Modele nadzoru nad rynkiem finansowym:

1. nadzór zróżnicowany - obowiązywał w Polsce do wtorku

Były:

- KNB

- KPW

- Komisja Ubezpieczeń

2. nadzór zintegrowany (supernadzorca)

- jest to Komisja Nadzoru Finansowego

- jeden organ nadzoruje cały rynek finansowy

Ma powstać Komisja Stabilności Finansowej, na świecie już funkcjonują.

Kredyty SAP PRIME- kred. Wysokiego ryzyka, daje się kredyt os. Prywatnym gł. którzy mają małą zdolność kredytową.

NUK- Nowa Umowa Kapitałowa, przyjęta w Dyrektywie CRD składa się z 2 dyrektyw. Ma na celu: 1. określić ile kapitału ma mieć bank aby pokryć ryzyko, 2. określić ryzyko cenowe, 3. okreś. Ryzyko operacyjne (ryzyko systemów informacyjnych, ryzyko ludzkie, ryzyko technologii).

Wewnętrzne metody pomiary ryzyka i metody ich pokrycia są lepszą niż ogólne. Za stworzenie tych metod pomiaru jest odpowiedzialny zarządca macierzysty (dotyczy banków mających siedzibę za granicą, np. ING, Polbank). Podejmuje decyzje kraj macierzysty, ale ryzyko i następstwo spada na kraj, w którym jest bank, np. Polska.-ryzyko spadające na kraje, nie mogące podejmować decyzji.

Rekomendacja „s”- rynek hipotecznych kredytów zakłada, że jak bank udziela kredytu to wpierw musi pokazać kredyt w walucie polskiej, z później jeżeli klient nie chce to pokazuje mu w walucie obcej wraz z wyjaśnieniem jakie ryzyko walutowe to niesie za sobą. III Filar- NUK- dyscyplina rynkowa.

Komitet Bazylejski- organ doradczy mówi, że odnosi się do dużych banków międzynarodowych.

Co wprowadziła Nowa Umowa Kapitałowa- 1) Filar I- Minimalne wymogi kapitałowe (najbardziej rozbudowany, wzory, formuły, wskaźniki; a)kredytowe i nowe podejście, b) ryzyko rynkowe, to się nie zmieniło od '96 r., c) techniki redukcji ryzyka kredytowego, d) ryzyko operacyjne, e) sekurytyzacja aktywów), 2) Filar II- Proces analizy nadzorczej (mówi o zasadach dotyczących nadzoru i samego banku), 3) Filar III- dyscyplina rynkowa (gł. założenia: potrzeba większego informułowania o banku, tzw. ujawnienie rynkowe).

Doświadczenia światowe w zakresie integracji nadzoru nad rynkiem finansowym

- prawodawstwo unijne nie odnosi się do problematyki modelu nadzoru nad rynkiem finansowym w postaci nadzoru zróżnicowanego czy zintegrowanego

- w skali światowej funkcjonuje odrębne instytucje międzynarodowe nakierowane na określone zasady, funkcjonowanie poszczególnych segmentów rynku finansowego tzn. Bazylejski Komitet Ds. Nadzoru Bankowego, Międzynarodowa Organizacja Komisji Papierów Wartościowych, Międzynarodowe Stowarzyszenie Nadzorów Ubezpieczeniowych

- w praktyce poszczególnych krajów występują różne rozwiązania w zakresie organizacji nadzoru nad rynkiem finansowym

- pionierami w zakresie wdrażania nadzoru zintegrowanego nad rynkiem finansowym są kraje skandynawskie

- nasilenie procesów integracji nadzorów nad rynkiem finansowym wystąpiło w XXI wieku

Argumenty przemawiające za integracją nadzorów nad rynkiem finansowym:

- nadzór zintegrowany jest odpowiedzią na powstanie coraz bardziej złożonych produktów i usług finansowych, zacieranie się granic pomiędzy poszczególnymi segmentami rynku finansowego

(W USA NUK tylko do 10 największych banków a w Polsce do wszystkich)

- zintegrowany nadzór nad rynkiem finansowym posiada większy status w strukturze instytucjonalnej kraju niż pojedyncze nadzory nad poszczególnymi segmentami rynku finansowego

- integracja nadzorów pozwala uniknąć powtarzania i pokrywania się kompetencji poszczególnych instytucji nadzorczych oraz zwiększa przejrzystość odpowiedzialności celów działalności orz obowiązującego prawa

- wprowadzenie nadzoru zintegrowanego pozwala osiągnąć korzyści skali i efektywne wykorzystanie dostępnych środków

Argumenty przeciw powołaniu supernadzorcy:

- poszczególne segmenty rynku finansowego charakteryzują się swoją specyfiką w tym różnymi profilami ryzyka, co oznacza utrudnienie nadzorowania na jednolitych zasadach

- korzyści skali mogą okazać się znikome i nadzorca zintegrowany może nie być bardziej efektywny od kilku wyspecjalizowanych i samodzielnych instytucji

- integracja nadzoru wiąże się z problemami natury legislacyjnej oraz trudnościami wprowadzenia nowych, zintegrowanych systemów informatycznych

- ewentualne zmiany w zakresie organizacji nadzoru nie będą wspomagać procesu implementacji NUK / Dyrektywy CRD

Determinanty wprowadzenia supernadzorcy:

- poziom rozwoju gospodarczego kraju - opinie w omawianym zakresie są podzielone, niektórzy eksperci uważają, że model nadzoru zintegrowanego powinien być wdrażany w wysoko rozwiniętych gospodarkach, a inne, że w małych krajach znajdujących się na etapie transformacji lub rozwoju

- stopień rozwoju poszczególnych segmentów rynku finansowego (nierównomierny rozwój sektorów rynku finansowego nie jest czynnikiem sprzyjającym integracji, przy czym uważa się, że sektor finansowy zdominowany przez banki, przy niewielkiej roli rynku kapitałowego, jest przesłanką do integracji

- udział konglomeratów finansowych w rynku finansowym (rynek finansowy w Polsce charakteryzuje się niską skalą wzajemnego przenikania się sektora bankowego, ubezpieczeniowego i rynku kapitałowego, a ponadto w Polsce nie istnieją grupy, które mogłyby zostać uznane z konglomeraty finansowe)

- koszty integracji i korzyści z niej wynikające (proces integracji nadzorów generuje m.in. koszty ujednolicenia systemów informatycznych i sprawozdawczych, których precyzyjne oszacowanie jest trudne)

Wniosek dotyczący wprowadzenia supernadzorcy:

W Polsce występują zarówno argumenty za i przeciw integracji nadzorów na rynkiem finansowym.

Ocena propozycji integracji nadzoru nad rynkiem finansowym w Polsce - powołania KNF (Komisji Nadzoru Finansowego):

- podmioty zakresu integracji - brak pełnej integracji - SKOK-i nie będą objęte nadzorem zintegrowanym

- etapy integracji - w pierwszej kolejności KPW i G i KNU i FE , a następnie przyłączenie KNB - tym czasem z doświadczenia innych krajów wynika, że łatwiej jest zintegrować nadzór nad rynkiem bankowym i kapitałowym niż nadzór nad rynkiem bankowym i ubezpieczeniowym, a ponadto integracja powinna odbywać się wokół rynku wiodącego w Polsce, tzn. rynku bankowego

(KNB ma być dołączona od stycznia 2008 roku)

- przedmiotowy zakres integracji - planuje się tylko integrację organizacyjną bez scalania przepisów prawnych, a to nie oznacza pełnej integracji

- organizacja KNF - uzależnienie supernadzorcy od struktur rządowych (3 członków, w tym Prezesa powołuje Prezes RM, 2 kolejnych pełni funkcje ministrów - Ministra Finansów oraz Ministra Pracy i Polityki Społecznej, a 2 pozostałych to Prezes NBP i przedstawiciel Prezydenta RP)

- źródło finansowania - wpłaty wnoszone przez instytucje nadzorowane, koszty działalności Komitetu Doradczego pokrywane z budżetu państwa

- cele działalności - rozszerzone w stosunku do obecnych, brak spójności.

Udział w ofercie banku - od czego zależy:

- świadomość społeczeństwa co do produktu oferowanego przez banki

- rozwój rynku finansowego i dostępność produktów, usług

- cena, poziom zamożności

Czynniki kształtujące wysoki koszt produktów i usług kredytowych (oprocentowania) w Polsce:

- wysoki koszt kapitału pożyczkowego na rynku międzybankowym

- niska zdolność kredytowa klientów

- stosunkowo niski poziom konkurencji

- atrakcyjność skarbowych papierów wartościowych

Stopień ubankowienia polskiej bankowości

- około 39 % Polaków nie korzysta z usług finansowych, w tym bankowych

- tylko 55 % Polaków powyżej 15 roku życia posiada rachunek bieżący ( w Czechach 80 %, w Wielkiej Brytanii 85 % a w Unii Europejskiej średnio 90 %)

Rachunek aktywny jest gdy dokonywane są dwie operacje w ciągu miesiąca.

Stąd jest w Polsce o kogo konkurować.

W porównaniu z Europą i krajami wysoko rozwiniętymi jest nisko zadłużone.

Im bardziej rozwinięty kraj tym wyższe zadłużenie.

Zadłużenie gospodarstw domowych w Polsce:

a) poziom zadłużenia

- średnie w UE zadłużenie = 100 % rocznych dochodów do dyspozycji ( WB = 138 %, Dania ponad 200 %)

- średnio w Polsce zadłużenie = 20 % rocznych dochodów do dyspozycji, dominują kredyty stosunkowo niskiej wartości ( blisko 60 % ankietowanych wykazało, że ich zadłużenie nie jest wyższe niż 2500 zł)

b) główne kredyty w Polsce to kredyty konsumenckie

Struktura zadłużenia

- w UE dominują kredyty mieszkaniowe, hipoteczne ( Holandia, Finlandia 90 %; Wielka Brytania, Niemcy 75 %; Francja, Austria 60 % zadłużenia ogółem)

- w Polsce kredyty mieszkaniowe, hipoteczne stanowią około 40 % zadłużenia ogółem.

Wniosek:

- Struktura zadłużenia w Polsce jest odmienna od zadłużenia w wysoko rozwiniętych krajach UE ( w Polsce dominują kredyty konsumenckie, a w krajach UE mieszkaniowe, hipoteczne)

Ustawa o kredycie konsumenckim

- chroni klienta prywatnego, indywidualnego

- określa co jest kredytem konsumenckim

- mówi tylko o nim i o niczym innym

- mówi o wartości kredytu ale nie mówi od ilu

Od 0 do 80 tysięcy zł - to kredyt konsumencki

- dotyczy też kredytów mieszkaniowych hipotecznych ale tylko wtedy gdy kredyt do 80 tysięcy zł

- jak próbuje nas ono chronić?

• Z kredytu konsumenckiego można odstąpić od umowy bez podawania przy czym do 10 dni od daty zawarcia, bez ponoszenia konsekwencji

• Możemy wcześniej spłacić kredyt bez dodatkowych opłat, prowizji karnych w ramach umowy; nie można spłacić później ale wcześniej

• Trzeba poinformować bank, że będziemy spłacać wcześniej

• Ograniczenie wysokości oprocentowania = ale to tylko na papierze

Warunki wypowiedzenia kredytu: w razie zwłoki konsumenta z zapłatą dwóch pełnych rat kredytu , kredytodawca może wypowiedzieć umowę po uprzednim wezwaniu konsumenta, w trybie określonym w umowie kredytowej do zapłaty zaległych rat w terminie nie krótszym niż 7 dni od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy.

Polskie rozwiązania w zakresie maksymalizacji limitów odsetek od kredytów

1. podstawa prawna

- Ustawa z dnia 7 VII 2005 roku o zmianie ustawy - KC oraz o zmianie niektórych innych ustaw

2. uregulowania

- po pierwsze max wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej nie może w stosunku rocznym przekroczyć czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP ( 5,5 % obecnie)

- po drugie, łączna kwota wszystkich opłat, prowizji oraz innych kosztów związanych z zawarciem umowy o kredyt konsumencki, z wyłączeniem udokumentowanych lub wynikających z innych przepisów prawa kosztów, związanych z ustanowieniem, zmianą lub wygaśnięciem zabezpieczeń i ubezpieczeń, nie może przekroczyć 5 % kwoty udzielonego kredytu konsumenckiego

3. wniosek

- limit odsetek ( 4 - krotność stopy kredytu lombardowego NBP), w odniesieniu do innych instrumentów niż kredyt konsumencki można obejść, wprowadzając dowolne opłaty i prowizje (np. można pobierać; to ile można pobrać za prowizję dotyczy tylko kredytu konsumenckiego a inne kredyty to tak jak dany bank chce.

Finansowanie banków:

Banki żyją z bogatych klientów (w Polsce 1 - 2 %) którzy przynoszą mu największe zyski ( u nas 80 %). Aby być klientem private banking musimy mieć miesięczny wpływ 10 tysięcy zł lub na koncie 500 tysięcy zł. W Polsce dominują lokaty, fundusze inwestycyjne, OFE (Otwarte Fundusze Emerytalne), nieruchomości.

Deponent:

- przyniósł środki do banku

- lepiej chroniony niż kredytobiorca, ale dopiero gdy bank upadnie

- a w innym przypadku? - jest jeden jedyny przepis w prawie gdzie bank ma informować o sytuacji danego banku ale to raczej tylko przepis - nie funkcjonuje.

Banki które nigdy nie upadły:

- państwowy

- Bank Centralny

- hipoteczny

- duże

Jeżeli Bank Polski by upadł to BFG nam zwraca odsetki jak np. Polbank to Grecy bo tam jest komórka macierzysta.

Jakby bank upadł to wg UE powinniśmy dostać 20 tysięcy. Najwięcej dają Włochy. Na zwrot środków czekamy do 3 miesięcy, a odsetki naliczają nam przez 1 miesiąc.

Systemy gwarantowania w Polsce:

Instytucje gwarantujące	Zakres podmiotowy
BFG	Banki
Krajowa Kasa Towarzystwo Ubezpieczeń Wzajemnych	SKOK - jeszcze nigdy nie upadły
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych	Biuro maklerskie, OFE, Fundusze Inwestycyjne, Giełdy
Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny	Towarzystwo Ubezpieczeniowe

Bazylejski Komitet Ds. Nadzoru Bankowego - 1974 r.

- wówczas skupia przedstawicieli z 10 najbardziej rozwiniętych krajów świata; dążenia dla ustalenia dla tych 10 krajów wspólna miarę prawną banków

- wydano w 1988 roku Starą Umowę Kapitałową - wyznaczała ona wspólną miarę bezpieczeństwa banków tzn. dające się zastosować w bankach 10 krajów; wyznaczono wspólną miarę;

Współczynnik wypłacalności (PUKA) z 1988 roku- musi być na poziomie min. 8%.

(Kapitał regulacyjny / suma aktywów ważonych ryzykiem) * 100%

Jeśli d_a > 8% to bank był bezpieczny

Oszacowano to na podstawie analizy upadłości banku z ostatnich 40 lat i te które upadły miały < 8%.

Kapitał regulacyjny został podzielony na kapitał regulacyjny trzech kategorii:

- pierwszej - fundusze własne podstawowe

- drugiej - f. własne uzupełniające

- trzeciej - kap. Krótkoterminowy (regulowany w uchwale nr1 z 13.03).

Formuła wsp. Wypłacalności- uwzględniała kiedyś tylko ryzyko kredytowe, a jest to najistotniejsze ryzyko. NUK uwzględnia również inne ryzyka

Suma aktywów ważonych ryzykiem

- bierzemy każde aktywa przyporządkowujemy do niego wagę ryzyka mnożymy wartości wagi i sumujemy iloczyny

- podstawą kryterium przyporządkowania wag do aktywów była przynależność kraju pochodzenia dłużnika do OECD (organizacja gospodarcza krajów wysoko rozwiniętych); ale państwa te pochodziły z 2 różnych regionów świata

- przewidziano wówczas takie wagi ryzyka: 0%, 20%, 50%, 100%

0% - należności od BC i rządów centralnych państw należących do OECD

20% - należności od banków komercyjnych, pochodzących z OECD

50% - należności zabezpieczone hipoteką na nieruchomości mieszkalne

100% - wszystkie pozostałe należności - od BC i rządów z państw nie należących do OECD, innych banków, osób fizycznych itd.

Wagi ryzyka TERAZ: 1) 0%- należność od podmiotów klasy 1 oraz klasy 2 i 3, ale tylko w części zabezpieczonej kaucją, gwarancją lub poręczeniem udzielonym przez podm. klasy 1 lub zabezpieczeniem pap. Wart. emitowanym przez klasy 1 podm. 0% ma też pap. wartoś. emitowany przez podm. klay 1. 2) 20% należności od banków OECD, należności od pod. klasy 2, dłużne pap. wart. emitowane przez podm. klasy 2, należności od pod. klasy 3 w części zabezpieczonej gwarancjami lub poręczeniem klasy 2, pap. warto. emitowane przez pod. klasy 2. 3) 50% należności od klasy 3, zabezpieczone hipoteką na nieruchomości mieszkalnej, którą dłużnicy zamieszkują, będzie zamieszkiwał, wynajmuje, będzie wynajmował, również konta rozrachunkowe w banku. 4) 100%- inne pozostałe aktywa nie objęte trzema wcześniejszymi wagami pod warunkiem, że nie pomniejszą funduszy własnych.

Waga ryzyka 150% również występuje, a największą wagę jaką można zastosować to 1250%. Klasa 1 - rządy i Banki Centralne państw należących do strefy A, instytucje rządowe, Korporacje Ubezpiecz. Kredytów Eksportowych (UKE), Bankowy Fundusz Gwarancyjny, giełdy wiarygodne (EU+OECD). Klasa 2- banki krajowe i instytucje kredytowe, banki zagraniczne mające siedziby w krajach strefy A, władze lokalne lub regionalne banków należących do strefy A, europejskie banki zagraniczne poza UE, Banki Inwestycyjne, Instytucje kredytowe: Banki z UE i EBOiR. Klasa 3- wszystkie pozostałe, os. fizy., małe i duże przedsiębiorstwa, zakłady ubezpieczeń.

Polska należy do strefy EU i OECD.

Formuła współczynnika wypłacalności z 1988 roku zabezpieczała bank tylko przed ryzykiem kredytowym.

Umowa Kapitałowa EWG z przełomu lat 80-tych i 90-tych

- Na przełomie lat 80-tych i 90-tych EWG zdecydowało, że te regulacje powinny być wdrożone do państw członkowskich

- EWG wydało UK w postaci kilku dyrektyw:

• dyrektywa w sprawie funduszy własnych

• dyrektywa o współczynniku wypłacalności

• druga UK itd.

CAD z 1993 roku

- dyrektywa nr 6 UE w sprawie adekwatności kapitałowej instytucji kredytowych i firm inwestycyjnych

- dodano do formuły współczynnika wypłacalności także ryzyko rynkowe (ryzyko poniesienia straty na skutek niekorzystnej straty parametru rynkowego.

Ryzyko rynkowe:

- ryzyko walutowe - parametrem rynkowym jest kurs walutowy

- ryzyko stóp procentowych

- ryzyko cen papierów wartościowych (papierów dłużnych i udziałowych)

- ryzyko gwarantowania emisji

Współczynnik wypłacalności z 1993 roku:

[Kapitał regulacyjny / (suma aktywów ważonych ryzykiem + 12,5 * wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego)] * 100%

12,5 jest odwrotnością 8%.

Wymóg kapitałowy - to niezbędna minimalna wysokość kapitału regulacyjnego do zabezpieczenia się banku przed określonym rodzajem ryzyka

Cały czas współczynnik wypłacalności na poziomie 8%. Następuje rozbieżność między UE a Komitetem Bazylejskim.

Poprawka do umowy z roku 1988:

- dokument wydany w 1996 roku prze Komitet Bazylejski

- włącza tu ryzyko rynkowe i do podanych wcześniej przez UE rodzajów ryzyka rynkowego dodał jeszcze ryzyko cen towarów (towary masowe, surowce, zboża, metale szlachetne - bez złota, to waluta)

- dopuszcza też możliwość stosowania przez bank metod wewnętrznych do wyznaczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka rynkowego i tylko z niego

- modele, np. model wartości zagrożonej

- znowu powstała rozbieżność UE i Komitetu Bazylejskiego

CAD 2 z 1998 roku

- dyrektywa UE, która uzupełniła CAD o materiały z 1996 roku

- Polska dostosowała się od kwietnia 2002 roku po zmianie ustawy Prawo Bankowe i uchwał

Współczynnik wypłacalności w Polsce w 2006 roku:

[ ∑(Fundusze Własne + Kapitały Krótkoterminowe) / (12,5 * Całkowity Wymóg Kapitałowy CWK) ] * 100%

W Polsce kapitał regulacyjny unijny = Fundusze własne + Kapitał Krótkoterminowy.

Fundusze własne:

- f. podstawowe

- f. uzupełniające

- pomniejszenie

Kapitały Krótkoterminowe:

- nie każdy bank może go wyznaczyć

- mogą to robić tylko te banki, których działalność handlowa jest znacząca (jest to zawarte w uchwale nr 4 KNB)

- w Polsce taką działalność prowadzi około 30 banków.

Całkowity Wymóg Kapitałowy (uchwała nr 4 KNB)

- CWK = wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego (8% sumy aktywów ważonych ryzykiem) + wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka rynkowego

- 8% to próg minimalny ale w Polsce są wyjątki: bank rozpoczynający działalność musi mieć:

• w pierwszym roku 15 %

• w drugim roku 12 %

• w trzecim roku 8 %

• z reguły mają 12 - 14 %

Powody rozpoczęcia prac nad NUK w 1999 roku prze Komitet Bazylejski:

- uznano iż obecny sposób ważenia aktywów ryzykiem jest przestarzały bo np. państwa nie należące do OECD też mają wysoko rozwinięty system bankowy

- ryzyko kredytowe jest najważniejsze, po nim jest rynkowe, ale są jeszcze inne: operacyjne, prawne, strategiczne, reputacji

- postanowiono rozszerzyć (zmienić) dopuszczony zakres technik (to sposób uwzględnienia przyjętych przez bank zabezpieczeń) redukcji ryzyka kredytowego

- sekurytyzacja - co z nią zrobić?

- zabezpieczenia ilościowe ale są też jakościowe; odnosimy się do tego w jaki sposób bank zarządza swoją regulacją na co dzień

- czy można sprawić, żeby banki same oddziaływały na siebie zwiększając swoje bezpieczeństwo

NUK z 2004 roku

- wydany 26 czerwca 2004 roku

- wcześniej przeprowadzono 6 badań ilościowych (tj. jak one wpłynęły na sytuację banków)

CRD z 2006 roku

- postanowienie UE w 1999 roku o równoległej współpracy z Komitetem Bazylejskim

- prace zakończono 14 czerwca 2006 roku

- przyjęto dyrektywę CRD (tzn. 2 dyrektywy 48 i 49)

- początkowo CRD nosiło nazwę CAD

- CRD jest w 80 % zgodne z NUK

Struktura NUK (Nowa Bazylejska Umowa Kapitałowa)

1. Filar 1 - minimalne wymogi kapitałowe

- filar ilościowy (wzory, współczynniki, tabele itd.)

- porusza ryzyko kredytowe - nowy sposób ważenia ryzyka

- ryzyko operacyjne

- ryzyko rynkowe - praktycznie zgodne z 1998 rokiem

- techniki redukcji ryzyka kredytowego, sekurytyzacji

- współczynnik wypłacalności (zabezpiecza tylko przed ryzykiem kredytowym) tu jest nazywany współczynnikiem adekwatności kapitałowej (zabezpiecza przed wszystkimi rodzajami ryzyka)

{Kapitał regulacyjny / [suma aktywów ważonych ryzykiem + 12,5 * (wymogi kapitałowe z tytułu ryzyka rynkowego i operacyjnego banku)]} * 100%

Wciąż > 8% - Wymóg kapitałowy- wlk. kap. regulacyjnego niezbędna do zabezpieczenia się banku przed danym rodz. ryzyka

2. Filar 2 - proces analizy nadzoru

- proces analizy nadzorczej

- mówi o kapitale wewnętrznym, procesie zarządzania bankiem; roli nadzoru bankowego, roli kontroli wewnętrznej w banku

3. Filar 3 - dyscyplina rynkowa

- dyscyplina rynkowa

- co zrobić aby dyscyplina rynkowa podnosiła się samoistnie

- sposób ujawniania informacji

Dyrektywa K- 1)ryzyko walutowe, 2)ryzyko stopy%, 3)ryzyko cen pap. wart.

Ryzyko kredytowe

1. podejście standardowe - mamy skalę wagową, przyporządkowujemy aktywa, sumujemy i dodajemy

2. podejście wewnętrznych ratingów - ryzyko rynkowe i kredytowe

Sposoby oszacowania ryzyka metodą standardową:

a) podzielić należności wg rodzajów

- należności państwowe - od BC i rządów centralnych

- należności od jednostek samorządu terytorialnego

- należności od podmiotów sektora publicznego

- należności bankowe - od banków komercyjnych

- należności od wielostronnych banków rozwoju (np. Bank Światowy, Bank Rozwoju Rady Europy itd.)

- należności od firm inwestycyjnych (np. od domów maklerskich), w UE od banków i inwestycji należności są te same ale wg Komitetu Bazylejskiego nie

- należności korporacyjne - od dużych przedsiębiorstw

- należności detaliczne - od osób fizycznych i MSP

- należności zabezpieczone hipoteką w nieruchomościach mieszkalnych

- należności przeterminowane - powstają z należności, które przestały być obsługiwane

- należności wyższego ryzyka - np. od venture capitalists

- należności wewnątrzgrupowe - taka należność, która powstała tylko między podmiotami mającymi siedzibę w tym samym państwie członkowskim (pojawia się to w dyrektywie, w NUK tego nie ma; bo w NUK badania tylko indywidualne, a w dyrektywie niekoniecznie; waga ryzyka 0 i w NUK, i w dyrektywie)

Podejście standardowe wyznaczania ryzyka kredytowego:

				W walucie krajowej	W walucie obcej
Należności			AAA AA-	A+ A-	BBB+ BBB-	BB+ B-		pon. B-	BRAK
Państwowe			0%	20%	50%	100%		100%	100%
Bankowe Fundusze Inwestycyjne	I		20%	50%	100%	100%		150%	100%
		II	Krótkoterminowe	20%	20%	20%	50%		150%	20%
				Długoterminowe	20%	50%	50%	100%		150%	50%
Korporacyjne			20%	50%	100%		150%		100%
Należności			AAA AA-	A+ A-	BBB+ BB-		pon. BB-		BRAK

1. Podział należności wg wag

2. Rating uznanej agencji ratingowej

W Dyrektywie:

- należności od rządu lub BC państwa członkowskiego mają zawsze w walucie krajowej wagę ryzyka = 0, a w obcej = 50

Nadrzędna zasada nadawania ratingu:

Rating banku z danego kraju nie może być lepszy niż rating tego kraju.

Polski nadzór wybrał opcję drugą, a może wybrać też między krótko- i długoterminowym.

Współczynnik wypłacalności = {(kr - 8 zł) / [ ∑(a_i (100 zł)* w_i (100%)) + 12,5 * WKR]} * 100% = 8%

Aby zabezpieczyć 100 zł kapitału regulacyjnego potrzeba 8 zł kapitału.

Współczynnik wypłacalności = {(kr - 100 zł) / [ ∑(a_i (100 zł)* w_i (1250%)) + 12,5 * WKR]} * 100% = 8%

Podejście wewnętrznych ratingów (IRB) wyznaczania ryzyka kredytowego:

- podstawowe

- zaawansowane

1. Musimy opracować 4 parametry za wyjątkiem należności detalicznych

PD - prawdopodobieństwo defaultu (w %)

LGD - wysokość straty w defaulcie

[M] - zapadalność

EAD - ekspozycja w defaulcie

2. Definicja default - zaniechanie, niewykonanie zobowiązania - występuje jeśli spełniony jest jeden z dwóch warunków:

- istotne opóźnienie w spłacie (ponad 90 dni)

- kiedy nie jest prawdopodobne, że dłużnik nie wywiąże się ze swojego zobowiązania w całości (upadłość, śmierć itd.)

3. Korelacja R = f(PD)

4. Wymóg kapitałowy K = f(PD, LGD, [M], R)

5. Aktywa ważone ryzykiem RWA = K * 12,5 * EAD

LGD - mówi ile uda się odzyskać a ile straci, jeśli podmiot jest w defaulcie (w %, od 0 do 100)

[M] - w latach (i ich ułamkach)

EAD - patrzymy ile w momencie defaultu klient jest nam winien, ale też trzeba uwzględnić również kwotę, którą klient może wykorzystać w momencie defaultu

Podejście podstawowe - tylko część parametrów określa bank, a część KNB (liczy LGD)

Ryzyko operacyjne:

- metoda podstawowego wskaźnika

- metoda standardowa

- metoda zaawansowanego pomiaru (! pomiar wewnętrzny)

Ryzyko operacyjne wynika z 4 składników:

- ludzi

- sprzętu

- systemów

- zdarzeń zewnętrznych (sił natury itp.)

R. oper. obejmuje także ryzyko prawne. Nie obejmuje r. strategicznego (r. niezrealizowania założonej strategii) i r. reputacji (r. utraty dobrego imienia na rynku).

Metoda podstawowego wskaźnika wyznaczania ryzyka operacyjnego:

Wymóg kapitałowy K = 15% średniego wyniku brutto za ostatnie 3 lata

Metoda standardowa wyznaczania ryzyka operacyjnego (musi być wyrażona zgoda na tą metodę przez nadzór):

Obszary operacyjne Wskaźnik β

Finansowanie korporacyjne 18%

Handel i sprzedaż 18%

Bankowość detaliczna 12%

Bankowość komercyjna 15%

Płatności i rozliczenia 18%

Usługi agencyjne 15%

Zarządzanie aktywami 12%

Pośrednictwo detaliczne 12%

1. Liczymy średni wynik brutto za ostatnie 3 lata dla każdego pionu

2. Mnożymy te wyniki przez wskaźniki β i dodajemy to co wyjdzie po mnożeniu

Podejście podstawowe - tylko część parametrów określa bank, a część KNB (liczy LGD)

Podejście zaawansowane - wszystkie parametry określa bank, także LGD

Alternatywna metoda standardowa wyznaczania ryzyka operacyjnego (potrzebna zgoda nadzorcy):

- różnica od metody standardowej: w przypadku 2 pionów banku detalicznego i komercyjnego nie liczymy wyniku brutto, a wstawiamy 0,035 * średnia wartość ekspozycji z 3 lat

Metoda zaawansowanego pomiaru wyznaczania ryzyka operacyjnego:

- metoda wewnętrznego pomiaru

- szacuje potencjalne straty, wielkość strat

- wymaga zgody nadzoru i dużej bazy danych

- bank, który będzie stosował będzie mógł pomniejszyć wymóg kapitałowy o wykupioną polisę ubezpieczeniową

Uznawanie agencji ratingowych ( do ryzyka operacyjnego):

- agencja może ograniczyć do jednego z segmentów dużych, średnich lub małych

- agencje zgłaszają wniosek o uznanie.

Drugi filar NUK - 4 zasady:

Zasada 1:

- banki powinny posiadać mechanizmy oceny swojej ogólnej adekwatności kapitałowej w relacji do swojego profilu ryzyka oraz strategią utrzymywania kapitału na odpowiednim poziomie

- bank musi wyznaczać kapitał wewnętrzny, który będzie uwzględniał wszelkie istotne ryzyka w działalności tego banku oraz korelacje między tymi ryzykami

- bank musi utrzymać kapitał regulacyjny na poziomie wyższym niż w filarze 1 i 2 łącznie

- nadzór bankowy nie przedstawi żadnych metod wyznaczania kapitału, banki muszą same to zrobić

- zarząd, rada nadzorcza ponosi odpowiedzialność za bank

Zasada 2:

Instytucje nadzorcze powinny analizować wewnętrzną ocenę i strategię adekwatności kapitałowej, a także zdolność banku do monitorowania i zapewnienia zgodności tej strategii z regulacyjnymi parametrami kapitałowymi. Instytucje nadzorcze powinny podejmować odpowiednie działania nadzorcze jeżeli wyniki przeprowadzonej analizy będą niesatysfakcjonujące.

Zadania nadzoru:

- ocena sposobu wyznaczania kapitału przez banki

- nadzór ma upewnić się, że poziom kapitału w banku jest należycie monitorowany i oceniany przez kierownictwo banku

- ocena stopnia przygotowania banku na niespodziewane zdarzenia

Zasada 3:

- Instytucje nadzoru powinny oczekiwać od banków utrzymywania kapitału na poziomie przewyższającym regulacyjne minimum kapitałowe i dysponować środkami pozwalającymi egzekwować te oczekiwania

- określa czy wymogi kapitałowe określone przez banki są odpowiednie

- nadzór będzie mógł zawsze powiedzieć, że wymogi mają być np. większe

Zasada 4:

- Instytucje nadzorcze powinny starać się interweniować na tyle wcześnie, by zapobiegać obniżeniu kapitału poniżej poziomu niezbędnego przy danym profilu ryzyka i wymagać od banku natychmiastowej reakcji, jeśli poziom ten jest za niski lub nie następuje odtwarzanie kapitału

- określa środki, jakie może stosować nadzór (kary, odwołanie, ograniczanie wypłaty dywidendy, ograniczanie i odebranie licencji bankowej)

- mówi w jaki sposób nadzorcy mają wykonywać swoje obowiązki

Trzeci filar NUK - dyscyplina rynkowa:

1. podział informacji - samodyscyplinowanie się rynku na skutek posiadania dużej wiedzy na temat samych siebie i przekazywanie ich innym

2. częstotliwość publikacji - uzależniona od typu publikacji (roczna, półroczna - dominujące; niektóre kwartalnie), informacje związane z ryzykiem rynkowym ujawnia się natychmiast po zaistnieniu zdarzenia nagłego

3. polityka udostępniania informacji - teraz ujawnia się tylko informacje podstawowe; w każdym banku musi być dokument o tytule „polityk udostępniania informacji”, w którym znajdą się informacje kto, jakie informacje ujawnia itp.; założenia tego dokumentu musi zatwierdzić nadzór

4. koszty

• koszty nie mogą być wyższe od korzyści

• musi być np. portfel dostępny tylko dla profesjonalnych użytkowników rynku np. banków, ponieważ zwykli klienci banków mogliby źle zinterpretować te dane

• samo pozyskanie informacji nie wiąże się z dodatkowymi kosztami; kosztem jest tylko jej opublikowanie

• banki nie są podmiotami zależnymi ani dominującymi nad innymi bankami

• banki, które są istotnymi, zależnymi podmiotami od instytucji kredytowych

Kryteria określające, że jest się istotnym:

- notowanie akcji na giełdzie

- fundusze własne banku stanowią więcej niż 1% funduszy sektora

- aktywa banku > 1% aktywów sektora

- depozyty gromadzone przez bank > 1% depozytów sektora

Cele ustawy o kredycie konsumenckim (Dz.U. nr 100, poz. 1081):

- maksymalne zabezpieczenie praw klientów indywidualnych w umowach z kredytodawcami

- dostosowanie do regulacji unijnych - Dyrektywa 87/102/EWG z 22 grudnia 1986 roku w zakresie ujednolicenia ustaw, przepisów wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących kredytów konsumenckich

- skoordynowanie wszystkich regulacji w zakresie umowy o kredyt konsumencki

- realizacja art. 76 Konstytucji RP nakazującej władzy publicznej chronienie konsumentów m.in. przed nieuczciwymi praktykami zawodowymi (zmiana nazwy tej ustawy na antylichwiarską w lutym 2006 roku)

Ustawa o kredycie konsumenckim reguluje:

- zasada zawierania umów o kredyt konsumencki

- zasady ochrony kredytobiorców

- obowiązki kredytodawcy

Podmioty ustawy o kredycie konsumenckim:

a) Konsument

- osoba fizyczna

- osoba, która zawiera umowę kredytu konsumenckiego w celu finansowania potrzeb niegospodarczych (konsumpcyjnych i mieszkaniowych)

b) Kredytodawca

- podmiot, który udziela kredytów konsumenckich lub daje przyrzeczenie udzielenia kredytu w jakiejkolwiek postaci w ramach prowadzonej działalności tzn. banki, pośrednicy kredytowi (lombard, instytucje sprzedaży ratalnej, SKOKI, inni zawodowi pożyczkodawcy)

Przedmiot ustawy o kredycie konsumenckim:

Umowy:

- pożyczki

- kredytu w rozumieniu prawa bankowego

- o odroczeniu terminu spełnienia świadczenia (np. zakup na raty)

Wyłączenia przedmiotu ustawy o kredycie konsumenckim (ze zmianami od 18.02.2006)

- kredyty o wartości < 500zł i większej niż 80 tysięcy zł albo równowartości w walucie obcej

- kredyty na mocy których termin spłaty nie przekracza 3 miesięcy

- kredyty, w ramach których konsument nie jest zobowiązany do zapłaty oprocentowania ani innych kosztów związanych z udzieleniem lub spłatą kredytu konsumenckiego

- kredyty na nieruchomości stały się kredytami konsumenckimi

- umowy w postaci odroczenia terminu płatności za świadczenia niepieniężne (za ciepło, gaz itp.)

- umowy przewidującej limit zadłużenia pożyczek i kredytów

Klasyfikacja kredytów konsumpcyjnych

- pożyczki i kredyty gotówkowe - zadłużenie około 40 mln

Pożyczki - nie musi być określonego celu, może udzielić kolega koledze; mogą być też rzeczy oznaczone co do gatunku; następuje przeniesienie własności; ma dowolny charakter; przy niskich pożyczkach nie potrzeba formy pisemnej

Kredyty gotówkowe - musi być określony cel, musi być udzielany przez banki, instytucje (dany) kredytowe itp.; tylko kredyty gotówkowe; użycza środków; nie ma dowolnego charakteru; jest bardzo techniczny

- karty kredytowe - oprocentowanie teraz 18% - zadłużenie około 6-7 mln

- kredyty ratalne - zadłużenie obecnie 12 mln

- kredyty na rachunku bieżącym ROR - zadłużenie około 10 mln; oprocentowanie około 12%

- kredyt lewarowy - na zakup papierów wartościowych emisji pierwotnej - zadłużenie różne waha się między 2 a 4 mln, ciągle się zmienia

Korzyści z ustawy o kredycie konsumenckim dla klientów:

- wysoka przejrzystość umowy (muszą być wszystkie zasady wg których kredyt jest udzielany)

- możliwość odstąpienia bez ponoszenia żadnych konsekwencji art. 11 (mamy 10 dni na rozerwanie umowy bez podawania przyczyn)

- powiązanie kredytu ze sprzedażą (art. 13)

- możliwość wcześniejszej spłaty (art. 8)

- brak spłaty kosztów kredytu (art. 15)

- porównywalność warunków cenowych kredytów

• ujawnienie całkowitego kosztu kredytu CKK (art. 7)

CKK - wyjątki: odsetki karne, koszty związane z nabyciem rzeczy lub usług, niezależne od tego, czy nabycie następuje z wykorzystaniem kredytu; koszty prowadzenia rachunku; koszty związane z ubezpieczeniami; koszty wynikające ze zmianami kursów walut

• kalkulacja RRSO

- ograniczanie kosztów nieodsetkowych (art. 7a) - łączna kwota wszystkich opłat, prowizji umowy o kredyt konsumencki

- ograniczanie kosztów odsetkowych - max nominalna stopa procentowa to 4-krotność kredytu lombardowego NBP

Brak spłaty k-tów kredytu: 1) w przypadku naruszenia przez kredytodawcę postanowień, 2) klauzula obowiązkowa, 3) opis przedmiotu+r-ek ROR, 4) odnowa zadłużenia w r-ku, 5) całkowity k-t kredu (CKK)

RRSO- Rzeczywista Roczna Stopa Odestkowa

Kalkulacja RRSO - rzeczywista roczna stopa oprocentowania:

_{K=m K'=m'}

∑ A_K / (1 + i)^tk = ∑ A'_K' / (1 + i)^tk'

^{K=1 K'=1}

Wypłaty = Spłaty

Wypłaty:

A_K - kwota wypłaty raty kredytu K

t_k - okres w latach lub ułamkach lat, między 1 wypłatą i kolejnymi wypłatami; począwszy od 2 do wypłaty m

K - numer kolejnej wypłaty

m - numer ostatniej wypłaty

Spłaty:

A'_K' - kwota spłaty kredytu lub kosztów K'

t_k' - okres w latach lub ułamkach lat, między 1 wypłatą i kolejnymi spłatami kredytu lub kosztów; począwszy od 1 do spłaty m'

K' - numer kolejnej spłaty

M' - numer ostatniej spłaty

RRSO jest dobra do porównywania umów kredytowych przy identycznych warunkach kredytowania:

- czas spłaty

- liczbę i harmonogram spłat

- liczbę wypłat

- model kredytu (rat płatności)

Wnioski z RRSO:

- im dłuższy kredyt tym RRSO niższe

- im większe prowizje i opłaty tym RRSO wyższe

- im więcej rat tym RRSO wyższe

- im więcej trzeba zapłacić w pierwszych miesiącach umowy kredytowej tym RRSO wyższe.

Zad1:

Klient zaciąga kredyt konsumencki w wysokości 1000 zł w dniu 01.01.2007. Brak prowizji i opłat dodatkowych. Klient spłaca dług w całości kredyt po roku w wysokości 1200 zł.

1000/(1+i)0,365=1200/(1+i)365/365

1000/1=1200/1+i

i=0,2, RRSO=20%

Zad2:

Zadłużenie takie jak w zad 1 kredyt 12 m-cy, plus prowizja przygotowawcza 5%.

1000=(50/(1+i)0)+(1200/(1+i)1)

i=0,2631, RRSO=26,31%

Rata annuitetowa (równej) np. miesięczna - obliczanie:

- funkcja PMT (stopa procentowa np. miesięczna, liczba rat, wartość kredytu)

Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych z 12 września 2002 roku (Dz.U. Nr 169, Poz. 1385):

Art. 1.

1. Ustawa określa zasady wydawania i używania elektronicznych instrumentów

płatniczych, w tym instrumentów pieniądza elektronicznego, prawa i obowiązki

stron umów o elektroniczne instrumenty płatnicze oraz zasady tworzenia,

organizacji, działalności oraz nadzoru, a także likwidacji instytucji

pieniądza elektronicznego.

2. Przepisów ustawy nie stosuje się do elektronicznych instrumentów płatniczych

używanych przez banki w celu realizowania wzajemnych płatności w

międzybankowych systemach rozliczeniowych.

3. Jeśli wydawca kart płatniczych jest jednocześnie ich akceptantem i umowa nie

przewiduje możliwości akceptacji tych kart poza własną siecią wydawcy,

przepisy ustawy stosuje się tylko w zakresie ochrony posiadacza i wykonywania

obowiązków informacyjnych wobec Narodowego Banku Polskiego, zwanego dalej

"NBP".

Wyjaśnienie:

1. prawa i obowiązki stron umów; o organizacji, działalności oraz nadzorze, a także likwidacji instrumentu pieniądza elektronicznego

2. ustawa nie dotyczy rozliczeń międzybankowych (Elixir, Setup); nie dotyczy kart, których wydawca jest jednocześnie ich akceptantem i nie można z niej korzystać poza placówką akceptanta

Pieniądz elektroniczny (Prawo bankowe art. 4, pkt 5)

pieniądz elektroniczny - wartość pieniężną stanowiącą elektroniczny odpowiednik znaków

pieniężnych, która spełnia łącznie następujące warunki:

a) jest przechowywana na elektronicznych nośnikach informacji,

b) jest wydawana do dyspozycji na podstawie umowy w zamian za środki pieniężne o

nominalnej wartości nie mniejszej niż ta wartość,

c) jest przyjmowana jako środek płatniczy przez przedsiębiorców innych niż wydający ją do

dyspozycji,

d) na żądanie jest wymieniana przez wydawcę na środki pieniężne,

e) jest wyrażona w jednostkach pieniężnych,

Podmioty elektronicznych instrumentów płatniczych.:

- posiadacz - osoba fizyczna, prawna

- użytkownik - upoważniony przez posiadacza do dokonywania transakcji we własnym imieniu ale na rachunek posiadacza

-wydawca - podmiot, który zawiera umowę z posiadaczem karty, w której zobowiązuje się do zorganizowania systemów rozliczeń transakcji

- agent rozliczeniowy - bank lub wyspecjalizowany podmiot gospodarczy, który zawiera umowę z akceptantami w zakresie przyjmowania i rozliczania płatności za pomocą karty

- akceptant - przedsiębiorca, który zawarł umowę z agentem rozliczeniowym w zakresie przyjmowania zapłaty przy wykorzystaniu elektronicznych instrumentów płatniczych (prowizje za transakcje - od 1 do 3% dla agenta rozliczeniowego)

Ochrona użytkowników wg ustawy o e.i.p.:

- konieczność podpisanie umowy o wydanie karty

Klauzula do ustawy o elektronicznych instrumentach płatniczych - co powinna zawierać:

- rodzaj wydanego instrumentu

- rodzaje możliwych operacji

- rodzaj i wysokość wszystkich opłat i prowizji

- zasady rozliczeń transakcji w walucie obcej

- zasady obliczania odsetek - ile dni bank daje na spłatę bez odsetek

- zasady rozpatrywania reklamacji

- okres, na jaki została zawarta umowa

- sposób wypowiedzenia umowy (każda zmiana regulaminu pozwala na rozwiązanie umowy)

- sposób postępowania w przypadku utraty karty

- możliwość obciążenia posiadacza transakcjami dokonywanymi na odległość bez fizycznego przedstawienia kart

- określenie terminu i sposobu dostarczenia rozliczeń (obowiązek dostarczania nie rzadziej niż raz w miesiącu)

Obowiązki posiadacza karty:

- przechowywanie karty płatniczej i ochrony kodu identyfikacyjnego z należytą starannością

- nieprzechowywania karty z kodem identyfikacyjnym

- niezwłocznego zgłoszenia wydawcy utraty lub zniszczenia karty

- nieudostępnianie karty płatniczej i kodu identyfikacyjnego

- używanie wyłącznie przez osobę, której dane zostały umieszczone na karcie

- okazanie dowodu dla akceptanta

- zgłoszenie wydawcy niezgodności w zestawieniu operacji

Uprawnienia związane z użytkowaniem karty:

- 14 dni na odstąpienie od umowy, jeśli nie dokonano żadnej operacji

- posiadacza obciążają operacje, jeśli udostępnił kartę lub kod

- posiadacza obciążają operacje do czasu zgłoszenia wydawcy jej utraty do kwoty 150€

- ograniczenie to nie dotyczy, do których doszło z winy posiadacza lub użytkownika

Akceptant (rozdział 2 ustawy o e.i.p.)

Art. 9.

Odmowa przyjęcia zapłaty przez akceptanta, o której mowa w art. 8 ust. 1 pkt 4,

może nastąpić w szczególności w przypadku:

1) nieważności elektronicznego instrumentu płatniczego,

2) zastrzeżenia elektronicznego instrumentu płatniczego,

3) niezgodności podpisu na elektronicznym instrumencie płatniczym z podpisem

na dokumencie obciążeniowym,

4) odmowy okazania dokumentu stwierdzającego tożsamość przez posiadacza lub

użytkownika w przypadku określonym w art. 10 ust. 1, albo stwierdzenia

posługiwania się elektronicznym instrumentem płatniczym przez osobę

nieuprawnioną,

5) niemożności uzyskania akceptacji dokonania operacji.

Art. 10.

1. Akceptant może żądać, aby posiadacz elektronicznego instrumentu płatniczego

lub użytkownik karty płatniczej okazał dokument stwierdzający tożsamość, w

razie uzasadnionych wątpliwości co do jego tożsamości.

Wydawca (ustawa o e.i.p.)

Art. 22.

1. Wydawca jest obowiązany przyjmować przez całą dobę zgłoszenia posiadaczy lub

użytkowników kart płatniczych o utracie lub zniszczeniu karty płatniczej,

dokonywane przy wykorzystaniu dostępnych środków komunikowania. Wydawca jest obowiązany do prowadzenia rejestru zgłoszeń utraty lub zniszczenia karty,

zawierającego dane o numerze karty, osobie zgłaszającej, okolicznościach wraz

ze wskazaniem daty, godziny i minuty przyjęcia zgłoszenia.

2. Wydawca potwierdza przyjęcie zgłoszenia w sposób określony w umowie o kartę

płatniczą.

Art. 24.

1. Wydawca udostępnia posiadaczowi zestawienia operacji w sposób i w terminach

określonych w umowie o kartę płatniczą.

2. Zestawienie, o którym mowa w ust. 1, udostępnia się nie rzadziej niż raz w

miesiącu.

Wyjaśnienie:

- ogłaszanie z wyprzedzeniem stawek oprocentowania i prowizji

- przedstawienie w ciągu 24h informacji o kartach straconych

- opracowanie procedur bezpieczeństwa przechowywania karty i kodu

Agent rozliczeniowy (rozdział 4 ustawy o e.i.p.)

Art. 29.

Przez umowę o usługi bankowości elektronicznej:

1) bank zobowiązuje się do zapewnienia dostępu do środków pieniężnych

zgromadzonych na rachunku za pośrednictwem urządzeń łączności przewodowej

lub bezprzewodowej wykorzystywanych przez posiadacza, a także do

wykonywania operacji lub innych czynności zleconych przez posiadacza,

2) posiadacz upoważnia bank do obciążania jego rachunku kwotą dokonanych

operacji oraz należnymi bankowi opłatami i prowizjami albo zobowiązuje się

do zapłaty należności na rachunek wskazany przez bank, w określonych

terminach.

Art. 31.

Bank, świadcząc usługi na podstawie umowy o usługi bankowości elektronicznej,

obowiązany jest do:

1) zapewnienia posiadaczowi bezpieczeństwa dokonywania operacji, z

zachowaniem należytej staranności oraz przy wykorzystaniu właściwych

rozwiązań technicznych,

2) udostępniania posiadaczowi informacji o dokonanych operacjach i

zrealizowanych z tego tytułu rozliczeniach oraz pobranych opłatach i

prowizjach, w terminach i w sposób określony w umowie,

3) niezwłocznego poinformowania o odmowie lub braku możliwości wykonania

zleconej operacji z przyczyn niezależnych od banku.

---