Egzamin z teorii wychowania.

1. Teoria wychowania jako nauka i dyscyplina pedagogiczna.

1. Etapy formułowania się teorii wychowania.

Należy przypuszczać, ze jak wszystko, co się rozwija, również refleksja (teoria) w pedagogice powstaje, dojrzewa, ulega przemianom i transformacją, a w końcu upada. Nigdy, też nie mamy do czynienia z czymś, co zaczynałoby się od początku, od jakiegoś punkty zerowego, lecz zawsze jest wyjście od czegoś, co już wcześniej istniało. Zawsze jest refleksja uwarunkowana: historycznie, geograficznie, kulturowo, religijnie, ekonomicznie, światopoglądowo i politycznie. Zawsze możemy wyróżnić w niej poziomy występowania teorii.

1. Poziom wiedzy i poznania potocznego, przednaukowego-będącego wynikiem intuicji i własnych przekonań. Są to całkowicie osobiste doświadczenia i własna wiedze każdego z nas. Cechy charakterystyczne tego poziomu to: prostota, duża bezkrytyczność, naiwność, brak spójności i klarowności myśli. Ta wiedza jest bardzo życiowa i łatwa do zastosowania.

2. Otwarcie się na konteksty społeczne- Przyjmuje się do wiadomości także obserwację i doświadczenia poczynione przez innych, gdy zaczynamy je z innymi wymieniać, zbierać i wstępnie wartościować, porównywać. Charakteryzuje się ogólnością i powszechną ważnością. Jest to ciągle etap potocznej refleksji przednaukowej.

3. Poziom refleksji (teorii) naukowej- Aspekt logiczny, abstrakcyjny, pojęciowy, z cechami krytycyzmu, systematyczności, sprawdzalności itp. Mamy do czynienia z ujęciem naukowym. Etap ten zaczyna się gdy fakty oraz zjawiska zaczynamy gruntownie badań i systematyzować.

Wszystkie te poziomy pozostają ze sobą w ścisłym związku- wzajemnie się warunkują i dopełniają.

2. Przedmiot, zadania i funkcje teorii wychowania.

1. Funkcje teorii wychowania

• funkcja diagnostyczna- teoria wychowania przeprowadza diagnozę badanej rzeczywistości wychowania czyli ustala warunki funkcjonowania wychowanka, wskazuje na stosowane środki wychowania i ustala przyczynę zjawisk edukacyjnych. W skład działań diagnostycznych wchodzi: badanie i opisywanie rzeczywistości wych. przy zastosowaniu metod badawczych. Materiał ten poddaje się analizie statystycznej i teoretycznej. Przedmiotem diagnozy czynimy elementy struktury procesu wych. Przyczynia się to do zrozumienia i wyjaśnienia indywidualnego i społecznego stanu rzeczy i ukazania potrzeb.

• funkcja oceniająca- materiał zebrany na drodze badań empirycznych jest poddawany ocenie. Problematyka oceny występuje w teorii wych. w dwóch zakresach:

- w wyborze faktów które są dane

-w ich ocenie z punktu widzenia kryteriów aksjologicznych

Ważne jest przyjęcie jednoznacznych i powszechnie akceptowanych kryteriów oceniania zjawisk edukacyjnych. .

• funkcja prognostyczna- polega na stawianiu hipotez w formie projektów edukacyjnych a apotem ich weryfikacji w praktyce. Prognoza jest ostatnim elementem dobrej diagnozy. Może być zastosowana w indywidualnych przypadkach jak i w grupach społ. i zjawiskach złożonych.

• Funkcja kodyfikująca- porządkowanie i systematyzowanie stwierdzeń o faktach rzeczywistości wychowania

• Funkcja taksonomiczna-ustala system znaczeń i nazywania danych faktów, wiąże się z systematyzowaniem zjawisk wg. Stopnia podobieństw .

• Funkcja predyktywna- przewidywanie rozwoju wychowanka lub sytuacji wychowawczej na podstawie danych .

• Funkcja heurystyczno-kontrolna - wskazuje nowe obszary badań dostarcza hipotez, umożliwia sprawdzenie bardziej ogólnych problemów.

2. Przedmiot teorii wychowania

Głównym przedmiotem teorii wychowania jest kształtowanie postaw i innych cech osobowości dzieci i młodzieży łącznie ze stwarzaniem im warunków do samo aktualizacji ich możliwości.

• teorię wychowania interesuje rozwój moralny społeczny, kulturalny i fizyczny dzieci młodzieży, ale mniej rozwój umysłowy ( tym zajmuje się dydaktyka)

• zajmuje się również:

• Formułowaniem celów

• Projektowaniem działalności wychowawczej

• Różnymi czynnikami zwłaszcza psychospołecznymi

3. Zadania teorii wychowania

• Gromadzenie i systematyzowanie wiedzy na temat wąsko pojętego wychowania

• Formułowanie celów jakie mogły by albo jakie powinny być realizowane w procesie wychowawczym i ukazywanie ich związków z wartościami ( normy i zasady aksjologiczne)

• Projektowanie działalności wych. czyli szukanie sposobów ułatwiających samorealizację i możliwości wychowanków oraz realizacji celów

• Zajmuje się różnymi czynnikami (psychospołecznymi) które mogą wpływać korzystnie lub nie korzystnie na działalności wychowawcze. Czynniki:

-podmiotowość wychowanka

-poznanie wychowanka

-nawiązywanie kontaktów z innymi

-pozwolenie na samorealizacji

3. Sposoby uprawiania teorii wychowania.

• Refleksja poszukująca nad wychowaniem-opiera się na wynikach badań innych nauk, uporządkowanie wiedzy o wychowaniu i jego możliwościach. Refleksja nad wychowaniem oparta jest na historycyzmie. Jest pełna krytyki

• Przeprowadzanie badań dotyczących procesu wychowania. Badania weryfikacyjne- weryfikują to co założyliśmy (weryfikuje czy dawanie dzieciom klapsa jest przydatne czy nie. Metody: kwestionariusz, testy, wypracowania, analiza dokumentów, skala ocen.

• Związany z własnymi doświadczeniami- podejmowanie pracy z dziećmi i młodzieżą (poradniki psychologiczne i własne doświadczenia)

2. Współdziałanie torii wychowania z innymi dziedzinami i dyscyplinami.

1. Miejsce teorii wychowania wśród nauk pedagogicznych.

• Podział nauk:

• dzielimy na obszar i przedmiot badań

• ze względu na stosowaną metodę

• humanistyczne i mat.- przyr.

• ze względu na obszar badań( przyroda ożywiona i nie ożywiona)

• ze względu na stosowaną metodę ( teoretyczne: Filozofia i teleologia, praktyczne: biol., chem., psychol., fiz.)

Teoria wych. opiera się na konkretnych doświadczeniach, badaniach eksperymentalnych. W okresie oświecenia wychodzono z obserwacji i zbierania doświadczeń. Teoria wych. na przełomie XIX i XX w. w psychologii eksperymentalnej rozwinęła się. Nowe wychowanie, szkoła praktyczna, rozwijała się psychologia ogólna. Psychologia ogólna. Teoria wych. czerpała z tych nauk swoje metody i wiedzę. Psychologia eksperymentalna posługiwała się technikami statystycznymi, kontrolowała procesy rozwojowe.

2. Teoria wychowania a dyscypliny podstawowe (biologia, psychologia, socjologia, filozofia, teologia).

1. Teoria wychowania a biologia- zajmuje się wpływem, jaki wywierają czynniki biologiczne na przejawy w zachowaniu się człowieka na formowanie się jego osobowości. Dane biologii są ważne dla teorii wychowania, gdyż pozwalają na stworzenie odpowiednich warunków dla procesu rozwoju i procesu wychowawczego. Umożliwiają dostosowanie treści i środków wychowania do wieku i cech charakterystycznych każdego podmiotu, zindywidualizowanie aktywności wychowanków, usunięcie przeciążenia nauką i innymi trudnościami. Problemy najczęściej badane przez teorię wychowania w związku z biologicznym podejściem to rozwój człowieka (dziecka), fakt i zakres dziedziczenia oraz dojrzewanie biologiczne.

2. Teoria wychowania a psychologia- psychologia dostarcza wiedzy o strukturze i mechanizmach przemian osobowości, o kierunkach ludzkich dążeń i warunkujących je mechanizmach. Wnosi istotne dane o umysłowym rozwoju wychowanka w różnych okresach rozwojowych, o psychologicznych problemach związanych z rozwojem, o różnicach indywidualnych…Ta wiedza jest nieodzowna do określenia prawidłowości rozwoju psychicznego i jego zaburzeń czy zaznaczających się odchyleń od normy. Jest także konieczna do ustalenia struktury relacji: jednostka- otoczenie; osoba- sytuacja wychowawcza. Koncepcje psychologiczne dotyczące przemian osobowości w znacznym stopniu determinują dobór metod środków oddziaływań wychowawczych. Szczególnie ważna jest psychologia wychowawcza.

3. Teoria wychowania a socjologia- Socjologia bada zbiorowości ludzkiej wykrywa mechanizmy tworzenia się grup społecznych. Proces socjalizacji- wszelkie wpływy wywierane przez społeczeństwo na jednostkę ,których efekt czyni z niej dojrzałego członka danej grupy społecznej. Socjologia bada strukturę procesu socjalizacji, jego uwarunkowania i skutki. Badania socjologiczne są istotne dla teorii wychowania, zwłaszcza w zakresie spraw związanych z relacjami pomiędzy systemem wychowania a różnymi aspektami życia społecznego. Teoria wychowania wykorzystuje wiedzę społecznych mechanizmach prowadzących do zmian osobowości człowieka. Miedzy teorią wychowania a socjologią zachodzi ścisły związek. Nie można wyraźnie rozgraniczyć obszarów penetrowanych przez każdą z tych dyscyplin.

4. Teoria wychowania a filozofia- Filozofia podejmuje problemy zasadnicze uniwersalne, docieka podstawowego i najwyższego znaczenia, stawia pytania początek i sens. Odpowiada na pytania o podstawy egzystencji , dostarcza wiedzy o wartościach i celach wychowania oraz kierunkach rozwoju człowieka .Dla teorii wychowania szczególnie ważne są trzy dziedziny filozofii:

• Antropologia filozoficzna- definiuję istotę człowieka, wyjaśnia jego rolę w świecie, określa kierunki rozwoju form egzystencji ludzkiej

• Teleologia wychowania- dostarcza wiedzę o celach wychowania

• Aksjologia- wskazuje wartości, wyróżniamy tu dwie subdyscypliny:

- Etykę- naukę o wartościach molarnych

- Estetykę- nauka o wartościach estetycznych.

3. Teoria wychowania a praktyka pedagogiczna.

1. Teoretyczna wiedza o wychowaniu i działalności wychowawczej.

2. Rodzaje teorii naukowych i teorii wychowania.

Początki rozwoju teorii naukowych leżą w filozofii, która nadała podstawy wszystkim innym dyscyplinom. Rozwinęła się również teologia, antropologia i pedagogika. Filozofia dała podstawy repertuaru treściowego i aksjologicznego, który zawiera dwa wielkie obszary zadaniowe:

1. Obszar, w którym filozofia będzie poddana badaniom i systematyzacji. Zadania są następujące:

• Teoria poznania, badająca źródła, mechanizmy i kryteria prawdziwości naszego poznania

• Metafizyka- badająca i odkrywająca podstawy wszelkiego bytu

• Antropologia- stawiająca pytania o istotę człowieka

• Logika- formy i zasady rozumowania, które służą zdobyciu naukowego poznania

• Etyka- Uzasadniająca treści oraz reguły myślenia i działania w sferze duchowej

2. Obszar teoretyczno naukowy- klasyfikacje doprowadzające do zdefiniowania poszczególnych dyscyplin

• Klasyfikacja różnych celów badań naukowych i definiowania określonej dyscypliny, prowadzi do następujących podziałów:

• W zależności od celów: nauki zorientowane teoretycznie i praktycznie

• W zależności od ujęć przedmiotu badań: nauki idealistyczne i realistyczne

• Zależności od postaw teoriopoznawczych: nauki racjonalne i empiryczne

• W zależności od sposobu poznania lub metod badania: nauki przyrodnicze, opisujące i prawne

• Do najważniejszych wymiarów badań teorii naukowej zaliczamy:

• Tworzenie pojęć, hipotez i teorii

• Logiczne uzasadnię podstaw badań empirycznych i ich metod

• Potwierdzenie systemów stwierdzeń

• Kryteria zauważania postępu poznawczego

Teoria wychodząc od teorii naukowej jest „metodologią” i otrzymuje postać analizy postępowania naukowego i naukowych metod badawczych.

3. Praktyczny wymiar teorii wychowania a jej utylitaryzm i pragmatyzm.

Charakter pedagogiki jako nauki praktycznej i perspektywistycznej skłania od uwzględnienia dwóch rodzajów wskazań potrzebnych przy planowaniu działalności wychowawczej:

• O charakterze ogólnym- zasady i podstawowe prawidłowości jakimi zajmuje się pedagogika ogólna ale także też teoria wychowania

• O charakterze metodycznym- techniki i strategie postępowania.

Teoria wychowania zajmując się wychowaniem człowieka, jest wiedzą dynamiczną, która nadaje sens wydarzeniom rozpatrywanych według określonej perspektywy epistemologicznej. Elementy tej wiedzy pochodzą z badań skierowanych na znaczenie i sens różnych okoliczności metodologicznych. Teorie można rozumieć jako wynik pewnego wysiłku, pracy badawczej przeprowadzonej z wyraźnie stawianym celem i utrwalonej następnie formie modelu opisowego lub wyjaśniającego. praktyka zmierza do stworzenie pewnej teorii takiej, że nie możliwe jest działanie ludzkie bez jakiejś teorii, schematu czy modelu tego działania, jego celów i sensów.

Krytyczna analiza roli badań nad wychowaniem na pierwszym planie stawia problem ich sensu i znaczenia. Wyróżniamy dwa podejścia poznawcze:

• Konstruktywizm- uważa, że w badań naukowych należało by opracować interpretacje samej rzeczywistości, poprzez konstruowanie kategorii pojęciowych i odpowiednich schematów, zamiast poszukiwać w celu reprodukowania rzeczywistości wychowania (odtwarzanie jej takiej jaką ona jest)

• Neopragmatyzm- Patrzący na naukę w perspektywie praktyczności, podkreśla, że zamiast dążyć do budowania pewnego systemu wiedzy o rzeczywistości należy przesunąć uwagę na te programy badania, które zawierają zbiory opisów działania już dokonanego.

Teoria wychowania powinna prowadzić człowieka (pedagoga, nauczyciela, rodzica, wychowanka)do odkrywania prawdy o sobie samym- o tym, że jest się osobą.

4. Pojęcie wychowania jako intencjonalnego procesu wychowania.

1. Zakresy znaczeniowe pojęcia wychowanie: szerokie i wąskie.

1. Wychowanie w szerokim sensie- obejmuje ono wszelkie oddziaływania na człowieka współtworzące jego osobową indywidualność. Oddziaływania rodzinne, szkolne, sąsiedzkie, koleżeńskie, zawodowe, grupy rówieśnicze, mediów, wpływają na człowieka: na jego postępowanie, decyzje, poglądy. W tym rozumieniu zawiera się często postulat troskliwej opieki, chronienia przed ewentualnymi niebezpieczeństwami i zagrożeniami. Takie rozumowanie wychowania niesie za sobą zagrożenia: Akomodacja- przystosowanie jednostek bądź grupy do zastanych warunków i wymagań społecznych, Aproksymacja- uświadomienie jednostką ich możliwości oraz form zachowań przybierających postać określonych powinności, Indoktrynację- systematyczny i zorganizowany wpływa na poglądy i przekonania jednostek czy grup.

2. Wychowanie w sensie węższym- Obejmuje wszelkie zamierzone oddziaływania na wychowanka podejmowane w określonym celui w określonej sytuacji . Wychowanie interpretowane jest przede wszystkim teleologicznie i prakseologicznie- jako planowa aktywność człowieka zorientowana na osiągnięcie celów. Wychowania i nauczanie są nie do pomyślenia bez pozostawienia sobie celu, a więc nie istnieją bez wartościowania.

3. Wychowanie w sensie najwęższym- Obejmuje zamierzone wpływanie na sferę emocjonalną- wolicjonalną jednostki lub dążenie do wypracowania określonej postawy, umiejętności czy aspektu osobowości.

2. Definicje wychowania ze względu na jego charakter, znaczenia i funkcje w życiu człowieka.

1. Prakseologiczne definicje wychowania- W potocznym języku o wychowaniu mówimy: szczególna działalność, która jest związana z określonymi osobami (rodzice, nauczyciel…)i specyficznymi miejscami. Działalność ta obejmuje żywienie, kształcenie, troskę, modelowanie, kształtowanie, pomaganie.

Herbart: Sprawa zachodząca między wychowawcą a wychowankiem. Wychowawca, jest tym, który oddziałuje i powinien posiadać odpowiednie umiejętności. Uczeń ma być pasywny (wychowywalny).

Willmann: Wychowanie jest opiekuńczym, regulującym i kształcącym oddziaływaniem ludzi dojrzałych na rozwój dojrzewających, ażeby mogli mieć udział w dobrach, które są podstawą życia społecznego.

2. Ewolucyjne definicje wychowania- Akcent przechodzi coraz bardziej na wychowanka: to w wychowanku się coś dzieje, wychowanek jest aktywny, wychowawca wspiera go i pobudza do aktywności.

1 Wychowanie jako działalność i zadanie dla pokolenia dorastającego, oczekujące na wsparcie i pomoc otoczenia. Obok osób znaczących coraz większego znaczenia nabierają grupy, liderzy, bohaterzy komiksów

3. Sytuacyjne definicje wychowania- Wychowanie widziane jest jako relacja (interpersonalna) i jako proces (wprowadza w komunikację). Jest traktowane jako rzeczywistość wieloraka i społeczna.

4. Adaptacyjne definicje wychowania- Skupia uwagę na wytworach i skutkach działania wychowawczego. Wychowanie- efekt lub rezultat. Często jest to „złożony rezultat całości wysiłków”. Odzyskano wielowymiarowy charakter wychowania dzięki uwzględnianiu wkładu poszczególnych nauk. Coraz większa świadomość zwiększenia się roli tzw. Agencji (ośrodków wychowania) i tzw. Sytuacji wychowawczych. Wychowanie nie utrzymuje się już tylko w rodzinie lub w szkole, ale i na ulicy podczas zabawy w grupach rówieśniczych itd. I itp.

3. Wychowanie a inne pojęcia pedagogiczne i pokrewne rodzaje działalności (nauczanie, kształcenie, samokształcenie, edukacja, socjalizacja, inkulturacja)

Możemy podzielić na kategorie związane

1. Z rozwojem umysłowym i osobowościowym: nauczanie, uczenie się, kształcenie samokształcenie, edukacja.

2. Z życiem społecznym: edukacja, socjalizacja, inkulturacja.

3. Z oddziaływaniami zabezpieczającymi: opieka, profilaktyka i prewencja

4. Z oddziaływaniami naprawczymi: domena pedagogiki specjalnej i resocjalizacyjnej, działalność grup wyznaniowych (nowa ewangelizacja, resocjalizacja i reedukacja)

Wysiłku określania specyfiki i miejsca wychowania w życiu społecznym towarzyszy także i w jakimś sensie je wzbogaca refleksja zwana alternatywą

• Nauczanie- (Okoń) planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami, polegająca na wywoływaniu i utrwalaniu zmian w ich wiedzy, przeżywania wartości i własnej działalności praktycznej. Rodzaje nauczania:

• Informujące

• Ćwiczące

• Kształcące

• Wychowujące

• Usprawniające

• Kształcenie- to ogół czynności umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury. Osiągnięcie możliwie wielostronnego rozwoju sprawności, zdolności i uzdolnień, zainteresowań, przekonań i postaw.

• Samokształcenie- jest takim rodzajem kształcenia, którego cele, treści, warunki i środki zależą od samego podmiotu. Samodzielne uczenie się. Wymaga postawieniu sobie celu i zarazem pracy i i wytrwałości w jego realizacji.

• Edukacja- to ogół czynności prowadzenie drugiego człowieka i jego własnej aktywności w osiąganiu pełnych i swoistych dla niego możliwości, jak też ogół wpływów i funkcji ustawianych i regulujących osobowość człowieka i jego zachowanie, w relacji do innych ludzi i wobec świata.

• Socjalizacja- To przygotowanie i wprowadzenie jednostki do życia w społeczeństwie. Wyróżnia się:

• Socjalizację pierwotną- jednostka przechodzi ją w dzieciństwie i dzięki niej staję się członkiem społeczeństwa

• Socjalizacja wtórna- wprowadza jednostkę mającą za sobą socjalizację pierwotną w nowy sektor obiektywnego świata jego społeczeństwa.

• Inkulturacja- Proces wchodzenia w życie kulturalne danej społeczności

5. Wychowanie świetle koncepcji psychologicznych i pedagogicznych.

1. Wychowanie według koncepcji behawiorystycznej- każdy człowiek jest istotą zewnątrz sterowaną czy reaktywną tzn. jego zachowanie zależy w szczególności od uwarunkowań zewnętrznych. Wychowanie jest przede wszystkim bezpośrednim oddziaływaniem na wychowanków w formie np. różnego rodzaju manipulacji indoktrynacji połączony z nagrodami lub karami. Możemy wyróżnić wychowanie w skrajnej koncepcji behawiorystycznej lub umiarkowanej koncepcji behawiorystycznej.

• wychowanie w skrajnej koncepcji behawiorystycznej- jest jedynie bezpośrednim oddziaływaniem wychowawcy na wychowanka, polegającym na jawnym kierowaniu jego rozwojem, nieuwzględnianiu i lekceważenie przysługującego mu prawa do własnej aktywności i samodzielności. Chodzi głównie o przyswajanie przez wychowanków pożądanych społecznie zachowań w odpowiedzi na dyrektywne względem nich oddziaływania, pozbawienie prawa do własnej decyzji.

• Wychowanie w umiarkowanej koncepcji behawiorystycznej: warunkowanie instrumentalnego, polegającego na stosowaniu wzmocnień pozytywnych lub negatywnych. Wychowanie polega na manipulacji wzmocnieniami w celu sterowania zachowaniami wychowanków oraz ich modyfikacji. Preferuje się wzmocnienia pozytywne.

2. Wychowanie według koncepcji humanistycznej- każdy człowiek jest jednostką aktywną i samodzielną. Jest podmiotem działania, odpowiedzialnym za kierowanie własnym życiem i zdolnym do decydowania o swoim losie. Dziecko jest człowiekiem pełnowartościowym, ma swoje własne życie i własną tożsamość, ma pełnie prawa do własnej aktywności i samodzielności. Potrzeba aktualizowania tkwiących w jednostce możliwości. Wychowanie- postępowanie niedyrektywne- wykluczające wszelkiego rodzaju narzucenie dzieciom czegokolwiek i celowo wymuszenia na nich posłuszeństwa lub bezwzględnego podporządkowania się dorosłym. Wychowanie w takim rozumieniu ma stwarzać przede wszystkim odpowiednie warunki, sprzyjające samorealizacji wychowanków.

3. Wychowanie według koncepcji psychospołecznej- Na kształtowanie osobowości szczególny wpływ mają nie tyle czynniki biologiczne ile uwarunkowania społeczne. Lęk jest wytworem przede wszystkim interakcji społecznych, jego głównej przyczyny upatrują w niepomyślanych warunkach życia. Koncepcje Suliviana zalicza się do podstawowych odmian koncepcji psychospołecznych- decydującym czynnikiem rozwoju człowieka są stosunki interpersonalne z innymi ludźmi, bezpośrednie lub pośrednie. Zachowanie ludzkie jest wytworem interakcji społecznych. Koncepcja Fromma i Horney- rola jaką kontakty z innymi ludźmi odgrywają w życiu człowieka. Bez takich kontaktów człowiek czuł by się osamotniony i wyobcowany.

Na rozwój wychowania w tej koncepcji wywierają, także warunki życia społecznego, w jakich żyją dzieci, dorośli. Warunki mogą sprzyjać procesowi wychowania bądź wyraźnie go ograniczać, wiec nie jest obojętne w jakim środowisku społecznym odbywa się proces wychowania. Skuteczność oddziaływań wychowawczych zależy również od zaspokojenia indywidualnych potrzeb psychospołecznych wychowanków, jak potrzeby bezpieczeństwa, przynależności, miłości.

4. Wychowanie w koncepcjach pedagogicznych-Stanowią nierzadko udaną próbę poszukiwania konkretnych sposób oddziaływań wychowawczych. Koncepcja Janusz Korczaka- domaga się bezwzględnego przestrzegania niezbywalnych praw dziecka. Szczególnie prawo dziecka do szacunku, do tego by aby było tym, kim jest, prawo do radosnego dzieciństwa, prawo do współdecydowania o własnym losie, a także prawo do niepowodzeń i łez, prawo do posiadania rzeczy i tajemnic. Koncepcja pedagogiczna Kamińskiego- udana próba wskazania możliwości wykorzystania doświadczeń harcerstwa w pracy dydaktyczno- wychowawczej szkoły. Uważał, że nawet najlepsza metoda w rekach człowieka obojętnego nic nie daje. Dopiero w człowieku, który się jakąś metodą zainteresowała, zrozumiał ją, ogrzał swym sercem i ożywił swą wyobraźnią, powstaje ożywienie się martwej konstrukcji. Głównymi złożeniami tej koncepcji dotyczą m.in. czterech sposobów organizowania lekcji: zabawy dydaktyczne( stanowią jedną z głównym form ujawniania się rzeczywistych zainteresowań uczniów. Polegają na zaproponowanej im doraźnej czynności ludyczno- dydaktycznej, mającej na celu wzmożenie procesu ucznia się), zajęcia w grupach (polegają na pracy zespołowej uczniów, w tym celu dobierają się oni w stałe i małe grupy zgodnie z ideą zastępów harcerskich, każda grupa ma Do spełnienia zadania o charakterze organizacyjnym, dydaktycznym i wychowawczym.), Lista umiejętności (wpisywaniu na nią towarzyszy przekonanie, iż w życiu człowieka, obok wiadomości są potrzebne także umiejętności), atmosfera wychowawcza (rodzinne stosunki między uczniami i nauczycielem. Atmosfera taka jest możliwa, gdy nauczyciel obdarza uczniów życzliwością, jest przez nich lubiany i szanowany, oraz skłonny do udzielenia im raczej pochwały, aprobaty niż nagany). Koncepcja Freineta- stanowcze przeciwstawianie tradycyjnym metodom nauczania i wychowania tzw. Technik szkolnych ich istotę stanowi zdobywanie doświadczeń po omacku. Uczniowie za ich pomocą mieli nabywać wiedzę i umiejętności. Nieodzownym warunkiem skuteczności jest zapewnienie uczniom swobodnej ekspresji, konsekwentnie realizowane idei samorządności i odpowiednie wyposażenie klas.( Opracowywanie swobodnych tekstów, gazetki szkolne i korespondencja między szkolna). Koncepcja pedagogiczna Neilla- dziecko jest z natury dobre i, że ma wszelkie dane, by być szczęśliwe. Uważał, że zapewniając wychowankom szeroki zakres swobód, skutecznie się ich wdraża do samodzielnych działań oraz przyzwyczajenia do odpowiedzialności za własne decyzje i czyny. Nie może to jednak oznaczać swawoli czy anarchii istnieją granice swobody. Pomimo szerokiego zakresu swobód, całkowitej dobrowolności uczęszczania do szkoły, uczniowie wykazywali świetny poziom i znakomitą frekwencje. Koncepcja ks. Bosko- inaczej system prewencyjny czyli zapobiegawczy. Główny cel to wielostronny rozwój młodzieży jako uczciwych obywateli i dobrych chrześcijan. Cel ten ma być realizowany poprzez stworzenie środowiska wychowawczego , które ma się charakteryzować rodzinną atmosferą., ma ona na celu przygotować do życia, zapobiegać deformującym doświadczeniom, kształtować poczucie odpowiedzialności. Ceni się prowadzenie dialogu, poszukiwanie prawdy i zabieganie o poprawne stosunki międzyludzkie. Miłość urasta tu do naczelnej zasady wychowania. Forma głębokiej przyjaźni w relacjach z wychowankami. Bezwarunkowa akceptacja wychowanków. Zaleca, aby regulamin czy nakazy itp. Miały racjonalne uzasadnienie i nie krępowały zachowań inspirowanych spontanicznością. Pogłębianie w młodzieży prawdziwej religijności. Uczynność na rzecz innych. Koncepcja Suchomlińskiego- wykorzystanie kontaktów z przyrodą i koncentrowanie się na wychowaniu moralnym w pracy dydaktyczno- wychowawczej z uczniami. Kontakty z przyrodą w procesie nauczania czy wychowania są potężnym źródłem wrażeń, uczuć i myśli uczniów, ogólnej ich aktywności psychicznej i wzmożonego rozwoju myślenia. Wychowanie moralne- budzenie człowieczeństwa u dzieci i młodzieży oraz wychowanie prze dobroć. Rozwijanie dobroci u uczniów odbywa się przez okazywanie szacunku i wyrozumiałości, tworzenie atmosfery serdeczności.

6. Struktura procesu wychowawczego.

Struktura: porządek, następowanie prawidłowości (porządek wychowania i sytuacji określa strukturę wychowawczą). Jest to pewien układ elementów posiadających wew. Strukturę. Pomiędzy elementami muszą występować relacje które je łączą.

M. Przetacznikowa Rozróżniła działalność wychowawczą:

1. makrostruktura:

• działania uczestników procesu wychowawczego

• cele wychowania w układzie hierarchicznym

• metody działania (działania, sposoby)

• formy działania

• środki działania( techniki)

• warunki (środowisko wychowawcze i ogólne)

• sytuacje wychowawcze

• skutki

2. mikrostruktury- struktury czynności wychowawczych:

3. moralna: ciąg czynności wychowawców i wychowanków w ciągu hierarchicznym. Działalność wychowawcza- całokształt oddziaływania osoby (wychowawcy), na grupę, społeczeństwo, które realizują nadrzędne cele wychowawcze (ideały wych. i aktywność własna wychowawcy). Akcja wychowawcza, czyli system działań który charakteryzuje się pośredniością. Działanie wychowawcze (konkretne zabiegi wychowawcy, najdrobniejsze czynności do realizacji celów operacyjnych.

4. Formalna-kolejność czynności wychowawczych:

• Cykliczność- powrót do poprzednich składników

• Układ szeregowy- działania następujące po sobie wychowanka i wychowawcy. Prowokujemy go do zachowań czynności- rozgałęzienie

5. Funkcjonalna- odnalezienie związków między składnikami procesu wychowania na każdym etapie

• Działania podstawowe

• Działania pomocnicze

6. moralna- procesy psychofizyczne (procesy wegetatywne, werbalne, motoryczne, umysłowe)

1. Ramy i elementy konstruktywne wychowania.

Ramy:

• Starsze pokolenia społeczeństwa

• System oddziaływania na młodzież

• Ideał nowego człowieka

• Przyszły kształt życia- jako cel do osiągnięcia

W tych ramach odbywa się właściwe wychowanie, jako ukierunkowany wszechstronnie rozwój młodzieży w zakresie kształtowania pełni jej osobowości i przygotowania do życia w społeczeństwie. Ma tu miejsce wychowawcze wprowadzenie ze stanu naturalnego do wyższego stanu kulturalnego- na skutek wew. Przemiany psychicznych dyspozycji człowieka: w procesie personalizacji następuje zmiana postawy z egoistycznej na altruistyczną a w procesie socjalizacji ustępuje początkowe nastawienie nostyczne, przeciwstawiające sobie grupy na my i oni, na rzecz nastawienia illistycznego, a więc służebnego zaangażowania się we wspólnocie. Najważniejszym celem wychowania staję się to, aby człowiek umiał zjednoczyć całość swojego życia wokół jakiegoś duchowego centrum. Przywołane te aspekty i wiedza takich nauk jak: biologia, socjologia, psychologii, dają swoiste naukowe podstawy wiedzy o wychowaniu. Umożliwiają poznanie „podstawowego materiału” , „tworzywa” dla działalności wychowawczej, również odkrywamy okoliczności i poszczególne elementy struktury procesu wychowawczego.

2. Podstawowe podmiotowe akty wychowawczego działania.

1. Wychowanek- podmiot- osoba jako podstawowa przyczyna wychowania w ujęciu personalistycznym.

Wychowanek stanowi punkt wyjścia jak podstawę zachodzącego w wychowaniu spotkania. Wychowanek rozwija swoje siły, wychodzi ku innym ludziom z którymi współdziała i wchodzi w różne relacje. Każdego dnia staje wobec nowych odkryć uświadamia sobie że do dobrego użycia wiedzy potrzebna jest uległość i poczucie odpowiedzialności. Wychowanek zrozumie że istnieje hierarchia wartości pierwszorzędnych ( wartości religijne).Wychowanek może wybierać ideały i cele codziennego życia, odnajdują w sobie motywy działania. Motywacja nadaje wychowankowi poczucie pewności siebie, czyni go zdolnym do współdziałania z innymi i zrozumienia innych.

• Podmiotowość faktu „być wychowankiem”- fakt bycia wychowankiem to fakt bycia podmiotem wychowania. Wychowanek powinien kształtować w sobie postawy otwartość wobec wychowawcy. Wychowanek jako podmiot przechowuje w sobie wartości, treści, poglądy i doświadczenia które wyraża w spotkani z innymi ludźmi z wartościami, z Bogiem. Od takiego człowieka który osiągną dojrzałość oczekujemy że potrafi działać i funkcjonować jako podmiot świadomy swojej wolności ponosi odpowiedzialność za swoje czyny. Podmiot posługuje się własnymi zdolnościami i sprawnościami dodo konania czegoś więc staje się autorem własnych poczynań. Podstawowym zadaniem wychowawcy jest wic pobudzanie wychowanka do pracy nad sobą.

• Wychowanek jako aktywny protagonista własnego wychowania-wychowanek powinien umieć posługiwać się narzędziami i dobudować relację pozwalające Muna sprawdzenie w życiu, a wychowanie ma prowadzić podmiot do sprawdzenia się w konkretnej rzeczywistości. Należy wpisywać w świadomość wychowanka wartości które inspirowałby go w działaniu czyli:

-dostarczenie wychowankowi odpowiednich wartości

-wytworzenie możliwości samowychowawczych

-umocnienie możliwości kierowania samym sobą

2. Wychowawca- podmiotowa przyczyna wychowania. Wychowawca powinien akceptować dziecko, wychowanek jest osobą niepowtarzalną na którą wychowawca powinien odpowiadać postawą miłości wychowawczej, cierpliwości, optymizmu i nadziei. Zadaniem wychowawcy jest przekazywanie wartościowania i postaw wartościowych a nie tylko przekazywania teoretycznego. Funkcje wychowawcy w remach relacji wychowawczej:

• Funkcja sanare (biologiczna i psychologiczna)- opieka wychowawcy nad sferą biologiczną i psychologiczną wychowanka a więc życiem i zdrowiem organizmów. Wychowawca realizuję tę funkcję przez motywowanie wyzwalanie radości siły życiowej i zdrowia wychowanka. To wszechstronne wychowanie umysłowe (intelektualne), które powinno prowadzić do tego aby przez nauczanie, informowanie, poznanie naukowe, budzenie zainteresowań i ciekawości wzbudzić w wychowanku dążenia do najwyższych wartości, do prawdy.

• Funkcja educere (socjologiczna)- działania wychowawcy ukierunkowane na kontekst społeczny i sytuację wychowawczą. Jest to podnoszenie wychowanka na wyższy poziom moralny, czyli pobudzanie w nim egoizmu i indywidualizmu otwierania na drugie osoby społeczność i wspólnotę osób.

• Funkcja educare- (kulturologiczna)- inkulturacja czyli przyjęcie i aktywne włączenie się w tworzenie i przeżywanie wartości kultury. Z funkcją tą wiąże się wychowanie patriotyczne i pedagogika ideału.

• Funkcja initiare (duchowa)- wprowadzenie wychowanka w problemu natury filozoficznej, światopoglądowej, religijnej i teologicznej czyli poszukiwanie sensu i celu ostatecznego życia człowieka.

• Funkcja cchristianisare (chrześcijańska) - Chrystianizacja wobec wychowawcy chrześcijańskiego w ramach realizacji wychowania chrystocentrycznego dąży to do doprowadzenia wychowanka na spotkanie z Chrystusem i życiu w duchu Chrystusa.

3. Sytuacja wychowawcza- jako złożona, obiektywna i przedmiotowa rzeczywistość oraz podłoże wychowania. Stanowi podłoże i otoczenie. Podłoże nauczania i wychowania. Wpisujemy tu takie kategorie jak: materiał dydaktyczny, przedmiot, wartości i symbole. Sytuacja wychowawcza obejmuje wszystkie czynniki które mogą wywierać jakiś wpływ na człowieka gdy wchodzi z nim w interakcje. Elementy te tworzą świat przedmiotów od którego została wprowadzona nazwa-pedagogika przedmiotu.

Pedagogika przedmiotu- musi uwzględniać realia konkretnego czasu i odpowiadać na konkretne wyzwania. Istotne jest pogłębienie idei całości i integralności zagadnień które otwierają potrzebę nowych przemyśleń w zakresie kształcenia ogólnego, programów szkolnych, które muszą otwierać możliwość udziału w tworzeniu dobra narodu, regionu, religii i kultury.

Istotne są trzy elementy procesu wych.: wychowanek, wychowawca, konkretna sytuacja wychowawcza .

Pedagogika przedmiotu powinna wychowywać do wolności wprowadzając wychowanków i wychowawców w zrozumienie przedmiotu (czyli idee, normy i wartości, które są ważne same w sobie, posiadają własną godność, to konkretne rzeczy, zdarzenia i relacje)

3. Zewnętrzne i wewnętrzne oraz osobowe uwarunkowania odpowiedzialności i skuteczności wychowania.

Teoria wychowania nakreśla cele wychowania, które są osiągalne po spełnieniu określonych zadań wychowawczych:

1. Moment decydowania i wychowawczego działania.

„Punkt ciężkości” możemy umieścić w wychowanku zwracając szczególną uwagę na „obraz” (jego istotową formie i zarazem punkt wyjścia w rozwoju), wychowawcy, analizując oddziaływania na wychowanka lub w sytuacji wychowawczej, ukierunkowując się na przedmioty ich rozpoznanie oraz odpowiedni dobór, na służenie im i poświecenie się dla nich. Podstawowym zadaniem wychowania jest integracja wszechstronnie rozwijanej i udoskonalanej osobowości . Bardzo ważna jest idea uniwersalizmu. Łączy się ona z przyjęciem określonych postaw i podjęciem określonych zadań, które możemy podzielić na zadanie:

• Materialne (dyscyplinowanie umysłu, otwieranie go na wartości, prawdę i na ład)

• O charakterze formalnym (kształtowanie postawy zdyscyplinowania, przez wprowadzanie zmysłu ładu i postępowania wobec określonych praw, norm czy zasad, podziwu i mości wobec boga)

2. Moment pedagogiczny oddziaływania pedagogicznego.

Inaczej jest to moment wychowawczy, moment owocowania wyłania się niby spontanicznie jak odkrycie naukowego badacz, który po wielu próbach i eksperymentach dochodzi do „momentu aha”. Wychowanek wmyka się propozycją i zamiarom wychowawcy, gdyż iż ponieważ ich nie rozumie lub jest zainteresowany innymi celami (ma ich w dupie). Refleksja pedagogiczna rozwija się wtedy, gdy nie odrzucamy tego oporu, lecz go akceptujemy i próbujemy dalej realizować swoją pracę wychowawczą.

3. Aktywność wychowanka i wychowawcy na rzecz wyzwalania, nabywania autonomii i tożsamości.

Można stwierdzić, że prawdziwe wychowanie rodzi się po to, aby kiedyś obumrzeć wychowanek nabywa bowiem coraz większej wolności, poszerza jej zakresy, a wychowawca nie powinien mu tego procesu uniemożliwiać, lecz kreatywnie wspierać. Jeleńska (pizda) włącza do wychowania to wszystko, co przekształca się w wewnętrzne motywy wychowanka. Przyjęte jak własne, słuszne lub konieczne pozwalają wychowankowi na postępowanie zgodne z normami środowiska. Jednostka wpisuje się w swoją kulturę w życie społeczne zwyczaje, wartości i cele. Są one jednak odbierane przez każdego na swój sposób. Współcześnie te podejścia są dopełniane przez teorie podejmujące problematykę interakcji i zagadnienia związane z budowaniem własnej tożsamości, która oznacza efekt pewnej interpretacji: każdy rozumie spójność działania i jedność własnej osoby jako ”on sam” i jako „swoją własną” usiłuje ją konstytuować i utrzymać. To własne przekonanie o tym kim jestem kim chciałbym być, a również preferencje motywacyjne, poczucie własnej wartości itp. Tożsamość osobowa zapewnia spójność więzi życiowych, a tożsamość społeczna- wypełnianie wymagań określonego systemu, ról, które przynależą każdemu. Autonomia według Kanta- dobro odkrywamy odwołując się jedynie do wolnej woli lub do racjonalności i jednostki. Dobre jest to co zostaje wyprowadzone jedynie z prawa moralnego, które jest pozbawione uwarunkowań typu jeśli lub ale. Jest to imperatyw kategorialny w przeciwieństwie do imperatywy hipotetycznego (jeśli chcesz uzyskać nagrodę, musisz zachowań prawo moralne). Ogólnie mówiąc imperatyw kategorialny to postępowanie tak aby maksymie twojego chcenia można było jednocześnie nadać znaczenie ogólnego prawa. Podstawową normą staję się zatem chcieć zawsze tego czego chcą wszyscy tak samo jak ja. Zwracanie uwagi na nagrodę lub karę, na innych ludzi lub boga może czystą i dobrą wolę jedynie uciskać i musi doprowadzić do hetoronomi która wyklucza prawdziwie moralne działanie.

Nie można zostawić podmiotu samego sobie, gdyż nie może on działać, czynić doświadczeń, nie może poddać się też oczekiwaniu jakieś dowolności.

7. Wartości a wychowanie.

1. Określenie wartości i ich sposoby istnienia.

2. Klasyfikacja wartości.

3. Rola wartości w wychowaniu.

4. Wartości preferowane w wychowaniu.

8. Podmiotowość w wychowaniu.

 Można wyróżnić trzy przenikające się warstwy życia, w których kształtuje się podmiotowość ludzka- kształtuje się w:

1. relacjach ze światem materialnym (wówczas podmiot ujawnia się jako opozycja do przedmiotu działań materialnych)

2. relacjach społecznych (relacje: człowiek-człowiek, jednostka-społeczeństwo), wówczas podmiotowość realizuje się we współdziałaniu

3. relacji do samego siebie jako podmiotu (warstwy środowiska życiowego, poza którymi ludzkie istnienie byłoby niemożliwe).

     A. Janowski przypuszcza, że widzenie siebie w skali „podmiotowość - przedmiotowość” - jest rezultatem „postrzegań” różnych czynników, wśród których wymienia:

• stałe cechy psychiczne jednostki - jej samoocenę i ogólny poziom aspiracji;

• zakres spraw, które mają być obiektem oddziaływań jednostki;

• trwałość i głębokość wpływu jaki jednostka może wywrzeć na innych lub zjawiska;

ogólne przeświadczenie o skuteczności działań jednostek ludzkich (nie tylko działań własnych).

1. Podstawowe pojęcia.

1. Kompetencje poznawcze- posiadanie bogatych i efektywnie uporządkowanych struktur wiedzy, dających użyteczne oparcie w myśleniu i działaniu, umożliwia jednostce podmiotowy styl funkcjonowania. Dysponując efektywnym „wewnętrznym narzędziem” umożliwiającym radzenie sobie z problemami jednostka odczuwa „wewnętrzną siłę”, chęć i odwagę stawiania czoła tym problemom. Sukcesy i porażki związane z aktywnością sterowaną wiedzą jednostki uruchamiają motywację wewnętrzną (ukierunkowanie na rozwiązywanie problemów). Bogata i efektywnie uporządkowana wiedza uodparnia jednostkę na przypadkowe, często wzajemnie sprzeczne wpływy zewnętrzne, dając poczucie kontroli nad własnym życiem i otaczającą rzeczywistością. Osiąganie dojrzałości w sferze poznawczej służy wyrobieniu u uczniów, w szkolnych procesach dydaktycznych, krytycyzmu i samodzielności intelektualnej.

2. Samodzielność- jest właściwością osobowości człowieka, czyli gotowość do podejmowania działań z własnej inicjatywy. Samodzielność może być rozpatrywana na dwóch płaszczyznach motorycznej (samodzielność działania) i intelektualnej (samodzielność myślenia). Obydwie formy samodzielności, jak podkreśla W. Okoń, są nierozłączne.

3. Samodzielność w myśleniu i działaniu- charakteryzuje się określonym stopniem niezależności od warunków zewnętrznych i wewnętrznych oraz umiejętnością wychodzenia poza utarte schematy myślenia i działania.

4. Samodzielność poznawcza ucznia- to zespół powiązanych ze sobą umiejętności rozwiązywania problemów (formułowania problemów, projektowania działań służących rozwiązaniu problemów, realizowania tych działań, analizowania i interpretowania wyników), oraz umiejętność doboru źródeł, gromadzenia, opracowywania i przetwarzania informacji związanych z opracowywaniem nowego zagadnienia a zawartych w treściach książkowych, gazetach i czasopismach, filmach i przekazach telewizyjnych, nagraniach magnetowidowych, przekazach radiowych i przekazach Internetu.

5.  Kompetencje komunikacyjne- Ekspresja werbalna i niewerbalna, umożliwia wchodzenie w interakcje społeczne, wyrażanie własnego zdania i gotowości do ponoszenia konsekwencji własnych czynów. Szczerość, jasność komunikacji, wzajemne zrozumienie oraz otwartość na informacje wpływają na upodmiotowienie interakcji społecznej. Tworzeniu się takiego stylu sprzyja model demokratyczny, na którym opierają się stosunki między nauczycielem, uczniami i ich rodzicami.

2. Akceptacja i rozumienie empatyczne dzieci i młodzieży.

3. Autentyzm wychowawców.

1. Akceptacja i rozumienie empatyczne dzieci i młodzieży:

     Można wymienić następujące przejawy partnerskiego sposobu porozumiewania się, które są niezbędne dla tworzenia podmiotowej relacji między dzieckiem, rodzicem i nauczycielem:

• rozpoczynając rozmowę uwzględnia się nie tylko własne potrzeby, lecz także potrzeby rozmówcy;

• sposób przekazywania informacji dostosowany jest do możliwości odbiorcy. Chodzi tu głównie o język, jakim się posługujemy w trakcie kontaktu. Mając na uwadze możliwości percepcyjne dziecka, jego poziom umysłowy, przekaz werbalny uzupełniać można lub zastępować innymi formami przekazu, np. gestem, rysunkiem;

• na poziomie przekazywanych treści osoba realizująca partnerski styl porozumiewania się daje drugiej stronie przyzwolenie na pełnię swobody w wyrażaniu emocji i sądów, stara się nie blokować samodzielnego dokonywania wyborów zgodnych z osobistymi preferencjami  i aktualną oceną sytuacji;

• -partnerski sposób prowadzenia rozmowy charakteryzuje się uwrażliwieniem na prawidłowy odbiór tych treści, które przekazuje druga osoba, jak również skłonnością do wyjaśniania nieporozumień czy trudności, jakie się w trakcie kontaktu pojawiają

4. Cechu podmiotowej relacji N- U

     W szkole pielęgnującej wzorce wychowania ku podmiotowość, nie powinno braknąć czasu na pracę wychowawczą (we współdziałaniu wychowawcy z wychowankiem) nad:

• kształtowaniem różnorodnych kompetencji ucznia (poznawczych i praktycznych), stanowiących przesłanki jego poczucia własnej skuteczności, a w ostatecznym rezultacie - poczucia podmiotowości, gdy zrealizowane przez niego zamiary są bliskie pożądanym standardom wpływu na rzeczywistość,

• uczeniem rozumienia obiektywnych sytuacji i konfrontowania ich z własnymi potrzebami i wartościami dla formułowania zadań osobistych, wytyczających kierunki podmiotowej aktywności,

• uczeniem sposobów komunikowania się z ludźmi i współdziałania w dwupodmiotowych relacjach, w których respektuje się prawo partnera do własnej podmiotowości,

• pobudzeniem do autorefleksji, poszerzeniem obszarów samopoznania i samoświadomości dla budowania poczucia własnej tożsamości i indywidualności, opartych na osobistym systemie wartości i standardów,

• tworzeniem warunków do samodzielności i brania odpowiedzialności za własne wybory i decyzje.

9. Praca nad sobą wychowawców i nauczycieli.

Chodzi tu głównie o świadome i celowe kierowanie własnym rozwojem, czyli o kierowanie swoimi myślami i uczuciami a nie tylko zachowaniem. Poprawna i pożyteczna wychowawczo praca nad sobą wydaje się jedynie w ścisłej łączności z przejawianiem trosk o dobro innych ludzi czyli dobro wspólne. Jedynie troska taka nadaje głębszy sens samodoskonaleniu. Celem pracy nad sobą jest nabranie przekonania, iż każdy z wychowanków kryje w sobie potencjalne zasoby dobra i że każdemu z nich należy pomóc w jego ujawnieniu.

1. Potrzeba pracy nad sobą

Dlaczego istnieje potrzeba pracy nad sobą:

• Niedosyt cech osobowości, niezbędnych w wykonywaniu zawodu nauczyciela lub nadmiar przejawiania zachowań pozostających wyraźniej sprzeczności ze spełnianiem przez nich obowiązków zawodowych.

• Pesymistyczne nastawienie wobec świata ludzi i wartości.

• Zaniżona samoocena- zaniżone samopoczucie własnej wartości wychowawców i nauczycieli, obraz własnej osoby.

• Należy podejmować pracę nad sobą nawet wbrew przeszkodom jak np.: brak życzliwości wokół nas lub ciężkie warunki egzystencji.

• Przydarzające się w zawodzie stany napięć fizycznych i konflikty miedzy ludzkie

• Możliwość lepszego poznania samych siebie oraz swoich wychowanków.

• Umożliwienie wew. Wyciszenia.

• Umiejętność rozwiązywania napotkanych problemów w pracy zawodowej i życiu osobistym.

Praca nad sobą jest nieodzowna by proces wychowania przebiegał poprawnie.

2. Techniki pracy nad sobą

• Trening autogenny- wywoływanie doznań związanych z rozluźnieniem mięśni i naczyń krwionośnych, wymagają wygodnej pozycji i wypowiadania zdań np.: jestem zupełnie spokojny…

• Trening relaksacji progresywnej- polega głownie na rozluźnieniu mięsni i regulowaniu napięcia mięśniowego

• Techniki autosugestii - to poddawanie się własnym w miarę realistycznym sugestią, związanych ze spełnieniem jakiegoś ważnego dla siebie pragnienia. Polegają one na wielokrotnym powtarzaniu w myślach, w mowie lub w piśmie odpowiednio dobranej afirmacji przez które rozumie się „pozytywne stwierdzenie, że coś jest takie, jak chcielibyśmy, aby to było”.

• Techniki wizualizacji- to świadome i aktywne sterowanie własną wyobraźnią w celach terapeutycznych. Z reguły są one umyślnym przywoływaniem wyobraźni tego, co chcemy widzieć na naszej scenie psychicznej czy umysłowej.

• Podejście aforystyczne- szukanie inspiracji własnych zachowań w określonych aforyzmach.

• Techniki medytacyjne- nie są łatwe, pomimo iż podporządkowane są prostym regułom przeszkodom jest fakt, iż są one w dużej mierze związane z różnymi systemami religijno- filozoficznymi dalekiego wschodu i obce są naszej kulturze. Następną trudnością jest wielość odmian medytacji.

3. Rola informacji zwrotnej w pracy nad sobą

• Pierwotne informacje zwrotne- to informacje które otrzymują nauczyciele i wychowawcy niemal nieustannie od swych uczniów i wychowanków. Wymagają odpowiedniego odczytania na podstawie mimiki ruchów ciała i reakcji słownych.

• Wtórne informacje zwrotne- dopomagają w samodoskonaleniu wychowawców i nauczycieli. To informacje dzięki którym dowiadują się oni od wychowanków co o nich sądzą i jak ich odbierają. Ułatwiają realistyczne spojrzenie na siebie i otoczenie.

• Gromadzenie wtórnych informacji zwrotnych za pomocą pytań otwartych

• Gromadzenie wtórnych informacji zwrotnych za pomocą pytań zamkniętych

• Lista 12swierdzeń -masz 12 stwierdzeń i odpowiadasz tak lub nie

• Skale numeryczne- (poznawanie punktów na osiach np.: nasz nauczyciel prowadzi lekcje zawsze w sposób interesujący i mają skale np. od 1 do 5 i wybierają)

• Potrzeba doskonalenia dostarczania i odbioru informacji zwrotnych- wychowankowie muszą nauczyć się dostrzegania i nie pomijania zalet swojego nauczyciela i wypowiadania pod jego adresem uwag krytycznych w sposób taktowny.

10. Kontrowersje wokół celów wychowania na przełomie tysiącleci- synteza całokształtu treści nauczania z teorii wychowania.

1. Niedoskonałość w określaniu celów wychowania- bliskość znaczeniowa wartości, norm i celów wychowania. Niedosyt wiedzy w jednoznacznym określeniu wartości norm i celów wychowania. Niemniej stanowienie i formułowanie celów wychowania, bez odwoływania się do wartości i powszechnie uznawanych norm moralnych było by dalekie od związanych z nim oczekiwań na gruncie torii wychowania.

2. Ogólność w formułowaniu celów wychowania- ( wszechstronny rozwój, twórcze wykonywanie pracy zawodowej)Ogólnikowe formułowanie celów wychowania. Bardziej przydatne dla teorii i praktyki pedagogicznej są cele wychowania dotyczące konkretnych cech osobowości. Wystarczy wymienić kilka z nich aby się przekonać, że wychowanie uwzględniające je w swym repertuarze celów ma głębszy sens i odpowiada zarówno na potrzeby jednostki jak i szeroko pojętego życia społecznego (uczciwość, rzetelność).

3. Wielość celów wychowania- zbyt duża ilość celów wychowania. Zbyt wielka ilość celów nie jest korzystna, gdyż wtedy każdy z nich można uznać Zarównie wartościowy. Może to sugerować wychowawcą pracę wychowawczą na realizację wszystkich celów w jednakowym stopniu.

4. Niedocenianie celów wychowania- wychowanie rozumiane jest jako nie tyle bezpośrednia interwencja w rozwój wychowanków, ale jako wspomaganie w ich rozwoju, minimalizuje się przyświecające takiemu wychowaniu cele lub usiłuje się całkowicie zrezygnować z celów formalnych (antypedagogika- podważa wychowanie zgodne z przewidywanymi celami). Konieczny jest jednak uwzględnianie celów w wychowaniu, ponieważ bez uświadomienia ich sobie wychowawca pozbawiony był by cennego drogowskazu wyznaczającego kierunek i poniekąd także sposób postępowania pedagogicznego. Pozwalają też przetrwać wartością ogólnoludzkim, umożliwiają racjonalną organizację działalności wychowawczej oraz chronią przed nadmiernym rozbudowaniem środków oddziaływań wychowawczych i przecenieniem.

---