Aspekty prawne

Każdy z nas jest zobowiązany do udzielenia pierwszej pomocy - nie tylko moralnie ale i prawnie.

Art. 162 Kodeksu Karnego:
§1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, ciężkiego uszkodzenia ciała lub ciężkiego rozstroju zdrowia nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażania siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu - podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

§ 2. Nie podlega karze, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu, albo w warunkach, w których możliwa jest natychmiastowa pomoc ze strony instytucji lub osoby bardziej do tego powołanej.

Podkreślić należy fragment "bez narażania siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu" - nasze bezpieczeństwo jest najważniejsze. Jeżeli nie udzielimy pomocy wiedząc, że przez to narażamy swoje zdrowie, jesteśmy zwolnieni z odpowiedzialności. Pamiętajmy, że martwy ratownik już nikogo nie uratuje.

Jeżeli nie jesteśmy specjalnie przeszkoleni, również nie musimy się od razu brać za bardzo trudne przypadki - zadzwonienie po pogotowie, zapewnienie komfortu psychicznego / termicznego, zabezpieczenie miejsca wypadku również jest formą pomocy. Najgorsze, co możemy zrobić, to zostawić ofiarę samą sobie.

Dlatego nie bójmy się udzielać pomocy - lepiej zrobić cokolwiek (w miarę zdrowego rozsądku) niż dołączyć do tłumu gapiów patrzących na ofiarę.

Atak serca - zawał

Zatrzymanie akcji serca powoduje obumieranie komórek mózgowych już po 3-5 minutach. Stąd resuscytację trzeba podjąć niezwłocznie.

Zawałem mięśnia sercowego jest martwica pewnego obszaru mięśnia sercowego na skutek niedotlenienia, które może być spowodowane zamknięciem światła naczynia wieńcowego wskutek miażdżycy lub zakrzepicy.

Objawy zawału:

• uporczywy, długotrwały ból gniotący, promieniujący często od serca

• utrata przytomności

• zatrzymanie oddechu

• słabe, płytkie tętno lub brak tętna nad tętnicami szyjnymi.

Czynności ratujące:

• jak najszybciej powiadomić służby ratownicze (w pierwszej kolejności),

• ułożyć poszkodowanego w pozycji siedzącej na podłodze (aby maksymalnie ograniczyć ruchy), poszkodowany może sam przyjąć najdogodniejszą dla siebie pozycję,

• rozluźnić ubranie: u mężczyzn: krawat, koszulę, pasek u spodni; u kobiet: jak można biustonosz, bluzkę,

• jeżeli pomieszczenie zamknięte - otworzyć okna,

• wspieraj psychiczne poszkodowanego.

Badanie fizykalne

Zwracamy szczególną uwagę na:

• Czy występuje ból przy ucisku (obserwujemy twarz poszkodowanego - grymasy)

• Wgniecenia

• Wypukłości

• Zniekształcenia

• Ruchome kości

• Ślady krwi

• Brzuch (jeśli twardy, możemy podejrzewać krwotok wewnętrzny z otrzewnej)

Schemat postępowania:

• Własne bezpieczeństwo (zakładamy rękawiczki)

• Sprawdzamy przytomność - reakcję na głos i ból (lekkie potrząśnięcie, uszczypnięcie)

• Sprawdzamy tętno i oddech

• Sprawdzamy ruchem posuwistym od góry do dołu kręgosłup szyjny

• Układamy ręce w tzw. „koszyczek” i sprawdzamy głowę

• Udrażniamy drogi oddechowe (odchylamy głowę do tyłu)

• Ruchem posuwistym w dół sprawdzamy odcinek piersiowy kręgosłupa oraz łopatki

• Sprawdzamy odcinek lędźwiowy kręgosłupa używając głośno i wyraźnie hasła „złącz nogi!”

• Sprawdzamy obojczyki - przesuwamy kciukami od środka na zewnątrz

• Sprawdzamy barki - raz / dwa razy naciskamy na nie rękoma

• Sprawdzamy klatkę piersiowa (dwa uciski z boku oburącz a następnie 2 uciski na mostek)

• Sprawdzamy brzuch (3 ruchy ręka tzw. ”fala” )

• Sprawdzamy miednicę - raz / dwa razy uciskamy na nią rękoma

• Ruchem ciągłym starając się objąć dłońmi całą nogę, przesuwamy ręce w dół od ud do stóp szukając ewentualnych złamań, następnie sprawdzamy stawy - najpierw unieruchamiając kostkę sprawdzamy staw kolanowy, następnie kostkę. Tak samo z drugą nogą.

• W analogiczny sposób sprawdzamy ręce.

Ważne:

• Co 30s - 1min kontrolujemy czynności życiowe

• Poszkodowanego bada tylko 1 osoba, druga może trzymać głowę

• Cały czas rozmawiamy z poszkodowanym. Jeżeli jest przytomny przeprowadzamy wywiad, jeśli jest nieprzytomny prowadzimy monolog

• Cały czas obserwujemy twarz poszkodowanego - grymasy oznaczają ból na ucisk w danym miejscu

• Poszkodowanego badamy w pozycji w której go zastaliśmy

• Po przeprowadzeniu badania poszkodowanego stosujemy pozycje boczną ustaloną (jeżeli nie występuje uraz kręgosłupa) i zapewniamy komfort psychiczny i termiczny.

Krwotoki

Krwotok - przerwanie ciągłości naczyń krwionośnych i wypływ krwi.

Krwotoki wewnętrzne

Miejsca występowania:

• Głowa

• Otrzewna

• Opłucna

Przyczyny:

• Uderzenia

• Połknięcie czegoś ostrego

Objawy:

• Ból

• Utrata przytomności

• Mdłości

• Zaburzenia widzenia, mówienia (Głowa)

• Wymioty (Otrzewna)

• Zawroty głowy (Otrzewna)

• Twardy, dyskowaty brzuch (Otrzewna)

• Trudności z oddychaniem (Opłucna)

Postępowanie:

• Wezwać pogotowie

• Pozycja półsiedząca z podkurczonymi nogami lub boczna ustalona (gdy osoba jest nieprzytomna)

• Zimne okłady na przypuszczalne miejsce krwawienia (np. woreczek z lodem)

• Komfort psychiczny, termiczny

• Nie podajemy nic do picia

Krwotoki zewnętrzne

• Opatrunek uciskowy: Na czystą ranę przykładamy wyjałowioną gazę i obwiązujemy bandażem

• W przypadku ran z ciałem obcym:

• Nie wyjmujemy ciała obcego z rany

• Przykładamy gazę wyjałowioną

• Usztywniamy ciało obce z dwóch stron bandażami

• Obwiązujemy delikatnie bandażem

Odmrożenia, hipotermia.

Odmrożenia:

• I stopień - zaczerwienienie, ból, uszkodzenie naskórka

• II stopień - zaczerwienienie, ból, pęcherze

• III stopień - deformacja skóry, bladość, siność, brak bólu

Postępowanie:

• Zdejmujemy zimne / mokre ubranie

• Wkładamy do chłodnej wody, stopniowo zwiększając jej temperaturę

• Przy odmrożeniach I / II stopnia możemy założyć opatrunek osłaniający

• Podajemy wysokokaloryczne napoje (ciepła osłodzona herbata) lub pokarmy (np. czekolada)

Ważne:

• Nie podajemy alkoholu - ogrzewa tylko na moment

• Nie nacieramy niczym, nie smarujemy śniegiem

• Nie pozwalamy poszkodowanemu palić

Hipotermia

Następuje gdy temperatura ciała wynosi 35 stopni (temperatura poniżej 20 stopni = śmierć).

Objawy:

• Blada, zimna, sucha skóra

• Spowolnione tętno i oddech

• Zaburzenia świadomości

Postępowanie:

• Okładamy kocami, folią NRC

• Ciepła kąpiel (woda o temperaturze pokojowej, stopniowo ogrzewana)

• Jeżeli osoba przytomna: podajemy ciepłe, słodzone napoje (np. herbata)

• Co 45s - 1min sprawdzamy tętno

Poparzenia

Stopnie poparzeń:

• I stopień - zaczerwienienie, ból, uszkodzenie naskórka

• II stopień - zaczerwienienie, ból, pęcherze

• III stopień - zwęglenie - uszkodzenie tkanek, końcówek nerwów

Postępowanie:

• Zdejmujemy biżuterie

• Schładzamy pod bieżącą, chłodną wodą, minimum 15 min.,

• Nie ściągamy ubrania osobie poparzonej (chyba że do poparzenia doszło przed chwilą na naszych oczach)

• I stopień - stosujemy Panthenol, pęcherz nie smarujemy niczym, nie przebijamy

• I/II stopień - hydrożel i aquażel

• Jeżeli u dorosłych 15% ciała jest poparzone (u dzieci 10%

• przyjmujemy, że pole dłoni to 1%) występuje wstrząs - trzeba zapewnić komfort psychiczny, termiczny

• Jeżeli 15% ciała jest poparzone, traktujemy to jako poparzenie II stopnia

• Jeżeli poparzone są dłonie, oczy, twarz, krocze lub stopy jest to ciężkie poparzenie III stopnia - należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem

• Jeżeli cały człowiek płonie (tzw. „żywa pochodnia”) należy przewrócić osobę bez jej uprzedniego zatrzymywania, a następnie stłumić ogień od twarzy do stóp np. kocem

Poparzenia chemiczne (substancje żrące, kwasy, wapno, zasady):

• Proszek - strzepujemy

• Wapno - strzepujemy potem płuczemy wodą

• Zasady - pod wodę

• Kwas - pod wodę

Uwaga: strumień wody kierujemy tak, żeby spłukiwana ciesz nie spływała dalej po kończynie!

Poparzenia oczu:

• W wypadku wapna - pod bieżącą wodę (strumień wody kierujemy od środka oka na zewnątrz) następnie bandażujemy obydwie gałki oczne, jedziemy do lekarza

Porażenia prądem

Porażenia prądem dzielimy na:

Niskonapięciowe (występuje w domu)

• Odłączamy od źródła (wykręcamy bezpieczniki, wyłączamy urządzenie lub przez izolator odciągany od źródła prądu

• Wzywamy pogotowie

• Poszkodowanego układamy w pozycji bocznej ustalonej

• Bandażujemy wszelkie rany

Wysokonapięciowe (linie trakcyjne itp.)

• Zawiadamiamy pogotowie energetyczne (992)

Przy porażeniu piorunem postępujemy ja przy porażeniu prądem niskonapięciowym

Rany

Rana jest to przerwanie ciągłości tkanki skórnej lub błon śluzowych, np. jamy ustnej. Rozległość i głębokość ran zależy od rodzaju urazu, jego siły i miejsca, na które działał. Rany powitają na skutek działania:

Rodzaje ran i krótka charakterystyka:

Otarcie naskórka - powstaje najczęściej wskutek działania na skórę twardego, tępego narzędzia, upadku lub uderzenia o twarde chropowate podłoże; uszkodzeniu ulega tylko powierzchowna warstwa skóry.

Rana cięta - powstaje w następstwie działania ostrego narzędzia (nóż, szkło). Brzegi rany są gładkie i równe, ranie towarzyszy zwykle obfite krwawienie, a wypływająca krew usuwa zanieczyszczenia, co zmniejsza ryzyko zakażenia.

Rana kłuta - powstaje w wyniku zranienia ostrym długim przedmiotem (gwóźdź, sztylet): krwawienie zewnętrzne jest zwykle niewielkie, głębokie rany mogą spowodować rozległe uszkodzenia wewnętrzne z wystąpieniem krwotoku wewnętrznego; szczególnie niebezpieczne są rany kłute klatki piersiowej oraz brzucha ze względu na możliwość uszkodzenia płuc, serca, jelit oraz dużych naczyń krwionośnych.

Rana tłuczona - powstaje w wyniku uderzenia tępym narzędziem (kamień, młotek); brzegi rany są zgniecione i nierówne, krwawienie zewnętrzne jest skąpe, ponieważ naczynia krwionośne także ulegają zgnieceniu, co zwiększa ryzyko zakażenia.

Rana szarpana - powstaje przy gwałtownym wyszarpnięciu wbitego zakrzywionego przedmiotu np. haka. Brzegi rany są nierówne, poszarpane, w dnie rany widoczna jest poszarpana tkanka mięśniowa i tłuszczowa, często występuje ubytek skóry i głębszych tkanek.

Rana kąsana - jest to rana zadana zębami ludzi lub zwierząt, wiąże się z tym duże niebezpieczeństwo zakażenia ze względu na bogatą florę bakteryjną jamy ustnej; szczególnie niebezpieczne są wirusy wścieklizny, które wraz ze śliną zwierząt mogą wniknąć przez najdrobniejsze otarcie naskórka, nawet wtedy, gdy ukąszenie nastąpiło przez ubranie.

Rana postrzałowa - może być spowodowana przez pociski z broni palnej albo przez odłamki wybuchającego pocisku. Pocisk lub odłamek może pozostać w tkankach (rana ślepa) lub przebić je na wylot (rana przestrzałowa): rana wlotowa pocisku jest mała i gładka, podczas gdy rana wylotowa jest większa, o postrzępionych brzegach.

Resuscytacja

Uwagi techniczne:

• NIGDY NIE TRENUJEMY RESUSCYTACJI NA LUDZIACH PRZYTOMNYCH - MOŻE SIĘ TO SKOŃCZYĆ ŚMIERCIĄ!

• CZYNNOŚĆ TA JEST DOŚĆ TRUDNA DO OPANOWANIA, DLATEGO OPRÓCZ CZYTANIA WSZELKIEJ MAŚCI PORADNIKÓW, OBOWIĄZKOWO TRZEBA JĄ PRZEĆWICZYĆ NA FANTOMIE PODCZAS ZAJĘĆ SAMARYTANKI.

Resuscytacja - działania mające na celu przywrócenie czynności układu krążeniowo-oddechowego.

Reanimacja - czynności prowadzące do przywrócenia czynności układu krążenia, oddechowego i centralnego układu nerwowego.

Schemat postępowania:

Wzywamy Pogotowie Ratunkowe. Jeśli samemu nie możemy, prosimy o to inną osobę. Jeśli mamy do wyboru albo oddalić się i wezwać pogotowie, albo resuscytować, oddalamy się i wzywamy pogotowie.

• Układamy poszkodowanego na twardym, prostym podłożu;

• Oczyszczamy jamę ustną z ewentualnych ciał obcych, płynów oraz ruchomych protez

• Delikatnie odchylamy do tyłu głowę, wysuwamy do przodu i ku górze żuchwę.

• Wykonujemy cztery wstępne szybkie wdmuchnięcia powietrza (metodą usta-usta lub usta-nos)

• Sprawdzamy ponownie czynności życiowe (tętno i oddech).

• Gdy powróciły, układamy poszkodowanego w pozycji bocznej ustalonej. Jeśli nie, rozpoczynamy:

• Wentylację (w momencie gdy u osoby poszkodowanej występuje brak oddechu, tętno zachowane): - 12 wdechów na minutę

• Masaż serca (gdy brak i oddechu i tętna):

• Wykonujemy dwa wdmuchnięcia powietrza do dróg oddechowych poszkodowanego

• Podstawę nadgarstka jednej ręki opieramy na 1/3 dolnej długości mostka (dwa palce powyżej wyrostka mieczykowatego). Opieramy na niej drugą dłoń - palce nie mogą dotykać klatki piersiowej.

• Wyprostowanymi w łokciach rękoma uciskamy mostek pionowo w dół na głębokość ok. 4-5 cm. Z częstotliwością ok. 100 uciśnięć na minutę. Nie należy w tym czasie odrywać rąk od klatki piersiowej.

• Zewnętrzny masaż serca oraz sztuczne oddychanie wykonujemy w cyklach 30:2 (30 uciśnięć i 2 wdmuchnięcia) bez względu na to ilu jest ratujących

• Co 3-4 cykle należy sprawdzić skuteczność prowadzonych działań, sprawdzając oddech i tętno poszkodowanego. Objawami skutecznej akcji są zwężające się pod wpływem światła źrenice.

Resuscytację prowadzimy do czasu:

• Odzyskania funkcji życiowych przez poszkodowanego

• Przybycia wykwalifikowanych służb medycznych

• Opadnięciem z sił ratownika

Schemat działania podczas wypadku

WYPADEK

• Zabezpieczenie ratownika i miejsca wypadku

• Ocena sytuacji, wywiad ze świadkami

• Ocena przytomności poszkodowanego:

• PRZYTOMNY

• Dalszy wywiad, rozmowa

• Wezwanie pogotowia

• Udzielenie pomocy

• NIEPRZYTOMNY

• Sprawdzenie funkcji życiowych

• Drożność dróg oddechowych

• Brak funkcji życiowych

• Wezwanie pogotowia

• Resuscytacja / wentylacja aż do czasu przyjazdu służb medycznych.

• Funkcje życiowe zachowane

• Badanie szczegółowe

• Udzielenie pomocy

• Pozycja bezpieczna ustalona

• Wezwanie pogotowia

Jeśli poszkodowany jest nieprzytomny, nie daje oznak życia (tętno, oddech), a jesteśmy sami, to musimy najpierw wezwać pogotowie (co wiąże się z oddaleniem od poszkodowanego), a dopiero potem przystąpić do akcji resuscytacyjnej.

Jeśli to tylko możliwe, prosimy kogoś innego o wezwanie karetki, a sami zajmujemy się resuscytacją krążeniowo-oddechową.

Udary

Udar słoneczny

Zaburzenia termoregulacji przy normalnej temperaturze ciała, a wysokiej temperaturze otocznia

Objawy:

• Ból i zawroty głowy

• Nudności

• Zaburzenia świadomości

• Sucha skóra

• Gorączka

• Zwolnione tętno

Postępowanie:

• Przenosimy poszkodowanego do chłodnego, zacienionego miejsca

• Układamy w pozycji półsiedzącej

• Podajemy płyny

Udar cieplny

Zaburzenie termoregulacji, wyższa temperatura ciała i otoczenia

Objawy:

• Nadmierne pocenie

• Zaburzenia przytomności

• Zaczerwienienie skóry

• Bladość

• Przyśpieszone tętno

Postępowanie:

• Układamy poszkodowanego w pozycji przeciwwstrząsowej

• Podajemy chłodne płyny do picia

• Konieczna jest pomoc lekarska

Urazy głowy

Rana cięta - przerwana skóra i mięśnie, stosujemy opatrunek chłonący

Pęknięcie podstawy czaszki:

Objawy

Płyn mózgowy wypływa z oczu, uszu, nosa (wszelkich otworów twarzy). Płyn mózgowy charakteryzuje się tym, że nie krzepnie, a ślad na opatrunku układa się na kształt współśrodkowych kół - zewnętrzne ciemniejsze (większość krwi), wewnętrzne nawet koloru żółtego - nie krzepnie

Postępowanie:

• Zakładamy opatrunki chłonące na wszystkie rany i „wycieki”

• Wzywamy pogotowie

Uraz wewnętrzny bez pęknięcia podstawy czaszki:

Objawy:

Płyn rdzeniowo-kręgowy wypływa z otworów głowy (oczu, uszu itp.)

Postępowanie:

Pozycja półsiedząca, wzywamy pogotowie

Wstrząs mózgu

Objawy:

Zawroty głowy, mdłości

Postępowanie:

• Jeżeli poszkodowany jest przytomny układamy go w pozycji boczne ustalonej

• Jeżeli jest nieprzytomny konsultujemy się z lekarzem

Krwotoki z nosa:

Należy energicznie wydmuchać krew z nosa (uprzedzić poszkodowanego, że widok może być nieprzyjemny) a następnie na 10 min zatkać nozdrza. Potem delikatnie wydmuchujemy resztki wydzieliny. Jeżeli dalej leci krew tamujemy na następne 10 min i tak do 3 razy, jeżeli cieknie dalej należy skonsultować się z lekarzem.

Złamanie żuchwy:

• Należy ustabilizować, stosujemy przodozgryz (dolna część szczęki ma znajdować się na górnej, należy poszkodowanemu włożyć kciuk do jamy ustnej i umieścić dolną szczękę na górnej)

• Zakładamy kaftan usztywniający na szyje (w razie nie posiadania kaftana może być zrolowana bluza).

Ciała obce:

• W uchu - jeżeli jest widoczne staramy się wyciągnąć, jeżeli jest niewidoczne kierujemy się do lekarza

• W nosie - staramy się wydmuchać, jeżeli jest widoczne - wyciągamy jeżeli nie kierujemy się do lekarza

• W gardle - jeżeli jest widoczne staramy się wyjąć , jeżeli jest nie widoczne kierujemy się do lekarza (lub patrz „zadławienia”)

• W oku - staramy się wyjąć rogiem chusteczki, przemywamy wodą, nie podajemy kropli ani maści

Nic nie robimy na siłę!

Utonięcia

Fazy tonięcia:

• Wstrzymanie oddechu

• Łapczywe nabranie powietrza - pod wodą

• Wymioty

• Zamieranie narządów wskutek niedotlenienia

Z utonięciami nie jest taka prosta sprawa jak to się wszystkim wydaje. Nasz organizm posiada naturalną ochronę przed dostaniem się wody do płuc - coś na kształt “zastawki” na drodze oddechowej. Owa “zastawka”, gdy tylko dostanie się do niej woda - automatycznie się zamyka.

Po fazie wstrzymywania oddechu, próbujemy nabrać powietrze - pod wodą. Woda nie dostaje się do płuc, tylko do żołądka. Stamtąd po kilku chwilach zostaje wydalona - faza wymiotów.

“Zastawka”, która blokowała dostęp wody do płuc powoli słabnie i następnym wdechem wciągamy już wodę do płuc.

Postępowanie:

• Wyciągnięcie osoby z wody na brzeg

• Wzywamy pogotowie

• Postępowanie z osobą nieprzytomną:

• Sprawdzenie oddechu, drożności dróg oddechowych (opróżnij usta i gardło z wody), tętno

• W razie konieczności przystępujemy do resuscytacji

• Zapewniamy komfort termiczny (zdejmujemy mokre ubrania, nakładamy suche, okrywamy kocami / folią NRC)

Jeśli nie umiemy pływać, to nie zgrywajmy bohaterów. Przybędzie po prostu jeszcze jedna osoba dla pogotowia do odratowania.

Wstrząs

Wstrząs - zły stosunek krwi krążącej do pojemności naczyń krwionośnych.
Przyczyny:
- Utrata krwi
- Oparzenie
- Zawał serca
- Zakażenie
- Uszkodzenie mózgu
- Ból
- Stres

Objawy:
- Tętno - przyspieszone, stopniowo zanika
- Zimny pot na ciele
- Bladość
- Oddech - szybki, płytki, stopniowo zanika
- Zaburzenia świadomości

Postępowanie:
- Pozycja antywstrząsowa (osoba płasko na ziemi, nogi uniesione do góry)
- Komfort termiczny
- Komfort psychiczny

Zaburzenia przytomności, omdlenia

Przyczyny utraty przytomności:

• Ciepło

• Tłum

• Reakcja na ból

• Emocje (strach, stres)

• Głód, wyczerpanie

Postępowanie:

• Zabezpieczamy miejsce wypadku (ruchliwa ulica, korytarz szkolny, etc.)

• Sprawdzamy oddech

• Udrażniamy drogi oddechowe (sprawdzenie czy nic się nie znajduje w ustach, odchylenie głowy do tyłu)

• Sprawdzamy tętno

• Układamy osobę w pozycji przeciwwstrząsowej (płasko na ziemi, nogi uniesione do góry)

• Czekamy do około 7 minut sprawdzając funkcje życiowe poszkodowanego. Jeżeli przytomność nie wraca, układamy w Pozycji Bezpiecznej Ustalonej

• Nie bijemy po twarzy, nie używamy drastycznych metod “babuni”

Nie stosujemy Pozycji Bocznej Ustalonej w przypadkach:

• Urazu bądź podejrzenia urazu kręgosłupa lub miednicy

• Złamania kończyn - jeżeli grozi to pogorszeniem się stanu poszkodowanego

• Gdy kobieta jest w ciąży (wtedy układamy ją na lewym boku)

Zwiastuny utraty przytomności:

• Blada skóra

• Obfite potcenie

• Nudności

• Uczucie oszołomienia

• Zawroty głowy

• Osłabienie

• Mroczki przed oczami

• Majaczenie i bredzenie

Zatrucia

Zatruciem nazywamy wniknięcie do organizmu substancji w szkodliwej dla niego dawce.

Przyczyny zatruć:

• nadużycia (leki, alkohol, narkotyki),

• nieświadomość (dzieci pijące kolorowe detergenty),

• lekkomyślność (kierowca uruchamiający silnik w zamkniętym garażu),

• pomyłka (przechowywanie substancji toksycznych w nie oznakowanych lub źle oznakowanych pojemnikach).

Drogi wnikania trucizn do organizmu:

• układ pokarmowy (leki, alkohol, trujące rośliny i grzyby),

• układ oddechowy (gazy drażniące, tlenek i dwutlenek węgla),

• skóra i błony śluzowe (trucizny kontaktowe, środki żrące, pestycydy),

• bezpośrednio do krwioobiegu (narkotyki).

Ogólne zasady postępowania:

• Zabezpieczyć miejsce zdarzenia.

• Odizolować poszkodowanego od trucizny (pamiętajmy o swoim bezpieczeństwie).

• Sprawdzić czynności życiowe.

• Zebrać niezbędne informacje: co? ile? kiedy?

• Wezwać pogotowie; w meldunku powinny znaleźć się następujące informacje:

• ilość zatrutych,

• przybliżony wiek poszkodowanych, rodzaj i stężenie trucizny,

• czas jaki upłynął od chwili wniknięcia substancji szkodliwej,

• objawy zatrucia i stan poszkodowanego.

• Wdrożyć postępowanie przeciwwstrząsowe (podanie odtrutek, ew. spowodowanie wymiotów, odpowiednie ułożenie, okrycie, wsparcie psychiczne).

• Zabezpieczenie resztek pokarmu, opakowań po tekach, wymiocin.

Odtrutki:

Ogólne:

• powietrze,

• woda,

• zawiesina węgla aktywowanego (1 tabletka na kilogram masy ciała na szklankę wody).

Należy pamiętać, że węgiel wchłania nie tylko truciznę, ale także wszelkie leki odtruwające! Dlatego należy go podawać dopiero po około 30 minutach od podania właściwego leku odtruwającego

Osłaniające

• odtłuszczone mleko - w przypadku zatrucia kwasami, zasadami oraz szczawianami,

• białko jaja kurzego (4 białka na 2 szklanki wody) w przypadku zatrucia metalami ciężkimi, fenolem oraz substancjami żrącymi,

• zawiesina mąki - w przypadku zatrucia jodem (podajemy zawiesinę i wywołujemy wymioty dopóki będą miały niebieskawe zabarwienie), dodatkowo skrobia chroni błonę śluzową żołądka przed żrącym działaniem kwasów,

• mocna herbata - w - przypadku zatrucia alkaloidami (np. wilcza jagoda).

Specyficzne

mogą być stosowane tylko przez lekarza.

Usuwanie trucizn:

Trucizny kontaktowe spłukać z ciała, jeżeli trucizna nie powoduje oparzeń zdjąć przesiąkniętą nią odzież (patrz oparzenia chemiczne);

W przypadku zatrucia gazami należy przytomnego poszkodowanego wyprowadzić na świeże powietrze, rozluźnić odzież, zastosować pozycję półsiedzącą lub przeciwwstrząsową (w zależności od stanu);

W przypadku zatrucia drogą pokarmową - spowodować wymioty przez podanie lekko osolonej wody (2-4 łyżeczki soli na szklankę);

Wymiotów nie wywołujemy:

• u osób nieprzytomnych,

• przy zatruciach substancjami żrącymi, przy zatruciach detergentami (w przypadku ich połknięcia).

Zatrucia doustne

Kwasami i zasadami:

• nie zobojętniać

• nie powodować wymiotów ze względu na możliwość powtórnego uszkodzenia ścian przełyku,

• podać odtrutki osłaniające: mleko odtłuszczone, białko jaja kurzego, zawiesinę węgla aktywowanego,

• wezwać pogotowie.

Alkoholem etylowym:

Zagrażające życiu stężenia zaczynają się od 3 promili (choć u niektórych osób mogą one sięgać 4-5 promili). Granica ta obniża się do 2 promili, gdy ciało człowieka jest oziębione. Dawka śmiertelna to 3-6 gramów na kilogram masy ciała osoby dorosłej oraz 1-2 gramy w przypadku dziecka. Toksyczność alkoholu zwiększają niektóre leki.

Objawy:

• obniżenie wrażliwości na ból i zimno,

• zaburzenia w odbiorze wrażeń zmysłowych,

• utrudniona artykulacja, niezborność ruchów,

• zaburzenia w oddychaniu,

• śpiączka.

Pierwsza pomoc:

• u poszkodowanego przytomnego wywołać wymioty, podać zawiesinę węgla,

• poszkodowanego nieprzytomnego ułożyć w pozycji bocznej ustalonej.

Alkoholem metylowym:

Śmiertelna dawka to 1 g na 1 kg ciała. Nawet dużo mniejsza dawka powoduje silne zatrucie i utratę wzroku.

Objawy:

• sina i zimna skóra,

• suchy kaszel,

• drgawki,

• zaburzenia widzenia,

• duszność,

• utrata przytomności.

Pierwsza pomoc:

• u przytomnego wywołać wymioty, podać zawiesinę węgla aktywowanego,

• u nieprzytomnego ułożyć w pozycji bezpiecznej,

• założyć opatrunek osłaniający na oczy,

• wezwać lekarza.

Detergentami:

Objawy:

• nudności,

• ból brzucha,

• podrażnienie i zaczerwienienie błon śluzowych.

Pierwsza pomoc:

• nie powodować wymiotów,

• nie podawać nic do picia.

Lekami nasennymi:

Objawy:

• senność,

• zaburzenia świadomości (odurzenie, utrata przytomności),

• obniżenie temperatury ciała,

• zaburzenia oddechu i krążenia.

Pierwsza pomoc:

• wywołać wymioty,

• podać zawiesinę węgla aktywowanego,

• okresowo kontrolować czynności życiowe,

• wezwać pogotowie.

Grzybami:

W zależności od gatunku i ilości spożytych grzybów objawy mogą występować w różnym czasie (od godziny do kilkudziesięciu godzin).

Objawy:

• ból brzucha,

• nudności, wymioty, biegunka,

• ślinotok,

• zaczerwienienie twarzy,

• znaczne podniecenie, zamroczenie i odurzenie.

Pierwsza pomoc:

• wywołać wymioty,

• podać zawiesinę węgla aktywowanego,

• wezwać pogotowie.

Jadem kiełbasianym:

0,01 mg powoduje śmierć. Objawy pojawiają się dopiero po 1 dniu:

Objawy:

• zawroty głowy,

• zaburzenia wzroku (podwójne widzenie),

• trudności w przełykaniu,

• na przemian ślinotok i suchość w ustach,

• bezgłos,

• zaburzenia w oddychaniu prowadzące do bezdechu.

Pierwsza pomoc

jak najszybciej wezwać pogotowie.

Wilczą jagodą:

Dawka śmiertelna: 7 owoców dla dziecka, 20 dla dorosłego.

Objawy:

• zaczerwienienie twarzy,

• rozszerzenie źrenic, światłowstręt,

• suchość w ustach,

• przyspieszone tętno,

• podwyższenie temperatury ciała (do 40° C),

• złudzenia wzrokowo - słuchowe,

• niepokój.

Pierwsza pomoc:

• wywołać wymioty,

• podać mocną herbatę i zawiesinę węgla aktywowanego,

• stosować zimne okłady na głowę,

• wezwać pogotowie.

Zatrucia przez drogi oddechowe:

Tlenkiem węgla:

Objawy:

• ból i zawroty głowy,

• zaburzenia widzenia,

• szum w uszach,

• utrata przytomności,

• duszność, bezdech.

Pierwsza pomoc:

• pamiętać o własnym bezpieczeństwie,

• wynieść poszkodowanego na świeże powietrze,

• sprawdzić czynności życiowe,

• ułatwić oddychanie (rozcięcie koszuli, paska, pozycja półsiedząca),

• wezwać pogotowie.

Gazami drażniącymi:

Najczęściej spotykanymi zatruciami są zatrucia: chlorem, oparami lakierów, gazami nitrozowymi.

Objawy :

• duszność, kaszel,

• ból oczu, łzawienie,

• ból głowy.

Pierwsza pomoc:

• wyniesienie poszkodowanego na świeże powietrze,

• zdjąć ubranie, spłukać skórę, przemyć oczy (w przypadku kontaktu),

• zapewnić spokój,

• wezwać pogotowie.

Nikotyną

Objawy:

• nudności, wymioty, biegunka,

• ból i zawroty głowy,

• nadmierna potliwość,

• ślinotok.

Pierwsza pomoc:

• ułatwić oddychanie (rozluźnić koszulę, pasek, posadzić),

• podać mocną herbatę,

• w razie potrzeby wezwać pogotowie.

---