ORGANIZACJA STRUKTUR MEDYCYNY RATUNKOWEJ W POLSCE.

Zgony ofiar wypadków na 100 tys. mieszkańców w PL = 17. Na Świecie = 6 (Norwegia, Wielka Brytania, Szwecja), Ofiary śmiertelne na 100 wypadków drogowych = 12.5, podczas gdy w krajach Unii Europejskiej wskaźnik ten wynosi niewiele ponad 3. W tej chwili w stosunku do 41 procent ofiar wypadków specjalistyczne leczenie szpitalne rozpoczyna się po ponad 2 godzinach. W latach poprzednich (czas ten wynosił 3 godziny). W Polsce 62 % zgonów okołowypadkowych następuje w okresie przedszpitalnym, w porównaniu do 31 procent w Unii Europejskiej. W grupie mężczyzn w Polsce do 44 roku życia i wśród dzieci urazy stanowią pierwszą przyczynę zgonów. Straty ekonomiczne z tytułu wypadków szacuje się na około 6 miliardów USD rocznie W tej chwili choroby układu krążenia są przyczyną 52.7 % wszystkich zgonów. Około 38 % zgonów jest spowodowane samymi chorobami serca. Tylko około 40 % chorych z zawałem serca w chwili obecnej ma szansę przeżycia. Trzecią, co do częstości przyczyną zgonów w Polsce są udary mózgu. Objawy udaru występują u około 60 tysięcy osób w ciągu roku. Spośród nich w ciągu 12 miesięcy od zachorowania umiera 60 % osób. Jednym z podstawowych założeń narodowego programu profilaktyki i leczenia udarów mózgu jest skrócenie okresu dostępu do specjalistycznego leczenia do 1 godziny od zachorowania. Pozwoliłoby to na zmniejszenie odsetka zgonów o ok. 15 %.

Założenia programu ratownictwa medycznego:

W celu zmiany powyższego stanu pomocy doraźnej w roku 1999 rozpoczęto prace analityczne nad przyczynami sytuacji przedstawionej powyżej. Wyodrębniono obszary tematyczne wymagające szybkiej i skutecznej naprawy:

1. Ratownictwa przedszpitalnego,

2. Integracji dysponowania z innymi podmiotami ratownictwa,

3. Ratownictwa szpitalnego,

4. Edukacji w dziedzinie ratownictwa medycznego,

Przyjęto następujące wskaźniki, których osiągnięcie założono na 30 grudnia 2004 roku:

1. Rozmieszczenie ambulansów ratunkowych w takiej ilości, aby czas dotarcia ambulansu do chorego mieścił się w normach określonych w ustawie o ratownictwie medycznym (ok. 1140 ambulansów na terenie kraju),

2. Stworzenie zintegrowanych stanowisk dyspozytorskich w ilości umożliwiającej skuteczne i sprawne dysponowanie służb ratowniczych (ok. 130 w skali kraju),

3. Zbudowanie szpitalnych oddziałów ratunkowych w ilości ok. 278 w skali kraju (1 szpital na ok. 150 000 populacji plus 16 szpitali dziecięcych),

Województwo	Liczba Ludności	Planowana ilość oddziałów przy założeniu 1 oddziału na 150 000 populacji oraz 1 dziecięcego szpitalnego oddziału ratunkowego w województwie	Oddziały włączone do programu w roku 1999	Oddziały włączone do programu w roku 2000	Oddziały włączone do programu w roku 2001	Oddziały włączone do programu w roku 2002	Oddziały planowane w latach następnych
Opolskie	1 088 272	7	4	3	0	0	0

Celem nadrzędnym jest zapewnienie bezpieczeństwa zdrowotnego społeczeństwa, tj. polepszenie dostępu pacjentów do usług medycznych wysokiej jakości w zakresie ratownictwa medycznego poprzez finansowanie działań naprawczych w następujących obszarach:

Ratownictwo przedszpitalne - zakładanym celem jest skrócenie czasu od wezwania alarmowego do przybycia zespołu ratownictwa medycznego na miejsca zdarzenia.

Zostanie to osiągnięte poprzez:

1. Zwiększenie ilości ambulansów ratunkowych,

2. Właściwe rozlokowanie zespołów pozwalające na spełnienie norm czasowych,

Integracja dysponowania z innymi podmiotami ratownictwa - przyjęto, iż wspólne dyspozytornie będą tworzone na bazie stanowisk kierowania Państwowej Straży Pożarnej. Ma to doprowadzić do powstania Centrów Powiadamiania Ratunkowego będących zintegrowanym stanowiskiem przyjmowania zgłoszeń o zdarzeniach oraz dysponowania do zdarzeń najbliższych, właściwych zespołów ratowniczych - w tym zespołów ratownictwa medycznego. Realizacja tego celu doprowadzi do znacznego skrócenia czasu dotarcia właściwego zespołu do miejsca zdarzenia, jak też umożliwi właściwą koordynację działań ratowniczych.

Ratownictwa szpitalnego - wobec braku właściwego wyposażenia i organizacji szpitalnych Izb Przyjęć, co uniemożliwia zapewnienie odpowiedniego standardu działań ratowniczych dla osób w stanie zagrożenia życia - zdecydowano o wdrożeniu programu adaptacji Izb Przyjęć do standardu i potrzeb Szpitalnych Oddziałów Ratunkowych (SOR). Zadaniem SOR jest natychmiastowe wdrożenie procedur ratowniczych, diagnostyka, ustabilizowanie stanu chorego i przekazanie go do właściwego oddziału własnego szpitala lub transport do szpitala właściwego dla stanu pacjenta. Szczegółowe zadania, architekturę oddziału, wymagany sprzęt medyczny, kwalifikacje personelu i obowiązujące procedury medyczne określa Ustawa o Państwowym Ratownictwie Medycznym.

Opis programu 2002

Pakiet 1- Szpitalne oddziały ratunkowe:

Szpital zakwalifikowany do udziału w Programie musi znajdować się w wojewódzkim planie zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych i spełniać następujące kryteria bezwzględne.

Kryteria bezwzględne:

1. Istnienie w strukturach szpitala jednostek organizacyjnych:

• Anestezjologii i intensywnej terapii,

• Chirurgii ogólnej i urazowej,

• Chorób wewnętrznych,

• Diagnostyki radiologicznej,

• Diagnostyki laboratoryjnej,

Warunki lokalowe - szpital powinien spełniać warunki lokalowo-techniczne do organizacji podstawowego modułu szpitalnego oddziału ratunkowego określone w załączniku Nr 1,

Organizacja - zapewnienie stałej obsady etatowej w oparciu o dotychczasowy personel Izby Przyjęć.

Niespełnienie kryteriów bezwzględnych wyklucza szpital z dalszej procedury weryfikacyjnej. Oprócz kryteriów bezwzględnych określono kryteria względne, które mogą wpływać korzystnie na podjęcie decyzji o tworzeniu szpitalnego oddziału ratunkowego ze względu na możliwość stworzenia odpowiedniego zaplecza terapeutyczno - diagnostycznego.

Kryteria względne:

1. Istnienie w strukturach szpitala jednostek organizacyjnych:

• Pediatrii,

• Kardiologii,

• Neurologii/neurochirurgii,

• Ginekologiczno - położniczego,

• Dializoterapii,

• Działu pomocy doraźnej,

2. Posiadanie w ramach szpitala:

• Zespołów wyjazdowych "R”, „W”,

• Lądowiska dla śmigłowca,

Pakiet 2. Szpitalne oddziały ratunkowe - dofinansowanie jednostek włączonych po raz pierwszy do programu w roku 2001:

Wykonanie minimum 35 % zadania dotyczącego budowy infrastruktury oddziału ratunkowego i posiadanie środków na jej ukończenie.

Pakiet 3. Ambulanse ratunkowe:

Warunkiem bezwzględnym zakwalifikowania do udziału w programie jest utworzenie na bazie zakupionego ambulansu i sprzętu medycznego nowego zespołu ratownictwa medycznego z miejscem stacjonowania wskazanym przez plan zabezpieczenia ratunkowego wraz z konieczną infrastrukturą.

Pakiet 4. Sprzęt łączności:

W ramach tego pakietu:

1. Sprzęt łączności przewoźnej otrzymują jednostki zakwalifikowane do pakietu 3,

2. Sprzęt łączności wewnątrzszpitalnej jednostki zakwalifikowane do pakietu 1,

Zadania programu wykonywane są wspólnie przez administrację rządową i samorządową, szczególnie w zakresie finansowania:

• Prac budowlanych i adaptacyjnych - zadania te finansują organy założycielskie, administracja samorządowa, oraz jednostki uczestniczące w programie,

• Wyposażenia w sprzęt - zadanie finansowane jest ze środków Ministra Zdrowia w ramach Programu Zintegrowane Ratownictwo Medyczne. Ze względu na duże koszty działań naprawczych zadania Program zostały rozłożone na lata 1999 - 2004.

Planowanie inwestycji odbywa się w oparciu o wojewódzkie plany zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych. Wojewódzkie plany zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych powinny uwzględniać:

• Opracowanie sieci szpitalnych oddziałów ratunkowych,

• Rozlokowanie ambulansów tworząc sieć ratownictwa przedszpitalnego,

• Opracowanie sieci łączności,

• Opracowanie procedur współdziałania jednostek ratownictwa medycznego oraz innych służb ratowniczych,

Wojewódzki plan zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych powinien być:

• Dopasowany do lokalnych wskaźników epidemiologicznych,

• Zgodny z prognozowanymi przemianami demograficznymi regionu,

• Dostosowany do planowanego rozwoju społeczno - ekonomicznego regionu,

• Przygotowany w oparciu o powiatowe plany zabezpieczenia medycznych działań ratowniczych,

Centra powiadamiania ratunkowego:

Centrum Powiadamiania Ratunkowego jest zintegrowanym stanowiskiem zarządzania systemem ratownictwa, opartym na wspólnym numerze telefonu ratunkowego - docelowo dla wszystkich podmiotów ratownictwa nr 112. Do Centrum spływać będą ujednoliconymi środkami łączności wszystkie wezwania ratunkowe. Dyspozytor Centrum mając bezpośrednią łączność ze wszystkimi podmiotami ratownictwa będzie uruchamiał właściwe i konieczne do zabezpieczenia zdarzenia podmioty systemu.

Planuje się utworzenie 32 Centrów Powiadamiania Ratunkowego na terenie kraju. Centra Powiadamiania Ratunkowego powstają w porozumieniu i w oparciu o istniejący już potencjał Państwowej Straży Pożarnej. Założeniem programowym jest budowa dużych centrów obejmujących populację ok. 200 000 - 300 000 ludności (w większości wypadków zamieszkałej na obszarze kilku sąsiadujących powiatów, jednak w każdym wypadku w obrębie jednego województwa) Korekta założeń programu z lat poprzednich, podyktowana jest przesłankami ekonomicznymi i organizacyjnymi, jak również wnioskami z doświadczeń krajów, które znacznie wcześniej tworzyły na swoim terenie systemy łączności ratunkowej.

Wojewódzki plan zabezpieczenia ratunkowego określi konieczną ilość i rozmieszczenie w terenie planowanych centrów powiadamiania ratunkowego.

Jednostka wskazana przez wojewodę do utworzenia nowego Centrum Powiadamiania Ratunkowego obowiązana jest do przedstawienia następujących dokumentów:

• Porozumienia starostów powiatów objętych rejonem operacyjnym CPR w sprawie wspólnego tworzenia i zasad późniejszego funkcjonowania CPR,

• Porozumienia Dyrektora ZOZ w miejscowości wskazanej do budowy CPR z Komendantem PSP i właściwym Starostą sprawie wspólnego tworzenia CPR (szczególnie dotyczy finansowania adaptacji, jak też organizacji systemu łączności),

• Oświadczenia TP S.A. lub innego operatora telefonii analogowej o możliwości i terminach przełączenia numerów alarmowych z rejonu operacyjnego do wskazanego CPR,

• Danych o zasięgach łączności radiowej w rejonie operacyjnym, oraz sposobie jej organizacji,

• Koncepcji architektoniczna CPR wraz z kosztorysem,

• Koncepcji funkcjonowania CPR (opracowanie wspólne z PSP) wraz z proponowaną siecią łączności przewodowej i bezprzewodowej oraz sposobem powiadamiania zespołów ratownictwa medycznego,

• Proponowanej listy zakupów sprzętu łączności (w ramach przewidywanej kwoty dofinansowania),

Ewakuacyjne izby przyjęć:

W pakiecie tym znajdują się dwa nowe zadania:

a) Dofinansowanie tych szpitalnych oddziałów ratunkowych , które mimo ukończenia prac adaptacyjnych nie mogą podjąć działalności z powodu braków sprzętowych. Są to z reguły szpitale powiatowe, których istniejąca baza sprzętowa nie pozwoliła przekazać jakiegokolwiek sprzętu dla celów oddziału ratunkowego a otrzymane środki dofinansowania zapewniły tylko zakup sprzętu podstawowego. Jest to z reguły sprzęt drobny, łóżka, wózki, stoły zabiegowe itp. Dofinansowanie takich jednostek umożliwi im szybkie wejście do systemu i podjęcie zadań jako oddział ratunkowy. Jednostka wskazana przez wojewodę do dofinansowania w ramach powyższego pakietu obowiązana jest do przedstawienia następujących dokumentów:

• Wyciągu ze statutu zakładu zawierający zapisy o umieszczeniu oddziału ratunkowego w strukturze szpitala - potwierdzony za zgodność z oryginałem,

• Potwierdzenia poniesionych kosztów wynikających z kosztorysu adaptacji jednak nie mniej niż 95 % wartości kosztorysowej, lub dokumentu potwierdzającego jej ukończenie (odbiór budowlany),

• Wykazu sprzętu zakupionego ze środków programu w poprzednich latach oraz sprzętu z zasobów szpitala przeznaczonego dla potrzeb oddziału ratunkowego,

• Wykazu sprzętu, który powinien być zakupiony ze środków programu ZRM 2002,

b) Dofinansowanie izb przyjęć szpitali które z racji swego położenia stanowią niezbędny punkt systemu ratownictwa medycznego na obszarze Polski, lecz nie spełniają i w najbliższym czasie nie spełnią bezwzględnych wymagań dla utworzenia szpitalnego oddziału ratunkowego. Są to z reguły małe, o niewielkich możliwościach diagnostycznych i leczniczych szpitale, lecz bardzo istotne dla systemu ratownictwa medycznego ze względu na ich lokalizację. Będzie to ewakuacyjna izba przyjęć , której zadaniem jest przyjęcie i ustabilizowanie stanu poszkodowanego, wdrożenie leczenia przeciwwstrząsowego, a w trakcie wykonywania niezbędnych czynności medycznych wezwanie właściwego transportu ( przeważnie śmigłowca ).Takie rozwiązanie pozwoli właściwie zabezpieczyć poszkodowanego i skrócić do koniecznego minimum czas transportu do szpitala docelowego, nieraz bardzo odległego. Jednostki te będzie wyznaczał bezpośrednio Minister Zdrowia na podstawie danych wynikających z krajowego planu zabezpieczenia medycznych działań ratunkowych. Warunkiem bezwzględnym dla przystąpienia do tego punktu pakietu jest posiadanie, bądź możliwość szybkiego utworzenia lądowiska dla śmigłowca ratunkowego jako podstawy do szybkiej ewakuacji poszkodowanych. Jednostka kwalifikowana do punktu b) pakietu 5 zobowiązana jest do utworzenia w obrębie Izby Przyjęć jednego stanowiska resuscytacyjnego, sali zabiegowej i co najmniej 3 stanowisk obserwacyjnych o standardzie zgodnym z projektem rozporządzenia Ministra Zdrowia o szpitalnym oddziale ratunkowym.

Jednostka wskazana przez Ministra Zdrowia jako konieczna do właściwego zabezpieczenia danego obszaru w formie ewakuacyjnej izby przyjęć musi spełniać następujące kryteria bezwzględne:

• Znajdować się w miejscu, które wymaga zabezpieczenia ambulatoryjnego, natomiast dane demograficzne, ilość zachorowań i stanów nagłych nie daje przesłanek do tworzenia szpitalnego oddziału ratunkowego. Izba taka powinna być zlokalizowana w szpitalu, który znajduje się w odległości nie mniejszej niż 30 km od najbliższego oddziału ratunkowego,

• Posiadać lądowisko dla śmigłowca w takiej odległości od szpitala, aby możliwy był transport chorego do szpitala bez użycia ambulansu (lub podjąć zobowiązanie o stworzeniu takiego lądowiska w ciągu 6 - ciu miesięcy (od daty podpisania umowy z MZ),

Jednostka zobowiązana jest do przedstawienia następujących danych i dokumentów:

• Danych o liczbie, rodzaju i skutkach wypadków w obszarze działania planowanej ewakuacyjnej izby przyjęć (dane z Policji i PSP),

• Danych o liczbie i rodzaju stanów zagrożenia życia oraz ilości transportów ewakuacyjnych do ośrodków o wyższym stopniu referencji( dane z właściwej Kasy Chorych i dokumentacja szpitalna),

• Koncepcji architektonicznej adaptowanej izby przyjęć,

• Wstępnego kosztorysu zadania (koszty adaptacji izby przyjęć),

• Decyzji organu założycielskiego o przeznaczeniu środków finansowych na przeprowadzenie niezbędnych adaptacji architektonicznych (zgodnie z kosztorysem),

• Harmonogramu prac z terminami poszczególnych etapów i realnym terminem uruchomienia izby przyjęć - wraz z uzasadnieniem,

• Aktualnej listy sprzętu planowanego do zakupu ze środków programu (wg tabeli stanowiącej załącznik Nr 1),

• Listy sprzętu, który zostanie przekazany do ewakuacyjnej izby przyjęć z zasobów sprzętowych szpitala,

Referencyjne szpitale specjalistyczne.

Nowym zadaniem programu ZRM jest pakiet 7 - referencyjne szpitale specjalistyczne. Ośrodki te tworzy się na bazie najlepiej wyposażonych szpitali wieloprofilowych w celu stworzenia sieci ośrodków referencyjnych. Powinny one powstać w ilości, co najmniej 1 szpitala na 2 mln populacji. Każde województwo powinno wskazać ośrodek referencyjny dla swoich szpitalnych oddziałów ratunkowych, co nie oznacza, że powinny one być tworzone w każdym województwie. Obecny pakiet 7 to opiera się na znowelizowanym i wzbogacony o nowe zadania programie leczenia urazów wielonarządowych. Szpitale wytypowane do uczestnictwa w tym pakiecie będą stanowić bezpośrednie zaplecze diagnostyczno - lecznicze dla szpitalnych oddziałów ratunkowych oraz zaplecze dydaktyczne dla prowadzenia specjalizacji z medycyny ratunkowej. Planowane jest utworzenie jednostek na terenie poszczególnych województw w zależności od liczby ludności na danym terenie. Preferowane są szpitale, które w roku 1999 uczestniczyły w programie leczenia urazów wielonarządowych i otrzymały środki na utworzenie i wyposażenie oddziału. W strukturach jednostki powinny funkcjonować, co najmniej następujące oddziały:

• Oddział leczenia urazów wielonarządowych,

• Oddział kardiologii interwencyjnej,

• Oddział neurotraumatologii,

• Oddział leczenia oparzeń,

• Oddział leczenia ostrych zatruć,

W wypadku braku któregokolwiek z ww. oddziałów jednostka zobowiązana jest do jego utworzenia.

a. Dyspozytorzy medyczni

Wobec całkowicie nowych zadań dyspozytorów medycznych związanych z powiększeniem obszarów działania CPR zachodzi konieczność intensywnego szkolenia na tym stanowisku. Tworząc 32 nowe, duże Centra Powiadamiania Ratunkowego występuje konieczność przeszkolenia około 400 dyspozytorów medycznych tak, aby z dniem 1. 01. 2003 można było uruchomić powstałe CPR. W pierwszej kolejności zostaną przeszkoleni dyspozytorzy tych jednostek, w których CPR zostanie uruchomiony do dnia 1. 01. 2003 r. Jednostki szkolące zostaną wyłonione w drodze przetargu publicznego po uprzednim przedstawieniu programów szkoleniowych. Warunkiem zaakceptowania programu jest umieszczenie w nim zajęć praktycznych na sprzęcie komputerowym i sprzęcie łączności, na którym w większości będą następnie pracować. Zajęcia praktyczne muszą symulować rzeczywiste sytuacje, z którymi dyspozytor spotyka się w pracy, uwzględniać podejmowanie samodzielnych decyzji w zakresie dysponowania środków, obejmować współdziałanie z PSP, Lotniczym Pogotowiem Ratunkowym, TOPR, WOPR w trakcie prowadzenia działań ratunkowych.. Program w swych założeniach powinien nauczyć i wykształcić mechanizmy i automatyzm podejmowanych decyzji. Ilość godzin bezpośredniej pracy na sprzęcie komputerowym i sprzęcie łączności musi przekraczać 30 % czasu szkolenia każdego kursanta.

b. szkolenie lekarzy ratunkowych:

Wobec dużej ilości lekarzy, którzy powinni otrzymać specjalizację z medycyny ratunkowej w krótkim czasie / data ustawowa / niezbędne jest podjęcie intensywnych szkoleń dla lekarzy szczególnie w sytuacji, kiedy ilość jednostek prowadzących specjalizację w tej dziedzinie medycyny jest niewielka. Niewielka jest również liczba specjalistów mogących prowadzić tę specjalizację. Organizacja i program szkoleń musi być konsultowany i zatwierdzony przez CMKP. Jednostki szkolące zostaną wyłonione w drodze przetargu publicznego.

Kursy doszkalające: w ramach tej części budżetu planowane jest dofinansowanie szkoleń instruktorów z następujących kursów:

1. Kurs ALS ( Advanced Life Support) - zaawansowanych technik ratująych życie w ostrych stanach kardiologicznych,

2. Kurs BTLS (Basic Trauma Life Support - Advanced) zaawansowanych technik ratujących życie w obrażeniach ciała w postępowaniu przedszpitalnym,

3. Kurs PALS (Pediatric Advanced Life Support) zaawansowanych technik ratujących życie w stanach zagrożenia życia u dzieci,

4. Kurs ATLS (Advanced Trauma Life Support) zaawansowanych zabiegów ratujących życie w obrażeniach ciała w szpitalnym oddziale ratunkowym,

Elementy programu.	Koszt jednostkowy.
Doposażenie w sprzęt medyczny SOR powstałych w roku 2001.	200 000,00 zł
Szpitalne oddziały ratunkowe tworzone w roku 2002	480 000,00 zł
Ewakuacyjne Izby Przyjęćęć	480 000,00 zł
Centra leczenia urazów wielonarządowych	1 100 000,00 zł
Centrum Powiadamiania Ratunkowego	25 x 200 000,00 zł 1 x 300 000,00 zł 2 x 150 000,00 zł 8 x 100 000,00 zł
Zmiana systemu łąlcznosci z częstotliwoci 300 MHz w woj. podkarpackim
Ambulanse ratunkowe	195 000,00 zł
Defibrylatory	39 250,00 zł
Respiratory transportowe	23 000,00 zł
Sprzęt łąznoci wewnątrzszpitalnej dla SOR oraz Ewakuacyjnych Izb Przyjęć	15 000,00 zł
Lotnictwo sanitarne
Doposaenie w sprzet medyczny SOR gotowych do uruchomienia .	100 000,00 zł

1

---