GEOGRAFIA

PLAN PRACY DYDAKTYCZNO - WYCHOWAWCZEJ

KLASA II GIMNAZJUM

(opracowanie: Małgorzata Palikot)

Podstawa Programowa Przedmiotu Geografia

Treści nauczania - wymagania szczegółowe

1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń:

1) wykazuje znaczenie skali mapy w przedstawianiu różnych informacji geograficznych na

mapie; posługuje się skalą mapy do obliczenia odległości w terenie;

2) odczytuje z map informacje przedstawione za pomocą różnych metod kartograficznych;

3) posługuje się w terenie planem, mapą topograficzną, turystyczną, samochodową (m.in. orientuje mapę oraz identyfikuje obiekty geograficzne na mapie i w terenie);

4) identyfikuje położenie i charakteryzuje odpowiadające sobie obiekty geograficzne na fotografiach, zdjęciach lotniczych i satelitarnych oraz mapach topograficznych;

5) dobiera odpowiednią mapę w celu uzyskania określonych informacji geograficznych;

6) określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie;

7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.);

8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych;

9) projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych.

2. Kształt, ruchy Ziemi i ich następstwa. Uczeń:

1) podaje główne cechy kształtu i wymiarów Ziemi; odczytuje współrzędne geograficzne na globusie;

2) posługuje się ze zrozumieniem pojęciami: ruch obrotowy Ziemi, czas słoneczny, czas strefowy; podaje cechy ruchu obrotowego; wyjaśnia, dlaczego zostały wprowadzone strefy czasowe i granica zmiany daty; posługuje się mapą stref czasowych do określania różnicy czasu strefowego i słonecznego na Ziemi;

3) podaje cechy ruchu obiegowego Ziemi; przedstawia (wykorzystując również własne obserwacje) zmiany w oświetleniu Ziemi oraz w długości trwania dnia i nocy w różnych szerokościach geograficznych i porach roku;

4) podaje najważniejsze geograficzne następstwa ruchów Ziemi.

3. Wybrane zagadnienia geografii fizycznej. Uczeń:

1) charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat;

2) charakteryzuje na podstawie wykresów lub danych liczbowych przebieg temperatury powietrza i opadów atmosferycznych w ciągu roku w wybranych stacjach meteorologicznych położonych w różnych strefach klimatycznych; oblicza amplitudę i średnią temperaturę powietrza; wykazuje na przykładach związek między wysokością Słońca a temperaturą powietrza;

3) wykazuje zróżnicowanie klimatyczne Ziemi na podstawie analizy map temperatury powietrza i opadów atmosferycznych oraz map stref klimatycznych na Ziemi;

4) podaje na podstawie map tematycznych zależności między strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi oraz wykazuje wpływ klimatu na zróżnicowanie roślinności i gleb na Ziemi;

5) podaje główne cechy płytowej budowy litosfery; wykazuje związki pomiędzy płytową budową litosfery a występowaniem zjawisk wulkanicznych i trzęsień ziemi;

6) posługuje się ze zrozumieniem pojęciem wietrzenia i erozji; przedstawia rzeźbotwórczą rolę wód płynących, fal morskich, wiatru, lądolodów i lodowców górskich;

7) rozpoznaje i opisuje w terenie formy rzeźby powstałe w wyniku działania czynników rzeźbotwórczych.

8. Sąsiedzi Polski - zróżnicowanie geograficzne, przemiany. Uczeń:

1) charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich

zróżnicowanie społeczne i gospodarcze;

2) wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec;

3) przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy;

4) wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze, narodowościowe, kulturowe i gospodarcze Rosji;

5) przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego, gospodarki oraz formy współpracy z krajem będącym najbliższym sąsiadem regionu, w którym uczeń

mieszka.

9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń:

1) wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy;

2) określa położenie Europy i główne cechy środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej i map tematycznych;

3) opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny

i konsekwencje tego zróżnicowania;

4) wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju

gospodarczego;

5) wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością

produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego;

6) przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu

(lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej;

7) przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Paryża lub Londynu jako światowej metropolii;

8) wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich;

9) wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej;

10) prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, Internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części.

10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń:

1) wykazuje, na podstawie map tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów;

2) przedstawia, na podstawie map tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje;

3) analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach; wyjaśnia, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na obszarze Chin; podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin oraz wskazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej;

4) wykazuje znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego;

5) wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i „kulturą ryżu” a cechami klimatu, monsunowego w Azji Południowo-Wschodniej;

6) opisuje kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach; wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii;

7) charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej, kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego; wskazuje miejsca

konfliktów zbrojnych;

8) charakteryzuje na podstawie map tematycznych i wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-roślinno-glebowych w Afryce;

9) wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego

gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody;

10) określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób (m.in. AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary;

11) wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Północnej i Południowej;

12) identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy

wielkich miast w Brazylii;

13) wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych Ameryki

Północnej; określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej;

14) przedstawia, na podstawie map tematycznych, główne cechy gospodarki Australii na tle warunków środowiska przyrodniczego;

15) przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki; podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów

okołobiegunowych.

Lp.	Temat lekcji i zakres treści	Wiadomości i umiejętności uczniów wyrażone celami operacyjnymi	Procedury osiągania celów	Odniesienie do treści z podstawy programowej	Uwagi o realizacji
1.	Organizacja pracy na lekcjach geografii w klasie II program nauczania geografii wymagania i kryteria oceniania	Uczeń: · przedstawi główne zagadnienia z programu nauczania geografii w klasie I · przedstawi wymagania i kryteria oceniania	 zapoznanie z programem nauczania geografii w klasie II - prezentacja podręcznika, zeszytu ćwiczeń i atlasu geograficznego
2.	Przypominamy wiadomości z klasy I.

3.	Środowisko przyrodnicze Afryki. Położenie geograficzne Afryki Ukształtowanie powierzchni i budowa geologiczna Rowy tektoniczne Klimat Strefy klimatyczno-roślinne Wody powierzchniowe	Uczeń:  opisze położenie Afryki  wskaże na mapie i opisze przebieg linii brzegowej Afryki  wymieni nazwy i lokalizuje na mapie położenie największych gór, wyżyn i kotlin Afryki  omówi budowę geologiczną kontynentu i wyjaśni jej wpływ na rzeźbę kontynentu  wyjaśni, dlaczego Afryka zaliczana jest do „starych” kontynentów  wyjaśni, z czym związane jest bogactwo występowania różnorodnych surowców mineralnych w Afryce  opisze wody powierzchniowe Afryki  odczyta z wykresów i map cechy klimatu równikowego, wilgotnego  zlokalizuje na mapie rozmieszczenie głównych stref klimatycznych i roślinnych  objaśni schemat krążenia powietrza w strefie międzyzwrotnikowej  wyjaśni, dlaczego klimat i roślinność w Afryce zmieniają się wraz z odległością od równika  wskaże na mapie Afryki obszary bezodpływowe i wyjaśni ich położenie na kontynencie	 pogadanka  odczytywanie z map cech linii brzegowej i ukształtowania powierzchni Afryki  opisywanie położenia Afryki  praca z mapą; lokalizacja gór, wyżyn, kotlin i nizin  analizowanie treści fotografii, schematów i wykresów  omawianie związków między klimatem, roślinnością i glebami - samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 6) określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie; 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 8) charakteryzuje na podstawie map tematycznych i wyjaśnia występowanie stref klimatyczno-roślinno-glebowych w Afryce;
4.	Afryka - ludność i urbanizacja. Zróżnicowanie rasowe, językowe i religijne ludności Eksplozja demograficzna Rozmieszczenie ludności Problemy mieszkańców Afryki	Uczeń: omawia, na podstawie mapy i danych statystycznych, zróżnicowanie rasowe, religijne oraz etniczne ludności Afryki wskazuje na mapie Afryki i podaje nazwy obszarów o dużej oraz małej gęstości zaludnienia analizuje poziom i warunki życia mieszkańców Afryki	- samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych - praca z podręcznikiem, atlasem - obliczanie współczynnika przyrostu naturalnego - komputer z dostępem do Internetu i rzutnikiem	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10) określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób (m.in. AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń:
5.	Gospodarka Afryki. Mierniki rozwoju gospodarczego Cechy gospodarki kontynentu afrykańskiego Czynniki warunkujące rozwój rolnictwa	Uczeń: wymienia czynniki warunkujące rozwój rolnictwa w Afryce wylicza nazwy najważniejszych roślin żywieniowych i eksportowych uprawianych w Afryce opisze zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno - gospodarczego państw afrykańskich scharakteryzuje na podstawie map tematycznych cechy rolnictwa i przemysłu Afryki omawia poziom rozwoju usług w Afryce	komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 2) metody aktywizujące analizowanie mapy ogólnogeograficznej Afryki, „Rolnictwo” zamieszczonej w podręczniku analizowanie infografiki „Gospodarowanie w strefie Sahelu” zamieszczonej w podręczniku analizowanie wykresów zamieszczonych w podręczniku	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 9) wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody; 10) określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób (m.in. AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary;
6.	Przegląd państw Afryki. Środowisko przyrodnicze, ludność i gospodarka Egiptu, oraz Republiki Południowej Afryki	wskazuje na mapie wybrane państwa Afryki i podaje nazwy ich stolic określa położenie geograficzne Egiptu i Republiki Południowej Afryki wymienia główne cechy środowiska przyrodniczego Egiptu oraz RPA podaje najważniejsze cechy społeczno-gospodarcze Egiptu, RPA porównuje Egipti RPA pod względem przyrodniczym i społeczno-gospodarczym odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych	pogadanka analizowanie treści fotografii, schematów i wykresów porównywanie warunków życia ludzi w strefie równikowej i w strefie umiarkowanych szerokości geograficznych opisywanie warunków życia ludzi na podstawie fotografii, tekstu z podręcznika i innych materiałów źródłowych samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych	1.Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 9) wykazuje, na przykładzie strefy Sahelu, związek pomiędzy formami gospodarowania człowieka a zasobami wodnymi; uzasadnia potrzebę racjonalnego gospodarowania w środowisku charakteryzującym się poważnymi niedoborami słodkiej wody; 10) określa związki pomiędzy problemami wyżywienia, występowaniem chorób (m.in. AIDS) a poziomem życia w krajach Afryki na południe od Sahary;
7.	Podsumowanie wiadomości - „Afryka” zakres treści zgodny z jednostkami nr 3 - 6	Cele lekcji zgodne z celami jednostek nr 3-6	zadania utrwalające „karta pracy”	Treści z podstawy programowej zgodne z jednostkami lekcyjnymi 3 - 6
8.	Test sprawdzający osiągnięcia ucznia - „Afryka” zakres treści zgodny z jednostkami nr 3 - 6	Cele lekcji zgodne z celami jednostek nr 3-6	test sprawdzający na arkuszu dla każdego ucznia	Treści z podstawy programowej zgodne z jednostkami lekcyjnymi 3 - 6
9.	Warunki naturalne Ameryki. Położenie Ameryki Północnej i Południowej Ukształtowanie powierzchni Ameryki Pasy rzeźby terenu Budowa geologiczna Warunki klimatyczne Strefy klimatyczne i roślinne Wody powierzchniowe	Uczeń: określa położenie geograficzne Ameryki Północnej i Południowej na kuli ziemskiej wyjaśnia terminy: Ameryka Łacińska oraz Ameryka Środkowa opisuje linię brzegową Ameryki i wskazuje jej elementy na mapie wymienia czynniki kształtujące klimat Ameryki opisuje cechy klimatu Ameryki Północnej i Południowej na podstawie klimatogramów i mapy klimatycznej wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Ameryki Północnej i Południowej wskazuje na mapie i podaje nazwy najważniejszych krain geograficznych, rzek oraz jezior	odczytywanie z map cech linii brzegowej i ukształtowania powierzchni opisywanie położenia praca z mapą; lokalizacja gór, wyżyn, kotlin i nizin, odczytywanie z mapy krajobrazowo - gospodarczej analizowanie treści fotografii, schematów i wykresów omawianie związków między klimatem, roślinnością i glebami samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych podręcznik i atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 3) metody aktywizujące	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 6) określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie; 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych;
10.	Ludność, urbanizacja i gospodarka Ameryki Zróżnicowanie ludności Migracje Rozmieszczenie ludności Procesy urbanizacyjne Miasta-giganty Uwarunkowania rozwoju gospodarczego Bogata północ i biedne południe	Uczeń: wymienia rasy ludzkie zamieszkujące Amerykę wyjaśnia przyczyny zróżnicowania rasowego ludności analizuje skutki gwałtownego wzrostu liczby ludności w wielkich miastach opisuje, korzystając z mapy, rozmieszczenie ludności Ameryki Północnej i Południowej podaje nazwy i wskazuje na mapie największe miasta podaje nazwy i wskazuje na mapie obszary o największej koncentracji przemysłu w Ameryce Północnej i Południowej opisuje cechy gospodarki bogatej północy i biednego południa	atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 4) metody aktywizujące obliczanie współczynnika przyrostu rzeczywistego na podstawie samouczka „Nic trudnego!” zamieszczonego w podręczniku analizowanie wykresu zamieszczonego w podręczniku analizowanie mapy „Gęstość zaludnienia w Ameryce” zamieszczonej w podręczniku analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 11) wyróżnia główne cechy i przyczyny zróżnicowania kulturowego i etnicznego Ameryki Północnej i Południowej; 13) wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej; określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej;
11.	Stany Zjednoczone Ameryki Północnej - największa potęga gospodarcza świata Położenie USA Ukształtowanie powierzchni Klimat Zróżnicowanie ludności Najważniejsze cechy gospodarki	Uczeń:  wskaże na mapie i scharakteryzuje przebieg granic USA  zlokalizuje na mapie główne krainy geograficzne USA  wymieni czynniki, które zadecydowały o rozmieszczeniu ludności w USA  omówi i wyjaśni przyczyny składu etnicznego ludności USA  wskaże na mapie największe miasta USA i omówi czynniki ich rozwoju  porówna ilość i wielkość miast na wschodnimi zachodnim wybrzeżu USA i wyciągnie wnioski  wyjaśni, dlaczego USA pomimo stosunkowo niskich plonów są wielkim dostawcą artykułów rolnych na rynki światowe  uzasadni stwierdzenie, że Stany Zjednoczone są najbogatszym państwem na świecie  omówi rozmieszczenie upraw zbożowych w USA  wyjaśni, na czym polega gospodarka wolnorynkowa  przedstawi problemy przyrodnicze i społeczno - gospodarcze USA zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych	praca z podręcznikiem i innymi źródłami wiedzy samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych praca w grupach metodami i technikami aktywizującymi dyskusja nt. „Problemy wielkich miast amerykańskich” komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym (w miarę możliwości szkoły) metody aktywizujące analizowanie mapy „Gospodarka StanówZjednoczonych” oraz wykresu kołowego zamieszczonych w podręczniku analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym	10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 13) wykazuje związki między gospodarką a warunkami środowiska przyrodniczego w najważniejszych regionach gospodarczych Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej; określa rolę Stanów Zjednoczonych w gospodarce światowej;
12.	Środowisko przyrodnicze, ludność i gospodarka Brazylii Położenie geograficzne Środowisko przyrodnicze, ludność i gospodarka Brazylii	Uczeń: wskazuje na mapie i podaje nazwy wybranych państw Ameryki oraz nazwy ich stolic wymienia najważniejsze cechy środowiska przyrodniczego Brazylii podaje główne cechy społeczno-gospodarcze Brazylii opisuje typowe cechy miast Brazylii omawia wiodące działy gospodarki Brazylii wymienia główne cechy rolnictwa Brazylii podaje nazwy najważniejszych roślin żywieniowych i eksportowych uprawianych w Brazylii  omówi problemy przyrodnicze i społeczno - gospodarcze Ameryki Południowej	praca z podręcznikiem praca z tekstem źródłowym atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym) multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 4)	10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 12) identyfikuje konflikt interesów pomiędzy ekologicznymi skutkami wylesiania Amazonii a jej gospodarczym wykorzystaniem; określa cechy rozwoju i problemy wielkich miast w Brazylii;
13	Podsumowanie wiadomości - „Ameryka”	Cele lekcji zgodne z jednostkami nr 9 - 12	- zadania i ćwiczenia utrwalające	Treści z podstawy programowej zgodne z jednostkami lekcyjnymi 9 - 12
14.	Test sprawdzający osiągnięcia ucznia - Ameryka Północna i Południowa	Cele lekcji zgodne z jednostkami nr 9 - 12	- test sprawdzający na arkuszu dla każdego ucznia	Treści z podstawy programowej zgodne z jednostkami lekcyjnymi 9 - 12
15.	Obszary okołobiegunowe - Arktyka i Antarktyka Warunki przyrodnicze Pokrywa lodowa Badania Antarktydy i działalność człowieka Sytuacja prawna Antarktydy	określa położenie Antarktydy na podstawie mapy omawia cechy pokrywy lodowej Antarktydy wymienia cechy klimatu Antarktydy charakteryzuje bariery ograniczające rozwój życia na Antarktydzie omawia status prawny Antarktydy dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych	 odczytywanie z globusa i map położenia Arktyki i Antarktydy oraz ukształtowania powierzchni - praca w grupach metodami aktywizującymi  pogadanka  analizowanie treści fotografii, schematów i wykresów  porównywanie warunków klimatycznych, roślinności i świata zwierząt w Arktyce i Antarktydzie  porównywanie zasiedlenia i zagospodarowania stref podbiegunowych - samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 15) przedstawia cechy położenia i środowiska geograficznego Antarktyki i Arktyki; podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych.
16.	Poznajemy Australię i Oceanię. Położenie Australii Ukształtowanie powierzchni Australii Cechy klimatu Wody powierzchniowe Baseny artezyjskie Zróżnicowanie ludności Urbanizacja Gospodarka Regiony geograficzne Oceanii	Uczeń: określa położenie geograficzne Australii i Oceanii na kuli ziemskiej dokonuje podziału geograficznego Oceanii na podstawie mapy ogólnogeograficznej opisuje, korzystając z mapy, linię brzegową i ukształtowanie pionowe Australii charakteryzuje cechy środowiska przyrodniczego Australii i Oceanii ze szczególnym uwzględnieniem cech klimatu oraz specyfiki świata roślin i zwierząt wskazuje na mapie główne obiekty geograficzne: rzeki, jeziora i krainy geograficzne Australii wskazuje na mapie i podaje nazwy obszarów o największej gęstości zaludnienia w Australii charakteryzuje zróżnicowanie rasowe ludności omawia wybrane zagadnienia gospodarcze ze szczególnym uwzględnieniem roli górnictwa, rolnictwa, turystyki i handlu zagranicznego w funkcjonowaniu Australii odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień stosuje poprawną terminologię geograficzną w wypowiedziach ustnych i pisemnych	określanie za pomocą globusa i map, położenia Australii i Oceanii na Ziemi oraz w stosunku do innych lądów praca metodami i technikami aktywizującymi pogadanka odczytywanie z map cech linii brzegowej i ukształtowania powierzchni odczytywanie z map rozmieszczenia jezior i rzek w Australii, wyjaśnianie wpływu klimatu i ukształtowania powierzchni na sieć wodną praca z mapą; lokalizacja gór, wyżyn, kotlin i nizin analizowanie treści fotografii, schematów i wykresów omawianie związków między klimatem, roślinnością i glebami samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 14) przedstawia, na podstawie map tematycznych, główne cechy gospodarki Australii na tle warunków środowiska przyrodniczego;
17.	Obszary okołobiegunowe i Australia - test sprawdzający	Cele lekcji zgodne z celami jednostek nr 15-16	zadania utrwalające „karta pracy”	Treści z podstawy programowej zgodne z jednostkami lekcyjnymi 15 - 16
18.	Azja - obraz kontynentu. Położenie geograficzne Eurazji Linia brzegowa Azji Budowa geologiczna Azji Strefy klimatyczno-roślinne Kontrasty klimatyczne Strefy roślinne Wody powierzchniowe Jezioro Aralskie	Uczeń: wyjaśnia termin Eurazja opisuje położenie geograficzne Eurazji na podstawie mapy wymienia i wskazuje na mapie elementy linii brzegowej Azji wskazuje na mapie i podaje nazwy wybranych nizin, wyżyn i gór Azji wymienia cechy ukształtowania powierzchni Azji na podstawie mapy opisuje strefy klimatyczne Azji na podstawie mapy i klimatogramów charakteryzuje wybrane strefy roślinne Azji opisuje rozmieszczenie wód powierzchniowych na podstawie mapy wskazuje na mapie i podaje nazwy wybranych rzek oraz jezior	pogadanka odczytywanie z map cech linii brzegowej i ukształtowania powierzchni opisywanie położenia praca z mapą; lokalizacja gór, wyżyn, kotlin i nizin, największych rzek i jezior czytanie i opisywanie treści wykresów temperatury powietrza i opadów atmosferycznych analizowanie treści fotografii, schematów i wykresów podręcznik atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym metody aktywizujące analizowanie schematu „Powstanie Himalajów” zamieszczonego w podręczniku analizowanie schematu „Cyrkulacja monsunowa”	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 1) wykazuje, na podstawie map tematycznych, że kontynent Azji jest obszarem wielkich geograficznych kontrastów;
19.	Ludność, proces urbanizacji i gospodarka Azji. Zróżnicowanie etniczne, rasowe i religijne ludności Rozmieszczenie ludności Urbanizacja Konflikty zbrojne Uwarunkowania rozwoju gospodarczego Azjatyckie tygrysy	Uczeń: omawia zróżnicowanie rasowe i religijne ludności Azji wymienia nazwy i wskazuje na mapie obszary o największej gęstości zaludnienia wymienia nazwy i wskazuje na mapie obszary w Azji objęte konfliktami zbrojnymi wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na działalność gospodarczą człowieka na wybranych przykładach wymienia cechy gospodarki azjatyckich tygrysów	- analizowanie treści wykresów i tabel - pogadanka, dyskusja  praca z podręcznikiem i innymi źródłami wiedzy - samodzielne wyszukiwanie materiałów źródłowych  praca metodami i technikami • podręcznik i zeszyt ćwiczeń „Planeta Nowa 2” • atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” • zdjęcia, film, foliogramy • komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym (w miarę możliwości szkoły) • multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 8) • metody aktywizujące • analizowanie infografiki „Obszary kształtowania się najstarszych cywilizacji Azji” zamieszczonej w podręczniku • analizowanie mapy „Gęstość zaludnienia w Azji” zamieszczonej w podręczniku • analizowanie wykresów zamieszczonych w podręczniku • analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 2) przedstawia, na podstawie map tematycznych, warunki przyrodnicze obszarów, na których kształtowały się najstarsze azjatyckie cywilizacje;
20 21.	Środowisko przyrodnicze, ludność i gospodarka Chin, Japonii oraz Indii Linia brzegowa Budowa geologiczna Strefy klimatyczne Wody powierzchniowe	Uczeń: opisuje położenie geograficzne Indii, Chin i Japonii na podstawie mapy charakteryzuje warunki przyrodnicze Indii, Chin i Japonii na podstawie mapy opisuje klęski żywiołowe występujące w wybranych państwach Azji wymienia najważniejsze cechy społeczno-gospodarcze Indii, Chin i Japonii oceni znaczenie Chin na arenie międzynarodowej wskaże na mapie wielomilionowe miasta Indii wyjaśni, dlaczego obszar Japonii nawiedzają trzęsienia Ziemi i wybuchy wulkanów uzasadni słuszność stwierdzenia, że Japonia jest jedną z potęg gospodarczych świata odczytuje dane statystyczne dotyczące zagadnień m.in. społecznych i gospodarczych dobiera źródła i wyszukuje informacje w zależności od opracowywanych zagadnień	podręcznik atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 8)	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 3) analizuje wykresy i dane liczbowe dotyczące rozwoju ludnościowego i urbanizacji w Chinach; wyjaśnia, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie rozmieszczenia ludności na obszarze Chin; podaje kierunki rozwoju gospodarczego Chin oraz wskazuje zmiany znaczenia Chin w gospodarce światowej; 4) wykazuje znaczenie czynników społeczno-kulturowych w tworzeniu nowoczesnej gospodarki Japonii na tle niekorzystnych cech środowiska przyrodniczego; 5) wykazuje związek pomiędzy rytmem upraw i „kulturą ryżu” a cechami klimatu, monsunowego w Azji Południowo-Wschodniej; 6) opisuje kontrasty społeczne i gospodarcze w Indiach; wyjaśnia przyczyny gwałtownego rozwoju nowoczesnych technologii;
22.	Bliski Wschód położenie geograficzne regionu Bliskiego Wschodu • cechy kulturowe krajów Bliskiego Wschodu • zasoby ropy naftowej na Bliskim Wschodzie • kierunki i poziom rozwoju gospodarczego krajów Bliskiego Wschodu • konflikty zbrojne na Bliskim Wschodzie	• wyjaśnia termin „region Bliskiego Wschodu” • omawia położenie geograficzne regionu Bliskiego Wschodu na podstawie mapy ogólnogeograficznej • charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych • analizuje rozmieszczenie, zasoby i wydobycie ropy naftowej na Bliskim Wschodzie na podstawie map tematycznych i danych statystycznych • charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego • wyjaśnia przyczyny i skutki wybranych konfliktów zbrojnych na Bliskim Wschodzie • wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych na mapie politycznej	podręcznik atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 8) metody aktywizujące analizowanie mapy politycznej Bliskiego Wschodu zamieszczonej w podręczniku analizowanie infografiki „Wpływ religii na życie muzułmanów” zamieszczonej w podręczniku	Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 10.Wybrane regiony świata. Relacje: człowiek - przyroda - gospodarka. Uczeń: 7) charakteryzuje region Bliskiego Wschodu pod kątem cech kulturowych, zasobów ropy naftowej, kierunków i poziomu rozwoju gospodarczego; wskazuje miejsca konfliktów zbrojnych;
23.	Powtórzenie wiadomości - Azja	Cele lekcji zgodne z jednostkami nr 18 - 22	- zadania i ćwiczenia utrwalające
24	Test sprawdzający osiągnięcia ucznia - Azja	Cele lekcji zgodne z jednostkami 18-22	- test sprawdzający na arkuszu dla każdego ucznia
25.	Warunki naturalne Europy. Położenie geograficzne Europy Linia brzegowa Budowa geologiczna Strefy klimatyczne Wody powierzchniowe	Uczeń: omawia położenie geograficzne Europy na podstawie mapy charakteryzuje linię brzegową Europy na podstawie mapy wskazuje na mapie i podaje nazwy wybranych wysp, półwyspów, mórz i zatok wskazuje na mapie i podaje nazwy wybranych nizin, wyżyn i gór wyjaśnia wpływ zlodowaceń na rzeźbę powierzchni Europy wykazuje nizinność Europy na podstawie mapy opisuje klimat Europy na podstawie mapy i klimatogramów charakteryzuje wybrane strefy roślinne opisuje rozmieszczenie wód powierzchniowych na podstawie mapy wskazuje na mapie i podaje nazwy wybranych rzek i jezior	odczytywanie z map i opisywanie położenia Europy, przebiegu linii brzegowej i ukształtowania powierzchni odczytywanie z map cech krajobrazu i gospodarki wskazywanie na mapie wybranych wysp, półwyspów, mórz, zatok, cieśnin i opisywanie ich położenia praca z mapą; lokalizacja gór, wyżyn, kotlin i nizin opisywanie lokalizacja wód powierzchniowych analizowanie treści fotografii, schematów i wykresów omawianie związków między klimatem, roślinnością i glebami	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 6) określa położenie geograficzne oraz matematyczno-geograficzne punktów i obszarów na mapie; 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń: 1) wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy; 2) określa położenie Europy i główne cechy środowiska przyrodniczego na podstawie mapy ogólnogeograficznej i map tematycznych; 3) opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania; 4) wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego; 5) wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego; 6) przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej; 7) przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Paryża lub Londynu jako światowej metropolii; 8) wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich; 9) wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej; 10) prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, Internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części.
26.	Europa - ludność i urbanizacja. Zróżnicowanie rasowe, językowe i religijne ludności Rozmieszczenie ludności Problemy demograficzne Urbanizacja	• wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy • wykazuje, że Europa jest kontynentem silnie zurbanizowanym • omawia na podstawie mapy gęstości zaludnienia rozmieszczenie ludności w Europie • opisuje na podstawie map tematycznych zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania • analizuje zmiany liczby ludności w Europie • wyjaśnia przyczyny starzenia się europejskich społeczeństw • przewiduje zmiany społeczno-demograficzne w Europie na podstawie danych statystycznych	podręcznik atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 10) metody aktywizujące analizowanie mapy „Gęstość zaludnienia w Europie” zamieszczonej w podręczniku analizowanie infografiki „My, Europejczycy” zamieszczonej w podręczniku analizowanie wykresów zamieszczonych w podręczniku analizowanie mapy „Problemy demograficzne Europy” zamieszczonej w podręczniku analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń: 1) wykazuje się znajomością podziału politycznego Europy; 3) opisuje, na podstawie map tematycznych, zróżnicowanie regionalne, kulturowe, narodowościowe i etniczne współczesnej Europy oraz najważniejsze przyczyny i konsekwencje tego zróżnicowania;
27.	Potencjał gospodarczy Europy Zróżnicowanie wskaźników PKB i HDI w Europie Zróżnicowanie poziomu rozwoju rolnictwa Okręgi przemysłowe Europy Zróżnicowanie poziomu rozwoju przemysłu Energetyka w Europie	opisuje potencjał ekonomiczny Europy porównuje poziom rozwoju gospodarczego wybranych państw europejskich na podstawie wskaźników PKB i HDI opisuje uwarunkowania rozwoju rolnictwa europejskiego wymienia nazwy głównych roślin uprawnych w Europie wyjaśnia zasady Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej wskazuje na mapie i podaje nazwy głównych obszarów wydobycia surowców energetycznych w Europie wskazuje na mapie i podaje nazwy najważniejszych tradycyjnych okręgów przemysłowych i ośrodków high-te	podręcznik i atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 10) metody aktywizujące analizowanie wykresów zamieszczonych w podręczniku analizowanie mapy „Przemysł w Europie” zamieszczonej w podręczniku	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń: 4) wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju gospodarczego; 5) wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego; 6) przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej;
28.	Sąsiedzi Polski: Niemcy, Czechy i Słowacja. położenie Niemiec, Czech i Słowacji powierzchnia, liczba ludności, stolica, język urzędowy, jednostka monetarna, członkostwo w organizacjach międzynarodowych środowisko przyrodnicze i gospodarka Niemiec, Czech i Słowacji	Uczeń:  zlokalizuje na mapie krainy geograficzne Niemiec, Czech i Słowacji  poda najważniejsze informacje o omawianych państwach  scharakteryzuje środowisko przyrodnicze i gospodarkę omawianych państw · scharakteryzuje problemy ludnościowe Niemiec  zaproponuje sposoby rozwiązania problemów ludnościowych Niemiec  poda przykłady wpływu środowiska przyrodniczego na gospodarkę Czech  oceni możliwości rozwoju gospodarczego Słowacji, wynikające z cech środowiska przyrodniczego	podręcznik i atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym metody aktywizujące analizowanie mapy administracyjnej Niemiec zamieszczonej w podręczniku analizowanie wykresów zamieszczonych w podręczniku analizowanie infografiki „Restrukturyzacja w Zagłębiu Ruhry” zamieszczonej w podręczniku analizowanie mapy „Gospodarka Czech i Słowacji” zamieszczonej w podręczniku analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 8. Sąsiedzi Polski - zróżnicowanie geograficzne, przemiany. Uczeń: 1) charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze; 2) wyjaśnia przyczyny dynamicznego rozwoju gospodarczego Niemiec; 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń: 6) przedstawia, na podstawie wskazanych źródeł informacji geograficznej, główne kierunki i przyczyny zmian w strukturze przemysłu wybranego regionu (lub okręgu) przemysłowego w Europie Zachodniej;
29.	Sąsiedzi Polski: Rosja, Litwa, Ukraina, Białoruś położenie i lokalizacja ważnych obiektów geograficznych powierzchnia, liczba ludności, stolica, język urzędowy, jednostka monetarna, członkostwo w organizacjach międzynarodowych środowisko przyrodnicze i gospodarka problemy przyrodnicze i gospodarcze	Uczeń: · wskaże na mapie i scharakteryzuje przebieg granic  zlokalizuje na mapie krainy geograficzne  poda najważniejsze informacje o omawianych państwach  scharakteryzuje środowisko przyrodnicze i gospodarkę omawianych państw · scharakteryzuje problemy przyrodnicze i gospodarcze  zaproponuje sposobu rozwiązania problemów · wymieni czynniki, które zadecydowały o rozmieszczeniu ludności · wskaże na mapie największe miasta omawianych państw i omówi czynniki ich rozwoju  oceni środowisko przyrodnicze państw pod kątem możliwości jego gospodarczego wykorzystania	podręcznik i atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym metody aktywizujące analizowanie map ogólnogeograficznych Litwy, Białorusi i Ukrainy zamieszczonych w podręczniku analizowanie mapy „Gospodarka Ukrainy” analizowanie mapy „Gęstość zaludnienia Rosji” zamieszczonej w podręczniku analizowanie wykresu zamieszczonego w podręczniku analizowanie mapy „Gospodarka Rosji” zamieszczonej w podręczniku analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 8. Sąsiedzi Polski - zróżnicowanie geograficzne, przemiany. Uczeń: 1) charakteryzuje i porównuje, na podstawie różnych źródeł informacji geograficznej, środowisko przyrodnicze krajów sąsiadujących z Polską; wykazuje ich zróżnicowanie społeczne i gospodarcze; 3) przedstawia współczesne przemiany społeczne i gospodarcze Ukrainy; 4) wykazuje zróżnicowanie przyrodnicze, narodowościowe, kulturowe i gospodarcze Rosji; 5) przedstawia główne cechy środowiska przyrodniczego, gospodarki oraz formy współpracy z krajem będącym najbliższym sąsiadem regionu, w którym uczeń mieszka.
30.	Poznajemy kraje Europy Północnej i kraje alpejskie. cechy środowiska przyrodniczego Europy Północnej rozmieszczenie ludności w Europie Północnej kierunki rozwoju gospodarczego krajów skandynawskich wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego i gospodarkę krajów alpejskich rozmieszczenie ludności w krajach alpejskich cechy rolnictwa i przemysłu krajów alpejskich znaczenie turystyki dla gospodarki krajów alpejskich	• wyjaśnia znaczenie terminów „kraje skandynawskie” „kraje alpejskie” • omawia położenie krajów skandynawskich i krajów alpejskich na podstawie mapy ogólnogeograficznej • wyjaśnia wpływ warunków naturalnych na rozmieszczenie ludności w Europie Północnej • wykazuje na podstawie map tematycznych związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami jej rozwoju gospodarczego • wyjaśnia specyfikę rozmieszczenia ludności w krajach alpejskich • wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich • opisuje główne kierunki rozwoju gospodarczego krajów alpejskich • omawia znaczenie turystyki dla gospodarki krajów alpejskich	podręcznik i atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym metody aktywizujące analizowanie tabeli „Ludność krajów Europy Północnej” zamieszczonej w podręczniku analizowanie wykresów zamieszczonych w podręczniku analizowanie infografiki „Gospodarka krajów skandynawskich” zamieszczonej w podręczniku analizowanie infografiki „Piętrowość klimatyczno- -roślinna w Alpach” zamieszczonej w podręczniku analizowanie mapy „Gęstość zaludnienia w Szwajcarii” zamieszczonej w podręczniku	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń: 8) wykazuje wpływ gór na cechy środowiska przyrodniczego oraz gospodarkę krajów alpejskich; 4) wykazuje, na podstawie map tematycznych, związki między głównymi cechami środowiska przyrodniczego Europy Północnej a głównymi kierunkami rozwoju
31.	Kraje Europy Południowej cechy środowiska przyrodniczego Europy Południowej • związki między rozwojem turystyki a warunkami przyrodniczymi i dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej	• wyjaśnia znaczenie terminu „kraje śródziemnomorskie” • omawia położenie krajów śródziemnomorskich na podstawie mapy ogólnogeograficznej • charakteryzuje klimat i roślinność krajów śródziemnomorskich na podstawie map tematycznych • wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej • dowodzi atrakcyjności turystycznej krajów śródziemnomorskich • prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników oraz internetu trasę wycieczki po Europie Południowej	podręcznik atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, przewodniki i informatory turystyczne, film komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym metody aktywizujące - metoda projektu analizowanie mapy „Atrakcje turystyczne Europy Południowej” zamieszczonej w podręczniku analizowanie wykresów zamieszczonych podręczniku analizowanie map tematycznych zamieszczonych w atlasie geograficznym opracowanie na podstawie map, przewodników oraz internetu trasę wycieczki po Europie Południowej	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 7) lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie i w Polsce (niziny, wyżyny, góry, rzeki, jeziora, wyspy, morza, państwa itp.); 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 9) projektuje i opisuje trasy podróży na podstawie map turystycznych, topograficznych i samochodowych. 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń: 9) wykazuje związki między rozwojem turystyki w Europie Południowej a warunkami przyrodniczymi oraz dziedzictwem kultury śródziemnomorskiej; 10) prezentuje opracowaną na podstawie map, przewodników, Internetu trasę wycieczki po Europie lub jej części.
32.	Przegląd państw europejskich - Wielka Brytania i Francja. • środowisko przyrodnicze Francji • ludność i urbanizacja Francji • gospodarka Francji •cechy rolnictwa towarowego • środowisko przyrodnicze Wielkiej Brytanii • ludność i urbanizacja Wielkiej Brytanii • położenie, wielkość, układ przestrzenny i znaczenie Londynu jako światowej metropolii	• charakteryzuje środowisko przyrodnicze oraz wybrane zagadnienia społeczno- -gospodarcze Francji • wykazuje na przykładzie rolnictwa Francji związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej • identyfikuje cechy rolnictwa towarowego • charakteryzuje środowisko przyrodnicze oraz wybrane zagadnienia społeczno-gospodarcze Wielkiej Brytanii • przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego Londynu oraz jego znaczenie jako światowej metropolii	podręcznik i atlas geograficzny „Polska, kontynenty, świat” zdjęcia, film, foliogramy komputer z dostępem do internetu i rzutnikiem multimedialnym) multimedialne programy edukacyjne, np. CD-ROM „Planeta Nowa 2” (zagadnienie 10) metody aktywizujące analizowanie infografiki „Londyn” zamieszczonej w podręczniku analizowanie wykresów zamieszczonych w podręczniku analizowanie mapy „Przemysł Wielkiej Brytanii” zamieszczonej w podręczniku	1. Mapa - umiejętności czytania, interpretacji i posługiwania się mapą. Uczeń: 8) analizuje i interpretuje treści map ogólnogeograficznych, tematycznych, turystycznych; 9. Europa. Relacje przyroda - człowiek - gospodarka. Uczeń: 5) wykazuje, na przykładzie rolnictwa Francji lub innego kraju europejskiego, związek pomiędzy warunkami przyrodniczymi a kierunkiem i efektywnością produkcji rolnej; identyfikuje cechy rolnictwa towarowego; 7) przedstawia główne cechy położenia, wielkości, układu przestrzennego oraz znaczenie Paryża lub Londynu jako światowej metropolii;
33.	Test sprawdzający osiągnięcia ucznia „Europa i sąsiedzi Polski”	Cele lekcji zgodne z jednostkami nr 25 - 32	- test sprawdzający na arkuszu dla każdego ucznia

Do dyspozycji nauczyciela 2 jednostki lekcyjne.

1

---