Istnieją dwa teoretyczne filary PR:
- nauka o zarządzaniu (z nauk ekonomicznych)
- nauka o komunikowaniu się - komunikologia (z psychologii społ., lingwistyki)
O PR mówimy w 3 aspektach:
1. Stan (organizacja ma dobre lub złe PR)
2. Profesja - zawód
3. Działanie (wysiłki zmierzające do kształtowania i zmiany opinii i postaw wobec organizacji)
PR - planowa, ciągła prowadzona z uwzględnieniem wyników systematycznych badań działalność polegająca na przekazywaniu specjalnie przygotowanych informacji w celu stworzenia pożądanego obrazu organizacji ułatwiającego osiąganie jej celów.
Teoretyczne modele PR stworzone w 1984 przez Thomasa Hunta:
1.Publicity - celem PR jest kontrola a nawet zapanowanie nad opinią publiczną. Przekazuje się informacje korzystne dla organizacji, niekoniecznie prawdziwe. Ten model ma charakter propagando- wy. Komunikacja ma charakter jednostronny zaś badania efektywności działań nie stanowią pod- stawy dla zmiany strategii organizacji, wychodzi się, bowiem z założenia, że PR to sztuka, więc ich efekty są niezmierzone. Szacunkowy udział firm stosujących ten model wynosi 15%.
2.Informowanie opinii publicznej - celem PR jest pozyskanie opinii publicznej poprzez szczerą informację. Filozofią organizacji jest mówienie mediom prawdy. Komunikacja ma charakter jedno- stronny. Formą kontroli skuteczności PR organizacji jest monitoring prasy. Ten model ma zastosowanie w 50%.
3.Asymetryczna komunikacja dwustronna - celem PR jest przekonanie opinii publicznej, aby przyjęła punkt widzenia organizacji. Informacje o organizacji są prawdziwe. Asymetryczność polega na tym, iż przeprowadzone badania opinii publicznej nie służą zmianie postawy organizacji. Ten model jest stosowany w celu ustanowienia wizerunku a nie podtrzymania go. Komunikacja ma charakter dwustronny z próbą budowania tzw. feedbacku (sprzężenia zwrotnego). Szacowany udział tego modelu - 20%.
4.Symetryczna komunikacja dwustronna - model stosowany jest wobec strategicznych partnerów organizacji. Celem PR jest dopasowanie postępowania organizacji do oczekiwań otoczenia. Podstawą komunikowania jest dialog. Często PR-owiec pełni rolę mediatora między organizacją a jej otoczeniem, który poprzez zastosowanie odpowiednich argumentów otwiera komunikację, skraca dystans między organizacją a otoczeniem. Stosunkowy udział tego modelu - 15 %.
Podobieństwo modeli - adresat
Różnice modeli - typ komunikacji, cel PR
Wpływ społeczny - dokonywanie zmian przez jednostkę lub grupę w jednostce lub grupie w celu osiągnięcia określonego stanu rzeczy. Zmiany te mogą dotyczyć:
- poglądów i przekonań innych ludzi
- postaw i zachowania innych ludzi
- nastrojów poczucia (np. bezpieczeństwa)
- obrazu samego siebie
Uniwersalne narzędzia wywierania wpływu:
- informacja (zarówno deficyt jak przesyt informacyjny)
- pieniądze
- usługi
Okoliczności:
- koniunkturalne (sprzyjające)- dekoniunkturalne (zmniejszające wywieranie wpływu)
Adresat wpływu ma do wyboru różne reakcje na wywierany wpływ od posłuszeństwa (przedmiot) do odmowy podporządkowania się (podmiot).
Ze względu na skutki i charakter, wpływ można go podzielić na rodzaje:
1.Natychmiastowy vs odroczony (trudny do przewidzenia)
2.Chwilowy vs trwały (dotyczący postaw)
3.Jawny vs ukryty (np. w reklamie)
Reakcje na wpływ społeczny mogą mieć trojaki charakter (mechanizmy):
1.Uleganie - władza komponentem ulegania
Uleganie jest krótkotrwałą reakcją występującą pod wpływem antycypowanych (oczekiwanych) kar lub nagród
Władzę ma jednostka, która dysponuje możliwością nagradzania lub karania
2.Identyfikacja - jej mechanizmem jest atrakcyjność
Chęć identyfikacji z kimś, kto jest dla nas atrakcyjny
3.Internalizacja - wiarygodność
Internalizacja polega na włączeniu jakiejś wartości czy przekonania do repertuaru własnych wartości czy przekonań. Motywem zinternalizowania określonego przekonania jest pragnienie by mieć słuszność, zatem nagroda za uznanie jakiegoś przekonania ma charakter wewnętrzny. Motyw dążenia do słuszności jest potężną siłą psychologiczną, niezależną od kogoś, kto dysponuje nagrodami (mechanizm 1.), ani od kogoś, kogo darzymy nieustającym szacunkiem (mechanizm 2.).
Wpływ społeczny uzależniony jest od poziomu samooceny jednostki, czyli szacowania własnej wartości. Szacowania dokonujemy w różnych wymiarach (np. płeć, miejsce zamieszkania, pieniądze, wygląd zewnętrzny - cechy fizyczne).
Samoocena może być wysoka, niska, nieadekwatna. Im niższa samoocena tym większa podatność na wpływ społ.
Poczucie umiejscowienia kontroli:
1.Wewnętrznie umiejscowione poczucie kontroli oznacza, że źródłem sukcesów, porażek jest sama jednostka (ma poczucie sprawstwa). Jest związane z odpornością na wpływ społ.
2.Zewnętrznie umiejscowione poczucie kontroli oznacza, iż to, co otrzymujemy od życia jest zależne od układu, szefa, Boga itd., zatem ma charakter zewn. Jest związane z podatnością na wpływ społ.
Rodzaj i natężenie odczuwanych potrzeb:
1.Afiliacji - utrzymywania kontaktów społ. sprawia, że jesteśmy podatni na wpływ (ochrona przed samotnością sprzyjająca uleganiu)
2.Dominacji sprawia, że dążymy do poszerzania wpływu nad otoczeniem - do władzy
Kobiety są bardziej podatne na wpływ.
Do 25 roku życia jesteśmy bardziej podatni na wpływ.
Sytuacyjne korelaty podatności na wpływ:
1.Rodzaj wykonywanego zadania. Im zadanie trudniejsze i sformułowane niejasnym językiem tym łatwiej osiągnąć uległość jego wykonawcy
2.Sytuacja kryzysowa, w której naśladujemy zachowania innych, choć są one nieracjonalne
3.Podporządkowujemy się innym, gdy są oni ekspertami ( w sytuacji niepewności wskazówka eksperta sprawia, że działamy wg jego schematu)
4.Liczba osób wywierających wpływ. Duży nacisk na jednostkę mają 3 osoby, osiąga apogeum przy 7 osobach, powyżej gwałtownie spada
5.Jednomyślność członków grupy
Zasady wywierania wpływu społ. wg R. Cialdiniego:
1.Wzajemności - oznacza, że należy wywołać reakcję odwzajemnienia
2.Autorytetu rzeczywistego bądź symbolicznego
3.Niedostępności - wykorzystywana w reklamie, w której chodzi o wywołanie przekonania, że liczba towaru objętego promocją jest ograniczona
4.Społecznego dowodu słuszności - jeżeli wszyscy mówią, że … to my powielamy tę myśl
5.Zaangażowania i konsekwencji - jej mechanizmem jest pierwsze pozytywne wrażenie. Człowiek chce siebie postrzegać jako osobę konsekwentną wobec tego promuje przekonanie, że warto się trzymać pierwszych wyborów
6.Lubienia i sympatii - perswazja będzie skuteczniejsza, gdy organizacja cieszy się sympatią otoczenia
Komunikowanie jest pierwotnym procesem społ., dzięki któremu stosunki społ. istnieją i rozwijają się.
Komunikować się tzn. tworzyć mniej lub bardziej trwałe więzi międzyludzkie
Komunikowanie jest transmisją informacji, idei, emocji realizowaną poprzez język i inne kody symboliczne (np. obraz, kolor).
Komunikowanie:
1.Jest procesem społ., tzn., że komunikowanie nie odnosi się do pojedynczego człowieka, lecz do czegoś, co ludzie robią wspólnie
2.Jest relacją wzajemną, która może mieć charakter symetryczny bądź komplementarny. Relacja symetryczna polega na minimalizowaniu różnic między uczestnikami komunikacji. Relacja komplementarna na maksymalizowaniu.
Permanentne bycie na pozycji submisji (podporządkowania) skutkuje emocjonalnym i/lub intelektualnym wycofaniem z relacji.
Permanentne bycie na pozycji dominacji skutkuje pojawieniem się syndromu „odpowiedzialności za cały świat”, poszerzania obszaru wpływów.
Zdrowe jest doświadczanie każdego typu relacji
3.Opiera się na indywidualnej interpretacji przekazu. Oznacza to, że odbiorca nie reaguje na wypowiedź nadawcy a jedynie na własną interpretację tej wypowiedzi
4.Jest działaniem świadomym i celowym. Oznacza to, że jednostka na poziomie swojej wiedzy i doświadczenia określa cele komunikowania
5.Polega na ciągłych oddziaływaniach werbalnych i niewerbalnych, przy czym zachowania niewerbalne mogą:
- wzmacniać
- modyfikować
- przeczyć treści komunikatu
6.Zachodzi w określonym kontekście, np. interpersonalnym, grupowym i społ.
Ze względu na liczbę uczestników, komunikacja dzieje się na 4 płaszczyznach (poziomach):
- intrapersonalnym - komunikacja zachodzi w umyśle jednostki
- interpersonalnym (międzyosobowym) - komunikowanie między dwiema, trzema osobami; ma z reguły formę rozmowy, dialogu
- grupowym
- społecznym - komunikowanie się instytucji z otoczeniem (przy pomocy mediów)
Komunikowanie się pełni 4 funkcje:
1.Informacyjną
2.Kontrolną
3.Motywacyjną
4.Emotywną - dzielenie się emocjami
Potoczne teorie komunikowania:
1.Teoria decybeli - głośne i częste upowszechnianie przekazu, powtarzanie nieprawdy, są podstawą budowania wizerunku organizacji
2.Teoria sprzedaży - komunikowanie jest utożsamiane z nakłanianiem. Ma charakter jednokierunkowy, manipuluje się odbiorcami w celu akceptacji przekazu
3.Teoria minimalnej informacji - lepiej przemilczeć niż powiedzieć za dużo. No comments
4.Teoria „jak bym był na ich miejscu” - polega na wczuwaniu się w osobowość potrzeby odbiorców w nakłanianiu do akceptacji przekazu. Teoria ta jest skuteczna w kontakcie z pojedynczym odbiorcą, ale zawodzi w komunikowaniu publicznym
Naukowe modele komunikowania:
1.Model transmisji, w którym komunikowanie jest transmisją treści (przekazem informacji). Jest to model trafny w kampanii informacyjnej i w konferencji prasowej. Skuteczność komunikowania polega na dotarciu do pożądanych grup odbiorców. Najważniejsze staje się przyciągnięcie uwagi publiczności, wywołanie zainteresowania, chęci skorzystania z przekazu i kierowanie działaniem ludzi zgodnie z przesłaniem przekazu
2.Model rozgłosu - chodzi w nim o przyciągnięcie uwagi a następnie przedstawienie osoby, organizacji
3.Model rytuału - nie chodzi w nim o przekaz informacji ani o rozgłos, lecz o umacnianie wspólnoty poprzez uczestnictwo w różnego rodzaju rytuałach
Cele Public Relations mogą mieć charakter:
1.Strategiczny (cele odległe)
2.Taktyczny (cele doraźne)
Cele odległe są osiągane przez osiąganie celów cząstkowych (doraźnych).
Niezależnie od rodzajów, cele muszą być jasne, energetyczne. Realizator celów musi w nich dostrzegać osobisty sens.
Grupy celów:
I. 1. Ustanowienie i utrzymanie wzajemnego zrozumienia między organizacją a jej otoczeniem
2. Przystosowanie organizacji do otoczenia zew.
3. Polepszenie opinii publicznej i jej pozytywnego ustosunkowania do organizacji
4. Przekonanie otoczenia zew., że organizacja zasługuje na zaufanie
II.1. Pełne, wyczerpujące, uczciwe, szybkie i odpowiedzialne informowanie o samej organizacji i jej problemach
2. Dostarczanie mediom pełnego wsparcia informacjami (na każdą prośbę dziennikarza)
3. Budowanie i monitorowanie obrazu firmy w mediach
4. Przekazywanie publicznego uzasadnienia dla wszystkich poczynań firmy i upowszechnianie tego stanowiska
5. Komunikacja kryzysowa
6. Informacja dla pracowników organizacji (informacja prosta, motywacja, przygotowanie i wyjaśnianie zmian)
Cele PR ewoluują do zrozumienia PR jako działalności o charakterze interakcyjnym.
SWOT - określenie mocnych i słabych stron firmy a także szans i zagrożeń. Analiza SWOT jest uniwersalną techniką ustalania strategii organizacji. Zidentyfikowane zagrożenia mogą stać się szansami rozwojowymi albo takie szanse okazać. Niezrealizowane szanse mogą stać się zagrożeniami.
SWOT jest chłodną, bezstronną analizą sytuacji wyjściowej. Chodzi o to, aby wykorzystać silne strony i szanse a uniknąć słabości i zagrożeń.
Formuła RACE. 4 fazy procesu PR:
Research
Action
Communication
Evaluation
John Mostrom zaproponował, aby analizy działań PR dokonywać w kategoriach 4 faz procesu PR:
1`.Szczegółowe zbadanie problemu
2.Określenie programu działania (kampania PR)
3.Realizacja programu w celu zdobycia zrozumienia i akceptacji społeczeństwa
4.Ocena programu
Działania PR można zgrupować w następujące sfery zadaniowe (wg T. Gobana-Klassa):
1.Reputacja, jej ochrona i poprawa
2.Służba informacyjna, czyli rozpowszechnianie informacji o firmie
3.Komunikowanie marketingowe, czyli wspomaganie marketingu firmy
4.Relacje inwestycyjne - podtrzymywanie dobrych kontaktów a akcjonariuszami, bankami, analitykami, relacje finansowe, relacje ze społeczeństwem i władzami lokalnymi
5.Relacje z własnymi pracownikami
6.Organizacja imprez promocyjnych (dni otwarte, konferencje prasowe)
7.Rozwiązywanie nagłych problemów organizacji (kryzys)
8.Kwestowanie (poszukiwanie funduszy) i sponsoring (rozdzielanie funduszy)
Przygotowanie planu kampanii PR obejmuje następujące elementy planowania PR: cele, strategię, badania, taktykę i ocenę.
Zarys typowego planu kampanii PR:
1.Analiza sytuacji lub/i podłoża społecznego - stosowanie analizy SWOT lub innych metod np. studium przypadku, na tym etapie formułujemy cele ogólne i dzielimy je na szczegółowe
2.Programowanie podejścia, czyli zarysowanie (jak ma być zrobiona kampania):
a) wskazanie adresata kampanii, czyli grup docelowych i ich segmentacja, czyli podzielenie na kategorie społ. Ze względu na podatność na określone metody oddziaływania
b) rozważenie metod badania otoczenia zew.
c) wybór stosownych komunikatów i apeli promocyjnych
d) określenie środków komunikowania
3.Wyszczególnienie `taktyki operacyjnej' (harmonogram działań)
4.Ocena kampanii: pretestowanie, protestowanie postaw otoczenia zew.
Management By Objectives, (MBO) - Zarządzanie poprzez cele
Thomas Hunt uważa, że specjaliści od PR będąc usytuowani na końcu organizacji pełnią „funkcję pogranicza”. Oznacza to, że funkcjonują jako łącznik między organizacją a jej otoczeniem zewnętrznym. Z powyższego wynika, że specjaliści PR są managerami systemu dobrze poinformowanymi o jego działalności, świadomi mechanizmów jego działania a unikatowość ich funkcji polega na tym, że wspierają pracowników organizacji w lepszym komunikowaniu się wewnątrz i na zewnątrz organizacji. W takim ujęciu, PR jest częścią systemu zarządzania organizacją.
MBO jest popularną techniką zarządzania, która wymaga myślenia w kategoriach mierzalnych celów i w kategoriach priorytetów celów. Mimo różnorodności procedur MBO, większość programów realizowanych wedle tej zasady ma 4 różne elementy:
1.Powiązanie celów organizacji z obiektywnymi wskaźnikami
2.Konsultacje pomiędzy kierownictwem a pracownikami, co do efektywności działań pracowników
3.Porozumienie między kierownictwem a pracownikami w sprawie celów pracowników, które powinny być zgodne z celami organizacji. Indywidualne zasoby jednostki powinny być skorelowane z zasobami ludzkimi grupy. Te cele powinny być zbieżne
4.Ocena dokonywana przez kierownictwo i pracowników, postępów na drodze osiągania wspólnie ustalonych celów
Procedura MBO zapewnia zaistnienie sprzężenia zwrotnego między zadaniami a ich wykonawcami.
9 etapów zarządzania poprzez cele:
1.Cel klienta pracodawcy - zidentyfikowanie, jaki jest cel działania komunikacyjnego oraz jak ten cel pozwala promować i osiągać cele organizacji. Trzeba skonkretyzować te cele
2.Audytorium - publiczność. Zidentyfikowanie, jaka zbiorowość pomoże osiągnąć cele organizacji. Określenie cech demograficznych i psychograficznych publiczności, które mogą być wykorzystane w konstruowaniu przekazu
3.Audytorium - cele. Określenie zainteresowań audytorium i dostosowanie przekazu do tychże zainteresowań. Audytorium ma sprzyjać w osiąganiu celu. Musimy wychodzić naprzeciw audytorium.
4.Środki komunikowania. Określa się tutaj przy pomocy jakichś środków (media, broszury, listy) można wzmocnić przekaz, zwłaszcza w strategicznym otoczeniu.
5.Środki komunikowania - cele. Określenie, jakie czasopismo lub, jaki dziennikarz będzie zainteresowany zamieszczeniem naszej informacji
6.Źródła i pytania:
a) źródła -zgromadzenie pierwotnych i wtórnych źródeł informacji niezbędnych do przygotowania tekstu promocyjnego czy tekstu reklamowego
b) pytania - jakich ekspertów należy pytać by otrzymać określoną odpowiedź
7.Strategie komunikacyjne. Określa się, jakie czynniki środowiska zewn. Będą oddziaływały na rozpowszechnienie i akceptację przekazu
8.Istota przekazu - czy przekaz ma mieć charakter informacyjny czy też perswazyjny, czy ma wpłynąć na zmianę postaw publiczności
9.Wzmocnienie pozasłowne przekazu - jakie wykresy, fotografie a nawet dzieła sztuki mogą wzmocnić przekaz i dodać mu atrakcyjności.
Zarządzanie poprzez cele jest elementem planowania a także elementem ewaluacji, czyli pomiaru skuteczności działań PR.
Ocena działalności PR (ewaluacja)
1.Poprawna
2.Zbliżanie (uważać)
3.Zła
Cele badań oceniających program PR:
1.Określenie stopnia realizacji programu PR
2.Określenie błędów przy opracowaniu i realizacji programu
3.Określenie wniosków, które zostaną uwzględnione przy kolejnych kampaniach.
Faza oceny powinna być powiązana z fazą badań wstępnych. Szczegółowej analizie poddaje się następujące wskaźniki:
1.Skuteczność - jest to stosunek celów osiągniętych do celów zakładanych
2.Trafność działań - stosunek liczby rzeczywistych, korzystnych zmian postaw otoczenia wobec danej organizacji do zmian potrzebnych lub spodziewanych
3.Efektywność - stosunek nakładów do osiągniętych rezultatów.
Szczegółowe techniki (metody) ewaluacji:
1.Sondaż - jest wykorzystywany do poznania znaku firmowego organizacji, kojarzenia jej z określonym typem działalności czy też konkretnym produktem. Przy pomocy sondażu można zbadać tożsamość firmy a zwłaszcza takie jej elementy jak wystrój sklepów, biur, druki, nagłówki firmowe. Wyniki sondażu dostarczą informacji o ogólnym nastawieniu dobrym lub złym do danej organizacji.
2.Test zróżnicowania semantycznego - najpowszechniej stosowany w działalności organizacji. Dzięki niemu można zwiększyć szczegółowość badania używając zestawu dychotomicznych określeń, które mogą wyrażać następujące cechy przedsiębiorstwa:
- pozycja na rynku (silna, słaba)
- aktywność w otoczeniu (dynamiczna, pasywna)
- jakość produkcji (dobra, zła, wysoka, niska
Im częściej linia jest z lewej strony tym wyobrażenie jest gorsze, im częściej z prawej tym lepiej dla organizacji.
3.Test skojarzeń słownych - bodźcem jest pojedynczy wyraz np. nazwa firmy, respondent znajduje skojarzenia słowne. Analizuje się liczby pozytywnych i negatywnych skojarzeń (powinny być to pierwsze skojarzenia)
4.Test projekcyjny - polega na uzupełnianiu zdań, np. firma x słynie z…
5.Chiński portret - jest to opis produktu albo firmy poprzez zdefiniowanie wizerunku typowego użytkownika, klienta, wyborcy. Zdefiniowanie polega na nazwaniu jego cech demograficznych, społecznych, opisanie cech charakteru, przyzwyczajeń, aspiracji, stanu posiadania itd. Celem tej techniki jest umożliwianie charakterystyki pozycji rynkowej i wizerunku firmy, a także dokonanie oceny, słabości i przewagi na tle konkurencji
6.Dagmar - celem są wnioski dot. Następujących aspektów:
- na ile otoczenie poznało organizację
- na ile kojarzy je na tle innych organizacji
- na ile dostrzega prezentowane przez nią wartości
- jaki jest stopień akceptacji przesłania
- jaka jest zgodność postępowania otoczenia z oczekiwaniami organizacji
Jedną z metod ewaluacji jest badanie środków masowego przekazu. Polegają one na określeniu liczebności odbiorców i ich scharakteryzowaniu. W wyniku tych badań określa się efektywność ich wykorzystywania mierzoną kosztem dotarcia do 1000 odbiorców.
Prowadząc badania wpływu przekazu stacji telewizyjnych i radiowych bierze się pod uwagę następujące 3 parametry:
1.Zasięg, czyli liczba potencjalnych odbiorców danego programu zamieszkałych w zasięgu stacji i posiadających odbiorniki
2.Oglądalność, słuchalność - oznacza procent potencjalnych odbiorców efektywnie oglądających dany program w określonym czasie
3.Sformułowana liczba odbiorców (liczba odbiorców oglądających kilka emisji tego samego seryjnego programu w określonym czasie
Badania te przeprowadza się za pomocą dzienniczków (przeszkolenie respondentów) oraz przy pomocy audiometrów (rejestrują zmiany kanałów, włączanie i wyłączanie odbiorników).
W jaki sposób bada się zawartość przekazu i czy jest atrakcyjny czy nie?
1.Najczęstszy sposób to sprawdzenie jego zapamiętania w dzień po nadaniu audycji. Zwraca się uwagę na odsetek osób, które zwróciły uwagę na przekaz i zapamiętały jego najistotniejsze elementy.
2.Metoda Taylora - polega na wykreślaniu w badanym tekście, co piątego wyrazu i zastępowaniu go wolnym miejscem zawsze tej samej wielkości.
Media Relations - Dzięki kontaktom z mediami organizacja dociera do masowego odbiorcy.
Istnieją określone reguły przygotowania informacji dla prasy:
1.Budowanie sieci kontaktów z dziennikarzami
2.Prowadzenie monitoringu mediów
3.Zapewnienie atrakcyjności materiału dla określonej redakcji - określonego typu czasopisma
System bieżącej informacji dla prasy. Tworzą go:
1.Notatki prasowe - zapewniają ciągłość współpracy z prasą
- opracowanie - obszerniejsze od notatki, zawiera kompleksową informację, może służyć również jako materiał źródłowy do innych artykułów
- oświadczenie - jest okazjonalne, jego celem jest rozproszenie wątpliwości czy też oficjalna odpowiedź na zarzuty
- komunikat informacyjny - służy do utrzymania stałego kontaktu i informowania, np. o planowanych przedsięwzięciach
- informacja specjalistyczna - przeznaczona do określonych kolumn
2.Serwisy foto z komentarzem
3.Artykuły
Taktyki odpowiedzi na trudne pytania:
1.Taktyka pomostu - jej celem jest przejście od pytania postawionego przez dziennikarza do kwestii, którą chcielibyśmy omówić; unikamy odpowiedzi na niewygodne pytanie poprzez skierowanie rozmowy na inny tor
2.Taktyka braku przygotowania - jej celem jest uniknięcie odpowiedzi na niewygodne pytanie. Rozmówca zasłania się zrzucając winę na dziennikarza, rozmówca sugeruje, że nie ma sensu spekulować na dany temat
3.Taktyka albo albo - dziennikarz dąży do tego, aby rozmówca stanął po jednej ze stron, rozmówca „rozbraja” alternatywę i przedstawia swój punkt widzenia
4.Taktyka sugerowania odpowiedzi - celem jest uniknięcie odpowiedzi z przedstawionego zakresu możliwych wariantów tendencyjnie dobranych przez dziennikarza. Sugeruje się możliwe warianty odpowiedzi, rozmówca ignoruje podane warianty i przedstawia własne
5.Taktyka zmiany negatywów pozytywy - celem jest neutralizacja negatywnych elementów rozmowie poprzez użycie innego sformułowania problemu. Rozmówca może powiedzieć:nie zgadzam się z takimi sformułowaniami: itp.
Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl