Z2
11. Rzeczpospolita Polska zapewnia bezpieczeństwo państwa i obywateli poprzez
stwarzanie warunków do realizacji interesów narodowych i osiągania
celów strategicznych. Interesy narodowe określa art. 5 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej. Z nich wynikają interesy narodowe w dziedzinie bezpieczeństwa,
do których należą:
• dysponowanie skutecznym narodowym potencjałem bezpieczeństwa zapewniającym
gotowość i zdolność do zapobiegania zagrożeniom, w tym odstraszania,
obrony i ochrony przed nimi oraz likwidowania ich następstw;
11
• silna pozycja międzynarodowa Polski i członkostwo w wiarygodnych systemach
bezpieczeństwa międzynarodowego;
• ochrona indywidualna i zbiorowa obywateli przed zagrożeniami dla ich życia
i zdrowia oraz przed naruszeniem, utratą lub degradacją istotnych dla
nich dóbr (materialnych i niematerialnych);
• zapewnienie swobody korzystania przez obywateli z wolności i praw, bez
szkody dla bezpieczeństwa innych osób i bezpieczeństwa państwa oraz zapewnienie
tożsamości narodowej i dziedzictwa kulturowego;
• zapewnienie trwałego i zrównoważonego rozwoju potencjału społecznego
i gospodarczego państwa, ze szczególnym uwzględnieniem ochrony środowiska
naturalnego oraz warunków życia i zdrowia ludności jako podstawy
bytowania.
12. Z powyższego układu interesów wynikają odpowiadające im cele strategiczne
w dziedzinie bezpieczeństwa:
• utrzymywanie i demonstrowanie gotowości
12. Z powyższego układu interesów wynikają odpowiadające im cele strategiczne
w dziedzinie bezpieczeństwa:
• utrzymywanie i demonstrowanie gotowości zintegrowanego systemu bezpieczeństwa
narodowego do wykorzystywania szans, podejmowania wyzwań,
redukowania ryzyk i przeciwdziałania zagrożeniom;
• doskonalenie zintegrowanego systemu bezpieczeństwa narodowego,
a zwłaszcza jego elementów kierowania, w tym zapewnienie niezbędnych
zasobów i zdolności;
• rozwój potencjału obronnego i ochronnego adekwatnego do potrzeb i możliwości
państwa oraz zwiększenie jego interoperacyjności w ramach NATO
i UE;
• wzmocnienie gotowości i zdolności NATO do kolektywnej obrony oraz
spójności działań UE w dziedzinie bezpieczeństwa; budowanie silnej pozycji
Polski w obu tych organizacjach;
• rozwijanie bliskiej współpracy ze wszystkimi sąsiadami oraz budowanie
partnerskich relacji z innymi państwami, w tym służących zapobieganiu
i rozwiązywaniu konfliktów i kryzysów międzynarodowych;
• promowanie na arenie międzynarodowej zasad prawa międzynarodowego
oraz uniwersalnych wartości, takich jak: demokracja, prawa człowieka
12
i wolności obywatelskie, a także podnoszenie w polskim społeczeństwie
świadomości praw człowieka i obywatela;
• zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego poprzez doskonalenie krajowego
systemu ratowniczo-gaśniczego oraz systemu monitorowania, powiadamiania,
ostrzegania o zagrożeniach i likwidowania skutków klęsk żywiołowych
oraz katastrof, a także wdrożenie rozwiązań prawnych i organizacyjnych
w zakresie systemu ochrony ludności oraz obrony cywilnej;
• doskonalenie i rozwój krajowego systemu zarządzania kryzysowego w kierunku
zapewnienia jego wewnętrznej spójności i integralności oraz umożliwienia
niezakłóconej współpracy w ramach systemów zarządzania kryzysowego
organizacji międzynarodowych, których Polska jest członkiem;
• ochrona granic Polski, stanowiących zewnętrzną granicę UE; przeciwdziałanie
przestępczości zorganizowanej, w tym gospodarczej; ochrona porządku
publicznego;
• udoskonalenie rozwiązań systemowych dla przeciwdziałania i zwalczania
terroryzmu i proliferacji broni masowego rażenia;
• zapewnienie bezpiecznego funkcjonowania Rzeczypospolitej Polskiej
w cyberprzestrzeni;
• zapewnienie bezpiecznych warunków rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego
oraz innowacyjności, efektywności i konkurencyjności gospodarki,
a także stabilności finansowej państwa;
• zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego i bezpieczeństwa klimatycznego
oraz ochrony środowiska, różnorodności biologicznej i zasobów naturalnych,
w szczególności zasobów wodnych, a także kształtowanie zagospodarowania
przestrzennego kraju w sposób zwiększający odporność na różnorakie
zagrożenia, w szczególności militarne, naturalne i technologiczne;
• zapewnienie bezpieczeństwa żywnościowego;
• prowadzenie efektywnej polityki rodzinnej oraz dostosowanie polityki migracyjnej
do nowych wyzwań;
• pogłębianie świadomości społecznej w sferze bezpieczeństwa oraz zwiększanie
kompetencji obywateli pozwalających na właściwe reagowanie
w sytuacjach kryzysowych.
13
13. I nteresy narodowe i cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa przekładane
są na strategiczne działania i zadania, stosownie do warunków bezpieczeństwa
oraz możliwości ich wykonania.
87. Podstawą utrzymania bezpieczeństwa i porządku publicznego na
właściwym poziomie jest skuteczne zapobieganie ich naruszeniom, a także
wykrywanie przestępstw i wykroczeń godzących w życie, zdrowie i mienie
obywateli, jak również interesy państwa. Zadania realizowane w tym zakresie
dotyczą różnego rodzaju czynów zabronionych, w tym zarówno przestępczości
pospolitej, jak i zorganizowanej o charakterze ekonomicznym, narkotykowym
i kryminalnym. Przedmiotowe działania pozostaną ukierunkowane na zwiększenie
efektywności w zakresie przeciwdziałania i wykrywania przestępstw
i wykroczeń, nieuchronności karania ich sprawców, odzyskiwania utraconego
mienia oraz minimalizowania strat budżetu państwa. Istotną rolę odgrywać
będzie również koordynacja działań i współpraca z innymi podmiotami systemu
bezpieczeństwa narodowego, w tym z właściwymi organami administracji
publicznej oraz wewnętrznymi służbami ochrony, a także partnerami zagranicznymi
i międzynarodowymi. Najważniejszą służbą realizującą zadania
z tego zakresu jest Policja, właściwa w zakresie ochrony życia i zdrowia oraz
mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra.
88. Zapewnienie bezpieczeństwa powszechnego (ratownictwo i ochrona
ludności). Podstawowym zadaniem ochronnym są działania związane
z ratowaniem życia, zdrowia, mienia i środowiska przed klęskami żywiołowymi
lub spowodowanymi działalnością człowieka oraz innymi miejscowymi
zagrożeniami. Wiodącą rolę w tym zakresie odgrywa Państwowe Ratownictwo
Medyczne oraz Państwowa Straż Pożarna, która jako główny element
krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego działa na rzecz rozpoznawania
zagrożeń, przygotowania i prowadzenia działań ratowniczych (także w sytuacjach
kryzysowych, takich jak katastrofy i wypadki komunikacyjne, budowlane,
chemiczne i zdarzenia radiacyjne). Ważnym wsparciem w tym zakresie
jest współpraca ze wszystkimi służbami i podmiotami ratowniczymi,
uwzględniająca również podmioty niezaliczone do sektora finansów publicznych
(w tym organizacje pozarządowe, takie jak ochotnicze straże pożarne,
podmioty uprawnione do ratownictwa górskiego i wodnego), a ustawowo
uprawnione do realizowania działań z zakresu ratownictwa w P olsce.
89. Ochrona granicy państwowej. Zasadnicze działania w zakresie zapewnienia
nienaruszalności i bezpieczeństwa granic wykonują Straż Graniczna,
Służba Celna, Urząd do Spraw Cudzoziemców oraz Siły Zbrojne RP . Do zadań
realizowanych przez te służby i organy należy: ochrona terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej przed nielegalnym przepływem towarów i osób oraz wprowadzaniem
substancji i materiałów niebezpiecznych; organizowanie i prowadzenie
kontroli ruchu granicznego w sposób zapewniający płynność ruchu
na granicach, zwalczanie przestępczości transgranicznej oraz przestępczości
z udziałem cudzoziemców; ochrona obszaru celnego UE, w tym zgodność
z prawem przywozu i wywozu towarów; utrzymanie przejść granicznych; regulacja
i kontrola legalności pobytu cudzoziemców na terytorium kraju oraz
ich zatrudnienia; ochrona polskiej przestrzeni powietrznej; prowadzenie akcji
ratunkowych na morskim odcinku granicy państwowej.
90. Działania z zakresu ochrony najważniejszych organów władzy i administracji
publicznej realizowane są przez Biuro Ochrony Rządu (BOR ),
zarówno na terenie kraju, jak i poza jego granicami. Do głównych zadań BOR
należy ochrona osób i obiektów ważnych ze względu na interes państwa
oraz delegacji państw obcych przebywających w P olsce, polskich przedstawicielstw
dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz przedstawicielstw przy
organizacjach międzynarodowych. Priorytetem jest zapewnienie maksymalnej
ochrony polskich placówek i przedstawicielstw w miejscach występowania
dużych napięć społecznych czy rejonach o wysokim poziomie zagrożenia
terroryzmem.
z3
Art. 85.
Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona Ojczyzny.
Zakres obowiązku służby wojskowej określa ustawa.
Obywatel, któremu przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być obowiązany do służby zastępczej na zasadach określonych w ustawie.
Art. 1. Obrona Ojczyzny jest sprawą i obowiązkiem wszystkich obywateli Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 2. Umacnianie obronności Rzeczypospolitej Polskiej, przygotowanie ludności i mienia narodowego na wypadek wojny oraz wykonywanie innych zadań w ramach powszechnego obowiązku obrony należy do wszystkich organów władzy i administracji rządowej oraz innych organów i instytucji państwowych, organów samorządu terytorialnego, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych, organizacji społecznych, a także do każdego obywatela w zakresie określonym w ustawach.
Art. 3. 1. Na straży suwerenności i niepodległości Narodu Polskiego oraz jego bezpieczeństwa i pokoju stoją Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej, zwane dalej „Siłami Zbrojnymi”.
3. W skład Sił Zbrojnych wchodzą jako ich rodzaje:
1) Wojska Lądowe;
2) Siły Powietrzne;
3) Marynarka Wojenna;
Wojska Specjalne.
Organy właściwe w sprawach obrony narodowej
-Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
-Biuro Bezpieczeństwa Narodowego
-Minister Obrony Narodowej
-Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
-KG Żandarmerii Wojskowej
-służby wywiadowcze i kontrwywiadowcze
Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej
Prezydent jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych RP.
W czasie pokoju zwierzchnictwo to sprawuje za pośrednictwem Ministra Obrony Narodowej. Mianuje Szefa Sztabu Generalnego oraz dowódców rodzajów Sił Zbrojnych na czas określony.
Na czas wojny, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, mianuje i odwołuje Naczelnego Dowódcę Sił
Zbrojnych
Biuro Bezpieczeństwa Narodowego
Prezydent wykonuje zadania w zakresie bezpieczeństwa i obronności przy pomocy Biura
Bezpieczeństwa Narodowego. Określa on organizację i zakres działania Biura.
Biurem kieruje sekretarz stanu wyznaczony przez Prezydenta.
Działalność Biura finansowana jest ze środków budżetowych Kancelarii Prezydenta.
Do pracowników Biura zastosowanie mają odpowiednio przepisy ustawy o pracownikach urzędów
państwowych, a przewidziane tam uprawnienia właściwych organów przysługują odpowiednio
Prezydentowi RP.
Minister Obrony Narodowej
Minister jest naczelnym organem administracji rządowej w dziedzinie obronności państwa.
Swoje zadania wykonuje przy pomocy Ministerstwa Obrony Narodowej, w skład którego wchodzi
Sztab Generalny Wojska Polskiego.
Sprawuje nadzór nad gospodarką finansową, polityką kadrową, jednostkami kontroli gospodarczo-
finansowej, jednostkami kontroli wyszkolenia i gotowości bojowej Sił Zbrojnych, kontaktami
międzynarodowymi i duszpasterstwami wojskowymi.
Ministrowi podlega bezpośrednio Akademia Obrony Narodowej.
Do zakresu działania ministra należy ponadto kierowanie w czasie pokoju całokształtem działalności
Sił Zbrojnych oraz przygotowanie założeń obronnych państwa.
Jest zobowiązany do:
-realizowania generalnych założeń, decyzji i wytycznych Rady Ministrów w zakresie obrony
państwa,
-sprawowania, w zakresie powierzonym przez Radę Ministrów, ogólnego nadzoru nad realizacją
zadań obronnych przez organy administracji rządowej i samorządowej, instytucje państwowe,
podmioty gospodarcze i inne podmioty.
Minister kieruje również administracją rezerw osobowych dla celów powszechnego obowiązku obrony oraz wykonywaniem obowiązku służby wojskowej, wychowaniem żołnierzy i sprawami zaspokajania ich potrzeb socjalno-bytowych.
Realizuje decyzje Rady Ministrów w zakresie udziału RP w wojskowych przedsięwzięciach
organizacji międzynarodowych oraz w zakresie wywiązywania się z zobowiązań militarnych,
wynikających z umów międzynarodowych.
Zawiera umowy międzynarodowe wynikające z decyzji Rady Ministrów, dotyczące udziału polskich kontyngentów wojskowych w międzynarodowych misjach pokojowych i akcjach humanitarnych oraz ćwiczeń wojskowych prowadzonych wspólnie z innymi państwami lub organizacjami
międzynarodowymi.
Do zakresu działania ministra należy utrzymywanie kontaktów z resortami obrony innych państw oraz z wojskowymi organizacjami międzynarodowymi, a także tworzenie, ustalanie organizacji i kierowanie działalnością przedstawicielstw wojskowych za granicą.
Terenowymi organami wykonawczymi ministra w sprawach operacyjno-obronnych i rządowej
administracji niezespolonej są:
-dowódcy okręgów wojskowych,
-szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych,
-wojskowi komendanci uzupełnień.
Szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego
Jest najwyższym pod względem pełnionej funkcji żołnierzem w czynnej służbie wojskowej.
W imieniu ministra dowodzi Siłami Zbrojnymi w czasie pokoju.
Do zakresu działania Szefa Sztabu Generalnego należy:
-współuczestniczenie w opracowywaniu koncepcji rozwoju Sił Zbrojnych i planowanie tego rozwoju,
-kierowanie kompleksowym planowaniem mobilizacyjnego i strategiczno-operacyjnego rozwinięcia oraz
użycia Sił Zbrojnych,
-utrzymywanie w Siłach Zbrojnych gotowości bojowej i mobilizacyjnej,
-kierowanie szkoleniem wojsk, określanie celów, kierunków i zadań tego szkolenia oraz kierowanie
programowaniem i planowaniem szkolenia bojowego i taktycznego, a także działalnością sportową w Siłach
Zbrojnych,
-kierowanie szkolnictwem wojskowym w ramach pełnomocnictw udzielonych przez ministra,
-kierowanie programowaniem i planowaniem materiałowo-finansowym w Siłach Zbrojnych,
-wykonywanie innych zadań zleconych przez ministra oraz wynikających z ustaw i innych przepisów.
Żandarmeria Wojskowa
Wyodrębniona, wyspecjalizowana służba wchodząca w skład Sił Zbrojnych RP.
Zadaniem jej jest m.in.:
-zapewnienie przestrzegania dyscypliny wojskowej,
-ochrona porządku publicznego na terenach i obiektach jednostek wojskowych i w miejscach
publicznych,
-współdziałanie z polskimi oraz zagranicznymi organami i służbami właściwymi w sprawach
bezpieczeństwa i porządku publicznego, zwalczanie klęsk żywiołowych,
-uczestniczenie w akcjach poszukiwawczych, ratowniczych i humanitarnych mających na celu
ochronę życia, zdrowia i mienia.
Dowódcą ŻW i przełożonym wszystkich żołnierzy ŻW jest Komendant Główny ŻW, podległy
bezpośrednio Ministrowi Obrony Narodowej.
służby wywiadowcze i kontrwywiadowcze
-Służba Wywiadu Wojskowego
-Służba Kontrwywiadu Wojskowego
Kadra zawodowa Sił Zbrojnych RP
Kadrę zawodową Sił Zbrojnych RP stanowią żołnierze zawodowi.
Zasady powoływania do zawodowej służby wojskowej, przebieg tej służby i status prawny żołnierza zawodowego określa ustawa z 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych.
Zdolność fizyczną i psychiczną do służby ustala wojskowa komisja lekarska, która w tej sprawie
wydaje orzeczenie będące decyzją.
Stosunek służbowy zawodowej służby wojskowej powstaje w drodze powołania, na podstawie
dobrowolnego zgłoszenia do tej służby, po spełnieniu łącznie następujących warunków:
1) wydaniu rozkazu personalnego o powołaniu do służby,
2) podpisaniu kontraktu na pełnienie służby zawodowej stałej lub terminowej,
3) stawieniu się osoby powołanej, z którą zawarto kontrakt, do pełnienia służby.
Administracja rezerw osobowych
Administrowanie rezerwami osobowymi dla celów powszechnego obowiązku obrony obejmuje:
-przeprowadzenie rejestracji i poboru obywateli,
-określenie zdolności do służby wojskowej,
-przeznaczenie do:
a)służby wojskowej,
b) służby w obronie cywilnej,
c) służby w jednostkach zmilitaryzowanych,
-uzupełnianie Sił Zbrojnych,
-prowadzenie ewidencji wojskowej,
-wykonywanie innych czynności w tym zakresie
Administrowanie rezerwami osobowymi, poza czynnościami dotyczącymi przeprowadzania rejestracji i poboru oraz określania zdolności do służby wojskowej, należy do Ministra Obrony Narodowej.
Terenowymi organami administracji wojskowej w sprawach administracji rezerw osobowych są
szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych oraz wojskowi komendanci uzupełnień.
Do przeprowadzania czynności związanych z wykonywaniem powszechnego obowiązku obrony oraz do współdziałania z organami wojskowymi są właściwi: wojewoda oraz wójt (burmistrz, prezydent miasta) lub starosta sprawujący władzę administracji ogólnej oraz organy samorządu terytorialnego.
Świadczenia na rzecz obrony kraju
Świadczenia na rzecz obrony kraju dzielą się na:
1) świadczenia osobiste w czasie pokoju
Obowiązek świadczeń osobistych może być nałożony na osoby posiadające obywatelstwo polskie, które ukończyły szesnaście, a nie przekroczyły sześćdziesięciu lat życia.
Świadczenia te polegać mogą na wykonywaniu różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz przygotowania obrony państwa albo zwalczania klęsk żywiołowych i likwidacji ich skutków.
świadczenia osobiste w czasie pokoju
Powyższy obowiązek może być nałożony w związku z ćwiczeniami wojskowymi, ćwiczeniami w jednostkach
przewidzianych do militaryzacji, ćwiczeniami w obronie cywilnej oraz ćwiczeniami praktycznymi w zakresie powszechnej
samoobrony.
Nałożenie obowiązku takich świadczeń nastąpić może najwyżej trzy razy w roku.
Obowiązek nakłada w drodze decyzji administracyjnej wójt (burmistrz) na wniosek wojskowego komendanta uzupełnień lub właściwego organu obrony cywilnej.
2) świadczenia rzeczowe w czasie pokoju
Obowiązek świadczeń rzeczowych może być nałożony na urzędy, instytucje państwowe oraz przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, a także osoby fizyczne.
Polega on na oddaniu do używania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych na cele przygotowania do obrony państwa.
Decyzję o przeznaczeniu nieruchomości lub rzeczy ruchomej na cele świadczeń rzeczowych wydaje wójt (burmistrz) na wniosek wojskowego komendanta uzupełnień lub właściwego organu obrony cywilnej.
Za używanie przedmiotu świadczenia rzeczowego przysługuje jego posiadaczowi ryczałt w wysokości odpowiadającej szkodzie poniesionej wskutek jego dostarczenia oraz stawce jego amortyzacji.
3) świadczenia w razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny
W razie ogłoszenia mobilizacji i w czasie wojny osoby podlegające obowiązkowi świadczeń osobistych mogą być w każdym czasie powołane do wykonania w ramach tego obowiązku różnego rodzaju prac doraźnych na rzecz Sił Zbrojnych, obrony cywilnej lub jednostek organizacyjnych wykonujących zadania na potrzeby obrony państwa.
Czas wykonania świadczeń nie może przekraczać jednorazowo 7 dni.
Instytucje państwowe i inne podmioty mogą być natomiast zobowiązane do świadczeń rzeczowych.
Przedmioty świadczeń rzeczowych podlegają zwrotowi dopiero po ustaniu potrzeby ich używania.
ewidencja
Wojskowi komendanci uzupełnień prowadzą z upoważnienia Ministra Obrony Narodowej ewidencję wojskową osób fizycznych, osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej podlegających obowiązkowi świadczeń na rzecz obrony oraz rzeczy ruchomych i nieruchomości będących lub mogących być przedmiotem świadczeń
rzeczowych, których świadczeniobiorcą są lub mogą być Siły Zbrojne.
4) świadczenia szczególne
Terenowe organy administracji rządowej, instytucje państwowe, organy samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorcy i inne jednostki organizacyjne mogą być zobowiązane do odpłatnego:
1) dostosowania posiadanych nieruchomości i rzeczy ruchomych do potrzeb obrony Państwa, w sposób niezmieniający ich właściwości i przeznaczenia;
2) przystosowania budowanych (przebudowywanych i rozbudowywanych) obiektów budowlanych oraz wytwarzanych rzeczy ruchomych do potrzeb obrony Państwa, w sposób niezmieniający ich właściwości i przeznaczenia;
3) gromadzenia, przechowywania i konserwacji przedmiotów niezbędnych do wykonania czynności, o których
mowa w pkt 1 i 2.
Obrona cywilna kraju
Centralnym organem administracji rządowej
w sprawach obrony cywilnej jest
Szef Obrony Cywilnej Kraju
.
Powołuje go Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
Szef Obrony podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
Do jego zakresu działania należy:
1) przygotowywanie projektów założeń i zasad działania obrony cywilnej,
2) ustalanie ogólnych zasad realizacji zadań obrony cywilnej,
3) koordynowanie określonych przedsięwzięć i sprawowanie kontroli realizacji przez organy administracji rządowej i organy samorządu terytorialnego zadań obrony cywilnej,
4) sprawowanie nadzoru nad odbywaniem zasadniczej służby w obronie cywilnej.
Terenowymi organami obrony cywilnej są wojewodowie, starostowie, wójtowie lub burmistrzowie
(prezydenci miast).
Do zakresu działania szefów obrony cywilnej województw, powiatów i gmin należy kierowanie oraz koordynowanie przygotowań i realizacji przedsięwzięć obrony cywilnej przez instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne oraz organizacje społeczne działające na ich terenie
z4
Opracowano na podstawie: t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 355, 529, 1045, 1066, 1217, 1268, 1890, 2023, 2281, z 2016 r. poz. 147, 437.
Art. 1. 1. Tworzy się Policję jako umundurowaną i uzbrojoną formację służącą społeczeństwu i przeznaczoną do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa i porządku publicznego.
1a. Nazwa „Policja” przysługuje wyłącznie formacji, o której mowa w ust. 1.
2. Do podstawowych zadań Policji należą:
1) ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia przed bezprawnymi zamachami naruszającymi te dobra;
2) ochrona bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym zapewnienie spokoju w miejscach publicznych oraz wśrodkach publicznego transportu i komunikacji publicznej, w ruchu drogowym i na wodach przeznaczonych do powszechnego korzystania;
3) inicjowanie i organizowanie działań mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi;
4) wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców;
5) nadzór nad specjalistycznymi uzbrojonymi formacjami ochronnymi w zakresie określonym w odrębnych przepisach;
6) kontrola przestrzegania przepisów porządkowych i administracyjnych związanych z działalnością publiczną lub obowiązujących w miejscach publicznych; współdziałanie z policjami innych państw oraz ich organizacjami międzynarodowymi, a także z organami i instytucjami Unii Europejskiej na podstawie umów i porozumień międzynarodowych oraz odrębnych przepisów;
8) gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji kryminalnych;
9) (uchylony)
10) prowadzenie zbiorów danych zawierających informacje gromadzone przez uprawnione organy o odciskach linii papilarnych osób, niezidentyfikowanych śladach linii papilarnych z miejsc przestępstw oraz o wynikach analizy kwasu deoksyrybonukleinowego (DNA).
11) (uchylony)
3. Policja realizuje także zadania wynikające z przepisów prawa Unii Europejskiej oraz umów i porozumień międzynarodowych na zasadach i w zakresie w nich określonych
Organizacja Policji
Art. 4. 1. Policja składa się z następujących rodzajów służb: kryminalnej, śledczej, prewencyjnej oraz wspomagającej działalność Policji w zakresie organizacyjnym, logistycznym i technicznym.
2. W skład Policji wchodzi policja sądowa. Szczegółowy zakres zadań i zasady organizacji policji sądowej określa, w drodze rozporządzenia, minister właściwy do spraw wewnętrznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw sprawiedliwości.
3. W skład Policji wchodzą również:
1) Wyższa Szkoła Policji, ośrodki szkolenia i szkoły policyjne; wyodrębnione oddziały prewencji i pododdziały antyterrorystyczne;
3) instytuty badawcze.
3a. Organizację i zakres działania Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie jako szkoły wyższej oraz tryb wyznaczania i odwoływania rektora oraz wyznaczania, wyboru i odwoływania prorektorów reguluje ustawa z dnia 27 lipca 2005 r. - Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. z 2012 r. poz. 572, z późn. zm.1)).
3b. Organizację i zakres działania instytutów badawczych, o których mowa w ust. 3 pkt 3, oraz tryb powoływania i odwoływania dyrektorów tych instytutów oraz ich zastępców reguluje ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r. o instytutach badawczych (Dz. U. Nr 96, poz. 618, z późn. zm.2)).
Art. 14. 1. W granicach swych zadań Policja wykonuje czynności: operacyjno--rozpoznawcze, dochodzeniowo-śledcze i administracyjno-porządkowe w celu:
1) rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń;
2) poszukiwania osób ukrywających się przed organami ścigania lub wymiaru sprawiedliwości, zwanych dalej „osobami poszukiwanymi”;
3) poszukiwania osób, które na skutek wystąpienia zdarzenia uniemożliwiającego ustalenie miejsca ich pobytu należy odnaleźć w celu zapewnienia ochrony ich życia, zdrowia lub wolności, zwanych dalej „osobami zaginionymi”.
2. Policja wykonuje również czynności na polecenie sądu, prokuratora, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych ustawach.
3. Policjanci w toku wykonywania czynności służbowych mają obowiązek respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka.
4. Policja w celu realizacji ustawowych zadań może korzystać z danych o osobie, w tym również w formie zapisu elektronicznego, uzyskanych przez inne organy, służby i instytucje państwowe w wyniku wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych oraz przetwarzać je w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1182 i 1662), bez wiedzy i zgody osoby, której dane te dotyczą.
6. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia:
1) zakres, warunki i tryb przekazywania Policji informacji o osobie, uzyskanych przez organy uprawnione do wykonywania czynności operacyjno--rozpoznawczych w czasie wykonywania tych czynności, uwzględniając możliwość odmowy przekazywania informacji lub ograniczenia zakresu tych informacji ze względu na uniemożliwienie realizacji zadań ustawowych tych organów lub ujawnienie danych osoby niebędącej funkcjonariuszem tych organów, oraz sposób przekazywania informacji na wniosek, w tym przy wykorzystaniu urządzeń i systemów teleinformatycznych;
2) wzór upoważnienia, o którym mowa w ust. 5, uwzględniając dane niezbędne do zidentyfikowania
Policja funkcjonuje w granicach prawa na podstawie przepisów ustawy o policji. Ustawa ta nadaje policji specyficzne uprawnienia wobec obywateli np. w kwestii legitymowania, zatrzymania, rewidowania itp. Działania policji i prawa obywatela reguluje także kodeks postępowania karnego w sprawach dotyczących zastosowania środków przymusu i prowadzenia postępowania przygotowawczego. Policję obowiązują przepisy kodeksu cywilnego w tym sensie, że wyrządzona przez funkcjonariusz policji osobie trzeciej musi być naprawiona. Odpowiedzialność za szkodę ponosi wtedy Skarb Państwa (nie policjant czy komendant) zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego. Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego będą miały zastosowanie przede wszystkim w sprawach skarg i wniosków, które mają miejsce przed organami państwa, samorządu terytorialnego, organizacji społecznych. Komendant jest bowiem organem administracji rządowej.
Z5
Przepisy ogólne
Art. 1. 1. Straż Graniczna jest jednolitą, umundurowaną i uzbrojoną formacją przeznaczoną do ochrony granicy państwowej, kontroli ruchu granicznego oraz zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnej migracji.
1a. Nazwa „Straż Graniczna”, jej skrót „SG” oraz znak graficzny Straży Granicznej przysługują wyłącznie formacji, o której mowa w ust. 1.
1b. Minister właściwy do spraw wewnętrznych określi, w drodze rozporządzenia, wzór znaku graficznego Straży Granicznej, uwzględniając w nim wizerunek orła białego ustalony dla godła państwowego oraz ustalając kolorystykę tego znaku.
2. Do zadań Straży Granicznej należy:
1) ochrona granicy państwowej na lądzie i morzu;
2) organizowanie i dokonywanie kontroli ruchu granicznego;
2a) zapobieganie i przeciwdziałanie nielegalnej migracji poprzez:
a) kontrolę przestrzegania przepisów dotyczących wjazdu cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i pobytu na tym terytorium,
b) rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń migracyjnych,
c) zwalczanie zagrożeń migracyjnych, w tym przestępczości związanej z nielegalną migracją,
d) realizowanie, w zakresie swojej właściwości, zadań określonych w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650 oraz z 2014 r. poz. 463 i 1004),
e) współdziałanie z organami i podmiotami właściwymi w sprawach udzielania cudzoziemcom zezwoleń na wjazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub pobyt na tym terytorium, w tym
wykonywanie czynności na wniosek tych organów i podmiotów, na zasadach określonych odrębnymi przepisami;
3) wydawanie zezwoleń na przekraczanie granicy państwowej, w tym wiz;
4) rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw i wykroczeń oraz ściganie ich sprawców, w zakresie właściwości Straży Granicznej, a w szczególności:
a) przestępstw i wykroczeń dotyczących zgodności przekraczania granicy państwowej z przepisami, związanych z jej oznakowaniem, wykonywaniem pracy przez cudzoziemców, prowadzeniem działalności gospodarczej przez cudzoziemców oraz powierzaniem wykonywania pracy cudzoziemcom, a także przestępstw określonych w art. 270-276 Kodeksu karnego dotyczących wiarygodności dokumentów uprawniających do przekraczania granicy państwowej, dokumentów uprawniających do pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub dokumentów wymaganych do ich wydania,
b) przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych wymienionych w art. 134 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego skarbowego,
przestępstw i wykroczeń pozostających w związku z przekraczaniem granicy państwowej lub przemieszczaniem przez granicę państwową towarów oraz wyrobów akcyzowych podlegających obowiązkowi oznaczania znakami akcyzy, jak również przedmiotów określonych w przepisach o broni i amunicji, o materiałach wybuchowych, o ochronie dóbr kultury, o narodowym zasobie archiwalnym, o przeciwdziałaniu narkomanii oraz o ewidencji ludności i dowodach osobistych,
d) przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach oraz w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2012 r. poz. 680, z 2013 r. poz. 1650 oraz z 2014 r. poz. 1004),
e) przestępstw przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu oraz przestępstw i wykroczeń przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, pozostających w związku z wykonywaniem komunikacji lotniczej,przestępstw określonych w art. 228, 229 i 231 Kodeksu karnego, popełnionych przez pracowników Straży Granicznej w związku z wykonywaniem czynności służbowych,
g) przestępstw określonych w art. 229 Kodeksu karnego, popełnionych przez osoby niebędące funkcjonariuszami lub pracownikami Straży Granicznej w związku z wykonywaniem czynności służbowych przez funkcjonariuszy lub pracowników Straży Granicznej,
h) przestępstw określonych w art. 190, 222, 223 i 226 Kodeksu karnego skierowanych przeciwko funkcjonariuszom Straży Granicznej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,
i) przestępstw określonych w art. 264a Kodeksu karnego, przestępstw i wykroczeń określonych w ustawie z dnia 15 czerwca 2012 r. o skutkach powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. poz. 769) oraz wykroczeń określonych w ustawie z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2015 r. poz. 149, z późn. zm.1)),
j) przestępstw określonych w art. 189a Kodeksu karnego i w art. 8 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Przepisy wprowadzające Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 554, z późn. zm.2));
5) zapewnienie bezpieczeństwa w komunikacji międzynarodowej i porządku publicznego w zasięgu terytorialnym przejścia granicznego, a w zakresie właściwości Straży Granicznej - także w strefie nadgranicznej;
5a) przeprowadzanie kontroli bezpieczeństwa:
a) w środkach transportu w komunikacji międzynarodowej,
b) w zasięgu terytorialnym drogowego, kolejowego, morskiego i rzecznego przejścia granicznego,
c)3) w portach lotniczych na zasadach określonych w przepisach dotyczących ochrony lotnictwa cywilnego; 5b) zapewnienie bezpieczeństwa na pokładzie statków powietrznych wykonujących przewóz lotniczy pasażerów;
5c) (uchylony);
5d) współdziałanie z innymi organami i służbami w zakresie rozpoznawania zagrożeń terroryzmem i przeciwdziałania tym zagrożeniom;
6) osadzanie i utrzymywanie znaków granicznych na lądzie oraz sporządzanie, aktualizacja i przechowywanie granicznej dokumentacji geodezyjnej i kartograficznej;
7) ochrona nienaruszalności znaków i urządzeń służących do ochrony granicy państwowej;
8) (uchylony);
9) gromadzenie i przetwarzanie informacji z zakresu ochrony granicy państwowej, kontroli ruchu granicznego, zapobiegania i przeciwdziałania nielegalnej migracji oraz udostępnianie ich właściwym organom państwowym;
10) nadzór nad eksploatacją polskich obszarów morskich oraz przestrzeganiem przez statki przepisów obowiązujących na tych obszarach;
11) ochrona granicy państwowej w przestrzeni powietrznej Rzeczypospolitej Polskiej przez prowadzenie obserwacji statków powietrznych i obiektów latających, przelatujących przez granicę państwową na małych wysokościach, oraz informowanie o tych przelotach właściwych jednostek Sił Powietrznych Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej;
12) zapobieganie transportowaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów, przez granicę państwową odpadów, szkodliwych substancji chemicznych oraz materiałów jądrowych i promieniotwórczych, a także zanieczyszczaniu wód granicznych; 3) Przepis był stosowany przez okres 18 miesięcy od dnia 18 września 2011 r. do dnia 18 marca 2013 r., zgodnie z art. 19 ustawy z dnia 30 czerwca 2011 r. o zmianie ustawy - Prawo lotnicze oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 170, poz. 1015), która weszła w życie z dniem 18 września 2011 r.
13) zapobieganie przemieszczaniu, bez zezwolenia wymaganego w myśl odrębnych przepisów przez granicę państwową środków odurzających i substancji psychotropowych oraz broni, amunicji i materiałów wybuchowych przeprowadzanie kontroli legalności wykonywania pracy przez cudzoziemców, prowadzenia działalności gospodarczej przez cudzoziemców, powierzania wykonywania pracy cudzoziemcom;
14) wykonywanie zadań określonych w innych ustawach.
2a. Straż Graniczna prowadzi postępowania w sprawach rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw określonych w art. 228, 229 i 231 Kodeksu karnego, popełnionych przez funkcjonariuszy Straży Granicznej w związku z wykonywaniem czynności służbowych.
2b. Straż Graniczna realizuje zadania wynikające z przepisów prawa Unii Europejskiej oraz umów i porozumień międzynarodowych na zasadach i w zakresie w nich określonych.
3. Straż Graniczna w zakresie określonym w ust. 2 i 2a współdziała z właściwymi organami i instytucjami Unii Europejskiej oraz innych państw.
4. Straż Graniczna współpracuje z Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych w zakresie niezbędnym do realizacji jego zadań ustawowych.
Art. 2. Organy administracji rządowej, jednostki samorządu terytorialnego oraz państwowe i inne jednostki organizacyjne są obowiązane współdziałać z organami Straży Granicznej oraz zapewnić im niezbędne warunki do wykonywania zadań określonych w ustawie.
Organizacja Straży Granicznej
Art. 3. 1. Komendant Główny Straży Granicznej jest centralnym organem administracji rządowej podległym ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
2. Komendanta Głównego Straży Granicznej powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
3. Zastępców Komendanta Głównego Straży Granicznej powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Straży Granicznej.
4. Komendant Główny Straży Granicznej jest przełożonym wszystkich funkcjonariuszy Straży Granicznej, zwanych dalej „funkcjonariuszami”.
5. W razie zwolnienia stanowiska Komendanta Głównego Straży Granicznej minister właściwy do spraw wewnętrznych do czasu powołania nowego komendanta powierza pełnienie obowiązków Komendanta Głównego Straży Granicznej, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące, jednemu z jego zastępców.
W razie czasowej niemożności sprawowania funkcji przez Komendanta Głównego Straży Granicznej minister właściwy do spraw wewnętrznych, do czasu ustania przeszkody w sprawowaniu tej funkcji przez dotychczasowego komendanta, nie dłużej jednak niż na 6 miesięcy, powierza pełnienie obowiązków Komendanta Głównego Straży Granicznej jednemu z jego zastępców.
Art. 5. 1. Terenowymi organami Straży Granicznej są:
1) komendanci oddziałów Straży Granicznej;
2) komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej.
2. Komendanta oddziału Straży Granicznej powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych na wniosek Komendanta Głównego Straży Granicznej. Zastępców komendanta oddziału Straży Granicznej powołuje i odwołuje Komendant Główny Straży Granicznej na wniosek komendanta oddziału Straży Granicznej
Art. 9. 1. W celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw i wykroczeń w zakresie określonym w art. 1 ust. 2 pkt 4 i w ust. 2a funkcjonariusze Straży Granicznej pełnią służbę graniczną, prowadzą działania graniczne, wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze i administracyjno-porządkowe oraz prowadzą postępowania przygotowawcze według przepisów Kodeksu postępowania karnego, a także wykonują czynności na polecenie sądu i prokuratury oraz innych właściwych organów państwowych w zakresie, w jakim obowiązek ten został określony w odrębnych przepisach.
1a. Straż Graniczna w celu realizacji ustawowych zadań może korzystać z informacji o osobie, w tym danych osobowych uzyskanych przez uprawnione organy, służby i instytucje państwowe w wyniku wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych lub prowadzenia kontroli operacyjnej oraz przetwarzać je w rozumieniu ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926, z późn. zm.4)), bez wiedzy i zgody osoby, której dane dotyczą.
Użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej
Art. 23. 1. W przypadkach, o których mowa w art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz. 628 i 1165 oraz z 2014 r. poz. 24), funkcjonariusze mogą użyć środków przymusu bezpośredniego, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1-7, pkt 9-11, pkt 12 lit. a, c i d, pkt 13 i 16-20 tej ustawy, lub wykorzystać te środki.
2. W przypadkach, o których mowa w art. 45 pkt 1-3 i pkt 4 lit. a i b oraz w art. 47 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej, funkcjonariusze mogą użyć broni palnej lub ją wykorzystać.
3. Użycie i wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego i broni palnej oraz dokumentowanie tego użycia i wykorzystania odbywa się na zasadach określonych w ustawie z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej.
Z6
Art. 3. 1. Szef Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, zwany dalej „Szefem ABW”, i Szef Agencji Wywiadu, zwany dalej „Szefem AW”, są centralnymi organami administracji rządowej, działającymi odpowiednio przy pomocy ABW i AW, będącymi urzędami administracji rządowej.
2. Szef ABW i Szef AW podlegają bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów.
3. Działalność Szefa ABW i Szefa AW podlega kontroli Sejmu.
Opracowano na podstawie t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 1929, 2023, z 2016 r. poz. 147, 437.
Art. 5. 1. Do zadań ABW należy:
1) rozpoznawanie, zapobieganie izwalczanie zagrożeń godzących w bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz jego porządek konstytucyjny, a w szczególności w suwerenność i międzynarodową pozycję, niepodległość i nienaruszalność jego terytorium, a także obronność państwa;
2) rozpoznawanie, zapobieganie i wykrywanie przestępstw:
a) szpiegostwa, terroryzmu, bezprawnego ujawnienia lub wykorzystania informacji niejawnych i innych przestępstw godzących w bezpieczeństwo państwa,
b) godzących w podstawy ekonomiczne państwa,
c) korupcji osób pełniących funkcje publiczne, o których mowa w art. 1 i 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ograniczeniu prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne (Dz. U. z 2006 r. Nr 216, poz. 1584, z późn. zm.1)), jeśli może to godzić w bezpieczeństwo państwa,
d) w zakresie produkcji i obrotu towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa,
e) nielegalnego wytwarzania, posiadania i obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, bronią masowej zagłady oraz środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi, wobrocie międzynarodowym oraz ściganie ich sprawców;
3) realizowanie, w granicach swojej właściwości, zadań związanych z ochroną informacji niejawnych oraz wykonywanie funkcji krajowej władzy bezpieczeństwa w zakresie ochrony informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych;
4) uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla ochrony bezpieczeństwa wewnętrznego państwa i jego porządku konstytucyjnego;
5) podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.
2. Działalność ABW poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej może być prowadzona w związku z jej działalnością na terytorium państwa wyłącznie w zakresie realizacji zadań określonych w ust. 1 pkt 2.
1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 223, poz. 1458, z 2009 r. Nr 178, poz. 1375, z 2010 r. Nr 182, poz. 1228 oraz z 2015 r. poz. 1635.
Art. 6. 1. Do zadań AW należy:
1) uzyskiwanie, analizowanie, przetwarzanie i przekazywanie właściwym organom informacji mogących mieć istotne znaczenie dla bezpieczeństwa i międzynarodowej pozycji Rzeczypospolitej Polskiej oraz jej potencjału ekonomicznego i obronnego;
2) rozpoznawanie i przeciwdziałanie zagrożeniom zewnętrznym godzącym w bezpieczeństwo, obronność, niepodległość i nienaruszalność terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
3) ochrona zagranicznych przedstawicielstw Rzeczypospolitej Polskiej i ich pracowników przed działaniami obcych służb specjalnych i innymi działaniami mogącymi przynieść szkodę interesom Rzeczypospolitej Polskiej;
4) zapewnienie ochrony kryptograficznej łączności z polskimi placówkami dyplomatycznymi i konsularnymi oraz poczty kurierskiej;
5) rozpoznawanie międzynarodowego terroryzmu, ekstremizmu oraz międzynarodowych grup przestępczości zorganizowanej;
6) rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi, środkami odurzającymi i substancjami psychotropowymi oraz towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa, a także rozpoznawanie międzynarodowego obrotu bronią masowej zagłady i zagrożeń związanych z rozprzestrzenianiem tej broni oraz środków jej przenoszenia; 7) rozpoznawanie i analizowanie zagrożeń występujących w rejonach napięć, konfliktów i kryzysów międzynarodowych, mających wpływ na bezpieczeństwo państwa, oraz podejmowanie działań mających na celu eliminowanie tych zagrożeń;
8) prowadzenie wywiadu elektronicznego;
9) podejmowanie innych działań określonych w odrębnych ustawach i umowach międzynarodowych.
2. Zadania, o których mowa w ust. 1, z zastrzeżeniem ust. 3, są realizowane poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej.
3. Działalność AW na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej może być prowadzona wyłącznie w związku z jej działalnością poza granicami państwa, a realizacja czynności operacyjno-rozpoznawczych, o których mowa w art. 27, 29 i 30, jest dopuszczalna wyłącznie za pośrednictwem Szefa ABW.
Art. 7. 1. Prezes Rady Ministrów określa kierunki działania Agencji w drodze wytycznych.
2. W skład Kolegium wchodzą:
1) przewodniczący - Prezes Rady Ministrów;
2) sekretarz Kolegium;
3) członkowie:
a) minister właściwy do spraw wewnętrznych,
b) minister właściwy do spraw zagranicznych,
c) Minister Obrony Narodowej,
d) minister właściwy do spraw finansów publicznych,
e) Szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego;
4) minister-członek Rady Ministrów właściwy do spraw koordynowania działalności służb specjalnych, jeżeli został wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów.
3. W posiedzeniach Kolegium uczestniczą także:
1) Szef ABW;
2) Szef AW;
2a) Szef Centralnego Biura Antykorupcyjnego;
3) Szef Służby Kontrwywiadu Wojskowego;
3a) Szef Służby Wywiadu Wojskowego;
4) Przewodniczący Sejmowej Komisji do Spraw Służb Specjalnych.
4. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może delegować swojego przedstawiciela do udziału w posiedzeniach Kolegium, spełniającego wymagania określone w przepisach o ochronie informacji niejawnych w zakresie dostępu do informacji niejawnych o klauzuli tajności „ściśle tajne”. 5. Przewodniczący Kolegium może zapraszać do udziału w posiedzeniach Kolegium przewodniczących właściwych komisji sejmowych, przedstawicieli
organów państwowych oraz inne osoby, których uczestnictwo jest niezbędne ze względu na tematykę obrad.
Art. 21. 1. W granicach zadań, o których mowa w art. 5 ust. 1, funkcjonariusze ABW wykonują:
1) czynności operacyjno-rozpoznawcze i dochodzeniowo-śledcze w celu rozpoznawania, zapobiegania i wykrywania przestępstw oraz ścigania ich sprawców; czynności operacyjno-rozpoznawcze i analityczno-informacyjne w celu uzyskiwania i przetwarzania informacji istotnych dla ochrony bezpieczeństwa państwa i jego porządku konstytucyjnego.
2. ABW wykonuje również czynności na polecenie sądu lub prokuratora w zakresie określonym w Kodeksie postępowania karnego oraz Kodeksie karnym wykonawczym.
3. Funkcjonariusze ABW wykonują czynności tylko w zakresie właściwości tej Agencji i w tym zakresie przysługują im uprawnienia procesowe Policji, wynikające z przepisów Kodeksu postępowania karnego.
Art. 22. W granicach zadań, o których mowa w art. 6 ust. 1, funkcjonariusze AW wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze i analityczno-informacyjne.
Art. 22a. 1. Jeżeli informacje i materiały uzyskane w wyniku czynności podjętych przez ABW albo AW wskazują, że sprawa będąca ich przedmiotem należy do zakresu działania innych organów służb lub instytucji, Szef właściwej Agencji przekazuje, z zastrzeżeniem ust. 5-7, uzyskane informacje i materiały właściwemu podmiotowi.
Art. 23. 1. Funkcjonariusze ABW, wykonując czynności służące realizacji zadań, o których mowa w art. 5 ust. 1, mają prawo:
1) wydawania osobom poleceń określonego zachowania się, w granicach niezbędnych do wykonania czynności, o których mowa w pkt 2-5, albo w celu uniknięcia bezpośredniego zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia;
2) legitymowania osób w celu ustalenia ich tożsamości;
3) zatrzymywania osób w trybie i w przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego;
4) przeszukiwania osób i pomieszczeń w trybie i w przypadkach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego;
5) dokonywania kontroli osobistej, przeglądania zawartości bagaży oraz sprawdzania ładunku w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego, w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary;
6) obserwowania i rejestrowania przy użyciu środków technicznych obrazu zdarzeń w miejscach publicznych oraz dźwięku towarzyszącego tym zdarzeniom w trakcie wykonywania czynności operacyjno-rozpoznawczych podejmowanych na podstawie ustawy;
7) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i przedsiębiorcy są obowiązani, w zakresie swojego działania, do udzielenia nieodpłatnie tej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa;
8) zwracania się o niezbędną pomoc do innych niż wymienieni w pkt 7 przedsiębiorców, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa.
Art. 22. W granicach zadań, o których mowa w art. 6 ust. 1, funkcjonariusze AW wykonują czynności operacyjno-rozpoznawcze i analityczno-informacyjne.
Art. 24. 1. Funkcjonariusze AW, wykonując czynności, o których mowa w art. 22, mają prawo:
1) żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz przedsiębiorców prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione instytucje, organy i przedsiębiorcy są obowiązani, w zakresie swojego działania, do udzielania nieodpłatnie tej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa;
2) zwracania się o niezbędną pomoc do innych, niż wymienieni w pkt 1, przedsiębiorców, jednostek organizacyjnych i organizacji społecznych, jak również zwracania się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy, w ramach obowiązujących przepisów prawa.
2. Rada Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób przeprowadzania czynności, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 23 ust. 1 pkt 7 i 8, uwzględniając obowiązki funkcjonariusza AW występującego z żądaniem udzielenia pomocy lub zwracającego się o tę pomoc.
Art. 24a. 1. Funkcjonariusze ABW albo AW mają prawo przeprowadzania doprowadzenia, o którym mowa w art. 4 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. poz. 628, z późn. zm.2)), lub konwoju, o którym mowa w art. 4 pkt 3 tej ustawy.
2. Funkcjonariusze ABW albo AW wykonujący zadania w zakresie przeprowadzania doprowadzenia lub konwoju, jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia bezpieczeństwa tego doprowadzenia lub konwoju, mają prawo wydawania poleceń określonego zachowania się.
3. Do wykonywania zadań w zakresie przeprowadzania doprowadzenia lub konwoju stosuje się przepisy art. 25, art. 26 i art. 26b.
5. W przypadku potrzeby zarządzenia kontroli operacyjnej wobec osoby podejrzanej lub oskarżonego, we wniosku Szefa ABW, o którym mowa w ust. 1, zamieszcza się informację o toczącym się wobec tej osoby postępowaniu.
6. Kontrola operacyjna prowadzona jest niejawnie i polega na:
1) uzyskiwaniu i utrwalaniu treści rozmów prowadzonych przy użyciu środków technicznych, w tym za pomocą sieci telekomunikacyjnych;
2) uzyskiwaniu i utrwalaniu obrazu lub dźwięku osób z pomieszczeń, środków transportu lub miejsc innych niż miejsca publiczne;
3) uzyskiwaniu i utrwalaniu treści korespondencji, w tym korespondencji prowadzonej za pomocą środków komunikacji elektronicznej;
4) uzyskiwaniu i utrwalaniu danych zawartych w informatycznych nośnikach danych, telekomunikacyjnych urządzeniach końcowych, systemach informatycznych i teleinformatycznych;
uzyskiwaniu dostępu i kontroli zawartości przesyłek
z7
Art. 1. 1. Tworzy się Biuro Ochrony Rządu jako jednolitą, umundurowaną, uzbrojoną formację, zwaną dalej „BOR”, wykonującą zadania z zakresu ochrony osób, obiektów i urządzeń.
2. Nazwa Biuro Ochrony Rządu i jej skrót BOR przysługuje wyłącznie formacji, o której mowa w ust. 1.
Art. 2. 1. Do zadań BOR, z zastrzeżeniem ust. 2, należy ochrona:
1) Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu, Prezesa Rady Ministrów, wiceprezesa Rady Ministrów, ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz ministra właściwego do spraw zagranicznych;
2) innych osób ze względu na dobro państwa;
3) byłych prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie ustawy z dnia 30 maja 1996 r. o uposażeniu byłego Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 75, poz. 356, z późn. zm.1));
4) delegacji państw obcych przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
5) polskich przedstawicielstw dyplomatycznych, urzędów konsularnych oraz przedstawicielstw przy organizacjach międzynarodowych poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej;
6) obiektów i urządzeń o szczególnym znaczeniu oraz zapewnienie ich funkcjonowania;
7) prowadzenie rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego obiektów Sejmu i Senatu;
8) obiektów służących Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej, Prezesowi Rady Ministrów, ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych oraz ministrowi właściwemu do spraw zagranicznych.
2. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzję o objęciu ochroną osób, o których mowa w ust. 1 pkt 2.
3. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzję o zakresie działań, o których mowa w ust. 1 pkt 1-4 i 6-8.
4. Minister właściwy do spraw wewnętrznych, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, podejmuje decyzję o prowadzeniu rozpoznania pirotechniczno-radiologicznego obiektów, o których mowa w ust. 1 pkt 7, na wniosek lub po porozumieniu z Szefem Kancelarii Sejmu i Szefem Kancelarii Senatu.
Art. 3. Organy administracji rządowej, samorządu terytorialnego oraz państwowe i inne jednostki organizacyjne zapewniają BOR niezbędne warunki do wykonywania zadań określonych w ustawie.
Art. 6. 1. Szef BOR podlega ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych.
2. Szef BOR jest przełożonym funkcjonariuszy BOR, zwanych dalej „funkcjonariuszami”, oraz pracowników zatrudnionych w BOR.
3. Szefa BOR powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw wewnętrznych.
4. Zastępców Szefa BOR, na wniosek Szefa BOR, powołuje i odwołuje minister właściwy do spraw wewnętrznych.
5. W razie opróżnienia stanowiska Szefa BOR, minister właściwy do spraw wewnętrznych, do czasu powołania nowego szefa, powierza pełnienie obowiązków Szefa BOR jednemu z jego zastępców, na okres nie dłuższy niż 3 miesiące.
6. W razie czasowej niemożności sprawowania funkcji przez Szefa BOR, minister właściwy do spraw wewnętrznych, do czasu ustania przeszkody w sprawowaniu tej funkcji przez dotychczasowego szefa, nie dłużej jednak niż na 6 miesięcy, powierza pełnienie obowiązków Szefa BOR jednemu z jego zastępców.
Art. 7. Szef BOR kieruje BOR i zapewnia sprawne oraz efektywne wykonywanie jego zadań, w szczególności poprzez:
1) organizowanie ochrony;
2) prowadzenie polityki kadrowej;
3) określanie oraz wykonywanie programu szkolenia funkcjonariuszy i doskonalenia zawodowego pracowników, a także zapewnianie im właściwych warunków i trybu szkolenia;
4) współdziałanie z centralnymi organami administracji rządowej podległymi ministrowi właściwemu do spraw wewnętrznych, jednostkami organizacyjnymi podporządkowanymi, podległymi oraz nadzorowanymi przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych lub Ministra Obrony Narodowej oraz innymi organami administracji rządowej i samorządu terytorialnego w zakresie zadań realizowanych przez BOR i te organy.
Formy działania i zakres uprawnień BOR
Art. 11. W celu zapewnienia ochrony, o której mowa w art. 2 ust. 1, BOR w szczególności:
1) planuje zabezpieczenie osób, obiektów i urządzeń;
2) rozpoznaje i analizuje potencjalne zagrożenia;
3) zapobiega powstawaniu zagrożeń;
4) koordynuje realizację działań ochronnych;
5) wykonuje bezpośrednią ochronę;
6) zabezpiecza obiekty i urządzenia;
7) doskonali metody pracy.
Art. 12. 1. W zakresie swoich zadań BOR wykonuje czynności administracyjno-porządkowe oraz podejmuje działania profilaktyczne.
2. Funkcjonariusz w toku wykonywania czynności służbowych jest obowiązany do respektowania godności ludzkiej oraz przestrzegania i ochrony praw człowieka.
3. BOR w zakresie koniecznym do wykonywania zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1, korzysta z pomocy i informacji uzyskanych w szczególności przez: Policję, Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencję Wywiadu, Straż Graniczną, Służbę Kontrwywiadu Wojskowego, Służbę Wywiadu Wojskowego oraz Żandarmerię Wojskową.
4. Prezes Rady Ministrów określi, w drodze rozporządzenia, zakres, warunki i tryb przekazywania BOR informacji uzyskanych przez podmioty, o których mowa w ust. 3, z uwzględnieniem:
1) sytuacji, w których informacje są przekazywane;
2) przypadków nieprzekazania informacji lub ograniczenia ich zakresu;
3) sposobu udokumentowania tych informacji oraz
4) podmiotów upoważnionych do ich przekazywania.
Art. 13. 1. Funkcjonariusz, wykonując zadania, o których mowa w art. 2 ust. 1, ma prawo:
1) wydawać polecenia osobom, których zachowanie może stworzyć zagrożenie dla bezpieczeństwa osób, obiektów i urządzeń podlegających ochronie BOR, a w szczególności wydawać polecenia:
a) opuszczenia przez osoby miejsca, w którym przebywanie może stanowić zagrożenie dla realizacji zadania,
b) zatrzymania pojazdu,
c) usunięcia pojazdu z miejsca postoju;
2) legitymować osoby w celu ustalenia ich tożsamości;
3) zatrzymywać osoby stwarzające w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego oraz dla mienia, a także osoby w sposób rażący naruszające porządek publiczny;
4) dokonywać kontroli osobistej, a także przeglądać zawartość bagaży i sprawdzać ładunki i pomieszczenia, w sytuacjach, jeżeli jest to niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa ochranianych osób, obiektów i urządzeń;
5) żądać niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, organów administracji rządowej i samorządu terytorialnego oraz jednostek gospodarczych prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej; wymienione
instytucje, organy i jednostki są obowiązane, w zakresie swojego działania, do udzielenia tej pomocy;
6) zwracać się o niezbędną pomoc do innych jednostek gospodarczych i organizacji społecznych, jak również zwracać się w nagłych wypadkach do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy.
Art. 16. BOR w zakresie działań, o których mowa w art. 12 ust. 1:
1) zapobiega popełnianiu przestępstw przeciwko osobom ochranianym;
2) ujawnia osoby i zdarzenia oraz rozpoznaje miejsca i zjawiska mogące mieć związek z zagrożeniem osób ochranianych oraz bezpieczeństwa obiektów i urządzeń objętych ochroną;
3) współdziała z Policją, Agencją Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencją Wywiadu, Służbą Kontrwywiadu Wojskowego, Służbą Wywiadu Wojskowego, Żandarmerią Wojskową, Strażą Graniczną oraz Państwową Strażą Pożarną w zakresie uzyskiwania informacji o zagrożeniach dla osób lub obiektów i urządzeń chronionych;
4) utrzymuje kontakty z osobami, które mogłyby udzielić mu pomocy.
Art. 17. 1. BOR prowadzi działania, o których mowa w art. 12 ust. 1, poprzez:
1) gromadzenie i przetwarzanie informacji mogących wpłynąć na realizację zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1;
2) planowanie i systematyczne sprawdzanie obiektów i urządzeń objętych ochroną, w celu zapewnienia bezpiecznej realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1;
3) korzystanie z informacji i danych, przechowywanych w zbiorach ewidencji kryminalnej i zbiorach archiwalnych, dla wyeliminowania potencjalnego zagrożenia dla osób, obiektów i urządzeń ochranianych.
2. Przetwarzanie danych osobowych BOR może prowadzić bez wiedzy i zgody osoby, której one dotyczą, o ile służy to realizacji zadań, o których mowa w art. 2 ust. 1.