Lasse Oppenheim
jest autorem doktryny prawnej pozwalającej na uznanie efektywnego rządu dochodzącego do władzy w sposób pozakonstytucyjny
jest kontynuatorem dualistycznych koncepcji Kelsena
jest autorem znanego anglosaskiego podręcznika systemu prawa międzynarodowego
należy do pierwszych "prywatnych" kodyfikatorów prawa międzynarodowego
Normatywny akt jednostronny państwa:
jest nieważny, jeśli koliduje z imperatywną normą powszechnego prawa międzynarodowego
może być cofnięty w warunkach klauzuli rebus sic stantibus
może ze swej istoty rodzić po stronie adresatów (pozostałych państw) zarówno prawa jak i obowiązki
dla swej skuteczności każdorazowo wymaga akceptacji ze strony adresata (-ów)
Prawnomiędzynarodowa odpowiedzialność państwa:
łączy się jedynie z zachowaniami oznaczającymi naruszenie norm prawa
międzynarodowego
w wypadku zbrodni międzynarodowej musi być poprzedzona oceną
odpowiedzialności jednostki
może zostać zniesiona na drodze konsensualnej między zainteresowanymi
podmiotami
musi każdorazowo wynikać z zachowania bezpośrednio przypisywanemu
organowi państwa
Do zakresu przesłanek wyłączających odpowiedzialność państwa należy:
wyłącznie stan wyższej konieczności
m.in. siła wyższa
także realizacja prawa do samoobrony w rozumieniu Karty ONZ oraz środki odwetowe w postaci represaliów
wyłącznie realizacja prawa do samoobrony w znaczeniu karty ONZ oraz
środki odwetowe w postaci represaliów
?
Odpowiedzialność jednostki w ramach jurysdykcji uniwersalnej:
wynika źródłowo ze sfery prawa zwyczajowego
odnajduje swoje odzwierciedlenie w wielostronnych umowach międzynarodowych
była jednym z wątków sprawy Lockerbie
jest wykluczona w wypadku konkurencyjnej jurysdykcji państw
W wypadku sporów terytorialnyc
MTS rozpatrując wielowątkowy spór prawny jest zmuszony wyznaczyć
jednolitą postać tzw. "krytycznej daty"
rozważania nad zasadą uti possidetis wymagają założenia że mamy do
czynienia z ziemią niczyją (terra Nullus)
zasada uti possidetis może być odnoszona do obszarów morskich
tytuł historyczny skutecznie uniemożliwia przejście terytorium na
rzecz państwa trzeciego na podstawie odrębnego, późniejszego tytułu
prawnego
W wypadku delimitacji spornych obszarów morskich:
metoda ekwidystansu w odniesieniu do morza terytorialnego jest normą
powszechnego prawa międzynarodowego bezwzględnie obowiązującą
metoda ekwidystansu jest domniemaniem prawnym (iuris tantum), które
znalazło swoje odzwierciedlenie w postanowieniach konwencji z Montego
Bay
umowa zainteresowanych państw nienaruszająca podmiotów trzecich ma
pierwszeństwo przed postanowieniami konwencji z Montego Bay
z zakresu porozumienia o którym mowa w poprzednim punkcie konwencja z
Montego Bay wyklucza obszar wyłącznej strefy ekonomicznej
Immunitet państwa A przed sądami państwa B w myśl zasad obowiązujących w sferze prawa zwyczajowego
wygasa w związku z pojawieniem się państwa A przed sądem państwa B w
celu podniesienia zarzutu jurysdykcji
może zostać wyłączony na drodze umowy międzynarodowej zawartej przez
zainteresowane państwa
może zostać wyłączony na drodze kontraktu zawartego przez państwo A z
przedsiębiorstwem zarejestrowanym w państwie B
może zostać wyłączony jedynie na podstawie zgody wyrażonej przez
państwo A już po zaistnieniu sporu
Przedstawiciel dyplomatyczny państwa wysyłającego:
nie może w państwie przyjmującym podejmować żadnych działań które
wykraczają poza zakres funkcji dyplomatycznych - konwencja wiedeńska o
stosunkach dyplomatycznych nie przewiduje żadnej możliwości
odstąpienia od tego ograniczenia
przysługuje do wykonania swoich zadań po uzyskaniu exequatur ze
strony państwa przyjmującego
objęty jest zasadą trwałości immunitetu jurysdykcyjnego, jeżeli
chodzi o działania lub zaniechania pozostające w związku wykonywaniem
funkcji dyplomatycznych
bez względu na rangę każdorazowo rozciąga swoją nietykalność osobistą
na prywatną rezydencję w której zamieszkuje
?
Państwa śródlądowe:
to przykładowo: Austria Czechy, Monako(ma dostep do morza, wiec nie), San Marino.
posiadają prawa do bandery morskiej
dysponują pełnym prawem do korzystania z wolności mórz, łącznie z
możliwością ustanawiania stosownych stref przybrzeżnych
zgodnie z konwencją o prawie morza z Montego Bay objęte są
preferencjami w dostępie do żywych zasobów stref ekonomicznych innych
państw
Status międzynarodowoprawny organizacji międzynarodowej
wyklucza możliwość realizowania zdolności traktatowej z państwami trzecimi
w swej istocie pozwala na podnoszenie roszczeń we własnym imieniu
wyklucza z definicji zdolność prawną w sferze prawa krajowego państwa członkowskiego
wyklucza możliwość realizowania suwerennych uprawnień
Konsolidacja historycznego tytułu do określonego terytorium
oznacza zastąpienie dotychczasowego tytułu prawnego przez nowy tytuł
wynikający z zasiedzenia lub zaniku efektywnej władzy danego podmiotu
może finalizować się pod postacią wyroku sądu międzynarodowego
otworzyła drogę do ponownej delimitacji obszarów morskich poprzez
wykorzystanie metody prostych linii podstawowych
oznacza powstanie samoistnego tytułu prawnego
Sąd międzynarodowy dysponujący jurysdykcją w danej sprawie rozstrzygający na prawach suwerennych do określonego terytorium
nie może uchylić się od rozstrzygnięcia powołując się na niestabilny charakter tego obszaru z punktu widzenia jego naturalnego ukształtowania
może uchylić się od rozstrzygnięcia powołując się na niestabilny charakter tego obszaru z punktu widzenia jego naturalnego ukształtowania (non liquet)
Niski stopień społecznego i politycznego zorganizowania ludności zamieszkującej określone terytorium:
ze swej istoty nie jest przeszkodą do powstania nowego państwa
ze swej istoty blokuje możliwości uznania, że w danym wypadku
terytorium jest ziemią niczyją
mimo wszystko pozwala na podtrzymanie praw własności w rozumieniu
prawa krajowego
z definicji wyklucza jakąkolwiek możliwość powołania się na prawo
narodów do samostanowienia
Efektywne obywatelstwo
nie wymusza na państwie obowiązku realizacji ochrony dyplomatycznej w
stosunku do osoby legitymującej się takim obywatelstwem
na poziomie pojęcia nie ma zastosowania w wypadku osób prawnych
jako wymóg prawa międzynarodowego automatycznie prowadzi do formalnej
redukcji wielokrotnego obywatelstwa w znaczeniu prawa krajowego
jego uprzednie posiadanie jest warunkiem koniecznym powoływania się
bezpaństwowca na status uchodźcy
Wskaz organy, w których skład wchodzą osoby o statusie innym niż przedstawiciele państw
MTS i Trybunał Praw Morza
Sąd Stały Arbitrażowy oraz Komisja Europejska
Komisje Europejska oraz Sekretariat ONZ
Rada Powiernicza ONZ oraz Komisja Prawa Międzynarodowego ONZ
Karta ONZ
przewiduje ograniczenie kompetencji Zgromadzenia Ogólnego w sprawach
utrzymania pokoju i bezpieczeństwa na rzecz Rady Bezpieczeństwa
jasno określa procedurę wystąpienia państwa członkowskiego z Organizacji
wyłącza możliwość podejmowania przez organy główne uchwał pro foro interno
przewiduje możliwość użycia siły przez układ regionalny za
upoważnieniem Zgromadzenia Ogólnego
Pakt Ligi Narodów
przewidywał nakładanie sankcji w ramach systemu bezpieczeństwa zbiorowego
wprowadził częściowy zakaz prowadzenia wojen
w chwili swego przyjęcia usankcjonował zasady prowadzenia wojen
przewidziane w Pakcie Brianda-Kelloga
wprowadził system mandatowy w obrębie terytoriów niesamodzielnych
Zakaz użycia siły przewidziany w art. 2 ust. 4 Karty ON
zawiera odwołanie do zbrojnej napaści (armed assault)
zawiera odwołanie o jej ukierunkowaniu przeciwko integralności terytorialnej państwa członkowskiego
doznaje ograniczenia w postaci systemu bezpieczeństwa zbiorowego uszczegółowionego w dalszych postanowieniach Karty ONZ
stanowi każdorazowo prawną i faktyczną przeszkodę w przeprowadzeniu interwencji humanitarnej
Spośród wymienionych spraw wskaż opinię (-e) doradczą (-e) MTS
sprawa świątyni Preah Vihear (1962)
sprawa Sahary Zachodniej (1974)
sprawa legalności groźby lub użycia broni jądrowej (1995)
sprawa Legrand (2001)
Traktat Waszyngtoński o utworzeniu Paktu Północnoatlantyckiego
formalnie definiuje casus foederis - przypadek, który w myśl zawartej umowy międzynarodowej zobowiązuje państwa sprzymierzone do wspólnej akcji.
przewiduje mechanizm obrony zbiorowej
w celu uruchomienia mechanizmu obrony zbiorowej wymaga zaatakowania wszystkich państw członkowskich
pozwala na uruchomienie mechanizmu obrony zbiorowej po zaatakowaniu jedno z państwa członkowskich
W wypadku zagrożenia życia własnych obywateli lub ich mienia za granicą praktyka państw wskazuje na występowanie następujących mniej lub bardziej utrwalonych zasad. Wskaż je
macierzyste państwo jest bezwzględnie uprawnione do użycia siły
pod pewnymi warunkami możliwe są represalia przy użyciu siły. O ile odwołanie się do nich nie stanowi przykładu napaści w rozumieniu karty ONZ
brak współdziałania ze strony państwa pobytu po spełnieniu jeszcze dalszych przesłanek zwalnia macierzyste państwo z zakazu odwołania się do użycia siły
nie ma żadnych formalnych możliwości odwołania się do użycia siły
Równość państw:
jest jedną z ogólnych zasad prawa międzynarodowego
sprawia, że tylko zachowania lub sytuacje, za którymi stoi efektywność podmiotu prawa międzynarodowego, mogą wywołać trwałe następstwa prawne
w dłuższej perspektywie redukuje wszelkie fikcje prawne w obszarze prawa międzynarodowego
może doznać ograniczeń wypływających z wartości stojących za innymi ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego
?
Nadrzędność prawa międzynarodowego nad prawem krajowym:
łączy się jedynie z normami wynikającymi z traktatów
z zasady nie dotyczy norm rangi konstytucyjnej
odnosi się jedynie do aktów ustawodawczych poniżej konstytucji
odnosi się również do rozstrzygnięć sądów krajowych
Acquiescence:
jest bezwarunkowym skutkiem prawnym każdej biernej postawy państwa
jest bezwarunkowym źródłem jurysdykcji sądów międzynarodowych
jest odmianą pisemnego uznania
jest formą dorozumianego uznania
Persistent objector to:
synonim arbitra międzynarodowego
pojęcie pozwalające na przeciwstawienie określonemu tym mianem
państwa kształtującej się normy prawa zwyczajowego
cecha państwa stojąca z definicji w sprzeczności z zasadami
wyrażonymi w art. 2. Karty ONZ
(?)
Do źródeł współczesnego prawa morza należy zaliczyć
w wypadku stron konwencji z Montego Bay jedynie jej postanowienia -
m. in. Normy prawa zwyczajowego
posiłkowo wielostronne konwencje genewskie z 1958 r.
dwustronne lub regionalne umowy międzynarodowe (ale tylko w wypadku państw które nie wyraziły zgody na związanie się postanowieniami konwencji z Montego Bay
W wypadku zatok morskich zdefiniowanych w sensie prawnym mocą przepisów konwencji z Montego Bay:
pojęcie kondominium jest ze swej istoty wykluczone
tytuł historyczny dla swej skuteczności wymaga potwierdzenia w wielostronnych umowach międzynarodowych
o ile nie istnieją szczególne wyłączenia w sytuacji delimitacyjnej, państwo nadbrzeżne jest każdorazowo uprawnione do wykorzystania metody prostych linii podstawowych
państwo nadbrzeżne jest każdorazowo uprawnione do zaliczania ich w całości do obszaru morskich wód wewnętrznych
Sentencja wyroku Trybunału Prawa Morza z siedzibą w Hamburgu w sprawie statku Saiga (1997) potwierdza, że:
państwo nadbrzeżne w wyłącznej strefie ekonomicznej ma pełnię praw
suwerennych nad statkami podnoszącymi bandery państw trzecich
zatrzymanie statku państwa trzeciego w związku z naruszeniem praw
wyłącznej strefy leży w sferze swobodnego uznania państwa nadbrzeżnego -
wyłączna strefa ekonomiczna w sensie prawnym jest częścią morza otwartego
przesłanki "gorącego pościgu" mają charakter (????) kumulatywny (????)
W Radzie Gospodarczo-Społecznej ONZ głosowano nad przyjęciem zalecenia kierowanego do państw członkowskich. Na Sali byli obecni przedstawiciele 47 państw, z czego 21 głosowało za (w tym Chiny i Francja), 18 było przeciw (w tym Rosja), 5 państw wstrzymało się od głosu (w tym USA). Siedem państw z podstawowego składu było nieobecnych, trzy pozostałe (w tym Wielka Brytania), mimo że obecne na posiedzeniu nie wzięły udziału w głosowaniu. W tej sytuacji:
uchwała została podjęta
uchwała nie została podjęta
Wejście umowy międzynarodowej w życie
jest zawsze zbieżne w czasie z momentem dojścia umowy do skutku
oznacza, że umowa z pewnością już się uprawomocniła
jest uzależnione jedynie od woli stron
może przyjąć postać warunkowej klauzuli
Zawarcie umowy w trybie złożonym oznacza, że:
występujące w tym trybie podpisanie przy braku odmiennych ustaleń, tożsame jest z ustaleniem autentyczności tekstu
jedynym sposobem na ustalenie autentyczności tekstu traktatu staję się parafowanie
niemożliwym staję się zgłaszanie do niej zastrzeżeń
dojście umowy do skutku może przyjąć postać wymiany dokumentów ratyfikacyjnych
Interpretacja quasi- autentyczna traktatu to interpretacja:
dokonywana przez organ sądowy
wynikająca bezpośrednio z umów interpretacyjnych zawieranych przez strony traktatu
wynikająca ze zgodnego wykonywania postanowień traktatu
wiążąca strony traktatu
Zasada pierwszeństwa zobowiązań wynikających z art. 103 Karty ONZ:
ma zastosowanie również wobec norm zwyczajowych
ma zastosowanie wyłącznie wobec zobowiązań traktatowych
jest jedną z przesłanek stwierdzenia nieważności traktatu kolidującego z postanowieniami ONZ
wprowadza formalną hierarchię źródeł prawa międzynarodowego
W procesie wykładni traktatu:
art. 31 konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. wprowadza w obrębie ogólnej reguły wykładni formalną gradację ważności poszczególnych elementów
znaczenie specjalne interpretowanego wyrażenia może wynikać ze zgodnej praktyki stron traktatu
uprawnione jest dorozumienie prowadzące do ograniczenia suwerenności państwa
w myśl konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. prace
przygotowawcze stawiane są na równi z kontekstem traktatu
Na podstawie rezolucji "Zjednoczeni dla Pokoju" (United for Peace):
Rada Bezpieczeństwa zyskała kompetencję do wydawania formalnych decyzji w ramach rozdziału VI Karty ONZ
Zgromadzenie Ogólne zyskało kompetencję do wydawania formalnych
decyzji o użyciu siły w związku ze stwierdzeniem zagrożenia pokoju
naruszeniem pokoju lub aktem agresji
Zgromadzenie Ogólne zyskało kompetencję do wydawania zaleceń o użyciu
siły w związku ze stwierdzonym zagrożeniem pokoju naruszeniem pokoju
lub aktem agresji
Rada Bezpieczeństwa delegowała swe kompetencje w zakresie rozdziału
VII karty ONZ na rzecz układów regionalnych
Wskaż zdanie (-a) prawdziwe. W wypadku sporów terytorialnych w myśl orzecznictwa MTS:
jeżeli zachodzi przypadek zderzenia zasady efektywności z tytułem prawnym przeważa wówczas zasada efektywności
jeżeli zachodzi przypadek zderzenia zasady efektywności z tytułem prawnym, przeważa wówczas tytuł prawny
zasady efektywności może potwierdzać następstwa prawne wypływające z zastosowania zasady uti possidetis
(????)
41. Konwencja chicagowska z 1944
a) częściowo ogranicza prawo przelotu nad terytoriami państw, z pewnymi elementami dyskryminacji
b) zakaz rejestracji samolotu w więcej niż jednym państwie
c) wyznacza zasady ogólne działania MOLC (międzynar, org. lot. cyw.)
d) wyznacza traktatową granicę kosmosu i nieba
42. Nieważność umowy międzynarodowej może być spowodowana m.in. poprzez:
a) oszustwo i istotną zmianę okoliczności
b) przekupstwo i naciski na państwo
c) przekroczenie kompetencji... -?
d) ?
?
Wskaż właściwą (-e) kolejność (i-)
traktat w Kadesh, traktat westfalski, wyrok sądu arbitrażowego w
sprawie Alabama, traktat Jay'a
wyrok MTS w sprawie azylu Haya de la Torre (Kolumbia vs Portugalia), konwencja o
przeciwdziałaniu i karaniu zbrodni ludobójstwa, konwencje genewskie o
prawie morza, układ o zasadach działania państw w zakresie badań i
użytkowania przestrzeni kosmicznej łącznie z Księżycem i innymi
ciałami niebieskimi
Pakt Brianda-Kelloga, wyrok STSM w sprawie fabryki (?????), wyrok MTS w sprawie prób jądrowych na południowym Pacyfiki, wyrok MTS w sprawie szelfu kont. na Morzu Północnym
pakt Ligi Narodów, wyroki STSM w sprawie statku Lotus, traktat waszyngtoński w sprawie Antarktyki, wyrok MTS w sprawie szelfu kont. na Morzu Egejskim
Tytuł historyczny do terytorium:
wyraża normę prawną
jako argumentacja prawna ma charakter względny
jako argumentacja prawna ma charakter bezwzględny
nie ma zastosowania do niezamieszkanych wysp i skał morskich
Skarga RFN przeciw Włochom do MTS w 2008 r.:
została odrzucona przez MTS w fazie jurysdykcyjnej
ma za swój przedmiot immunitety jurysdykcyjne państwa
powołuje się na instytucję wyczerpania krajowych środków odwoławczych (local remedies)
jest z definicji niedopuszczalna, gdyż dotyczy państw członkowskich Unii Europejskiej
Spory prawne dotyczące konwecji wiedeńskiej o stosunkach dyplomatycznych z 1961 r
mogą być przekazywane do rozstrzygnięci MTS poprzez zawarcie umowy kompromisowej
mogą być przekazywane do rozstrzygnięcia MTS za pośrednictwem protokołu opcyjnego dołączonego do konwencji wiedeńskiej o prawie dyplomatycznym z 1961 r.
zgodnie z postanowieniami tejże konwencji rozstrzygane są wyłącznie na drodze bezpośrednich negocjacji
zgodnie tejże konwencji muszą być kierowane do ZO ONZ w celu wydania zaleceń
49. Zasady Norymberskie odpowiedzialności osób fizycznych: (jakoś tak)
a.) definiują pojęcie agresji
b.) dotyczą odpowiedzialności na zasadzie współsprawstwa
c.)wyłączają odpowiedzialność głowy państwa na podstawie immunitetu
d.)przewidują powołanie Stałego Trybunału Karneg
44. Członkowie personelu dyplomatycznego:
objęci są szczególną międzynarodowoprawną ochroną w wypadku przestępstw skierowanych przeciwko nim na terytorium państwa przyjmującego
dysponują ograniczonym przywilejem nietykalności osobistej
bez wyjątku uprawnieni są na podstawie konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów z 1969 r. do prowadzenia negocjacji i przyjęcia tekstu traktatu między państwem wysyłającym a państwem przyjmującym
mogą w zgodzie z konwencją wiedeńską o prawie dyplomatycznym z 1961 r. wypełniać funkcje konsularne nie tracąc przy tym przywilejów i immunitetów o charakterze dyplomatycznym
W sprawie Belgii przeciwko Senegalowi zawisłej przed MTS w 2009 r.
wnioskodawca domaga się wydania obywatela Senegalu w celu pociągnięcia go do odpowiedzialności za czyny skierowane przeciwko obywatelom belgijskim
wnioskodawca domaga się od Senegalu osądzenia bądź wydania Belgii obywatela państwa trzeciego w związku z zarzutem popełnienia przez niego zbrodni międzynarodowych
Trybunał po rozpatrzeniu ewentualnych zarzutów jurysdykcyjnych będzie musiał odnieść Siudo treści i zakresu skuteczności zasady aut Dederce aut iudicare
Trybunał uznał, że wskazane przez wnioskodawcę podstawy jurysdykcyjne są niewłaściwe
Estoppel to:
przykład ogólnej zasady prawa międzynarodowego
prawny instrument ochrony wiary w relacjach między państwami ??????
jedynie doktrynalne rozwinięcie zasady dobrej wiary
zasada prawna, która może zostać wykorzystana jako zarzut procesowy
Wskaż osobę (-y), której (-ych) działalność pociągnęła za sobą próbę realizacji względnej niech (nich) odpowiedzialność na zasadach jurysdykcji uniwersalnej
Pierre Oba
Abdoulaye Yerodia Ndombasi
Hissene Haber
Ahmadou Sadio Diallo
Opieka dyplomatyczna
może być realizowana na rzecz osób prawnych
dotyczy jedynie osób fizycznych
powiązana jest bezpośrednio ze szkodą wyrządzoną państwu przez inne państwa
powiązana jest w swym skutku prawnym m.in. z odpowiedzialnością państwa ???????
Wskaż zdanie (-a) prawdziwe. W zgodzie z:
wyrokiem MTS z 1994, w sporze między Katarem a Bahrajnem w sprawie sporu terytorialnego umowa międzynarodowa ma charakter obiektywny
wyrokiem MTS z 1994, w sporze między Katarem a Bahrajnem w sprawie sporu terytorialnego umowa międzynarodowa ma charakter subiektywny
wyrokiem MTS z 1978 w sporze między Turcją a Grecją w sprawie szelfu kont. na Morzu Egejskim brak jest normy prawa międzynarodowego która uniemożliwiałaby uznanie wspólnego (????) dwóch państw za umowę międzynarodową
wyrokiem MTS z 1999 r. w sporze między Nambią a Botswaną w sprawie suwerennych uprawnień do wysp Baskili Sedudu reguła wykładni, do której odsyła art. 31 konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów ma zastosowanie do umowy międzynarodowej zawartej pod koniec XIX wieku.
Zastrzeżenie do traktatu:
może mieć za swój przedmiot jedynie terytorialne ograniczenie skuteczności traktatu -
może kreśląc ogólny sposób stosowania traktatu bez wskazywania konkretnego przepisu czy grupy przepisów w nim zawartych
nie występuje jeżeli przedmiotem jednostronnego oświadczenia państwa jest zwiększenie zakresu obowiązków danej strony ponad to co wynika bezpośrednio z treści traktatu
mimo, że określanie mianem aktu jednostronnego może przyjąć postać zgodnego oświadczenia kilkunastu państw czy organizacji międzynarodowych
Deklaracja o prawach i obowiązkach państw przewiduje (1949)
nadrzędność prawa międzynarodowego nad suwerennością poszczególnych państw
prawo przyznawania azylu politycznego
zakaz uznawania nabytków terytorialnych dokonanych przy użyciu siły z
naruszeniem prawa międzynarodowego
obowiązek podporządkowania się państw decyzjom Rady Bezpieczeństw mającym za swój przedmiot utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa
Państwo w zakresie swego ius contrahendi
może zawrzeć umowę międzynarodową z osobą prawa prywatnego
może zawrzeć umowę w rozumieniu prawa krajowego z innym państwem (?)
może zawrzeć umowę o mieszanym charakterze (prywatno-międzynarodowym) z innym podmiotem prawa międzynarodowego
jest zdolne do zawierania jedynie traktatów
1