Podstawy opieki psychologicznej i psychoterapii.

Przedmiotem oddziaływań psychoterapii jest leczenie zaburzeń psychicznych człowieka, poprawa jego społecznego funkcjonowania a także przedmiotem jest terapia chorób somatycznych, psychosomatycznych. Celem do których te działania zmierzają powinny doprowadzić do poprawy w funkcjonowaniu człowieka, interakcji osobowości, cele te wynikają z poszczególnych teorii.

Środki oddziaływania psychoterapii zależą od znajomości prawidłowości rozwoju człowieka, od funkcjonowania jego mechanizmów poznawczych, inteligencji, zależą od emocjonalno - motywacyjnych kształtowania się między terapeutą a pacjentem osobowości, zależą od warunków kontraktu, od sposobu komunikacji od technik pracy przyjętych w psychoterapii, które mogą oddziaływać na struktury psychiczne bądź na zachowanie człowieka.

Są bardzo różne definicje psychoterapii:

Psychoterapia jest ogólnym określeniem wielu rodzajów leczenia opartych na werbalnej i niewerbalnej komunikacji terapeuty z pacjentem, nie obejmuje takich sposobów terapii jak leki, zabiegi chirurgiczne czy elektrowstrząsy.

Psychoterapia stanowi rodzaj transakcji zawieranej przez dwie osoby, z których jedna cierpi z powodu napięcia wewnętrznego i zaburzeń zachowania, a druga wykonuje swój zawód - proponuje jej sposoby usunięcia cierpienia i zlikwidowania jego objawów.

Psychoterapia oznacza planowe zastosowanie technik komunikacyjnych, konstruktywnych w oparciu o prawa psychologiczne przez osoby, które przeszły odpowiedni trening, wobec osób dążących do uzyskania zmiany w sferze uczuć, postaw i zachowań, uznanych przez nie lub przez terapeutę za zaburzenie, względnie prowadzące do zaburzeń.

Psychoterapia jest procesem psychologicznym przebiegającym pomiędzy dwiema lub więcej osobami. Jedna z tych osób / terapeuta / z racji swego doświadczenia i pozycji zmierza do modyfikacji doświadczeń emocjonalnych, funkcji intelektualnych i zachowań pozostałych osób / pacjentów /. Interakcja psychoterapeutyczna tym różni się od innych form kontaktu, ze opiera się na wzajemnej akceptacji pacjenta i terapeuty, od którego wymaga się odpowiedniego przygotowania do podjęcia pracy z pacjentem, poszukującym w tym kontakcie pomocy.

Sam Wolberg jest autorem definicji, która zdaje się zawierać wszystkie istotne elementy procesu terapeutycznego: Psychoterapia jest metodą leczenia zaburzeń emocjonalnych, wykorzystującą psychologiczne sposoby oddziaływania; zmiany zachodzące w pacjencie w czasie procesu terapeutycznego wynikające ze związku, jaki wytwarza się między nim a terapeutą, i który prowadzi do:

1. usunięcia zmiany lub osłabienia istniejących objawów zaburzenia;

2. przekształcenia zaburzonych wzorów zachowania;

3. pobudzenia rozwoju osobowości.

Wg. Grzesiuk Psychoterapia to jest specjalistyczna metoda leczenia, polegająca na intencjonalnym stosowaniu zaprogramowanych oddziaływań psychologicznych, wykorzystujących kompetencje psychoterapeuty w procesie niesienia pomocy osobom z zaburzeniami psychogennymi ( nerwice, zaburzenia osobowości, psychozy, uzależnienia od alkoholu, narkotyków itp. ) oraz z takimi zaburzeniami, które mają psychologiczne konsekwencje.

W tak ujmowanej psychoterapii związek miedzy psychoterapeutą a pacjentem jest często w sposób świadomy wykorzystywany jako jeden z podstawowych środków leczenia.

Formy psychoterapii.

1. Podtrzymująca ma na celu przede wszystkim wzmocnienie istniejących lub wypracowaniu nowych systemów obrony przed różnymi problemami.

2. Reedukacyjna może mieć na celu zmianę celów życiowych pacjenta, modyfikowanie jego zachowania, osobowości, cele reedukacyjne.

3. Rekonstrukcyjna uzyskanie względu w różnego rodzaju nieświadome konflikty, których pacjent nie jest świadomy i zmianę jego osobowości.

W zależności od podejścia do zaburzeń psychicznych powstały różne szkoły, orientacje w psychoterapii:

• psychoanaliza

• behawioralne

• poznawcze

• humanistyczne

Koncepcje systematyzacji nauk w psychoterapii.

1. wg. Millon 1973 wyróżnił:

1. poziom biofizyczny mówi, że źródłem są defekty anatomiczne, fizjologiczne czy biochemiczne i leczenie ich powinno mieć charakter biofizyczny czyli farmakologiczny, przedstawiciele: Kolmen, Sheldor.

2. poziom intrapsychiczny, poszukuje przyczyn zaburzeń w nieświadomych, wczesnodziecięcych doświadczeniach traumatycznych. Terapia polega na doprowadzeniu pacjenta do wczesnodziecięcych doświadczeń do świadomości pacjenta gdzie mogą zostać przeprowadzone przewartościowane w sposób taki by były konstruktywne dla pacjenta: Freud, K. Hornej, Wolberg, Fromm, Young, Silliwan.

3. poziom femenologiczny, w powstawaniu zaburzeń akcentuje znaczenie treści dostępnych świadomości pacjenta. Dotarcie do tych treści świadomych ma prowadzić do tego by mógł w sposób prawidłowy, nie szkodzący sobie doświadczać przeżyć życiowych: Royors, Perls.

4. poziom behawiorystyczny, ujmuje zaburzenia w kategoriach nieprawidłowych nawyków powstałych w rezultacie uczenia. Terapia tu koncentruje się na zachowaniu człowieka, obserwowaniu i przekształcaniu nawyków dysfunkcjonalnych po to aby pacjent był lepiej przystosowany do rzeczywistości i otaczającego świata: Eysenk, Dollertu, Miller, Bandera.

2. Klasyfikacja Wolberga.

1. podejście biologiczne odpowiednik biofizycznego Millona

2. filozoficzne intra i beha u Millona

3. filozoficzne odpowiednik fenomenologicznego u Millona

4. socjologiczne nowy interpersonalny poziom funkcjonowania

Akcent kładzie się na procesy zachodzące w toku interakcji społęcznych a nie na procesy zachodzące w człowieku. Istota terapii w tym nurcie polega na identyfikowaniu patogennych wzorów komunikowania się z otoczeniem i ich przekształcania ponieważ uznaje się, że nie efektywne przysposobywanie się ludzi, trudności w komunikowaniu wymagają pomocy polegającej na identyfikacji tych wzorów na prawidłowe w relacjach w ramach tego nurtu rozwinęły się szkoły: terapii małżeńskiej i terapii rodzinnej. Przedstawiciele nurtu socjologicznego: Akerman ( twórca terapii rodzinnej ), Berne'a ( twórca analizy transakcyjnej ), Henris - kpntynuator Berne'a.

W Polsce Helena Sęk wymienia:

1. koncepcje dynamiczne na nie składa się psychoanaliza i jej modyfikacja. Celem terapii jest wzmocnienie funkcji ego i uzyskania przez pacjenta korektywnego doświadczenia emocjonalnego. Odbycie nieświadomych przeżyć, odreagowanie i uzyskanie wglądu będącego warunkiem lepszego funkcjonowania.

2. koncepcje poznawczo - behawioralne opierają się na założeniu, że wszystkie zachowania człowieka nabywane są w toku uczenia się, które są procesem i na który składają się indywidualne jednostki. Istotną rolę odgrywają struktury poznawcze, intelekt, wiedza, przekonanie oraz pamięć doświadczeń społecznych.

3. fenomenoloficzno - antropologiczny czyli kierunek humanistyczny zajmowali się ludźmi mającymi problemy natury egzystencjalnej. Terapia powinna stwarzać warunki do swobodnego rozwoju. Metody terapii to różnego rodzaju gry, wszelkie terapie, które służyć mają rozwojowi człowieka gdy on się czuje gorzej w swojej egzystencji.

4. systemowo - interakcyjne, tutaj patologia jest przyczyna zagrożonych stosunków interpersonalnych, które należy usunąć: Satir, Halley, Pervacolii.

Klasyfikacja Zeip

On kierował się chronologią powstania koncepcji terapii. Europa była kolebką psychoanalizy potem w Ameryce pojawił się pragmatyzm będący rezultatem koncepcji po II wojnie światowej. Pojawił się Rogers i jego koncepcje skupione na kliencie. Terapia Gelsztad gdzie następuje zwiększenie stanu osobowości. W latach 50 - tych nurt behawioralny. Tu Skiner ten nurt ukierunkowany na zmianę zachowania niż osobowości. Z tego nurtu rozwinęły się koncepcje poznawcze ukierunkowane na zmianę sposobu myślenia pacjenta odwoływały się do jego intelektu. W latach 60 rozwinął się nurt systemowy. Terapia zaczęła koncentrować się na środowisku, otoczeniu w jakim pacjent funkcjonuje. Nurt systemowy przyczynił się do rozwoju psychoterapii grupowej, rodziny.

Multor, Ericson, pionier podejścia komunikacyjnego. W pracy świadomie wykorzystywał własne zachowanie. Dotąd skupiano się na deficytach on zaczął koncentrować się na zasobach pacjenta „zasoby znajdziesz w sobie”

Koncepcje Lidii Grzesiuk 1976

1. orientacja psychoanalityczna

• psychoanaliza

• teoria relacji z obiektem podkreślają rolę doświadczeń

• behawioralno - poznawcze i tu koncepcje Bandury, Wolpe, Eysenke w koncepcjach behawioralnych, w koncepcjach poznawczych

• terapia racjonalno - emitywna Ellisa

• terapia zaburzeń lejkowych Becka

• terapia napadów paniki Clarka

Ten nurt bazuje na prawidłowościach rządzącychm procesem uczenia się

3. humanistyczno - egzystencjalne

• terapia Rogera

• terapia Gesztad

• logoterapia Frankla

• systemowe podejście czyli podejście socjologiczne, interakcyjne

• inne szkoły psychoterapeutyczne, szkoły te trudno zklasyfikowac do jednego nurtu

• analiza transakcyjna Berne

• terapia Janowa

• NLP neurologistyczne programowanie

• Bioenergetyka Lowena

Psychoterapia indywidualna jako metoda oddziaływania leczniczego jest najczęstszą metodą pracy w lecznictwie normalnym. Oparta jest na bezpośrednim kontakcie pacjenta i ogranicza się do kontaktu słownego.

Grupowa uwzględnia interakcje między uczestnikami grupy, bazuje na specyficznych normach które grupa opracowuje korzysta z sił tkwiących w grupie.

Psychoterapia indywidualna wymaga ogromnej wiedzy i trudnej umiejętności bycia z drugim człowiekiem. Uczestniczenia z terapeuta podejmuje się pacjent z nadzieja, że zostanie wysłuchany i otrzyma odpowiednią pomoc. Niektórzy pacjenci narzekają na bezsenność, utratę apetytu, osłabienie, spadek aktywności seksualnej, lęki, niepokoje, niepowodzenia w życiu które doświadczają smutek. Oczekują od psychoterapeuty gotowych wskazówek czy sposobów rozwiązania swoich problemów. Należy odróżnić takie sytuacje, w których pacjenci zgłaszają się o pomoc typu porady, kontakt powstrzymujący, kontakt o ściśle sprecyzowanym celu staje się ściśle określoną psychoterapią.

Formy kontaktu z pacjentem:

1. Psychoterapia prowadzona w warunkach gabinetowych opiera się na komunikacji słownej i z tego powodu prowadzi się z pacjentami porozumiewanie wzajemne. Musi być to porozumienie, żeby psychoterapia mogła osiągnąć cele i rezultaty.

2. Psychoterapia w ramach działań leczniczych polega na intensywnym kontakcie z pacjentem w trakcie którego pacjent uzyskuje ochronę, opiekę, oparcie. Polega na towarzyszeniu pacjentowi w pokonywaniu choroby a niżeli na realizowaniu celów psychoterapeutycznych.

Etapy postępowania psychoterapeutycznego, 4 zasadnicze etapy postępowania:

1. Nawiązanie kontaktu z pacjentem

• emocjonalnego

• poznawczego

• - społecznego

• Postawienie wstępnej diagnozy

• źródła zaburzeń pacjenta

• rodzaje zaburzeń

• motywacje pacjenta do zgłoszenia się na terapię

• Faza zawarcia kontraktu terapeutycznego.

• treść

• ustalenie celów psychoterapii

• ustalenie form pracy terapeutycznej

• formy kontraktu

• strony kontraktu

• Organizacja procesu psychoterapii

• przygotowanie pacjenta do procesu zmian

• zasadnicza praca nad problemami pacjenta

• zakończenie procesu psychoterapii

Ad 1.

Nawiązanie kontaktu emocjonalnego: właściwy kontakt oparty jest na poczuciu bezpieczeństwa i zaangażowaniu pacjenta i psychoterapeuty, powinien okazywać pacjentowi zrozumienie. Podkreślenie szacunku dla pacjenta jako człowieka: poprzez umówienie na określoną godzinę, przewidziane określone ilości czasu na to spotkanie, pacjent powinien na pierwszym spotkaniu uzyskać informacje, rozmowa ta jest szczególnie ważna dla terapeuty, wysłuchanie w charakterze uwagi w taki sposób, żeby pacjent zauważył, że informacje, które pacjent przekazuje są bardzo ważne, bardzo ważne jest odpowiednie przedstawienie się terapeuty, zapewnienie pacjenta o tajemnicy, terapeuta zachęca do przyjęcia odpowiedzialności za skutek terapii, terapeuta komunikuje pacjentowi swój stosunek do niego.

Poznawczy aspekt kontaktu: pacjent może wybrać psychoterapię jako alternatywę leczenia, terapeuta powinien wiedzieć dlaczego pacjent zgłasza się na psychoterapię, psychoterapeuci starają się skorygować zachowania pacjentów. Pacjent i psychoterapeuta prezentują wzajemne atrybuty związane z płcią, wiekiem. Psychoterapeuta prezentuje swoją osobę w sposób możliwie powściągliwy poza tym, że jest psychoterapeuta, akcentuje się pozytywne atrybuty w oczach pacjenta, ponieważ umożliwia się większą empatię, komunikację.

Ad 2

Diagnoza: zbieranie i klasyfikowanie przez psychoterapeutów informacji na temat pacjenta dokonywana jest przez cały czas trwania terapii. Treści i rodzaj poszukiwanych odpowiedzi są różne w zależności od teoretycznego rozumienia psychopatologii a terapii. Jeżeli proces przebiega pomyślnie wiele aspektów diagnozy przedstawia status hipotez, które wymagają ciągłej rejestracji.

Fazy psychoterapii indywidualnej:

1. Wstępne rozpoznanie jaka terapię należy przyjąć, brane są pod uwagę następujące elementy: źródło zaburzeń, rodzaj zaburzeń przejawianych przez pacjenta, rodzaj motywacji, która skłoniła pacjenta do podjęcia psychoterapii

• niewerbalna komunikacja, gesty, zachowanie pacjenta, terapeuta uzyskuje informacje

• dokumentacja lekarska

• źródłem informacji mogą być relacje osób, rodzice, przyjaciele, szef, koleżanka.

Pacjent musi wiedzieć skąd terapeuta będzie czerpał informacje o nim.

2. Faza diagnozy źródła zaburzeń, psychoterapia może być stosowana jako wiodąca rola pomagania, wyeliminowanie mechanizmów patologicznych jest bezpośrednim celem psychoterapii. Określenie okoliczności i sposobu przejawiania się problemów pacjenta.

3. Diagnoza rodzaju zaburzeń dokonywanie diagnozy w kategoriach jednostek chorobowych uważane jest za mało pomocne w psychoterapii, w psychoterapii tego się nie czyni, etykietyzacja pacjenta może powodować wzmocnienie występujących zaburzeń.

Teorie psychopatologii odnoszą się do psychicznych zaburzeń.

W psychoterapii podkreśla się unikatowość. Dokonuje diagnozy rodzaju zaburzeń przy pomocy badań testowych.

Nie wszyscy terapeuci jednakowo pracują. W wielu instytucjach, które zajmują się pomocą bardzo ważną rolę odgrywa diagnoza funkcjonalna - określenie rodzaju zaburzeń co prowadzi do zaplanowania psychoterapii. Przeprowadza się dokładną diagnozę motywacji pacjenta do zgłoszenia się na psychoterapię. Najbardziej korzystna motywacja pragnienie dokonania zmiany we własnym sposobie funkcjonowania. Tego typu postawa wywołuje postawę otwartości w relacjach z terapeutą, prawdziwa motywacja pojawia się dopiero po pewnym czasie w wyniku oddziaływań terapeutycznych. Występuje tak zwana niekorzystna motywacja poprzychodzenie sobie na psychoterapię, pacjenci myślą, że przyniesie im to pewne korzyści, ci pacjenci nie biorą pod uwagę zmiany we własnym sposobie funkcjonowania, niektórzy wyznaczają terapeucie role przyjaciela, niektórzy chcą uniknąć odpowiedzialności za swoje zachowanie, oczekują porad i czerpią korzyści, manipulują otoczeniem, czerpią korzyści statutu osoby leczącej się. Niekorzystna motywacja ma stać się początkiem i ulegnie zmianie z biegiem czasu na motywację pozytywną, największą trudność sprawiają pacjenci pozbawieni motywacji, którzy zgłaszają się na terapię pod wpływem przymusu.

Bardzo często na psychoterapię zgłaszają się osoby pod presją innych osób. Zadaniem terapeuty w takiej sytuacji jest pomoc w zrozumieniu dlaczego ulega tym naciskom np. współmałżonka i czego stara się uniknąć wybierając psychoterapie. Po takiej rozmowie pacjent może zrozumieć, że uczestnictwo w zajęciach terapeutycznych jest w jego interesie , jeżeli mimo to pacjent wycofa się to jego działanie jest konstruktywne.

Z pacjentami każdorazowo zawiera się kontrakt psychoterapeutyczny. Każda psychoterapia jest realizowana na podstawie kontraktu.

Kontrakt jest to dokonanie ustaleń jak psychoterapia będzie przebiegała. Przy zawieraniu tego kontraktu bierze się pod uwagę przede wszystkim korzyści z przebiegu psychoterapii, które mogą wpłynąć na pacjenta, diagnozę motywacji.

Cel psychoterapii, który jest ustalany w trakcie kontraktu wynika z rozumienia zdrowia psychiatrycznego. Za cel psychoterapii uważa się przywrócenie pacjenta do właściwego rozwoju. W innych podejściach psychoterapeuci określają zaburzenia psychiczne z zaburzeniami funkcjonowania, celem jest zazwyczaj znikniecie określonego symptomu np. usunięcie bezsenności, zaprzestanie palenia papierosów, zminimalizowanie negatywnych skutków internetowych, celem może być pojawienie się określonej zmiany życia człowieka. Inne podejście wskazuje, że wyleczenie następuje wtedy gdy usunięte zostaną określone bariery psychiczne, ten cel daje się określić w kategoriach subiektywnych ( odczuć samego pacjenta ) i kategoriach funkcjonowania psychicznego jakie jest w stanie stwierdzić psychoterapeuta.

Poszczególne podejście do terapii indywidualnej różni zakres oczekiwań pacjenta od psychoterapii. Czasami cel psychoterapii określany jest przez pacjent bardzo wąsko. Czasami pożądany przez pacjenta cel psychoterapii jest niezgodny z przyjęciem terapeuty. Niektórzy pacjenci oczekują, że pod wpływem psychoterapii zmienia się coś lub ktoś co było przyczyną jego cierpienia.

Sposób w jaki pacjent widzi i wyraża swoje dążenie wynika z jego zaburzeń, problemów z czego psychoterapeuta musi zdawać sobie sprawę.

Psychoterapeuta wyjaśnia pacjentowi swoje założenia terapeutyczne. Ustalenie form pracy terapeutycznej jest bardzo ważne do ustalenia technik w psychoterapii :

• techniki awersyjne

• techniki oparte na negatywnych bodźcach

Do Technik pacjent musi mieć świadomość. Psychoterapia, która jest prowadzona z pacjentem, który nie akceptuje terapeuty jest skazana na niepowodzenie.

Kontrakt określa także czas trwania psychoterapii, ile będzie sesji, miejsce spotkań, częstotliwość spotkań, długość sesji terapeutycznych czy będą one trwały 1 godzinę czy więcej, określa się sposób komunikowania się pacjenta z terapeutą między sesjami, warunki odwoływania sesji, wykorzystanie czasu miedzy sesjami ( pacjent dostaje zadania miedzy sesjami do wykonania ). Czasami wykorzystuje się aparaturę, nagrywa się pacjenta i kontrakt musi zawierać na to zgodę. Wysokość i formy opłat. Najczęściej jest to zwykła umowa. Podkreśla się odpowiedzialność pacjenta, świadomość wyboru psychoterapii, niekiedy elementy umowy mają postać zobowiązania i doświadczenia. Do kontraktu w ciągu całego procesu psychoterapii można wprowadzać zmiany. Zawarcie kontraktu jest kulminacyjnym momentem przygotowań do rozpoczęcia psychoterapii, jest to podsumowanie tego co zdarzyło się miedzy pacjentem a terapeutą. Oczekiwanie wobec pacjenta, zapewnia kontrolę i poczucie bezpieczeństwa w czasie trwania psychoterapii. Samookreślenie problemu wyzwala u pacjenta pewna energię.

Organizacja procesu psychoterapii.

Dynamikę procesu psychoterapii określa się przez indywidualne cechy pacjenta. Każda psychoterapia rozpoczyna się od:

1. przygotowania pacjenta do procesu zmian, u każdego ważne jest dążenie do zmiany tendencja konserwatywna, z której wynika, że pacjent przeżywa pewien niepokój przed nieznanym. Im silniejsze dążenie do zmiany tym silniejsza tendencja konserwatywna. Wzmocnienie tendencji do zmiany a osłabienie tendencji konserwatywnej - pacjent mówi tylko w swojej osobie, używanie zaimka „ja”, mówienie o tym tu i teraz a nie o tym co było.

2. praca nad problemami, zasadnicza faza psychoterapii, ponieważ proponuje się określone gry i techniki terapeutyczne. Mogą wystąpić różnego rodzaju trudności i problemy wynika to z charakteru prowadzonych zajęć. Bardzo często zdarza się, że pacjent stara się zmienić relacje między pacjentem a terapeutą na związek towarzyski co jest niewłaściwe. Często się zdarza, że pacjent wypada z terapii, koń czy ją przed czasem.

3. zamkniecie psychoterapii, ma do spełnienia dwie funkcje:

• podsumowanie efektów z pacjentem,

• praca nad ułatwienie przeniesienia tych efektów do życia pacjenta,

Możliwe jest przedłużenie poprzez zawarcie nowego kontraktu albo psychoterapeuta decyduje wraz z pacjentem, że pacjent potrzebuje terapii grupowej.

Psychoterapia grupowa.

1. uwzględnia interakcje pomiędzy uczestnikami grupy,

2. bazuje na specyficznych normach wykreowanych przez grupę,

3. korzysta z sił tkwiących w małych grupach społecznych w celu prowokowania pożądanych zmian u wszystkich uczestników.

Celem funkcjonowania grupy terapeutycznej są zawsze indywidualne zmiany funkcjonowania członków tej grupy. Te cele funkcjonowania poszczególnych pacjentów następują dzięki aktywności wszystkich uczestników grupy i dzięki oddziaływaniom psychoterapeuty. Grupy terapeutycznej nie można traktować jako prostej sumy poszczególnych jednostek. Relacje miedzy członkami grupy są traktowane jako swoisty mikorokosmos. Wzajemny sposób odnoszenia się pacjentów w grupie jest przedmiotem uwagi terapeuty, podlega interpretacją terapeuty w celu uzyskania wglądu w jakim kierunku należy pójść, żeby grupa zdrowiała.

• Grupa tak rozumiana jest wiec traktowana dzięki relacją w jakie wchodzą uczestnicy jako miejsce traktowania nowych doświadczeń z ludźmi albo wypróbowania całkiem nowych zachowań.

• Grupy bywają ujmowane jako analog grupy rodzinnej ponieważ ludzie mają tendencje do wchodzenia w związki podobne do wyniesionych z rodziny pochodzenia. Te związki są poddawane różnego rodzaju interpretacją i są dominujące.

• Grupy terapeutyczne dopuszczają możliwość ale także istnieje założenie ujawniania uczuć, emocji uważanych za trudne lub złośliwe.

• Grupy w pewnej fazie przyjmują normy akceptowania lub tolerowania różnorodnych manifestacji indywidualności.

Są różne rodzaje grup:

• analityczne nastawione na analizę własnych przeżyć lub przeżyć innych,

• nastawione na modyfikację zachowań,

• wspierane koncepcjami psychologii humanistycznej,

• grupy spotkaniowe,

• grupy rozwoju świadomości, rozwoju osobistego,

• uwrażliwiające,

• pracy z ciałem, samoświadomości ciała,

• medytacyjne,

• gesztald, które realizują program terapii Gestald,

• grupy terapii przez sztukę,

• grupy dla alkoholików,

• grupy dla dzieci alkoholików,

• grupy dla narkomanów,

• zarażonych HIV,

• grupy dla byłych pacjentów psychiatrycznych,

• grupy dla byłych recydywistów,

• grupy dla uzależnionych od Internetu,

• grupy dla ofiar przemocy w rodzinie,

• dla agresorów rodziny,

• dla dzieci wykorzystywanych seksualnie,

• dla dzieci pochodzących z rozbitych rodzin,

• dla jedynaków.

Grupy mogą być otwarte i zamknięte. Zamknięte grupy pracują w tym samym składzie uczestników od początku do końca, z tym samym terapeutą i w określonym przedziale czasowym. Są tworzone w ambulatoryjnych grupach pracy z pacjentami.

Grupy otwarte - wypisywania są pacjenci, którzy ukończyli terapię a dochodzą nowi, mogą zmieniać się terapeuci, przedziały czasowe są ruchome.

Bardzo dużo rozwija się grup treningowych, warsztatowych, nastawione na rozwijanie właściwości interpersonalnych mają formę od 9 - 10 spotkań, raz w tygodniu, 6- 12 optymalna liczba uczestników grupy. Liczba powinna być tak ustalona, aby na spotkaniu wszyscy uczestnicy mieli szansę wypowiedzieć się. Czas trwania grupy zamkniętej wynosi 40 - 60 godzin, grupa krótkoterminowa, 80 - 100 godzin optymalny czas trwania grupy. Czas trwania sesji 1 - 2 razy w tygodniu od 1,5 - 2 godzin, 6 osobowe grupy nawet mogą pracować 1 godzinę w tygodniu.

Kryteria doboru uczestników do grupy:

• realizacja poczucia kontroli, są osoby które lokalizują problemy na zewnętrz i takie, które lokalizują problemy na wewnątrz,

• zewnętrzne problemy, polega to na tym, że łączy się do jednej grupy ludzi, którzy przejawiają ten sam problem np. łączy się kobiety, które chcą efektywnie pełnić role rodzicielskie,

• bierze się pod uwagę różnorodność osobowości,

Niekorzystnie jest łączyć samych neurotyków lub psychopatyczne osobowości. Łączenie neurotyków i psychopatów. W grupie nie mogą funkcjonować osoby, które są aktualnie w złym kontakcie z rzeczywistością. Duże trudności z utrzymaniem się w grupie mają osoby lękliwe, osoby nadmiernie krytyczne. Bardzo szybko grupa może takie osoby odrzucić albo wziąć je pod opiekę co jest niekorzystne dla danej osoby. Postuluje się aby w jednej grupie były łączone osoby w wieku: 6 - 8 i druga grupa 9 - 10 dzieci, młodzież 11- 13 r. ż, 14 - 15, 16 - 18, 19 - 24, dorośli: 25 - 45, 46 - 60, 50 - 60.

Zaleca się aby grupy były mieszane pod względem składu społecznego. Zaleca się aby pojedyncze osoby w grupie nie odbiegały znacznie rodzajem symptomów. Rezygnacja z grupy przed 10 sesja może być sygnałem źle dobranej grupy.

W psychoterapii grupowej zawiera się kontrakt z grupa. Umowa między pacjentem kierującym do grupy może zawierać uzasadnienie dlaczego proponuje się terapię grupową. Niezależnie od umów indywidualnych, zalecane jest zawieranie kontraktu z całą grupą: czas, cele grupy, przebieg terapii. Cele grupy mogą być przedmiotem na pierwszym spotkaniu, te cele nie muszą być precyzyjnie sformułowane, dyskusja nad celami pobudza interakcje miedzy członkami grupy, jest elementem procesu uczenia. Psychoterapeuta bardzo uważnie śledzi sesję na której przedstawione są cele grupy. Ustala się frekwencję, regularność uczestniczenia w psychoterapii, umowa dotycząca pełnego uczestniczenia we wszystkich sesjach powinna być zawarta na początku, uczestnik powinien czuć się zobowiązany do uzasadnienia swojej nieobecności , bardzo często się zdarza, ze nieobecność na grupie jest przejawem oporu, który się przejawia u pacjenta.

Utrzymanie tajemnicy jako element kontraktu, warunek zapewniający zaufanie wobec grupy. Pacjenci nie kwestionują potrzeby zachowania tajemnicy ponieważ to chroni wszystkich członków grupy. Możemy mówić o własnych przeżyciach poza grupą ale nie możemy mówić o przeżyciach innych. Uczucia, emocje są przenoszone poza grupę.

Elementem kontraktu są także kontakty członków grupy poza sesjami, w wielu grupach są one zakazane, jeżeli się zdarza że do takich kontaktów dochodzi trzeba wnosić to na grupę. Przyjaźnie są bardzo nie jasne ponieważ grupa uczy jak rozwiązywać takie związki ale takich związków nie dostarcza. Najczęściej terapeuci zakazują spotkań poza grupą w trakcie trwania sesji.

Podstawowe czynniki lecznicze w terapii grupowej Yalow:

1. Wzbudzanie nadziei na rozwiązanie problemów i pozbycie się objawów: tego typu motywacje wzmagają się przez możliwość obserwowania wszystkich uczestników grupy, którzy mają problemy i zaczynają je rozwiązywać, wysoki poziom oczekiwań koreluje z efektami uczenia się, wiara samego terapeuty, że potrafi pomóc grupie.

2. Poczucie podobieństwa: pacjent wchodząc do grupy odkrywa, że także maja takie problemy jak on albo bardzo podobne czuje się mniej samotny, zaczyna dzielić się swoimi przeżyciami z innymi.

3. Dostarczenie wiedzy i dostarczenie informacji: terapeuci dostarczają wiedzy o różnych zaburzeniach, psychoterapeuci udostępniają mapę poznawcza do zmiany zachowania.

4. Altruizm w terapii: duże znaczenie psychoterapeutyczne ma przeżycie doświadczenia w grupie, że jest się osobą potrzebna, pożądaną, ponieważ uczestnicy w grupie nawzajem się słuchają.

5. Korektywne odtwarzanie rodziny pierwotnej: wchodzenie z uczestnikami grupy w takie relacje jak z członkami rodziny.

6. Uczenie społecznych umiejętności: w grupach istnieją reguły udzielania informacji zwrotnej, grupa może dać dokładna informację na temat zachowania się danej osoby, nie zawsze przyjemną.

7. Naśladowanie: naśladowanie psychoterapeuty i poszczególnych członków grupy, zachowania imitacyjne pierwsza próba eksperymentowania członka grupy co powoduje pewien proces zmian.

8. Spójność grupy: atrakcyjność grupowa wszystkich członków grupy, w skład spójności wchodzą: atrakcyjność i wzajemne powiązani członków grupy, wsparcie i troska, słuchanie i empatia - umiejętność współbrzmienia emocjonalnego z innymi ludźmi, elementy ujawniania swojego ja, swojej tożsamości, procesy wykonawcze i osiąganie celów. Warunki sprzyjające ( reakcja na zadania ) spójności:

• dobór odpowiednich uczestników grupy,

• zrównoważona kompozycja grupy,

• skuteczna informacja o zasadach funkcjonowania grupy,

• podjecie kontaktu z grupa.

Spójność wzrasta z czasem trwania grupy.

1. Odreagowanie - kataris uwolnienie od silnych dotychczas tłumionych uczuć, polega na dzieleniu się z grupa wydarzeniem, ktoś wyraża silne wrażenie trudne do pokazania, musi istnieć bardzo wysoki poziom zaufania w grupie, osoba odreagowująca przeżywa ulgę związana z uwolnieniem się od napięć, nie każde odreagowanie polepsza funkcjonowanie człowieka.

2. Czynnik egzystencjalny dotyczy takiego obszaru świadomości człowieka, który jest odpowiedzialny za przebieg swojego życia, pytania i problemy egzystencjalne, pojawia się niezależnie od wszystkiego jest najważniejszym elementem psychoterapii.

Fazy rozwoju grupy psychoterapeutycznej.

1. Faza orientacji jest to faza, w której następuje określenie celów grupy, wstępna prezentacja niektórych problemów, symptomów, wyrażanie szacunku i oczekiwań wobec terapeuty, ustalenie relacji wobec innych członków grupy i wobec psychoterapeuty, określenie własnego miejsca w grupie.

2. Faza konfrontacji i eksploracji różnic, pacjenci zaczynają się konfrontować nawzajem i eksplorować różnice.

3. Faza pogłębionej eksploracji problemów zachodzi na poziomie indywidualnym i grupowym.

4. Faza kończenia psychoterapii.

Psychoanaliza - Zygmunt Freud

4 podstawowe założenia:

1. doniosła rola procesów nieświadomych,

2. o konfliktach i obronach,

3. o kompleksie Edypa i Elektry,

4. o roli popędów seksualnego i agresywnego jako centralne popędy, które kształtują rozwój człowieka,

Dwa pierwsze założenia stanowią znak rozpoznawczy psychoanalizy. Pozostałe są kwestionowane. Freud ujmował dynamikę funkcjonowania procesów z kilku punktów widzenia.

Rapaport i Gill uporządkowani założenia psychiki ( modele psychiki ). Modele psychiki tzw. modele metapsychologiczne:

1. model dynamiczny wprowadza założenia o roli działania popędów libido i agresji. Siłą motywująca zachowania są nasze popędy: libido i agresywny. Libido popęd seksualny, umysłowość, miłość, każdy składnik relacji z innymi ludźmi, element motywacji wszelkich działań pozytywnych charakteryzowany jest przez źródło, cel i obiekt. Popędy uporczywie dążą do rozładowania. Źródła popędu to cielesność, charakter wewnętrzny. Celem jest osiąganie przyjemności, osiągniecie stanu zadowolenia, cel zostaje osiągnięty dzięki obiektowi, obiektem może być wyobrażenie osoby bądź rzeczy. Zewnętrzne - rzeczy, osoby, wewnętrzne - psychiczne wyobrażenie osoby bądź rzeczy. Zawsze działanie nakierowane jest na jakiś obiekt. Potrzeba rozładowania popędu. Popędy są w nas zawsze, musimy spróbować przystosować się do nich bądź je powstrzymać , odciąć się od nich gdy nam zagrażają. Popęd zawsze jest nawet jeśli się w coś zmienił.

2. ekonomiczny wprowadza założenie o przemieszczeniu energii. Związany z energią psychiczną. Istotą dynamiki energii są przemieszczenia motywów, popędów. Ulegają pewnemu przetransferowaniu aby były przyjazne dla człowieka. Ekspresja popędu i zmiana obiektu. Im więcej energii zainwestujemy w jeden obiekt to w drugim obiekcie pozostanie tej energii mniej. Naładowanie energią popędową nazywa się kateksją - energia dążąca do rozładowania. Dzięki temu, że następuje przemieszczenie energii nasze zachowania mogą się zmieniać. Motywy działań popędowych mogą ulęgać przekształceniom ale one zawsze są obecne. To co widać u człowieka wcale nie znaczy to na co wygląda, motyw kliniczny psychoanalizy.

3. topograficzny systematyzuje i różnicuje procesy psychiczne na procesy świadome: świadomość, przedświadomość, nieświadomość. Mówi nam o motywach nieświadomych. Należy wskazać na determinizm psychiczny, przekonuje, że w naszym funkcjonowaniu psychicznym nic nie dzieje się przez przypadek. Świadomość obejmuje wszystko to co jest doświadczone bezpośrednio, stanowi najmniejszą część życia psychicznego. Przedświadomość , przedświadoma aktywność to wszystko co jest poza bezpośrednią świadomością ale jest możliwe do przypomnienia przez skupienie uwagi, zdarzenia, które łatwo możemy przypomnieć. Nieświadomość są to wszystkie treści naszego życia psychicznego, których nie akceptujemy, jakieś zagrażające wspomnienia z dzieciństwa, doświadczenia bieżące: impulsy, lęki, przesuwamy do nieświadomości wszystko to co jest dla nas niewygodne, bolesne. Te treści mogą być udostępnione wtedy, kiedy poddamy się psychoanalizie lub hipnozie. Procesy cenzurujące zapobiegają przemieszaniu się rzeczy silnie zagrażających do przedświadomości. Mechanizm obrony wyparcia przemieszczenie wszystkiego co niewygodne do nieświadomości. Klasyczna psychoanaliza zakłada, ze cokolwiek robimy, jak działamy nigdy nie wiemy dlaczego to robimy, staramy się aby te motywy były nieświadome aby uniknąć bolesnych treści.

4. rozwojowy ( genetyczny ) wyróżnia stadia rozwoju i wskazuje na to, że teraźniejszość człowieka kształtowana jest przez jego przeszłość, wskazuje się na fazy, stadia rozwoju psychoseksualnego

• stadium oralne 0 - 2 lata

• analne 2 - 3

• falliczne 4 - 5

Mówi o rozwoju psychoseksulanym. Podstawowe założenia: w teraźniejszości każdej osoby uporczywie trwa jej przeszłość; każde zachowania staje się zrozumiałe tylko przez zachowanie poprzednie z którego się rozwinęło; wcześniejsze rozwiązania intrapsychicznego konfliktu nie musza ulegać przekształceniu wraz z rozwojem osoby; niektóre motywy naszych zachowań, cele popędy są zamrożone inaczej zafiksowane na poziomie niemowlęcym i mogą przetrwać w niezmienionej formie od okresu wczesnego dzieciństwa aż do dorosłości. W ciągu pierwszych 5 - 6 lat życia dziecko przechodzi przez stadia rozwoju psychoseksualne. Wszystkie sfery erogenne człowieka są ważne dla rozwoju osobowości, wszystkie podejmowane przez dziecko zachowania związane ze sferami erogennymi są kontrolowane przez rodziców to bardzo duży wpływ na uporanie się z problemami.

Stadium oralne

Analne

Falliczne

Latencji 6 - 12 stadium spokoju, dziecko w tym stadium jest najlepsze,

Faza genitalna miedzy 13 - 18 rokiem zycia.

Charakter w psychoanalizie to stały wzorzec funkcjonowania równoważny z pojęciem osobowości.

Dla każdego z tych stadium charakterystyczne są pewne czynności np. ssanie, połykanie są prototypem późniejszych osobowości. To w jaki charakter się uformuje zależy od sposobu rozwiązani konfliktu w danym stadium rozwojowym. Jeżyli konflikt już istniejący prowadzi do fiksacji to taka osoba nie może rozwijać się nadal. Fiksacja osoby dorosłej pod wpływem stresu będzie prowadzić do regresji tym łatwiej jest o nerwice.

Kompleks Edypa pragnienie zbliżenia się do rodzica płci przeciwnej.

Kompleks Elektry Young wprowadził to pojęcie.

Okres latencji - stan psychiczny dziecka odzwierciedla wszystkie niepowodzenia w odzwierciedleniu spraw psychicznych. Dziecko zajmuje się uczeniem, nawiązuje kontakty z rówieśnikami tej samej płci.

Stadium genitalne - osoba zajęta jest rozwiązywanie relacji heteroseksualnych a także wyborem zawodu.

5. Strukturalny, który opisuje 3 struktury psychiczne : id, ego i super ego, druga teoria aparatu psychicznego.

Id, Ego i Superego.

Id - najbardziej prymitywna, pierwotna część struktury psychicznej człowieka, siedlisko popędów, zajmuje się zaspokojeniem popędu, psychologiczny odpowiednik czegoś biologicznego. Kieruje się zasadą przyjemności. Z części Id powstaje struktura Ego, radzenie sobie z rzeczywistością. Główne zadania Ego:

• pośredniczy pomiędzy domagającymi się całkowitego spełnienia potrzebami i impulsami Id,

• pośredniczy pomiędzy ciągłymi wymaganiami rzeczywistości zewnetrznej i nakazami Superego. Ma to doprowadzić do gratyfikacji w taki sposób aby liczyć się z normami społecznymi.

• Korzysta z procesów poznawczych taki jak: myślenie, spostrzeganie, pamięć, kontroluje relacje z obiektami.

Słabe Ego ma ten, kto próbuje natychmiast zaspokajać swoje potrzeby. Osoba, która źle sprawuje kontrolę nad swoimi impulsami.

Superego rozwija się z części Ego i reprezentuje w zachowaniu wartości moralne czyli uwewnętrznione wartości przekazywane przez rodziców, nakazy co powinienem a czego nie powinienem, ego idealne. Pełnią istotna funkcję w procesie socjalizacji dziecka.

Id, Ego, Superego pozostają w ciągłym konflikcie, zupełnie inne są cele każdej z tej struktury osobowości. Każdy człowiek unika bólu i jednocześnie dąży do przyjemności. Człowiek ujawnia szereg mechanizmów patologicznych: lęki i sposoby radzenia sobie z lękami to są mechanizmy obronne.

W tych modelach Freud próbował pogodzić procesy przystosowania z popędami.

Mechanizmy obronne zawsze działają na poziomie nieświadomy i prawie zawsze zniekształcają rzeczywistość:

• wyparcie usuwanie ze świadomości wspomnień, myśli bolesnych, niewygodnych , nieprzyjemnych,

• przemieszczanie

• izolacja

• regresja

• Opór ujmowany jest w znaczeniu szerszym jako mechanizm obronny oznacza tendencje ludzi do nie zapominania przykrych wspomnień i przeżyć. Jest to usiłowanie części Ego pacjenta, aby nie uświadomić sobie elementu świadomego. Pacjent nie stosuje się do tego zadania, stawia opór przed uświadomieniem sobie nieświadomych treści.

• Wgląd poznanie pewnych ukrytych motywów i przyczyn, które człowiek prezentuje, poznanie mechanizmów w związku z kontaktami z ludźmi, poznanie takich mechanizmów, które dotąd nie były nam poznane. Brak przeżyć w czasie terapii wskazuje, że nie doszło do prawdziwego wglądu. Mamy na myśli poznanie przyczyn i skutków, które spowodowały obecne objawy.

• Przeniesienie odnosi się ono do przesunięcia przeżycia z jednej rzeczy na drugą. Taka osoba ma tendencje do mylenia przeszłości z teraźniejszością. Mechanizm nieświadomy.

• Osobowość w psychoanalizie oznacza relację między Id, Ego i Superego, celem psychoanalizy jest zmiana tych relacji, zmiana Ego kosztem Id. Zbyt mocno rozwinięte Superego: wzmocnienie Ego kosztem nerwicowego Superego. We wszystkich szkołach celem psychoanalizy są następujące działania:

• uświadomienie materiału nieświadomego,

• analizowanie i przepracowywanie tych wszystkich mechanizmów obronnych,

• usuwanie przeniesień wobec psychoanalityka,

• analiza Ego i Superego,

• analizowanie przeciwprzeniesienia: oznacza całość nieświadomych reakcji psychoanalityka w stosunku do pacjenta,

Czynniki dzięki, którym pacjent zdrowieje:

1. pełne nieselektywne usuwanie przeniesień wyłącznie przez ich interpretowanie,

2. możliwe szerokie uświadomienie nieświadomych myśli i emocji,

3. usuwanie obron wyłącznie przez ich interpretowanie,

4. tworzenie intensywnego związku emocjonalnego terapeuty z pacjentem; usuwanie tego związku jest czynnikiem leczniczym,

5. korekcyjne doświadczenie emocjonalne, które sprzyja uczeniu się nowych form zachowania w związku emocjonalnym z psychoterapeutą, który to związek jest mniej zaburzony i lepszy między poprzednie relacje pacjenta z ludźmi,

6. odreagowanie podczas sesji dotąd tłumionych emocji, występuje zawsze ale efekty są różne,

7. wzmacnianie pacjenta przez wyrażanie dla niego akceptacji,

8. wgląd rozumiany jako uzyskanie zrozumienia w relacje przeniesieniowe pacjenta i w jego tendencje nieświadome,

9. podkreślenie autonomii pacjenta, jego samodzielności po to aby doprowadzić do rozwoju funkcji Ego,

10. analiza zjawiska identyfikacji pacjenta z psychoterapeutą, aby pod koniec terapii pacjent uzyskał niezależność.

Podstawowe techniki:

• metoda swobodnych skojarzeń

• metoda interpretacji skojarzeń

• interpretacja marzeń sennych

• analiza oporu pacjenta

• analiza przeniesienia

Szkoła Gustawa Jung - psychologia analityczna.

Szwajcarski psycholog i psychiatra, 1875 - 1961, przywiązywał uwagę do badań i uświadamiania symboli, zwłaszcza do symboli zbiorowych. Różnicuje świadomość od nieświadomości: indywidualna i zbiorowa ( kolektywna ). Większą wagę przywiązuje do świadomości kolektywnej. Do form indywidualnej nieświadomości można dotrzeć poprzez badanie: snu, fantazji, dogmatów, poprzez mity, bajki, tradycje kulturowe. Stworzył pojęcie osobowości introwertywnej i ekstrawertywnej. Introwertywne to taka osobowość, gdzie reakcje, emocje człowieka są wewnątrz. Ekstrawertyk, reakcje, emocje na zewnątrz. Ambiwertywna osobowość częściowe emocje na zewnątrz lub wewnątrz. Archetypy czyli symbole wspólne dla wszystkich: archetyp cienia.

Stworzył pojęcie nadświadomości, uzyskanie wyższego stopnia rozwoju. Nie analizuje przyczyn zaburzeń w kontekście przeżyć z przeszłości, odnosi dany objaw do ogólnoludzkiej symboliki. Jung wprowadził dialog miedzy pacjentem a psychoterapeutą po to, aby stworzyć związek emocjonalny, który ma służyć minimalizowaniu objawów.

Alfred Adler - teoria psychologii indywidualnej.

1870 - 1937, austriacki psychiatra i psycholog także uczeń Freuda, pisał o znaczeniu kolejności urodzeń jako znaczenie dla rozwoju człowieka. Rozwój i zachowanie człowieka zdeterminowane jest dążeniem do mocy. Biologicznym źródłem wszelkich działań jest popęd agresji. Dążenie do mocy jest to pewnego rodzaju mechanizm kompensacyjny, poczucie wyższości,, niezależności człowieka, jest to zjawisko indywidualne. Człowiek dążąc do mocy sprawdza samego siebie. Osoby zdrowe stawiają sobie cele realistyczne . Osoby twórcze same znajdują sposoby realizacji celów, które sobie stawiają. Osoby chore uciekają w chorobę, która zapewnia im określone pozycje, skupiają na sobie uwagę otoczenia, daje to możliwość panowania nad tym otoczeniem, wywieranie różnego rodzaju presji, wpływu, nie jest to zachowanie właściwe. Przypisywał człowiekowi takie cechy jak: kooperacja, altruizm, celem terapii jest rozwój człowieka altruistycznego, zdolnego do współpracy.

Neopsychoanaliza

Powstała w Ameryce w latach 50 - rozwinęła się w latach 60 - tych. Przedstawiciele: Sulliwan, From, K. Horney, uważają się za psychoanalityków, ale każdy z nich stworzył własną szkołę. Krytykują Freuda za przypisywanie znacznej roli biologii. Przywiązują wagę do aktualnych wpływów kulturowo - środowiskowych, upatrują genezy wszelkich zaburzeń w stosunkach interpersonalnych i komunikacji między ludźmi. Analiza psychoterapeuty i pacjenta oraz relacji, które zachodzą między tymi dwoma osobami. Stosują technikę polegająca na wzajemnym dialogu miedzy terapeuta a pacjentem. Ta rozmowa ma służyć do uwolnienia pacjenta od zahamowań, zrozumienia niesatysfakcjonującego życia i problemów, które przezywa. Pacjent po raz pierwszy doświadcza oceny swojego „ja” w warunkach bezpośrednich. Mówią przede wszystkim o tym co dla nich jest wspólne i co z tego co wspólne jest dla nich prawdziwe.. Zachowana jest empatia. Zachodzą zmiany reakcji i emocji na prawidłowe, które pacjent przenosi do swojego środowiska.

Psychoterapia krótkotrwała mówi, że trudności i problemy pacjenta są następstwem istnienia u niego sprzecznych tendencji intrapsychicznych. Nie interesuje się zadaniem jakim jest zmiana osobowości pacjenta, ale skupiają się na kilku cechach, są bardziej aktywne co przyspiesza osiągniecie wglądu od 10 - 40 sesji z częstotliwością 1 raz na tydzień. Pacjent siedzi naprzeciwko psychoterapeuty i rozmawia z nim. Stosuje się dla pacjentów z silnym ego i bardzo silna motywacją do leczenia.

1. Komunikacja od pacjenta do terapeuty, pacjent przekazuje różnego rodzaju dane, które są istotne dla całego procesu psychoterapii.

2. Opinia terapeuty, wspólne elementy zachowania pacjenta w przeszłości, przyszłości i teraźniejszości, zdanie o pacjencie.

3. Komunikacja od terapeuty do pacjenta, interpretuje, przekonuje terapeuta jak rozumie wszystkie wspólne elementy zachowań problemowych, przekazuje to pacjentowi.

4. Wgląd pacjenta, pacjent zaczyna rozumieć dotąd mu nieznany wzorzec postawy, który doprowadza do zaburzeń.

5. Przepracowanie następuje w ego pacjenta, ten proces przepracowywania następuje pod wpływem nowych opinii, jego zachowania, jego wzorca.

Terapia behawioralna

Rozwinęła się w latach 50 - tych XX wieku, w latach 60 - tych wyłonił się nurt terapii poznawczej. Behawioralne podejście do zaburzeń było skutkiem bihewioryzmu czyli nauki o zachowaniu., Watson i Skiner. Przedmiotem zainteresowań jest dające się obserwować zachowanie jednostki S - R jest traktowane jako wynik uczenia się, różnic indywidualnych, mówiąc o zachowaniu rozumiemy, że jest to wynik uczenia się. Patologia w ujęciu behawioralnym następuje wówczas gdy występuje niepożądane zachowanie lub gdy jest brak zachowań pożądanych w danej sytuacji. Terapia ukierunkowana jest na leczenie symptomów bądź na kreowaniu zachowań pożądanych za pomocą eksperymentalnych technik, które opierają się na podstawowych prawach uczenia się. Psychologowie amerykańscy przyjęli założenie, ze zaburzenie zachowania jest zespołem dezadaptacyjnych nawyków wykształconych w procesie uczenia się. Nawyk rozumiany jest jako sposób myślenia i przezywania danej sytuacji. Nawyk jest dezadaptacyjny kiedy występuje sztywność reakcji jednostki, wtedy kiedy osoba w sposób sztywny, uporczywy odpowiada na bodźce. Nawyk jest dezadaptacyjny kiedy jest źródłem cierpienia. Nawyk jest dezadaptacyjny gdy nie przystaje do wymogów społecznego funkcjonowania, tak jest w przypadku psychotyków. Terapia skupia się na aktualnych nawykach i polega na usuwaniu nawyków nieprawidłowych albo skupia się na wytworzeniu nowych pożądanych nawyków. W terapii mogą uczestniczyć zarówno dorośli jak i dzieci wykazujący wszelkiego rodzaju zaburzenia przestępcze, osobowości, psychoseksualne. Fazy w tej terapii są zróżnicowane w zależności od rodzaju zaburzenia i w zależności od objawów. Praca z pacjentem może być prowadzona zarówno w terapii indywidualnej i grupowej.

4 fazy

1. diagnostyczna ma na celu zidentyfikowanie powtarzalnych sekwencji bodziec - nawyk dezadaptacyjny. Psychoterapeuta musi się zorientować jak powstaje ten nawyk, np. w jaki sposób dochodzi do nawyku palenia. Zidentyfikowanie jest możliwe poprzez przeprowadzenie wywiadu z pacjentem, poprzez stosowanie kwestionariuszy i innych testów. W tej fazie możliwe są eksperymenty kliniczne. Terapeuta stara się określić jaki jest poziom motywacji.

2. wzbudzenie motywacji u pacjenta do zmiany czyli terapeuta doprowadza poprzez rozmowę z pacjentem do tego aby pacjent przejął odpowiedzialność za podjęcie terapii za siebie samego. W tej fazie następuje ustalenie kontraktu, pacjent określa cel psychoterapii określając zmiany w swoim zachowaniu. W tej fazie następuje wyjaśnienie mechanizmu powstania nieprawidłowych nawyków. Terapeuta podkreśla szacunek do pacjenta w sprawie zastawania procedury, które ze zgłaszanych zachowań można w psychoterapii zmienić. Terapeuta modyfikuje pierwotny cel terapii w zależności od problemu.

3. właściwe zastosowanie określonej procedury terapeutycznej, często stosuje się procedury wynikające z teorii warunkowania klasycznego. Technika systematycznej desentyzatyzacji opracowana przez Wolpego w 1973 stosowana dla intrawertyków, służy głównie do przewarunkowywania reakcji za pomocą bodźca konfliktowego, poddaje się pacjenta relaksacji, medytacji, hipnozie oraz podaje się środki farmakologiczne. Głównie jest to metoda stosowana przy usuwaniu fobii.

4. utrwalenie zmian powstałych podczas psychoterapii.

Trzy etapy:

• wyćwiczenie refleksji mięsni, nauczenie treningu,

• ustala się hierarchię bodźców i różnego rodzaju objawów lekotwórczych,

• łączenie wyobrażenia sytuacji wywołującej lek,

Technika implozywna wykorzystywana w leczeniu stanów lękowych u pacjentów ekstrawertywnych. Polega na modyfikacji zachowań przez wyobrażenie sytuacji lękotwórczej aż do uczucia zgrozy bez możliwości uniknięcia tej sytuacji. Zaleca się, żeby pacjent nie przyjmował gości w domu. Pacjent jest przymuszany aby móc zmienić nawyk dezadaptacyjny.

Techniki awersyjne: elektrowstrząsy, stosowane w leczeniu uzależnień.

Techniki polegające na nagradzaniu zachowań pożądanych.

Technika modelowania, naśladownictwa.

Psychodrama czyli obserwowanie lub przezywanie przez siebie scen, pacjenci poszerzają repertuar swoich zachowań, psychodrama jest szeroko stosowana w psychoterapii grupowej. Stosowanie tych wszystkich metod w rezultacie wytwarza się nowe związki między bodźcem a reakcją, następuje zmiana na lepsze. Umiejętność dobrania procedury terapeutycznej decyduje o skuteczności terapii. Rezultaty osiąga się w czasie krótszym niż przy stosowaniu innych form psychoterapii.

Podejście poznawcze

Rozwinęło się w latach 60 - 70. Główną tezą jest to, że modyfikując zachowania pacjentów należy w większym stopniu uwzględniać procesy poznawcze z tymi zachowaniami skojarzone. Różnica w podejściu behawioralnym a poznawczym polega na odmiennym rozłożeniu akcentów. W terapii behawioralnej kładzie się nacisk na obserwowalne zachowanie, w podejściu poznawczym psychoterapia jest ukierunkowana na przekształcaniu treści myślenia w następstwie tego dochodzi do modyfikacji zachowań pożądanych. Celem jest zawsze rozwiązywanie przedstawionego przez pacjenta problemu. Przedstawiciele: Alfred Elis twórca terapii behawioralnej skojarzonej z terapią poznawczą, prezentuje terapię z pacjentem. Drugim twórca jest Beek i Clark. Według Elisa źródłem zaburzeń pacjenta są nieracjonalne, nielogiczne przekonania, które wywołują stany emocjonalne tj. lęki itp.

Warunkiem pozytywnej zmiany w psychoterapii jest uzyskanie przez osoby chore wglądu, który obejmuje zrozumienie tego, że obecnie pacjent reaguje tak jak w przeszłości, kiedy zachowania się kształtowały, złe nawyki należy zmienić poprzez pracę. Podstawowa technika jest dyskusja z pacjentem, niektóre techniki behawioralne. Ogólnie przyjmuje się, że terapia poznawcza to uczenie nawyków przez wypróbowanie nawyków w sytuacji stresowych. Uczy się pacjenta reagowania w określonej sytuacji społecznej. Etapy terapii:

1. przygotowanie poznawcze pacjenta, identyfikacja stresorów,

2. uczenie pacjenta różnego rodzaju nawyków zaradnych,

3. udział w treningach,

Terapeuta akceptuje pacjenta, interpretuje różnego rodzaju zdarzenia jako dane podstawowe. Terapeuta przy udziale intensywnym pacjenta stara się modyfikować jego postawy, przekonania. Modyfikacja zachowania, która jest środkiem a nie celem terapii, która ma doprowadzić do zamiany przekonań. Nie odwołujemy się o mechanizmów obronnych, nie wymagamy odtworzenia w historii rozwoju pacjenta.

Racjonalny nurt: Beck, Elis terapeuta musi być zawsze racjonalny. Mahoney konstruktywistyczny nurt każdy tworzy swoją własną rzeczywistość. Skupia się terapia na emocjach centralnych. Zatrzymanie tych procesów poznawczych, które prowadzą do niepożądanych zachowań. Metoda ukrytego zwiększania możliwości sygnały wzbudzające lek u pacjenta są wzmocnione. Technika samoobserwacji pacjenta ma za zadanie sam siebie obserwować, aby nauczyć się rozróżniania różnego rodzaju zachowań. Technika samonagradzania. Metoda samoinstruowania terapeuta uczy jak instruować samego siebie.

Podejście humanistyczno - egzystencjalne

Nazywane jest często w psychologii 3 siłą, rozwinęło się w latach 60 XX wieku. Poczucie autonomii, sensu życia, elementy egzystencji człowieka. Wątki te występują w filozofii i zostały przeniesione na grunt psychoterapii. Na nurt psychologiczny złożyły się 4 różne orientacje:

1. teoria „ja”

2. elementy filozofii egzystencjalnej,

3. teorie teologiczne,

4. idee buddyzmu

Przedstawiciele: Carl Roger, Abraham Maslow, Pears. Podobny pogląd na anture człowieka, przekonanie o jego pozytywnych możliwościach, proces samourzeczywistniania wartości - samorealizacja. Maslow uważa samorealizację za najwyższy szczebel w rozwoju człowieka. Rogers uważa, za jedyny motyw zachowania najbardziej słuszny. Znaczna cześć potencjału człowieka to dążenie do realizacji. Podobny pogląd na rolę społeczeństwa, uważają, ze otoczenie hamuje lub frustruje proces realizacji człowieka. Łączy autorów podejście fenomenologiczne, koncentracja na tym co zachodzi tu i teraz. Świadome doświadczanie uważane jest za jedyny środek własnych możliwości.

Podejście subiektywistyczne, jedynym sposobem sprawdzenia hipotez na temat mojego doświadczenia jest dalsze skupianie się na moim doświadczeniu. Żeby poznać człowieka trzeba go poznać poprzez subiektywne odczucie. Przekonanie, że naturę człowieka mogą ujawniać metody kliniczne takie jak rozmowa cechuje nieingerujący stosunek do człowieka.

Podejście holistyczne wskazuje na to, że częściej mówi się o organizmie człowieka, psychika jak i ciało funkcjonuje jako całość. Podstawowa teza w psychologii humanistycznej to, że człowiek rodzi się dla wszystkiego co najlepsze. Zaburzenia człowieka są traktowane w kategoriach deficytu osobowości, takich potrzeb jam miłość, autonomia, akceptacja. Celem psychoterapii w tym ujęciu jest stworzenie warunków do doświadczeń emocjonalnych. Terapia jest ukierunkowana na teraźniejszość i na przyszłość czego wyrazem jest niedyrektywne zachowanie terapeuty., terapeuta stawia pacjenta przed sobą. W czasie sesji klient sam decyduje o problemie, który porusza.

Psychoterapia Rogeriańska

Skoncentrowana na kliencie, specyficzną cechą tej terapii jest pobudzenie samodzielności pacjenta zamiast poddanie go korektywnemu działaniu. Wrodzoną cechą człowieka jest dobroć, to że człowiek staje się zły jest zawsze wynikiem doświadczenia. Tendencja do rozwijania własnych możliwości, zdolności w taki sposób, który służy ulepszaniu człowieka. Organizm sam wie co jest dla niego dobre, człowiek ma wrodzona umiejętność dobrego wyboru. Jeżeli człowiek ma poczucie satysfakcji oznacza, że dobrze wybrał. Podstawą jest założenie o rozbieżności czego człowiek świadomie doświadcza a czego nie jest świadomy.

Pojęcie „ja” tworzy się w okresie dojrzewania. W tym pojęciu self concept spostrzega się własne cechy oraz przypisywane wartości zarówno cechą jak i osobą. Umiejętność doświadczania rzeczywistości. Dąży siew terapii do bezwarunkowej akceptacji samego siebie. Terapeuta zawsze akceptuje pacjenta bezwarunkowo, uczy klienta wewnątrzsterowności. Terapeuta nie poucza klienta, nie daje mu rad, skupia się na teraźniejszości, stwarza atmosferę empatii ze swoim pacjentem, który sam osiąga zrozumienie własnych działań. Klient zaczyna bezwarunkowo siebie akceptować, zostaje redukowane jago poczucie zagrożenia.

1. technika klaryfikowania - polega na tym, ze terapeuta określa uczucia opisując je w sposób bardziej zrozumiały.

2. powtarzanie

3. akceptacji - terapeuta wyraża zgodę z tym co powiedział klient.

4. strukturalizacji - objaśnienie procesów psychoterapii.

5. niedyrektywne wprowadzanie - zachęca do dalszego opisywania problemów.

6

---