ŹRÓDŁA PRAWA

ŹRÓDŁA PRAWA- akt konwencjonalny który tworzy normę

ŹRÓDŁA POZNANIA PRAWA- dokument na podstawie którego możemy się dowiedzieć, że jakaś norma została ustanowiona

• Rozdział III konstytucji- wskazana tylko formy w których prawo może być stanowione

• Reforma źródeł prawa w Polsce

• Wymóg demokratycznego państwa prawnego

• Zhierarchizowany system źródeł prawa

• Zasada dualizmu- źródła prawa powszechnie obowiązującego i prawo wewnętrznie obowiązujące z źródłami niepowszechnie obowiązującego prawa

AKTY PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO

Przepisy prawa powszechnie obowiązującego, jest on systemem tak pod względem przedmiotowym jak i podmiotowym, konstytucja określa w zupełności kto jak i w jakiej formie może stanowić normy o powszechnie obowiązującym charakterze. Wyliczone w art. 87 nie jest w pełni enumeratywnym wyliczeniem, art. 234 uzupełnia źródła prawa a mianowicie rozporządzenie Prezydenta z mocą ustawy. W art. 88 ust 3 wskazane. Art. 59 ust 2 - układy zbiorowe pracy (akty normatywne które obie strony po negocjacjach określają normy dotyczące pracodawców i pracowników, polepszające sytuację prawną pracowników). Układy zbiorowe pracy mają charakter normatywny lecz nie są one przepisami prawa w rozumieniu konstytucyjnym

Akt normatywny to taki akt który zawiera normy generalne i abstrakcyjne, ale nie oznacza to że został wydany przez organy państwa ujmując je jako przepisy prawa

Regulamin sejmu (art. 112)

Wyróżnienie aktów powszechnie obowiązującego i innych opiera się na jednym założeni. Tylko źródła prawa powszechnie obowiązującego mogą uczynić adresatem „każdego”.

Od strony podmiotowej system źródeł prawa jest w pełni zamknięty. W przypadku ustaw podmiotem jest parlament, w przypadku umów ratyfikowanych po społem jest prezydent, sejm oraz rząd. W przypadku rozporządzeniu podmiotem:

• Prezydent (art. 142)

• Rada ministrów (art. 146 ust 4 pkt2)

• Prezes Rady ministrów

• Art. 149 ust 2 Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia

• Przewodniczący komitetu który jest powołany do życia w ustawie a wchodzący do Rady Ministrów

• Art. 213 Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji

W art. 94 !!! jedyny artykuł który rodzajowo a nie indywidualnie określa jakie podmioty mogą wydawać przepisy prawa powszechnie obowiązującego

HIERARCHIA ŹRÓDEŁ PRAWA

1. Konstytucja (art. 8, art. 188, preambuła) konstytucja jest najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej.

Dwa typy źródeł prawa międzynarodowego

• Umowy międzynarodowe

1. Art. 146 ust 4 pkt. 10 rada ministrów zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji

2. inne umowy międzynarodowe (podlegają zatwierdzeniu, lecz nie należą do źródeł prawa powszechnie obowiązującego)

3. art. 89 umowy ratyfikowane wymagające uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie,

• art. 90 umowy ratyfikowane wymagające uprzedniej zgody wyrażonej przenoszące część uprawnień państwa w organizacji międzynarodowej, wyrażenie zgody może być przez wyrażenie zgody w ustawie, ustawa ta ma być uchwalona przez Sejm i przez Senat większością 2/3 głosów albo referendum, tryb wybiera Sejm bezwzględną większością głosów

Rada ministrów ma wyłączną kompetencje do negocjacji umów międzynarodowych, to ona odpowiada za wynegocjowane warunki, Rada ministrów ma obowiązek podjąć uchwałę w przedmiocie trybu wyboru ratyfikacji z 3 możliwych rodzajów. Jeżeli umowa międzynarodowa nie dotyczy żadnych przypadków określonych w art. 89 ust 1 składa wyjaśnienie Sejmowi który ma 30 dni na wyrażenie negatywnej opinii; jeżeli sejm podejmie uchwałę o negatywnej opinii to Rada ministrów musi jeszcze raz podjąć uchwałę o wyborze trybu ratyfikacji umowy międzynarodowej;

Ustawa o ratyfikacji określonej umowy międzynarodowej nie ma charakteru abstrakcyjnego z racji że tyczy się tylko konkretnej umowy międzynarodowej. Jedynie praktycznie Rada ministrów ma prawo inicjatywy projektu ustawy wyrażającej zgodę na ratyfikowanie umowy międzynarodowej, lecz przysługuje też ono innym podmiotom wskazanym w konstytucji określającej możliwość wskazania inicjatywy ustawodawczej

• Prawo wtórne unijne

2. Umowy ratyfikowane wyrażone uprzednia zgodą w ustawie,

W art. 188 pkt. 1 i 2

3. Ustawy i rozporządzenia prezydenta z mocą ustawy

4. Rozporządzenia

Art. 188 pkt. 3 trzeba w tej drabinie wyliczonej musimy zmieścić umowy międzynarodowe ratyfikowane bez uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie

W art. 92 została opisana charakterystyka rozporządzenia wykonawczego, ma ono charakter niesamoistnego źródła prawa. Uważa się za niezgodny z konstytucją włączenie organu w tryb wydawania rozporządzenia niewskazanego w ustawie. Konstytucja nie czyni przeszkód podczas trybu wydawania rozporządzenia w opiniowaniu projektu rozporządzenia przez inny organ o ile opinia ta nie jest wiążąca dla organu wydającego rozporządzenie. Zakazana jest subdelegacja upoważnienia do wydawania rozporządzenia. Upoważnienie ustawowe ma być szczegółowe pod względem:

• Podmiotowym - odpowiada na pytanie kto ma uregulować

• Przedmiotowym- co ma być uregulowane

• Treściowym - w jaki sposób mam uregulować sprawy

1. Jeżeli upoważnienie nie zawiera wymogów szczegółowości to nie tylko te upoważnienie jest niekonstytucyjne to też rozporządzenia wydanego na podstawie tego upoważnienia.

2. Wytyczne mogą być zawarte w różnym typie redakcyjnym: negatywnym lub pozytywnym

3. Jeżeli w upoważnieniu jest kilka materii to wytyczne muszą być wskazane oddzielno do tych różnych materii

4. Szczegółowość wytyczny uzależnia od treści przekazanych do uregulowania; jeżeli treści bardziej wiążą się z charakterem ingerencji w prawa jednostki tym wytyczne powinny być bardziej szczegółowe; nie można tworzyć blankietowych upoważnień

Rozporządzenie ma być wydane w celu wykonania ustawy. Szczegółowe upoważnienie ustawowe do wydania rozporządzenia musi zawierać materie zawartych w granicach ustawy upoważniającej. Wykonawczy charakter rozporządzenia i niesamoistny charakter rozporządzenia nie pozwala na zbytnie przenoszenia treści z ustawy do rozporządzenia; występują sfery bezwzględnej wyłączności ustawy.

Istnieje możliwość regulacji technicznej materii ustawy odnoszących się do tych sfer w rozporządzeniu.

5. Akty prawa miejscowego

Zakres swobody dla aktów prawa miejscowego dla organów stanowiących wobec organów wykonawczych samorządu terytorialnego oraz terenowych organów administracji rządowej jest większy z powodu większej legitymacji demokratycznej gdyż te organy pochodzą z wyborów powszechnych. Art. 184 sądy administracyjne mają mieć w swoim zakresie kontrolę i orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowej. Relacje akty prawa miejscowego a rozporządzenia wykonawcze: generalnie nie powinno dochodzić do kolizji tych aktów gdyż oba opierają się na upoważnieniu ustawowym, jeżeli by zaistniała taka kolizja należy te kwestie rozwiązywać ad causum.

AKTY PRAWA O CHARAKTERZE WEWNĘTRZNYM

Akty te muszą być zgodne z wszystkimi aktami prawa powszechnego. Te przepisy nie mogą stanowić podstawy decyzji odnoszących się do osób fizycznych, osób prawnych i innych podmiotów. Mogą one odnosić się tylko do jednostek organizacyjnie podległych organowi wydającego ten akt. Trybunał Konstytucyjny rozszerzył trochę znaczenie art. 93 ale jeśli podmiot jest nazwany w konstytucji i w konstytucji wskazane są kompetencje i istnieje funkcjonalna podległość względem tego podmiotu to dopuszcza się wydawanie aktów prawa o charakterze wewnętrznym odnoszących się do podmiotów które są funkcjonalnie z nim związane (patrz kwestia NBP a banki komercyjne). Trybunał Konstytucyjny przyjął że art. 93 ma charakter szeroki, system aktów prawa wewnętrznie obowiązującego nie jest ani podmiotowo ani przedmiotowo zamknięty. Akty prawa wewnętrznego mogą być wydawane na podstawie ustaw z wyjątkiem uchwał Rady Ministrów.

1

---