Wiatr- ruch poziomy powietrza atmosferycznego. Za kierunek uważa się tę stronę świata z której wieje wiatr. Prędkość- odległość jaką przebywają cząsteczki powietrza w jednostce czasu(m/s, km/h).Prędkość wiatru zwiększa się wraz ze wzrostem gradientu. Czynniki warunkujące wiatr:
Siła poziomego gradientu ciśnienia(obszary o różnych ciśnieniach), wiatr wieje od wyżu do niżu. Wartość gradientu x3 = prędkość wiatru(m/s).
Siła Coriolisa (północ w prawo, na południu w lewo),[wielkość ta zależna jest od prędkości kątowej ziemi oraz siła wzrasta wraz z wysokością. Siła ta nie występuje na równiku, najsilniejsza jest na biegunach].
Siła tarcia- im wyżej tym prędkość jest większa.
Siła odśrodkowa.
Poryw wiatru- nagły wzrost jego prędkości, przewyższający co najmniej o 5m/s. Średnią prędkość wiatru za ostatnie 10 min i trwające nie dłużej niż 2 min.
W skali Boforta:
CISZA(od 0,0-0,2m/s. do 1 Węzła), Powiew, Słaby wiatr, Łagodny wiatr, Umiarkowany wiatr, Dość silny wiatr, Silny wiatr, Bardzo silny wiatr, Sztorm, Silny sztorm, Bardzo silny sztorm, Gwałtowny sztorm, Huragan(>32.6m/s. >63 Węzły)
Bryza morska[DZIEŃ]- powstaje podczas słonecznego dnia gdy powierzchnia lądu jest bardziej nagrzana niż woda{MORZE}, powietrze nad lądem ogrzewa się i ulega stopniowemu rozprężaniu(powietrze nad lądem cieplejsze).
Bryza morska[NOC]- następstwo słonecznego dnia kiedy to woda{MORZE} nagrzewa się. Magazynuje pobraną energię a w nocy ciepło te zostaje uwalniane na powierzchni morza. W ten sposób zalegające nad lustrem wody powietrze atmosferyczne pobiera tą energię, następnie ulega stopniowemu rozprężeniu. Przemieszcza się w górę a następnie w kierunku lądu dając ciepły wiatr(bryza nocna).
Bryza występuje również na styku lasu i terenów otwartych. W dzień na polu wieje wiar od strony chłodniejszego lasu, na wysokości koron drzew zachodzi ruch odwrotny. W nocy zachodzi odwrotny kierunek z wyżej opisanego procesu.
Wiatry dolinowe i górskie, zmiana kierunku przepływu 2 x24h. Związane z ochładzaniem lub nagrzewaniem mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad stokiem. W dzień wznoszące↑, w nocy opadające↓.
Wiatr halny- fenowy} w górach ciepły, suchy, porywisty, ciepłe i wilgotne masy z południa. S→N.
Wiatromierz Wilda- pomiar kierunku i prędkości wiatru. Ramiona kierunkowe S •→N, z drugiej strony kula* z chorągiewką(przeciwwaga). "Płytka z blachy"- specjalna tabela numeryczna.
Anemometr- pomiar prędkości wiatru.
Wiatromierz na wierzy- na wysokości 10m(odczyty z komputera), warunki anemometryczne→ wskazania prawidłowości.
Róża wiatrów- uwzględnienie kierunków z różnych stron świata( 32 kierunki), w nowoczesnych kierunek oraz prędkość.
Wiatr w lesie, zależny od wysokości na której rośnie las; wysokości drzewostanu, wieku, gęstości zalesienia.
Drzewostan stanowi przeszkodę dla wiatru. Większa część wiatru- nad koronami, największe zahamowanie w koronach/ najmniejsze u podstawy pnia.
Prędkość hamowana jest już w odległości 1.5H drzewa. Najbardziej wyhamowana prędkość na końcu lasu. Wiatr odzyskuje pierwotną prędkość po 8H drzewa za lasem.
|
zima |
lato |
Las rzadki |
40-60% |
30-40% |
Las gęsty |
20-30% |
10-20% |
Jeśli nad koronami drzew 4m/s to w lesie zmniejszy się do 1m/s.
Jeśli przekroczy 17m/s[8*Beauforta]- uszkadza drzewostan. Odporne- sosna, dąb.Nie odporne- świerk, brzoza
Pogoda-chwilowy stan atmosfery istnieje ścisły związek z czasem.(element nie stały- zmienny).
Klimat- wieloletnie obserwacje parametrów meteorologicznych dla danego miejsca i czasu. Przebieg warunków pogodowych ukształtowanych przez właściwości fizyczne i geograficzne(30 lat).
Czynniki klimatotwórcze:
>szerokość geograficzna >odległość od mórz i oceanów >wysokość n.p.m. >rzeźba terenu >działalność człowieka.
Cechy klimatu Polski: UMIARKOWANY, przejściowy, zmienny, kontrastowy} wypadkowe oddziaływujących czynników.
Przejściowy- stałe przenikanie cech klimatu morskiego i kontynentalnego, mas powietrza.
Zmienny- duże odchylenia wartości mierzonych elementów klimatu w poszczególnych latach.
Kontrastowy- duże zróżnicowanie natężenia wszelkich czynników meteorologicznych na małej odległości.
Regiony klimatyczne Polski wg Romera(7 regionów):
Klimat Bałtycki- wąski pas wybrzeża i w delcie Wisły. Kształtuje się pod wpływem działania Bałtyku. Charakteryzuje się:
- ciepłe łagodne zimy,
- chłodniejszymi latami,
- silnymi wiatrami,
- suchą i pogodną jesienią,
- opad roczny(500-700mm)
Klimat pojezierzy- tereny wzniesione n.p.m., Pojezierze Mazurskie, Pomorskie.
Charakteryzuje się:
- lokalnymi różnicami klimatu,
- klimat bardziej surowy,
- chłodne śnieżne i długie zimy,
- późne przymrozki wiosenne,
- wilgotność w obrębie jezior,
- opad roczny(600-700mm)
Klimat krainy wielkich dolin- nizina polska.
Charakteryzuje się:
- zachodnia część cieplejsza z suchszą wczesną zimą i dłuższym okresem wegetacyjnym, część wschodnia ogolnie chłodniejsza; szczególnie w zimie,
- opady(450-500mm),
Klimat wyżyn środkowych- Wyżyna śląska, małopolska, lubelska.
- wysokie średnie temperatury powietrza,
- dominuje przewaga klimatu kontynentalnego i wysoka amplituda temperatur(ciepłe lata, mroźne zimy),
- opad roczny(600-700mm),
- ulewne opady i opady gradu
Klimat pogórskich nizin i kotlin- Nizina śląska, sandomierska
Charakteryzuje się:
- krótką zimą i długim latem,
- najdłuższy okres wegetacyjny,
- opady roczne(500-600mm, najkorzystniej rozłożone w czasie)
Klimat górski i podgórski- Sudety oraz Karpaty, silnie urzeźbione
Charakteryzuje się:
- dużym kontrastem klimatów lokalnych,
- klimat dość chłodny o dużej ilości opadów,
- temperatury niższe w stosunku do obszarów podgórskich,
- opady roczne(>1000mm)
Klimat zaciszy górskich- ...
Charakteryzuje się:
- wielkim kontrastem pomiędzy dniem i nocą,
- zróżnicowanie dopływu wiatru i energii słonecznej w różnych częściach zboczy,
- duże zróżnicowanie prędkości wiatru
SUMA USŁONECZNIENIA RZECZYWISTEGO
• czas trwania okresu wegetacyjnego→ wyznacznik klimatu
• średni okres wegetacyjny→ temperatura średnia dobowa niższa od 5°C, Okres ten wyznacza ciąg co najmniej 7 dni(okres wegetacyjny 200-230 dni)
• okres gospodarczy→ temperatura średnia( >3°C)
• okres aktywnego wzrostu rośliny→ temperatura średnia( >10°C), [145-165 dni]
Zagrożenia w okresie zimowym:
- ujemne temperatury powietrza i gleby przy braku pokrywy śnieżnej,
- pionowe ruchy gleby,
- silne i mroźne wiatry{V=10m/s, T maks <0°C}, przy braku pokrywy śnieżnej(wysmalenie i wymarzanie roślin),
- długotrwała i o nadmiernej grubości pokrywa śnieżna{30 dni, h >20cm},
- zaleganie pokrywy śnieżnej na nie zamarzniętej glebie,
- odwilże atmosferyczne i glebowe,
- silne roztopy,
- pokrywa lodowa.
Zagrożenia okresu wegetacyjnego:
- nadmierne skrócenie okresu wegetacyjnego, gospodarczego,
- długotrwałe opady deszczu,
- posuchy: a) atmosferyczne, b) glebowe, c) hydrogeniczne;
*posucha atmosferyczna→ brak opadów w długim czasie przy wyższych temperaturach, brak zachmurzenia,
*posucha glebowa→ wyczerpanie się w glebie wody dostępnej dla roślin,
*posucha hydrogeniczna→ obniżenie poziomu wód gruntowych.
- opady gradu,
- burze atmosferyczne,
- niedobory promieniowania i sum ciepła,
- niedostateczne lub nadmierne uwilgotnienie gleby.
PRZYMROZEK:
Spadek temperatury minimalnej poniżej 0°C w czasie trwania okresu wegetacyjnego. [Gdy temperatury są niższe w okresie gdy temperatury normalne >0°C ].
Metody walk z przymrozkami:
^przykrywanie, ^deszczowanie, ^wytwarzanie dymu i mgły, ^mieszanie powietrza.
+ Przewidywanie przymrozku:
Metoda Brokhowa{13°°,21°° pomiary temperatury} Im większa różnica tym większe prawdopodobieństwo zaistnienia przymrozku.
WSKAŻNIKI METEOROLOGICZNE:
*klimatyczne opadów;
Wizymetr wagowy- do pomiaru parowania wskaźnikowego.
Ewaporacja- parowanie z powierzchni gleby.
Transpiracja- wyparowanie wody z roślin przez kutikulę lub szparki.
ETR- Ewapotranspiracja rzeczywista[mm], wartość rzeczywistej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie.
ETP- Ewapotranspiracja potencjalna[mm], wartość potencjalnej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie i przy nie ograniczonych zasobach wodnych.
wzór IWANOWA:
ETP= 0.0018*(25+t)^2*(100-f ),
t- średnia temperatura miesięczna(*C),
f- średnia miesięczna wilgotność względna.
Parowanie terenowe- parowanie a gleby i roślin.
ETR= k*ETP.
k- zależy od fazy rozwojowej i od wskaźnika zawartości wody dostępnej w glebie.
KLIMATYCZNY BILANS WODNY- wskaźnik stopnia suchości.
Ss= P-ETR,
P- opady.
STOPIEŃ UWILGOTNIENIA:
Sw= P/ETR
OBLICZNIE (%) OPADÓW ROCZNYCH:
np. 29→ 100%
20,5→ x%
Roczny} normalny wilgotny.
WSKAŻNIK HYDROTERMICZNY, PLUWIOTERMICZNY:
K= P/0,1∑ t,
Iloraz sumy opadów miesięcznych przez 0,1 sumy temperatur miesiąca.
OPIS KLIMATU:
*skrajnie suchy K ≤0,7,
*bardzo suchy 0,4<K≤ 0,7,
*suchy 0,7<K≤1.0,
*dość suchy 1,0<K≤1,3,
*optymalny 1,3<K≤1,6,
*dość wilgotny 1,6<K<2,0,
*wilgotny 2.0<K≤2,5,
*bardzo wilgotny 2,5<K≤3,0,
* bardzo skrajnie suchy K>3,0.
+Można przedstawić częstość sytuacji hydrotermicznych.
Suma 34→ bardzo suchy} dla miesiąca,
Suma<50→ skrajnie suchy.
Wiatr- ruch poziomy powietrza atmosferycznego. Za kierunek uważa się tę stronę świata z której wieje wiatr. Prędkość- odległość jaką przebywają cząsteczki powietrza w jednostce czasu(m/s, km/h).Prędkość wiatru zwiększa się wraz ze wzrostem gradientu. Czynniki warunkujące wiatr: Siła poziomego gradientu ciśnienia(obszary o różnych ciśnieniach), wiatr wieje od wyżu do niżu. Wartość gradientu x3 = prędkość wiatru(m/s). Siła Coriolisa (północ w prawo, na południu w lewo),[wielkość ta zależna jest od prędkości kątowej ziemi oraz siła wzrasta wraz z wysokością. Siła ta nie występuje na równiku, najsilniejsza jest na biegunach]. Siła tarcia- im wyżej tym prędkość jest większa. Siła odśrodkowa. Poryw wiatru- nagły wzrost jego prędkości, przewyższający co najmniej o 5m/s. Średnią prędkość wiatru za ostatnie 10 min i trwające nie dłużej niż 2 min. W skali Boforta: CISZA(od 0,0-0,2m/s. do 1 Węzła), Powiew, Słaby wiatr, Łagodny wiatr, Umiarkowany wiatr, Dość silny wiatr, Silny wiatr, Bardzo silny wiatr, Sztorm, Silny sztorm, Bardzo silny sztorm, Gwałtowny sztorm, Huragan(>32.6m/s. >63 Węzły) Bryza morska[DZIEŃ]- powstaje podczas słonecznego dnia gdy powierzchnia lądu jest bardziej nagrzana niż woda{MORZE}, powietrze nad lądem ogrzewa się i ulega stopniowemu rozprężaniu(powietrze nad lądem ciepsze Bryza morska[NOC]- następstwo słonecznego dnia kiedy to woda{MORZE} nagrzewa się. Magazynuje pobraną energię a w nocy ciepło te zostaje uwalniane na powierzchni morza. W ten sposób zalegające nad lustrem wody powietrze atmosferyczne pobiera tą energię, następnie ulega stopniowemu rozprężeniu. Przemieszcza się w górę a następnie w kierunku lądu dając ciepły wiatr(bryza nocna). Bryza występuje również na styku lasu i terenów otwartych. W dzień na polu wieje wiar od strony chłodniejszego lasu, na wysokości koron drzew zachodzi ruch odwrotny. W nocy zachodzi odwrotny kierunek z wyżej opisanego procesu. Wiatry dolinowe i górskie, zmiana kierunku przepływu 2 x24h. Związane z ochładzaniem lub nagrzewaniem mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad stokiem. W dzień wznoszące↑, w nocy opadające↓. Wiatr halny- fenowy} w górach ciepły, suchy, porywisty, ciepłe i wilgotne masy z południa. S→N. Wiatromierz Wilda- pomiar kierunku i prędkości wiatru. Ramiona kierunkowe S •→N, z drugiej strony kula* z chorągiewką(przeciwwaga). "Płytka z blachy"- specjalna tabela numeryczna. Róża wiatrów- uwzględnienie kierunków z różnych stron świata( 32 kierunki), w nowoczesnych kierunek oraz prędkość. Wiatr w lesie, zależny od wysokości na której rośnie las; wysokości drzewostanu, wieku, gęstości zalesienia. Drzewostan stanowi przeszkodę dla wiatru. Większa część wiatru- nad koronami, najwiękze zachamowanie w koronach/ najmniejsze u podstawy pnia. Prędkość hamowana jest już w odległości 1.5H drzewa. Najbardziej wyhamowana prędkość na końcu lasu. Wiatr odzyskuje pierwotną prędkość po 8H drzewa za lasem.
zima lato
Las rzadki 40-60% 30-40%
Las gęsty 20-30% 10-20%
Jeśli nad koronami drzew 4m/s to w lesie zmniejszy się do 1m/s. Jeśli przekroczy 17m/s[8*Beauforta]- uszkadza drzewostan. Odporne- sosna, dąb.Nie odporne- świerk, brzoza
Anemometr- pomiar prędkości wiatru. Wiatromierz na wierzy- na wysokości 10m(odczyty z komputera), warunki anemometryczne→ wkazania prawidłowości. Pogoda-chwilowy stan atmosfery istnieje ścisły związek z czasem.(element nie stały- zmienny). Klimat- wieloletnie obserwacje parametrów meteorologicznych dla danego miejsca i czasu. Przebieg warunków pogodowych ukształtowanych przez właściwości fizyczne i geograficzne(30 lat).
Czynniki klimatotwórcze: >szerokość geograficzna >odległość od mórz i oceanów >wysokość n.p.m. >rzeźba terenu >działalność człowieka. Cechy klimatu Polski: UMIARKOWANY, przejściowy, zmienny, kontrastowy} wypadkowe oddziaływujących czynników. Przejściowy- stałe przenikanie cech klimatu morskiego i kontynentalnego, mas powietrza. Zmienny- duże odchylenia wartości mierzonych elementów klimatu w poszczególnych latach. Kontrastowy- duże zróżnicowanie natężenia wszelkich czynników meteorologicznych na małej odległości. Regiony klimatyczne Polski wg Romera(7 regionów):
Klimat Bałtycki- wąski pas wybrzeża i w delcie Wisły. Kształtuje się pod wpływem działania Bałtyku. Charakteryzuje się: - ciepłe łagodne zimy, - chłodniejszymi latami, - silnymi wiatrami, - suchą i pogodną jesienią, - opad roczny(500-700mm) Klimat pojezierzy- tereny wzniesione n.p.m., Pojezierze Mazurskie, Pomorskie. Charakteryzuje się: - lokalnymi różnicami klimatu, - klimat bardziej surowy, - chłodne śnieżne i długie zimy, - późne przymrozki wiosenne, - wilgotność w obrębie jezior, - opad roczny(600-700mm) Klimat krainy wielkich dolin- nizina polska. Charakteryzuje się: - zachodnia część cieplejsza z suchszą wczesną zimą i dłuższym okresem wegetacyjnym, część wschodnia ogolnie chłodniejsza; szczególnie w zimie, - opady(450-500mm), Klimat wyżyn środkowych- Wyżyna śląska, małopolska, lubelska. - wysokie średnie temperatury powietrza, - dominuje przewaga klimatu kontynentalnego i wysoka amplituda temperatur(ciepłe lata, mroźne zimy), - opad roczny(600-700mm), - ulewne opady i opady gradu Klimat pogórskich nizin i kotlin- Nizina śląska, sandomierska Charakteryzuje się: - krótką zimą i długim latem, - najdłuższy okres wegetacyjny, - opady roczne(500-600mm, najkorzystniej rozłożone w czasie) |
Klimat górski i podgórski- Sudety oraz Karpaty, silnie urzeźbione Charakteryzuje się: - dużym klimatem kontrastów lokalnych, - klimat dość chłodny o dużej ilości opadów, - temperatury niższe w stosunku do obszarów podgórskich, - opady roczne(>1000mm) Klimat zaciszy górskich- ... Charakteryzuje się: - wielkim kontrastem pomiędzy dniem i nocą, - zróżnicowanie dopływu wiatru i energii słonecznej w różnych częściach zboczy, - duże zróżnicowanie prędkości wiatru
SUMA USŁONECZNIENIA RZECZYWISTEGO • czas trwania okresu wegetacyjnego→ wyznacznik klimatu • średni okres wegetacyjny→ temperatura średnia dobowa niższa od 5°C, Okres ten wyznacza ciąg co najmniej 7 dni(okres wegetacyjny 200-230 dni) • okres gospodarczy→ temperatura średnia( >3°C) • okres aktywnego wzrostu rośliny→ temperatura średnia( >10°C), [145-165dni
Zagrożenia w okresie zimowym: - ujemne temperatury powietrza i gleby przy braku pokrywy śnieżnej, - pionowe ruchy gleby, - silne i mroźne wiatry{V=10m/s, T maks <0°C}, przy braku pokrywy śnieżnej(wysmalenie i wymarzanie roślin), - długotrwała i o nadmiernej grubości pokrywa śnieżna{30 dni, h >20cm}, - zaleganie pokrywy śnieżnej na nie zamarzniętej glebie, - odwilże atmosferyczne i glebowe, - silne roztopy, - pokrywa lodowa. Zagrożenia okresu wegetacyjnego: - nadmierne skrócenie okresu wegetacyjnego, gospodarczego, - długotrwałe opady deszczu, - posuchy: a) atmosferyczne, b) glebowe, c) hydrogeniczne; *posucha atmosferyczna→ brak opadów w długim czasie przy wyższych temperaturach, brak zachmurzenia, *posucha glebowa→ wyczerpanie się w glebie wody dostępnej dla roślin, *posucha hydrogeniczna→ obniżenie poziomu wód gruntowych. - opady gradu, - burze atmosferyczne, - niedobory promieniowania i sum ciepła, - niedostateczne lub nadmierne uwilgotnienie gleby. PRZYMROZEK: Spadek temperatury minimalnej poniżej 0°C w czasie trwania okresu wegetacyjnego. [Gdy temperatury są niższe w okresie gdy temperatury normalne >0°C ]. Metody walk z przymrozkami: ^przykrywanie, ^deszczowanie, ^wytwarzanie dymu i mgły, ^mieszanie powietrza. + Przewidywanie przymrozku: Metoda Brokhowa{13°°,21°° pomiary temperatury} Im większa różnica tym większe prawdopodobieństwo zaistnienia przymrozku.
WSKAŻNIKI METEOROLOGICZNE: *klimatyczne opadów; Wizymetr wagowy- do pomiaru parowania wskaźnikowego. Ewaporacja- parowanie z powierzchni gleby. Transpiracja- wyparowanie wody z roślin przez kutikulę lub szparki. ETR- Ewapotranspiracja rzeczywista[mm], wartość rzeczywistej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie. ETP- Ewapotranspiracja potencjalna[mm], wartość potencjalnej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie i przy nie ograniczonych zasobach wodnych. wzór IWANOWA: ETP= 0.0018*(25+t)2*(100-f ), t- średnia temperatura miesięczna(*C), f- średnia miesięczna wilgotność względna. Parowanie terenowe- parowanie a gleby i roślin. ETR= k*ETP. k- zależy od fazy rozwojowej i od wskaźnika zawartości wody dostępnej w glebie. KLIMATYCZNY BILANS WODNY- wskaźnik stopnia suchości. Ss= P-ETR, P- opady. STOPIEŃ UWILGOTNIENIA:
Sw= P/ETR OBLICZNIE (%) OPADÓW ROCZNYCH: np. 29→ 100% 20,5→ x% Roczny} normalny wilgotny. WSKAŻNIK HYDROTERMICZNY, PLUWIOTERMICZNY: K= P/0,1∑ t, Iloraz sumy opadów miesięcznych przez 0,1 sumy temperatur miesiąca. OPIS KLIMATU: *skrajnie suchy K ≤0,7, *bardzo suchy 0,4<K≤ 0,7, *suchy 0,7<K≤1.0, *dość suchy 1,0<K≤1,3, *optymalny 1,3<K≤1,6, *dość wilgotny 1,6<K<2,0, *wilgotny 2.0<K≤2,5, *bardzo wilgotny 2,5<K≤3,0, * bardzo skrajnie suchy K>3,0. +Można przedstawić częstość sytuacji hydrotermicznych. Suma 34→ bardzo suchy} dla miesiąca, Suma<50→ skrajnie suchy.
|
Wiatr- ruch poziomy powietrza atmosferycznego. Za kierunek uważa się tę stronę świata z której wieje wiatr. Prędkość- odległość jaką przebywają cząsteczki powietrza w jednostce czasu(m/s, km/h).Prędkość wiatru zwiększa się wraz ze wzrostem gradientu. Czynniki warunkujące wiatr: Siła poziomego gradientu ciśnienia(obszary o różnych ciśnieniach), wiatr wieje od wyżu do niżu. Wartość gradientu x3 = prędkość wiatru(m/s). Siła Coriolisa (północ w prawo, na południu w lewo),[wielkość ta zależna jest od prędkości kątowej ziemi oraz siła wzrasta wraz z wysokością. Siła ta nie występuje na równiku, najsilniejsza jest na biegunach]. Siła tarcia- im wyżej tym prędkość jest większa. Siła odśrodkowa. Poryw wiatru- nagły wzrost jego prędkości, przewyższający co najmniej o 5m/s. Średnią prędkość wiatru za ostatnie 10 min i trwające nie dłużej niż 2 min. W skali Boforta: CISZA(od 0,0-0,2m/s. do 1 Węzła), Powiew, Słaby wiatr, Łagodny wiatr, Umiarkowany wiatr, Dość silny wiatr, Silny wiatr, Bardzo silny wiatr, Sztorm, Silny sztorm, Bardzo silny sztorm, Gwałtowny sztorm, Huragan(>32.6m/s. >63 Węzły) Bryza morska[DZIEŃ]- powstaje podczas słonecznego dnia gdy powierzchnia lądu jest bardziej nagrzana niż woda{MORZE}, powietrze nad lądem ogrzewa się i ulega stopniowemu rozprężaniu(powietrze nad lądem ciepsze Bryza morska[NOC]- następstwo słonecznego dnia kiedy to woda{MORZE} nagrzewa się. Magazynuje pobraną energię a w nocy ciepło te zostaje uwalniane na powierzchni morza. W ten sposób zalegające nad lustrem wody powietrze atmosferyczne pobiera tą energię, następnie ulega stopniowemu rozprężeniu. Przemieszcza się w górę a następnie w kierunku lądu dając ciepły wiatr(bryza nocna). Bryza występuje również na styku lasu i terenów otwartych. W dzień na polu wieje wiar od strony chłodniejszego lasu, na wysokości koron drzew zachodzi ruch odwrotny. W nocy zachodzi odwrotny kierunek z wyżej opisanego procesu. Wiatry dolinowe i górskie, zmiana kierunku przepływu 2 x24h. Związane z ochładzaniem lub nagrzewaniem mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad stokiem. W dzień wznoszące↑, w nocy opadające↓. Wiatr halny- fenowy} w górach ciepły, suchy, porywisty, ciepłe i wilgotne masy z południa. S→N. Wiatromierz Wilda- pomiar kierunku i prędkości wiatru. Ramiona kierunkowe S •→N, z drugiej strony kula* z chorągiewką(przeciwwaga). "Płytka z blachy"- specjalna tabela numeryczna. Róża wiatrów- uwzględnienie kierunków z różnych stron świata( 32 kierunki), w nowoczesnych kierunek oraz prędkość. Wiatr w lesie, zależny od wysokości na której rośnie las; wysokości drzewostanu, wieku, gęstości zalesienia. Drzewostan stanowi przeszkodę dla wiatru. Większa część wiatru- nad koronami, najwiękze zachamowanie w koronach/ najmniejsze u podstawy pnia. Prędkość hamowana jest już w odległości 1.5H drzewa. Najbardziej wyhamowana prędkość na końcu lasu. Wiatr odzyskuje pierwotną prędkość po 8H drzewa za lasem.
zima lato
Las rzadki 40-60% 30-40%
Las gęsty 20-30% 10-20%
Jeśli nad koronami drzew 4m/s to w lesie zmniejszy się do 1m/s. Jeśli przekroczy 17m/s[8*Beauforta]- uszkadza drzewostan. Odporne- sosna, dąb.Nie odporne- świerk, brzoza
Anemometr- pomiar prędkości wiatru. Wiatromierz na wierzy- na wysokości 10m(odczyty z komputera), warunki anemometryczne→ wkazania prawidłowości. Pogoda-chwilowy stan atmosfery istnieje ścisły związek z czasem.(element nie stały- zmienny). Klimat- wieloletnie obserwacje parametrów meteorologicznych dla danego miejsca i czasu. Przebieg warunków pogodowych ukształtowanych przez właściwości fizyczne i geograficzne(30 lat).
Czynniki klimatotwórcze: >szerokość geograficzna >odległość od mórz i oceanów >wysokość n.p.m. >rzeźba terenu >działalność człowieka. Cechy klimatu Polski: UMIARKOWANY, przejściowy, zmienny, kontrastowy} wypadkowe oddziaływujących czynników. Przejściowy- stałe przenikanie cech klimatu morskiego i kontynentalnego, mas powietrza. Zmienny- duże odchylenia wartości mierzonych elementów klimatu w poszczególnych latach. Kontrastowy- duże zróżnicowanie natężenia wszelkich czynników meteorologicznych na małej odległości. Regiony klimatyczne Polski wg Romera(7 regionów):
Klimat Bałtycki- wąski pas wybrzeża i w delcie Wisły. Kształtuje się pod wpływem działania Bałtyku. Charakteryzuje się: - ciepłe łagodne zimy, - chłodniejszymi latami, - silnymi wiatrami, - suchą i pogodną jesienią, - opad roczny(500-700mm) Klimat pojezierzy- tereny wzniesione n.p.m., Pojezierze Mazurskie, Pomorskie. Charakteryzuje się: - lokalnymi różnicami klimatu, - klimat bardziej surowy, - chłodne śnieżne i długie zimy, - późne przymrozki wiosenne, - wilgotność w obrębie jezior, - opad roczny(600-700mm) Klimat krainy wielkich dolin- nizina polska. Charakteryzuje się: - zachodnia część cieplejsza z suchszą wczesną zimą i dłuższym okresem wegetacyjnym, część wschodnia ogolnie chłodniejsza; szczególnie w zimie, - opady(450-500mm), Klimat wyżyn środkowych- Wyżyna śląska, małopolska, lubelska. - wysokie średnie temperatury powietrza, - dominuje przewaga klimatu kontynentalnego i wysoka amplituda temperatur(ciepłe lata, mroźne zimy), - opad roczny(600-700mm), - ulewne opady i opady gradu Klimat pogórskich nizin i kotlin- Nizina śląska, sandomierska Charakteryzuje się: - krótką zimą i długim latem, - najdłuższy okres wegetacyjny, - opady roczne(500-600mm, najkorzystniej rozłożone w czasie) |
Klimat górski i podgórski- Sudety oraz Karpaty, silnie urzeźbione Charakteryzuje się: - dużym klimatem kontrastów lokalnych, - klimat dość chłodny o dużej ilości opadów, - temperatury niższe w stosunku do obszarów podgórskich, - opady roczne(>1000mm) Klimat zaciszy górskich- ... Charakteryzuje się: - wielkim kontrastem pomiędzy dniem i nocą, - zróżnicowanie dopływu wiatru i energii słonecznej w różnych częściach zboczy, - duże zróżnicowanie prędkości wiatru
SUMA USŁONECZNIENIA RZECZYWISTEGO • czas trwania okresu wegetacyjnego→ wyznacznik klimatu • średni okres wegetacyjny→ temperatura średnia dobowa niższa od 5°C, Okres ten wyznacza ciąg co najmniej 7 dni(okres wegetacyjny 200-230 dni) • okres gospodarczy→ temperatura średnia( >3°C) • okres aktywnego wzrostu rośliny→ temperatura średnia( >10°C), [145-165dni
Zagrożenia w okresie zimowym: - ujemne temperatury powietrza i gleby przy braku pokrywy śnieżnej, - pionowe ruchy gleby, - silne i mroźne wiatry{V=10m/s, T maks <0°C}, przy braku pokrywy śnieżnej(wysmalenie i wymarzanie roślin), - długotrwała i o nadmiernej grubości pokrywa śnieżna{30 dni, h >20cm}, - zaleganie pokrywy śnieżnej na nie zamarzniętej glebie, - odwilże atmosferyczne i glebowe, - silne roztopy, - pokrywa lodowa. Zagrożenia okresu wegetacyjnego: - nadmierne skrócenie okresu wegetacyjnego, gospodarczego, - długotrwałe opady deszczu, - posuchy: a) atmosferyczne, b) glebowe, c) hydrogeniczne; *posucha atmosferyczna→ brak opadów w długim czasie przy wyższych temperaturach, brak zachmurzenia, *posucha glebowa→ wyczerpanie się w glebie wody dostępnej dla roślin, *posucha hydrogeniczna→ obniżenie poziomu wód gruntowych. - opady gradu, - burze atmosferyczne, - niedobory promieniowania i sum ciepła, - niedostateczne lub nadmierne uwilgotnienie gleby. PRZYMROZEK: Spadek temperatury minimalnej poniżej 0°C w czasie trwania okresu wegetacyjnego. [Gdy temperatury są niższe w okresie gdy temperatury normalne >0°C ]. Metody walk z przymrozkami: ^przykrywanie, ^deszczowanie, ^wytwarzanie dymu i mgły, ^mieszanie powietrza. + Przewidywanie przymrozku: Metoda Brokhowa{13°°,21°° pomiary temperatury} Im większa różnica tym większe prawdopodobieństwo zaistnienia przymrozku.
WSKAŻNIKI METEOROLOGICZNE: *klimatyczne opadów; Wizymetr wagowy- do pomiaru parowania wskaźnikowego. Ewaporacja- parowanie z powierzchni gleby. Transpiracja- wyparowanie wody z roślin przez kutikulę lub szparki. ETR- Ewapotranspiracja rzeczywista[mm], wartość rzeczywistej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie. ETP- Ewapotranspiracja potencjalna[mm], wartość potencjalnej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie i przy nie ograniczonych zasobach wodnych. wzór IWANOWA: ETP= 0.0018*(25+t)2*(100-f ), t- średnia temperatura miesięczna(*C), f- średnia miesięczna wilgotność względna. Parowanie terenowe- parowanie a gleby i roślin. ETR= k*ETP. k- zależy od fazy rozwojowej i od wskaźnika zawartości wody dostępnej w glebie. KLIMATYCZNY BILANS WODNY- wskaźnik stopnia suchości. Ss= P-ETR, P- opady. STOPIEŃ UWILGOTNIENIA:
Sw= P/ETR OBLICZNIE (%) OPADÓW ROCZNYCH: np. 29→ 100% 20,5→ x% Roczny} normalny wilgotny. WSKAŻNIK HYDROTERMICZNY, PLUWIOTERMICZNY: K= P/0,1∑ t, Iloraz sumy opadów miesięcznych przez 0,1 sumy temperatur miesiąca. OPIS KLIMATU: *skrajnie suchy K ≤0,7, *bardzo suchy 0,4<K≤ 0,7, *suchy 0,7<K≤1.0, *dość suchy 1,0<K≤1,3, *optymalny 1,3<K≤1,6, *dość wilgotny 1,6<K<2,0, *wilgotny 2.0<K≤2,5, *bardzo wilgotny 2,5<K≤3,0, * bardzo skrajnie suchy K>3,0. +Można przedstawić częstość sytuacji hydrotermicznych. Suma 34→ bardzo suchy} dla miesiąca, Suma<50→ skrajnie suchy.
|