy opracowywaniu ustaw i określaniu działań . Rodzinom może służyć w celu uświadomienia im ich miejsca i roli w społeczeństwie . ( Laskowski J . , 1985 , s . 343 ) .

Według Karty Praw Rodziny rodzina ma prawo do :

- pomocy ze strony społeczeństwa w tym , co dotyczy wydania na świat i wychowania dzieci .

Małżeństwa wielodzietne mają prawo do odpowiedniej pomocy i nie mogą być

poddawane dyskryminacji / Art. 3c / ;

- wychowania dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami moralnymi i religijnymi , z uwzględnieniem tradycji kulturalnych rodziny , które sprzyjają dobru i godności dziecka ;

winni także od społeczeństwa otrzymywać odpowiednią pomoc i wsparcie konieczne do

wypełniania roli wychowawców / Art. . 5a / ;

- wypełniania swej funkcji społecznej i politycznej w budowaniu społeczeństwa / Art. . 8 /

- takiego systemu społecznego i gospodarczego , w którym organizacja pracy umożliwia

członkom rodziny wspólne życie i nie zagraża jedności , powodzeniu , zdrowiu i

stabilności rodziny , zapewniając jednocześnie możliwość zdrowego odpoczynku / Art.

10 / ;

- mieszkania odpowiedniego do życia rodzinnego i dostosowanego do liczby jej członków ,

w miejscu zapewniającym podstawowe usługi konieczne do życia rodziny i wspólnoty .

/ Art. 11 / .

BIBLIOGRAFIA

Adamski F . ; ( 1970 ) : Modele małżeństwa i rodziny a kultura masowa . Warszawa .

PWN .

Adamski F . ; ( 1982 ) : Socjologia małżeństwa i rodziny , wprowadzenie . Warszawa .

PWN .

Drążek C . ; ( 1978 ) : Małżeństwo we wspólnocie Kościoła , w : Miłość -małżeństwo -

rodzina , red . Adamski F .

Karta Praw Rodziny ; ( 1983 ) . „ L osserwvatore Romano „ ( wydanie polskie ) 10 .

Kawula S . , Brągiel A . ,Janke W . ; ( 1998 ) : Pedagogika rodziny . Obszary i panorama

problematyki . Toruń .

Kozakiewicz M . ; ( 1968 ) : Małżeństwo niemal doskonałe . Warszawa . PW „ ISKRY „

Kukołowicz T . ; ( 1998 ) : Rodzina wychowuje . Stalowa Wola . Oficyna Wydawnicza

Fundacji Uniwersyteckiej .

Laskowski J . ; ( 1985 ) : Małżeństwo i rodzina . Warszawa . Instytut Wydawniczy

PAX .

Marynowicz - Hetka E . ; ( 1987 ) : Dziecko w rodzinie problemowej . Pomoc w rozwoju .

Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych .

Mościcka L . ; ( 1991 ) : Rodziny dysfunkcyjne . „ Prace Pedagogiczne Uniwersytetu

Wrocławskiego „ t . 9

Rybicki L . ; ( 1972 ) : Społeczeństwo miejskie . Warszawa .

Satir V . ; ( 2000 ) : Rodzina . Tu powstaje człowiek . Gdańsk . Gdańskie Wydawnictwo

Psychologiczne .

Trawińska M . ; ( 1977 ) : Bariery małżeńskiego sukcesu . Warszawa . Książka i Wiedza .

Tyszka Z . ; ( 1979 ) : Socjologia rodziny . Warszawa . PWN .

Witczak J . ; ( 1985 ) : Małżeńskie scenariusze . Warszawa . Instytut Wydawniczy

Związków Zawodowych .

Żebrowski J. ; ( 2001 ) : Rodzina polska na przełomie wieków . Gdańsk . Wydawnictwo

Uniwersytetu Gdańskiego .

1

---