Wykład5: (25.04)

Zakładamy iż :

• występuje nieograniczony popyt na kredyt.

• Nie występuje odpływ pieniądza z banku, na rezerwy podmiotów poza bankowych

• 
  Stopa rezerw obowiązkowych wynosi 20%

Depozyt początkowy w banku A wynosi 100j.

Bank A musi dokonać rezerw na 20j oraz może udzielić kredytu na kwotę 80j. kredyt znajdzie odzwierciedlenie w bilansie banku B w formie depozytu.

bank B musi dokonać rezerw na 16j oraz może udzielić kredytu na kwotę 64j. kredyt ten znajdzie odzwierciedlenie w bilansie banku C w formie depozytu.

Bank C musi dokonać rezerw na 13j oraz może udzielić kredytu na kwotę 51j.

Rezerwy		Kredyty	depozyty
Niezbędne	Nadmierne
20	80	-	100
36	64	80	180
49	51	144	244
100	-	400	500

- przyrost depozytów

- przyrost rezerw początkowych

- stopa rezerw

Gdy cały depozyt zostanie przeznaczony na rezerwę niezbędną, nie będzie rezerw nadmiernych, to wtedy ……… BRAK TEKSTU

WNIOSKI: poszczególne banki mają ograniczone możliwości udzielania kredytów. Mogą bowiem wypożyczyć tylko część otrzymanych wkładów pomniejszając przez to swoje rezerwy. Natomiast wszystkie banki jako całość mogą powiększyć ilość pieniądza bezgotówkowego w formie depozytów określonej wielokrotności w stosunku do pierwotnego przyrostu rezerw.

Wyraz
określany jest mianem mnożnika wkładowego.

Odwrotność może zwiększać (działać jak akcelerator pierwotnego przyrostu rezerw) albo zmniejszać rozwój pierwotnego przyrostu rezerw.

Zapotrzebowanie na gotówkę (CU)= iloczyn depozytów i współczynnika zapotrzebowania na gotówkę

M_B - baza monetarna

CU - zapotrzebowanie na pieniądz gotówkowy

R_E - rezerwa obowiązkowa

Ogólna podaż pieniądza w gospodarce = Pieniądz gotówkowy + pieniądz bezgotówkowy (depozyty)

Mnożnik bazy monetarnej informuje jaką maksymalną ilość pieniądza mogą wykreować banki komercyjne przy danej wielkości współczynników c i r.

Zadanie:

r=20% , c=10%

Bank centralny może oczekiwać na każdą jednostkę zwiększenia swojej bazy monetarnej wzrostu ogólnej podaży pieniądza o wyliczone przez nas 3,67.

Wynika, że bank centralny ma wpływ na możliwości kreacyjne banków komercyjnych.

Czy są jakieś możliwości wykreowania pieniądza gotówkowego poza bankiem centralnym?

Nie ma możliwości …….. BRAK TEKSTU!!!

Monetyzacja zagranicznych środków płatniczych - polega na skupie zagranicznych walut i dewiz.

Prowadzi to do nadmiaru pieniądza w obiegu.

Bank centralny może wprowadzić zakaz na wymianę dewiz .

Może zastosować ujemne zastosowanie depozytów zagranicznych

Wprowadzenie 100% obowiązkowej rezerwy płynności w stosunku do depozytów powstających w wyniku wymiany walut i dewiz.

Rola systemu bankowego w gospodarce rynkowej:

System bankowy jest elementem systemu finansowego i stanowi całokształt instytucji bankowych funkcjonujących w danym kraju oraz przepisów regulujących ich funkcjonowanie oraz wzajemne powiązania i relacje z otoczeniem.

System bankowy w Polsce jest modelem dwupoziomowym:

• Poziom pierwszy (bankowość centralna) - tworzy bank centralny (NBP) i instytucje stabilizujące (m.in. KNF, BFG)

• Poziom drugi (bankowość komercyjna) - tworzą banki komercyjne.

W modelu jednoszczeblowym występuje tylko jeden bank, który obsługuje cały kraj.

Model dwuszczeblowy charakteryzuje się tym, że jest bank centralny, który finansuje i nadzoruje inne banki i te banki w sposób bezpośredni finansują gospodarkę narodową, a bank centralny nie finansuje gospodarki bezpośrednio. W Polsce od 1989r.

Model mieszany (pośredni) - występuje bank centralny, inne banki (specjalne, inwestycyjne), banki bezpośrednio finansują gospodarkę, bank centralny pozostawia sobie pewien zakres bezpośredniego finansowania gospodarki. Np. przedsiębiorstwa mogą zakładać sobie rachunki w banku centralnym.

Instytucje systemu bankowego pełnią podstawowe funkcje ekonomiczne:

• Kreacja pieniądza będącego ostatecznym środkiem zapłaty (gotówkowego) - funkcję tę pełni bank centralny

• Kreacji pieniądza wkładowego (bezgotówkowego) będącego instrumentem kredytowym i środkiem płatniczym - funkcję tę pełnią banki komercyjne

• Pośrednictwa pomiędzy podmiotami posiadającymi nadmiar środków pieniężnych i podmiotami posiadającymi ich niedobór - funkcje tą pełnią banki komercyjne i niebankowe instytucje finansowe.

Cel i zadania banku centralnego na przykładzie NBP:

Celem działalności NBP (wynikającym z ustawy o NBP) jest utrzymanie stabilnego poziomu cen, przy jednoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, o ile nie ogranicza to celu odstawowego NBP.

Podstawowe zadania NBP:

• Dbałość o stabilność systemu bankowego

• Organizowanie rozliczeń pieniężnych

• Gospodarowanie rezerwami dewizowymi

• Prowadzenie działalności dewizowej w granicach wytyczonych przez przepisy (np. prowadzenie rejestru działalności kantorowej, kontrola obrotu dewizowego)

• Prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

• Regulowanie płynności banków i ich refinansowanie

• Kształtowanie warunków dla rozwoju systemu bankowego

• Opracowywanie statystyki pieniężne i bankowej, bilansu płatniczego.

Funkcje banku centralnego na przykładzie NBP:

Funkcja banku emisyjnego: NBP ma wyłączne prawo do emitowania znaków pieniężnych (banknotów i monet opiewających na złote i grosze)

Realizacja tej funkcji wiąże się m.in. z uprawnieniami do określania terminów i wielkości emisji nowego pieniądza gotówkowego, wycofywania z obiegu banknotów zużytych lub zniszczonych, postępowania z fałszywymi znakami pieniężnymi oraz emisji banknotów i monet kolekcjonerskich.

[System rezerw ……. Składa się z 12 banków, na ich czele rządzi rada gubernatorów, siedziba w Waszyngtonie . powoływani przez prezydenta USA.] - ciekawostka

Funkcja banku banków:

• NBP prowadzi transakcje z bankami komercyjnymi

• NBP występuje w roli kredytodawcy ostatniej instancji względem banków komercyjnych mających problemy z płynnością,

• NBP prowadzi rachunki rezerw banków

• NBP nadzoruje prawidłowość operacji banków, ekspozycję na ryzyko w działalności bankowej i poziom płynności

Funkcja banku państwa:

• NBP prowadzi obsługę rachunków budżetu państwa, długu publicznego i zagranicznego

• NBP organizuje obrót skarbowymi papierami wartościowymi

• NBP kieruje polityką pieniężną rozumianą jako zarządzanie podażą pieniądza (ilość pieniądza w obiegu) poprzez kształtowanie jej celów i wybór instrumentów realizacji oraz zapewnienie stabilności pieniądza krajowego poprzez odpowiednią politykę kursu walutowego i zarządzanie rezerwą walutową.

Instrumenty polityki pieniężnej:

Bank centralny wykorzystywać może różnorodne instrumenty umożliwiające realizację celów polityki pieniężnej, a przede wszystkim bezpośredniego celu inflacyjnego wyrażającego się w dbałości o c:

• Instrumenty pośrednie polityki pieniężnej

• Instrumenty bezpośrednie polityki pieniężnej

• Instrumenty perswazyjne polityki pieniężnej

Instrumenty pośrednie polityki pieniężnej:

• Adresowane są do instytucji sektora bankowego

• Oddziałują na cenę kapitału pożyczkowego dla banków, wpływając w ten sposób pośrednio na ich możliwości kreacji pieniądza wkładowego, a w efekcie - na podaż pieniądza

• Do pośrednich instrumentów polityki pieniężnej zalicza się

• Operacje otwartego rynku: są prowadzone z inicjatywy banku centralnego i polegają na zakupie lub sprzedaży przez bank centralny krótkoterminowych papierów wartościowych zaklasyfikowanych do tego obrotu (np. bonów skarbowych czy pieniężnych):

• Skupowanie przez bank centralny papierów wartościowych od banków komercyjnych wywołuje wzrost ich rezerw gotówkowych na rachunkach bieżących w banku centralnym, który płaci za nabyte papiery, a w strukturze ich aktywów spada wartość przechowywanych papierów

• Odwrotnie jest, gdy bank centralny sprzedaje wskazane papiery wartościowe bankom komercyjnym - następuje wówczas spadek płynnych rezerw pieniężnych

• Operacje otwartego rynku wpływają na podaż pieniądza (ilość pieniądza krążącego w gospodarce): konsekwencją skupowania przez bank centralny papierów wartościowych jest wzrost płynności banków komercyjnych i przyrost kredytów w gospodarce (powstają nowe wkłady bankowe oraz wzrasta emisja pieniądza tworzonego prze banki komercyjne) - sprzyja to rozszerzeniu inwestycji przedsiębiorstw, konsumpcji ludności i ogólnemu ożywieniu gospodarki. Z kolei sprzedaż papierów wartościowych przez bank centralny prowadzi do ogólnego spadku podaży pieniądza

• Stopa procentowa oferowana przez bank centralny bankom komercyjnym w operacjach otwartego rynku wyznacza decyzje banków komercyjnych w sferze kształtowania portfela ich aktywów oraz kształtuje oprocentowanie wkładów i kredytów na rynku międzybankowym.

Bilans A

Bilans B

Bilans C

R 20

Kr 80

R 16

Kr 64

R 13

Kr 51

100 D₁

80 D₂

64 D₃

---