WYKŁAD 1

RYNEK WALUTOWY- zespół transakcji walutowych, które dotyczą instytucji finansowych o najwyższym stopniu płynności, denominowanych w jednostkach pieniężnych dwóch różnych krajów, zdominowany przez banki, niebankowe organizacje finansowe, korporacje. Jest rozproszony: geograficznie- jest zespołem narodowych rynków walut; funkcjonuje przez 24 h dzięki zróżnicowaniu stref czasowych. 2.technicznie- transakcje walutowe mogą być dokonywane w bankach, kasach, kantorach, np. przez firmy brokerskie.

FUNKCJE RYNKU:

1.umożliwia porównanie cen towarów i usług w różnych krajach

2.ulatwia rozwój handlu międzynarodowego

3.pogłębia międzynarodowy podział pracy

4.rozwój wymiany międzynarodowej umożliwia specjalizację producentów w zakresie tych dóbr i usług, w których mają najniższe koszty wytwarzania

5.umożliwia dokonywanie transferu siły nabywczej

6.transfer kapitału w skali międzynarodowej

PRZEDMIOTEM TRANSAKCJI są instrumenty finansowe o najwyższym stopniu płynności denominowane w dwóch różnych jednostkach pieniężnych.

RYNEK FINANSOWY przedmiotem transakcji są instrumenty o różnym stopniu płynności denominowane w tej samej jednostce pieniężnej.

SEGMENTY RYNKU FIN. RYNEK PIENIĘŻNY- tworzą go transakcje instrumentów fin charakteryzujące się najwyższym stopniem bezpieczeństwa ; termin spłaty do 1 roku ; uczestnicy: rządy, banki, duże korporacje ;podlega bezpośrednio oddziaływaniu BC ; instrumenty: weksle skarbowe, własne, trasowane, certyfikaty depozytowe, akcepty bankowe, pożyczki międzynarodowe i typu call.

RYNEK KAPITAŁOWY- tworzą go transakcje instrumentami charakteryzującymi się dużą płynnością i bezpieczeństwem ; termin spłaty powyżej 1 roku ; instrumenty-SUBRYNKI: obligacje-charakter wierzycielski, akcje-charakter własnościowy ; bardziej dostępny od rynku pieniężnego ; funkcje: zapewnia transfer wolnych funduszy pieniężnych od podmiotów dysponujących nadwyżkami do tych, którym brakuje środków na rozpoczęcie lub rozszerzenie bezpośredniej działalności gospodarczej ; składa się z rynku pierwotnego i wtórnego.

RYNEK KREDYTOWY- zawierane są tu transakcje między bankami i innymi instytucjami fin. a klientami o różnej wiarygodności, którzy nie mają dostępu ani do rynku pieniężnego, ani kapitałowego; podstawowymi instrumentami są tu kredyt bankowy czy niebankowy (hipoteczny, konsumpcyjny); między kredytodawcą a kredytobiorcą istnieje bezpośredni kontakt, a każda umowa jest indywidualnie negocjowana. Jest detalicznym rynkiem zindywidualizowanych transakcji fin. ; nie posiada rynku wtórnego.

RYNEK POZABILANSOWYCH INSTRUMENTÓW FINANSOWYCH- tworzą go transakcje finansowe, które nie powodują powstania klasycznie rozumianych wierzytelności i zobowiązań, w związku z tym transakcje te są zapisywane poza bilansem; obejmuje: transakcje futures, opcyjne, swap dotyczące stóp procentowych oraz transakcje futures i opcyjne dotyczące głównych wskaźników pap. wart.. Funkcje: dostarczenie instrumentów pozwalających na ochronę przed ryzykiem kursowym.

MIĘDZYNARODOWY RYNEK WALUTOWY- to największy rynek na świecie (przeszło 800 $ dziennie). Dominują tu banki komercyjne, które zajmują się finansowaniem bieżących i długoterminowych operacji zagranicznych. Dzieli się na: Rynek bieżący (natychmiastowy, kasowy, spot)-obejmuje transakcje kupna i sprzedaży walut z natychmiastową dostawą po kursie bieżącym. Rynek terminowy- oferuje możliwość kupna i sprzedaży walut z dostawą w późniejszym terminie po kursie wcześniej ustalonym. Uczestnikami rynku są banki, ale są tu również: bankowi i niebankowi dealerzy- zarabiają na różnicach kursowych osoby fizyczne i firmy profesjonalne uprawiające działalność inwestycyjną (importerzy, eksporterzy, inwestorzy międzynarodowych giełd spekulanci i arbitrażyści-arbitraż BC i administracja Skarbu Państwa poszczególnych rządów-upłynnienie rezerw, kupno walut walutowi brokerzy- działają jako pośrednicy i ułatwiają nawiązanie kontraktu z dealerami.

TRANSAKCJE RYNKU WALUTOWEGO obejmują: 1.TRANSAKCJE TERMINOWE: Transakcje natychmiastowe- ustalenie kursu kupna- sprzedaży waluty A za walutę B w momencie zawierania umowy z jednoczesnym zobowiązaniem obydwu stron do dostarczenia walut będących przedmiotem transakcji w ciągu 2 dni roboczych. Transakcje terminowe-kupno/ sprzedaż waluty A za B przy założeniu, że dostawa walut następuje w ściśle określonym momencie w przyszłości. Ustalenie kursu terminowego następuje w momencie zawierania transakcji. Dotyczy zwykle regularnego odcinka czasu, tzn. 1 tygodnia, 1 m.-ca, 1/2 roku. Coraz częściej transakcje te obejmują nieregularne okresy np. 35, 49, 95 dni. Podstawą transakcji terminowej jest wyznaczanie dnia, w którym nastąpiłby transfer walut, gdyby transakcja był natychmiastowa przy ustaleniu daty trzeba przestrzegać pewnych zasad- termin dostaw w transakcji terminowej nie może wykraczać poza ostatni dzień miesiąca. Możemy wyróżnić transakcje terminowe nie mające sprecyzowanego terminu realizacji-TRANSAKCJE TERMINOWE Z OPCYJNYM TERMINEM REALIZACJI-dają klientowi możliwość wyboru konkretnego terminu dostawy walut. Operacje swap- polega na kupnie waluty A za B z określonym terminem odbioru i jednoczesną sprzedażą waluty A za B z późniejszym terminem dostawy (lub odwrotnie). Najbardziej znane to: połączenie natychmiastowej z terminową, forward- forward TRANSAKCJE NOWE.(początek lat 70) Transakcje futures- polegają na kupnie/ sprzedaży waluty A za B w ten sposób, że kurs transakcji zostaje ustalony w dniu zawarcia umowy, natomiast dostawa walut następuje w określonym dniu w przyszłości.

RÓŻNICE MIĘDZY WALUTOWYMI TRANSAKCJAMI FUTURES A TRANSAKCJAMI TERMINOWYMI:

-Chociaż futures jest zawierana między nabywcą a sprzedawcą, to jednak strony kontraktu nie są zobowiązane wobec siebie, lecz wobec Izby Clearingowej Giełdy Futures.Futures stwarza użytkownikowi duże możliwości jej realizacji (fizyczna dostawa walut w określonym momenci czasu lub wyrównanie pozycji walutowej wobec Izby Clearingowej przed normalnym terminem ich realizacji). Transakcja opcyjna- umowa między nabywcą a sprzedawcą, która daje nabywcy prawo, ale nie stwarza zobowiązania kupna lub sprzedaży określonej ilości walut po z góry określonym kursie. Strona sprzedając jest zobowiązana do dostarczenia lub odbioru tej waluty jeżeli zażąda tego nabywca opcji. Nabywca dysponuje 3 możliwościami realizacji kontraktu: może doprowadzić do jej realizacji poprzez dostawę walut w określonym momencie, może wyrównać pozycję wobec Izby Clearingowej, może zdecydować się na wygaśnięcie opcji. Liderem takich transakcji jest Giełda w Filadelfii.

KURSY WALUTOWE- klasyfikacja ze względu na: 1.Rodzaj transakcji walutowej:-bieżące,-terminowe,-swapowe-futures -opcyjne 2.Zakres ograniczeń:-waluty wymienialnej-waluty niewymienialnej-oficjalny -czarnorynkowy 3.Sposób dokonywania zmian kursu:-stały różnica polega na zakresie interwencji władz państwa -zmienny- sztywne kursy urzędowe-nie kształtują się na rynku dewizowym, są mniej lub bardziej arbitralnie ustalane przez władze monetarne 4.Liczba kursów danej waluty:- jednolite - zróżnicowane 5. Sposób ustalania kursów:-fixing- występują gdy kurs danej waluty jest wyznaczany nawet kilka razy dziennie w warunkach centralizacji-ciągłe- mogą zmieniać się z sekundy na sekundę, występują na tradycyjnym rynku walutowym, na giełdach futures i opcji. 6. Inne (kursy przekazu telegraficznego, kursy czeku, weksli, bankomatów)Kryterium czy podmioty kupują czy sprzedają:-nabycia-sprzedaży

WYKŁAD 2

POZYCJA WALUTOWA- zajmuje ją każdy podmiot zawierający transakcję. Jest zestawieniem wierzytelności i zobowiązań dowolnego podmiotu w walutach obcych bez względu na termin ich realizacji. Możemy rozróżnić: Pozycję walutową zamkniętą-wierzytelności = zobowiązania Pozycję walutową otwartą- wierzytelności ≠ zobowiązania, przewaga wierzytelności nad zobowiązaniami bądź odwrotnie. Pozycja walutowa otwarta występuje w dwóch formach:- długa- mamy do czynienia z nadwyżką wierzytelności nad zobowiązaniami-krótka- przewaga zobowiązań w stosunku do wierzytelności. Podmiot może mieć kilka pozycji walutowych (w zależności od ilości walut, w których podmiot ma zobowiązania i wierzytelności). Oprócz pozycji walutowej występuje:

POZYCJA PŁYNNOŚCI-jest również zestawieniem wierzytelności i zobowiązań w walutach obcych, ale również w walucie własnej, przy czym muszą one być zrealizowane w ciągu najbliższych 48 h- to jest różnicą od pozycji walutowej). Pozycję płynności posiada każdy podmiot dokonujący transakcji dewizowej lub depozytowo- pożyczkowej. Może być otwarta lub zamknięta (podobnie jak w pozycji walutowej).Długa pozycja płynności oznacza przewagę płynnych (tzn. takich, które mogą być realizowane w ciągu najbliższych 48 h) wierzytelności nad zobowiązaniami. Krótka pozycja płynności oznacza przewagę płynnych zobowiązań w danej walucie (lub walucie własnej) nad płynnymi wierzytelnościami w tej walucie (lub walucie własnej). Podmiot może mieć kilka pozycji płynności (w zależności od ilości walut, w których ma zobowiązania i wierzytelności). Terminy realizacji wierzytelności i zobowiązań nie mają znaczenia dla określenia pozycji walutowej, ale są bardzo ważne dla pozycji płynności.

POZYCJA WYMIANY WALUTOWEJ- POZYCJA WALUTOWA

Pozycja Długa Pozycja Krótka

USD 1000 DEM 950

CHF 800 FRF 150

ATS 700 GBP 200

2500 1300

Pozycja walutowa maxymalna: suma wartości bezwzględnych pozycji walutowych: |1000|+|800|+|700|+|950|+|150|+|200|=3800

Pozycja walutowa globalna długa: (1000+800+700)- (950+150+200) = 1200

POZYCJA WYMIANY WALUTOWEJ- służy do pomiaru ryzyka walutowego. Ze względu na dokonywanie przeliczenia wartości wszystkich kontraktów walutowych na ich równowartość w walucie krajowej ryzyko pozycji wymiany (ryzyko pozycji otwartej) często jest nazywane ryzykiem przeliczenia. Obserwacja zarówno pozycji globalnej jak i maksymalnej daje prawidłowy i rzeczywisty obraz ponoszonego ryzyka kursowego. Aby nie dopuścić do nadmiernego ryzyka kursowego NBP ustalił normy dopuszczalnego ryzyka, wprowadzając następujące wysokości limitów: 1 pozycja walutowa banku otwarta (netto długa lub krótka) względem pojedynczej waluty obcej nie może przekraczać 15% funduszy własnych banku 2 pozycja globalna (długa lub krótka) nie może przekraczać 30% funduszy własnych banku 3 pozycja maksymalna względem wszystkich walut obcych nie może przekraczać 40% funduszy własnych banku.

WYMIENIALNOŚĆ WALUT Aby przemieszczanie się siły nabywczej między poszczególnymi krajami odbywało się bez zakłóceń powinna istnieć możliwość wymiany jednego pieniądza na drugi wg określonego kursu, w instytucjach, w których ta wymiana może być dokonana. Treść wymienialności ulegała zmianom. W okresie funkcjonowania systemu kruszcowego-wymiana pieniądza kruszcowego za pośrednictwem weksli, czeków. O wymienialności mówimy tylko wtedy, gdy w transakcji kupna- sprzedaży uczestniczy przynajmniej jeden rodzaj pieniądza (lub forma pieniądza) uznawany za pieniądz również poza granicami danego państwa lub obszaru walutowego.

ROZRÓŻNIAMY WYMIENIALNOŚCI: 1.pełna-każdy posiadacz waluty może ją zamienić po odpowiednim kursie na jakąkolwiek inną walutę, bez względu na cel wymiany i pochodzenia pieniądza, który jest wymieniany. 2.ograniczona- ograniczenia:-podmiotowe -przedmiotowe 3.wewnętrzna- zagwarantowana jedynie krajowcom dewizowym 4.zewnętrzna- przysługuje także cudzoziemcom dewizowym. WSPÓŁCZEŚNIE PEŁNY ZAKRES WYMIENIALNOŚCI-że władze pieniężne nie stosują restrykcji, ani ze względu na rodzaj podmiotu dokonującego wymiany, ani ze względu na typ płatności, na jaką mają być przeznaczone waluty uzyskane w wymianie, ani ze względu na pochodzenie lub rodzaj legalnie uzyskanego pieniądza przeznaczonego do wymiany.

WYMIENIALNOŚĆ RYNKOWA-prawo do wymiany na rynku walutowym jednej waluty na inne posiadane przez prywatnych uczestników, osoby fiz. i prawne.

WYMIENIALNOŚĆ OFICJALNA- prawo władz pieniężnych poszczególnych krajów do dokonywania wzajemnej wymiany walut albo wymiany walut na inne aktywa rezerwowe bezpośrednio przez państwowe i inne instytucje pieniężne poza rynkiem dewizowym.

3 PODSTAWOWE RODZAJE WYMIENIALNOŚCI ZE WZGLĘDU NA ZAKRES OGRANICZEŃ: Wymienialność zewnętrzna (cechuj ją największy zakres restrykcji walutowych) Wymienialność wg standardów MFW (najczęściej stosowana), jest to tak zwana wymienialność wg artykułu 8,jest ograniczona do bieżących transakcji międzynarodowych, obejmujących następujące pozycje:-wszelkie płatności z tytułu handlu zagranicznego-innej bieżącej działalności handlowej i przemysłowej z usługami włącznie oraz-zwykle kredyty krótkoterminowe-płatności z tytułu odsetek od pożyczek i z tytułu dochodu netto osiąganego z innych lokat-płatności niewielkich kwot z tyt. umorzenia pożyczek lub amortyzacji inwestycji bezpośrednich-przekazy umiarkowanych kwot na wydatki związane z utrzymaniem. Powyższa wymienialność nie obejmuje płatności z tytuł operacji kapitałowych. Wymienialność całkowita- kraj posiadający walutę całkowicie wymienialną praktycznie nie stosuje żadnych ograniczeń dewizowych bez względu na to kto dokonuje zamiany takiej waluty na inną oraz bez względu na to jakiej transakcji zamiana dotyczy (bieżącej czy terminowej) Warunki przy wprowadzaniu całkowitej wymienialności:-gospodarka dynamiczna i zdolna do wyrównania bilansu płatniczego w dłuższym okresie czasu (struktura gospodarki elastyczna).-gospodarka powinna dysponować odpowiednimi rezerwami walut lub zapewnić sobie łatwy dostęp do kredytów zagranicznych-musi istnieć równowaga wewnętrzna tzn. ograniczony poziom inflacji oraz musi istnieć dostosowanie struktury cen wew. do cen światowych.

KORZYŚCI Z WIĄZANE Z PEŁNĄ WYMIENIALNOŚCIĄ: producenci, inwestorzy, konsumenci mają swobodę wyboru miejsca zakupu lub sprzedaży bezpośrednia konfrontacja producentów krajowych z producentami zagranicznymi, która zmusza producentów krajowych do podnoszenia efektywności im pełniejsza jest wymienialność waluty danego kraju tym pełniejsze jest otwarcie gospodarki na działanie rynku światowego.

Do kraju posiadającego walutę wymienialną napływa kapitał zagraniczny ponieważ można go w każdej chwili zamienić na inną walutę i przenieść do innego kraju.

ZAGROŻENIA Gospodarka otwarta jest bardziej narażona na przenoszenie różnych impulsów (np. kryzysowych) z kraju do kraju, narażona na wahania koniunkturalne, przenoszą się impulsy inflacyjne, niekorzystnie mogą działać wahania kursów. Na pełną wymienialność mogą się zdecydować tylko kraje silne.

MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY Obejmuje zespół układów, reguł, instytucji, zasad i zwyczajów, które określają warunki i sposoby funkcjonowania pieniądza w sferze stosunków międzynar. Istnienie MSW jest niezbędne, gdyż w każdym kraju istnieje odrębny system walutowy i pieniężny. Muszą dlatego istnieć zasady regulujące stosunki walutowe między krajami. Dotyczą one:-problemów kursów walut-wyrównywania bilansów płatniczych-tworzenie pieniądza światowego. Na przestrzeni wieków MSW kształtował się w postaci: systemu kruszcowego systemu waluty złotej, systemu sztabowo-złotego.

SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ- jest systemem optymalnym ze względu na sprawność wyrównywania bilansu płatniczego. 1816r- początek pojawienia się systemu. Podstawą są 4 filary: emisja banknotów była podporządkowana pokryciu rezerwami złota 2.BC zobowiązany do kupna i sprzedaży złota po stałej cenie w walucie krajowej 3.występowała pełna wymienialność wszystkich form pieniądza na złoto 4.swoboda wywozu i przywozu złota w skali międzynarodowej. Te 4 filary decydowały o sprawności bilansu płatniczego.

ZMIANY SYTUŁACJI PŁATNICZEJ ZWIĄZANE ZE ZMIANĄ STANU REZERW- KSERO

Mechanizm wyrównywania bilansu płatniczego działał samoczynnie. Warunkiem by ten mechanizm działał efektywnie, była pełna elastyczność cen i płac, a jednocześnie nie występowały tu zakłócenia ze strony deficytów budżetowych, bo występowała tu dyscyplina finansowa, warunkiem była też liberalizacja handlu i przepływów, nie występowały żadne restrykcje. System ten działał efektywnie do I wojny światowej. Trzeba było od niego odejść, bo nie można było utrzymać zasad pokrycia podaży złotem. Dopiero z chwilą stabilizacji powrócono do systemu sztabowo- złotowego, który zastąpił system złotowy. System sztabowo- złotowy wprowadziła W. Brytania w 1925r, ale straciła na tym. Odpływ złota podwyższył stopę dyskontową, co źle wpłynęło na gospodarkę. Francja, Holandia, Węgry, Polska też wróciły do systemu sztabowo-złotowego. W innych krajach dominował system dewizowo- złoty. Powrót do waluty złotej nie trwał długo- do Wielkiego Kryzysu (1929-33r). Później wprowadzono płynne kursy walutowe, clearing.

WYKŁAD 3

CECHY MIĘDZYNARODOWYCH SYSTEMÓW WALUTOWYCH SYSTEM WALUTY ZŁOTEJ uzależnienie podaży pieniądza od posiadanych rezerw złota, pełna wymienialność, stały kurs waluty, swoboda przewozu, KORZYŚCI sprawny mechanizm wyrównywania bilansu płatniczego, brak inflacji (równowaga wewnętrzna). System waluty złotej trwał do I wojny światowej. SYSTEM DEWIZOWO ZŁOTY Brak pełnej wymienialności, brak stałego kursu walutowego, nie ma swobody w wywozie i w przywozie, wymiana na dewizy. LATA 30-te -chaos walutowy: zastępowanie stałego kursu systemem kursów manipulowanych, wprowadzenie reglamentacji dewizowej w obrotach z zagranicą, upowszechnienie się clearingu walutowego, powstały w tym okresie bloki walutowe i sfery handlowe (nie została utrzymana zasada uzależnienia podaży od rezerw złota i stąd inflacja i konieczność dewaluacji walutowej. Te negatywne doświadczenia doprowadziły do uzgodnienia wspólnego systemu walutowego (1944r), który miał obowiązywać po zakończeniu II wojny światowej. SYSTEM Z BRETTON WOODS- pierwszy system, który powstał w drodze formalnego porozumienia; odmiana systemu dewizowo- złotowego. Cechy charakterystyczne: kurs sztywny (mógł być okresowo korygowany), parytet walutowy określony w złocie albo w stosunku do dolara, bieżący kurs mógł się wahać w granicach +- 1% (jeżeli więcej to kraj zmuszony był do interwencji w tej sprawie).,zmiany kursu (dewaluacja lub rewaluacja), dopuszczalne wyłączenie, gdy bilans płatniczy danego kraju znajdował się w stanie fundamentalnego niezrównoważenia, zmiany do 10% mogły odbywać się bez akceptacji MSW. Po zakończeniu II wojny światowej kraje europejskie straciły dużo złota na rzecz USA. Ich waluty był bardzo słabe, więc pożądały dolara. USA ułatwiało sytuację godząc się na udzielenie pożyczek np. 12 mld $ z tytuły planu Marshalla. USA w 1948 posiadało 24.350 mld $ w złocie, a Europa Zachodnia 5.155 mld. 5.pod koniec lat 50- tych ponad 50% światowych płatności światowych płatności było przeprowadzane w $. Zdecydowało o tym:-wymienialność dolara na złoto dla zagranicznych BC- stabilność wartości dolara-dostępność dolara na rynku światowym dzięki polityce pożyczkowej USA-mała podaż złota. Korzyści dla USA:-finansowanie importu nie było ograniczone do eksportu-USA urosły do rangi centrum finansowego świata (Nowy Jork). W ramach systemu z Bretton Woods funkcjonowały dwa rodzaje walut:-rezerwowa (złoto, $)-kluczowa. Rolę waluty rezerwowej pełniły złoto i dolary, dzięki wymienialności zewnętrznej na złoto wg stałego parytetu. Funkcję waluty kluczowej pełnił $ jako jedyna waluta wymienialna na złoto wg parytetu 35$ za uncję złota. Pozostałe waluty były wymieniane na złoto pośrednio przez ich wymianę na $. W wyniku tego, kursy centralne tych walut były ustalane w stosunku do $. MFW podejmował wysiłki, by waluty innych krajów też były wymienialne. MFW doprowadził do zewnętrznej wymienialności walut zachodnioeuropejskich (1958r). Dominująca pozycja dolara zaczęła słabnąć. Usunięto trudności w zrównoważeniu bilansów płatniczych krajów zachodnioeuro.. Nastąpiła poprawa stanu międzynarodowych płynności. Lata 60- te- liberalizacja obrotów płatniczych i kapitałowych. Wystąpiła możliwość międzynarodowego podziału pracy wg kosztów komparatywnych. W całym okresie powojennym (1945-60r) USA cały czas wykazywały ujemny bilans płatniczy (nadwyżka importu nad eksportem). W USA pojawiły się pierwsze odznaki inflacji- spadek zaufania do $. Czynnikiem pogłębiający kryzys zaufania do $ był ogromny wzrost rynku eurodolarowego (fundusze w $ są lokowane na kontach w bankach europejskich). W latach 60- tych wzrosła pozycja złota. USA nie były w stanie sprostać potrzebom wymiany. Wzrost deficytu bilansu płatniczego USA spowodował, że do zagranicznych BC napływały ogromne ilości $. BC skupywały je na rachunkach dewizowych starając się utrzymać kursy swych walut w stosunku +- 1%. W rezultacie rezerwy BC wzrosły z 12 mld $ (koniec 1969r) do 40,7 mld $ (sierpień 1971r). 15. VIII. 1971r USA zawiesiły wymienialność dolara na złoto i tym samym załamały się podstawy systemu z Bretton Woods. Specjalne prawa ciągnienia SDR- międzynarodowy pieniądz kreowany przez MFW w celu udostępnienia go krajom członkowskim mającym deficyt w bilansie płatniczym, aby mogły go użyć w charakterze waluty rezerwowej na dokonanie transakcji wyrównawczych.Jednostka SDR = 1/35 uncji złota- 1 SDR = 1$. Nawet I dewaluacja dolara w wysokości 7.8% nie wskrzesiła systemu z Bretton Woods- wzrost 35$ na 38$ za uncję. W 1973r dewaluacja o 10%- wzrost ceny złota do 42$ za uncję. W 1973r USA wprowadziły płynny kurs walutowy, a za ich przykładem szereg innych krajów. System dewizowo- złoty z Bretton Woods wymagał dla sprawnego działania spełnienia szeregu warunków: utrzymania stabilności $ i jego wymienialności na złoto, ograniczenie rozmiarów deficytu amerykańskiego bilansu płatniczego, gotowość innych krajów do dalszego gromadzenia $ w ich rezerwach walutowych oraz do dostosowania poziomu swych kursów walutowych do kursu $. PŁYNNE KURSY WALUTOWE MFW powołał komitet, który miałby określić nowy system. SDR-y powinny stać się głównym składnikiem rezerw. Cele założenia komitetu:-system kursowy-zmniejszenie roli złota-zwiększenie roli SDR-ów. W listopadzie 1975r uzgodniono, że kraje będą miały możliwość wyboru reguł kursowych, a MFW jedynie nadzoruje przyjęte reguły. Ograniczenie roli złota- nie ustala się w złocie parytetu, nie ma urzędowej ceny złota. Zapasy złota zostały sprzedane wg cen rynkowych (1 uncja- 460-500$) i przeznaczono je na pożyczki dla krajów III-go świata. SDR-y- zostaje rozszerzony zakres ich stosowania. Zmiana statutu MFW, w który zostały zawarte nowe założenia MSW. MFW ustalił zasady: każdy kraj członkowski powinien powstrzymać się od manipulacji kursami walutowymi i systemem walutowym, jeżeli mogłoby to utrudnić procesy dostosowawcze w zakresie równowagi zewnętrznej lub zapewnić danemu krajowi niesprawiedliwą przewagę konkurencyjną nad innymi krajami, każdy kraj powinien dokonywać interwencji na rynku walut w celu zapobieżenia chaosowi, który polega np. na krótkookresowych postulacjach kursu walutowego, w praktyce interwencyjnej kraje powinny brać pod uwagę interesy innych krajów członkowskich, a szczególnie tych których waluty stanowią przedmiot interwencji. Ustalenie MFW dotyczące klasyfikacji kursu walut w 3 szerokich kategoriach: kursu płynnego (rynkowego w czystej postaci) zmieniającego się bez żadnych ograniczeń pod wpływem popytu i podaży rynku walutowego kierowany kurs płynny- władze walutowe oddziaływują na kurs poprzez interwencje walutowe, ale sam kurs jest kształtowany przez siły rynkowe. Władze walutowe nie są zobowiązane do interwencji. kurs centralny wymagający od nowych władz utrzymywania kursów walutowych waluty krajowej w stosunku do wybranej waluty zagranicznej lub wiązki takich walut na stałym poziomie. Najwięcej krajów ma kurs kierowany płynny do dolara i kurs nieograniczenie płynny.

Od 1981r SDR opiera się na koszyku 5 walut: USA 39% Niemcy 21% Francja 11% Japonia 18% Wielka Brytania 11%

WYKŁAD 4

Lata '70 Tworzenie się systemu wielodewiozowego. Dolar traci pozycję monopolistyczną. Wzrost walut zachodnioeuropejskich. Płynne kursy walutowe (spadek wartości $- wzrost wartości DM). Dywersyfikacja rezerw walutowych przez banki centralne. Trzymanie rezerw w walutach zachodnioeuropejskich dawało większe oprocentowanie niż trzymanie rezerw w dolarach. Motyw przezorności i bezpieczeństwa. SYSTEM WIELODEWIZOWY w szerszym znaczeniu składa się z różnych rodzajów pieniędzy: złoto, waluty międzynarodowe, SDR-y i inne. SYSTEM WIELODEWIZOWY w węższym znaczeniu- wielość walut międzynarodowych. O tworzeniu pieniądza decydują: Producenci i eksporterzy. Władze pieniężne USA. Władze walutowe pozostałych krajów, których waluty są w obiegu. Władze MFW, który kieruje SDR-y. Rynek eurowalut.

FUNKCJA WALUTY REZERWOWEJ, INTERWENCYJNEJ, LOKACYJNEJ, TRANSAKCYJNEJ. Rola waluty rezerwowej: złoto, SDR-y, dewizy. Waluty jakich krajów trzymane są jako rezerwy w b.c poszczególnych krajów:-dolar amerykański-funt szterling-marka RFN-frank francuski-frank szwajcarski-gulden holenderski-jen japoński-inne waluty Waluty międzynarodowe jako waluty interwencyjne (waluta, w której b.c lub inne oficjalne instytucje monetarne przeprowadzają operacje na rynkach walutowych w celu nie dopuszczenia do nadmiernych odchyleń kursów walutowych): dolar, funt szterling, marka RFN, frank francuski, gulden holenderski. W USA posługują się marką, jenem i frankiem szwajcarskim. FUNKCJA WALUTY LOKACYJNEJ (waluta, w której nie rezydenci utrzymują swoje należności i zobowiązania,w której są dokonywane emisje międzynarodowych akcji i obligacji przez inwestorów instytucjonalnych i indywidualnych): dolar, marka, frank szwajcarski, jen, funt szterling, frank francuski, gulden. Emisje międzynarodowych obligacji: frank szwajcarski, dolar amerykański, jen japoński. Emisje euroobligacji: dolar, jen, marka, funt szterling, dolar australijski, europejska jednostka walutowa, dolar kanadyjski. FUNKCJA WALUTY TRANSAKCYJNEJ (waluta występująca w obrotach na rynkach walutowych oraz używana do fakturowania eksportu i importu): dolar amerykański, marka, funt, jen, frank szwajcarski, frank francuski, gulden holenderski. Tendencje w krajach uprzemysłowionych:-walutą transakcyjną jest waluta eksportera (za wyjątkiem USA),może też być waluta narodowa. Udział waluty kraju eksportera w fakturowaniu i rozliczaniu eksportu jest z reguły największy w eksporcie do krajów zachodnioeuropejskich, najmniejszy w eksporcie na rynek amerykański. CHARAKTERYSTYKA SYSTEMU WIELODEWIZOWEGO: 1.Występowanie wielu walut (system jest mało stabilny) 2.Wielość walut ograniczona- ryzyko związane ze zmianami kursów 3.Eksporterzy i importerzy dobrze sobie radzą z rozliczeniami w wielu walutach. EUROPEJSKI SYSTEM WALUTOWY. Podstawowa idea: chęć stabilizowania kursów walut, by umożliwiać rozwój handlu światowego. a: ułatwienie rozliczeń między krajami Europy Zachodniej, udoskonalenie systemu rozliczeń wielostronnych. Na miejsce UNII: EUROPEJSKI UKŁAD WALUTOWY 28. 12. 1958 1.Utrzymanie i wzmocnienie wymienialności oraz zacieśnienie współpracy walutowej. 2.Utrzymanie wartości walut państw członkowskich w określonym stosunku do złota lub dolarów. Na mocy EUW utworzono fundusz europejski, z którego udzielano pożyczeki. POWSTANIE EWG W 1958 r. 1.tworzenie ram prawnych 2.koordynowanie współpracy walut krajów członkowskich 3.organizowanie wspólnych posiedzeń ministerstw finansów. Koncepcja Europejskiego Systemu Walutowego, który został zatwierdzony przez Radę EWG w XII 1978 i zaczął funkcjonowanie od 13. III. 1979r. ESW składa się z: Europejskiej Jednostki Walutowej ECU Systemu Kursowego Systemu interwencyjnego Systemu kredytowego banków handlowych Europejskiego Funduszu Współpracy Walutowej. ECU jest: denominatorem walut krajów członkowskich ESW podstawą wskaźnika odchyleń kursów jednostką obrachunkową operacji interwencyjnych i kredytowych instrumentem rozliczania i wyrównywania sald między instytucjami walutowymi ESW pełni funkcje aktywu rezerwowego i znajduje coraz szersze zastosowanie w operacjach banków komercyjnych na rynku kredytowym. ESW oparty jest na 3 zasadach: stałym kursie walutowym, podziale kosztów interwencji i kredytowych rozwoju współpracy między krajami członkowskimi. ECU:30,4% Deutsche Mark 19,3% frank francuski 12,6% funt szterling 9,9% lir włoski 9,5% gulden holenderski 7,8% frank belgijski 5,2% peseta hiszpańska 2,5% korona duńska 1,1% funt irlandzki 0,7% drachma grecka 0,8% escudo portugalskie 0,3% frank luxemburski Każda waluta ma określony kurs w stosunku do ECU i innych walut, maksymalny margines wahań +- 2,25% (1979-93r), dla krajów z problemami. W ramach ESW stosowane są 3 formy pomocy: bardzo krótkookresowa w walutach krajów członkowskich z terminem spłaty do 60 dni 2.krótkoterminowa pomoc w walutach krajów członkowskich z terminem spłaty od 3-9 miesięcy 3.średnioterminowa pomoc w walutach krajów członkowskich z terminem spłaty od 2-5 lat (warunek uruchomienia rat- przedstawienie programu sanacji). W wyniku funkcjonowania ESW nastąpił wzrost wykorzystania ECU.Fundusze niezbędne do utrzymania kursów walutowych są pozyskiwane z udzielonych przez banki kredytów. Integracja walutowa- jako proces ma prowadzić do pełnej wymienialności walut krajów członkowskich po nieodwracalnie stałych kursach i zastąpieniu tych walut wspólną walutą. Efektem końcowym integracji walutowej jest prowadzenie wspólnej polityki pieniężnej przez instytucje ponadnarodowe, emisja wspólnego pieniądza i prowadzenie wspólnej polityki walutowej stosowanych do krajów trzecich. Wprowadzenie wspólnej waluty pozwala zaoszczędzić wielkie kwoty (0,3-0,4% PKB Unii Europejskiej, 20-25 mld ECU).

WYKŁAD 5

EURPOEJSKA UNIA GOSPODARCZO- WALUTOWA Utworzenie Europejskiej Unii Gospodarczo- Walutowej zostało zainicjowane na podstawie planu Delorsa i wkomponowane w traktat z Mastrich, który zawiera istotne nowe dyspozycje dotyczące utworzenia Unii Gospodarczo- Walutowej przewidziane na 3 etapy: I do 31.XII. 93r II do 31.XII.98r III rozpocznie się 1.I. 1999r

Zadania etapów: Etap I- wszystkie kraje członkowskie realizują pełną wolność przemieszczania się kapitału, wzmacniają współpracę między bankami,- włączenie możliwie największej liczby członków ESW do mechanizmu interwencji walutowych- zakaz pokrywania deficytu budżetowego przez emisje pieniądza- utworzenie jednolitego rynku europejskiego, umożliwiającego swobodny przepływ kapitału, siły roboczej, dóbr i usług. Etap II- powołany zostanie Europejski Instytut Walutowy, który jest uważany za prekursora przyszłego Europejskiego Banku Centralnego.Funkcja jego to wzmocnienie kooperacji między narodowymi BC.

Kraje członkowski stymulują procesy prowadzące do niezależności swych narodowych BC.Dążą też do unikania nadmiernych deficytów budżetowych. Etap III- kursy wymiany walut w stosunkach między uczestniczącymi krajami ustalone na stałym poziomie. Europejski Bank Centralny rozpocznie swoją działalność i będzie odpowiedzialny za politykę monetarną. Zadanie: stabilizacja poziomu cen i popieranie polityki ekonomicznej UE.

Podstawa kwalifikacji do EUGW- wypełnieni kryteriów konwergencji (zbieżności): 1.stopa inflacji nie może przekraczać o więcej niż 1,5 pkt. Średniego poziomu obliczanego dla 3 państw EWG o najniższej inflacji (osiągnięcie wysokiego poziomu stabilizacji cen) 2.deficyt budżetowy musi być niższy od 3% PKB 3.zadłużenie sektora publicznego nie może przekraczać 60% PKB 4.długoterminowe stopy procentowe w ostatnich dwóch latach nie mogą przewyższać o więcej niż 2 pkt. średniej stopy dla 3 krajów o najniższym oprocentowaniu 5.stabilizacja kursów walut w ESW przez co najmniej 2 poprzednie lata

Kryteria konwergencji: 1. Monetarne- stopa inflacji, stopa %, stopa stabilizacji kursów walutowych. 2.Budżetowe- deficyt budżetowy, zadłużenie sektora publicznego.

Europejski Instytut Monetarny przekształci się w 1998r w Europejski Bank Centralny. Zadania EBC: prowadzenie wspólnej polityki wspólnoty 2.dokonywanie transakcji walutowych 3.utrzymywanie rezerw walutowych i zarządzania nimi 4.wspieranie rozliczeń pieniężnych między uczestnikami i krajami trzecimi.

Narzędzia EBC:- zakaz finansowania deficytów publicznych przez EBC- niezależność EBC od władz Unii. KSERO- etapy prowadzące do EURO. Pakt stabilizacyjny- po starcie EUGW kraje członkowskie będą dążyć do niwelowania deficytu budżetowego. K raje, które przekroczą deficyt i nie będzie to uzasadnione, będą płacić kary za każdy 1%. Na poziom cen BC może oddziaływać tylko pośrednio, na ilość pieniądza bezpośrednio. SPODZIEWANE KORZYŚCI WPROWADZENIA EWG I EURO: zdyskontowanie korzyści jakie daje wspólny rynek (370 mln konsumentów) wspólna waluta- rynek bardziej przejrzysty dla konsumentów, porównywanie cen towarów i usług, wzrost konkurencji wśród producentów, niższe ceny, wyższa jakość, szersza oferta zaostrzy konkurencję, pojawią się nowe produkty, technologie; konkurencja będzie dotyczyła rynku pracy, kapitału i wiedzy swobodny przepływ kapitału, zwiększenie mobilności kapitału. Ostrzejsza konkurencja będzie bodźcem do przeprowadzenia reform strukturalnych: 1.większa konkurencyjność krajów 2.przezwyciężenie zastoju przeprowadzania reform 3.możliwość długoterminowego inwestowania i planowania, zniknie niepewność w inwestowaniu, skutki decyzji finansowych będą łatwiej przewidywalne 4.wzrost znaczenia EURO jako międzynarodowej waluty transakcyjnej, rezerwowej i lokacyjnej. Niektórzy uważają, że stworzenie EUGW jest przedwczesne. Przeciwnicy tej koncepcji przedstawiają następujące powody: 1.zostały już poczynione kosztowne przygotowania 2.oficjalne przesunięcie może rozluźnić presję konsolidacyjną w poszczególnych krajach 3.przesunięcie oznacza, że układ z Mastrich musiałby zostać zmieniony. Trzeba by wynegocjować nowy układ, który musiałby być ratyfikowany przez kraje członkowskie, a to się wydaje niemożliwe.

WYKŁAD 6

BILANS PŁATNICZY W gospodarce globalnej istnieje możliwość ulokowania produkcji tam, gdzie jest ona najtańsza.

MIĘDZYNARODOWY SYSTEM WALUTOWY- obejmuje także pewne reguły i zalecenia odnoszące się do eliminowania odchyleń od stanu równowagi bilansu płatniczego oraz preferuje określone metody wyrównywania bilansu płatniczego.

POZYCJE BILANSU PŁATNICZEGO

Transakcje zagraniczne można ująć w 2 podstawowych grupach: I- RACHUNEK BIEŻĄCY-niefinansowane elementy transportu zagranicznego: 1. towary (eksport i import wg FOB lub CIF), usługi, dochody i transfery 2.wysyłka towarów- frachty (opłaty za przewóz), ubezpieczenia (składki, odszkodowania), inne usługi związane z wysyłką towarów (składanie, przechowywanie, spedycja 3.inne usługi transportowe- przewozy pasażerów, usługi portowe, wyładunek, pilotaż holowanie, opłaty za czarter 4.podróże zagraniczne- wpływy- wartość towarów i usług sprzedanych w kraju cudzoziemcom ;- wydatki- wartości zakupione przez krajowców za granicą 5.dochody z inwestycji- dochody z tytułu własności zagranicznych aktywów finansowych (dochody z inwestycji bezpośrednich, z inwestycji finansowanych za granicą- odsetki od wkładów bankowych, z obligacji, od kredytów zagranicznych, dywidendy) 6.inne towary, usługi i transfery- transakcje rządowe (utrzymywanie placówek), transakcji prywatnych (dochody z pracy poniżej 1 roku, z tytułu własności aktywów niefinansowych) 7.transfery nieodpłatne- jednostronne dostarczanie zagranicznemu odbiorcy towaru, usługi, kwoty pieniężnej bez otrzymania za to rekompensaty (rządowe, prywatne) II-RACHUNEK KAPITAŁOWY- finansowe elementy transportu zagranicznego A. kapitały z wyłączeniem rezerw 1.inwestycje bezpośrednie- ulokowanie kapitału w przedsiębiorstwa zagraniczne w celu uzyskania stałego wpływu na kierowanie jego działalnością i osiągnięcie zysku 2.inwestycje portfelowe- przyjmują postać lokaty kapitału w zagranicznych i rządowych papierach wartościowych oraz obligacjach i akcjach przedsiębiorstw prywatny 3.inne kapitały długoterminowe i krótkoterminowe- rządowe, banków komercyjnych, przedsiębiorstw i osób 4.saldo błędów i opuszczeń- z powodu braku pełnej informacji B. rezerwy- aktywa finansowe, które należą do władzy monetarnej kraju i są przez nie używane na potrzeby bilansu płatniczego. 1.złoto monetarne- występuje, gdy nabywa je władza monetarna 2.SDR- specjalne prawa ciągnienia, może być wymieniona na zakup walut wymienialnych lub uregulowania bezpieczeństwa niektórych płatności 3.pozycja rezerwowa w MFW- składa się z niewykorzystanej transzy rezerwowej jaka pozostaje do dyspozycji kraju członkowskiego 4.dewizy- najczęściej występują w formie należności na rachunkach w bankach zagranicznych lub inne należności od cudzoziemców posiadane przez władze monetarne. Obie części bilansu pozostają w ścisłym związku. Obroty bieżące wywierają zawsze wpływ na stan należności i zobowiązań. Natomiast druga część bilansu wyjaśnia z jakich źródeł została sfinansowana nadwyżka wypłat nad wpływami w obrotach bieżących, bądź na co została zużyta nadwyżka wpływów.

Dla określenia nadwyżki lub deficytu trzeb wszystkie transakcje podzielić na:-transakcje podstawowe- obroty bieżące, transfery nieodpłatne, ruch kapitału długoterminowego-transakcje wyrównawcze- ruch kapitału krótkoterminowego (zmiany zagranicznych rachunków bankowych, stan kredytów krótkoterminowych, włącznie z saldem błędów i opuszczeń oraz zmianami złota monetarnego.

CZYNNIKI ZAKŁÓCAJĄCE RÓWNOWAGĘ BILANSU PŁATNICZEGO: 1.Zewnętrzne: -związane z komunikacją zewnętrzną- gdy koniunktura jest słaba to eksport maleje -strukturalne zmiany w popycie zagranicznym na towary eksportowane przez dany kraj -zmiany wzajemnych relacji światowych cen towarów eksportowanych i importowanych przez dany kraj (terms of trade) -zmiany wysokości stopy % za granicą w stosunku do stopy % w kraju (w kraju o niższej stopie %- deficyt, o wyższej- nadwyżka)

2. Wewnętrzne:- wzrost dochodu narodowego wskutek wzrostu inwestycji lub wydatków rządowych powoduje wzrost środków konsumowanych z importu - wzrost dochodu narodowego wskutek wzrostu eksportu prowadzi do pojawienia się nadwyżki w bilansie płatniczym, która może być przeznaczona na zwiększenie importu - klęski żywiołowe 3.Psychologiczne- np. przekonanie o tym, że waluta jakiegoś kraju ulegnie dewaluacji. 4.Przyczyn polityczne:- np. wojna w Zatoce Perskiej - polityka protekcyjna stosowana przez rządy różnych krajów uniemożliwiająca eksport do tego kraju - pomoc udzielana krajom słabo rozwiniętym. Następstwa zakłóceń w równowadze: - utrata lub nagromadzenie rezerw walutowych - ruchy międzynarodowego kapitału w postaci udzielonych lub zaciągniętych kredytów.Przywracanie równowagi w bilansie płatniczym: I. procesy przystosowawcze zachodząc automatycznie lub zainicjowane przez państwo polegające na przywracaniu równowagi bilansu płatniczego za pomocą mechanizmu rynkowego.

Mechanizmy zmian zachodzących w sytuacji kraju deficytowego: odpływ dewiz- zmniejszają się aktywa banku komercyjnego i BC- obniża się stan wkładów bankowych przedsiębiorstw, które zakupiły dewizy- ograniczeni kredytów- zahamowanie wzrostu, ograniczenie produkcji i zatrudnienia- zmniejszenie dochodu globalnego- zmniejszenie importu, zostaje przywrócona równowaga bilansu płatniczego. Mechanizm zmian zachodzących w sytuacji kraju nadwyżkowego: napływ dewiz- rosną wkłady eksporterów w bankach- banki mogą zwiększyć kredyt- rozszerza się produkcja i zatrudnienie- rośnie dochód globalny- rośnie zapotrzebowanie na import i z czasem zanika nadwyżka w bilansie płatniczym. Procesy te wymagają bardzo długiego czasu, są często zainicjowane przez rządy:- stosowanie polityki kursu walutowego - przy deficycie należy obniżyć wydatki budżetowe, co zmniejszy dochody ludności i przedsiębiorstw produkujących na potrzeby państwa ; można też ponieść wydatki. Skutki polityki kursu walutowego: 1.wzrastają w walucie krajowej ceny towarów importowanych z kraju, w którym waluta nie ulega dewaluacji 2.wzrost cen towarów importowanych i krajowych, w których zawarte są koszty materiałów importowanych 3.wzrost cen towarów importowanych powoduje wzrost popytu na te towary krajowe, które mogą zastąpić importowane spadek kursu waluty krajowej sprawia, że towary stają się tańsze dla cudzoziemców 5.wskutek wzrostu cen krajowych może nastąpić stopniowo wzrost kosztów utrzymania w kraju o zdewaluowanej walucie II środki odcinkowego korygowania bilansu płatniczego DEFICYT- można oddziaływać na wzrost eksportu poprzez subwencje eksportową - można oddziaływać na obniżenie importu - podwyższyć lub wprowadzić cła - można ustalić kontyngenty ilościowe - wprowadzić obowiązek posiadania licencji - wprowadzić reglamentację dewizową

Metody przywracania równowagi w bilansie płatniczym w zależności od sytuacji danego kraju: 1.przy bezrobociu w bilansie płatniczym jest nadwyżka- ekspansywna polityka pieniężna i fin. By powiększyć dochód i wywołać wzrost importu 2.bezrobociu towarzyszy deficyt bilansu płatniczego- przeprowadzić dewaluację 3.panuje presja inflacyjna, deficyt bilansu płatniczego- polityka deflacyjna (ograniczeni popytu) lub dewaluacja, gdy nie można przeprowadzić deflacji 4.presja inflacyjna, bilans wykazuje nadwyżkę- rewaluacja waluty.

WYKŁAD 7 9.01.98

SWAP Korzyści: - ułatwiają finansowanie międzynarodowych obrotów gospodarczych - dogodne możliwości zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym - ułatwiają przepływ funduszy pieniężnych od indywidualnych i instytucjonalnych inwestorów do końcowych odbiorców funduszy - dogodne warunki techniczne SWAP- transakcje finansowe, w których obie strony zgadzają się wymienić strumienie płatności w przyszłości. Pozwalają uniknąć niedogodności i ograniczeń dewizowych, ryzyka kursowego, wahania stóp procentowych, obniżają koszty obsługi długu, stwarzają efektywne możliwości obniżenia kosztów inwestycji.

ZAMIANA STOPY PROCENTOWEJ Opiera się na porozumieniu dwóch partnerów zainteresowanych w zamianie wzajemnych płatności odsetkowych w ściśle określonym terminie od pewnej jednakowej i z góry odnotowanej kwoty pożyczonego kapitału

Rodzaje: - transakcje kuponowe A - transakcje bazowe Transakcje kuponowe A- partnerzy dokonuję zamiany płatności odsetkowych naliczonych od tzw. odnotowanej kwoty kapitału wg. stałej stopy % na płatności odsetkowe naliczone od tej samej kwoty pożyczonego kapitału wg. zmiennej stopy % w ciągu całego okresu trwania porozumienia. Transakcje bazowe- każda ze stron porozumienia płaci odsetki od swego partnera naliczone wg. zmiennej stopy % ale jednocześnie różniące się od siebie wysokością stopy % Przykład Dwaj partnerzy chcą zamienić płatności odsetkowe. Firma leasingowa oddała maszynę otrzymując dochody wg. stałej stopy %. Maszyna została sfinansowana krótkoterminowa pożyczką (firma leasingowa musi spłacać odsetki według stopy LIBOR, która może kształtować się na wyższym poziomie niż odsetki otrzymywane od leasingobiorcy). Firma leasingowa chce zamienić LIBOR na stała stopę %. Bank udzielił pożyczek dla różnych firm handlowych, z których otrzymuje dochody w wysokości LIBOR + 80 pkt. bazowych (0,8 %). Bank musi emitować obligacje, za które płaci stałe odsetki 12 %. Dochody z udzielonych kredytów mogą okazać się niższe od kosztów obsługi euroobligacji. Szuka partnera, który chciałby pozyskać jego stałą st. % w zamian za zmienną LIBOR. Arbitraż- wykorzystanie różnic st.% na różnych rynkach

WYKŁAD 8

PROBLEMATYKA TERMINOWYCH KURSÓW WALUTOWYCH Wyznaczanie kursu walutowego:

W Polsce: kursy wyznaczane przez NBP- kurs płynny kierowany:- kurs średni dnia -fixing-średni zamknięcia -ważony kursy wyznaczane przez banki i kantory- zbliżone do kursów płynnych, wyznaczane na podstawie popytu i podaży. Elementy brane pod uwagę przy wyznaczaniu kursu centralnego: koszyk walut (lipiec 91 rozporządzenie MF) dolar 45% marka 35% funt angielski 10% frank francuski 5% frank szwajcarski 5% 2.stopień dewaluacji (koszyka)- od stycznia 1996r 1% w skali miesiąca.3 dane z MRW (z Reutera w danym dniu) Te elementy wstawia się do wzoru objętego tajemnicą bankową. Dla $ i DM podaje się średnie kursy kupna i sprzedaży (od 8h- 14h). Są też granice odchyleń 7%- określają kurs w stosunku do następnego lub poprzedniego dnia. Granicy nie mają banki i kantory. Kurs średni to taki, po którym NBP do 14.00 jest wstanie zawrzeć transakcje. Kursy banków są kursami zmiennymi. 14.00-15.00- na międzynarodowym rynku bankowym panuje cisza. I etap-14.00- 14.30- składanie ofert, banki zgłaszają się do NBP swoje oferty (po kursie fixing, bądź podaje górne lub dolne granice, w zależności czy kupują czy sprzedają). II etap - 14.30- 15.00- fixing- wyznaczanie kursu obowiązującego od popołudnia do dnia następnego (tylko dla DM i $). Do kursu dochodzą jeszcze propozycje zgłaszane przez banki. Po kursie wyliczonym przez NBP i zaakceptowanym przez prezesa dochodzi do sfinalizowania umów między NBP a bankami. Po 15.00- wyliczany jest kurs zamknięcia pozostałych 19 walut. Zaczyna działać międzybankowy rynek kredytowy. Od 8.00-9.00 dnia następnego rozpoczyna się ten sam proces. Kursy średnio ważone- są wyznaczane przez NBP, służą do ustalania wartości celnych i ustalania statystycznych towarów, są podawane przez GUS, są niezmienne w ciągu całego tygodnia. TERMINOWY RYNEK WALUTOWY WALUTA BAZOWA- jednostka waluty transakcji, która jest kupowana bądź sprzedawana. Występuje w stałej postaci, dokładnie jest określona. Za podstawę w banku przyjmuje się 1, 10 lub wielokrotność 10.

WALUTA NOTOWANA- podawana w systemie pięciocyfrowym np. 1,8743 gdzie dziesiętne i setne 87 to figura (uznawana za część waluty notowanej, która nie ulega częstym zmianom), a tysięczne 43 to pestka. Dealerz podają zazwyczaj tylko pestkę.

Te dwie waluty skupiają się w systemie notowań. System notowań (kwotowań): zwykłych (bezpośrednich)- waluta zagraniczna jest uznawana jako waluta bazowa, a waluta notowana jest waluta krajową. Taki system notowań ma 132 kraje, także Polska. odwrotnych (kwotowań pośrednich)- walutą bazową jest zawsze waluta krajowa, a walutą notowaną waluta zagraniczna. Występuje w 47 państwach (najpierw Wlk. Brytania, Kanada, Irlandia, Meksyk, Szwajcaria- obydwa system notowań).

Na bazie tych systemów powstały kursy krzyżowe (parytetowe). Istota polega na wyeliminowaniu dolara z transakcji.

Zasady wyznaczania kursu krzyżowego: obydwie waluty, które nas interesują są podawane w kwotowaniach bezpośrednich lub zwykłych. Trzeba się zastanowić, która waluta jest bazową, a która jest notowana. I DM- waluta bazowa frank szwajcarski- waluta notowaną

kurs kupna = kurs kupna franka / kurs sprzedaży marki = kurs kupna waluty notowanej / kurs sprzedaży waluty bazowej

kurs sprzedaży = kurs sprzedaż waluty notowanej * kwotowanie waluty notow. / kurs kupna waluty bazowej *kwotowanie waluty bazowej 1 DEM = 0,8957- 0, 8967 CHF

obydwie waluty są podawane w systemie kwotowań pośrednich. Która waluta będzie bazową ?

waluty podawane w dwóch różnych systemach.

Wtedy mnoży się kursy. Kurs kupna= kurs kupna jednej waluty * kurs kupna drugiej waluty

POZYCJE WALUTOWE-różnica pomiędzy należnościami a zobowiązaniami w danej walucie- powodują powstanie kursów terminowych. I Jeżeli różnica między należnościami a zobowiązaniami = 0- pozycja walutowa zamknięta (ryzyko nie występuje). Muszą zobowiązania odpowiadać należnościom, nie musi być ten sam termin płatności. II Gdy występuje różnica między zobowiązaniami a należnościami, mamy do czynienia z pozycją otwartą. pozycja walutowa długa- należności > zobowiązania

III pozycja walutowa krótka- należności < zobowiązania Niezabezpieczenie zobowiązań lub należności powoduje pojawienie się spekulacji walut - gra na zwyżce lub zniżce walutowej. Wtedy pojawia się ryzyko walutowe.

Do ograniczenia ryzyka służy terminowy rynek kredytowy. Rozporządzenie prezesa NBP mówi jak dużą pozycję walutową może mieć bank (nie większa niż 15% funduszy własnych banku). Wtedy nie muszą być zabezpieczone zobowiązania. Nie dotyczy to przedsiębiorstw. Jeśli nastąpi wzrost kursu waluty obcej w stosunku do waluty krajowej- osiąga się pozycję walutową długą- gdy osiąga zysk walutowy. Gdy nastąpi spadek waluty obcej w stosunku do waluty krajowej- osiąga pozycję krótką. W odwrotnych przypadkach nastąpi strata dewizowa: - przy długiej pozycji- gdy nastąpi spadek kursu waluty obcej w stosunku do waluty krajowej

- przy pozycji krótkiej- gdy nastąpi wzrost waluty obcej w stosunku do waluty krajowej.

Pozycja walutowa maksymalna- suma wszystkich pozycji walutowych długich i krótkich. Maksymalna pozycja- nie więcej niż 45% funduszy własnych banku. Pozycja walutowa globalna- różnica między sumą pozycji długich i krótkich: pozycja walutowa globalna krótka- różnica ujemna- pozycje krótkie > pozycje długie pozycja walutowa globalna długa- różnica dodatnia- pozycje krótkie < pozycje długie. Wielkość nie może przekroczyć 30% funduszy własnych. Do zabezpieczenia pozycji jest rynek terminowy. Podstawą jest kura terminowy: kurs kasowy- służy do rozliczania transakcji spot, natychmiastowych. Wyznaczany przez banki. Istotą transakcji spot- po podpisaniu umowy dostarczenie walorów musi nastąpić w ciągu 2 dni roboczych. Transakcje muszą być sfinalizowane w danym miesiącu. kursy terminowe- obsługują transakcje terminowe (odroczenie płatności o 30 do 360 dni). TRANSAKCJE TERMINOWE: 1.tradycyjne (forward) - outright- swap:-swap in-swap out 2.nowe instrumenty finansowe:-swap odsetkowo-walutowy (swap generowany, arbitraż dwustronny, wielostronny)-na okresy płatnicze (do 10 lat)-future (można dokonywać spekulacji, arbitraż walut i hedging)-opcje:-call -put-transakcje hybrydowe- kombinacje wszelkich poprzednich (np. future+opcje)

Podstawą dla rynku terminowego jest kurs terminowy. Bazą przy wyznaczaniu jest marża terminowa- różnica między kursem terminowym a kursem klasowym. Może przyjąć formę: 1.premii- strata na kursie terminowym 2.dyskonta- zysk na kursie terminowym. Bazą wyznaczenia jest:-kurs natychmiastowy (klasowy) stopa procentowa dwóch walut, które są przedmiotem wyznaczenia kursu terminowego.

M.= (K natychmiastowy *(%²- %¹) * t) / T T: -365dni w Polsce-360dni w Polsce %² -wysokość oprocentowania, waluty wyżej oprocentowanej %¹-wysokość oprocentowania, waluty niżej oprocentowanej t-ilość dni, na którą została zawarta transakcja (30, 60, 90, 120, 180). *1 USD= 1,48800DM- kurs natychmiastowy (klasowy) kurs terminowy dla 3 miesięcy- t=90 USD- 4 % (roczna) DM- 10% (depozyty)

Waluta, której kurs terminowy > kursu natychmiastowego ma zawsze premię (waluta niżej oprocentowana ma zawsze premię w kursie terminowym) Waluta wyżej oprocentowana będzie zawsze notowana z dyskontem w kursie terminowym. Waluta bazowa- dolar-waluta niżej oprocentowana- marża jest premią-dodajemy ją do kursu terminowego Gdy punkty dla kursu kupna < dla kursu sprzedaży- waluta bazowa, notowana jest niżej oprocentowana (występuje z premią), należy Gdy punkty dla kursu kupna < dla kursu sprzedaży- waluta bazowa, notowana jest niżej oprocentowana (występuje z premią), należy ją dodać do kursu natychmiastowego. Gdy punkty dla kursu kupna > dla kursu sprzedaży- waluta bazowa jest wyżej oprocentowana (występuje z dyskontem)- należy ją odjąć od kursu natychmiastowego. Zawarcie transakcji typu forward- podpisanie umowy z bankiem na kupno\sprzedaż waluty po kursie, jaki obowiązywał w dniu zawarcia umowy. Realizacja nastąpi w terminie określonym w umowie.

Transakcje swap- zawarte jednocześnie i na rynku kasowym, i na rynku terminowym.-swap out- polegają na sprzedaży waluty bazowej w transakcji natychmiastowej swap-u i równoczesnym odkupieniu tej waluty w transakcji terminowej swap-u.-swap in- kupno waluty bazowej w transakcji natychmiastowej swap-u i sprzedaży w transakcji terminowej swap-u. Kontrakty future-(na wyspecjalizowanych giełdach) kontrakty przyszłościowe, są one wystandaryzowane, wiadomo do jakich walut się odnoszą (DM, jen frank szwajcarski, funt szterling). CECHY: Każda giełda ma swoje wielkości kontraktów. Stały kontrakt odnosi się do DM- 125 DM. Chcąc być uczestnikiem giełdy future trzeba wpłacić prowizję lub marżę wejściową, ale nie trzeba przynosić walut na kontrakty. Marża wejściowa wynosi 1000$. Prowizja wejściowa pobierana jest przez dealera za usługi na giełdzie. Każda zmiana kursu futre wynosi 1 dziesięciotysięcznej Jest to tick- minimalna zmiana kursu na dowolnej giełdzie. Kosztuje on 12,5$. Kontrakty nie są miesięczne, ale tylko: marcowe, wrześniowe, grudniowe i czerwcowe. Dolar jest walutą notowaną (system notowań odwrotnych). Termin dostawy- faktyczne przelanie pieniędzy dokonuje się na giełdzie w Londynie- druga środa miesięcy. Każda giełda ma swój wyznaczony dzień do sfinalizowania kontraktów. Dzienne rozliczenie kontraktu- rozliczeni zysków i strat. Dziennie mogą wziąć zysk lub pokryć stratę. Występuje jeden kurs- dla sprzedaży i kupna- kurs średni. PRZYKŁAD: środa 10.00- kupno 1 kontraktu DM czerwcowy (125 tys. DM); na giełdę wpłaciliśmy 1000$, 1 DM- 0,6060 USD; środa 18.00- kurs wzrósł do 0,6250 USD- gdy sprzedamy- zysk: 190 ticków ; 190 tick * 12,5$ = 2375 $- zysk w ciągu dnia ; Czwartek 18.00- 0,6100$ (spadek) ; 150 tick * 12,5 = 1875 - strata ; Gdy w środę wzięliśmy zysk, to w czwartek trzeba spłacić stratę, jeśli nie, to w czwartek odbijają nam stratę. ; Piątek 16.00- 0,6180 ; 80 tick * 12,5 = zysk ; otrzymujemy: zysk (środa)- strata- zysk + 1000. FUTURE: long hatch- zakup kontraktów future w sytuacji, gdy przewiduje się wzrost kursu waluty short hatch-sprzedaż future w sytuacji, gdy przewiduje się wzrost kursu waluty. OPCJA CALL (kupna):- nabywca opcji kupna zajmuje długą pozycję kupna- daje nabywcy prawo zakupu określonej ilości waluty, po z góry ustalonym kursie, w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej. Sprzedaż:-zobowiązuje sprzedawcę do dostarczenia określonej ilości waluty, według z góry ustalonego kursu, w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej, jeżeli nabywca tej opcji zażąda dostawy-sprzedawca opcji kupna zajmuje krótką pozycję walutową. OPCJA PUT (sprzedaży):- daje nabywcy prawo sprzedaży określonej ilości waluty po z góry ustalonym kursie w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej- nabywca opcji sprzedaży zajmuje długą pozycje sprzedaży. Sprzedaż:- zobowiązuje sprzedawcę do odbioru określonej ilości waluty wg z góry ustalonego kursu w określonym momencie w przyszłości lub wcześniej- jeśli nabywca tej opcji zażąda odbioru, sprzedawca opcji sprzedaży zajmuje krótka pozycję sprzedaży. Do każdego kursu opcyjnego dodawana jest premia (na rzecz banku lub instytucji, która opcję nam sprzedawała) bez względu czy opcje wykorzystamy czy nie. Kurs opcyjny- kurs, po którym opcja faktycznie jest rozliczana, płacimy go na rzecz banku- premia. Im wyższy kurs dla opcji kupna, tym premia niższa i odwrotnie. Odwrotnie przy opcji sprzedaży.

WYKŁAD 9

MIĘDZYNARODOWY RYNEK FINANSOWY: międzynarodowy rynek pieniężny- eurorynek walutowy międzynarodowy rynek kapitałowy- eurorynek akcji i obligacji międzynarodowy rynek kredytowy- rynek eurokredytów

FORMY ORGANIZACYJNE BANKOWOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ:

Biuro przedstawicielskie- to zagraniczne biuro banku krajowego, w którym jedna lub kilka osób reprezentuje bank. Koszty działalności takiego biura są niewielkie. Takie biuro nie może przyjmować wkładów, udzielać kredytów, zbiera jedynie informacje i przekazuje je do centrali banku. Agencja- ma cechy pośrednie między biurem przedstawicielskim a oddziałem. Nie może przyjmować wkładów, ale może udzielać kredytów mobilizując środki. Środki zdobywa przez zaciągnięcie pożyczek na lokalnym rynku lub rynku eurowalutowym, może też pożyczać od banku macierzystego lub innych banków afiliowanych przy banku macierzystym.

Bank afiliowany- bank lokalny działający wg prawa miejscowego, w którym bank zagraniczny ma mniejszą, nie dającą kontroli część udziałów. Dzięki bankowi afiliowanemu bank zagraniczny ma pełny dostęp do działalności wkładowo- pożyczkowej na lokalnym rynku finansowym. Oddział zagraniczny- to przedłużenie działalności banku macierzystego poza granice. Oddział nie jest jednostką prawnie wyodrębnioną i nie emituje oddzielnie akcji, nie ma własnych aktywów i zobowiązań. Może wprowadzić cały wachlarz usług finansowych, zarówno w skali krajowej i międzynarodowej, ze wszystkimi ograniczeniami nakładanymi przez lokalne przepisy. Zabezpieczeniem jego działalności jest cały kapitał zagranicznego banku macierzystego. Oddziały są lokowane w głównych centrach finansowych świata. Bank pomocniczy- odrębna organizacja bankowa, w której bank zagraniczny posiada taką część udziałów, która pozwala mu kontrolować jego działalność. Bank konsorcjalny- jednostka będąca wspólnym przedsięwzięciem kilku banków zagranicznych. Jest jednostką prawną na stale prowadzącą międzynarodową działalność bankową. Celem zakładania konsorcjum jest wejście na dany rynek finansowy. Jest on dobrym rozwiązaniem dla małych i średnich banków. Konsorcjum bankowe- to grupa banków, z których każdy jest odrębną instytucją finansową i działa we własnym imieniu. W konsorcjum banki połączone są więzami wspólnie udzielonego kredytu. Kiedy kredyt zostaje spłacony konsorcjum zanika. Banki konsorcjalne:- ukierunkowane na międzynarodowa działalność lokacyjną, świadczące wyspecjalizowane usługi finansowe na rynkach kapitałowych: fuzje, przejęcia akcji i porady finansowe dla przedsiębiorstw, finansowanie konkretnych projektów inwestycyjnych- nastawione na penetrację lokalnego rynku finansowego (hurtowego i detalicznego), ich zadaniem jest opanowanie danego terytorium trudnego do zdobycia tylko przez jednego udziałowca- tworzone w celu reprezentowania interesów zagranicznych banków handlowych, tam gdzie koszty założenia własnego oddziału przekroczyły zyski.Najwięcej banków konsorcjalnych w:Luksemburgu, Panamie, Hongkongu Zagraniczny korespondent handlowy- działalność ta wiąże się z regulowaniem rachunków rozliczeniowych wzajemnie utrzymanych przez banki w różnych krajach. Korzystanie z jego usług jest opłacalne, jeżeli prowizje za usługi nie są wysokie. Rynek eurowalutowy- międzynarodowa działalność bankowa prowadzona jest przede wszystkim na rynku eurowalutowym Wywodzi się z rynku eurodolarowego. Eurodolary- depozyty w dolarach ulokowane za granicami USA. Banki prowadzące działalność międzynarodową muszą gromadzić kapitał stanowiący 8% aktywów kredytowych.

Przyczyny powstania rynku eurowalutowego:-Kryzys sueski-1958r- przywrócono zewnętrzna wymienialność walut europejskich-Wprowadzenie przez USA 1963r podatku wyrównawczego od dochodów a procentów. 1965r- program dobrowolnych ograniczeń w eksporcie kapitału z USA i ograniczenia w akcji pożyczkowej amerykańskiej instytucji finansowej na rzecz cudzoziemców.-różnice w oprocentowaniu (w Europie oprocentowanie było wyższe). Eurobanki zaczęły emitować certyfikaty depozytowe w wysokości 25 tys. $. Popyt w eurowalutach zgłaszały: rządy, władze komunalne, korporacje międzynarodowe, przedsiębiorstwa. Rynek eurowalutowy służył jako źródło kredytu krótkoterminowego na finansowanie handlu zagranicznego. Później Eurobanki rozpoczęły handel walutami wyłącznie w celach zarobkowych. Zaczął funkcjonować międzynarodowy rynek eurowalutowy.

Główne źródła funduszy eurowalutowych:- lokaty wolnych środków wielkich korporacji międzynarodowych -rezerwy BC i banków handlowych-wkłady, depozyty wielkich szejków naftowych.

Rola rynku eurowalutowego:-w początkowym okresie umożliwił sfinansowanie wielu transakcji eksportowych i importowych.

- później eurorynki przyczyniły się do nieskuteczności polityki pieniężnej.

Pozytywne strony rynku eurowalutowego:-w zakresie wyrównywania deficytów i nadwyżek w bilansach płatniczych. Rynek eurowalutowy jest elastyczny i wygodny, utrzymuje depozyty jednodniowe aż do 5- cio letnich.

Rynek euroobligacji = międzynarodowy rynek kapitałowy, na którym zawiera się transakcje kredytowe w długoterminowych, wyrażonych w obcych walutach papierów wartościowych. Powstał w 1963r w wyniku wprowadzenia przez USA

podatku wyrównującego dochody z oprocentowania. Podatek miał zniechęcić zagran..

Euroobligacje różnią się od zwykłych obligacji tym, że konsorcjum bankowe (lub syndykat) rozprowadzające je w różnych walutach ma zasięg międzynarodowy. Emisje euroobligacji rejestruje się na międzynarodowych giełdach. Istnieje pierwotny rynek euroobligacji (nowo emitowane obligacji)

i wtórny (euroobligacje przed terminem ich wykupu).

Procedura emitowania obligacji odbywa się za pośrednictwem syndykatu bankowego, który składa się z 3 podstawowych grup

kierownicza (kupuje obligacje od emitenta i zabezpiecza mu sprzedaż obligacji) subskrypcyjna sprzedająca

Grupa kierownicza zawiera z grupą subskrypcyjną umowę partycypacyjną.

Emisja euroobligacji rozpoczyna się z chwilą publicznego zaanonsowania emisji przez Bank prowadzący, który wspólnie z emitentem ustala ostateczne warunki emisji i cenę obligacji. Później następuje ostateczna dystrybucja.

Główną rolę wśród członków grupy kierowniczej odgrywa bank prowadzący, który:

- ściśle współpracuje z emitentem

- wypracowuje koncepcję emisji

- ustala warunki emisji wspólnie z emitentem

Subskrypcja obligacji- zajmuje się nią bank z grupą subskrypcyjną wraz z bankami i grupą kierowniczą. Subskrypcja polega na zakupie od emitenta obligacji w celu ich odsprzedaży ostatecznym inwestorom. W ten sposób subskrybenci gwarantują emitentowi otrzymanie umownej kwoty bez względu na to, czy i w jakich warunkach będą w stanie uplasować dane obligacje wśród inwestorów. Kupując obligacje po ustalonej cenie subskrybenci angażują w procesie emisji własny kapitał i przyjmują na siebie ryzyko odsprzedaży inwestorom zakupionych papierów po cenie takiej samej lub wyższej od ceny emisyjnej. Banki grupy kierowniczej zawierają odrębna umowę między sobą, która ustala ich wzajemne funkcje i obowiązki oraz umowę z pozostałymi subskrybentami (n. partycypacyjna), ustalając w niej kwotę subskrybowaną przez każdego z subskrybentów (udział w danej emisji). W umowie partycypacyjnej każdy z subskrybentów zobowiązuje się do wykupienia po cenie emisyjnej części obligacji nie sprzedanych inwestorom, ustalonych w proporcji do jego udziałów.

Do zadań grupy sprzedającej należy dystrybucja obligacji wśród inwestorów (duża część każdej emisji jest rozprowadzana bezpośrednio przez subskrybentów). Z grupą sprzedającą banki z grupy kierowniczej zawierają umowę sprzedaży obligacji wśród inwestorów. Zobowiązuje ona banki sprzedające do przyjęcia przydziałów obligacji przydzielonych im do sprzedaży i zapłacenia za nie. Formalnie rozpoczęcie emisji następuje w dniu formalnego ogłoszenia emisji.

Przyśpieszone metody emisji obligacji związane są ze wzrostem roli i ryzyka banku prowadzącego, a zarazem eliminuje bądź znacznie ogranicza dział grupy subskrypcyjnej lub sprzedawczej.

1.emisja o warunkach ustalonych z wyprzedaniem w ramach której bank prowadzący wraz z grupą kierowniczą subskrybuje całą emisję o definitywnie ustalonych warunkach. Te same banki rozprowadzają następnie emisje korzystając z marginalnej pomocy wyselekcjonowanej grupy banków sprzedających.

2.emisja kupiona polega na tym, że bank prowadzący subskrybuje całą emisję o ustalonych warunkach na własny rachunek, a następnie samodzielnie organizuje syndykat banków dla jego redystrybucji.

AKCJE- tworzy się syndykat, który składa się z banków z poszczególnych krajów i są one odpowiedzialne za planowanie akcji na rynku międzynarodowym.

Instrumenty polityki handlowej:

Narzędzia bezpośrednie: kurs walutowy, oddziaływanie polityki pieniężnej i finansowej. Instrumenty o działaniu selektywnym globalnym na całą gospodarkę. Podział na instrumenty administracyjnego i rynkowego oddziaływania.

Kierunek:cła importowe, eksportowe, transportowe Cele: poprawa bilansu płatniczego, ochrona przemysłu krajowego, forsowanie rozwoju produkcji eksportowej. Nałożenie ceł powoduje pojawienie się nowych warunków rentowności w imporcie i eksporcie.

Cło wprowadza zmiany w popycie na towar w danym kraju (instrument polityki handlowej do ograniczania bądź zwiększania importu).-Kryterium celu: Cła fiskalne- dostarczenie wpływów do budżetu Cła ochronne Cła dyskryminujące Cła preferencyjne

Wysokość stawek celnych:- w procencie od towarów,- cła specyficzne (od ilości, od wagi),- cła mieszane Większe znaczenie mają instrumenty pozataryfowe (parataryfowe- bariery), wszelkiego rodzaju bariery dla importu związane z działaniem mechanizmu cenowego, które nie będąc cłami wywołują skutki podobne do ceł (zwiększają importowe towarów, zmniejszają konkurencyjność na rynku wewnętrznym danego kraju). Bariery zastępują bądź uzupełniają cła Najważniejsze bariery parataryfowe:-opłaty wyrównawcze (stosowane zamiast lub obok ceł) mają nie dopuszczać na rynek wewnętrzny towarów zagranicznych po cenie niższej niż ta która funkcjonuje na danym rynku wewnętrznym. Opłaty wyrównawcze wyrównują ceny towarów zagranicznych do poziomu obowiązującego na rynku wewnętrznym Są bardzo skuteczną barierą trudną wręcz niemożliwą do sforsowania, gdyż wszystkie obniżki cen towarów eksportowych powodują automatycznie wzrost opłat wyrównawczych.-opłaty (podatki wewnętrzne) nakładane na pewne zagraniczne towary pochodzące z importu. Są dla każdego kraju składnikiem wewnętrznej polityki gospodarczej. Nie muszą być przedmiotem negocjacji z organizacją typu WTO. Stosuje się do ochrony bilansu płatniczego.-depozyty importowe, państwo uzależnia zgodę na dokonanie importu od wpłacenia od importera na specjalny rachunek depozytowy sumy odpowiadającej określonemu procentowi wartości importowanych towarów. Ograniczają popyt na import.-procedury podwyższające podstawę od której wymierzane jest cło (cło na granicy importera lub na rynku wewnętrznym)-opłaty za clenie lub rozładowywanie towarów na granicy celnej, opłaty skarbowe pobierane od dokumentacji towarowej przechodzącej przez granicę celną, opłaty sanitarne Instrumenty pozataryfowe- wszystkie te posunięcia które nie zastępują ceł (niezależnie od cen towarów limitują obroty handlowe i ograniczają ich wolumen)-ograniczenia ilościowe (mogą mieć różny poziom, poz. 0- nie sprowadzać) ochrona własnego przemysłu. Mogą występować w formie kontyngentów sztywnych bądź bilateralnych (wysokość kwoty jest elastyczna, za każdym razem uzależniona od wynegocjonowanych ustępstw)-licencje importowe za ich pomocą realizuje się określone kontyngenty ilościowe-kontyngenty taryfowe- ustępstwa celne dotyczące określonej wielkości importu-przepisy dotyczące receptur, norm technicznych, sanitarnych, norm w zakresie opakowania, oznakowania, miar i wag- dobrowolne ograniczenie eksportowe-subwencje eksportowe- wszelkiego rodzaju premie, subsydia, ulgi i ułatwienia przyznawane przez państwo eksporterom mające na celu zachęcić ich do rozwoju eksportu i do zwiększenia konkurencyjności danego towaru na rynku zagranicznym. Bezpośrednie i pośrednie (nie są wypłacane eksporterom, państwo przyznaje je w postaci ulg i ułatwień pozwalających na zmniejszenie kosztów wytwarzania o charakterze fiskalnym- niższe podatki, zwroty ceł importowych, itp. o charakterze finansowo- kredytowym ulgowe kredyty, przejęcie przez państwo kosztów oprocentowania, państwowe gwarancja kredytów na eksport towarów.

Cele: Doprowadzenie do równowagi bilansu płatniczego, zwiększenie stopnia wykorzystania mocy produkcyjnej, pozbywanie się nadwyżek. Czynniki zakłócające równowagę w polskim bilansie płatniczym: Spadek eksportu spowodowany spadkiem koniunktury na rynkach światowych w krajach UE, do których kierowana jest większość eksportu. Pogarszająca się sytuacja, jeżeli chodzi o konkurencyjność naszych towarów (mało przetworzone) Rosnący popyt na import Krajowi kandydaci na kooperantów zagranicznych spółek nie potrafią sprostać wyśrubowanym standardom jakości. Zależność od importu zaopatrzeniowego jest tym silniejsza im więcej zagranicznych inwestycji ogranicza się do montażu podzespołów pochodzących z zagranicy.

Wykład 10

Przepływy kapitałowe na świecie

Kapitał: Obcy Zewnętrzny

1. kredyty rządowe i organizacji międzynarodowych udzielane na warunkach preferencyjnych lub rynkowych

2. w formie bezpośrednich inwestycji portfelowych, kredytów banków komercyjnych, kredyty handlowe

Inwestycje bezpośrednie to lokaty kapitału w przedsiębiorstwa zagraniczne użyte w celu uzyskania trwałego wpływu na jego działalność. Główną cechą ich jest zamiar wywierania bezpośredniego wpływu na zagraniczne przedsiębiorstwo. Minimalny udział pozwalający na efektywny wpływ przynosi 10% kapitału, udziałów (od 10 do 25%)

Jeżeli udziały w przedsiębiorstwie zagranicznym są mniejsze, nie wpływają na podejmowanie decyzji to wtedy mają charakter inwestycji portfelowych lub strategicznych.

Zasadnicza różnica między inwestycjami pośrednimi i bezpośrednimi to możliwość zarządzania i sprawowania kontroli nad inwestycjami kapitału.

Najkorzystniejszą formą napływu zagranicznego kapitału są inwestycje zagraniczne.

Występują one:-jako samodzielne prowadzenie przez przedsiębiorstwo działalności za granicą (solo venture)-prowadzenie tej działalności wspólnie z innymi partnerami (joint venture)

Z prawnego punktu widzenia przedsiębiorstwo w kraju przyjmującym może występować w formie podmiotu prawa kraju przyjmującego lub obcego (przedstawicielstwo w formie oddziału, biura lub agencji) - nie posiadają osobowości prawnej w tym kraju.

Filia - w odróżnieniu od oddziału posiada osobowość prawną utworzoną zgodnie z prawem kraju przyjmującego.

Akwizycje:- polega na nabywaniu przez przedsiębiorstwo innych firm lub osiągnięciu w nim przewagi decyzyjnej przez wykupienie ponad 50% udziałów. Jako podmiot funkcjonuje od tej pory nabywca. Może mieć charakter przymusowy. Różnica polega na odmiennych procedurach przygotowywania tych przedsięwzięć i ich realizacji.

Typy fuzji (akwizycje): fuzje poziome (horyzontalne) polega na połączeniu przedsiębiorstw będących konkurentami, które mają podobne produkty i rynki ; cel- osiągnięcie korzyści skali i zwiększenie udziału w rynku fuzje pionowe (wertykalne) nabywanie przedsiębiorstw pokrewnych technologicznie lub rynkowo powiązanych fazami procesu technologicznego lub rynkowego fuzje dywersyfikacja powiązana (koncentryczne) gdy następuje połączenie przedsiębiorstw należących do różnych sektorów ale prowadzących działalność powiązaną w zakresie technicznym lub handlowym. Osiąganie korzyści jest rezultatem transferu wiedzy i umiejętności posiadanych w dotychczasowej dziedzinie do innych obszarów o dużym stopniu prawdopodobieństwa fuzje konglomeratowe polegają na przejmowaniu przedsiębiorstw i rozszerzaniu zakresu działania o niepokrewne i niepowiązane ze sobą obszary działalności. Brak więzi technologicznych co uniemożliwia zakwalifikowanie tych firm do konkretnej branży. Najważniejsza jest akwizycja horyzontalna gdyż stwarza korzyści z szybkiego wejścia na rynek zagraniczny, jest ona najkorzystniejsza. Mniejsze ryzyko i koszty- łączą się przedsiębiorstwa już istniejące. Najpopularniejsza forma inwestycji zagranicznych. Przedsiębiorstwa z gotowymi produktami i rynkami, występuje tu też ryzyko przejęcia słabej firmy. JOINT VENTURES: szersze znaczenie obejmuje każdą formę więzi między partnerami- węższe znaczenie oznacza współpracę partnerów z różnych państw w ramach przedsiębiorstwa (międzynarodowe joint ventures) JOINT VENTURES 1. udziałowepowstają w wyniku porozumienia partnerów z co najmniej 2 państw, którzy do realizacji wspólnych celów gospodarczych wnoszą nakłady kapitałowe i tworzą wyodrębnione organizacyjnie i prawnie przedsiębiorstwo 2. kontraktowe nie ma charakteru inwestycji bezpośrednich; współpraca między partnerami oparta na formie kontaktu bez łączenia kapitału i tworzenia jednego przedsiębiorstwa (koprodukcja, przedsięwzięcie licencyjne i inne formy kooperacji) Wady JOINT VENTURES: Możliwość powstawania konfliktów:-kwestie dotyczące zarządzania wspólnym przedsiębiorstwem-kwestie z udostępnianiem i przenikaniem wiedzy i tajemnic-kwestie podziału dochodów

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

6

---