Według H. Radlińskiej pedagogika społeczna jest nauka praktyczną. Umiejscowić ją można na skrzyżowaniu biologicznych i społecznych nauk o człowieku, a także zagadnień związanych z etyka, kulturą. Pedagogika społeczna interesuje się wpływem jaki wywiera jednostka na środowisko i odwrotnie, bada oddziaływania środowiskowe na człowieka i odnosi je do różnych faz życia. Zwraca także uwagę na kulturę i tradycje, wartości, które są podtrzymywana dzięki siłom ludzkim oraz na zmienianie środowiska przez człowieka w imię światłych myśli.

Helena Radlińska zawarła twierdzenie, iż głównym punktem uwagi pedagogiki społecznej winno być zwrócenie uwagi na współoddziaływanie na siebie środowiska i jednostki. We wszystkich swych poglądach dążyła ona do wykształcenia aktywnego człowieka. Poprzez działalność edukacyjna w jednostce winny się wykształcić wartości, a także siła i chęć do współpracy w państwie i w społeczności lokalnej z innymi ludźmi. Główne podstawy do działania pedagogiki społecznej upatrywała ona w aktualnych potrzeb społeczeństwa.

unaoczniała elementy hamujące rozwój jednostki, kładła w swej myśli duży nacisk na eliminowanie niesprzyjających czynników wpływających hamująco na rozwój jednostki. Zwracała uwagę na to, iż jednostka, oraz grupa społeczna własnymi siłami może doprowadzić do polepszenia się warunków środowiskowych.

Środowisko -zespół elementów, kultury przyrodniczej, społecznej, oraz kulturalnej. Elementy te otaczają jednostkę stale, bądź przez krótszy czas. Zawsze jednak wywierają na nią wpływ. Stanowią źródło powstawania, potrzeb, popędów itp..

Otoczenie. -zbiór elementów przyrody, kultury, społecznych. Otoczenie może wywierać wpływ na jednostkę, ale w skład otoczenia wchodzą również elementy, które nań nie oddziaływają.

W pedagogice społecznej istotny jest człowiek. Jest głównym podmiotem działań tej dyscypliny . Ujmuje człowieka i jego osobowość jako rezultat właściwości fizycznych, psychicznych, na to jakim człowiek się staje ma również wpływ środowisko życia jednostki, praca dydaktyczno - wychowawcza, oraz aktywność indywidualna jednostki.

Helena Radlińska, ujmuje zakres pedagogiki społecznej w następujące trzy obszary:

teoria pracy społecznej - Według autorki ta dziedzina pedagogiki społecznej winna zajmować się badaniem środowiska w jakim jednostka żyje Rozpoznaniem warunków wpływających na jej rozwój, oraz wyszukiwaniem sposobów na odkrywanie, wykształcanie sil jednostkowych i społecznych, w celu zmiany środowiska na korzystniejsze dla rozwoju.

teoria oświaty dorosłych - Zajmuje się zagadnieniem kształcenia i dokształcania dorosłych. Ta dziedzina wiedzy ma szczególne znaczenie w naszych czasach w związku z koncepcja edukacji permanentnej, ustawicznej.

pracy oświatowe, pozaszkolnej - obejmuje budowanie jedności kultury oraz wzmacnianie sił, rozbudzanie nowej twórczości; przez min. muzea, biblioteki, parki natury oraz związki , kółka.

Aleksander Kamiński, owa pedagogika jest:

nauką praktyczną; nauką mającą służyć ludzkim potrzebom zarówno w kategorii jednostki jak i społeczeństwa; nauką skupiającą się na warunkach środowiska wychowawczego, z uwzględnieniem faktu, iż są to czynniki wpływające na rozwój i efekty, które mogą zostać uzyskane poprzez szereg oddziaływa dydaktyczno wychowawczych; nauką współpracującą z naukami biologicznymi i humanistycznymi, społecznymi.

Wyróżnia 3 typy działalności wychowawczej. Oddziaływania te mogą opierać się o:

kontakty wychowanek - wychowawca, mające charakter bezpośredni, indywidualny;

działalności podejmowane w grupie, zespołowo, oddziaływanie na cały zespół klasowy, koleżeński itp.;

czynności zmierzające do ulepszenia środowiska wychowawczego, poprzez siły jednostki, siły środowiska, społeczeństwa.

Wyróżnia kręgi środowiskowe: skupiska terytorialne(wieś, miasto, osada) i nieterytorialne- powstające na zasadzie styczności społecznych i instytucji(rodzina, szkoła, zakład pracy)

Ryszard Wroczyński,

uznaje on konieczność interwencji w pozaszkolnym środowisku życia dziecka. Kładzie nacisk na stymulowanie wyzwalania się w tym środowisku bodźców rozwojowych wspomagających proces dydaktyczno- wychowawczy szkoły oraz osiąganiu celów i realizowaniu zdań, które stają przed szkołą jako podstawową instytucją wychowawczą. Należy podejmować współpracę szkoły z środowiskiem-wychowanie pozaszkolne. Przez powoływanie i organizowanie instytucji wychowawczych (świetlic, klubów) wytwarzamy wartościowy zespół wpływów wychowawczych.

Edukacja równoległa-są to oddziaływania na młoda generację przez styczność z społecznymi i kulturowymi czynnikami środowiska oraz środkami komunikacji masowej.

edukacja permanentna- cało życiowej - life long education. Ciągła adaptacja intelektualna i psychiczna do zmienności oraz ciągłego doskonalenia zasobów wykształcenia i kwalifikacji.

Stanisław Kowalski

Proces wychowania- jest komponentem rozwoju społecznego, którego funkcją jest przekazywanie kultury z pokolenia na pokolenie oraz przygotowanie do czynnego i twórczego uczestnictwa w dynamice postępu społeczno-kulturowego.

Dzieli on środowisko na; przyrodnicze, społeczne i kulturowe. Mocno podkreśla wagę środowiska społecznego -szczególnie ważnego z punktu widzenia wychowania(w społeczności lokalnej i regionalnej)

Środowisko wychowawcze -zinstytucjonalizowany system bodźców ukierunkowanych na realizację celu wychowawczego. Środowisko wychowawcze- odrębne środowisko społeczne, które grupa wytwarza dla osobnika mającego zostać jej członkiem po odpowiednim przygotowaniu. Obszarem do przygotowania do życia jest rodzina, szkoła oraz kręgi środowiskowe a także środki komunikacji masowej, a zwłaszcza telewizja i Internet.

System społeczny w zastosowaniu do funkcjonowania środowiska wychowawczego;

1.ogólnokrajowy system oświaty 2.sieci instytucji określonej społeczności terytorialnej 3.konkretnej instytucji wychowawczej(szkoły)

PRACA SOCJALNA można ją określić jako; zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kultury na człowieka w różnych fazach życia, przyjęcie i krzewienie wartości oraz przetwarzanie środowiska siłami człowieka w imię ideału.

Praca socjalna jest psychobiologiczną, opiekuńczą, społeczna oraz pedagogiczna teorią pomocy w rozwiązywaniu problemów społecznych oraz realizacji celów i zadań o charakterze profilaktyczno leczniczym.

Pracę socjalna -definiujemy-jako pomoc w odzyskaniu zdolności do samodzielnego funkcjonowania w społeczeństwie, czyli dostarczenie podopiecznemu niezbędnych sił i środków, które umożliwiają mu samodzielny rozwój oraz funkcjonowanie społeczne.

Oprócz pomocy lub opieki istnieją również oddziaływania o charakterze grupowym z aktywizacja społeczności lokalnej (uruchomienie sił środowiska)oraz z działalnością animacyjną organizacyjną polityczna i naukowa w skali zarówno mikro jak i makro.

W teorii cechy profesjonalnej pomocy są oddzielone od wychowania to w praktyce zaś pomoc ta zawsze zawiera w sobie pierwiastki pedagogiczne a wysoki poziom świadomości wychowawczej musi obejmować wiedze z zakresu pomocy i opieki.

Najistotniejszą cecha w pracy socjalnej jest służba społeczna -jest w stanie wprowadzić czynniki wyrównujące braki i kompensujące złe wpływy. Zbliża się ona do jednostek najbardziej zagrożonych, aby im pomóc w uzyskaniu sił i stanowisk.

W pedagog. społecznej nie chodzi tylko o pomoc osobom chorym, ubogim itd. ale również interesuje się osobami zdrowymi szczęśliwymi i żyjącymi w dostatku-aby byli zdolni służyć innym, aby upowszechniać oraz wprowadzać w życie wartości humanistyczne.

Elementarne idee ped. społ.: wg Kawuli

*podmiotowość- twórcą i kreatorem środowiska są „siły ludzkie”;

*sprawiedliwość społecznej- wszyscy powinni mieć równy dostęp do rozwoju;

*pomocniczość- społeczność ma obowiązek niesienia pomocy potrzebującym;

*edukacji społecznej- wychowanie jest elementem życia społeczno-kulturowego.

Cele służące wzbogaceniu rozwoju;

protekcyjny-mini. negatywnego wpływu potencjalnych czynników i zagrożeń

promocyjny- tworzenie warunków do osi osiągnięcia bardziej satysfakcjonującego poziomu życia.

Mniejsze znaczenie ma cel ratowniczy i kompensacyjny.

Siły społeczne- zespół określonych czynników i wartości funkcjonujących w środowisku w postaci jednakowych lub zbiorowych jawnych lub ukrytych uzdolnień wyrażających się w działaniu. Możliwości realizacji określonych celów funkcji i zadań tkwiących w psychospołecznym oraz społeczno-kulturowym systemie danego środowiska.

Celem ped. społ. i pracy socjalnej jest wyszukiwanie dostrzeganie identyfikowanie oraz rozpatrywanie problemów społecznych zła niesprawiedliwości oraz krzywdy zwłaszcza w środowisku i gr. uposledzionych zaniedbanych społecznie zdegradowanych , wskazuje również na różnorodne przyczyny trudności blokady zaniedbania oraz błędy których ograniczenie lub eliminacja mogłoby polepszyć warunki jednostek grup lub kategorii społecznych.

DEFINICJE CZASU WOLNEGO

Strukturalne; jest to taka część budżetu, która nie jest zajęta ani prze prace ani kształcenie ani zaspokojenie elementarnych potrzeb fizjologicznych ani prze stałe obowiązki domowe i może być spożytkowana na swobodne wczasowanie lub na życie rodzinne, obowiązki społeczne i aktywności.

Funkcjonalne; służy doskonaleniu osobowości oraz przywracaniu i ut5rzymywaniu równowagi psychofizycznej w organizmie człowieka.

Atrybutywne; czas pojedynczego człowieka, odnosi się do tego co czyni osoba, jest kierowany osobistymi potrzebami, dyspozycjami, nawykami oraz akceptowanymi wzorami postępowania .

Należy podkreślić że czasem wolnym jest wyłącznie czas który jest wypełniony stanami i zachowaniami spełniającymi trzy warunki; dobrowolności, satysfakcji oraz komercyjność.

Nie czas jest wolny tylko człowiek jest wolny do przejawiania zachowań dobrowolnych niekomercyjnych oraz przynoszących satysfakcje.

Dysponowanie duża ilością czasu wolnego jest źródłem zadowolenia człowieka. Ludzie pragną mieć dużo czasu wypełnionego czynnościami wolnymi od konieczności, trosk i zmartwień. Jak każda wartość , czas ten jest upragniony ale nie zawsze jego posiadanie jest źródłem osobistego zadowolenia.

Przymusowy czas wolny

*przymus posiadania czasu wolnego od obowiązków

*przymusu zachowań w czasie wolnym

Pierwsza zw. z sytuacja na rynku-bezrobocie. Czas wymuszony-bez obowiązków związanych z zarobkowaniem. Czas oczekiwania na możliwość wykonywania pracy. W tej sytuacji czas traci swą -dobrowolność- staje się przymusem.

Drugi wywołany pozycją osoby w strukturze społecznej(wiekowej, ekonomicznej, zdrowotnej, płci.)oraz kondycja kapitału kulturowego poszczególnych gr. i środowisk.-przyjmowanie wzorów zachowań funkcjonujących w środowisku często odbywa się w wyniku nacisku społecznego, przymusu obowiązujących norm kultury.

domocentryzm- spędzanie czasu wolnego w domu

familiocetryzm- spędzanie czasu z rodziną

indywidualne potrzeby i zainteresowania sprawiają że domownicy spędzają czas wolny nie zależnie od siebie pomimo przebywania we wspólnym mieszkaniu.

dyskurs feministyczny-postrzeganie czasu wolnego jako okazji do kolonializacji świata, czynienia go poddanym, wchłaniania go, konsumowania.

dyskurs emancypacyjny-aktywność kierowana na własne samodzielne osiągnięcie dorosłości, uwolnienia się od ograniczeń w dostępie do sfer publicznej oraz okazji do rozwijania świadomości krytycznej.

Podziału na czas pracy i czas wolny nie łagodzi wprowadzenie czasu półwolnego-czas obowiązkowy może być wypełniony czynnościami które zaliczane są do czasu wolnego zaś czas wolny może być powodem udręki, stresu, zmęczenia itd.

Regionalizm (26)

region-to wydzielony, dość jednolity obszar odróżniający się od terenów przyległych określonymi cechami naturalnymi lub nabytymi.

Geografowie traktują "region" jako zwarty obszar zamknięty granicą naturalną, odróżniający się od terenów sąsiednich zespołem cech przyrodniczych i położeniem geograficznym. Region cechuje sie wewnętrzną spójnością wynikającą z wzajemnego powiązania elementów składowych.

W sensie prawno-administracyjnym przez region rozumie się jednostkę podziału administracyjnego tego samego stopnia odróżniającą się od innych elementów tego podziału.

Regionalizacja gospodarcza i polityczna przedstawiana bywa jako opozycja wobec centralizmu i globalizmu. Opozycja skuteczna, bo zbliżająca procesy decyzyjne do obywateli, sprzyjająca umocnieniu demokracji i stanowiąca skuteczny czynnik wzrostu gospodarczego krajów. Jest ona również sposobem przeciwdziałania zagrożeniom autorytaryzmem, a zarazem sposobem na zmniejszenie kosztów zarządzania scentralizowanymi państwami.

Region można określić pod względem kulturowym, występowanie na danym terytorium geograficznym specyficznych zjawisk kulturowych nie występujących na innych terenach. Należą elementy kultury materialnej, jak i duchowej, np. budownictwo mieszkalne, usługowe, gospodarcze. Duchowne np. język a raczej gwary, sądy i swoista wiedza o różnych zjawiskach i sprawach, zwyczaje i obyczaje itp.

Regionalizm - ruch społeczno kulturalny dążący do zachowania swoistych cech danego terenu do jego rozwoju i modernizacji.

W wymiarze administracyjnym regionalizm to ruch na rzecz odebrania władzom centralnym jak największej liczby zadań z zakresu wewnętrznego i powierzenia ich lokalnym samorządom. Prowadzi on do powstania i rozwoju osobliwych lokalnych centrów gospodarczych, społecznych i kulturalnych. Wartości regionalizmu polega na wydobyciu z danego regionu wszelkich właściwych, kulturalnych lub gospodarczych wartości i odrębności oraz na rozwijaniu ich opierając się na lokalnej tradycji, na rzeczywistym środowisku regionalnym, powstałym w skutek różnych warunków osadniczych, geograficznych, ekonomicznych itd.

Regionalizm jako ruch społeczno-kulturalny dążący do zachowania cech kultury danego obszaru, jej odnowy i propagowania wyraża się dzisiaj w kilku ważnych kierunkach działania, przybierających postać ruchów społecznych. Są nimi: rozwój prasy lokalnej i regionalnej, wielokierunkowa działalność stowarzyszeń kultury, powoływanie instytucji kultury nastawionych na umacnianie odrębności kultury poszczególnych regionów, tworzenie coraz to innych regionalnych wydawnictw książek i czasopism naukowych, map i przewodników turystycznych, folderów reklamowych, tworzenie regionalnych instytucji naukowych, urządzanie regionalnych i lokalnych imprez artystycznych głównie folklorystycznych oraz innych.

Ze względu na specyfikę działalności, współcześnie działające stowarzyszenia podzielić można na kilka kategorii: miłośników regionu ,ziemi, miejscowości, kulturalno-oświatowe, muzyczne, upowszechniania sztuki, teatralne i taneczne, fotograficzne i filmowe, miłośników zabytków i muzeów, nauk i przyjaciół nauk.

Działalność regionalnych stowarzyszeń kultury zmierza dzisiaj do lepszego wyposażenia swego środowiska w wartości kulturowe, ochrony tego środowiska przed zdewastowaniem oraz wzbogacenia osobowości członków i sympatyków.

POTRZEBA WYCHOWANIA PRZEZ WARTOSCI REGIONU

Dzisiaj nadal istnieje potrzeba organizowania świadomych działań edukacyjnych na rzecz przywiązania do prywatnej ojczyzny. Typ patriotyzmu lokalnego czy regionalnego zawiera w sobie bezcenne wartości.

Wiedza o ojczyźnie prywatnej jest formą samouświadomienia sobie swego rodowodu, pnia z którego się wyrosło a także swych powinności wobec dziedzictwa tradycji. Wiedza o ojczyźnie staje sie budulcem emocjonalnego stosunku do miejsca urodzenia, zamieszkania, tradycji rodowej, rodzinnej, pokoleniowej i narodowej.

Ojczyzna prywatna(lokalna)- ta, z którą człowieka ma(bądź miał) bezpośredni kontakt, w której spędził znaczną część życia bądź okres bardzo podatny na tworzenie się stałych więzi emocjonalnych i z racji tego jest do niego osobiście przywiązany.

Ojczyzna ideologiczna(narodowa)- to obszar z którym jednostka jest związana nie przez swoje bezpośrednie, osobiste przeżycia względem tego terytorium i wytworzone drogą tych przeżyć nawyki, lecz przez swą przynależność do pewnej zbiorowości, do zbiorowości która jest owemu terytorium jakoś przyporządkowana.

Duże możliwości edukacji i wychowania z wykorzystaniem wartości kulturalnych regionu stwarzają uczniom zajęcia pozalekcyjne i pozaszkolne, zwłaszcza takie ich formy jak wycieczki i krajoznawstwo, zajęcia w zespołach artystycznych, kolekcjonerstwo pamiątek, prace społeczne na rzecz środowiska i in.

Ważna forma edukacji regionalnej, realizowana od lat stał się ruch turystycznych i krajoznawczy rozwijany przez szkołę i nauczycieli, organizacje dziecięce i młodzieżowe, w tym również harcerstwo, a także przez stowarzyszenia turystyczne. Idei i praktyce wychowaniu regionalnego służą też audycje radiowe i programy regionalne w Telewizji Polskiej.

Duże znaczenie w wychowaniu regionalnym ma organizowanie różnego rodzaju zespołów artystycznych i grup twórczych, takich jak: zespoły lokalnych literatów(poeci, pisarze, publicyści, pamiętnikarze), nieprofesjonalni plastycy, grupy muzyczne, teatry amatorskie . Przez pielęgnowanie, tworzenie i przedłużanie tradycyjnej kultury rodzimej, specyficznej dla danego środowiska edukują się oni sami i zachęcają innych do takiej aktywności.

Współczesne wyzwania pedagogiki społecznej. (2)

Proces normalizacji- chodzi w nim o godne warunki życia ludzi różnych kultur, zamieszkujących różne regiony świata, regiony narodowo-państwowe, enklawy, społeczności lokalne i rodziny -tzn. ze standardy egzystencji są tam na tyle różne iż należy je przynajmniej łagodzi. Ich wyznaczniki mieszczą się w normach i standardach cywilizacyjnych takich jak: poziom życia, uczestnictwo w kulturze, stan zdrowia, wykształcenie, style wypoczynku i rekreacji. Kategoria pozytywna, zmierzająca "ku" dobrym warunkom środowiskowym i biopsychicznym człowieka. Dotyczy to głównie osób niepełnosprawnych i terminalnie chorych. We współczesnej psychologii to zjawisko określone jest jako dobrostan psychofizyczny jednostki, poczucie sukcesu życiowego a nie porażki, wyobcowania społecznego i indywidualnego..

Przeszkody lub czynniki indywidualnego awansu:

*bariery ekonomiczne, demograficzne, przestrzenne i regionalne, psychologiczne (mentalne) ideologiczne (polityczne), kulturowe, szkolno-oświatowe (system i ustrój szkolny), płci

Aktualne zadania pedagogiki społecznej -Strategią-winno stać się założenie, aby młode pokolenia przygotować do "wyjścia" ze swych układów lokalnych.

-Obszary ryzyka widoczne w Syndromie 3B(bezrobocie,bieda,bezdomnośc)

-ludzie wykluczeni społecznie nie mają w sobie siły, którą jest nadzieja lub zamiar podjęcia działań. Główną perspektywą ich życia jest jedynie przetrwanie nie rozwój i rewitalizacja drzemiących potencjałów.

-Polskim rodzinom z obszaru podwyższonego ryzyka należy sie przede wszystkim wsparcie psychiczne, odnawiające im sens życia i przywracające nadzieję na przetrwanie trudnego etapu egzystencjalnego oraz pobudzające ich wewnętrzne siły wyjścia ze swoistej zapaści. Są to przypadki matek bezdomnych, ofiar przemocy w rodzinie, bezrobotnych, rodzin wielodzietnych, osób terminalnie chorych itp.

-Pentagonalny model polityki i pomocy społecznej (minimalizacja 3 B)

Najważniejsze zadania pedagogiki społecznej:

Kwestie socjalnych nierówności społecznych - zwłaszcza zahamowania wzrostu różnych odmian biedy, prowadzących do spirali upadku całych ciągów rodzinnych.

Osiągnięcie tego celu może odbyć się też z udziałem działalności pedagogicznej, a nie tylko przez mechanizmy ekonomiczne. Formy działań społeczno-pedagogicznych zwłaszcza w środowisku lokalnym oraz w układach globalnych, sprzyja mogą także poczuciu bezpieczeństwa socjalnego i biologicznego człowieka i jego rodziny w dobie współczesnej.

Pedagogika społeczna dzisiaj i jutro

-Działania powinny przygotować młode pokolenia do życia i pokonywania trudności w warunkach napięć, kolizji, wzmagania się społecznych wartości i interesów oraz pojawiającego się wszędzie "ryzyka".

-Metoda adaptacyjnego zarządzania - polega ona na poszukiwaniu najlepszych z możliwych rozwiązań, przy uwzględnieniu wielu nieustannie zmieniających się warunków.

-Programy praktycznej reintegracji indywidualnej lub społecznej osób i grup ludzkich wcześniej zmarginalizowanych lub wykluczonych.

-Podstawowe zadania i możliwości, które stają dziś przed pedagogiką społeczną, dostarcza problematyka

Mała ojczyzna, zakorzeniając człowieka w życiu społeczno-kulturowym, decyduje o jego tożsamości, wartości, o jego intelektualnym i moralnym "wyposażeniu".

-Edukacja środowiskowa - ma charakter całościowy, podmiotowy i twórczy. Do jej zakresu należy problematyka kultury, życia społecznego oraz ekologii i zdrowia. By stawać się świadomym obywatelem

-zapewnienie bytu wartościom przez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału.

-Codzienne życie ludzkie można ująć w cztery sekwencje ról społecznych i uczestnictwo społeczne jednostek:

1.adaptacyjnym 2.specjalizacyjnym 3.stabilizacyjnym 4.retrogresywnym

-wszelkie instytucje społeczne jako środowisko ludzkiego w których dostrzega siły i dynamizm lub intencjonalność pracy wychowawczej, aktywizacje zasobów zmierzające do ulepszenia tego, co jest, realizując zasadę sprawiedliwości społecznej.

Mass media i multimedia-dominująca przestrzeń życia dziecka(29)

Przemiany zachodzące w sferze kultury, związane przede wszystkim z rozwojem TV i innych mediów elektronicznych "narzuciły" dzieciom audiowizualne doświadczanie świata. Audiowizualność stała się podstawową orientacją dotyczącą świata, ludzi, środowiska. Dzisiaj spotkanie dzieci z kulturą rozpoczyna się od kontaktów z TV i innymi elektronicznymi mediami. Wzrastają one w kulturze obrazu i w związku z tym większość doświadczeń dziecięcych ma charakter wizualno-medialny.

Media elektroniczne staja się dominującym ogniwem środowiska życia dzieci, jednym z podstawowych źródeł poznawania ludzi i świata. Kontakt z mediami rozpoczyna się bardzo wcześnie i ma charakter codzienny, permanentny z biegiem lat coraz dłuższy.

Coraz częściej czas wolny dzieci spędzają przed ekranem komputera, który staje się codziennym dominującym atrakcyjnym zajęciem. Dziecko nawiązuje z mediami relacje o charakterze pośrednim. Świat kreowany w mediach jest często odrealniony, upozorowany, konkurencyjny w stosunku do istniejącego, z jednej strony-pełen sukcesów osiągnięć z drugiej zaś-wojen dyskryminacji okrucieństwa, przenika do życia dziecka. Często jest one bezradne wobec przemocy TV czy komputera.

Rozszerzająca przestrzeń informatyczna, medialna stwarza współczesnym dzieciom nowe szanse i możliwości poznania edukacji rozwoju ale także poważne zagrożenia.

Obszary tematyczne badań wynikają z rozwoju mediów elektronicznych i ich obecności codziennej w życiu dziecka, dotyczą charakteru korzystania z nich, rodzaju relacji dziecko-media, skutków tych relacji (pozytywnych i destruktywnych)

Badacze usiłują odp. na pytania:

- Co dzieje sie z dzieckiem w świecie mediów elektronicznych? kim ono staje się?

- Jakie zachodzą w nim zmiany ( w różnych sferach jego osobowości, w relacjach z innymi osobami?)

Wyróżnia się 2 typy badań: ilościowe jakościowe

-empiryczno-analityczne (ilościowe) odwołujące się do założeń p. pozytywistycznej, umożliwiają opis i charakterystykę ilościowa różnych zjawisk faktów związanych z korzystaniem z mediów, pomiar, określenie związków, zależności między badanymi czynnikami.

-(jakościowe) pozwalają badaczowi zrozumieć, dokonać interpretacji różnych zjawisk, poznać wartość, znaczenie i sens nadają same dzieci tym zjawiskom, także własnym przeżyciom, doświadczeniom. Posługując sie tą metodą można docierać "w głąb" badanego zjawiska i próbować zrozumieć istotę, wartość, jaka przypisują mu badani.

- co media robią z dzieckiem? - skutki relacji dziecko-media.

RELACJI DZIECKO-MEDIA

Dziecko przechodząc przez poszczególne stadia rozwojowe, zdobywa i przetwarza informacje, aktywnie podejmuje interakcje z otaczającym światem. Zdobywa doświadczenia społeczne, poznaje normy kulturowe. W miarę jak dziecko dorasta jego rozwój w coraz większym stopniu opiera się na uczeniu się przez obserwację zachowań modela, którym jest rodzic, kolega, nauczyciel, postać z ekranu TV lub komputera. Zgodnie z ta teorią dziecko jest aktywnym odbiorcą mediów "używa" ich dla własnych celów, dla zaspokojenia indywidualnych potrzeb.

Współczesne dzieci żyją w świecie globalizacji, społeczeństwa informacyjnego, za sprawą rozwoju mediów elektronicznych, zwłaszcza TV satelitarnej, komputerów, Internetu, tel. komórkowego. Staja się one mieszkańcami wielkiej GLOBALNEJ WIOSKI

Przestrzeń kształtowana przez Internet stawać się będzie jedną z dominujących przestrzeni życia dziecka. Zrodziło się pojecie "cyberprzestrzeni" określającej świat, który otwiera sie przed dzieckiem, dzięki powiązaniu na zasadzie natychmiastowej realizacji, dotyku z myślą.

Codzienne wielogodzinne przebywanie dzieci w świecie mediów i multimediów, zakres i charakter relacji jakie między nimi zachodzą, nowe nieznane do niedawna możliwości kontaktu i porozumiewania się z innymi osobami i miejscami na świecie powoduje, że dzieciństwo ich nazywane jest dzisiaj telewizyjnym, medialnym, multimedialnym, "w sieci", a one dziećmi "globalnej wioski"

MEDIA I MULTIMEDIA WSPOMAGAJĄCE ROZWÓJ I EDUKACJĘ

TV i inne media elektroniczne stwarzają dzisiaj nie wątpliwie nowe szanse poznawania przez dziecko świata, zdobywanie nowych doświadczeń. Wychowawcze skutki relacji dziecko- mass media:

-nowe doświadczenia

-rozwój zainteresowań

-uczenie się nowych wartościowych wzorów zachowań

-przyswojenie norm moralno-społecznych

-wprowadzenie dziecka w system wartości ogólnoludzkich

-pozytywne przeżycia, uczucia

-wiadomości z różnych kręgów tematycznych

Wychowawcze skutki relacji dziecko-gry komputerowe

-redukowanie leku, niepokoju, napięcia

-wzmacnianie u dziecka poczucia własnej wartości

-wzbogacanie zasobu wiedzy

-rozwój zainteresowań

-zaspokojenie potrzeb dziecka

-podejmowanie decyzji, planowanie, przewidywanie i organizowanie różnych sytuacji

-rozwój wyobraźni, koncentracji, uwagi, obserwacji, kojarzenia, myślenia twórczego

-kształcenie sprawności manualnych, koordynacji wzrokowo-ruchowej

Mass media i multimedia mogą być dla dzieci bogatym źródłem poznawania świata ludzi zdobywania nowych informacji doświadczeń, źródłem rozwoju osobowości. Dostrzega się ich istotna rolę w edukacji szkolnej, równoległej, w realizacji zadań edukacji globalnej, międzykulturowej, edukacji do wolności, pokoju, demokracji

DESTRUKCYJNE SKUTKI RELACJI DZIECKO-TELEWIZJA, KOMPUTER, INTERNET

Zagrożenia jakie stwarzają dzieciom media elektroniczne są spowodowane w znacznym stopniu nieprawidłowym korzystaniem z nich brakiem kompetencji medialnych.

-dezorganizacja czynności dnia

-agresywne zachowania

-osamotnienie dziecka przed szklanym ekranem

-stany chorobowe: choroby oczu układu kostnego nerwowego alergie

-od wrażliwienie - utrata wrażliwości dziecka na krzywdę innego człowieka

-długotrwałe stany niepokoju, leku strachu, nadmierna pobudliwość, koszmary senne, nieuzasadniona obawa przed agresją ze strony innych osób

-rozleniwienie intelektualne, bierna postawa, wulgaryzm, zjawisko relatywizmu poznawczego i etycznego tworzą wiele sytuacji, które prowadzą do osłabienia więzi między ludźmi do osamotnienia człowieka.

Dezintegracja rodziny w sferze więzi emocjonalnej. Coraz częściej ekran TV wypełnia dziecku lukę powstałą na skutek braku kontaktów bezpośrednich z najbliższymi, pustką dnia codziennego.

(-)ujemne skutki nieprawidłowych relacji dziecko- multimedia

-uzależnienie

-obniżenie wrażliwości emocjonalnej

-bierność intelektualna, rozleniwienie

-trudność w postrzeganiu rzeczywistości realnej

-znieczulica

-zachowania agresywne

-stany lekowe nadpobudliwość

-zmęczenie, znużenie

-ograniczenie bezpośrednich kontaktów społecznych

-obniżenie aktywności fizycznej, wady postawy

-niebezpieczeństwo nawiązania kontaktów z osobami, które ukrywaj a swoją prawdziwa tożsamość

-wady wzroku, słuchu

ZADANIA EDUKACJI MEDIALNEJ DZIECI

-rozwijanie umiejętności rozumienia i interpretacji treści przekazów

-kształtowanie świadomości niebezpieczeństw jakie niosą media

-rozwijanie umiejętności właściwego odczytywania scen przemocy i nadawania im znaczeń

-kształtowanie przekonania, ze cierpienie, krzywda człowieka, niezależnie od źródła rzeczywistego, czy upozorowanego, jest realna

-uczenie dzieci radzenia sobie z lękiem

-tworzenie alternatywnych kanałów komunikacji międzyludzkiej

-rozwijanie zdolności do stawiania pytań

-wychowanie "do ciszy" w obcowaniu z mediami elektronicznymi

-kształtowanie postawy selektywnego wyboru aktywnego i krytycznego odbioru

WYCHOWANIE UWRAŻLIWIAJĄCE NA INNOŚC W WARUNKACH WIELOKULTUROWOŚCI (12)

Tożsamość jest więc przekonaniem o tym, kim jestem, co robię, myślę, czuję, do czego dążę, na którym budowana jest tożsamość osobista. Uświadomienie sobie więzi łączących jednostkę z innymi osobami, dostrzeżenie poczucia przynależności do grupy i jej odrębności od innych grup stanowi podstawę formowania tożsamości społecznej.

Człowiek współczesny żyje w świecie wielokulturowym, bez względu na to czy mu się to podoba czy nie, staje wobec konieczności udzielenia odpowiedzi na wiele pytań dotyczących trudnego i złożonego procesu kształtowania tożsamości, jej zakresu, ustawicznego definiowania, utraty czy przedefiniowania integracji.

Dorośli spełniając swoją rolę socjalizacyjno-wychowawczą, chcą przekazywać, oferować, wskazywać, a nawet narzucać określony typ tożsamości. Najczęściej dziecko uczy się od dorosłego, rodzica - kultura postfiguratywna dzieci i rodzice uczą się od rówieśników - kultura ko figuratywna dorośli uczą się od dzieci - kultura prefiguratywna.

Konflikt nie zależy od ujawnionych, występujących różnic, a od zachodzących w tych społeczeństwach procesów wychowania ku demokratyzacji, ku tolerancji i dialogowi jako warunków własnego rozwoju i kreowaniu tożsamości otwartej. Człowiek powinien więc ustawicznie analizować dorobek kulturowy, wyodrębniać z niego to co najcenniejsze i wyznaczać kierunki zmian i modyfikacji. Edukacja w takim duchu winna obejmować krytyczną analizę dziedzictwa kulturowego, wskazywać kierunki kulturowej przebudowy, testować projekty przemian kulturowych przez wprowadzanie ich do programów szkolnych.

Pluralizm kulturowy - taka sytuacja społeczna, w której grupy mniejszościowe uczestniczą w pełni w dominującym społeczeństwie, zachowując przy tym swoje kulturowe różnice, swoją tożsamość i odrębność od innych grup. Jest obecnie dominującą doktryną społeczeństw demokratycznych które uważają różnorodność kulturową za swoje bogactwo.

Różnorodność kulturowa ma pozytywny wpływ na społeczeństwo, a więc edukacja powinna wspomagać różnorodność i zachować ja dla wzajemnego wzbogacania, zrozumienia i kooperacji. Wiedza o różnych gr. społecznych ich kulturze i wartościach, podnosi dumę kulturową gr. mniejszościowych redukuje przesądy i uprzedzenia (rasizm)i zwiększa poczuci sprawiedliwości społecznej. W procesie uwrażliwiania na inność jest niwelowanie uprzedzeń i negatywnych stereotypów.

EDKACJA WIELOKULTUROWA jest procesem związanym z ogólną reformą szkolnictwa i podstawową edukacją dla wszystkich uczniów. Odrzuca ona rasizm i inne formy dyskryminacji w szkołach i społeczeństwie, akceptuje zaś i popiera pluralizm(Pluralizm zakłada poszanowanie zróżnicowań społecznych i kulturowych i uznanie równości poglądów.) Edukacja wielokulturowa przenika program i metody nauczania w szkole, a także interakcje między nauczycielami, uczniami, rodzicami. Edukacja wielokulturowa nie można zrozumieć w izolacji od polityki i praktyki szkół i społeczeństwa, w którym żyjemy.

Wielokulturowość będąc konsekwencją rozwoju, cywilizacyjnej wymiany doświadczeń i jednocześnie obroną własnej tożsamości wobec innych tożsamości wiążą sie:

-z bezpośrednim sąsiedztwem, przenikaniem się i dostarczaniem różnorodnych wzorców, przejawiających sie w języku, zachowaniu, konsumpcji, normach obyczajowych i religijnych, organizacji czasu, wartościach, zwyczajach i obyczajach kulinarnych, spędzaniu wolnego czasu, obchodach świąt i uroczystości, a także we wspólnych losach, tradycjach, symbolice, bohaterach narodowych, przeżyciach historycznych itp.

-z przynależeniem tych samych jednostek i grup do dwóch lub więcej kręgów kulturowych, z życiem we wspólnym lub podobnym świecie doznań, przeżyć, symboli

-ze wzmożonym wzajemnym oddziaływaniem, rodzącym zmiany i modyfikacje dotychczasowego stylu życia

-z istnieniem pluralizmu wewnętrznego, wzajemnej świadomości walorów innych kultur i szacunku do własnych rdzennych wartości

-z komunikacją międzygrupową w efekcie której każdy obcy może przestać być obcy i nieznany, a stać się znanym i uznawanym, wzbudzający nieufność i lek może stać się ciekawym, twórczym i wartościowym, zagrażający i wrogi przekształcić się w interesującego i stymulującego

Traktując ja jako narastający proces społeczny, powinniśmy dostrzec potrzebę i konieczność wprowadzenia strategii edukacyjnych umożliwiających kształtowanie odpowiednich kompetencji i postaw kulturowych na poziomie mikro i makro w ten sposób nadaje wartość pierwszej dziedziczonej tożsamości kształtujemy tożsamość wtórną, których może być wiele i które nie muszą pozostawać z sobą w konflikcie.

Pierwszoplanowe w edukacji uważamy kierowanie się ideą tolerancji. Podstawowym jej warunkiem jest różnica i odmienność, co wymaga wysiłku wyjścia na przeciw trudnościom poznawania, porozumiewania i współpracy. Największą role do odegrania ma edukacja międzykulturowa jako dyscyplina przywracająca i utrwalająca ducha współpracy i równowagi, odbudowująca i kreująca mechanizmy współpracy. Powstają programy dotyczące wychowania dla pokoju, przetrwania rozwoju a wszystkie podkreślają przede wszystkim rozwijanie umiejętności i nawyków pokojowego współistnienia i współdziałania.

Istotne z perspektywy dziecka jest zdobywanie wiedzy o społeczności i świecie w którym żyje, inf. na temat samego siebie i relacji z innymi, wyrażania emocji wobec innych w bezpośrednich i pośrednich kontaktach. Należy zauważyć etapy przechodzenia od tożsamości naturalnie danej przez "znaczących innych" bezrefleksyjnie dziedziczonej opartej na zaufaniu i związkach emocjonalnych do toż samości podmiotowej, rozpoczynającej proces budowania autonomii, gdzie świat dany staje sie rzeczywistością, w której dziecko stymuluje siebie., zauważa swoje miejsce czyli zaczyna świadome odpowiedzialne kreowanie siebie, budowanie własnej tożsamości jako zbioru uświadomionych autocharakterystyk.

Kształtowanie niepowtarzalności jest istotą rozwoju i polega na ciągłej autorefleksji w toku samorealizacji. Tożsamość jest wytwarzana o podtrzymywana w wyniku aktywności poznawczej, działań, czynności podejmowanych inicjatyw, na podstawie wcześniejszych doświadczeń i na ich bazie oraz przez codzienną komunikacji .w wyniku tego kształtują się umiejętności do refleksyjnego wychodzenia poza siebie o tworzenia obrazu samego siebie, zdolności patrzenia na siebie oczami innych.

Dlatego jednostka wyizolowana nie jest w stanie dokonywać takich samo refleksji, a proces interakcji powoduje powstawanie tożsamości "ja" która może być rozpatrywana jako równowaga między utrzymaniem obydwu tożsamości - osobistej i społecznej. Tożsamość można rozumieć jako proces i również jako osiągnięcie, którego trzeba w interakcji dokonywać cały czas na nowo.

Edukacja jest drogą do urzeczywistniania kultury i środkiem kreującym tożsamość kulturową. Działalność edukacyjna ukierunkowana na doświadczenie i rozumienie rzeczywistości, dokonywanie zmian społecznych, ustawiczne próby zrozumienia siebie i innych. Organizując "usensowione przeżywanie" stwarzano warunki i wdrażano do przemyślanych i świadomych działań, korzystając z sił i mocy autorytetów, osób znaczących oraz z wartości kreujących kulturę.

To wzajemne warunkowanie i uzależnienie od siebie jest szczególnie istotę w przypadku dziecka w wieku wczesnoszkolnym, w okresie tym możemy bazować na naturalnej ufności dziecka, czystym i autentycznym manifestowaniu uczuć, kreatywnych możliwościach połączonych z potrzebą autonomii, godności i wiary w moc osób i wartości znaczących.

PEDAGOGIKA SPOŁECZNA I RODZINA- OBSZARY BADAŃ(28)

RODZINA jest środowiskiem życia niemal każdego człowieka. Stanowi integralną cześć każdego społeczeństwa, a zarazem jego najmniejszą i podstawową komórką. Jest najważniejszą gr. społeczną, w której człowiek przychodzi na świat i z którą wiążą go wielorakie związki do końca życia.

Dla dzieci stanowi ona podstawowe i naturalne środowisko wychowawcze. W rodzinie dziecko uczy sie po raz pierwszy norm postępowania i jest wdrażane do funkcjonowania w czekających je rolach społecznych. Rodzina jest dla wielu ludzi oazą, małą ojczyzną zapewniającą poczucie bezpieczeństwa wsparcia emocjonalnego i środowiskiem sprzyjającym dobremu samopoczuciu.

Rodzina w ujęciu pedagogicznym traktowana jest jako grupa mała i pierwotna, środowisko i system edukacyjny, instytucja socjalizacyjno-wychowawcza oraz wspólnota emocjonalno-kulturowa.

W centrum zainteresowań poznawczych i wychowawczych p. spolecznej znajduje się pomyślność rodziny wraz z najbliższym kręgiem społecznym i instytucji jej służących. P.społeczna bada instytucjonalnie stwierdzone zaburzenia w wydolności wychowawczej rodzin w celu korekcji środowiska życia tych rodzin.

Cechy rodziny jako środowiska wychowawczego można określić, gdy analizuje się ją jako grupę(jej członków łączą określony wzajemny stosunek)i instytucję wychowawczą bo pozwala to na "wniknięcie w wewnętrzne mechanizmy funkcjonowania rodziny jako gr. społeczno-wychowawczej oraz w jej związki z innymi gr. i instytucjami wychowawczymi"

Rodzina jest gr. o przewadze więzi osobistych, dlatego określa sie ja jako gr. pierwotną(gr. społeczne oparte na związkach o przewadze więzi rzeczowej nazywa się gr. wtórnymi)Rodzina odznacza się trwałością więzi większa niż jedno pokolenie, jest gr. małą, jest też gr. o członkostwie autonomicznym i w zasadzie nierozerwalnym.

W p. społecznej poszukuje się bardziej humanistycznego spojrzenia na rodzinę, wyrażającego tendencję w stronę człowieka i rodziny. Trzeba ją traktować jako najbliższe człowiekowi środowisko życia i zarazem środowisko jego edukacji. Rodzina ukazała więc wartość jako wspólnota życia-jakośc godna szacunku, pielęgnowania i oferowania następnym pokoleniom. Nie dała ona się zastąpić przez szkołę, państwo.

FUNKCJE I ZADANIA RODZINY. (Kawula)

-biologiczno-opiekuńcza

-kulturalno- towarzyska

-ekonomicznej

-wychowawcza

Głównie funkcja opiekuńcza i wychowawcza. Rola opieki polega na wspomaganiu wszystkich podstawowych funkcji rodziny, na zaspokojeniu potrzeb i dóbr materialnych, duchowych.

Działalność opiekuńcza jest podejmowana z 2 powodów:

-aby organizować normalne warunki do prawidłowego rozwoju człowieka

-aby likwidować sytuacje zagrażające jego rozwojowi

Kierunki działalności opiekuńczej w rodzinie:

-kierunek działalności podstawowej: umożliwieni organizowania takich warunków które sa niezbędne do normalnego życia

-działalność stymulująca: związany z określonym stanem możliwości i potrzeb opiekuńczych podopiecznego

-działalność asekuracyjna: chcą ochronić dziecko przed potencjalnym zagrożeniem które z czasem sobie uświadamiają

-działalność kompensacyjna: występuje gdy proces rozwojowy jednostki zostaje w jakimś zakresie zachwiany, polega na wyrównywaniu zauważalnych braków

-działalność ratownicza; występuje w drastycznych przypadkach, które mogą prowadzić do deformacji życia i osobowości dzieci-polega na przejmowaniu od rodziców pieczy nad dziećmi przez inne instytucje lub członków rodziny.

Zadania opiekuńczo-wychowawcze rodziny, które sa niezbędne do prawidłowego rozwoju dziecka, a dotyczą zaspokajania potrzeb dziecka, w tym zwłaszcza odnoszących się do sfery:

-materialnej i zdrowotnej (przez zapewnienie warunków do prawidłowego rozwoju fizycznego)

-psychicznej zwłaszcza emocjonalnej

-rozwoju intelektualnego (przez stwarzanie sytuacji sprzyjających wzbogaceniu wiedzy)

-dziedzictwa kulturowego(przez wprowadzanie w świat wartości normy współżycia społecznego i zagadnienia społeczno-polityczne i kształtowanie postaw patryjotycznych)

-wdrażanie do pracy, kształtowanie poczucia odpowiedzialności i umiejętności współdziałania w zespołach

-przygotowania do samodzielnego życia w rodzinie i społeczeństwie rodzaje zadań opiekuńczo-wychowawczych obejmują wszystkie strefy rozwoju dziecka: fizyczną, psychiczną, intelektualną, społeczną, kulturalna, duchową.

Dziecko wychowuje sie przede wszystkim w rodzinie i to, jakie będzie jego dzieciństwo zależy właśnie od niej. Czynniki zagrażające funkcjonowaniu rodziny zagrażają także dziecku i jego dzieciństwu. Wśród nich należy wymienić: bezrobocie, zatrzymanie migracji ze wsi do miast, wielodzietność, choroby, niski poziom edukacji.

Rodzina jest szczególnie ważnym środowiskiem życia i rozwoju dziecka. W polskiej rodzinie obserwujemy zmieniającą się liczbę dzieci, także pogarszające się warunki materialne większości rodzin. Ma to ogromny wpływ na rozwój wychowanie i edukację dzieci.

Czynniki prowadzące do dysfunkcjonalności rodziny

-bezrobocie, bieda, bezdomność

-dezorganizacja struktury wewnętrznej(rodziny osierocone na skutek śmierci, niepełne biologicznie, rozbite na skutek rozwodu, separacji)

-mediatyzacja rodziny, telewizja i inne elektroniczne media zakłócające organizację życia rodzinnego, funkcjonowanie wychowawcze rodziny;

-zjawiska destrukcyjne (np. alkoholizm)lub patologiczne (przemoc, przestępstwa).

Wsparcie społeczne to pomoc dostępną dla jednostki lub grupy w sytuacjach trudnych, stresowych, przełomowych. Wsparcie należy do kluczowych terminów z zakresu pedagogiki społecznej oraz pracy socjalnej i in. Można wyróżnić 5 płaszczyzn, form wsparcia: emocjonalne, wartościujące, instrumentalne, informacyjne i duchowe.

Celem każdej pomocy i wsparcia jest stabilizacja własnych sił rodziny i rozszerzenie jej własnych zdolności samopomocowych aktywizacja jej zasobów regeneracyjnych. Poprzez wsparcie społeczne i indywidualne przywrócić ją do samodzielności.

Rodzina -> dziecko:

-Wsparcie rodziny(krewni, przyjaciele)

-Sektor socjalny(instytucje opieki dziennej, całkowitej, centra pomocy)

-środowisko lokalne(sąsiedzi rówieśnicy)

-szkoła(instytucje współpracujące)

-instytucje organizacji czasu wolnego(świetlice, kluby centra sportu i rekreacji)

-sektor opieki zdrowotnej(lekarz rodzinny, pielęgniarka)

Rodzina stanowi ważny obszar badań w pedagogice społecznej. Traktowana jest jako podstawowe, pierwsze i naturalne środowisko wychowawcze. Od jego funkcjonowania zależy rozwój i wychowanie dziecka, wymiar oraz jakoś jego dzieciństwa. Dlatego też pedagogika jako dyscyplina teoretyczno-praktyczna, dąży do opracowania strategii pomocy i wsparcia dla rodzin, które znajdują się w trudnej sytuacji życiowej, nie radzą sobie, nie są w stanie prawidłowo wypełniać swych funkcji wobec swoich członków w tym zwłaszcza wobec dzieci i młodzieży.

(4)

Pedagog społeczny ma obowiązek -w kryzysie czy przemianach społecznych -rozpoznawać ich źródła zdiagnozować zachowania zagrożenia przewidzieć rozwój a następnie obmyślić i zaproponować środki zaradcze. Powinien uczynić wszystko aby kryzys przeistoczył się w ewolucję aby przemiany służyły rozwojowi a nie degradacji.

Globalne przemiany kulturowe-przypisuje się im tendencje kryzysogenne uwalniające system wartości od rygorów powinności i odpowiedzialności a jednocześnie dając jednostce wolność. Jednostka dąży do osiągnięcia sukcesu-samozadowolenia co wiąże się z rywalizacja- nie współpraca

Ratunkiem z tej sytuacji jest wychowanie i uniwersalny system wartości. Kultura zawsze była sojusznikiem wychowania, stała się gł. i niemal jedynym kreatorem świata wartości wzorów i celów działania młodego pokolenia. Kryzys instytucji autorytetów metod działania wychowawczego w pewnym sensie także kryzys wartości.

Kryzys wychowania ma wiele symptomów i postaci jest kryzysem instytucji idei wych. I praktyk. Wych jest nieodłączne z wartościami. Kryzys jednego jest źródłem lub skutkiem drugiego. Jeśli jedno zaczyna niedomagać drugie automatycznie również staje się chore.

Wychowanie jest funkcja rodziny i państwa. Wych, wyrasta z kultury . jeśli wiec mówimy o kryzysie wartości czy kultury tak wiec w kryzys popada również rodzina itd. stajemy w obliczu dysfunkcjalnosci procesów edukacji i tradycji aksjologii.

Z badan wynika ze Az 34%dzieci żyje w ubóstwie tak wiec są one pozbawione życia w kulturze w zajęciach rozwojowych, we własnej profilaktyce i opiece zdrowotnej. Te dzieci mogą Stanowic kolejna sztafetę pokolenia które odziedziczy upośledzenie położenia społecznego po swych rodzicach.

Państwo jest bezradne i brnie dalej w nią nie reagując na sytuacje…poprze przyzwalanie na to co chory rozum ludzki wymyśli.

Kryzys państwa wyraża się w obszarze działań nazwanych komercjalizacja oświaty i wychowania wyraża się w przedkładaniu wartości edukacyjnych na kategorie rachunku ekonomicznego-to się nie opłaca. zmiana w opłatach likwidacja ulg na bilety dopłat do internatu itd. likwidacja medycyny szkolnej zamykanie przyszpitalnych szkol dala chorych dzieci. Itd. drastyczne redukcja i skutki spowodowały likwidacja zajęć pozaszkolnych. Co spowodowało iż dzieci prze wzrost wolnego czasu wyszły na ulice. Co a tym idzie wzrost przestępczości.

W rezultacie takiej polityki szkolnej nastąpiła nizama systemu wych. Który cenił wspomaganie wyprzedzanie wszelkich zagrożeń działalność kompensacyjna wyrównywanie braków itd. zostali zastąpiony systemem ratownictwa pe dag i wychow. Środki masowego przekazu uczyniły z człowieka samotnika wchodzącego w rywalizacje z innymi . otóż wolność jest wilka wartością im więcej jest potrzeba również więcej wychowania gdyż jest ona zobowiązaniem do korzystania z niej do pielęgnowania jej zapewniania innym. Lecz w kulturze masowej dominuje odwrotność. Jeśli rodzina nie potrafi nie może wpajać wartości moralnych dzieci -to kryzys społeczny. Dziecko styka się z patologicznymi postawaniem i stosunkiem międzyludzkim sferze moralnej.

Nierówności dostępu -nierówności udział w globalnym podziale dóbr.

Nierówności udziału- istnienie całych gr. i warstw społecznych wyłączonych z możliwości życia na poziomie stantadardów nieuwłaczajac godności człeka

Dzieci ze wsi maja gorszy dostęp do zdobycia wyższego wykształcenia . samorządy SA bezradne gdyż nie posiadają funduszów na zajęcia wyrównawcze rozwojowe które mogłyby wyrównać szanse łagodzić nierówności społeczne i rozładować napicie młodych pokoleń zagrożonych frustracja.

Nierozłącznym elementem sprawiedliwości społecznych jest zasada obowiązków. Obowiązków do aktywności i wysiłku na rzecz własnej pozycji na rzecz samopomocy i samorealizacji, obowiązku pracy na rzecz innych wspólnoty, itd.

Typologia nierowniosci edukacyjnych:

*Zamieszkania wsi *przynależność do upośledzenia ekonomicznego gr. Spolecz *zróżnicowanie regionalne *niepelnospr. i przynależność do mniejszości narodowych *rosnące koszty kształcenia

Skutki wadliwego szkolnictwa

*Względna trwałość-nie można ich usunąć-wykluczanie awansu przez wyksztalacenie *dziedziczenie położenia społecznego *bierność wobec losu *atrofia więzi polecz *TWORZENIE SIĘ IZOLACYJNYCH SWIATOW

Marginalizacja- istnienie gr. warstw których swój status upośledzony i nieobecnych zaakceptowany bądź odziedziczony traktowany jako nieprzezwyciężony… proces marginalizacji jest spychaniem jednostek w sytuacje upośledzenia spolecz przez lokalne lub globalne procesy ekon-spole w których sa pozbawieni możliwości funkcjonowania społecznego. Oraz izolacji i zamknięcia w kręgu trudności przezwyciężonych barier samozaradnosci i realizacji.

Tzw. spirala upadku. ograniczenie w możliwościach korzystania z powszechnie dostępnych dóbr i form życia zbiorowego.

W procesach wychow i funkcjach dydaktycznych systemu oświaty dorosłych kryją się możliwości „urabiania” człeka przeciwko procesom marginalizacji wyposażając go w skuteczne mechanizmy przezwyciężania bezradności .

Bezradność -pewnego rodz upośledzenie życiowe wyrażane w deficytach woli, sprwnosci mentalnej, ubóstwie Śródków działania pozytywnego i ograniczeniu Śródków materialnych. bezradności towarzyszy na ogol brek wiary e własne możliwości , rodzi się ona w warunkach biedy -dziedziczona.

Wyzwolenie z bierności następuje przez upowszechnienie oświaty, kultury i wychowania. Występuje niepokojące zjawisko rozpadu więzi społecznej przez zamykanie się i izolowanie.

To wychowanie i środowisko ponosi winę za brak skłonności altruistycznych za brak wrażliwości na zło i krzywdę za brak umiejętności reagowaniana zagrożenie w najbliższym otoczeniu. Aby skłonić do działania musimy najpierw rozbudzić jego wrażliwość w procesie wychowania i wpoić bezinter. skłonność do artruist zachowań.

Zasada powszechnego przeznaczenia zasada solidarności zasada dobra wspólnego

Edukacja jest strategia gwarancji rozwaiazania problemów społecznych. Podobnie jak krzewienie kultury jest powinnością państwa bo kultura jest podstawa wartości i ładu moralnego i społecznego.

EDUKACJA JAKO POMOC W ROZWOJU I UJECIU ANDRAGOGIKI I GERONTOLOGII.(24)

Edukacja jako proces całożyciowy, dokonujący się w trakcie życia i przez życie, należy usytuować u podłoża założeń pomocy rozwoju w dorosłości i w starości. Pomoc ta dotyczy obrazu siebie jako osoby dorosłej w podstawowych rolach społecznych pracownika, rodzica, osoby spożytkowującej swój czas wolny, osoby starzejącej się, stojącej wobec zmiany stylu życia, odpowiadającej na podstawę pytania o sens życia, cel życia i jego zakończenie. Dorosły poprzez doświadczenia życiowe i ich interpretację staje się współtwórcą procesu edukacyjnego. Wydaje się ze współczesna andragogika nie może pomijać głębokich konfliktów i zmagań człowieka ze światem który zmieni się i przekształca bardzo szybko. Musi koncentrować się na formach, które pomagają je przezwyciężyć. Jedna z nich jest dydaktyka biograficzna, pisanie czy opowiadanie własnej biografii. Spełnia to funkcje edukacyjna i terapeutyczna.
P.Dominice i D.Demetrio ukazują zjawisko uwikłania jednostki w jego sytuacje- prace, rodzicielstwo, bezrobocie, emigracje, poszukiwanie celu życia, powołania, stosunku do innych i świata. Poszukują oni form pomocy w rozwoju , bo rozwój i przemiany świata stanowi podstawowa koncepcje edukacji przez życie i w trakcie życia. Demetrio uważa, że zmieniając się bardzo szybko współczesny świat wywiera niepokojąca presje na jednostkę. Człowiek jeśli nie chce być wykluczony i zagubiony , jeśli nie chce znaleźć się na marginesie społeczności w której żyje, to musi nieustannie uczyć się, rozwijając swoje kompetencje, pozyskiwać nowe. Doświadczenie życiowe starszego pokolenia okazują się niewystarczające dla życia we współczesnym świecie. Jednostka bardzo szybko staje się analfabeta funkcjonalnym. Zagadnienie starości w tym rozdziale traktuje się jako integralny problem związany z edukacja dorosłych. Dorosły w świetle teorii psychologii humanistycznej jest zdolny do stawania się , bez określenia do czego, zdolny do samodzielnego Mesenia, do odpowiedzialności, do wyboru. Zdolny jest do podejmowania kształcenia bycia tym, kim jest, ale także jest zdolny do zmiany i niepozostawania takim, jakim jest.

Dorosłość jest fazą życia , która występuje po dzieciństwie i młodości, ale nie jest to faza mechanicznie występująca, coś w pewnym stopniu wynika z wieku kalendarzowego, tak jak starość i wiek emerytalny, który jest określony przez odpowiednia ustawę (np. zawierać związek małżeński). Dorosłość zawiera w sobie dwa wymiary obiektywny - składają się na niego role społeczne, normy i wiek kalendarzowy, a także jej zegar biologiczny, subiektywny- to jednostka decyduje, kiedy już jest dorosła, od kiedy czuje się dojrzała, odpowiedzialna, przeszła próg młodości (np. zdany egzamin maturalny, ukończenie szkoły, śmierć rodziców itd.). Współczesny człowiek częściej dąży ku młodości, a potem ku dorosłości pełnej sil. Kult młodości towarzyszy człowiekowi aż do śmierci. Chce czuć się młodo, nie na swoje lata, być sprawny, wyglądać młodo. Andragogika traktuje dorosłość jako pojecie orzekające, stwierdzające wiek, ale i wartościujące, odwołuje się do norm etycznych, do aprobowanego społecznego wzoru człowieka dorosłego. Według W. Szewczuka ,, Dorosły człowiek sam decyduje o swoim planie życiowym, sam musi się uporać z trudnościami jego realizacji i sam odpowiada wobec społeczeństwa za swoja odpowiedzialność.'' Natomiast D.C.Kimmel uważa, że ,,być dorosłym to nie ustawać w działaniach, akceptować swoje granice, umieć relatywizować wydarzenia, stać się zdolnym do samodzielności i do przezywania samotności''. Być dorosłym to także pełnić podstawowe role społeczne, panować nad emocjami, nie ranić uczuć innych. Człowiek dorosły umie odpowiadać na pytania dotyczące siebie jako osoby, jest przygotowany do wykonywania wybranego zawodu, umie podnosić swoje kwalifikacje zawodowe, umie dokonywać wyboru wartości moralnych, filozoficznych i politycznych, umie określić swoje miejsce w świecie, jest zdolny do obiektywnej oceny siebie i innych. Doświadczenie życiowe daje dorosłemu człowiekowi poczucie tożsamości i samooceny rozwoju. Jednostka musi umieć uczyć się i oduczać. Uczyć się nowych działań, aktywności i odczuć złych zachowań, nawyków. Człowiek powinien oceniać swój stan, kontrolować własny rozwój czy regres. Andragogika w tym wymiarze proponuje pomoc. Tak można określić zegar społeczny opracowany przez amerykańską psycholog B.Neugarden. Jego element można odnaleźć w pedagogice społecznej. Helena Radlińska opracowała pojecie wieku społecznego, które zawiera dwa elementy: wiek kalendarzowy w połączeniu z przewidziana dla tego wieku klasa szkolna oraz role społeczne podejmowane przez dziecko.

Kamiński przedstawił koncepcje wychowania do starości, która nie była znana w świecie. W wychowaniu do starości zakładał, ze człowiek tak zachowuje się w starości jak zachowywał się w okresie młodości i dorosłości. Jeśli był aktywny, działała w stowarzyszeniach społecznych, czytał i miał określone zainteresowania, to może kontynuować je w starości łatwiej niż wtedy, gdy tego nie robił wcześniej. W wychowaniu do starości ważną role zajmuje kształtowanie zainteresowań kulturalnych i społecznych, poszukiwanie zawodu pomocniczego, zajęcia, które zastępowałyby prace zawodowa. Gerontologii społeczna wyznacza sobie funkcje edukacyjne. Ma pomagać człowiekowi w osiągnięciu dobrego bilansu życia. Ważna jest aktywna postawa jednostki wobec własnej osoby. Człowiek jeśli chce się pozytywnie starzec to musi podjąć autoedukację, musi podjąć się podmiotem procesu kształcenia, musi rozszerzać swoje kompetencje, analizować przeżycia, stawiać sobie pytania dotyczące celu życia, siebie, wartości, które wybrał. Jednostka sama tylko może kształtować siebie. Nikt za nią nie może rozwijać się ani uczyć.

Głęboko zakorzenionym obszarem w andragogice SA formy zawodowego kształcenia dorosłych. Odświeżenie wiedzy i umiejętności, ich modernizacja, wprowadzenie specjalnych urlopów kształceniowych czy edukacyjnych, dni wolnych, zwrot kosztów dojazdu, poszukiwanie najbardziej efektywnych sposobów kształcenia dorosłych przy warsztatach pracy, na stażach, na kursach, na odległość. We Francji wprowadzono plan pozyskiwania miejsc pracy przez kierowanie pracowników na wcześniejszą emeryturę. Osoby dość młode , w pełni sil, 50letnie, 60letnie znalazły się na emeryturze. Zachęcano je do kształcenia się, aktywności społecznej w stowarzyszeniach, spędzania czasu wolnego w klubach i innych. Czas wolny jaki przywilej i swoiste obciążenie, gdy nie wiadomo, jak go spędzić , to kolejna dziedzina wymagająca wsparcia, jeśli chce się uniknąć patologii, regresu, depresji, poczucia samotności i wykluczenia. Poczucie starzenia się, starości przychodzi do nas z zewnątrz, zależy od zmian dokonujących się w naszym ciele, choć zmiany te najczęściej dostrzegamy u innych, u niewidzialnych dawno krewnych, kolegów.

Problemy ciała prowadza do procesu starzenia się i starości. Obiektywny i subiektywny wymiar starości zdecydowanie łączy się ze sprawnością, aktywnością fizyczna i wyglądem.

Starość jest tym etapem życia, która wymaga pomocy i wielkiego wysiłku jednostki w rozwoju, w pomyślnym przebiegu starzenia się. Człowiek musi bowiem dokonać wyboru stylu życia. Wywiera formy i nasilenia aktywności. Może być bierny po przyjściu na emeryturę, wycofać się z życia społecznego. Wkracza wtedy w patologiczny stan apatii i zaniedbania. Wymaga wsparcia i pomocy, aktywizacji przynajmniej w sferze życia codziennego. Postulowany styl starzenia się obejmuje aktywność, uczestnictwo w życiu społecznym i kulturalnym, dbałość o swoje zdrowie fizyczne, refleksyjność nad celem życia.

Teoria gerotranscendenci wskazuje wymiar aktywności Az do śmierci. Jednostka zdrowa psychicznie, świadoma, która akceptowała pozytywne myślenie może budować świat swoich przeżyć na kontemplacji.

Instytucjonalne i nieinstytucjonalne formy pomocy: szkoły różnych poziomów, kursy dla dorosłych, systemy korespondencyjne, multimedialny i internetowy, stowarzyszenia, uniwersytety trzeciego wieku, kluby oraz domy dziennego pobytu, związki kombatantów, emerytów. Do form nieinstytucjonalnych choć instytucje SA konieczne do ich powstania należą książki, biblioterapia, czasopisma, których czytelnicy tworzą niekiedy kilkugeneracyjne grono. Ważną role spełniają ogrody botaniczne, arboreta, ogrody zoologiczne, rezerwaty przyrody.

---