MODEL ORGANIZACYJNY SYSTEMU KURATELI

Rys historyczny kurateli dla dorosłych:

Pierwszym w naszym ujęciu kuratorem dla osób dorosłych był Amerykanin Jan Augustus, który w 1841 roku złożył kaucję za pewnego przestępcę i zaręczył sędziemu, że wyprowadzi go na dobrą drogę. W ciągu swojego życia opiekował się wieloma przestępcami, ręczył jedynie za tych którzy pierwszy raz dopuścili się przestępstwa. Praktyka w tym przypadku wyprzedziła teorię, gdyż ustawa w 1848 roku powołała pierwszych kuratorów zawodowych. W Anglii kuratelę powszechnie zastosowano w praktyce dopiero w XX wieku. Ustawa z 1907 roku wprowadziła instytucję kuratorów mianowanych i płatnych dla nieletnich i osób dorosłych. W Polsce Kodeks Karny z 1932 roku przewidywał stosowanie dozoru w stosunku do osób skazanych, którym warunkowo zawieszono wykonanie kary pozbawienia wolności. Jednak przepis ten pozostał martwy dopiero Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości w 1959 roku powołało instytucje kuratorów sądowych dla nieletnich. Natomiast w 1957 roku powołano instytucje kuratorów społecznych dla osób dorosłych skazanych. Regulacja prawna w stosunku do kuratorów zawodowych dla dorosłych dokonana została w 1965 roku.

Model kurateli sądowej:

Reforma zmiany modelu kurateli sądowej została zapoczątkowana w 1993 roku. Reforma zakładała zmianę modelu kurateli ze społeczno - zawodowej na zawodową i społeczną.

Zaplanowano trzy etapy reformy kurateli:

• etatyzacja - pozyskać jak największą liczbę etatów, aby zwiększyć liczby kuratorów zawodowych

• legislacji - dążenie do wydania ustawy o kuratorach sądowych

• podnoszenie kwalifikacji kuratorów oraz wprowadzenie metody indywidualnych przypadków jako dominującej w prowadzeniu dozoru

Ustawa z 27 lipca 2001 roku o kuratorach sądowych.

W oparciu o tezy profesor BAŁANDYNOWICZA można przyjąć model zawodowo - społeczny opierający się na roli kuratora jako organizatora oddziaływań resocjalizacyjnych.

Innym modelem jest kurator kontroler (społeczny) oraz kliniczny model kurateli. Charakterystyka osób objętych klinicznym modelem kurateli wskazuje na konieczność stosowania specjalistycznych oddziaływań. Najodpowiedniejszym stylem postępowania w klinicznym modeli kurateli jest metoda indywidualnego przypadku (postawienie odpowiedniej diagnozy pedagogicznej). Model roli zawodowej kuratora może być określony przez wskazanie jej funkcji wewnętrznej ze względu na oczekiwania sądu oraz funkcji zewnętrznej wiążącej się z oczekiwaniami szerszego systemu społecznego.

Kurator w strukturze hierarchicznej sądu:

Do 2001 roku:

Wydział Penitencjarny Prezesowi Sądu Okręgowego Kurator Okręgowy

(po odbyciu kary) podlegał Prezesowi Sądu Rejonowego podlegał

Przewodniczącemu Wydział Kurator Zawodowy

Po 2001 roku, po ustawie kuratorskiej nastąpiła zmiana:

Wydział Penitencjarny Prezesowi Sądu Okręgowego Kurator Okręgowy (po odbyciu kary) podlega

Prezesowi Sądu Rejonowego Kierownikowi Zespołu Kuratorskiej Służby Sądowej Zespół Kuratorski

Powinno być:

Sędzia Kurator

Funkcje kuratora sądowego:

1 system czynności społecznego wynikający z funkcji wewnętrznej:

• czynności wspomagające sąd - związane są z procesem sądowym oraz z czynnościami kuratora w postępowaniu wykonawczym

• czynności organizacyjne - są to czynności związane z pracą zespołu kuratorskiego

2 system czynności kuratora sądowego wynikający z funkcji zewnętrznej:

• czynności resocjalizacyjne związane z realizacją dozoru kuratorskiego

• czynności profilaktyczne

DOZÓR

Dozór - środek związany z podaniem sprawcy próbie w warunkach wolności:

D - dozór kuratorski

Du - dozór uproszczony - nie ma orzeczonego dozoru kuratorskiego (okres póby)

okres próby = probacja + dozór kuratorski

zlecenie dozoru - nie później niż 14 dni

pierwszy kontakt - 7 dni

orzeczenie dozoru - nie później niż 14 dni od nawiązania kontaktu

Okres próby:

Pozostały czas do odbycia całej kary pozbawienia wolności stanowi okres próby. Okres próby nie może być krótszy niż 2 lata ani dłuższy niż lat 5. W przypadku młodocianych i recydywistów od 3 do 5 lat, a skazani na dożywocie od 2 do 10 lat. Okres próby musi być określony w wyroku sądowym.

Probacja:

Są to środki wolnościowe związane z poddaniem sprawcy czynu karalnego przestępstwa próbie, np. kara pozbawienia wolności w zawieszeniu, warunkowe przedterminowe zwolnienie, warunkowe umorzenie postępowania karnego, kara ograniczenia wolności.

Dozór:

Jest orzeczona kara pozbawienia wolności. Ta kara musi być zawieszona i w trakcie okresu próby jest dozór. Okres próby jest niezmienialny. Dozór nie może być większy niż okres próby, ale może być mniejszy.

Powierzenie dozoru powinno nastąpić bezzwłocznie bądź w ciągu 14 dni od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Dozór w orzeczeniu sądu nie zawsze musi towarzyszyć ustalonemu okresowi próby. Niektóre przepisy prawa karnego wskazują na obowiązkowe stosowanie dozoru. Dozór kuratorski ma zawsze każdy:

-(nieletni) małoletni

-recydywista

-skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności

-sprawca przestępstwa, który popełnił przestępstwo działając w zorganizowanej grupie lub związku przestępczym

-sprawca, który z popełniania przestępstw uczynił sobie stałe źródło dochodów

Dozór jest ponadto obowiązkowy przy warunkowym zwolnieniu osoby, wobec której był uprzednio wykonywany środek zabezpieczający.

Istota dozoru polega na kontroli wykonanej przez odpowiedni podmiot nad sprawowaniem osoby powierzonej. Osoba zabronionego przez prawo karne. Sąd w orzeczeniu oznacza komu powierza sprawowanie dozoru.

Osoby sprawujące dozór:

• sądowy kurator zawodowy

• sądowy kurator społeczny

• inne podmioty sprawujące dozór: przedstawiciele stowarzyszeń organizacji instytucji (art. 170 art. 32 i 39), osoba godna zaufania (za osobę godną zaufania można przyjąć osobę, która ma obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich, nie była skazana za przestępstwo, nie została pozbawiona praw rodzicielskich i ukończyła 24 lata, daję rękojmię należytego wykonywania powierzonych jej obowiązków), wojskowy kurator społeczny

Kurator sądowy po objęciu dozoru powinien:

• zaznajomić się z aktami sprawy karnej i innymi niezbędnymi źródłami informacji o skazanym

• zaznajomić się z przebiegiem dotychczasowych dozorów i nadzorów wykonywanych przez kuratorów rodzinnych

• nawiązać pierwszy kontakt ze skazanym nie później niż w ciągu 7 dni od daty wpływu prawomocnego orzeczenia do zespołu kuratorskiej służby sądowej

• pouczyć skazanego o prawach i obowiązkach wynikających z okresu próby i dozoru oraz omówić sposób i terminy ich realizacji

• udzielić skazanemu pomocy w rozwiązywaniu problemów adaptacyjnych i życiowych

• nawiązać kontakt z rodziną i środowiskiem skazanego

Środki probacji, przy których jest orzeczony dozór kuratorski:

Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem:

• zbrodnią - jest czy zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo arą surowszą; zbrodnię można popełnić tylko umyślnie

• występkiem - jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyższej 30 stawek dziennych karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc; występek można popełnić umyślnie i nieumyślnie (jeżeli ustawa tak stanowi)

Kary zasadnicze:

• grzywna - wymierza się w stawkach dziennych określając liczbę stawek oraz wysokość jednej stawki; jeżeli ustawa nie stanowi inaczej najniższa liczba stawek wynosi 10 zł, a najwyższa 360 zł; stawka dzienna nie może być niższa od 10 zł ani też przekraczać 2 tyś zł

• ograniczenie wolności

• pozbawienie wolności

• 25 lat pozbawienia wolności

• dożywotnie pozbawienie wolności

Metodyka sprawowania dozoru:

Co powinno być w sprawozdaniu z objęcia dozoru?

• terminarz i źródła informacji (kiedy i z kim)

• dane identyfikacyjne

• kiedy objął dozór

• analiza interpretacja zabranego materiału

• aktywa, pasywa

• prognoza

• plan pracy resocjalizacyjnej

• należy przedstawić diagnozę środowiskową

• zamierzenia readaptacyjne

• metody prowadzenia dozoru i kontroli zachowania skazanego

• warunki osobiste i bytowe skazanego oraz jego stosunek do dozoru i obowiązków okresu próby

• określić możliwości i przeszkody ich realizacji oraz podać źródła informacji o skazanym

Karta czynności dozoru:

Przebieg dozoru i podejmowane czynności kurator sądowy dokumentuje w karcie czynności dozoru osobno dla każdego dozorowanego, w której zapisuje: datę i miejsce czynności, rodzaj czynności w tym uzyskane dokumenty i informacje, źródła informacji oraz własne uwagi - zamierzenia w zakresie sprawowania dozoru. Przykład karty czynności dozoru:

Karta czynności dozoru w sprawie (sygnatura) np. D23/03 numer/rok

Imię i nazwisko dozorowanego

Data i miejsce czynności	Rodzaj czynności	Źródła informacji	Uwagi i zamierzenia
	wywiady środowiskowe		albo na końcu opisu, żeby mieć więcej miejsca
	dokumenty
	rozmowy

Kiedy pisze się sprawozdanie?

Kurator sądowy składa sądowi pierwsze sprawozdanie z objęcia dozoru, nie później niż w ciągu 14 dni od dnia nawiązania kontaktu ze skazanym, kolejne zaś sprawozdania z przebiegu dozoru pisze na żądanie sądu (jednak nie rzadziej niż 1 rok).

Sprawozdanie z zakończenia dozoru:

W sprawozdaniu z zakończenia dozoru należy opisać jego przebieg, ze szczególnym uwzględnieniem realizacji planu pracy z dozorowanym, oceny wykonania obowiązków i postawy dozorowanego w okresie próby.

PODMIOTY SPRAWIAJĄCE DOZÓR

Sądowy kurator zawodowy:

Sądowy kurator zawodowy jest organem postępowania wykonawczego od dnia 1 września 1998 roku. Początkowo kuratela sądowa opierała się przede wszystkim na czynniku społecznym, a cały model nazywano modelem społeczno - zawodowym. W obecnie panującym systemie kurateli zawodowo - społecznej sądowy kurator zawodowy sprawuje rolę wiodącą w stosunku do kuratorów społecznych oraz przedstawicieli organizacji i instytucji, którym powierza się sprawowanie dozoru.

W ustawie z 1994 roku Nr 7, poz. 25, stwierdza się, że kuratorzy sadowi pełnią swoje czynności jako kuratorzy zawodowi oraz kuratorzy społeczni.

Dla obu grup ustawa określa zadania jako: czynności o charakterze wychowawczo - resocjalizacyjnym i profilaktycznym.

Kuratora zawodowego mianuje i zwalnia prezes sądu okręgowego. Warunkiem mianowania na stanowisko kuratora jest odbycie stażu pracy w sądzie i złożenie egzaminu. Kuratorzy zawodowi podlegają prezesowi sądu, w którym są zatrudnieni.

Kuratorem zawodowym może być ten kto odpowiada następującym wymaganiom:

• ma obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich

• ukończył 24 lata

• ukończył wyższe studia

• nie był skazany za przestępstwo i nie został pozbawiony władzy rodzicielskiej

• daję rękojmię należytego wykonywania powierzonych mu obowiązków

• odbył staż kuratorski i złożył egzamin kuratorski, a przed przystąpieniem do pełnienia obowiązków złożył określone normą prawną przyrzeczenie

Stanowiska kuratorów zawodowych:

• kurator

• starszy kurator

• kurator specjalista

Spośród kuratorów specjalistów lub spośród starszych kuratorów wyróżniających się zdolnościami organizacyjnymi, powołany jest kurator okręgowy dla dorosłych.

Do obowiązków kuratora okręgowego należą w szczególności:

• koordynowanie w okręgu sądu działalności kuratorów zawodowych

• kontrola czynności kuratorów sądowych w postępowaniu sądowym oraz przeprowadzenie lustracji

• udział w załatwianiu skarg na czynności kuratorów sądowych

• organizowanie szkolenia kuratorów sądowych oraz udzielanie im pomocy w doskonaleniu metod pracy

• współdziałanie z instytucjami i organizacjami społecznymi stopnia wojewódzkiego, zajmującymi się profilaktyką, wychowaniem i resocjalizacją

Praca każdego kuratora zawodowego podlega corocznej ocenie kwalifikacyjnej przede wszystkim jakość i efektywność wykonywanych przez niego obowiązków

Karami dyscyplinarnymi są:

• nagana lub nagana z ostrzeżeniem

• nagana z pozbawienie możliwości awansowania na wyższe stanowisko lub do wyższej grupy wynagrodzenia przez okres 2 lat

• przeniesienie na niższe stanowisko

• wydalenie z pracy

Do zadań sądowego kuratora zawodowego należą:

• organizowanie i prowadzenie działań mających na celu pomoc skazanym w społecznej readaptacji

• kierowanie pracą kuratorów społecznych oraz innych osób wykonujących dozór samodzielnie lub z upoważnienia stowarzyszeń, organizacji i instytucji

• kontrolna ścisłego wykonywania przez skazanego nałożonych na niego obowiązków i poleceń

• bezzwłoczne powiadamianie sądu o popełnieniu przez skazanego przestępstwa lub o innym rażącym naruszeniu przez niego porządku prawnego

Podstawowe kompetencje:

1. kontrolowanie zachowania skazanego okresie próby

2. możliwość wzywania dozorowanego i żądania od niego wyjaśnień co do przebiegu dozoru oraz wykonywania nałożonych na niego obowiązków, a także możliwość wejścia do mieszkania dozorowanego i żądania informacji o zatrudnieniu oraz zmianach miejsca pobytu

3. składanie do sądu wniosków kształtujących dozór, a więc w przedmiocie:

• zmiany okresu próby

• zwolnienia od dozoru lub oddania pod dozór

• ustanowienia, rozszerzenia obowiązków

• zwolnienia od wykonywania obowiązków

występowanie do sądu z wnioskami o:

• odroczenie lub przerwę wykonania kary

• warunkowe zwolnienie

• zwolnienie od reszty kary ograniczenia wolności

5. składanie wniosków o podjęcie postępowania warunkowo umorzonego

6. występowanie wnioskami w zakresie kary pozbawienia wolności o:

• zarządzenie wykonania zawieszonej warunkowo kary pozbawienia wolności

• odwołanie odroczenia lub przerwy wykonania wary

• wykonanie kary zastępczej

7. realizowanie czynności związanych z organizowaniem i kontrolowaniem wykonania kary

ograniczenia wolności

8. udzielanie pomocy z funduszu pomocy postpenitencjarnej i współdziałanie z instytucjami,

organizacjami w zakresie poręcznej readaptacji skazanych

9. branie udziału w posiedzeniach sądu - niekiedy obligatoryjnie w przedmiocie wykonywania

środków karnych związanych z poddaniem sprawcy próbie

10. wnoszenie środków odwoławczych - zażaleń

Legitymowanie dozorowanego:

• legitymowanie dozorowanego jest niezbędną czynnością kuratora sądowego, który musi stwierdzić tożsamość osoby wobec której ma sprawować dozór

• ta kwestia nie został w sposób jednoznaczny uregulowana w obowiązującym prawie; wydaje się ona jednak wynikać z przepisów art. 169 KKW, określających obowiązki skazanego oddanego pod dozór

Sądowy kurator społeczny:

Sądowi kuratorzy społeczni stanowią drugą część Kuratorskiej Służby Sądowej. Są oni uprawnienie obok kuratorów zawodowych, do wykonywania czynności o charakterze wychowawczo - resocjalizacyjnym i profilaktycznym.

Sądowy kurator społeczny nie jest funkcjonariuszem państwowym, lecz pełni powierzone mu czynności w ramach funkcji społecznej. Sądowego kuratora społecznego powolne prezes sądu rejonowego. Sądowy kurator społeczny pracuje pod kierunkiem kuratora zawodowego.

Sądowy kurator społeczny musi spełniać wymagania, do których należą:

• posiadanie obywatelstwa polskiego

• ukończone 24 lata

• powinien w pełni korzystać z praw cywilnych i nie być pozbawiony władzy rodzicielskiej

• nie być skazanym za przestępstwo

• dawać rękojmię należytego wykonywania powierzonych mu obowiązków („dawać rękojmię” - daje pewność, gwarancję należytego wykonywania zadań kuratora)

Kurator społeczny składa przyrzeczenie według roty ustalonej w § 3 rozporządzeniu z 1986 roku. Kurator społeczny przyrzeka:

• wykonywać przyjęte zadania sumiennie i rzetelnie

• w postępowaniu kierować się zasadami godności i uczciwości

• mieć zawsze na względzie dobro osób poddanych dozorowi

• przestrzegać zasad tajemnicy państwowej i tajemnicy okoliczności, o których powziął wiadomości w związku ze sprawowaniem funkcji kuratora społecznego

Zakres działań kuratora społecznego określa ustawa art. 174 KKW, zalicza do nich w szczególności:

• odwiedzanie osób poddanych dozorowi w porze dziennej w miejscy ich zamieszkania lub pobytu i kontaktowanie się z ich rodziną

• żądanie od dozorowanych niezbędnych informacji o realizacji nałożonych obowiązków wynikających z istoty dozoru

• współdziałanie z właściwymi instytucjami, stowarzyszeniami i organizacjami w zakresie poprawy warunków bytowych, zdrowotnych, zatrudnienia i szkolenia osób dozorowanych

• współdziałanie z administracją zakładów karnych w zakresie odpowiedniego przygotowania skazanego do zwolnienia

• przeglądanie akt sądowych i sporządzanie z nich odpisów w związku z czynnościami zleconymi przez sąd

• przeprowadzanie wywiadów środowiskowych i zbieranie niezbędnych informacji od organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego, zakładów pracy, instytucji, organizacji i stowarzyszeń

• podejmowanie innych czynności niezbędnych do prawidłowego wykonywania środków karnych i środków zabezpieczających

• udzielania skazanym innej stosownej pomocy

Na podstawie treści o dozorze i wskazań otrzymanych od kuratora zawodowego powinien być opracowany dla każdego dozorowanego uzgodniony z nim program działań, powinien on obejmować:

• terminarz etapowej realizacji zobowiązań dozorowanego

• terminarz wizyt kuratora w miejscu pobytu dozorowanego (daty i godziny spotkań)

Dokumentami związanymi ze sprawowanym dozorem są następujące sprawozdania:

• pierwsze sprawozdanie składane w ciągu 7 dni od przyjęcia dozoru, obejmujące informacje o objęciu dozoru i przedstawiające ustalony program działań

• okresowe sprawozdania z dozoru (miesięczne lub kwartalne)

• sporadyczne informacje o dozorowanym w wypadku zmiany miejsca pobytu dozorowanego, rażącego naruszenia porządku prawnego, pilnej potrzeby zmiany obowiązków lub wydania innego orzeczenia

Dotychczasowa regulacja prawna w tym przedmiocie nakazuje odwołanie kuratora społecznego w sytuacjach gdy:

• nienależycie wykonuje obowiązki

• wymagają tego względy organizacyjne

• ukończył 75 lat

• złożył prośbę o zwolnienie z powierzonej mu funkcji

Inne podmioty sprawujące dozór:

Kuratorzy społeczni, przedstawiciele organizacji, stowarzyszeń, instytu­cji i osoby godne zaufania, którym powierzono bezpośrednie sprawowanie dozoru, są podporządkowani w spełnianiu merytorycznych zadań kurato­rom zawodowym, wchodzą oni w skład Kuratorskiej Służby Sądowej jako czynnik społeczny.

Celem działania jest realizacja określonych w KKW zadań, czyli pomoc w społecznej readaptacji skazanych (art. 38 § 1 KKW).

Przedstawiciele stowarzyszeń, fundacji, organizacji i instytucji, koś­cioły i inne związki wyznaniowe oraz osoby godne zaufania mogą uczestniczyć w społecznej kontroli nad wykonywaniem kar, środków karnych, zabezpieczających i zapobiegawczych (art. 39 § 1 KKW).

Na okres próby sąd może oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.

Bezpośrednie sprawowanie dozoru realizują osoby wyznaczane imiennie przez statutowe organy stowarzyszeń, organizacji i instytucji.

Przedstawiciele stowarzyszeń, organizacji i instytucji:

Dozorów nie powierza się: fundacjom, kościołom, związkom wyznaniowym. Zaangażowanie fundacji i związków wyznaniowych w pomoc skazanym to przygotowanie skazanych zwalnianych z zakładu karnego do oczekujących ich warunków życia po opuszczeniu zakładu karnego.

Stowarzyszenia to te zrzeszenia osób, które działają na podstawie prawa o stowarzyszeniach. Wśród nich znajdą się stowarzyszenia penitencjarne oraz pomocy społecz­nej, stowarzyszenia o szerokim zakresie działań: PCK, PKPS, „MONAR", Stowarzyszenie Pomocy im. Brata Alberta.

Do organizacji można zaliczyć związki zawodowe lub związki pracodawców, kupców, cechy różnych rzemiosł itp., a nie stanowią ich partie i ugrupowania polityczne. Są to takie instytucje, „do których działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym...” (art. 170 § 2 KKW).

Instytucja to „zakład o cha­rakterze publicznym, zajmujący się określonym zakresem spraw, działa­jący w jakiejś dziedzinie.

Stowarzyszenia, organizacje i instytucje, którym sąd powierzył sprawo­wanie dozoru, mają szczególne obowiązki (art. 175 KKW). Należą do nich:

• bezzwłoczne wyznaczenie przedstawiciela do wykonywania czynności związanych z dozorem

• niezwłoczne powiadomienie kuratora zawodowego o nazwisku i innych danych wyznaczonego przedstawiciela

• zapewnienie, aby wyznaczony przedstawiciel wykonywał prawidłowo powierzone mu czynności

• udzielenie mu pomocy w prawidłowym ich wykonywaniu

• zapewnienie, by przedstawiciel składał sądowi okresowe sprawozdania o zachowaniu się skazanego w okresie próby

• utrzymywanie przez przedstawiciela niezbędnych kontaktów z sądo­wym kuratorem zawodowym

• kontrola brania udziału wyznaczonego przedstawiciela w szkoleniu kuratorów sądowych

Przedstawicielowi stowarzyszenia, organizacji i instytucji stawia się minimalne wymagania:

• korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich

• nie był skazany za przestępstwo umyślne

• nie został pozbawiony praw rodzicielskich i opiekuńczych

• ukończył 24 lata

• daje rękojmię należytego wykonywania przyjętych na siebie obo­wiązków

Do przedstawiciela stowarzyszenia, organizacji i instytucji odnoszą się odpowiednio zadania (art. 174 KKW):

• odwiedzanie dozorowanego w miejscu zamieszkania i kontaktowanie się z jego rodziną

• żądanie od dozorowanego wyjaśnień co do spełniania spoczywających na nim obowiązków

wynikających z orzeczenia sądu

• współdziałanie z właściwymi instytucjami i organizacjami w zakresie poprawy warunków bytowych, zatrudnienia lub szkolenia dozorowane­go

• przeglądanie akt sądowych w związku z wykonywanym dozorem

• udzielanie dozorowanemu innej stosownej pomocy

Metodyka pracy kuratora zawodowego - przyjmując orzeczenie sądu, oddające skazanego pod dozór organizacji, stowarzyszenia czy instytucji należy:

• założyć akta dozoru

• wystąpić z pismem do organu kierowniczego określonego podmiotu dozoru o wyznaczenie przedstawiciela, ze wskazaniem kryteriów, jakim ma odpowiadać przedstawiciel

• żądać zgłoszenia się do kuratora wyznaczonego przedstawiciela z pis­mem jego wyznaczającym do sprawowania dozoru

• przesłać przy piśmie wyciąg z orzeczenia o oddaniu pod dozór imiennie oznaczonego skazanego, ze wskazaniem jego miejsca zamieszkania

• poinformować wyznaczonego przedstawiciela o pełnym zakresie jego zadań, wynikających z przepisów prawa, obowiązków i uprawnień.

Osoba godna zaufania:

KK i KKW w wielu normach przewidują możliwość oddania sprawcy czynu karalnego pod dozór osoby godnej zaufania. Przepisy szczegółowe z reguły odsyłają w sprawie uregulowania statusu takiej osoby do odpowiedniego zastosowania zasad odnoszących się do sądowego kuratora społecznego.

W istocie rzeczy osoba godna zaufania, której można powierzyć bezpośrednie sprawowanie dozoru, musi odpowiadać kryteriom dla stale funkcjonujących podmiotów powołanych do pełnienia odpowiedzialnej funkcji, jaką spełnia dozór. Powierzenie dozoru osobie godnej zaufaniu może nastąpić tylko na wniosek takiej osoby lub za jej zgodą, która powinna być wyrażona przed sądem mającym orzekać o dozorze.

Osobami zgłaszającymi gotowość sprawowania dozoru mogą być: osoby bliskie dla skazanego, nawet krewni, przełożeni w pracy lub pracodawcy, działacze fundacji na rzecz dobroczynności, a także członkowie związków wyznaniowych i występują oni jako osoby będące samodzielnym podmiotem. Osoba godna zaufania ma zadanie takie, jak sądowy kurator społeczny i powinna spełniać kryteria, jakie stawiane są kuratorowi społecznemu. Kurator zawodowy w ramach swoich uprawnień może wnioskować o zmianę podmiotu przez oddanie pod dozór osobie godnej zaufania, albo składać wniosek przeciwny.

Za osobę godną zaufania można przyjąć taka osobę, która:

• ma obywatelstwo polskie i korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich

• nie była skazana za przestępstwo

• nie została pozbawiona władzy rodzicielskiej

• ukończyła 24 lata

• daje rękojmię należytego wykonywania powierzonych jej obowiązków

Osoba godna zaufania sprawuje dozór jak kurator społeczny czy przedstawiciel organizacji, a więc konieczne jest podobne szczegółowe poinfor­mowanie jej przez kuratora zawodowego o zakresie jej obowiązków i uprawnień, a także o obowiązkach i uprawnieniach dozorowanego, musi ona składać cykliczne sprawozdania o przebiegu dozoru. Zmiana podmiotu dozorującego może nastąpić na wniosek kuratora zawodowego przez orzeczenie sądu właściwego miejscowo.

Wojskowy kurator społeczny:

Wojskowy kurator społeczny stanowi odmienny organ postępowania wykonawczego w odniesieniu do orzeczeń sądów wojskowych. Jest to podmiot porównywalny z sądowym kuratorem społecznym i sądowym kuratorem zawodowym. Uprawnienia i obowiązki zawodowego kuratora sądowego przysługują odpowiednio wojskowemu kuratorowi społecznemu.

Wojskowego kuratora społecznego mógłby powołać prezes wojskowego sądu garnizonowego spośród kandydatów zgłaszanych przez dowódców jednostek wojskowych z obszaru właściwości danego sądu garnizonowego. Do pełnienia takich obowiązków mógłby być powołany żołnierz zawodo­wy w służbie stałej w stanie czynnym. Rozporządzenie Ministra Obrony Narodowej z dnia 3.VIII.1999 r. w sprawie sposobu powoływania i zakresu działalności wojskowych kuratorów społecznych (Dz.U. Nr 69, poz. 769), wydane na podstawie delegacji z art. 662 § 3 KPK określa szczegółowo tryb powołania, warunki, jakim powinien odpowiadać kandydat na wojs­kowego kuratora społecznego oraz podstawy jego odwoływania.

Wojskowy kurator społeczny może spełniać swe zadania w odniesieniu do żołnierzy, w stosunku do których sąd orzekł:

• o warunkowym umorzeniu postępowania karnego

• o skazaniu na karę ograniczenia wolności

• o warunkowym zawieszeniu wykonania kary

• o warunkowym przedterminowym zwolnieniu

• lecznicze środki zabezpieczające

• przeprowadzenie wywiadu środowiskowego

Zadania wojskowego kuratora społecznego przewidziane w ustawach można podzielić:

1. W zakresie przeprowadzania wywiadów:

Stosownie do art. 662 k.p.k., wywiad o oskarżonym żołnierzu prze­prowadza wojskowy kurator społeczny przy uwzględnieniu wymagań art. 214 KPK. Zasada jednolitości stosowania prawa wskazuje, że wojskowy kurator ma stosować też regulamin czynności kuratora sądowego w zakresie przeprowadzania wywiadu środowiskowego oraz wzoru kwestionariusza tego wywiadu. Regulamin taki ustalił Minister Sprawiedliwości rozpo­rządzeniem z dnia 12.VIII.1998 r. (Dz.U. Nr 111, poz. 695).

2. W zakresie warunkowego umorzenia postępowania, jeżeli kurator wojskowy sprawował w stosunku do sprawcy dozór orzeczony przez sąd, możliwe jest wystąpienie z wnioskiem:

• o zmianę obowiązków - zwolnienie lub rozszerzenie

• o zwolnienie od dozoru

• o podjęcie postępowania warunkowo umorzonego na zasadach ogól­nych lub z przyczyn określonych w art. 333 § 2 KK

3. W zakresie kary pozbawienia wolności po warunkowym zawieszeniu jej wykonania lub po warunkowym zwolnieniu zadania wojskowego kuratora społecznego polegają na:

1. kontrolowaniu zachowania dozorowanego w okresie próby, które obejmuje zwłaszcza:

• nawiązanie kontaktu z dozorowanym i poinformowanie go o obowiąz­kach i uprawnieniach

• wzywanie dozorowanego i odbieranie wyjaśnień co do przebiegu dozoru

• kontrolę ścisłego wykonywania przez skazanego nałożonych na niego obowiązków i poleceń (wszystkich wynikających z orzeczenia sądu)

• zbieranie niezbędnych informacji od organów administracji, przełożo­nych, dotyczących dozorowanego

• bezzwłoczne powiadomienie sądu o popełnieniu przez dozorowanego przestępstwa lub innym rażącym naruszeniu porządku prawnego

• składanie okresowych sprawozdań z przebiegu dozoru

1. występowaniu z wnioskami:

• o zmianę okresu próby, ale tylko w odniesieniu do warunkowo zwolnionego

• o zmianę obowiązków w okresie próby przez zwolnienie od nałożonych lub nałożenie innych obowiązków z katalogu art. 72 § 1 KK lub art. 323 § 2 KK

• o zwolnienie od dozoru lub oddanie pod dozór

• o zarządzenie wykonania kary pozbawienia wolności warunkowo zawieszonej

• o odwołanie warunkowego zwolnienia (obligatoryjne lub fakulta­tywne)

• o odroczenie wykonania kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 6 miesięcy lub nawet o zwolnienie od takiej kary, gdy występują przesłanki z art. 336 KK

1. W zakresie kary ograniczenia wolności wojskowy kurator społeczny może wystąpić z wnioskami:

• o odroczenie lub przerwę wykonywaniu kary ograniczenia wolności (art. 63 § 3 KKW)

• o uznanie za wykonaną karę ograniczenia wolności w określonym zakresie (art. 64 KKW)

• o zwolnienie od reszty kary ograniczenia wolności i uznanie jej za wykonaną po odbyciu przez skazanego (z określonymi warunkami) połowy orzeczonej kary (art. 83 KK)

RODZAJE ORZECZEŃ SĄDOWYCH ZE STOSOWANYM DOZOREM

Warunkowe umorzenie postępowania karnego:

Umarzając warunkowe postępowanie karne sąd może nałożyć obowiązki wymienione w art. 72 § 1 punkt 1 - 3 lub 5 KK.

Środkami karnymi są:

• pozbawienie praw publicznych

• zakaz zajmowania określonego stanowiska

• zakaz wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia gospodarstwa

• zakaz prowadzenia pojazdów

• przepadek, np. przepadek mienia

• obowiązek naprawienia szkody

• nawiązka (zasądzone pieniądze - na instytucje porządkowe)

• podanie wyroku do publicznej wiadomości

Przesłanki warunkowego umorzenia postępowania karnego:

• wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne

• okoliczności popełniania czynu nie budzą wątpliwości

• nienaganna jest postawy sprawcy dotychczas nie karanego za przestępstwo umyślne

• właściwości i warunki osobiste sprawcy oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie że pomimo umorzenia postępowania sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego i nie popełni przestępstwa

• sprawca popełnił występek zagrożony karą do 3 lat pozbawienia wolności

• w wypadku gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, naprawił szkodę, warunkowe umorzenie nie może być stosowane do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą nie przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności

Kiedy sąd podejmuje postępowanie karne?

Fakultatywnie:

Sąd podejmuje postępowanie karne jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy popełnił inne przestępstwo, jeżeli uchyla się od dozoru nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego.

Obligatoryjnie:

Sąd podejmuje postępowanie karne jeżeli sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo, za które został prawomocnie skazany.

Warunkowe zawieszenie kary pozbawienia wolności:

Sąd może warunkowo zawiesić wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności nie przekraczającej 2 lat jeżeli jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec sprawcy celów kary, a w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

Zawieszając wykonanie kary sąd bierze pod uwagę przede wszystkim postawę sprawcy jego właściwości i warunki osobiste dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie się po popełnieniu przestępstwa.

Zawieszenia wykonania kary nie stosuje się do sprawcy określonego w artykule 64 § 2 KK, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami.

Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi od 2 do 5 lat bądź od 3 do 5 lat w wypadku sprawcy młodocianego lub określonego w art. 6 § 2.

Zawieszając wykonanie kary sąd może oddać w okresie próby skazanego pod dozór (podmioty sprawujące dozór). Dozór jest obowiązkowy wobec młodocianego sprawcy przestępstwa umyślnego lub sprawcy określonego w art. 64 § 2 KK.

Zarządzenie wykonania kary nie może nastąpić później niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próby.

Zawieszając wykonywanie kary sąd może zobowiązać skazanego do:

• informowania o przebiegu okresu próby

• przeproszenia pokrzywdzonego

• wykonywania pracy zarobkowej, nauki lub przygotowania się do zawodu

• poddanie się leczeniu odwykowemu lub rehabilitacyjnemu

• powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach

• innego stosownego postępowania w okresie próby jeżeli może to zapobiec popełnieniu ponownego przestępstwa

• sąd także może zobowiązać skazanego do naprawienia szkody w całości lub części lub do uiszczenia świadczenia pieniężnego

Kiedy sąd zarządza wykonywanie kary?

Obligatoryjnie:

Sąd zarządza wykonywanie kary jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwa umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

Fakultatywnie:

Sąd może zarządzić wykonanie kary jeżeli skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny w szczególności gdy popełni inne przestępstwo wymienione w § 1 albo uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków, orzeczonych środków karnych.

Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności:

Warunkowe zwolnienie nie może nastąpić wcześniej niż po jednym roku odbycia kary pozbawienia wolności. Skazanego na karę 25 lat pozbawienia wolności można warunkowo zwolnić po odbyciu 15 lat kary. Skazanego na dożywocie można warunkowo zwolnić po odbyciu 25 lat kary.

Okres próby trwa od 2 do 5 lat przy zastosowaniu art. 64 § 2. Okres próby nie może być krótszy niż 3 lata. W razie zwolnienia z dożywotniej kary pozbawienia wolności okres próby trwa 25 lat. Jeżeli w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy po nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą.

Warunkowo zwolnionego sąd penitencjarny może w okresie próby oddać pod dozór podmioty sprawujące dozór. Dozór musi być orzeczony obligatoryjnie wobec skazanego, o którym mowa w art. 64 KK, wobec młodocianego, który popełni przestępstwo umyślnie oraz skazanego na dożywocie.

O warunkowym zwolnieniu orzeka sąd penitencjarny. Posiedzenia odbywają się w zakładzie karnym. Wniosek o warunkowym zwolnieniu może złożyć dyrektor zakładu karnego, skazany lub jego obrońca lub sądowy kurator zawodowy.

Karę pozbawienia wolności uznaje się za odbytą w całości, jeżeli w okresie próby i w ciągu kolejnych 6 miesięcy po jego zakończeniu nie odwołano warunkowego zwolnienia. W takim przypadku karę uważa się za wykonaną już z chwilą warunkowego zwolnienia.

Przesłanki materialne:

Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, sposób życia przed popełnieniem przestępstwa, okoliczności popełnienia przestępstwa, zachowanie po popełnieniu przestępstwa, zachowanie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności uzasadniają przekonanie, iż skazany po zwolnieniu będzie przestrzegał porządku prawnego i nie popełni żadnego przestępstwa.

Przesłanki formalne:

Skazanego można zwolnić po odbyciu co najmniej ½ kary jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach. Skazanego określonego w art. 64 § 1 (recydywistów) można warunkowo zwolnić po odbyciu ²/₃ kary, natomiast skazanego określonego w art. 64 § 2 można warunkowo zwolnić po odbyciu ¾ kary.

Odwołanie warunkowego zwolnienia:

Obligatoryjnie:

Jeżeli zwolniony w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności.

Fakultatywnie:

Jeżeli w okresie próby naruszał rażąco porządek prawny, popełnił inne przestępstwa lub została orzeczona kara inna albo uchyla się od dozoru, obowiązków lub orzeczonych środków karnych.

Odroczenie wykonanie kary pozbawienia wolności:

Sąd może odroczyć wykonanie kary pozbawienia wolności na okres 6 miesięcy, jeżeli wykonanie kary pociągnęłoby na skazanego lub jego rodziny zbyt ciężkie skutki.

Odroczenie może być udzielone kilkakrotnie, jednakże łączny okres odroczenia, nie może przekraczać jednego roku. Jeżeli odroczenie wykonania kary nie przekraczającej 2 lat trwało przez okres co najmniej roku sąd może zawiesić wykonanie tej kary.

Przerwa w karze:

Sąd może udzielić przerwę w wykonywaniu kary w wypadku określonym w art. 150 KKW do czasu usłania przeszkody bądź jeżeli przemawiają za tym ważne względu zdrowotne, rodzinne lub osobiste. Udzielając przerwy sąd może zobowiązać skazanego do utrzymania w okresie tej przerwy kontaktu z kuratorem sądowym.

1. Rodzaje orzeczeń sądowych ze stosowanym dozorem:

1. warunkowe umorzenie postępowania karnego

2. skazanie z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności

3. warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności

4. kara ograniczenia wolności

5. praca społecznie użyteczna i jej wykonanie

2. Pomoc kuratorów w społecznej readaptacji skazanych:

3. Przepisy wykonawcze:

4. Sposób postępowania resocjalizacyjnego wobec skazanych w warunkach kurateli:

1. fazy oddziaływania wychowawczego

2. potrzeby podopiecznych, których zaspokojenie stanowi warunek powodzenia procesu resocjalizacji

3. metody wykorzystywane w probacji organizowanej strategią indywidualnych przypadków

5. Sprawozdania, karta przebiegu dozoru:

• Fazy oddziaływania

• Środek związany z poddaniem sprawcy próbie (Śpiewak

• Metodyka sprawowania dozoru (Śpiewak

• Podmioty sprawiające dozór (kodeks, Śpiewak)

• Warunkowe umorzenie postępowania karnego

• Skazanie z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności (Śpiew, KK, KKW)

• Warunkowe przedterminowe zwolnienie z odbycia reszty kary pozbawienia wolności

• Kara ograniczenia wolności (Zagórski, rozporządzenie z dnia 20 czerwca)

• Rozporządzenie

• Praca społecznie użyteczna i jej wykonanie (Śpiewak, Zagórski, Kodeks)

• Dozór przy orzeczonych leczniczych środkach zabezpieczających (kodeks, Śpiewak, rozporządzen)

• Pomoc kuratorów w społecznej readaptacji skazanych (rozporządzenie z dnia 29 listopada 2004, kodeks

• Rozporządzenie z dnia 7 czerwca 2002 roku w sprawie zakresu praw i obowiązków

• Rozporządzenie z dnia 12 czerwca 2003- przygotowanie do życia na wolności (KKW)

• Sposób postępowania resocjalizacyjnego wobec skazanych w warunkach kurateli (Bałandynowicz)

• Metody i narzędzia diagnostyczne (Górski)

• Diagnoza na podstawie Górskiego

• Rozporządzenie Rady Sprawiedliwości podmiotów w którym jest wykorzystywana kara ograniczenia wolności oraz praca społecznie użyteczna

• Sprawozdanie z przebiegu dozoru kuratorskiego

• Organizacja kuratorskiej służby sądowej. Ustawa dnia 27.07.2001

• Ustawa o kuratorach i kuratorzy zawodowi, społeczni, aplikanci kuratorscy

• Skazanie z warunkowym zawieszeniem wykonania kary pozbawienia wolności (Śpiewa, KK, KKW)

Obowiązki sądowego kuratora zawodowego:

Fazy oddziaływania wychowawczego

1. otwierająca proces resocjalizacji -musi tak nawiązać kontakt aby były później życzliwe (pierwsze nawiązanie kontaktu ze skazanym) 2. wykorzystywanie potrzeb skazanego które kurator 3. rozwiązywanie problemów ze skazanym 4. faza zakończenia oddziaływania wychowawczego

Kiedy? - obejmując dozór kuratorski . Jedną metodą prowadzoną przez kuratora stosowaną metodą indywidualnych przypadków

Diagnoza genetyczna - podstawowa informacja dla kuratora potrzebna do stworzenia metody indywidualnych przypadków.

Rozporządzenie ministra sprawiedliwości 22.04.05 w sprawie funduszu zrobi

1

---