6057


POSTĘPOWANIE PRZED SĄDEM I INSTANCJI

MEDIACJA I POSTĘPOWANIE POJEDNAWCZE

Mediacja jest stworzona w celu stworzenia warunków do szybkiego i ugodowego załatwienia sprawy cywilnej.

Poddanie się mediacji jest dobrowolne. 183z1.1

Prowadzić ją można na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji.

Umowa może także być zawarta przez wyrażenie przez strony zgodę na mediację, gdy druga strona złożyła stosowny wniosek.

W umowie o mediację strony określają w szczególności przedmiot mediacji, osobę mediatora albo sposób wyboru mediatora.

Mediację przeprowadza się przed wszczęciem postępowania, a za zgodą stron także w toku sprawy.

Mediatorem może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, korzystająca w pełni z praw publicznych.

Organizacje społeczne i zawodowe mogą prowadzić listy stałych mediatorów oraz tworzyć ośrodki mediacyjne.

Wpis na listę wymaga zgody mediatora wyrażoną na piśmie.

Sędzia nie może być mediatorem ale może nim być sędzia w stanie spoczynku.

Mediator ma obowiązek zachowania bezstronności przy prowadzeniu mediacji oraz zachowania tajemnicy faktów, o których dowiedział się w związku z prowadzeniem mediacji.

Strony mogą zwolnić mediatora z obowiązku zachowania tajemnicy.

Postępowanie mediacyjne nie jest jawne, a jego wszczęcie następuje z chwilą doręczenia przez stronę mediatorowi wniosku o przeprowadzenie mediacji z dołączonym dowodem doręczenia jego odpisu drugiej stronie.

Mimo doręczenia wniosku mediacja nie zostaje wszczęta, gdy:

183z8.1 sąd może skierowac strony do mediacji aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawie.

Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron.

Przepis ten nie ma zastosowania przy postępowaniu nakazowym, upominawczym, uproszczonym.

Do mediacji sąd może skierowac strony tylko raz w toku postępowania.

Postanowienie o skierowaniu do mediacji może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Mediacji nie prowadzi się jeżeli strona w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia lub doręczenia jej postanowienia nie wyraziła zgody na mediację.

Kierując strony do mediacji , sąd wyznacza mediatora, jednakże strony mogą wybrac innego mediatora.

Sąd wyznacza czas trwania mediacji na okres do miesiąca , chyba że strony zgodnie wniosły o wyznaczenie dłuższego terminu do przeprowadzenia mediacji.

W trakcie mediacji termin na jej przeprowadzenie może być przedłużony na zgodny wniosek stron.

Jeżeli upłynął termin wyznaczony do przeprowadzenia mediacji to przewodniczący wyznacza rozprawę po upływie terminu.

Postapi tak samo przed upływem terminu, jeżeli choć jedna ze stron oświadczy , że nie wyraża zgody na mediację.

Mediator niezwłocznie ustala termin i miejsce posiedzenia mediacyjnego.

Wyznaczenie posiedzenia mediacyjnego nie jest wymagane, jeżeli strony zgodzą się na przeprowadzenie mediacji bez posiedzenia mediacyjnego. - 183z11

Z przebiegu mediacji sporządza się protokół, w którym oznacza się miejsce i czas przeprowadzenia mediacji, a także imię i nazwisko (nazwę) i adres stron, imię i nazwisko oraz adres mediatora, i wynik mediacji.

Protokół podpisuje mediator.

Jeżeli strony zawarły ugodę przed mediatorem, ugodę zamieszcza się w protokole albo załącza do niego.

Strony pospisują ugodę.

Niemożność podpisania ugody mediator stwierdza w protokole.

Mediator doręcza stronom odpis protokołu i niezwłocznie po zawarciu ugody składa protokół w sądzie, który byłby właściwy do rozpoznania sprawy wg właściwości ogólnej lub wyłącznej.

Jeżeli zawarto ugode przed mediatorem to sąd na wniosek strony niezwłocznie przeprowadza postępowanie co do zatwierdzenia ugody zawartej przed mediatorem.

Jeżeli ugoda polega wykonaniu w drodze egzekucji, sąd stwierdza ją przez nadanie klauzuli wykonalności, w przeciwnym wypadku sąd zatwierdza ugodę postanowieniem na posiedzeniu niejawnym.

Jeżeli ugoda jest sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa , gdy jest niezrozumiała lub zawiera sprzeczności, sąd odmawia nadania klauzuli wykonalności albo zatwierdzenia ugody w całości lub części.

Ugoda zawarta prze mediatorem po jej zatwierdzeniu przez sąd ma moc prawną ugody zawartej przed sądem.

Za przeprowadzenie mediacji mediatorowi przysługuje prawo do wynagrodzenia , jeżeli wyrazi na to zgodę.

Wynagrodzenie i zwrot wydatków obciązają strony.

POSTĘPOWANIE POJEDNAWCZE

Postępowanie pojednawcze ma charakter fakultatywny.

Jest dopuszczalne tylko w sprawach, w których jurysdykcja przysługuje sądom polskim i które należą do drogi sądowej.

Postępowanie to stwarza możliwość zakończenia istniejącego sporu bez potrzeby wytoczenia powództwa lub wszczęcia postępowania nieprocesowego i ponoszenia związanych z tym kosztów.

Sprawy cywilne, których charakter na to zezwala, mogą być uregulowane droga ugody zawartej przed wniesieniem pozwu.

Sąd uzna ugodę za niedopuszczalną, jeżeli jej treść jest niezgodna z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa. - 184

Z wnioskiem o przeprowadzenie postępowania pojednawczego określanym jako zawezwanie do próby ugodowej, bez względu na właściwość rzeczową można zwrócić do sądu rejonowego ogólnego właściwości dla przeciwnika.

W wezwaniu, które ma formę pisemną i powinno odpowiadać wymogom dla pism procesowych, należy oznaczyć zwięźle sprawę 185.1.

Ustawa nie wymaga przytoczenia przytoczenia okoliczności faktycznych i dowodów na ich poparcie, ponieważ wezwanie nie jest pozwem.

W sprawach pracowniczych możliwe jest ustne zgłoszenie wezwania , jeżeli strona działa bez adwokata lub radcy prawnego.

Postępowanie pojednawcze przeprowadza sąd w składzie jednego sędziego.

Z posiedzenia spisuje się protokół, a jeżeli doszło do ugody , osnowę jej wciąga się do protokołu.

Strony podpisują ugodę. Niemożność podpisania ugody sąd stwierdza w protokole.

Na wydanie przez sąd rejonowy w postępowaniu pojednawczym postanowienie o uznaniu ugody za niedopuszczalną przysługuje zażalenie.

Jeżeli wzywający nie stawi się na posiedzenie, sąd na żadanie pracownika włoży na niego obowiązek zwrotu kosztów wywołanych próbą ugodową.

Jeżeli natomiast przeciwnik bez usprawiedliwienia nie stawi się na posiedzenie, sąd na żądanie wzywającego, który wniósł następnie w tej sprawie pozew, uwzględni koszty wywołane próbą ugodową w orzeczeniu kończącym postępowanie w sprawie - 186.

Sąd dązy do ugodowego załatwienia każdej sprawy cywilnej, także w drodze mediacji , gdy charakter sprawy na to pozwala, wskazuje że ustawodawca przyjął ogólne założenie, że najlepszym sposobem załatwienia sporu powstałego na tle stosunków cywilnoprawnych jest zawarcie ugody , która likwiduje konflikt i jednocześnie daje stronom możliwość optymalnego uregulowania wzajemnych relacji, nie dając przy tym poczucia „wygrania” lub „przegrania” sprawy.

WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA CYWILNEGO

Wszczęcie procesu cywilnego odbywa się zawsze z inicjatywy pozasądowej i polega na złożeniu przez powoda pozwu.

Postępowanie nieprocesowe z reguły wszczyna się przez złozenie wniosku, ale w niektórych sytuacjach sąd może wszcząć postępowanie z własnej inicjatywy, działając z urzędu - 506.

Takie uprawnieni ma np. sąd opiekuńczy.

Wytoczenie powództwa następuje w formie pisemnej przez wniesienie pozwu, inaczej jest gdy postępowanie przed komisją pojednawczą w sprawach o roszczenia pracowników ze stosunku pracy nie doprowadziło do zawarcia ugody, komisja na żądanie pracownika, zgłoszone w terminie 14 dni od dnia zakończenia postępowania pojednawczego, przekazuje niezwłocznie sprawę sądowi pracy.

Wniosek pracownika o polubowne załatwienie sprawy przez komisję pojednawczą zastępuje pozew.

Pracownik zamiast zgłoszenia tego żądania może wnieść pozew do sądu pracy na zasadach ogólnych. 254 KP

Poza tym pracownik lub ubezpieczony działający bez adwokata lub radcy prawnego może zgłosić w sądzie właściwym ustnie do protokołu powództwo oraz treść środków odwoławczych i innych pism procesowych. - 466

Powód będący usługodawcą lub sprzedawcą jest zobowiązany wnieść pozew na urzędowym formularzu jeżeli dochodzi roszczeń wynikających z umów:

W tych sprawach pozew wnosi się na elektronicznych nośnikach informatycznych, jeżeli przepis szczególny tak stanowi.

Schemat 9

Pozew jest pismem procesowym i powinien czynić zadość warunkom wymaganym dla takiego pisma, ponadto zawierać dokładnie określone żądania, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu, chyba że przedmiotem sprawy jest oznaczona kwota pienieżna oraz przytoczenie okoliczności faktycznych uzasadniających żądanie, a w miarę potrzeby uzasadniających również właściwość sądu.

Pozew może także zawierać wnioski o zabezpieczenie powództwa, nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy pod nieobecność powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:

187.2 wskazuje przykładowo jakie wnioski może zawierać pozew.

Skutki prawne wszczęcia procesu cywilnego

Wytoczenie powództwa wywołuje skutki zarówno w sferze prawa procesowego jak i materialnego.

Niektóre z nich związane są z wniesieniem pozwu, a inne z doręczeniem pozwu pozwanemu.

Schemat 10.

Procesowe i materialnoprawne skutki wytoczenia powództwa.

Do skutków procesowych wytoczenia powództwa zalicza się:

Wytoczenie powództwa łączy się z powstaniem obowiązku sądu do nadania sprawie dalszego biegu.

Pozew wniesiony do sądu, przed jego doręczeniem pozwanemu, podlega badaniu przez przewodniczącego, który kontroluje czy pozew czyni zadość warunkom formalnym przepisanym kodeksem i został należycie opłacony, a także czy nie zachodzi brak jednej z przesłanek procesowych, które sąd bierze pod uwagę z urzędu.

Jeżeli przewodniczący stwierdzi istnienie braków formalnych pozwu lub nieziszczenie naleznej opłaty, wydaje zarządzenie o wezwaniu powoda do poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia pozwu w terminie tygodniowym.

Osobie zamieszkałej lub mającej siedzibę za granicą, która nie ma przedstawiciel ustawowego wyznacza termin nie krótszy niż miesiac.

Mylne oznaczenie pisma procesowego lub inne oczywiste niedokładności nie stanowią przeszkody do nadania pismu biegu i rozpoznania go w trybie właściwym.

Jeżeli braki formalne nie zostaną uzupełnione lub należna opłata nie zostanie uiszczona w wyznaczonym terminie, przewodniczący wydaje zarządzenie o zwrocie pozwu.

Pismo zwrócone nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wniesieniem pisma procesowego do sądu - 130.2

Jeżeli pismo procesowe, które powinno być wniesione na urzędowym formularzu, nie zostało wniesione w takiej postaci albo nie może otrzymac prawidłowego biegu w związku z niezachowaniem innych warunków formalnych , przewodniczący wzywa stronę do jego poprawienia lub uzupełnienia w terminie tygodniowym, przesyłając złożone pismo.

Wezwanie skierowane do strony powinno wskazywać wszystkie braki pisma oraz zawierać pouczenie że w razie bezskutecznego upływu terminu lub ponownego złożenia pisma dotkniętego brakami przewodniczący zarządzi zwrot pisma, natomiast sprzeciw od wyroku zaocznego , zarzuty od nakazu zapłaty oraz sprzeciw od nakazu zapłaty sąd odrzuci.

Ta sama reguła ma zastosowanie do pism, które powinny być wniesione na elektronicznych nośnikach informatycznych.

Oprócz badania wymogów formalnych sąd w początkowej fazie sprawdza również istnienie przesłanek procesowych warunkujących przeprowadzenie postępowania np. drogi sądowej, jurysdykcji krajowej.

Jeżeli stwierdzi że droga sądowa jest niedopuszczalna lub sądom polskim nie przysługuje jurysdykcja, wyda postanowienie o odrzuceniu pozwu.

Takie postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym i podlega zaskarżeniu w drodze zażalenia do sądu II inst.

Przy wszczęciu postępowania następuje także badanie właściwości rzeczowej i miejscowej sądu oraz trybu postępowania.

Jeżeli właściwy jest inny sąd to sprawe należy przekazać do sądu właściwego.

Przekazanie sprawy następuje do sądu wyższej instancji. Sąd ten nie jest związany postanowieniem o przekazaniu i w sytuacji, gdy uzna się za niewłaściwy , przekaże sprawę sądowi właściwemu, nie wyłączając sądu przekazującego.

Na postanowienie o przekazaniu sprawy innemu sądowi służy stronom zażalenie - z wyjątkiem postanowienia o przekazaniu sprawy sądowi wyższej instancji.

Przewodniczący po stwierdzeniu, że pozew nie ma braków formalnych lub gdy zostały uzupełnione w terminie oraz po ustaleniu że nie ma podstaw do odrzucenia wniosku, nadaje bieg sprawie i dorecza pozew pozwanemu wraz z wezwaniem na termin rozprawy. 206

Wniesienie pozwu wywołuje także skutki materialoprawne, które wynikają z przepisów prawa materialnego:

Procesowe i materialne skutki doręczenia pozwu.

Z chwilą doręczenia pozwu pozwanemu następuje utrwalenie jurysdykcji krajowej, gdy jurysdykcja ta jest oparta wyłącznie na przesłance zamieszkania, siedziby lub przebywania na terenie RP strony pozwanej.

Poza tym z chwilą doręczenia pozwanemu pozwu:

Doręczenie pozwu pozwanemu powoduje zawiśnięcie sporu - stan sprawy w toku.

Oznacza to że powód jak również inny uprawniony podmiot działający na rzecz powoda, nie mogą wytoczyć powództwa o to samo roszczenie.

Nie może również wytoczyć takiego powództwa pozwany przeciwko powodowi.

Zakaz ponownego prowadzenia postępowania w tej samej sprawie.

Jeżeli mimo zakazu doszłoby do ponownego wytoczenia powództwa, to pozew w później wszczętej sprawie winien być odrzucony.

Sąd powinien to uczynić w chwili wszczęcia sprawy, ale może także w każdym jej stanie.

Gdyby jednak doszło do rozpoznania sprawy , to nastąpi nieważność postępowania, którą sad apelacyjny i kasacyjny bierze pod uwagę z urzędu.

Zawisłość sporu wywołuje również doręczenie pozwu wzajemnego co do roszczeń dochodzonych tym powództwem, ponieważ powództwo wzajemne jest nie tylko środkiem obrony pozwanego, ale też środkiem dochodzenia jego własnych roszczeń. - 204

Zawisłość sporu między tymi samymi stronami przed sądem zagranicznym nie jest przeszkodą dla jurysdykcji sądów polskich w tej sprawie.

Stwierdzenie zawisłości sporu wymaga ustalenia identyczności trzech elementów :

- roszczenia

- stron

- sądu

Tożsamośc roszczenia istnieje wówczas, gdy w obu sprawach są takie same żądania - zarówno co do formy, rodzaju i przedmiotu - oraz te same okoliczności faktyczne.

Identyczność stron - zachodzi w sytuacji gdy w sprawie wszczętej uczestniczą te same osoby, nawet w odwrotnych rolach procesowych albo też następcy prawni stron.

Identyczność sądu - odnosi się do polskich sądów powszechnych, a w stosunku do sądów zagranicznych znaczenie może mieć tylko proces zakończony wyrokiem, który mógłby stanowić na terenie naszego kraju tytuł egzekucyjny i mógłby zostać uznany.

Od momentu doręczenia pozwu pozwany może korzystać z przysługujących mu środków obrony , w tym wytoczyć powództwo wzajemne, jeżeli roszczenie wzajemne pozostaje w związku z roszczeniem powoda lub nadaje się do potrącenia.

Skutkiem doręczenia pozwu jest również petryfikacja stanu prawnego rzeczy lub roszczenia objętych powództwem.

Strona nie traci prawa dysponowania spornym prawem lub roszczeniem, a ewentualnie zbycie tego prawa nie wpływa na dalszy tok procesu.

Zbywca nie traci przysługującej mu legitymacji procesowej.

Istnieje jednak możliwość wstąpienie nabywcy w miejsce zbywcy za zgodą strony przeciwnej.

Jeżeli zgoda nie została wyrażona, nabywca może zgłosić przystapienie do procesu w charakterze interwenienta ubocznego.

Po doręczeniu pozwanemu pozwu sąd nie ma możności sprawdzenia wartości przedmiotu sporu z urzędu, może to nastąpić jedynie na zarzut pozwanego, zgłoszony przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy - 25.2

Oprócz skutków procesowych doręczenie pozwu wywołuje skutki materialoprawne:

Zachowanie się pozwanego w procesie cywilnym.

Pozwany może się zachowac aktywnie i bronić się, odpierając żądanie powoda.

Prawo do obrony jest zagwarantowane w Konstytucji RP oraz aktach międzynarodowych, a przepisy kpc konkretyzują te zasady i dają możliwość dokonywania w tym celu odpowiednich czynności procesowych.

Podejmowanie czynności procesowych pozostaje w dyspozycji stron i dlatego pozwany może zachować się biernie i nie podejmować obrony.

Czynności procesowe nie są obowiązkiem stron, ale mają charakter ciężarów procesowych.

Pozwany może się nie zjawić na rozprawie i nie składac pisemnych wniosków, jak też stawić się na rozprawę, ale mimo stawienia się nie brać udziału w sprawie.

Schemat 11

Bierne zachowanie się pozwanego.

Niestawiennictwo pozwanego na rozpraw prowadzi do wydania wyroku zaocznego.

W tym wypadku sąd przyjmuje za prawdziwe twierdzenie powoda o okolicznościach faktycznych przytoczonych w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed rozprawą, chyba że budza one uzasadnione wątpliwości, albo zostały przytoczne w celu obejścia prawa.

Jeżeli na rozprawę nie stawił się pozwany, a także powód, którzy nie złożyli wczesniej wniosku o rozpoznanie sprawy pod ich nieobecność, sąd może zawiesić postępowanie.

Pozwany może nie podjąć obrony i uznać powództwo.

Jest to akt dyspozycyjności pozwanego i może być dokonany w formie pisemnej lub ustnej do protokołu.

Uznanie powództwa zawiera oświadczenie wiedzy i woli, ponieważ pozwany przyznaje istnienia faktów będących podstawą powództwa oraz godzi się na wydanie przez sąd wyroku uwzględniającego żądanie powoda.

Dopuszczalność jest również tylko częściowe uznanie powództwa.

Sąd jest związany uznaniem powództwa, chyba że uznanie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierza do obejścia prawa.

Wydając wyrok oparty na uznaniu powództwa, sąd z urzędu nadaje takiemu wyrokowi rygor natychmiastowej wykonalności.

W postępowaniach odrębnych w sprawach małżeńskich oraz w sprawach między rodzicami a dziecmi nie jest dopuszczalne wydanie wyroku na podstawie uznania powództwa.

W sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone sad nie może wydac wyroku tylko na podstawie uznania powództwa.

Jeżeli pozwany nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał powództwo przy pierwszej czynności procesowej, może żądać od powoda zwrotu kosztów.

Przepis ten stanowi wyjątek od ogólnej zasady ustanawiającej odpowiedzialność za wynik procesu, zgodnie z którą kosztami prowadzenia postępowania obciąża się stroną przegrywającą.

Obrona pozwanego

Pozwany może korzystać ze środków obrony mających charakter formalny, merytoryczny.

Oba rodzaje środków nie wykluczają się wzajemnie. Strona może z nich korzystać w jednym postępowaniu.

Formalny charakter obrony - oznacza że pozwany występuje z zarzutami przeciwko biegowi procesu albo niedopuszczalności rozstrzygniecia sprawy przez dany sąd.

Pierwszy z tych zarzutów określamy jako peremptoryjny (niweczący), ponieważ kończy postępowanie w sposób trwały i jeżeli okaże się zasadny to sąd odrzuca pozew.

Natomiast drugi zarzut - dylatoryjny (zawieszający) bo przesuwa rozstrzygnięcie w czasie i jeżeli sąd stwierdzi że jest uzasadnionym to musi przekazać sprawę sądowi właściwemu.

Postępowanie w przedmiocie zarzutów procesowych związanych z bezwzględnymi przesłankami procesowymi reguluje 222.

W razie oddalenia zarzutów, których uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu, sąd wyda oddzielne postanowienie i może wstrzymać dalsze rozpoznanie sprawy - aż do uprawomocnienia się tego postanowienia.

Oddalenie innych zarzutów formalnych sąd stwierdza w uzasadnieniu orzeczenia kończącego postępowanie.

Pozwany ma prawo zgłaszać wnioski formalne, które mogą wpłynąć na dalszy tok sprawy.

Niektóre z tych wniosków może zgłosić zarówno powód jak i pozwany.

Merytoryczna obrona - gdy pozwany dąży do uzyskania korzystnego dla siebie wyroku.

Może ona polegać na zaprzeczeniu, podnoszeniu zarzutów, wytoczeniu powództwa wzajemnego.

Zaprzeczenie jest oświadczeniem wiedzy odnoszącym się do twierdzeń faktycznych powoda.

Zaprzeczenie może dotyczyć wszystkich okoliczności faktycznych (podstawy faktycznej powództwa) albo tylko niektórych faktów.

Istote zaprzeczenia podstawy faktycznej stanowi twierdzenie pozwanego, że fakty powołane przez powoda w podstawie powództwa, są nieprawdziwe.

Zaprzeczenie powoduje, że fakty te stają się sporne i wymagają udowodnienia.

Zarzuty jako środek obrony merytorycznej mają swoje podstawy w prawie materialnym i mogą być również dylatoryjne lub peremptoryjne.

Po zgłoszeniu zarzutów przez pozwanego sąd może ograniczyć rozprawę do poszczególnych zarzutów lub zagadnień wstępnych.

Uwzględnienie zarzutu merytorycznego powoduje oddalenie powództwa.

Powództwo wzajemne jest środkiem obrony merytorycznej pozwanego, ale jest jednocześnie samoistnym powództwem wytoczonym przeciwko powodowi w tym samym procesie.

Powództwo wzajemne można wytoczyc, jeżeli:

Związek między powództwem wzajemnym a głównym istnieje wtedy, gdy oba roszczenia dotyczą tego samego przedmiotu, a także gdy oba roszczenia są rózne ale okoliczności faktyczne uzasadniające te roszczenia są wspólne, ponieważ wynikają z tego samego zdarzenia lub stosunku prawnego.

Potrącenie jest możliwe gdy obie strony są jednoczesnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami.

Każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem wierzytelności sa pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskutek potrącenia obie wierzytelnośc umarzają się nawzajem do wysokości wierzytelności niższej.

Potrącenie jest czynnością procesową, ale wywiera skutki materialoprawne.

Pozwany może podnieść zarzut potrącenia lub wytoczyć powództwo wzajemne.

Powództwo wzajemne musi spełniać wymogi , które ustawa przewiduje dla powództwa zwykłego.

Wnosi się do sądu pozwu głównego.

Jeżeli pozew wzajemny podlega rozpoznaniu przez sąd okręgowy, a sprawę wszczęto przed sądem rejonowym, to sąd ten przekazuje całą sprawę sądowi właściwemu do rozpoznania powództwa wzajemnego.

Jeżeli sąd stwierdzi, że nie zostały spełnione warunki, od których zalezy dopuszczalność powództwa wzajemnego to powinien postąpić z pozwem wzajemnym, tak jak z każdym pozwem wniesionym do sądu - potraktowac go jako oddzielną sprawę.

Wytoczenie powództwa wzajemnego nie jest dopuszczalne w niektórych postępowaniach odrębnych np. rozwód, separacja.

ROZPRAWA

Przygotowanie do rozprawy

Po wniesieniu przez powoda pozwu do sądu przewodniczący bada, czy pozew spełnia wymogi formalne i jeżeli nie stwierdzi braków, które uniemożliwiają nadanie sprawie biegu, lub stwierdzi, że braki te zostały usunięte, to podejmie czynności przygotowujące rozprawę.

Wyda zarządzenie o wyznaczeniu terminu rozprawy i jednocześnie zarządzi doręczenie pozwu oraz wyznaczy sędziego sprawozdawcę.

Termin powinien być tak wyznaczony by wezwanie było doręczone co najmniej tydzień przed rozprawa.

Wraz z doręczeniem pozwu i wezwaniu na pierwszą rozprawę poucza się pozwanego o:

Przewodniczący może również wydać inne celowe zarządzenia.

Może zarządzić przed pierwsza rozprawą wniesienia odpowiedzi na pozew, wymianę przez strony dalszych pism przygotowawczych.

Stronę reprezentowaną przez adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub Prokuratorię Generalną SP przewodniczący może zobowiązac się do złożenia w wyznaczonym terminie pisma przygotowawczego, w którym strona jest obowiązana do powołania wszystkich twierdzeń, zarzutów i dowodów pod rygorem utraty prawa powołania ich w toku dalszego postępowania.

Przewodniczący stosownie do okoliczności wyda, na podstawie treści pozwu i innych pism procesowych, zarządzenie mające na celu przygotowanie rozprawy.

Może on w szczególności;

Przewodniczący może zarządzić oględziny jeszcze przed rozprawą.

Przed wszczęciem postępowania na wniosek a w toku postępowania również z urzędu, można zabezpieczyć dowód, gdy zachodzi obawa że jego przeprowadzenie stanie się niewykonalne lub zbyt utrudnione, albo gdy z innych przyczyn zachodzi potrzeba stwierdzenia istniejącego stanu rzeczy.

Każda sprawa cywilna musi być rozpoznana w odpowiednim trybie.

Po wszczęciu postępowania przewodniczący bada w jakim trybie sprawa powinna być rozpoznana oraz czy podlega rozpoznaniu wg przepisów o postępowaniu odrębnym i wydaje odpowiednie zarzadzenia.

Jeżeli sprawę wszczęto lub prowadzono w trybie niewłaściwym, sąd rozpozna ją w trybie właściwym lub przekaże właściwemu sądowi do rozpoznania w taki trybie.

Z chwilą doręczenia pozwu pozwany staje się stroną procesu.

Przebieg rozprawy

Na podstawie kpc można wyróżnić następujące stadia rozprawy:

  1. Wywołanie sprawy

  2. Przedstawianie stanowisk stron

  3. Postępowanie dowodowe

  4. Roztrząsanie jego wyników

  5. Zamknięcie rozprawy

Wywołanie sprawy - polega na powiadomieniu stron o przystąpieniu przez sąd do rozpoznania ich sprawy i jednoczesnie stanowi wezwanie do stawienia się przed sądem.

Po wejściu na salę rozpraw następuje sprawdzanie stawiennictwa oraz tożsamości osób wezwanych i zawiadomionych.

Powód po prawej stronie sądu - pozwany po lewej.

Następnie przewodniczący udziela stronom głosu.

Pierwszy zabiera głos powód.

W razie nieobecności którejkolwiek ze stron na rozprawie, przewodniczący lub wyznaczony przez niego sędzia sprawozdawca przedstawia jej wnioski, twierdzenia, dowody znajdujące się w aktach sprawy.

Jako drugi zabiera głos pozwany. Pozwany nie może odmówić wdania się w spór co do istoty sprawy, chociaz wniósł zarzuty formalne.

Wdanie się w spór należy traktować jako ciężar procesowy.

Odmowa wdania się w spór nie stanowi przeszkody w merytorycznym rozpoznaniu sprawy, ale pozwany musi się wtedy liczyć z zastosowaniem 229 i 233.

Jeżeli pozwany uzna powództwo , sąd pominie postępowanie dowodowe i wyda wyrok oparty na uznaniu.

Jeżeli natomiast zachowuje się aktywnie i podejmuje obronę, zachodzi potrzeba wyjaśnienia sprawy i rozstrzygnięcia jej merytorycznie.

Przewodniczący powinien we właściwej chwili skłaniać strony do pojednania, zwłaszcza na pierwszym posiedzeniu, po wstępnym wyjaśnieniu stanowiska stron.

Jeżeli dojdzie do zawarcia ugody, to jej osnowa powinna być wciągnięta do protokołu rozprawy i stwierdzona podpisami stron.

Ugoda sądowa jest czynnością procesową, a z punktu widzenia prawa materialnego umową- 917, 918.

Zawierając ugodę sądową strony składają oświadczenia materialnoprawne i procesowe

Po zawarciu ugody sąd postanowieniem umarza postępowanie, gdyż wydanie wyroku stało się zbędne, ponieważ strony zakończyły spór i brak jest podstawy do rozstrzygnięcia sprawy merytorycznie.

Po uprawomocnieniu się postanowienia o umorzeniu postępowania ugoda sądowa stanowi tytuł egzekucyjny, który po nadaniu klauzuli wykonalności staje się tytułem wykonawczym i daje podstawę do prowadzenia egzekucji sądowej.

Ugoda sądowa nie korzysta z powagi rzeczy osądzonej, ponieważ sąd nie rozpoznał sprawy merytorycznie.

Jednak gdyby doszło do ponownego wszczęcia postępowania w sprawie zakończonej ugodą sądową, strona może podnieść zarzut sprawy ugodzonej.

Jest to zarzut merytoryczny. Jeżeli ukaże się uzasadniony, sąd oddali powództwo.

Jeżeli nie doszło do zawarcia ugody i strony nadal pozostają w sporze, sąd stosowanie do okoliczności prowadzi dalej postępowanie.

Przewodniczący, jeżeli to możliwe, jeszcze przed wszczęciem postępowania dowodowego powinien, przed zadawaniem pytań stronom, ustalać jakie z istotnych okoliczności sprawy są między nimi sporne i dążyć do ich wyjaśnienia.

Jest to tzw informacyjne przesłuchanie stron.

Ta wstępna faza rozprawy ma istotne znaczenie, ponieważ pozwala na sprecyzowanie, które fakty podlegają udowodnieniu i w konsekwencji wpływa na poprawność postanowienia dowodowego.

W razie uzasadnionej potrzeby przewodniczący może udzielić stronom pouczeń.

Sąd udziela głosu prokuratorowi na jego żądanie w każdym stanie sprawy.

Każda ze stron obowiązana jest do złożenia oświadczenia co do twierdzeń strony przeciwnej, dotyczących okoliczności faktycznych (210.2)

Rozstrzygnięcie sprawy powinno nastąpić na jednym posiedzeniu - możliwość odroczenia rozprawy tylko w uzasadnionych wypadkach.

Sąd może odroczyć posiedzenie z urzędu lub na wniosek ale nawet na zgodny wniosek stron posiedzenie można odroczyć tylko z uzasadnionych wypadkach. - 156

Sąd może zarządzić połączenie kilku oddzielnych spraw toczących się przed nim w celu ich łącznego rozpoznania albo także rozstrzygnięcia, jeżeli są one ze sobą w związku lub mogły być objęte jednym pozwem - 219.

Sąd może zarzadzić także oddzielną rozprawę co do pozwu głównego i wzajemnego, jak też co do jednego z kilku roszczeń połączonych w jednym pozwie bądź głównym bądź wzajemnym albo w stosunku do poszczególnych współuczestników. 218

Sąd może również ograniczyć rozprawę do poszczególnych zarzutów lub zagadnień wstępnych (220).

Ograniczenie przedmiotu rozpoznania sądu jest celowe, ponieważ uwzględnienie zarzutu formalnego może uzasadniac odrzucenie pozwu lub przekazanie sprawy sądowi właściwemu do jej rozpoznania lub skierowanie sprawy do właściwego trybu postępowania.

Oddalając zarzuty formalne, których uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu, sąd wydaje oddzielne postanowienie i może wstrzymać dalsze rozpoznanie sprawy aż do uprawomocnienia się tego postanowienia.

Oddalenie innych zarzutów sąd stwierdza w uzasadnieniu orzeczenia kończącego postępowanie, przytaczając powody rozstrzygnięcia.

Ponadto rozprawa obejmuje stosownie do okoliczności postępowanie dowodowe. 210.3

Po przeprowadzeniu dowodów następuje roztrząsanie wyników postępowania dowodowego, polegające na tym, że sąd z udziałem stron porządkuje wyniki tego postępowania, oceniając znaczenie przeprowadzonych dowodów dla ustalenia faktów stanowiących podstawę rozstrzygnięcia.

Przewodniczący zamyka rozprawę po przeprowadzeniu dowodów i udzieleniu głosu stronom. 224.1

Można zamknąć rozprawę również w przypadku, gdy ma być przeprowadzony dowód przez sędziego wyznaczonego lub przez sąd wezwany albo gdy ma być przeprowadzony dowód z akt lub wyjaśnień organów administracji publicznej, a rozprawę co do tych powodów sąd uzna za zbyteczną.

Zamknietą rozprawę sąd może otworzyć na nowo (225).

Taka potrzeba może pojawić się w związku z okolicznościami, które ujawniły się po zamknięciu rozprawy (316.2), podczas narady sędziowskiej albo gdy dowód przeprowadzony po zamknięciu rozprawy budzi wątpliwości (224.2)

ZAWIESZENIE POSTĘPOWANIA

Przedstawiony przebieg procesu cywilnego stanowi regułę.

W niektórych sprawach mogą wystąpić przeszkody uniemożliwiające dalszy prawidłowy tok postępowania.

Jeżeli będą miały charakter przejściowy i za pewnie czas będzie możliwe dalsze prowadzenie sprawy, sąd zawiesi postępowanie.

schemat 13

Podstawy zawieszenia sa wskazane w kodeksie w sposób wyczerpujący.

173-178, 398z12, 428, 440, 445.2, 449.2, 450, 451, 456.2

Podstawę zawieszenia może stanowić również przepis pozakodeksowy.

Postępowanie ulega zawieszeniu z mocy prawa w razie zaprzestania czynności przez są wskutek siły wyższej - 173.

W tym wypadku sąd nie wydaje postanowienia, a postępowanie zostaje zawieszone z momentem zaprzestania czynności przez sąd.

Zawieszenie postępowania może nastąpic z urzędu:

W wypadkach 174.1p 1,4 zawieszenie ma skutek od chwili zdarzeń, które je spowodowały.

Zawieszając postępowanie, sąd z urzedu uchyla orzeczenie wydane po nastapieniu tych zdarzeń, chyba że nastąpiły one po zamknięciu rozprawy.

Zawieszenie postępowania na podstawie 174.1 jest obligatoryjne i nie podlega ocenie sądu.

Zawieszając postępowanie, sąd wydaje postanowienie, które może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Jeżeli sąd nie zawiesił postępowania , może prowadzić to do nieważności postępowania. (379p2,5)

Śmierć strony lub utrata przez nią zdolności sądowej powoduje wygaśnięcie pełnomocnictwa procesowego. Pełnomocnik działa jednak aż do zawieszenia postepowania.

W razie śmierci pełnomocnika procesowego postępowanie może toczyć się dalej dopiero po wezwaniu strony do niestawającej (175).

Jeżeli zastępstwo stron przez adwokatów lub radców prawnych jest obowiązkowe, w razie śmierci adwokata lub radcy prawnego, skreślenie z listy adwokatów, radców prawnych, utrata możliwości wykonywania zawodu albo utraty zdolności procesowej, sąd zawiesza postępowanie z urzedu, wyznaczając odpowiedni termin do wskazania innego adwokata lub radcy i po upływu tego terminu podejmuje postepowanie.

Sąd może zawiesić postępowanie z przyczyn prejudycjalnych - z uwagi na potrzebę uwzględnienia wyniku innego postępowania, mogącego wywierac wpływ na treść rozstrzygnięcia w rozpatrywanej sprawie.

Sąd może zawiesić postępowanie w tej sprawie jeżeli:

W każdej z wymienionych sytuacji sąd ocenia celowość zawieszenia postępowania.

Przy zawieszeniu postępowania sąd uwzględnia również wolę stron i zawiesi postępowanie na wniosek spadkobiercy, jeżeli powod dochodzi przeciwko niemu wykonania obowiązku należącego do spraw spadkowych, a spadkobierca nie złożył jeszcze oświadczenia o przyjęciu spadku i termin do złozenia takiego oświadczenia jeszcze nie upłynął.

Sąd może zawiesić postępowanie również na zgodny wniosek stron.

Może zostać zgłoszony w formie ustnej lub pisemnej, a jeśli sa współuczestnicy musi być zgodne również z nimi.

Dopuszczalne jest określenie we wniosku czasu zawieszenia - nie krócej niż 3m nie dłużej niż 1 rok.

Sąd może zawiesić postępowanie :

W powyższych wypadkach zawieszenie postępowania następuje na skutek faktycznej bezczynności stron w procesie albo zgłoszenia przez nie zgodnego wniosku. Jednak decyzja o zawieszeniu zależy od uznania sądu.

Skutki zawieszenia postępowania zależą od tego, na jakiej podstawie sąd zawiesił postępowanie.

Jeżeli zawieszenie postępowania nastąpiło na zgodny wniosek stron albo wskutek ich niestawiennictwa lub niemożności nadania sprawie dalszego biegu, zawieszenie wstrzymuje tylko bieg terminów sądowych, które biegną dalej dopiero z chwilą podjęcia postępowania.

We wszystkich wypadkach zawieszenia postępowania żadne terminy nie biegną, a zaczynają biec od początku dopiero z chwilą podjęcia postępowania.

Terminy sądowe należy w miarę potrzeby wyznaczyć na nowo.

Podczas zawieszenia postępowania sąd nie podejmuje żadnych czynności - z wyjątkiem tych któ®e mają na celu podjęcie postępowania albo zabezpieczenia powództwa lub dowodu.

Czynności podejmowane przez strony, a niedotyczące tych przedmiotów, wywołują skutki dopiero z chwilą podjęcia postępowania 179.3

Podjęcie zawieszonego postępowania następuje z urzędu, gdy ustanie przyczyny zawieszenia, w szczególności:

Sąd na wniosek którejkolwiek ze stron podejmuje postepowanie w razie:

Sąd umarza postępowanie zawieszone na zgodny wniosek stron lub na wniosek spadkobiercy, i z przyczyn 177.1 p5,6, jezeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu roku od daty postanowienia o zawieszeniu.

Ponadto sąd umorzy postępowanie w razie stwierdzenia braku następcy prawnego strony, która utraciła zdolność sądową, a w każdym razie po upływie roku od daty postanowienia o zawieszeniu z tej przyczyny.

Sąd także umorzy postępowanie w razie śmierci strony po upływie lat 5 od daty postanowienia o zawieszeniu postępowania z tej przyczyny.

Umorzenie postępowania zawieszonego w I instancji nie pozbawia powoda prawa ponownego wytoczenia powództwa, jedna poprzedni pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa.

Umorzenie zawieszonego postępowania przez sąd wyższej instancji powoduje uprawomocnienie się zaskarżonego orzeczenia - z wyjątkiem spraw o unieważnienie małżeństwa lub o rozwód oraz o ustalenie nieistnienia małżeństwa, w których postępowanie umarza się wówczas w całości. 182.3

Postanowienie w przedmiocie zawieszenia, podjęcia i umorzenia postępowania sąd może wydac na posiedzeniu niejawnym.

Na postanowienie sądu o zawieszeniu postępowania i odmowie podjęcia zawieszonego postępowania przysługuje zażalenie.

Zażalenie nie przysługuje na postanowienie o odmowie zawieszenia postępowania oraz na postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania.

NIEMERYTORYCZNE ZAKOŃCZENIE PROCESU CYWILNEGO

W niektórych sprawach wszczętych przed sądem postępowanie cywilne nie zakończy się rozstrzygnięciem merytorycznym na skutek wystąpienia różnego rodzaju przeszkód.

Jeżeli przeszkody te istnieją już w momencie wszczęcia postępowania, to dokonywanie dalszych czynności procesowych jest niedopuszczalne i sąd wyda postanowienie o odrzuceniu pozwu 199.

Jeżeli natomiast przeszkody te zaistnieją dopiero w toku toczącego się procesu, to sąd wówczas umarza postępowanie.

Odrzucenie powództwa

Odrzucenie powództwa przez sąd stanowi odmowę rozpoznania sprawy merytorycznie i jest następstwem stwierdzenia uprzedniego braku przesłanek procesowych - tzn istniejących już w chwili wytoczenia powództwa, jeżeli treść pozwu wskazuje na istnienie jednej z przyczyn, które uzasadniają odrzucenie pozwu. (199, 1099)

Nie dotyczy to zapisu na sąd polubowny, który bierze pod uwagę tylko na zarzut pozwanego i uczestnika postępowania nieprocesowego (1165).

Wówczas sprawa zostaje skierowana na posiedzenie niejawne.

Sąd po zbadaniu sprawy i stwierdzeniu że występuje podstawa do odrzucenia pozwu wydaje postanowienie o odrzuceniu pozwu.

W sytuacji braku zdolności sądowej jednej ze stron lub zdolności procesowej powoda i niedziałania przedstawiciela ustawowego, braku w składzie organów jednostki org niebędącej powodem, umożliwiającej jej działanie, sąd najpierw wyznacza odpowiedni termin do uzupełnienia braku, a jeżeli nie zostanie on uzupełniony, to sąd odrzuci pozew. 199.2

Podstawy uzasadniające odrzucenie pozwu sąd zawsze bierze pod uwagę z urzędu, w każdym stanie sprawy i odrzuci pozew - także po doręczeniu go pozwanemu, jeżeli dopiero wtedy stwierdzi istnienie tych podstaw.

Odrzucenie pozwu może nastąpić również na rozprawie.

Po doręczeniu pozwu pozwanemu sąd odrzuci pozew, jeżeli:

Jeżeli pozwany podniósł zarzuty, których uwzględnienie uzasadniałoby odrzucenie pozwu, to sąd oddalając te zarzuty, wydaje oddzielne postanowienie i może wstrzymać dalsze rozpoznanie sprawy aż do uprawomocnienia się tego postanowienia.

Oddalenie innych zarzutów formalnych sąd stwierdza w uzasadnieniu orzeczenia kończącego postępowanie, przytaczając powody rozstrzygnięcia. 222

Umorzenie postępowania

Sąd umarza postępowanie w sytuacji, gdy przeszkody do merytorycznego rozpoznania sprawy wystąpią w toku prawidłowo wszczętego postępowania - gdy mają charakter następczy.

355.1 - sądy wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął pozew ze skutkiem prawnym lub jeżeli wydanie wyroku stało się z innych przyczyn zbędne lub niedopuszczalne.

Umorzenie postępowania następuje gdy nie można sprawy rozpoznać merytorycznie i wydać wyroku, a także nie można odrzucić sprzeciwu.

Schemat 14

Niedopuszczalność postępowania następuje przede wszystkim na skutek zdarzeń, które uniemożliwiają merytoryczne rozpoznanie sprawy.

1113 nakazuje umorzyć postępowanie z urzędu, jeżeli osoba, przeciwko której wszczęto sprawę, przestanie podlegać sądom polskim w toku sprawy - pojęcie niedopuszczalności wydania wyroku jest ogólne i obejmuje również inne sytuacje.

Gdy ustawodawca nie umieściłby przepisów intertemporalnych, to wówczas brak drogi sądowej zaistniały w toku postępowania uzasadniałby jego umorzenie.

Umorzenie postępowania może być również związane ze zmianami podmiotowymi na skutek śmierci strony. Stosunki osobiste które wyłączają następstwo prawne np. rozwód, separacja.

355.1 jako podstawę umorzenia postępowania wskazuje na sytuacje, w których wydanie wyroku stało się zbędne - gdy ustanie spór między stronami np. pogodzenie się.

Cofnięcie powództwa jest oświadczeniem powoda, że rezygnuje z żądania udzielenia mu przez sąd ochrony prawnej.

Powództwo może być cofnięte w całości lub części.

Powództwo może być cofnięte bez zgody pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia- aż do wydania wyroku. 203.1

Jednakże w razie cofnięcia pozwu przed uprawomocnieniem się wyroku i przed jego zaskarżeniem z jednoczesnym zrzeczeniem się dochodzenia roszczenia, a za zgodą pozwanego również bez takiego zrzeczenia się, sąd I inst uchyli swój wyrok i postępowanie w sprawie umorzy, jeżeli uzna cofnięcie takie za dopuszczalne.

332.2

Zrzeczenie się roszczenia jest oświadczeniem woli, na podstawie którego powód rezygnuje z dochodzenia roszczenia.

Tym samym pozwany, gdyby powód ponownie wytoczył to samo powództwo, ma prawo do podniesienia zarzutu, że roszczenie powoda w zakresie objętym zrzeczeniem się już nie istnieje.

Sąd jest związany cofnięciem pozwu, zrzeczeniem się lub ograniczeniem roszczenia.

Można uznać je za niedopuszczalne , ale tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności sa sprzeczne z prawem lub z zasadami współżycia społecznego albo mają na celu obejście prawa.

Cofnięty pozew nie wywołuje żadnych skutków, jakie ustawa wiąże z wytoczeniem powództwa 203.2

Postanowienie sądu o umorzeniu postępowania może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

Jako kończące postępowanie w sprawie podlega zaskarżeniu zażaleniem (394.1).

1


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
6057
6057
6057
6057
05cid 6057 ppt
6057
6057

więcej podobnych podstron