FIZJOLOGIA WYSIŁKU

Wysiłek fizyczny - praca miesni szkieletowych wraz z całym zespołem towarzyszacych jej zmian czynnosciowych w organizmie.

Klasyfikacja wysiłku fizycznego :

1. kr.tkotrwały - trwa max.do kilku min.

2. sredniej długosci - od kilku min.do 30-60 min.

3. długotrwały - trwa powyzej 30-60 min.

Ze wzgledu na obciazenie :

1. tetno do 75 ud/min bardzo niska intensywnosc wysiłku

2. tetno od 75 - 100ud/min. niska intensywnosc wysiłu

3. tetno od 100 -125 ud/min. umiarkowana intensywnosc

4. tetno od 125 -150 ud/min. wysoka intensywnosc

5. tetno od 150 -175 ud/min. bardzo wysoka intensywnosc

6. tetno od 175 i wiecej skrajnie wysoka intensywnosc

Maxymalna czestosc skurcz.w serca u człowieka :

HR max. = 220 - wiek(w latach)

Podział ze wzgledu na powierzchnie :

o lokalny - obejmuje do 30% aktywnej masy miesniowej np.konczyn g.rnych

o og.lnoustrojowy - obejmuje powyzej 30% aktywnej masy miesniowej np.konczyny dolne

Ze wzgledu na skurcz miesnia :

o statyczne -dominuja skurcze izometryczne (długosc miesnia pozostaje bez zmian a zmienia sie napiecia np.zwis na drazku,trzymanie ciezaru nad głowa,trzymanie w autobusie zakup.w :-)))

o dynamiczne- przewazaja tu skurcze izotoniczne (napiecie miesnia pozostaje bez zmian a zmienia sie długosc np.bieganie ,skakanie,pływanie)

o auksotoniczne- ze zmiana napiecia i długosci miesnia

Ze wzgledu na przemiany tlenu :

1. tlenowe - energia pochodzi z glikolizy tlenowej np.dyscypliny wytrzymałosciowe o długim czasie trwania.

2. beztlenowe - energia pochodzi z glikolizy (reakcji )beztlenowych np.dyscypliny szybkosciowe i siłowe.

3. mieszane - energia pochodzi z obu zr.deł tlenowych i beztlenowych np.biegi na dystansach od 600- 2000 m.

Wydolnosc fizyczna :

Jest to zdolnosc do wykonywania indywidualnych max.wysiłk.w fiz.bez ostrych zburzen w organizmie i zachowaniem zdolnosci do restytucji czyli odpoczynku.

Czynniki determinujace wydolnosc fizyczna :

 zdolnosc organizmu do dostarczenia energii w reakcjach tlenowych mp.pojemnosc zyciowa płuc ,tempo dyfizji tlenu z pecherzyk.w płuc do krwi ,ilość czerwonych krwinek,zawartosc hemoglobuny,ilosc włukien ST (wolnokurczliwych)

 sprawnosc miechanizm.w dostarczajacych energie w reakcjach beztlenowych il.włukiem szybkokurczliwych FT ,zasoby ATP,fosfokreatyny i glikogenu miesniowego,rezerwa alkalityczna krwi(zasobu buforowe)

 koordynacja nerwowo-miesniowa (ruch precyzyjny dokładny,ekonomiczny)

 poziom cech psychicznych

 wiek :

 okres od narodzin do osiagniecia dojrzałosci płciowej-wydolnosc fiz.wzrasta,spowodowana naturalnym rozwojem organizmu

 okres dojrzałosci -wydolnosc fiz.jest na stałym max.poziomie wzrost wydolnosci mozliwy jest tylko pod warunkiem stosowania treningu fizycznego.

 okres starzenia sie-czas ciagłego spadku wydolnosci fizycznej.U kobiet ten okres zachodzi szybciej i gwałtowniej.

 płec :kobiety nizszy ,mezczyzni wyzszy poziom wydolnosci.Kobiety maja wyzszz mase miesniowa.Mezczyzni posiadaja wiecej krwinek czerwonych i hemoglobiny nie wystepuje cykl menstruacyjny

 czynniki zewnetrzne :odrzywianie ,temperatura otoczenia ,klimat,oswietlenie

 cylk dobowy (zmiana strefy czsowej :4-6 dni potrzeba aby sie zaaklimatyzowac)

Wysiłek krótkotrwały :

1.Statyczny

2.Dynamiczny

W.statyczny-jest wykonywany na bezdechu,dochodzi do parcia przy zamknietej głosni.To tak jak bysmy chcieli wydmuchac powietrze przy zamknietych ustach. W tym przypadku zachodzi zjawisko Valsalvy i fenomen Lindharda.

Zjawisko Valsalvy :

-wzrost cisnienia wew.klatki piersiowej a tym samym wzrost cisnienia krwi

-ucisk zyły gł.wnej dolnej(spadek cisnienia krwi oraz objetosci wyrzutowej serca)

-hamowanie czynnosci baroreceptor.w co powoduje zwezenie naczyn krwionosnych oraz tachykardie (przyspieszona czestosc akcji serca)

Wysiłek statyczny konczy sie w momencie przerwania bezdechu.

Paradoks Lindharda:

-przerwanie bezdechu

-spadek cisnienia wew klatki piersiowej

-odblokowanie zyły gł.wnej dolnej(wzrost objetosci wyrzutowej serca i cisnienia krwi)

-trwa do ok.15s pozakonczeniu wysiłku

-pobudzenie barorecetor.w(spowolnienie akcji serca,spadek cisnienia krwi)

-restytucja czyli odpoczynek

Restytucja po wysiłku statycznym rozpoczyna sie po ustapieniu paradoksu Lindharda.

Energetyka wysiłku kr.tkotrwałego :

 0-2 sekundy -energia czepana z ATP

 2-10 sekund -enrgia czerpana z fosfokreatyny czyli w skr.cie CP( w tym czasie intensywnosc pracy jest najwieksza)

 40-120 sekund -energia czerpana z glikogenu miesniowego ,on jest tu rozkładany w reakcjach beztlenowych(powstaje kw.mlekowy LA jest to tak zwana reakcja beztlenowa kwasomlekowa.

Wysiłki trwjace do 10 sekund sa nazwane w.beztlenowymi niekwasomlekowymi.

Jezeli chodzi o kwas mlekowy to jego maksymalne stezenie w e krwi wystepuje w 3 minucie wysiłku.Dlatego krew do wyznaczania parametr.w r.wnowagi kwasowo zasadowej pobierana jest w 3 minucie wysiłku.

Kw.mlekowy neutralizowany jest przez mechanizmy obronne :

-bufory krwi-neutralizuja kwas aby zapobiegac spadkowi pH krwi co by sie wiazało z powstawaniem zmeczenia ale o tym dalej.

Po wysiłku mamy zawsze do czynienia z niedoborem zasad buforowych krwi.pH krwi w spoczynku wynosi 7,96 a po wysiłku spada do ok.7,0

Kwasica inaczej zakwaszenie miesni (wystepuje zawsze po wysiłku kr.tkotrwałym) -wyr.wnana -cały kw.mlekowy zostaje zneutalizowany przez zasady buforowe i pH krwi zostaje bez zmian,dochodzi do niedoboru zasad buf. -niewyr.wnana-dochodzi do spadku zasad buforowych i pH krwi

Aby człowiek m.gł wykonac jakakolwiek prace musi posiadac potrzebna do tego energie, kt.ra czerpana jest ze zwiazku chemicznego ATP (adenozynotr.jfosforanu).Posiada on tzw. wiazania wysokiej energii pomiedzy czastkami reszt fosforanowych, kt.re sa jego czescia składowa (wiazania fosforanowe). Rozbicie wysokoenergetycznego wiazania dostarcza energii rzedu ok.10000 cal., kt.ra moze byc uzyta dla wykonania pracy mechanicznej, albo jest przekształcana w wiazania chemiczne w przebiegu proces.w syntezy. W wyniku rozbicia wiazania wysokiej energii ATP powstaje ADP (adenozynodwufosforan) i wolna reszta fosforanowa. Enzymem, kt.ry dokonuje rozbicia wiazania wysokoenergetycznego jest miozyna, kt.ra nazywamy ATP-aza. Rozpad ATP powoduje skurcz miesnia, tzn. ze energia wiazania zostaje zuzyta dla zmiany konfiguracji miozyny i aktyny wzgledem siebie, co powoduje skurcz lub zwieksza napiecie miesniowe.

Zasoby ATP w miesniach sa niewielkie i wystarczałyby zaledwie na pare sekund pracy. Podczas pracy nie dochodzi jednak do całkowitego wyczerpania tego zwiazku dzieki ciagłej regeneracji wiazan wysoko energetycznych i odbudowy ATP

O zdolnosci wykorzystywania podczas pracy tlenowych zr.deł energii decyduja nastepujace czynniki:

- sprawnosc funkcji zaopatrzenia tlenowego

- wyposazenie enzymatyczne kom.rek miesniowych

- sprawnosc regulacji zaopatrzenia miesni w substraty energetyczne ze zr.deł pozamiesniowych

Wykorzystanie metabolizmu tlenowego jako zr.dła energii do pracy jest mozliwe tylko w.wczas, gdy ilosc tlenu dostarczonego do miesni w jednostce czasu odpowiada zapotrzebowaniu miesni w tlen, lub je przewyzsza. Zalezy to od sprawnosci funkcji zaopatrzenia tlenowego, kt.ra z kolei uzalezniona jest od:

- maksymalnej wentylacji płuc

- pojemnosci dyfuzyjnej płuc

- objetosci i pojemnosci tlenowej płuc

- maksymalnej pojemnosci minutowej serca

- tetniczo-zylnej r.znicy wysycenia tlenem

Poprawa kazdego z wymienionych parametr.w wsp.łdecydujacych o sprawnosci funkcji zaopatrzenia tlenowego ustroju, zwłaszcza maksymalnej pojemności minutowej serca, przyczynia sie do zwiekszenia og.lnej wydolnosci .

Ilosc tlenu, kt.ra miesnie moga wykorzystac podczas pracy zalezy od sprawnosci utleniajacych układ.w enzymatycznych we wł.knach miesniowych .Wiekszosc miesni szkieletowych zawiera dwa typy wł.kien r.zniacych sie miedzy soba pod wzgledem morfologicznym i czynnosciowym. W poszczeg.lnych miesniach, u r.znych os.b, kazdy typ wł.kien moze wystepowac w r.znych proporcjach.Wł.kna czerwone, tzw. wolne charakteryzuja sie niskim progiem pobudliwosci i angazowane sa podczas wysiłk.w o małej lub umiarkowanej sile i szybkosci. Biora one udział w wykonywaniu, przede wszystkim, wysiłk.w o charakterze wytrzymałosciowym.Zawieraja liczne mitochondria z bogatym układem enzym.w oddechowych i sa zwiazane z metabolizmem tlenowym. Wł.kna białe, tzw.

szybkie maja wysoki pr.g pobudliwosci i sa uruchamiane podczas szybkich ruch.w o duzej sile. Zawieraja one znaczne ilosci enzym.w glikolitycznych, glikogenu oraz ATP i fosfokreatyny, i sa przystosowane do wykorzystywania energii uwalnianej, przede wszystkim, w toku przemian beztlenowych, przy wykonywaniu wysiłk.w szybkosciowych i siłowych o duzej intensywnosci. Odpowiedni trening siłowy lub wytrzymałosciowy zwieksza aktywnosc enzym.w, w pierwszym przypadku glikolitycznych, a w drugim utleniajacych .

Istotnym warunkiem zachowania zdolnosci do wykonywania długotrwałej pracy jest r.wniez sprawna termoregulacja. Wiadomo, ze wysiłkom o duzym og.lnym koszcie energetycznym towarzyszy zwiekszone wytwarzanie ciepła w ustroju. Wzrost temperatury wewnetrznej ustroju aktywizuje mechanizmy termoregulacji w celu usuniecia nadmiaru ciepła, poprzez zwiekszone wydzielanie i parowanie potu. Zar.wno nadmierny wzrost temperatury wewnetrznej ciała, jak i odwodnienie moga byc czynnikami ograniczajacymi zdolnosc do pracy w długotrwałych wysiłkach wytrzymałosciowych, a po przekroczeniu pewnej bariery sa powodem niebezpiecznych dla zdrowia, a nawet zycia nastepstw .

Zupełnie inne czynniki warunkuja oraz ograniczaja zdolnosc do wykonywania wysiłk.w szybkosciowych lub siłowych. W wysiłkach tych energia jest uwalniana gł.wnie w toku beztlenowych przemian metabolicznych, gdyz czas trwania wysiłku jest zbyt kr.tki, aby układy krazenia i oddychania mogły dostarczyc odpowiednia ilosc tlenu do pracujacych miesni, i aby mogły byc wykorzystywane pozamiesniowe zr.dła energetyczne. Procesy beztlenowe sa takze gł.wnym zr.dłem energii na poczatku kazdej pracy oraz podczas wysiłk.w o maksymalnej mocy, gdy zaopatrzenie w tlen jest niewystarczajace. Wyrazem dysproporcji, w zaopatrzeniu pracujacych miesni, jest wzrost stezenia mleczan.w w miesniach i we krwi .W miare przedłuzania sie czasu pracy oraz zmniejszenia jej intensywnosci,

stopniowo zwieksza sie ilosc pochłonietego przez ustr.j tlenu. W tej sytuacji zwieksza sie udział proces.w tlenowych w wytwarzaniu energii, a jako substraty energetyczne wykorzystywane sa weglowodany i tłuszcze. Z punktu widzenia zdolnosci do przedłuzonej pracy fizycznej duze znaczenie ma r.wniez proporcja, w jakiej wykorzystywane sa wspomniane substraty energetyczne. Zalezy to w duzym stopniu od lokalnych, sr.dmiesniowych zasob.w energetycznych, aktywności enzym.w kierujacych ich metabolizmem oraz od mobilizacji substrat.w energetycznych ze zr.deł pozamiesniowych. W praktyce nie istnieje niebezpieczeństwo wyczerpania tłuszczowych rezerw ustroju. WKT nie moga jednak pokrywac całkowicie zapotrzebowania energetycznego i musi im towarzyszyc uwalnianie energii

ze spalania weglowodan.w, zas zas.b weglowodan.w w postaci glikogenu w miesniach i watrobie oraz glukozy we krwi jest ograniczony nawet przy znacznym nasileniu resyntezy glikogenu. Podczas długotrwałej pracy moze dojsc do uszczuplenia rezerw weglowodan.w, a nawet całkowitego wyczerpania glikogenu z miesni pracujacych, co uniemozliwia kontynuowanie pracy .Tak wiec, zas.b rezerw weglowodanowych oraz sprawnosc mechanizm.w neuro-hormonalnych umozliwiajacych wczesniejsze wykorzystywanie tłuszcz.w jako zr.dła energii, pozwala na oszczedzanie weglowodan.w a tym samym na zwiekszenie zdolności do pracy.U podstaw wszystkich dr.g regeneracji ATP lezy proces rozkładu substancji organicznych, przede wszystkim weglowodan.w i tłuszcz.w. Rodzaj

substrat.w energetycznych wykorzystywanych podczas pracy oraz udział beztlenowych lub tlenowych przemian metabolicznych zalezy od rodzaju wysiłku, jego intensywnosci i czasu trwania .

Wysiłek długotrwały :

Charakteryzuje sie duza objetoscia i umiarkowana intensywnoscia

2-3 sekundy - okres latencji ( organizm analizuje charakter bodzca)

Wzrost parametr.w oddechowych i krazeia w pierwszej fazie wysiłku długotrwałego to deficyt tlenowy.

Deficyt tlenowy to brak tlenu ( bo jest wysokie zapotrzebowanie na tlen,układ krazenia i u.oddechowy nie przyzwyczaił sie do wysiłku)

Deficyt tlenowy wywołany jest poprzez wysokie zapotrzebowanie na tlen pracujacych miesni i niedostosowaniem jeszcze układu krazenia i oddechowego do zaspokojenia tych potrzeb.

Nie moze trwac zbyt długo i wymusza stan r.wnowagi czynnosciowej tz.steady-state.W tym czasie zapotrzebowanie na tlen jest w 100% pokrywane.

Osoby o wyzszym poziomie wydolnosci osiagaja steady state szybcie i na wyzszym poziomie(na wyzszym obciazeniu organizmu)

Martwy punkt - w pewnym momencie trwania wysiłku pojawia sie kryzys zwany martwym punktem.Objawia sie on ciezkim oddechem,zadyszka(przyspieszony oddech bo brakuje tlenu),kolka,nadmiernym poceniem sie,zaczerwienieniem lub bladoscia sk.ry.

Drogi wyjscia z martwego punktu :

Zaprzestanie wysiłku lub kontynuowanie z ta sama intensywnoscia lub zmiejszona ale wiaze sie to z koniecznoscia przejscia na wyzszy stan r.wnowagi czynnosciowej.Przełamanie martwego punktu i pokonanie steadu state nazywamy drugim oddechem.

Energetyka wysiłku długotrwałego :

-glikogen miesniowy rozkładany w reakcjach tlenowych

-glukoza (miesnie czerpia ja z krwi, z substancji pokarmowych lub z glikogenu watrobowego kt.rego jest jak pamietam 200-300 g.

-wolne kwasy tłuszczowe (najwazniejsze zr.dło energi w wysiłku długotrwałym)Jesli wysiłek trwa 40 min to 50 % energii dostarczaja kw.tłuszczowe a jesli 3 godziny to 80 %.

-aminokwasy ok.2 % przy duzym wysiłku (z białek osocza lub z białekk miesni)

Zmeczenie w wysiłku długotrwałym spowwodowane jest wyczerpaniem zasob.w glikogenu miesniowego.Bez weglowodan.w nie jest mozliwa hydroliza kw.tłuszczowych(rozkład)

ZDOLNOSCI DO WYSILKU FIZYCZNEGO LUDZI W STARSZYM WIEKU

Spadek wydolnosci człowieka jest skutkiem biologicznego procesu starzenia sie organizmu. Zwiazany jest z pogarszaniem sie funkcji układu krazenia, oddechowego, nerwowo-miesniowego oraz procesu metabolizmu. Wynikiem tych zmian jest nie tylko zmniejszona wydolnosc fiz, ale tez ograniczenia wykonywania czynnosci dnia codziennego. Po osiagnieciu swojego maximum wydolnosc fiz spada, co roku o 1 %.U os.b aktywnych fiz ten spadek może byc mniejszy.

 z wiekiem zwieksza sie udział tkanki tłuszczowej

 od 30 rz maleje przekr.j poprzeczny miesni i ich gestosc

 obniza sie r.wniez całkowita zawartosc wody w organizmie'

 spada spoczynkowa przemiana materii

 po 5- rz nastepuje spadek sił ( w wiekszym stopniu dotyczy KKD niz KKG)

 zimniejsza sie zdolnosc do wykonywania dłuzszych wysiłk.w dynamicznych na skutek pogarszania sie ukrwienia wł.kien

 nizsze wartosci VO2

Zmiany w układzie krazenia u os.b starszych podczas wys fiz:

 submax- osoba starsza ponosi wiekszy koszt fizjologiczny, spada Q i SV, nie zmienia sie HR, wzrost HR zwiazany jest ze wzrostem

LA, RR rozkurczowe wzrasta mocniej, RR skurczowe obniza sie słabiej niz u os.b młodych, przepływ krwi przez mm jest mniejszy

 max- spadek HR max, SV max, Q max, maxymalna aktywacja układu wsp.łczulnego, wrazliwosci struktur serca na działanie amin

katecholowych, wzrost HR wraz ze wzrostem wys fiz

ROZGRZEWKA

Rozgrzewka- jeden z element.w przyspieszajacych wdrazanie organizmu do pracy fizycznej, moze doprowadzic do lepszego wykorzystania mozliwosci

fizjologicznych i psychologicznych sportowca i zmniejszyc lub wyeliminowac mozliwosc kontuzji. Dzieli sie na:

 Rozgrzewke generalna- wykonywanie cwiczen niezwiazanych z konkretna dyscyplina sportu, obejmuje duze grupy mm, pobudza całosc funkcji ustroju i

wzmozenie przemiany materii

 Rozgrzewke specyficzna- cwiczenia zwiazane z dana dyscyplina sportu, cwiczone sa poszczeg.lne partie mm, jej zadaniem jest polepszenie koordynacji

nerwowo-miesniowej, wzrost motywacji do dalszego wysiłku, dalsze zwiekszanie aktywnosci układu krazenia i układu oddechowego

 Rozgrzewke indywidualna- celem jest poprawa techniki i element.w, kt.re zawodnikowi wychodza najgorzej ( automatyzacja ruch.w)

Wpływ rozgrzewki na:

 Układ krazenia i układ oddechowy

- wzrost HR, SV, VE, wrazliwosci miesni.wki scian naczyn krwionosnych na regulacyjne wpływy neurohormonalne, pob.r O2 i produkcje CO2, wzrost masy erytrocyt.w, sprawnosci regulacyjnej nerwowych osrodk.w krazenia i oddychania - zmiana rozmieszczenia krwi- wiekszy napływ do pracujacych miesni

- dostosowanie wrazliwosci chemio-m i baroreceptor.w krazeniowych do zmiany r.wnowagi czynnosciowej podczas wysiłku fiz

- obnizenie wrazliwosci mechanoreceptor.w płuc na warunki hiperwentylacji

 Układ nerwowy i psychike

- wzrasta sprawnosc koordynacyjna skurczu, wrazliwosc receptor.w sk.rnych i mm, sprawnosc rekrutacji motoneuron.w, szybkosc przewodzenia nerw.w obwodowych, napiecie układu adrenergicznego, wola walki

- stymulacja wyrzutu czynnika uwalniajacego kortykotropine

 Układ ruchu

- wzrost poziomu przemian energetycznych we wł.knach mm, wykorzystanie glukozy i kwas.w tłuszczowych, intensywnosc przepływu krwi, dostawa tlenu i substancji energetycznych, produkcje energii cieplnej, pobudliwosc receptor.w mm. Uwodnienie chrzastek stawowych i mazi stawowej, warunki odzywcze aparatu podporowego

- optymalizacja tonusu mm

- spadek wrazliwosci mm na przeciazenia aktywnoscia fizyczna

- przygotowanie sciegien, wiezadeł i torebek stawowych do obciazenia

Zmeczenie i restytucja :

Zmeczenie - stan organizmu rozwijajacy sie w trakcie wykonywania pracy fizycznej lub umysłowej charakteryzuje sie spadkiem zdolnosci do pracy zwiekszonym odczuwaniem ciezkosci wysiłku oraz wzrostem niecheci do jego kontynuowania.

Podczas zmeczenia mozna przez pewien czas wykonywac wysiłek ze stała intensywnoscia ale wtedy koszt fizjologiczny wzrosnie.Zmeczenie najczesciej obejmuje narzad ruchu oraz układ nerwowy dlatego podzielone jest na :

-zmeczenie obwodowe dotyczace miesni

-zmeczenie centralne dotyczace centralnego układu nerwowego

Objawem zmeczenia jest hipoglikemia, czyli spadek stezenia glukozy we krwi. Zasoby glikogenu nie zostaja jednak całkowicie wyczerpane. Hipoglikemia jest sygnałem indukujacym procesy kompensacyjne zwiazane z aktywacja dalszych zasob.w glikogenu oraz przemianami lipid.w i aminokwas.w w cukry.

Szczeg.lna wrazliwosc na hipoglikemie wykazuje układ nerwowy i miesniowy. Gwałtowana i znaczna hipoglikemia powoduje zakł.cenie koordynacji czynnosci w ustroju co objawia sie zaburzeniami aparatu ruchowego i proces.w psychicznych.

Przyjecie około 50-100 g cukru podczas wysiłku cofa objawy zmeczenia. W ten spos.b mozna r.wniez zapobiec wystapieniu zmeczenia. Najkorzystniej jest

jednak podac cukier w trakcie wysiłku, a nie przed nim.

Przy zmeczeniu obwodowym wystepuja objawy ze strony miesni swiadczace o tym zmeczeniu.Praca miesni bedzie wolna,osłabienie siły miesni i szybkosci ich kurczenia.

Zmiany zmeczeniowe szybciej dotykaja włukiem FT(szybkokurczliwych)kt.re zostaja zastapione włuknami wolnokurczliwymi ST.Włukna te zaczynaja dominowac podczas wysiłku dlatego dochodzi do spadku szybkosci skurcz.w i siły miesni.Aby zapobiec tym objawom zostaja rekrutowane dodatkowe jednostki motoryczne.U podstaw zmeczenia obwodowego lezy uposledzenie mechanizm.w pobudzenia kom.sprzezenia elektromotorycznego,upośledzenie samego aparatu kurczliwego oraz na wyczerpaniu substrat.w energetycznych (ATP i fosfokreatyny)

Podczas rozwijajacego sie zmeczenia jak juz wczesniej pisałem produkowany jest kw.mlekowy a w wyniku jego neutralizacji uwalniane sa znaczne ilosci jin.w wodorowych kt.re konkuruja z jonami wapnia o połaczenie z troponina C(to takie białko kt.rte wiaze wapn a wapn jest niezbedny przy wywołaniu skurczu miesnia)zaburzaja przebieg glikolizy utrudniajac resynteze(odbudowanie)ATP i zakł.caja przewodzenie impuls.w wzdłuz wł.nerwowych.

Podstawowym objawem zmeczenia cantralnego jest b.l miesni spowodowany przede wszystkom draznieniem nagich zakonczen nerwowych (receptory b.lu) przez jony wodorowe.Dodatkowo dochodzi do spadku checi kontynuowania pracy w wyniku dyskomfortu spowodowanego uczuciem dusznosci ,wzrostem temp.ciała ,nadmiernym poceniem sie,wysychaniem błony sluzowej jamy ustnej czy tetnienie tetnic skroniowych.

Podczas wysiłku fiz. aktywnosc osrodkowego układu nerwowego OUN wzrasat poczatkowo osaga swoje optimum a w stytuacji gdy wisiłek trwa zbyt długo lub jego intensywnosc jest zbyt wielka dochodzi do spadku aktywnosc OUN co przejawia sie zaburzeniem koordynacji ruch.w i angazowaniem dodatkowych zbednych gr.miesniowych.

Znuzenie jest subiektywnym objawem zmeczenia. Stopien znuzenia najczesciej odpowiada stopniowi rzeczywistego obnizenia zdolnosci do ruchu i pracy. Istnieja jednak sytuacje w kt.rych te relacje sa zaburzone. Znuzenie wywołane jest bowiem przez czynniki psychiczne (emocjonalne). Człowiek ma zdolnosc wywołania u siebie stanu znuzenia przy r.wnoczesnym braku zmeczenia rzeczywistego (miesni), np. brak psychicznej motywacji do wysiłku fizycznego (brak psychicznego zainteresowania ruchem w danej chwili) przy r.wnoczesnej jego realizacji. Znuzenie jest w.wczas powodem małej wydajnosci i efektywnosci ruchu (pracy).

Sytuacja odmienna: istnieje rzeczywiste zmeczenie miesni przy r.wnoczesnej podbudowie psychicznej, przejawiajacej sie celowoscia i checia wykonania efektywnego i wydajnego ruchu (pracy). W.wczas wykonany ruch (praca) nie przejawia obnizenia wydajnosci i efektywnosci. Wykonywaniu pracy (ruchu)

towarzyszy napiecie emocjonalne zwiazane z zainteresowaniem praca, swiadomoscia wielkiego celu. Sa to przykłady kt.re udowadniaja wpływ I i II układu sygnał.w oraz czynnosci myslowych na przebieg zmeczenia i znuzenia oraz posrednio (przez układ nerwowy) na sama prace miesni.

Powstaje przy wykonywaniu p.łprzysiadu, zwisu na ramie, wspieraniu sie na poreczy. Czas trwania cwiczen statycznych jest ograniczony pojawieniem sie stanu zmeczenia. W trakcie tego typu wysiłku w układzie nerwowym procesy pobudzania miesnia trwaja nieustannie (przy cwiczeniach aktywnych zachodza na przemian procesy pobudzania i hamowania), bez rytmicznego hamowania. Powoduje to szybkie znuzenie neuronowe i neuronowo-miesniowe. Zasoby energetyczne i tlenowe miesnia nie sa zuzyte w takim stopniu jak podczas wysiłku cyklicznego intensywnego. Dopiero po wysiłku obserwuje sie tzw. zjawisko wysiłku statycznego (zesp.ł objaw.w wysiłku statycznego), kt.rego objawami sa: znaczne przyspieszenie wentylacji płuc i czynnosci serca. Zesp.ł wysiłku statycznego

jest wywołany znuzeniem nerwowym oraz chwilowym osłabieniem wentylacji płuc i krazeniem krwi w miesniach jakie maja miejsce podczas napiecia miesniowego.

Napiecie statyczne miesni towarzyszy wielu czynnosciom ruchowym. Przy braku odpowiedniego treningu powstaje niepozadane napiecie statyczne niekt.rych miesni powodujace szybkie uczucie zmeczenia i lokalne odczuwanie b.lu miesniowego, np. nieprawidłowa technika biegania czy pływania prowadzi do b.lu miesni karku i grzbietu.

Długotrwałe utrzymywanie jednej pozycji (nieprawidłowe siedzenie) prowadzi do zaburzen krazenia krwi i limfy oraz powstawania obrzek.w, wysiek.w, w tym zapalnych i b.l.w miesni.

Zatem przy uprawianiu cwiczen statycznych i jednostajnej pracy fizycznej zwiazanej z napieciem statycznym okreslonych grup miesni (np. długotrwałe stanie, siedzenie, kierowanie pojazdem) konieczne jest stosowanie odpowiednio dobranych cwiczen dynamicznych i rozluzniajacych miesnie.

Zmeczenie przewlekłe :

Dochodzi do niego gdy odpoczynek jest zbyt kr.tki aby doszło do pełnej likwidacji zmian zmeczeniowych .Objawia sie to :

- niechecia do wykonywania pracy

- drazliwoscia

-depresja

-czasmi agresja lub apatia

-zaburzenia snu oraz odpornosci immunologicznej

Nalezy to lokwidowac przez odpowiednio długi wypoczynek.

Wyczerpanie :

Jest skrajna postacia zmeczenia.Jest zjawiskiem patologicznym .Dochodzi do niego gdy przygotowanie org. Do pracy jest nieadekwatne do obciążenia praca.Szczeg.lnie narazone sa osoby chore,powracajace do trening.w po kontuzji i osoby niedostateczie przygotowane do wysiłk.w.

Funkcje zmeczenia :

o Obronna,bo zmeczenie chroni nas przed wyczerpaniem

o Adaptacyjna bo zgodnie z prawem Arnolda Schulza aby doszło do wykształcenia zmian adaptacyjnych bodziec(wysiłek) musio byc co najmniej submax.-70-80 % VO max.

Wskazniki skutecznosci restytucji(odpoczynku) wg.Klonowicza

WSR = V2 - V3 / V2 - V1

V1 - tetno spoczynkowe

V2 - tetno w 1 min.restytucji

V3 - tetno w 5 min. restytucji

100 % - 80 % dobrane obciazenie za małe

80 % - 60 % obciazenie dobrane optymalnie

60 % < obciazenie za duze

Suma tetna restytucyjnego (powysiłkowego) -suma tetna w restytucji

EPS = HR rest. - HR spocz. * T rest.

T rest. - czas restytucji

HR spocz - tetno spoczynkowe

HR rest. - suma tetna w restytucji

EPS moze przyjmowac wartosci od kilkudziesieciu uderzen do 2000 - 3000

Im mniejsze EPS tym lepiej

UDZIAŁ HORMON.W W WYSIŁKACH FIZYCZNYCH

Wydzielanie hormon.w zalezy od:

o Intensywnosci wysiłku

o Czasy trwania

o Wytrenowania organizmu

HORMON WZROSTU

 Wzrost jesli wysiłek ma intensywnosc > 30% VO2 max

 W wys długotrwałych o intensywnosci umiarkowanej rosnie stopniowo

 W wys kr.tkotrwałych o duzej intensywnosci rosnie dynamicznie

 W wys siłowych przekracza kilkakrotnie wartosc spoczynkowa

 Wzmaga lipolize tkanki tłuszczowej w wys długotrwałych

 Powoduje wzrost syntezy białek mm

PROLAKTYNA

o W zaleznosci od czasu i intensywnosci wys fiz ( od progu mleczanowego)

o Po wys kr.tkich pojawia sie w okresie powysiłkowym

o Stezenie wzrasta w sytuacjach stresu emocjonalnego

T3 T4

o W wys kr.tkich rosnie > 50% VO2 max

o Wpływaja na termoregulacje podczas wys fiz

GKS

o Rosnie przy intensywnosci> 50% VO2 max

WAZOPRESYNA

o Wys kr.tkie nie wpływaja na sekrecje

o Sekrecja w wysiłkach > 20 MIN

INSULINA

o Działanie anaboliczne, w wys kr.tkich o duzej intensywnosci, w treningu długotrwałym i wytrzymałosciowy

GLUKAGON

o Wys o małej intensywnosci niw powoduja sekrecji

o Rosnie w wys umiarkowanych

o Spada w treningu wytrzymałosciowym

o Powoduje wzrost kurczliwosci miesnia sercowego

ERYTROPOETYNA

o W wys > 30 min wzrost produkcji erytrocyt.w(czerwonych ciałek krwi wiazacych tlen)

TESTOWANIE WYSIŁKOWE

Max pob.r tlenu jest uzasadnionym parametrem oceniajacym wydolnosc fizyczna poniewaz ilosc pobieranego tlenu w jedostce czasu decyduje o pokryciu zapotrzebowania na tlen w trakcie wysiłku dlatego max.pob.r tlenu wyznacza granice obciazenia przy kt.rym mozna wykonac wysiłek fizyczny osiagajac stan r.wnowagi czynnosciowej steady state ale o tym dalej.VO max (max. Pob.r tlenu) wykazuje bardzo scisła zalaznosc z wielkoscia czynnik.w kt.re warunkuja zdolnosc do wykonywania wysiłk.w długotrwałych w stanie r.wnowagi czynnosciowej czyli jak wczesniej pisałem homeostazy.

Metoda bezposrednia oceny VO max.:

Test na biezni lub cykloergometrze.Co 3 minuty zwieksza sie obciazenie zaczynajac od 1 kg potem 2,3,4,5.Kiedy obserwuje sie ze tetno ustabilizuje sie na max.wartosci do tego wieku co znaczy ze był to wysiłem max.

Test progresywny 3 fazy :

 faza 40 % VO max

 Obserwuje sie proporcjinalny wzrost parametr.w fizjologicznych do wzrostu obciazenia .Spadek ilosci tlenu w powietrzu wydechowym ( bo wzrasta zuzycie tlenu przez pracujace miesnie)Obseruje sie niewielki wzrost stezenia kw.mlekowego ponad poziom spoczynkowy.

 Faza obciazenie 40%-60% VO max.

 Stezenie kw.mlekowego osiaga ok.2mmol/lMleczaj jest produkowany w niewielkich ilosciach i jest on neutralizowany przez zasady buforowe krazaace we krwi.W wyniku jego neutralizacji powsaja duze ilosci CO2 kt.ry działa pobudzajaco na u.oddechowy w wyniku czego dochodzi do hiperwentylacji( zwiekszenia czestosci oddech.w)Wzrost wentylacji jest nieproporcjinalnie wysoki do wzrostu poboru tlenu .Obj.tlenu w powietrzu wydechowym wzrasta.

 Faza 60%-65% VO max stezenie kw.mlekowego osiaga 4 mmol/l Od tego momentu obserwuje sie ogromny wzrost wentylacji min. płuc ,poboru tlenu,wydychanego CO2 oraz wskaznika RQ.

U os.b trenujacych do oceny wydolnosci fiz.posługujemy sie tzw. Pragami wentylacyjnymi.Wyznacza sie 2 progi

-p.tlenowy(aerbowy)

-p.beztlenowy(anaerobowy)

Pr.g tlenowy wystepuje najczesciej na poczatku II fazy testu progresywnego tzn.gdy stezenie mleczanu we krwi osiaga 2mmol/lJest to moment pojawienia się kwasicy metabolicznej.

Pr.g beztlenowy wystepuje w fazie III testu progresywnego przy stezeniu mleczanu 4 mmolo/l. Jest to max intensywnosc wysiłku przy kt.rej wystepuje jeszcze r.wnowaga pomiedzy produkcja a neutralizacja kw.melkowego(momen przejscia kwasicy wyr.wnanej w niewyr.wnana.)

W ocenie wydolnosci fizycznej ocenia sie tez tepo restytucji(odpoczynku) po wysiłku.

Restytucja - jest to powr.t organizmu do stanu charakteryzujacego go przed wysiłkiem fiz.Jest to proces kt.ry potrzebuje energii.Procesem tym rzadza sie prawa :

-prawo heterochronicznosci restytucji kt.re stwierdza ze czas powrotu poszczeg.lnych układ.w i narzad.w jest r.zny i uwarunkowany genetycznie.Jako pierwszy odpoczywa układ nerwowy potem u.oddechowy i krazenia i na koncu układ miesniowy;dochodzi do odbudowy substrat.w energetycznych.

-prawo fazowosci restytucji w trakcie restytucji moze ale nie musi wystepowac faza superkompensacji.Superkompensacja polega na nadmiernym wyr.wnaniu powstałych zmian.Jest to zjawisko pozytywne bo bedziemy lepiej przygotowani do nastepnego wysiłku.

Aby doszło do superkompensacji :

-wysiłek musio byc powt.rzony co najmniej 3-4 razy

-wysiłek musi byc przynajmniej submaxymalny(70%-80% VO max)Jest to nazwane prawem Arnolda Schulza kt.re m.wi ze tylko wysiłek submax.ma właściwości adaptacyjne polegajace na wykształceniu szeregu reakcji kt.rych celem jest lepsze przygotowanie organizmu do kolejnego wysiłku fizycznego.

-wysiłek musi prowadzic do zmeczenia.

Najkorzystniejsze sytuacje sa wtedy gdy :

-oceniamy VO max (max.pob.r tlenu wzrasta)

-praca max.wzrasta

-czas restytucji maleje

Testowanie wysiłkowe:

-testy ze stałym obciazeniem

-testy z rosnacym obciazeniem np.test progresywny

obciazenie mozna stosowac pulsacyjnie

-ze stałym i progresywnie wzrastajacym obciazeniem

Test progresywny słuzy do oceny wydolnosci fizycznej (wyznaczamy VO max.pr.g beztlenowy i tlenowy)

Test Pulsacyjny(wyznaczamu VO max,pr.g anaerobowy)poprzez metode inwazyjna.Tym testem mozna ocenic predyspozycje zawodnika do wykonywania wysiłku o charakterze interwałowym(składa sie z fazy wysiłku i przerwy)Ocenia sie takze intensywnosc wysiłu w takich dyscyplinach jak piłka nozna ,siatka,gry zespołowe,walki-boks)Ocenia sie takze szybkosc restytucji.

Wykonanie testu:

o 5 min rozgrzewki na cykloergometrze o obciazeniu 150, 175 lub 200Wat - w zaleznosci od masy ciała zawodnika

o wysiłek 30 s z szybkoscia pedałowania 80 RPM./min (130% V02max), przy l obciazeniu 400W*

*do 71 kg m.c.; 450W do 86 kg m.c.; 500W powyzej 86 kg m.c.

o wysiłek 30 s z szybkoscia pedałowania 60 RPM/min (50% VO2max) tzw. wypoczynek czynny, przy obciazeniu 150W i 175W odpowiednio w opisanej wyzej masie ciała (powyzej 86 kg m.c. obciazenie 200 W).

Zakonczenie testu nastepuje w momencie, gdy zawodnik odmawia dalszego wysiłku lub w kolejnych dw.ch obciazeniach nie utrzymuje zalecanego rytmu pedałowania.Podczas wykonywania testu mierzymy wskazniki krazeniowo-oddechowy, zas po zakonczeniu pr.by obserwujemy dynamike powrotu do normy reakcji fizjologicznych oraz zmian r.wnowagi kwasowo-zasadowej.

Proponowana skale wydolnosci przedstawia tabela ponizej. Dla kazdej dyscypliny mozna stworzyc odrebna skale oceny wydolnosci wysiłkowej.

Wydolnosc Wykonane prace w kJ/kg m.c

Bardzo słaba <0,85

Słaba 0,85-1,31

Ponizej sredniej 1,31-1,78

Srednia 1,78-2,71

Powyzej sredniej 2,71-3,17

Dobra 3,17-3,64

Bardzo dobra >3,64

Testy ze stałym obciaznieniem.Poprzez te testy badamy wytrzymałosc zawodnika (zeby obciazenie wynosiło 100% VO max,zawodnik moze wytrzymywac nie dłuzej niz 3 minuty.)

Najczestrze obciazenie ustala sie na poziomie submax. czyli 70%-80% VO max.Przed tym testem musimy wykonac jakis test progresywny zeby wyznaczyc jakis max pob.r tlenu a potem wyznaczamy jak długo mozemy wytrzymac na danym obciazeniu.

Testy do oceny wydolnosci fizycznej :

 Test progresywny u os.b tenujacych

 Test Astranda

 Test grupy PWC 170,150,130

Obciazenie w tych testach moze byc submax.lub nizsze .Wykonuje sie najczesciej u dzieci i u pacjant.w.Celem tych test.w jest znalezienie obciazenia przy kt.rym dochodzi dop stabilizacji tetna na pozadanej wartosci(170.150.130 uderzen na minute)Najczesciej wykonuje sie test progresywny i sprawdza przy jakim obciazeniu dochodzi do stabilizacji tetna np.na wysokosci 170 ud/min.Praca na danym obciazeniu trwa od 3-5 min (musi byc tak długa aby zaobserwowac stabilizacja tetna).Naszym zadaniem jest doprowadzenie aby te wyniki testu poprawiły sie tz.aby stabilizacja tetna pojawiła sie na coraz wyzszym obciazeniu.U os.b starszych wykonuje sie test PWC 130 !!!

Inne wykonanie testu PWC 170 :

Wykonujemy dwa wysiłki na dowolnym obciazeniu(kazdy trwa po 5min.) w ostatnich 30 sek.kazdego z wysiłk.w mierzymy tetno.Drugi wysiłek jest zawsze o wyzszej intensywnosci.

Posługujemy sie wzorem:

PWC 170 = n1+(n2-n1) * 170-f1/f2-f1

N1-obciazenie pierwsze

N2-obciazenie drugie

F1-tetno z 5 min.pierwszej pracy

F2-tetno z 5 min.drugiej pracy

Te testy stosuje sie takze w kardiologi aby sprawdzic wydolnosc krazenia.

Test Astranda-Ryhminga pomiaru VO2max metoda posrednia na podstawie czestosci skurcz.w serca podczas pracy submaksymalnej.

Wykonanie testu:

o wysiłek 5-8 min na cykloergometrze do wartosci tetna 130-150 ud./min ( do osiagniecia stanu r.wnowagi czynnosciowej - steady-state)

o wyliczenie sredniej wartosci tetna z 3 min

o okreslenie obciazenia praca w Kgm/min podczas stabilizacji tetna

o okreslenie wartosci V02max z nomogramu łaczac linie wartosci tetna O2 wysiłkowego z wartoscia wykonanej pracy i masa ciała (kg).

Skale testu Astranda

Uzyskana wartosc VO2max u zawodnik.w w wieku 20-30 lat nie wymaga korekty. Zastosowanie testu u os.b powyzej 30 lat i uzyskane wynik VO2max musza byc pomniejszone wraz z wiekiem od 15 do 30%.

Wiek Wskaźnik HRmax Wskaznik

15 1,10 2,10 1,12

25 1,00 2,00 1,00

35 0,87 1,90 0,93

40 0,83 1,80 0,83

45 0,78 1,70 0,75

50 0,75 1,60 0,69

55 0,71 1,50 0,64

60 0,68

65 0,65

Wady i zalety test.w ;

Bieznia mechaniczna :

Zalety : +wysiłek limitowany czynnikami centralnymi +wysiłek jest stabilny +charakter wysiłku naturalny

Wady : -koszt urzadzenia -hałas -siec elektryczna -duze gabaryty urzadzenia -niebezpieczenstwo wypadku -trudnosci w prowadzeniu pomiar.w

Testy schodkowe :

+niski koszt urzadzenia +prostota +łatwosc transportu +brak koniecznosci kalibracji +mozliwosc cwiczenia grupowego

-trudnosci prowadzenia pomiar.w -niebezpieczenstwo uraz.w -zbyt duza wysokosc schodka dla małych dzieci

Ergometr rowerowy:

+siedzaca pozycja +wzglednie stała wydajnosc mechaniczna +mozliwosc prowadzenia pomiar.w inwazyjnych

-miedzyosobnicze r.znice w obciążeniu -przeciazenie m.czworogłowego uda -koszt aparatury -koniecznosc kalibracji

Nieinwazyjne kryteria oceny :

Badamy parametry

 Metaboliczne

Pob.r tlenu

Wydychanie Co2

Pr.g przemian beztlenowych

 Oddechowe

Wentylacja min.płuc

Objetosc oddechowa

Czestotliwosc oddychania

 Krazeniowe

Czestosc skurcz.w serca

Cisnienie tetnicze krwi

 Wymiana gazowa

Nasycenie tlenem krwi(oksymetria)

Cisnienie parcjalne tlenu koncowo wydechowe (cpO2) i (cpCo2)

 Objawy

B.l w kl.piersiowej(zamostkowy)

Dusznosc wysiłkowa

B.le miesniowe

Subiektywna ocena wyczerpania (15 stopniowa skala Borga)

Test Astranda-jest to posrednia metoda oceniajaca.

Wykonywany jest na cykloergometrze rowerowym,trwa 6 min.podczas kt.rych podczas kt.rych osoba badana wykonuje prace ze stała czestotliwoscia 50 obrot.w na min. i stałym obciazeniem wynoszacym odpowiednio dla kobiet -600kgm(2 kg =100 wat) dla mezczyzn -900 kgm(3kg=150 wat).

Podczas testu w ostatnich 15 sekundach kazdej minuty wyznacza sie tetno.Z otrzymanych pomiar.w wyznaczamy tetno steady state czyli takie kt.re nie r.zni się od wczesniejszego i nastepnego o wiecej niz 5 ud./min.

Pr.by czynnosciowe :

Proste pr.by czynnosciowe stosuje sie do oceny wydolnosci fizycznej u os.b nie trenujacych i u dzieci.Opieraja sie one na prostych firmach aktywnosci fizycznej po to aby kazdy m.gł wykonac ta pr.be.Wysiłem musi angarzowac duze partie miesni aby sprowokowac pewne zmiany w układzie krazenia.Pr.by te stosuje się najczesciej w badaniach przesiewowych gdy zduzej ilosci ludzi musimy wybrac osoby o predyspozycjach do uprawiania sportu.

Pr.ba Marineta :

Jest jedna z pr.b czynnosciowych.Przed wysiłkiem badany lezy od 5 do 10 min.mierzymy teto i cisnienie krwi wcelu wyznaczenia wartości spoczynkowych.Nastepnie badany wykonuje od 20-40 przysiad.w.40 osoby młode i dojrzałe a 20 dzieci i osoby starsze.Tepo 1 przysiad na sekunde.Po wysiłku badany znowu sie kładzie i mierzymy co 30 tetno i cisnienie do momentu powrotu do wartosci spoczynkowych.

Jezeli wartosci wr.ca do tych z przed wysiłku w ciagu 3 min restytucji (odpoczynku) oznacza to reakcje bardzo dobra.Od 3-5 min srednia i powyzej 5 min zła reakcja (słaba)

Pr.ba Ruffiera :

Jest modyfikacja testu Marineta.Przed wysiłkiem w pozycji siedzacej wyznaczamy tetno spoczynkowe.Nastepnie badany wykonuje 30 przysiad.w w tepie 1 na sek. i wraca do pozycji siedzacej.Dokonuemy ciagłego pomiaru tetna podczas pierwszych 2 minut.restytucji(odpoczynku).Otrzymane wartosci podstawiamy do wzoru :

IR=(P1+P2+P3) - 200 wynik dzielony przez 10

P1- tetno spoczynkowe

P2- tetno w 1 wszej min. restytucji (przez cała minute)

P3-tetno w 2 min. (jak wyzej)

0,0 - wynik bardzo dobry

0,1 - 5 wynik dobry

5,1 - 10 wynik przecietny

powyzej 10 - wynik zły (słaby)

Pr.ba Harwardzka (step test)

Przed wysiłkiem dokonujemy pomiaru tetna i cisnienia w celu zakwalifikowania osoby do wykonywania wysiłku.Nastepnie badany rytmicznie wchodzi i schodzi ze stopni o wysokosci : kobiety =46 cm , mezczyzni 51 cm w tepie 30 wejsc na minute.Test trwa jak najdłuzej ale nie dłuzej niz 5 min.Wczesniej konczymy kiedy badana osoba nie trzyma rytmu lub oszukuje :-))))

Po zakonczeniu testu mierzymy tetno w 3 okresach :

-pomiar od 1-1,30min

-pomiar od 2-2,30 min

-pomiar od 3-3,30 min

Otrzymane wartosci podstawiamy do wzoru.

FI = czestotliwosc w sek. * 100 / HR * 2 HR - to jak pamietamy czestosc akcji serca

< 55 - zła wydolnosc

55-64 - ponizej przecietnej

65-79 - przecietna wydolnosc

80-89 - dobra wydolnosc

> 90 - b.dobra wydolnosc

Test Wingeta :

Test słuzy do klasyfikacji os.b do wykonywania wysiłk.w szybkosciowych i siłowych oraz do oceny treningu w tych dyscyplinach.Wykonywany jest na cykloergometrze rowerowym trwa 30 sek. podczas kt.rych zawodnik ma wykonac max. prace.Obciazenie w tescie jest stałe i wynosi odpowiednio : 0,075 * masa ciała [ kg ] do potegi 2.Test poprzedzony jest rozgrzewka kr.ra najczesciej trwa 5 min.i tak obserwujemy obciazenie aby tetno osiagneło wartosci 140- 150 ud./min.

Nastepnie zawodnik odpoczywa ok.5 min.po czym przystepuje do wykonywania testu.W trakcie testu rejestrowan sa nastepoujace parametry :

o moc anaerobowa (fosfagenowa) jest to najwieksza moc rozwijana w trakcie testu bo energia czerpana jest z fosfokreatyny.

o pojemnosc fosfagenowa jest to czas utrzymania piku mocy - mocy max.

o wydolnosc anaerobowa to max. praca wykonana w czasie 30 sekund. trwania testu.Wyliczenie pracy mozliwe jest gdy ergometr rowerowy

wyposazony jest w specjalny czujnik fotokom.rke rejestrujaca czas kazdego obrotu koła.Wyd.anaerobowa zalezy od ilosci włukien

szybkokurczliwych (FT),siły tych włukien miesniowych ,zasoby energetyczne glikogenu,ATPi fosfokreatyny oraz sprawnosc rekrutacji jednostek motorycznych.

o Wskaznik spadku mocy(wskaznik zmeczenia) jest to r.znica wyrazana w procentach miedzy moca max. a moca min. w 30 sekundzie testu.

Test 10 sekundowy:

Wystepuje w 2 wariantach : test trwa dokładnie 10 sek. oraz drugi test jest przerywany w momencie spadku mocy.Testem tym wyznacza sie moc i pojemnosc fosfagenowa dlatego nazywany jest tez testem mocy fosfagenowej.Po tym tescie zakwaszenie miesni bedzie mniejsze niz w tescie Wingate.

Wstrzas ortostatyczny

W wyniku rozpadu glikogenu miesniowego powstaje kw.mlekowy(mleczan-LA) jest on neutralizowany dlatego powstaja znaczne ilosci jon.w wodorowych kt.re draznia receptory znajdujace sie w naczyniach krwionosnych pracujacych miesni i dochoddzi do ich odruchowego rozszezenia.Dlatego po zaprzestaniu wysiłku krew odpływa do tego zbiornika zylnego i dochodzi do wstrzasu ortostatycznego.Po zakonczeniu aby nie dopuscic do wstrzasu badany po zakonczeniu wysiłku

---