Surowe prawo, ale prawo	Dura lex, sed lex
Gdzie ustawa, tam kara	Ubi lex, ibi poena
Gdzie społeczeństwo, tam prawo.	Ubi societas, ibi ius
Przez trudy do gwiazd	Per astera ad astra
Dziel i rządź	Divide et impera
Cokolwiek czynisz czyń roztropnie i przewiduj skutki swojego postępowania.	Quidquid agis, prudenter agat et respice finem.
Człowiekiem jestem i (sądzę,) że nic co ludzkie nie jest mi obce	Homo sum et humani nihil (nil) a me alienum esse (puto)
Niebezpieczeństwo twki w zwłocce Zwłoka pociąga niebezpieczeństwo	Periculum in mora Mora trahit periculum
Miejsce określa działanie prawne	Locus regit actum
Czas określa działanie prawne	Tempus regit actum
Właściciel odczuwa skutki zdarzenia przypadkowego	Casum sentit dominus
Powierzchnia gruntu przypada gruntowi	Superficies solo cedit
W czasie wojny milkną ustawy (prawa)	Inter arma silent leges
Prawo nie działa wstecz	Lex retro non agit
Prawo patrzy przed siebie	Lec prospicit, non respicit
Niedbalstwo jest winą	Neglegentia culpa est
Nowy król, nowe prawo	Novus rex, nova lex
Przyznanie się do winy jest królową dowodów	Confessio est regina probationum
Ciężar dowodzenia spoczywa na (ciąży na) powodzie	Actori incumbit probatio
Konieczność łamie prawo	Necessitas frangit legem
Żadne przestępstwo bez ustawy, żadna kara bez ustawy	Nullum crimen sine lege, nulla poena sine lege
Umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego	Privatorum conventio iuri publico non derogat
To co oczywiste nie wymaga przeprowadzeia dowodu.	Manifestum non eget probatione
Praktyka ( używanie) jest jedynym korektorem prawa	Usus est unus legum corrector
Ustawy przekładają dobro państwa ( ogół obywateli ) nad dobro jednostki	Leges salutem civitas saluti singulorum anteponunut
Czym są prawa bez obyczajów	Quid leges sine moribus?
Ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną	Lex specialis derogat legi generali
Zawsze szczegóły mieszczą się w ogółach	Semper specialia generalibus insunt
Zobowiązanie do rzeczy niemożliwych nie jest żadnym zobowiązaniem	Impossibilium nulla obligatio
Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna	Omnis definitio in iure civili periculosa est
Ciężar dowodzenia spoczywa na tym, kto coś twierdzi, a nie, kto zaprzecza	Ei incumbit probatio, qui dicit, non ei, qui negat
Powód idzie do sądu pozwanego (Właściwym sądem jest sąd pozwanego )	Actor sequitur forum rei
Rzecz mówi sama za siebie	Res ipsa loquitur
Ustawy niekiedy śpią, nigdy nie umierają	Dormiunt aliquando leges numquam moriuntur
Daj mi fakt a ja dam Tobie prawo	Da mihi factum, dabo tibi ius
Nikt nie dostaje kary za myślenie ( za zamiar)	Cogitations poenam nemo patitur
Nieznajomość prawa szkodzi	Ignorantia iuris nocet
Ukrywanie oszustwa jest oszustwem	Fraus est fraudem celare
Wola spadkodawcy jest zmienna aż do śmierci	Ambulatoria est voluntas testatoris usque ad mortem
Ciężkie przestępstwo nie może być bezkarne	Crimen grave non potest esse impunible
Zwyczaj jest przestrzegany w miejsce prawa	Consuetudo pro lege servatur
W przestępstwach ma się na względzie wolę, nie rezultat	In maleficiis voluntas spectatur, non exitus
Brak doświadczenia zalicza się do winy	Imperitia culpae adnumeratur
W całości także część zawiera się	In toto et pars contineteur
Kto sprawuje kuratelę, nie jest pod kuratelą	Qui curat, non curatur
Raz spadkobierca , zawsze spadkobiercą	Semel heres, semper heres
Nikt nie jest odpowiednim sędzią we własnej sprawie	Nemo iudex idoneus in propria (sua) causa
Nikt nie jest odpowiednim świadkiem we własnej sprawie	Nemo testis idoneus in propria (sua) causa
Przyznaje się do przestępstwa ten, kto unika sądu	Fatetur facinus, qui iudicum fugit
Nic nie udowadnia ten, kto zbyt wiele udowadnia	Nihil probat qui ninium probat
Matka zawsze jest pewna, ojcem jest ten, na kogo wskazuje związek małżeński	Mater semper certa est, pater, quem nuptiae demonstrant
Korzyść powinna być tego, czyje jest niebezpieczeństwo	Commodum eius esse debet, cuius est periculum
Ten uczynił, komu przynosi to korzyść	Is fecit, cui prodest
Rzecz osądzona jest (uważana) uznawana za prawdę	Res iudicata pro veritate (habetur) accipitur
Sprawa została zaprowadzona do sądu, spór waży się	Res est in iudicum deducata, lis pend et litis
Ten, kto przyznał się do winy jest jak osądzony	Confessus pro iudicato est
Szkoda powstaje albo przypadkiem albo z czyjejś winy	Domnum aut casu fit aut culpa
Przez podjęcie zarzutu pozwany staje się powodem	Expiciendo reus fit actor
Ustawa nakazuje to, co należy czynić a zakazuje rzeczy przeciwnych	Lex iubet ea, quae facienda sunt, prohibetque contraria
Argumentów nie należy liczyć lecz należy je oceniać	Non numeranda, sed ponderanda sunt argumenta
Należy powstrzymywać gniew przy karaniu	Prohibende est ira in puniendo
Umów należy dotrzymywać (powstrzymywać)	Pacta sunt servanda
Kropla drąży skałę nie siłą, lecz częstym spadaniem	Gutta cavat lapidem non vi, sed saepe cadendo
Tak człowiek staje się uczonym, nie siłą lecz dzięki częstemu uczeniu się	Sic homo fit doctus non vi, sed saepe studento
W razie wątpliwości na korzyść pozwanego	In dubio pro reo
Nikt nie może przenieść na innego (człowieka) więcej prawa niż sam ma	Nemo plus iuris ad alium transfere potest quam ipse habet ipsa, ipse, ipsum- sam trsansfero,transfere - przenieść alius, alia, alium-inny
Nie należy procedować dwa razy w tej samej sprawie	Ne bis in idem (procedamus)
Niech sędzia nie wychodzi ponad (poza) żadania strony	Ne eat iudex ultra petita partium
Niech będzie wysłuchana także druga strona/Należy wysłuchać także stronę przeciwną	Audiatur et altera pars
Dziecko poczęte jest uważane za już narodzone ilekroć chodzi o jego korzyść	Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur nasciturus-dziecko poczęte natus-dziecko narodzone
Kto zamierza uczynić krzywdę, już ją czyni	Iniuriam qui facturus est, iam facit
Fakty są udowadniane, sąd zna prawo	Facta probantur, iura novit curia probo, probare-udowadniać
Najwyższe prawo, najwyższą niesprawiedliwością	Summum ius, summa iniurie
Gdy pozwany zaprzecza, ciężar dowodzenia spoczywa na powodzie	Reo negante actori incumbit probatio nego, negare-zaprzeczać
Gdy ustawa nie rozróżnia i naszą rzeczą nie jest rozróżnianie	Lege non distinguente nec nostrum est distinguere distingvo, distingvere-rozr óżniać
Dobro państwa niech będzie najwyższym prawem	Salus rei publicae suprema lex esto salus-dobro esto-tryb rozkazujący czasu przyszłego
Słowa ulatują, napisane pozostają	Verba volant, scripta manent volo, volare-latać
Chcącemu nie dzieje się krzywda	Volenti non fit iniuria
Ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą	Lex posterior derogat legi priori
Ustawa późniejsza ogólna nie uchyla ustawy wcześniejszej szczególnej	Lex posterior generalis non derogat legi anteriori speciali
Pierwszy w czasie, lepszy w prawie	Prior tempore, potior iure
W jednakowej sprawie lepsza jest sytuacja posiadającego	In pari causa melior est condicio possidentis par, paris-równy
Nikt nie może uczynić swojej sytuacji lepszej w wyniku popełnionego przez siebie przestępstwa	Nemo ex suo delicto meliorem suam condicionem facare potest delictum, delicto -przestępstwo

---