Politechnika Opolska

Przedmiot:

Prawo gospodarcze

Kierunek studiów:	INFORMATYKA		Rok studiów:		II
Semestr:	IV	Rok akademicki:		2009/2010

Temat:

Prawo spadkowe: testament

Referat wykonał:

Nazwisko:	Imię:
Urbacka	Radosław

Termin zajęć:
Dzień tygodnia:	Wtorek	Godzina:	^16:20 - 18:05

Ocena	Data:	Uwagi:

Swoboda (wolność) testowania jest zasadą, która zezwala osobom fizycznym na dysponowanie ich majątkiem przez czynności prawne na wypadek śmierci (mortis causa). W Kodeksie cywilnym dokonywanie takich czynności nazywa się rozporządzeniem majątkiem (art. 491 k.c.), a postanowienia objęte treścią tych czynności - rozrządzeniami.

Rozrządzenia nie mogą naruszać zasad wynikających w prawie spadkowym przepisów iuris cogentis. Rozrządzenia spadkodawcy mogą być zawarte tylko w takich czynnościach prawnych na wypadek śmierci, które dopuszcza obowiązujące ustawodawstwo. Powszechnie przyjętą czynnością prawną na wypadek śmierci jest testament.

Dzięki swobodzie testowania spadkodawca może w drodze czynności na wypadek śmierci zmienić ustawowy porządek dziedziczenia. Obecnie przepisy nie ograniczają spadkodawcy w żaden sposób, jeśli chodzi o wskazanie osoby spadkobiercy lub spadkobierców. Testator może zatem wskazać dowolną osobę fizyczną lub prawną.

Swoboda testowania niesie zatem z sobą niebezpieczeństwo całkowitego pozbawienia najbliższych członków rodziny spadkodawcy udziałów w spadku.

Niebezpieczeństwu temu można przeciwdziałać za pomocą systemu rezerwy lub części obowiązkowej, bądź też za pomocą systemu zachowku. Zachowek ma na celu ochronę interesów najbliższych krewnych zmarłego oraz jego małżonka, ale nie wprowadza ograniczeń co do możliwości rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci. Uprawnionemu do zachowku przysługuje bowiem jedynie roszczenie o zapłatę określonej sumy, a nie prawo domagania się określonego udziału w spadku, jak przy systemie rezerwy, który przyjęty jest np. w prawie francuskim.

W prawie polskim, pojęcie „Testamentu” jest rozumiane dwojako. Oznacza zarówno jednostronną, rozporządzającą i odwołalną czynność prawną, przez która testator (spadkodawca) rozporządza swoim majątkiem na wypadek śmierci jak i dokument, który obejmuje odpowiednie oświadczenie woli testatora.

Testament charakteryzuje się następującymi cechami :

1. Oświadczenie woli testatora nie jest skierowane do jakiejkolwiek oznaczonej osoby (adresata) i nie podlega w związku z tym przepisowi art. 61 k.c.

Testament własnoręczny jest sporządzony z chwilą, gdy spadkodawca go napisał.

W wypadkach, gdy testament zostaje sporządzany w formie notarialnej lub w formie, która wymaga obecności świadków, notariusz lub świadkowie spełniają funkcję dokumentacyjną i nie są adresatami oświadczenia woli.

2. Jako czynność prawna na wypadek śmierci (mortis causa) testament wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Dopóki ona nie nastąpi, testament nie wywołuje żadnych skutków prawnych, w szczególności nie wiąże samego spadkodawcy.

3. Spadkodawca może w każdej chwili odwołać zarówno cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia (art. 943 k.c.)

W myśl art. 941 k.c. rozrządzić majątkiem na wypadek śmierci można tylko poprzez testament.

W prawie polskim na treść testamentu składają się rozrządzenia co do majątku spadkodawcy. Kodeks cywilny wymienia następujące rozrządzenia:

• Powołanie spadkobiercy lub spadkobierców do całości lub części spadku(art. 959 k.c.)

• Ustanowienie zapisu (art. 969 k.c.)

• Polecenie (art. 982 k.c.)

• Powołanie wykonawcy testamentu (art. 986 k.c.)

• Wydziedziczenie ( art. 1008 k.c.)

Rozrządzenia testamentowe kodeks nazywa niekiedy postanowieniami (np. art. 943 i 964 k.c.)

Testament może również oprócz rozrządzeń co do majątku spadkodawcy zawierać w swej treści inne elementy, np. zalecenia spadkodawcy co do pogrzebu albo wskazanie opiekuna dla dziecka małoletniego (por. art. 149 § 1 k.r.o.)

PRZESŁANKI WAŻNOŚĆI TESTAMENTU :

Ważność testamentu ocenia się według ogólnych zasad ważności czynności prawnej, o ile nie wynika nic innego z przepisów prawa spadkowego. Spośród tych ogólnych zasad zastosowanie ma przede wszystkim art. 58 k.c. zgodnie z tym przepisem nieważny jest testament sprzeczny z ustawą (np. testament ustanawiający spadkobiercą osobę, która w chwili otwarcia spadku nie była jeszcze poczęta, art. 927 k.c.) lub z zasadami współżycia społecznego (np. testament ustanawiający zapis pod warunkiem zawieszającym, że zapisobierca poślubi osobą wyznaczona przez spadkodawcę, art. 975 i 94 k.c.). Jeżeli sprzeczność dotyczy tylko niektórych rozrządzeń testamentowych, pozostałe rozrządzenia pozostają w mocy w myśl art. 58 § 3 k.c. Przepisy prawa mówią że, rozrządzenia sprzeczne z ustawa nie są nieważne, ale wywołują inne skutki określone w przepisach (np. art. 964, por. 58 § 1 k.c.)

Prawo spadkowe wprowadza co do zdolności sporządzenia lub odwołania testamentu (zdolności testowania), złożenia oświadczenia woli spadkodawcy (testatora) oraz w zakresie skutków ewentualnych wad tego oświadczenia.

2. Zdolność testowania jest jednym z przejawów ogólnej zdolności do czynności prawnych. Prawo spadkowe nie uznaje ograniczonej zdolności do czynności prawnych i w konsekwencji testament jest aktem ściśle osobistym. Tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych może sporządzić lub odwołać testament (art. 944 § 1 k.c.) Zdolności testowania nie mają: małoletni, osoby ubezwłasnowolnione częściowo i całkowicie oraz osoby, dla których ustanowiono doradcę tymczasowego (art. 549 § 1 k.p.c.)

3. Oświadczenie woli spadkodawcy, polegające na sporządzeniu lub odwołaniu testamentu może być złożone tylko osobiście. W myśl art. 944 § 2 k.c. przedstawicielstwo nie wchodzi w rachubę.

4. Wady oświadczenia woli. Oświadczenie woli spadkodawcy musi być złożone na poważnie, w zamiarze wywołania skutków prawnych, ale również wolne od wad. Art. 945 k.c. określa skutki wad oświadczenia woli spadkodawcy.

W myśl tego przepisu nieważny jest testament sporządzony:

• W stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli.

Stan ten należy ocenić według wskazówek zawartych w art. 82 k.c. Powodem tego stanu może być choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo przemijające zaburzenia czynności umysłowych spadkodawcy.

• Pod wpływem błędu

W myśl art. 945 § 1 pkt 2 pod uwagę bierze się każdy błąd istotny z subiektywnego punktu widzenia spadkodawcy, tzn. uzasadniający przypuszczenie, że spadkodawca nie sporządziłby testamentu tej treści, gdyby nie działał pod wpływem błędu.

Wbrew zasady art. 84 § 1, nie ma znaczenia czy błąd dotyczył treści testamentu, czy też okoliczności pozostającej poza jego treścią.

• Pod wpływem groźby

Zgodnie z art. 87 k.c. bezprawna jest każda groźba mająca na celu nakłanianie spadkodawcy do sporządzania testamentu określanej treści. Groźbę rozumie się jako sytuację, w której spadkodawca mógł się obawiać, że jemu samemu lub innej osobie grozi niebezpieczeństwo osobiste lub majątkowe.

Na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku(art. 945 § 2 k.c.)

Art. 924 k.c. mówi, że testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy, co oznacza zakaz testamentów wspólnych. Naruszenie tego zakazu pociąga za sobą nieważność wszystkich rozrządzeń zawartych w testamencie wspólnym.

Pogląd przyjęty w orzecznictwie i w doktrynie testamentu mówi o tym, że testament wspólny polega na połączeniu oświadczeń ostatniej woli dwóch lub więcej osób w jednym dokumencie. W art. 942 k.c. chodzi o testament w znaczeniu dokumentu, tak więc naruszeniem tego przepisu byłoby np. sporządzenie testamentów dwóch osób w postaci jednego aktu notarialnego (art. 950 k.c.) albo spisanie w jednym protokole oświadczeń dwóch spadkodawców.

Ważność testamentu zależy także od zachowania przewidzianej przez prawo formy, ponieważ wymagania ustawy w tym zakresie są zastrzeżone pod rygorem nieważności (art. 958 k.c.)

FORMY TESTAMENTU :

Testament jest ważny tylko wtedy, gdy został sporządzony w formie przewidywanej przez ustawę. Rygory te gwarantują autentyczność testamentu, w więc, że pochodzi on od danego spadkodawcy, a nie został podrobiony przez inna osobę, jak również stworzenie możliwie maksymalnej pewności, iż oświadczenie spadkodawcy było wolne od wad i zostało złożone z wolą wywołania skutków prawnych, a nie było tylko projektem lub nie wiążącą obietnicą. Dalej chodzi o to, żeby w wypadku pozostawienia przez tego samego spadkodawcę kilku testamentów można było ustalić ich wzajemny stosunek (art. 946-947 k.c.), tym m.in. tłumaczy się wymaganie, aby testament był opatrzony datą (art. 949 § 1 i 951 § 2 k.c.)

Przepisy prawa spadkowego przewidują kilka różnych form testamentu. Ta wielorakość form wynika w pewnym stopniu z różnych okoliczności w jakich może znaleźć się spadkodawca.

W prawie polskim przyjęto podział na dwie grupy - testamenty zwykłe (art. 949-951 k.c.) i testamenty szczególne (art. 952-955 k.c.)

TESTAMENTY ZWYKŁE :

• Testament własnoręczny czyli holograficzny ( z greckiego: holos - cały, grafein - pisać )

Polega on na pisemnym oświadczeniu woli spadkodawcy, który je w całości ręcznie napisał, podpisał i opatrzył datą (art. 949 § 1 k.c.)

Napisanie (nawet w części) na maszynie przez spadkodawcę albo ręcznie przez inną osobę, czyni testament nieważnym.

Ten sam skutek wywołuje brak podpisu, ponieważ podpis jest dowodem zarówno autentyczności testamentu, jak i tego, że testator swoje oświadczenie zakończył i nadał mu charakter stanowczy. Brak daty jednak nie pociąga za sobą nieważności testamentu, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów (art. 949 § 2 k.c.)

• Testament notarialny jest oświadczeniem woli spadkodawcy złożonym w formie aktu notarialnego (art. 950 k.c.)

- Testament allograficzny (z greckiego: allos - inny, obcy, grafein - pisać), uregulowany w art. 951 k.c.

Sporządzenie testamentu allograficznego wymaga zachowania następujących formalności:

• Spadkodawca oświadcza swą wolę ustnie wobec odpowiedniego organu urzędowego (wójta, burmistrza, prezydenta miasta, starosty, marszałka województwa, sekretarza powiatu albo gminy, kierownika USC ) i w obecności dwóch świadków.

• Oświadczenie to spisuje się w protokole z podaniem daty jego sporządzenia.

• Protokół odczytuje się spadkodawcy w obecności świadków.

• Protokół podpisują: spadkodawca, odpowiedni organ urzędowy oraz świadkowie.

Niezachowanie któregokolwiek z tych wymagań pociąga za sobą nieważność testamentu. Osoby głuche lub nieme nie mogą oświadczyć swej ostatniej woli w formie testamentu allograficznego (art. 951 § 3 k.c.). Dla osób tych dostępny jest testament holograficzny lub notarialny.

TESTAMENTY SZCZEGÓLNE :

Mogą być sporządzone tylko w pewnych okolicznościach określonych w ustawie. Ważność testamentu zależy nie tylko od zachowania przewidzianej dlań formy, ale także od istnienia (w chwili jego sporządzenia) owych szczególnych okoliczności.

Ważny testament szczególny traci moc, a więc staje się prawnie bezskuteczny z upływem sześciu miesięcy od ustania wymienionych okoliczności, które uzasadniły niezachowanie formy testamentu zwykłego, chyba że spadkodawca zmarł przed upływem tego terminu. Bieg terminu ulega zawieszeniu przez czas, w ciągu którego spadkodawca nie ma możliwości sporządzenia testamentu zwykłego (art. 955 k.c.)

• Testament ustny jest w prawie polskim jedyną formą testamentu szczególnego, która ma większe znaczenie praktyczne.

Wedle art. 952 § 1 k.c. testament ustny może być sporządzony w jednej z dwóch sytuacji:

1. Jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy

Obawa rychłej śmierci jest przesłanką samodzielną, tzn. że uzasadnia ona sporządzenie testamentu ustnego. Obawa rychłej śmierci powinna być uzasadniona stanem zdrowia spadkobiercy z punktu widzenia wiedzy lekarskiej lub doświadczenia życiowego.

2. Jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione.

„Szczególne okoliczności” (inne niż obawa rychłej śmierci spadkodawcy), których ustawa bliżej nie określa, mają znaczenie prawne tylko wówczas, gdy czynią niemożliwym lub bardzo utrudnionym zachowanie zwykłej formy testamentu (testament notarialny, allograficzny, własnoręczny).

Z reguły inne okoliczności stanowią przeszkodę do sporządzania testamentu notarialnego lub allograficznego, a inne do sporządzenia własnoręcznego.

Przeszkoda do sporządzenia testamentu notarialnego lub allograficznego zachodzi, wtedy gdy wskutek szczególnych okoliczności bezpośrednie skomunikowanie się spadkodawcy z notariuszem lub właściwym organem urzędowym jest niemożliwe lub bardzo utrudnione (np. spadkodawca przebywa w szpitalu dla zakaźnie chorych albo w miejscu, z którym komunikacja zastała odcięta przez powódź). Natomiast zachowanie testamentu własnoręcznego jest niemożliwe, jeżeli spadkodawca jest bądź niepiśmienny, bądź też z powodu choroby lub kalectwa nie może pisać; jest zaś bardzo utrudnione, jeżeli w niewielkim tylko stopniu posiada on umiejętność pisania i nie przywykł do wyrażania swych myśli na papierze albo też z przyczyn takich jak choroba lub kalectwo doznaje przeszkód we władaniu piórem.

Testament ustny polega na tym, że spadkodawca oświadcza swą ostatnią wolę przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków (art. 951 § 1).

Ustne oświadczenie woli i obecność trzech świadków są wystarczającymi przesłankami formalnymi ważności testamentu ustnego. Ustawa jednak wymaga jeszcze stwierdzenia treści testamentu ustnego. Stwierdzenie to, które jest przesłanką skuteczności testamentu, może nastąpić w dwojaki sposób:

• Jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie (art. 952 § 2 k.c.). Data, zarówno oświadczenia spadkodawcy, jak i sporządzenia pisma, musi być ściśle określona, choć niekoniecznie liczba dnia miesiąca.

• Gdy treść testamentu ustnego nie została w powyższy sposób stwierdzona, można ją w ciągu sześciu miesięcy od dnia otwarcia spadku stwierdzić przez zgodne zeznanie świadków złożone przed sadem. Jeżeli przesłuchanie jednego ze świadków nie jest możliwe lub napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, sąd może poprzestać na zgodnych zeznaniach dwóch świadków (art. 952 § 3 k.c.).

• Testament podczas podróży na polskim statku morskim lub powietrznym

Można go sporządzić przed dowódcą statku lub jego zastępcą w ten sposób, że spadkobierca oświadcza swą wolę dowódcy statku lub jego zastępcy w obecności dwóch świadków. Dowódca lub jego zastępca spisuję wolę spadkodawcy, podając datę jej spisania, i pismo to w obecności spadkodawcy odczytuje, po czym pismo podpisują spadkodawca, świadkowie oraz dowódca statku lub jego zastępca. Jeżeli spadkodawca nie może podpisać pisma, należy podać przyczynę braku podpisu spadkodawcy (art. 953 k.c.)

• Testament wojskowy

Testament wojskowy może być sporządzony tylko w czasie: mobilizacji, wojny, przebywania w niewoli. Mogą go sporządzić żołnierze Sił Zbrojnych pełniący czynną służbę wojskową, pracownicy cywilni zatrudnieni w Siłach Zbrojnych, osoby cywilne towarzyszące Siłom Zbrojnym (członkowie personelu stowarzyszenia "Polski Czerwony Krzyż" i innych stowarzyszeń udzielających pomocy wojskowej służbie zdrowia, osoby wykonujące czynności duszpasterskie w Siłach Zbrojnych, członkowie służb pomocniczych i inne osoby wykonujące świadczenia osobiste na rzecz Sił Zbrojnych), również inne osoby cywilne niż wymienione wyżej, jeżeli znajdują się na obszarze będącym pod wyłącznym zarządem organów wojskowych albo na jednostce pływającej Marynarki Wojennej lub na statku powietrznym należącym do Sił Zbrojnych.

ŚWIADKOWIE TESTAMENTU

We wszystkich wypadkach, kiedy odpowiedni przepis wymaga obecności świadków przy sporządzaniu testamentu zwykłego (art. 951 k.c.) lub szczególnego (art. 952 i 953 k.c.), określone osoby są wyłączone od pełnienia tej funkcji.

W myśl art. 956 k.c. nie może być świadkiem osoba nie mająca pełnej zdolności do czynności prawnych, niewidoma, głucha, niema, nie mogąca czytać lub pisać, nie władająca językiem, w którym spadkodawca sporządza testament albo skazana prawomocnie wyrokiem sądowym za fałszywe zeznania. Jeżeli którakolwiek z tych okoliczności dotyczy jednego ze świadków, cały testament jest nieważny, chyba że powołano świadków więcej, niż żąda ustawa (trzech przy testamencie allograficznym albo czterech przy testamencie ustnym) i pomimo wyłączenia jednego z nich pozostała liczba odpowiada wymaganiom przepisu.

Wyłączona od pełnienia funkcji świadka jest również osoba, dla której w testamencie przewidziano jakąkolwiek korzyść ( ustanowienie spadkobiercą, zapis ), jak również małżonek tej osoby jej krewni lub powinowaci pierwszego i drugiego stopnia oraz osoby pozostające z nią w stosunku przysposobienia (art. 957 § 1 k.c.). Naruszenie tego zakazu pociąga za sobą nieważność całego testamentu, ale w zasadzie tylko zawartego w nim postanowienia o przysporzeniu korzyści jednej z wymienionych osób; jeżeli jednak treść testamentu lub z okoliczności wynika, że bez nieważnego postanowienia spadkodawca nie sporządziłby testamentu danej treści, nieważny jest cały testament (art. 957 § 2 k.c.).

NIEWAŻNOŚĆ TESTAMENTU :

Z kwestią nieważności testamentu powstają dwa problemy: sprawa tzw. konwersji testamentu nieważnego z powodu niezachowania wymaganej formy oraz zagadnienie powództwa o ustalenie nieważności testamentu.

Spadkodawca, który pragnie sporządzić testament, ma z reguły do wyboru kilka jego form. Jeżeli wymagania ustawy co do wybranej formy nie zostały zachowane, testament jest nieważny. W pewnych wypadkach może on jednak być w drodze konwersji uznany za ważny, jeżeli stan faktyczny odpowiada wymaganiom innej formy testamentu, która w danej sytuacji była również dopuszczalna.

ODWOŁANIE TESTAMENTU :

Odwołanie testamentu wynika stąd, że oświadczenie woli spadkodawcy nie jest skierowane do oznaczonej osoby i nie wywołuje żadnych skutków prawnych życia testowania. Dlatego spadkodawca nie mógłby się ważnie zobowiązać, że nie odwoła swego testamentu.

Do ważności odwołania testamentu wymagana jest zdolność testowania, a wola odwołania musi być wolna od wad.

Odwołanie testamentu może być dokonane na dwa różne sposoby, które w art. 946 k.c. potraktowano łącznie.

1. Odwołanie za pomocą testamentu polega na tym, że spadkodawca sporządza nowy testament z zachowaniem jednej z obowiązujących form. W braku tej formy odwołanie jest nieważne. Treść nowego testamentu może się ograniczać do oświadczenia, ze spadkodawca odwołuje poprzedni testament, a wtedy z chwilą jego śmierci znajdą zastosowanie przepisy o dziedziczeniu ustawowym. Spadkodawca może również w nowym testamencie zmienić lub uzupełnić swój poprzedni testament. Jeżeli przy tym nie zaznaczył, czy i w jakim zakresie odwołuje poprzedni testament, ulegają odwołaniu tylko te jego postanowienia, które nie dadzą się pogodzić z treścią nowego testamentu (art. 947 k.c.). Wynika stąd, że kilka testamentów tego samego spadkodawcy może zachować ważność obok siebie, jeżeli ich postanowienia dadzą się pogodzić.

2. Odwołanie może nastąpić również w ten sposób, że spadkodawca w zamiarze odwołania testamentu zniszczy dokument obejmujący oświadczenie jego ostatniej woli lub pozbawi go cech, od których zależy ważność testamentu (np. przekreśli cały dokument lub zamaże swój podpis). W ten sposób spadkodawca może też odwołać niektóre postanowienia zawarte w testamencie, np. przez wykreślenie ich(art. 946 k.c.)

Testament zniszczony przez spadkodawcę bez zamiaru odwołania (przypadkowo) albo przez osobę trzecią nie traci przez to ważności i jego treść może być ustalona za pomocą wszelkich środków dowodowych.

OGŁOSZENIE TESTAMENTU

Przepisy proceduralne zawierają postanowienia mające na celu ujawnienie testamentu, a więc ustalenie czy testament istnieje oraz jego ogłoszenie (art. 646 - 653 i 670 k.p.c.)

Biuro spadku (art. 647 - 649 k.p.c.) i sąd spadku (art. 670 § 1 k.p.c.) podejmują z urzędu zmierzające do tego kroki, a osoba, u której znajduje się testament, obowiązana jest złożyć go w biurze spadku, gdy dowie się o śmierci spadkodawcy, przy czym w razie bezzasadnego uchylenia się od tego obowiązku osoba ta ponosi odpowiedzialność cywilną za wynikłą stąd szkodę, a ponadto może być ukarana grzywną (art. 646 k.p.c.)

Ogłoszenie testamentu dokonuje biuro spadku, jeżeli testament został złożony sądowi w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Ogłoszenie polega na otwarciu i odczytaniu testamentu; z czynności tej sporządza się protokół, czyniąc odpowiednią wzmiankę na testamencie (art. 649 - 653 k.p.c.).

Przepisy o ogłoszeniu testamentu stosuje się odpowiednio do pisma stwierdzającego treść testamentu ustnego (art. 654 i 952 § 2 k.p.c.). Jeżeli treść ta nie została spisana do chwili otwarcia spadku, przesłuchanie świadków testamentu ustnego zastępuje jego ogłoszenie. Ogłoszenie testamentu nie jest przesłanką jego ważności.

WYKŁADNIA TESTAMENTU :

Wykładnia testamentu może często nasuwać znaczne trudności, zwłaszcza wskutek tego, że spadkodawca użył niejasnych wyrażeń lub nie orientował się w znaczeniu pojęć prawnych i nie znał obowiązujących przepisów.

Do wykładni testamentu nie ma zastosowania ogólna zasada art. 65 § 1 k.c., który tłumaczenie oświadczenia woli każe opierać przede wszystkim na elementach natury obiektywnej. Przeciwnie, art. 948 § 1 k.c. wysuwa na pierwszy plan element subiektywny, nakazując tak interpretować testament, aby zapewnić możliwe najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy, co odpowiada stanowisku tzw. teorii woli i jest uzasadnione szczególnym charakterem testamentu. Zgodnie z tym należy dążyć do ustalenia, jaka była rzeczywista wola spadkodawcy, przy czym uwzględnia się nie tylko samo brzmienie testamentu, ale w miarę możliwości również inne środki dowodowe, które pozwolą tę wole wyjaśnić.

Punktem wyjścia wykładni jest jednak zawsze treść testamentu. Nie można jednak w drodze wykładni ustalać tego, czego testament w ogóle nie zawiera.

Art. 948 § 2 k.c. zawiera dyspozycję na wypadek, gdyby testament mógł być tłumaczony rozmaicie, a zatem gdy ani treść testamentu, ani inne środki dowodowe nie dają możliwości jednoznacznego ustalenia woli spadkodawcy. Należy wówczas przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść.

BIBLIOGRAFIA :

1. Janina Fijałkowska „Prawo spadkowe, darowizny, testament oraz podatki od spadków i darowizn” Warszawa, 1994

2. Józef St. Piątkowski „Prawo spadkowe” Warszawa, 1979

10

---