Wiatr- ruch poziomy powietrza atmosferycznego. Za kierunek uważa się tę stronę świata z której wieje wiatr. Prędkość- odległość jaką przebywają cząsteczki powietrza w jednostce czasu(m/s, km/h).Prędkość wiatru zwiększa się wraz ze wzrostem gradientu. Czynniki warunkujące wiatr:

Siła poziomego gradientu ciśnienia(obszary o różnych ciśnieniach), wiatr wieje od wyżu do niżu. Wartość gradientu x3 = prędkość wiatru(m/s).

Siła Coriolisa (północ w prawo, na południu w lewo),[wielkość ta zależna jest od prędkości kątowej ziemi oraz siła wzrasta wraz z wysokością. Siła ta nie występuje na równiku, najsilniejsza jest na biegunach].

Siła tarcia- im wyżej tym prędkość jest większa.

Siła odśrodkowa.

Poryw wiatru- nagły wzrost jego prędkości, przewyższający co najmniej o 5m/s. Średnią prędkość wiatru za ostatnie 10 min i trwające nie dłużej niż 2 min.

W skali Boforta:

CISZA(od 0,0-0,2m/s. do 1 Węzła), Powiew, Słaby wiatr, Łagodny wiatr, Umiarkowany wiatr, Dość silny wiatr, Silny wiatr, Bardzo silny wiatr, Sztorm, Silny sztorm, Bardzo silny sztorm, Gwałtowny sztorm, Huragan(>32.6m/s. >63 Węzły)

Bryza morska[DZIEŃ]- powstaje podczas słonecznego dnia gdy powierzchnia lądu jest bardziej nagrzana niż woda{MORZE}, powietrze nad lądem ogrzewa się i ulega stopniowemu rozprężaniu(powietrze nad lądem cieplejsze).

Bryza morska[NOC]- następstwo słonecznego dnia kiedy to woda{MORZE} nagrzewa się. Magazynuje pobraną energię a w nocy ciepło te zostaje uwalniane na powierzchni morza. W ten sposób zalegające nad lustrem wody powietrze atmosferyczne pobiera tą energię, następnie ulega stopniowemu rozprężeniu. Przemieszcza się w górę a następnie w kierunku lądu dając ciepły wiatr(bryza nocna).

Bryza występuje również na styku lasu i terenów otwartych. W dzień na polu wieje wiar od strony chłodniejszego lasu, na wysokości koron drzew zachodzi ruch odwrotny. W nocy zachodzi odwrotny kierunek z wyżej opisanego procesu.

Wiatry dolinowe i górskie, zmiana kierunku przepływu 2 x24h. Związane z ochładzaniem lub nagrzewaniem mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad stokiem. W dzień wznoszące↑, w nocy opadające↓.

Wiatr halny- fenowy} w górach ciepły, suchy, porywisty, ciepłe i wilgotne masy z południa. S→N.

Wiatromierz Wilda- pomiar kierunku i prędkości wiatru. Ramiona kierunkowe S •→N, z drugiej strony kula* z chorągiewką(przeciwwaga). "Płytka z blachy"- specjalna tabela numeryczna.

Anemometr- pomiar prędkości wiatru.

Wiatromierz na wierzy- na wysokości 10m(odczyty z komputera), warunki anemometryczne→ wskazania prawidłowości.

Róża wiatrów- uwzględnienie kierunków z różnych stron świata( 32 kierunki), w nowoczesnych kierunek oraz prędkość.

Wiatr w lesie, zależny od wysokości na której rośnie las; wysokości drzewostanu, wieku, gęstości zalesienia.

Drzewostan stanowi przeszkodę dla wiatru. Większa część wiatru- nad koronami, największe zahamowanie w koronach/ najmniejsze u podstawy pnia.

Prędkość hamowana jest już w odległości 1.5H drzewa. Najbardziej wyhamowana prędkość na końcu lasu. Wiatr odzyskuje pierwotną prędkość po 8H drzewa za lasem.

	zima	lato
Las rzadki	40-60%	30-40%
Las gęsty	20-30%	10-20%

Jeśli nad koronami drzew 4m/s to w lesie zmniejszy się do 1m/s.

Jeśli przekroczy 17m/s[8*Beauforta]- uszkadza drzewostan. Odporne- sosna, dąb.Nie odporne- świerk, brzoza

Pogoda-chwilowy stan atmosfery istnieje ścisły związek z czasem.(element nie stały- zmienny).

Klimat- wieloletnie obserwacje parametrów meteorologicznych dla danego miejsca i czasu. Przebieg warunków pogodowych ukształtowanych przez właściwości fizyczne i geograficzne(30 lat).

Czynniki klimatotwórcze:

>szerokość geograficzna >odległość od mórz i oceanów >wysokość n.p.m. >rzeźba terenu >działalność człowieka.

Cechy klimatu Polski: UMIARKOWANY, przejściowy, zmienny, kontrastowy} wypadkowe oddziaływujących czynników.

Przejściowy- stałe przenikanie cech klimatu morskiego i kontynentalnego, mas powietrza.

Zmienny- duże odchylenia wartości mierzonych elementów klimatu w poszczególnych latach.

Kontrastowy- duże zróżnicowanie natężenia wszelkich czynników meteorologicznych na małej odległości.

Regiony klimatyczne Polski wg Romera(7 regionów):

Klimat Bałtycki- wąski pas wybrzeża i w delcie Wisły. Kształtuje się pod wpływem działania Bałtyku. Charakteryzuje się:

- ciepłe łagodne zimy,

- chłodniejszymi latami,

- silnymi wiatrami,

- suchą i pogodną jesienią,

- opad roczny(500-700mm)

Klimat pojezierzy- tereny wzniesione n.p.m., Pojezierze Mazurskie, Pomorskie.

Charakteryzuje się:

- lokalnymi różnicami klimatu,

- klimat bardziej surowy,

- chłodne śnieżne i długie zimy,

- późne przymrozki wiosenne,

- wilgotność w obrębie jezior,

- opad roczny(600-700mm)

Klimat krainy wielkich dolin- nizina polska.

Charakteryzuje się:

- zachodnia część cieplejsza z suchszą wczesną zimą i dłuższym okresem wegetacyjnym, część wschodnia ogolnie chłodniejsza; szczególnie w zimie,

- opady(450-500mm),

Klimat wyżyn środkowych- Wyżyna śląska, małopolska, lubelska.

- wysokie średnie temperatury powietrza,

- dominuje przewaga klimatu kontynentalnego i wysoka amplituda temperatur(ciepłe lata, mroźne zimy),

- opad roczny(600-700mm),

- ulewne opady i opady gradu

Klimat pogórskich nizin i kotlin- Nizina śląska, sandomierska

Charakteryzuje się:

- krótką zimą i długim latem,

- najdłuższy okres wegetacyjny,

- opady roczne(500-600mm, najkorzystniej rozłożone w czasie)

Klimat górski i podgórski- Sudety oraz Karpaty, silnie urzeźbione

Charakteryzuje się:

- dużym kontrastem klimatów lokalnych,

- klimat dość chłodny o dużej ilości opadów,

- temperatury niższe w stosunku do obszarów podgórskich,

- opady roczne(>1000mm)

Klimat zaciszy górskich- ...

Charakteryzuje się:

- wielkim kontrastem pomiędzy dniem i nocą,

- zróżnicowanie dopływu wiatru i energii słonecznej w różnych częściach zboczy,

- duże zróżnicowanie prędkości wiatru

SUMA USŁONECZNIENIA RZECZYWISTEGO

• czas trwania okresu wegetacyjnego→ wyznacznik klimatu

• średni okres wegetacyjny→ temperatura średnia dobowa niższa od 5°C, Okres ten wyznacza ciąg co najmniej 7 dni(okres wegetacyjny 200-230 dni)

• okres gospodarczy→ temperatura średnia( >3°C)

• okres aktywnego wzrostu rośliny→ temperatura średnia( >10°C), [145-165 dni]

Zagrożenia w okresie zimowym:

- ujemne temperatury powietrza i gleby przy braku pokrywy śnieżnej,

- pionowe ruchy gleby,

- silne i mroźne wiatry{V=10m/s, T maks <0°C}, przy braku pokrywy śnieżnej(wysmalenie i wymarzanie roślin),

- długotrwała i o nadmiernej grubości pokrywa śnieżna{30 dni, h >20cm},

- zaleganie pokrywy śnieżnej na nie zamarzniętej glebie,

- odwilże atmosferyczne i glebowe,

- silne roztopy,

- pokrywa lodowa.

Zagrożenia okresu wegetacyjnego:

- nadmierne skrócenie okresu wegetacyjnego, gospodarczego,

- długotrwałe opady deszczu,

- posuchy: a) atmosferyczne, b) glebowe, c) hydrogeniczne;

*posucha atmosferyczna→ brak opadów w długim czasie przy wyższych temperaturach, brak zachmurzenia,

*posucha glebowa→ wyczerpanie się w glebie wody dostępnej dla roślin,

*posucha hydrogeniczna→ obniżenie poziomu wód gruntowych.

- opady gradu,

- burze atmosferyczne,

- niedobory promieniowania i sum ciepła,

- niedostateczne lub nadmierne uwilgotnienie gleby.

PRZYMROZEK:

Spadek temperatury minimalnej poniżej 0°C w czasie trwania okresu wegetacyjnego. [Gdy temperatury są niższe w okresie gdy temperatury normalne >0°C ].

Metody walk z przymrozkami:

^przykrywanie, ^deszczowanie, ^wytwarzanie dymu i mgły, ^mieszanie powietrza.

+ Przewidywanie przymrozku:

Metoda Brokhowa{13°°,21°° pomiary temperatury} Im większa różnica tym większe prawdopodobieństwo zaistnienia przymrozku.

WSKAŻNIKI METEOROLOGICZNE:

*klimatyczne opadów;

Wizymetr wagowy- do pomiaru parowania wskaźnikowego.

Ewaporacja- parowanie z powierzchni gleby.

Transpiracja- wyparowanie wody z roślin przez kutikulę lub szparki.

ETR- Ewapotranspiracja rzeczywista[mm], wartość rzeczywistej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie.

ETP- Ewapotranspiracja potencjalna[mm], wartość potencjalnej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie i przy nie ograniczonych zasobach wodnych.

wzór IWANOWA:

ETP= 0.0018*(25+t)^2*(100-f ),

t- średnia temperatura miesięczna(*C),

f- średnia miesięczna wilgotność względna.

Parowanie terenowe- parowanie a gleby i roślin.

ETR= k*ETP.

k- zależy od fazy rozwojowej i od wskaźnika zawartości wody dostępnej w glebie.

KLIMATYCZNY BILANS WODNY- wskaźnik stopnia suchości.

Ss= P-ETR,

P- opady.

STOPIEŃ UWILGOTNIENIA:

Sw= P/ETR

OBLICZNIE (%) OPADÓW ROCZNYCH:

np. 29→ 100%

20,5→ x%

Roczny} normalny wilgotny.

WSKAŻNIK HYDROTERMICZNY, PLUWIOTERMICZNY:

K= P/0,1∑ t,

Iloraz sumy opadów miesięcznych przez 0,1 sumy temperatur miesiąca.

OPIS KLIMATU:

*skrajnie suchy K ≤0,7,

*bardzo suchy 0,4<K≤ 0,7,

*suchy 0,7<K≤1.0,

*dość suchy 1,0<K≤1,3,

*optymalny 1,3<K≤1,6,

*dość wilgotny 1,6<K<2,0,

*wilgotny 2.0<K≤2,5,

*bardzo wilgotny 2,5<K≤3,0,

* bardzo skrajnie suchy K>3,0.

+Można przedstawić częstość sytuacji hydrotermicznych.

Suma 34→ bardzo suchy} dla miesiąca,

Suma<50→ skrajnie suchy.

Wiatr- ruch poziomy powietrza atmosferycznego. Za kierunek uważa się tę stronę świata z której wieje wiatr. Prędkość- odległość jaką przebywają cząsteczki powietrza w jednostce czasu(m/s, km/h).Prędkość wiatru zwiększa się wraz ze wzrostem gradientu. Czynniki warunkujące wiatr: Siła poziomego gradientu ciśnienia(obszary o różnych ciśnieniach), wiatr wieje od wyżu do niżu. Wartość gradientu x3 = prędkość wiatru(m/s). Siła Coriolisa (północ w prawo, na południu w lewo),[wielkość ta zależna jest od prędkości kątowej ziemi oraz siła wzrasta wraz z wysokością. Siła ta nie występuje na równiku, najsilniejsza jest na biegunach]. Siła tarcia- im wyżej tym prędkość jest większa. Siła odśrodkowa. Poryw wiatru- nagły wzrost jego prędkości, przewyższający co najmniej o 5m/s. Średnią prędkość wiatru za ostatnie 10 min i trwające nie dłużej niż 2 min. W skali Boforta: CISZA(od 0,0-0,2m/s. do 1 Węzła), Powiew, Słaby wiatr, Łagodny wiatr, Umiarkowany wiatr, Dość silny wiatr, Silny wiatr, Bardzo silny wiatr, Sztorm, Silny sztorm, Bardzo silny sztorm, Gwałtowny sztorm, Huragan(>32.6m/s. >63 Węzły) Bryza morska[DZIEŃ]- powstaje podczas słonecznego dnia gdy powierzchnia lądu jest bardziej nagrzana niż woda{MORZE}, powietrze nad lądem ogrzewa się i ulega stopniowemu rozprężaniu(powietrze nad lądem ciepsze Bryza morska[NOC]- następstwo słonecznego dnia kiedy to woda{MORZE} nagrzewa się. Magazynuje pobraną energię a w nocy ciepło te zostaje uwalniane na powierzchni morza. W ten sposób zalegające nad lustrem wody powietrze atmosferyczne pobiera tą energię, następnie ulega stopniowemu rozprężeniu. Przemieszcza się w górę a następnie w kierunku lądu dając ciepły wiatr(bryza nocna). Bryza występuje również na styku lasu i terenów otwartych. W dzień na polu wieje wiar od strony chłodniejszego lasu, na wysokości koron drzew zachodzi ruch odwrotny. W nocy zachodzi odwrotny kierunek z wyżej opisanego procesu. Wiatry dolinowe i górskie, zmiana kierunku przepływu 2 x24h. Związane z ochładzaniem lub nagrzewaniem mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad stokiem. W dzień wznoszące↑, w nocy opadające↓. Wiatr halny- fenowy} w górach ciepły, suchy, porywisty, ciepłe i wilgotne masy z południa. S→N. Wiatromierz Wilda- pomiar kierunku i prędkości wiatru. Ramiona kierunkowe S •→N, z drugiej strony kula* z chorągiewką(przeciwwaga). "Płytka z blachy"- specjalna tabela numeryczna. Róża wiatrów- uwzględnienie kierunków z różnych stron świata( 32 kierunki), w nowoczesnych kierunek oraz prędkość. Wiatr w lesie, zależny od wysokości na której rośnie las; wysokości drzewostanu, wieku, gęstości zalesienia. Drzewostan stanowi przeszkodę dla wiatru. Większa część wiatru- nad koronami, najwiękze zachamowanie w koronach/ najmniejsze u podstawy pnia. Prędkość hamowana jest już w odległości 1.5H drzewa. Najbardziej wyhamowana prędkość na końcu lasu. Wiatr odzyskuje pierwotną prędkość po 8H drzewa za lasem. zima lato Las rzadki 40-60% 30-40% Las gęsty 20-30% 10-20% Jeśli nad koronami drzew 4m/s to w lesie zmniejszy się do 1m/s. Jeśli przekroczy 17m/s[8*Beauforta]- uszkadza drzewostan. Odporne- sosna, dąb.Nie odporne- świerk, brzoza Anemometr- pomiar prędkości wiatru. Wiatromierz na wierzy- na wysokości 10m(odczyty z komputera), warunki anemometryczne→ wkazania prawidłowości. Pogoda-chwilowy stan atmosfery istnieje ścisły związek z czasem.(element nie stały- zmienny). Klimat- wieloletnie obserwacje parametrów meteorologicznych dla danego miejsca i czasu. Przebieg warunków pogodowych ukształtowanych przez właściwości fizyczne i geograficzne(30 lat). Czynniki klimatotwórcze: >szerokość geograficzna >odległość od mórz i oceanów >wysokość n.p.m. >rzeźba terenu >działalność człowieka. Cechy klimatu Polski: UMIARKOWANY, przejściowy, zmienny, kontrastowy} wypadkowe oddziaływujących czynników. Przejściowy- stałe przenikanie cech klimatu morskiego i kontynentalnego, mas powietrza. Zmienny- duże odchylenia wartości mierzonych elementów klimatu w poszczególnych latach. Kontrastowy- duże zróżnicowanie natężenia wszelkich czynników meteorologicznych na małej odległości. Regiony klimatyczne Polski wg Romera(7 regionów): Klimat Bałtycki- wąski pas wybrzeża i w delcie Wisły. Kształtuje się pod wpływem działania Bałtyku. Charakteryzuje się: - ciepłe łagodne zimy, - chłodniejszymi latami, - silnymi wiatrami, - suchą i pogodną jesienią, - opad roczny(500-700mm) Klimat pojezierzy- tereny wzniesione n.p.m., Pojezierze Mazurskie, Pomorskie. Charakteryzuje się: - lokalnymi różnicami klimatu, - klimat bardziej surowy, - chłodne śnieżne i długie zimy, - późne przymrozki wiosenne, - wilgotność w obrębie jezior, - opad roczny(600-700mm) Klimat krainy wielkich dolin- nizina polska. Charakteryzuje się: - zachodnia część cieplejsza z suchszą wczesną zimą i dłuższym okresem wegetacyjnym, część wschodnia ogolnie chłodniejsza; szczególnie w zimie, - opady(450-500mm), Klimat wyżyn środkowych- Wyżyna śląska, małopolska, lubelska. - wysokie średnie temperatury powietrza, - dominuje przewaga klimatu kontynentalnego i wysoka amplituda temperatur(ciepłe lata, mroźne zimy), - opad roczny(600-700mm), - ulewne opady i opady gradu Klimat pogórskich nizin i kotlin- Nizina śląska, sandomierska Charakteryzuje się: - krótką zimą i długim latem, - najdłuższy okres wegetacyjny, - opady roczne(500-600mm, najkorzystniej rozłożone w czasie)

Klimat górski i podgórski- Sudety oraz Karpaty, silnie urzeźbione Charakteryzuje się: - dużym klimatem kontrastów lokalnych, - klimat dość chłodny o dużej ilości opadów, - temperatury niższe w stosunku do obszarów podgórskich, - opady roczne(>1000mm) Klimat zaciszy górskich- ... Charakteryzuje się: - wielkim kontrastem pomiędzy dniem i nocą, - zróżnicowanie dopływu wiatru i energii słonecznej w różnych częściach zboczy, - duże zróżnicowanie prędkości wiatru SUMA USŁONECZNIENIA RZECZYWISTEGO • czas trwania okresu wegetacyjnego→ wyznacznik klimatu • średni okres wegetacyjny→ temperatura średnia dobowa niższa od 5°C, Okres ten wyznacza ciąg co najmniej 7 dni(okres wegetacyjny 200-230 dni) • okres gospodarczy→ temperatura średnia( >3°C) • okres aktywnego wzrostu rośliny→ temperatura średnia( >10°C), [145-165dni Zagrożenia w okresie zimowym: - ujemne temperatury powietrza i gleby przy braku pokrywy śnieżnej, - pionowe ruchy gleby, - silne i mroźne wiatry{V=10m/s, T maks <0°C}, przy braku pokrywy śnieżnej(wysmalenie i wymarzanie roślin), - długotrwała i o nadmiernej grubości pokrywa śnieżna{30 dni, h >20cm}, - zaleganie pokrywy śnieżnej na nie zamarzniętej glebie, - odwilże atmosferyczne i glebowe, - silne roztopy, - pokrywa lodowa. Zagrożenia okresu wegetacyjnego: - nadmierne skrócenie okresu wegetacyjnego, gospodarczego, - długotrwałe opady deszczu, - posuchy: a) atmosferyczne, b) glebowe, c) hydrogeniczne; *posucha atmosferyczna→ brak opadów w długim czasie przy wyższych temperaturach, brak zachmurzenia, *posucha glebowa→ wyczerpanie się w glebie wody dostępnej dla roślin, *posucha hydrogeniczna→ obniżenie poziomu wód gruntowych. - opady gradu, - burze atmosferyczne, - niedobory promieniowania i sum ciepła, - niedostateczne lub nadmierne uwilgotnienie gleby. PRZYMROZEK: Spadek temperatury minimalnej poniżej 0°C w czasie trwania okresu wegetacyjnego. [Gdy temperatury są niższe w okresie gdy temperatury normalne >0°C ]. Metody walk z przymrozkami: ^przykrywanie, ^deszczowanie, ^wytwarzanie dymu i mgły, ^mieszanie powietrza. + Przewidywanie przymrozku: Metoda Brokhowa{13°°,21°° pomiary temperatury} Im większa różnica tym większe prawdopodobieństwo zaistnienia przymrozku. WSKAŻNIKI METEOROLOGICZNE: *klimatyczne opadów; Wizymetr wagowy- do pomiaru parowania wskaźnikowego. Ewaporacja- parowanie z powierzchni gleby. Transpiracja- wyparowanie wody z roślin przez kutikulę lub szparki. ETR- Ewapotranspiracja rzeczywista[mm], wartość rzeczywistej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie. ETP- Ewapotranspiracja potencjalna[mm], wartość potencjalnej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie i przy nie ograniczonych zasobach wodnych. wzór IWANOWA: ETP= 0.0018*(25+t)2*(100-f ), t- średnia temperatura miesięczna(*C), f- średnia miesięczna wilgotność względna. Parowanie terenowe- parowanie a gleby i roślin. ETR= k*ETP. k- zależy od fazy rozwojowej i od wskaźnika zawartości wody dostępnej w glebie. KLIMATYCZNY BILANS WODNY- wskaźnik stopnia suchości. Ss= P-ETR, P- opady. STOPIEŃ UWILGOTNIENIA: Sw= P/ETR OBLICZNIE (%) OPADÓW ROCZNYCH: np. 29→ 100% 20,5→ x% Roczny} normalny wilgotny. WSKAŻNIK HYDROTERMICZNY, PLUWIOTERMICZNY: K= P/0,1∑ t, Iloraz sumy opadów miesięcznych przez 0,1 sumy temperatur miesiąca. OPIS KLIMATU: *skrajnie suchy K ≤0,7, *bardzo suchy 0,4<K≤ 0,7, *suchy 0,7<K≤1.0, *dość suchy 1,0<K≤1,3, *optymalny 1,3<K≤1,6, *dość wilgotny 1,6<K<2,0, *wilgotny 2.0<K≤2,5, *bardzo wilgotny 2,5<K≤3,0, * bardzo skrajnie suchy K>3,0. +Można przedstawić częstość sytuacji hydrotermicznych. Suma 34→ bardzo suchy} dla miesiąca, Suma<50→ skrajnie suchy.

Wiatr- ruch poziomy powietrza atmosferycznego. Za kierunek uważa się tę stronę świata z której wieje wiatr. Prędkość- odległość jaką przebywają cząsteczki powietrza w jednostce czasu(m/s, km/h).Prędkość wiatru zwiększa się wraz ze wzrostem gradientu. Czynniki warunkujące wiatr: Siła poziomego gradientu ciśnienia(obszary o różnych ciśnieniach), wiatr wieje od wyżu do niżu. Wartość gradientu x3 = prędkość wiatru(m/s). Siła Coriolisa (północ w prawo, na południu w lewo),[wielkość ta zależna jest od prędkości kątowej ziemi oraz siła wzrasta wraz z wysokością. Siła ta nie występuje na równiku, najsilniejsza jest na biegunach]. Siła tarcia- im wyżej tym prędkość jest większa. Siła odśrodkowa. Poryw wiatru- nagły wzrost jego prędkości, przewyższający co najmniej o 5m/s. Średnią prędkość wiatru za ostatnie 10 min i trwające nie dłużej niż 2 min. W skali Boforta: CISZA(od 0,0-0,2m/s. do 1 Węzła), Powiew, Słaby wiatr, Łagodny wiatr, Umiarkowany wiatr, Dość silny wiatr, Silny wiatr, Bardzo silny wiatr, Sztorm, Silny sztorm, Bardzo silny sztorm, Gwałtowny sztorm, Huragan(>32.6m/s. >63 Węzły) Bryza morska[DZIEŃ]- powstaje podczas słonecznego dnia gdy powierzchnia lądu jest bardziej nagrzana niż woda{MORZE}, powietrze nad lądem ogrzewa się i ulega stopniowemu rozprężaniu(powietrze nad lądem ciepsze Bryza morska[NOC]- następstwo słonecznego dnia kiedy to woda{MORZE} nagrzewa się. Magazynuje pobraną energię a w nocy ciepło te zostaje uwalniane na powierzchni morza. W ten sposób zalegające nad lustrem wody powietrze atmosferyczne pobiera tą energię, następnie ulega stopniowemu rozprężeniu. Przemieszcza się w górę a następnie w kierunku lądu dając ciepły wiatr(bryza nocna). Bryza występuje również na styku lasu i terenów otwartych. W dzień na polu wieje wiar od strony chłodniejszego lasu, na wysokości koron drzew zachodzi ruch odwrotny. W nocy zachodzi odwrotny kierunek z wyżej opisanego procesu. Wiatry dolinowe i górskie, zmiana kierunku przepływu 2 x24h. Związane z ochładzaniem lub nagrzewaniem mas powietrza znajdującego się bezpośrednio nad stokiem. W dzień wznoszące↑, w nocy opadające↓. Wiatr halny- fenowy} w górach ciepły, suchy, porywisty, ciepłe i wilgotne masy z południa. S→N. Wiatromierz Wilda- pomiar kierunku i prędkości wiatru. Ramiona kierunkowe S •→N, z drugiej strony kula* z chorągiewką(przeciwwaga). "Płytka z blachy"- specjalna tabela numeryczna. Róża wiatrów- uwzględnienie kierunków z różnych stron świata( 32 kierunki), w nowoczesnych kierunek oraz prędkość. Wiatr w lesie, zależny od wysokości na której rośnie las; wysokości drzewostanu, wieku, gęstości zalesienia. Drzewostan stanowi przeszkodę dla wiatru. Większa część wiatru- nad koronami, najwiękze zachamowanie w koronach/ najmniejsze u podstawy pnia. Prędkość hamowana jest już w odległości 1.5H drzewa. Najbardziej wyhamowana prędkość na końcu lasu. Wiatr odzyskuje pierwotną prędkość po 8H drzewa za lasem. zima lato Las rzadki 40-60% 30-40% Las gęsty 20-30% 10-20% Jeśli nad koronami drzew 4m/s to w lesie zmniejszy się do 1m/s. Jeśli przekroczy 17m/s[8*Beauforta]- uszkadza drzewostan. Odporne- sosna, dąb.Nie odporne- świerk, brzoza Anemometr- pomiar prędkości wiatru. Wiatromierz na wierzy- na wysokości 10m(odczyty z komputera), warunki anemometryczne→ wkazania prawidłowości. Pogoda-chwilowy stan atmosfery istnieje ścisły związek z czasem.(element nie stały- zmienny). Klimat- wieloletnie obserwacje parametrów meteorologicznych dla danego miejsca i czasu. Przebieg warunków pogodowych ukształtowanych przez właściwości fizyczne i geograficzne(30 lat). Czynniki klimatotwórcze: >szerokość geograficzna >odległość od mórz i oceanów >wysokość n.p.m. >rzeźba terenu >działalność człowieka. Cechy klimatu Polski: UMIARKOWANY, przejściowy, zmienny, kontrastowy} wypadkowe oddziaływujących czynników. Przejściowy- stałe przenikanie cech klimatu morskiego i kontynentalnego, mas powietrza. Zmienny- duże odchylenia wartości mierzonych elementów klimatu w poszczególnych latach. Kontrastowy- duże zróżnicowanie natężenia wszelkich czynników meteorologicznych na małej odległości. Regiony klimatyczne Polski wg Romera(7 regionów): Klimat Bałtycki- wąski pas wybrzeża i w delcie Wisły. Kształtuje się pod wpływem działania Bałtyku. Charakteryzuje się: - ciepłe łagodne zimy, - chłodniejszymi latami, - silnymi wiatrami, - suchą i pogodną jesienią, - opad roczny(500-700mm) Klimat pojezierzy- tereny wzniesione n.p.m., Pojezierze Mazurskie, Pomorskie. Charakteryzuje się: - lokalnymi różnicami klimatu, - klimat bardziej surowy, - chłodne śnieżne i długie zimy, - późne przymrozki wiosenne, - wilgotność w obrębie jezior, - opad roczny(600-700mm) Klimat krainy wielkich dolin- nizina polska. Charakteryzuje się: - zachodnia część cieplejsza z suchszą wczesną zimą i dłuższym okresem wegetacyjnym, część wschodnia ogolnie chłodniejsza; szczególnie w zimie, - opady(450-500mm), Klimat wyżyn środkowych- Wyżyna śląska, małopolska, lubelska. - wysokie średnie temperatury powietrza, - dominuje przewaga klimatu kontynentalnego i wysoka amplituda temperatur(ciepłe lata, mroźne zimy), - opad roczny(600-700mm), - ulewne opady i opady gradu Klimat pogórskich nizin i kotlin- Nizina śląska, sandomierska Charakteryzuje się: - krótką zimą i długim latem, - najdłuższy okres wegetacyjny, - opady roczne(500-600mm, najkorzystniej rozłożone w czasie)

Klimat górski i podgórski- Sudety oraz Karpaty, silnie urzeźbione Charakteryzuje się: - dużym klimatem kontrastów lokalnych, - klimat dość chłodny o dużej ilości opadów, - temperatury niższe w stosunku do obszarów podgórskich, - opady roczne(>1000mm) Klimat zaciszy górskich- ... Charakteryzuje się: - wielkim kontrastem pomiędzy dniem i nocą, - zróżnicowanie dopływu wiatru i energii słonecznej w różnych częściach zboczy, - duże zróżnicowanie prędkości wiatru SUMA USŁONECZNIENIA RZECZYWISTEGO • czas trwania okresu wegetacyjnego→ wyznacznik klimatu • średni okres wegetacyjny→ temperatura średnia dobowa niższa od 5°C, Okres ten wyznacza ciąg co najmniej 7 dni(okres wegetacyjny 200-230 dni) • okres gospodarczy→ temperatura średnia( >3°C) • okres aktywnego wzrostu rośliny→ temperatura średnia( >10°C), [145-165dni Zagrożenia w okresie zimowym: - ujemne temperatury powietrza i gleby przy braku pokrywy śnieżnej, - pionowe ruchy gleby, - silne i mroźne wiatry{V=10m/s, T maks <0°C}, przy braku pokrywy śnieżnej(wysmalenie i wymarzanie roślin), - długotrwała i o nadmiernej grubości pokrywa śnieżna{30 dni, h >20cm}, - zaleganie pokrywy śnieżnej na nie zamarzniętej glebie, - odwilże atmosferyczne i glebowe, - silne roztopy, - pokrywa lodowa. Zagrożenia okresu wegetacyjnego: - nadmierne skrócenie okresu wegetacyjnego, gospodarczego, - długotrwałe opady deszczu, - posuchy: a) atmosferyczne, b) glebowe, c) hydrogeniczne; *posucha atmosferyczna→ brak opadów w długim czasie przy wyższych temperaturach, brak zachmurzenia, *posucha glebowa→ wyczerpanie się w glebie wody dostępnej dla roślin, *posucha hydrogeniczna→ obniżenie poziomu wód gruntowych. - opady gradu, - burze atmosferyczne, - niedobory promieniowania i sum ciepła, - niedostateczne lub nadmierne uwilgotnienie gleby. PRZYMROZEK: Spadek temperatury minimalnej poniżej 0°C w czasie trwania okresu wegetacyjnego. [Gdy temperatury są niższe w okresie gdy temperatury normalne >0°C ]. Metody walk z przymrozkami: ^przykrywanie, ^deszczowanie, ^wytwarzanie dymu i mgły, ^mieszanie powietrza. + Przewidywanie przymrozku: Metoda Brokhowa{13°°,21°° pomiary temperatury} Im większa różnica tym większe prawdopodobieństwo zaistnienia przymrozku. WSKAŻNIKI METEOROLOGICZNE: *klimatyczne opadów; Wizymetr wagowy- do pomiaru parowania wskaźnikowego. Ewaporacja- parowanie z powierzchni gleby. Transpiracja- wyparowanie wody z roślin przez kutikulę lub szparki. ETR- Ewapotranspiracja rzeczywista[mm], wartość rzeczywistej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie. ETP- Ewapotranspiracja potencjalna[mm], wartość potencjalnej ewapotranspiracji z konkretnej powierzchni parującej gleby i roślin w danym czasie i przy nie ograniczonych zasobach wodnych. wzór IWANOWA: ETP= 0.0018*(25+t)2*(100-f ), t- średnia temperatura miesięczna(*C), f- średnia miesięczna wilgotność względna. Parowanie terenowe- parowanie a gleby i roślin. ETR= k*ETP. k- zależy od fazy rozwojowej i od wskaźnika zawartości wody dostępnej w glebie. KLIMATYCZNY BILANS WODNY- wskaźnik stopnia suchości. Ss= P-ETR, P- opady. STOPIEŃ UWILGOTNIENIA: Sw= P/ETR OBLICZNIE (%) OPADÓW ROCZNYCH: np. 29→ 100% 20,5→ x% Roczny} normalny wilgotny. WSKAŻNIK HYDROTERMICZNY, PLUWIOTERMICZNY: K= P/0,1∑ t, Iloraz sumy opadów miesięcznych przez 0,1 sumy temperatur miesiąca. OPIS KLIMATU: *skrajnie suchy K ≤0,7, *bardzo suchy 0,4<K≤ 0,7, *suchy 0,7<K≤1.0, *dość suchy 1,0<K≤1,3, *optymalny 1,3<K≤1,6, *dość wilgotny 1,6<K<2,0, *wilgotny 2.0<K≤2,5, *bardzo wilgotny 2,5<K≤3,0, * bardzo skrajnie suchy K>3,0. +Można przedstawić częstość sytuacji hydrotermicznych. Suma 34→ bardzo suchy} dla miesiąca, Suma<50→ skrajnie suchy.

---