08 184351 Teoria wyboru konsumenta, Makroekonomia


Teoria wyboru konsumenta

[edytuj]

Z Wikipedii

Brak wersji przejrzanej

Skocz do: nawigacji, szukaj

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się na stronie dyskusji tego artykułu w sekcji Dopracować
Po wyeliminowaniu wskazanych powyżej niedoskonałości prosimy usunąć szablon {{Dopracować}} z kodu tego artykułu.

Teoria wyboru konsumenta - sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen; opracowana na gruncie nurtu ekonomii neoklasycznej w pierwszej połowie XX w.; duży wkład w jej opracowanie mieli m.in. Vilfredo Pareto oraz Francis Edgeworth.

Spis treści

Koncepcja

Konsumpcja jest jedną z najważniejszych sfer gospodarowania człowieka. Poprzez konsumpcję określonych dóbr ludzie zaspokajają swoje zróżnicowane potrzeby - jedzenia, bezpieczeństwa czy potrzeby estetyczne. Konsumpcja jest tutaj rozumiana szeroko - zakup dzieła sztuki celem powieszenia go na ścianie w salonie jest również traktowany jak konsumpcja, ponieważ zaspokaja określoną potrzebę.

Przedmiotem zainteresowania teorii wyboru konsumenta jest konsumpcja dóbr przez ludzi, rozpatrywana w kontekście wyborów, jakich w związku z tym dokonują. Teoria ta nie rozważa konsumpcji w ujęciu biologicznym, nie zastanawia się co dzieje się z dobrem w momencie jego spożytkowania. Stara się natomiast na bazie określonych założeń wyjaśnić czym kieruje się człowiek dokonując takich czy innych wyborów dotyczących konsumpcji i jakim ograniczeniom w tych wyborach podlega w warunkach rzadkości dóbr. Teoria nie wyjaśnia też wyborów dotyczących konkretnych dóbr, jak pożywienie czy samochód lecz formułuje ogólne zasady, które rządzą procesem dokonywania wyboru pomiędzy dobrami zaspokajającymi konkurencyjne potrzeby.

Ostatecznym celem analizy wyborów konsumenta jest sformułowanie ogólnych warunków w których konsument osiąga optymalne korzyści z konsumpcji dóbr w danych warunkach rynkowych. Jeżeli założymy, że człowiek zachowuje się w sposób racjonalny, to możemy przyjąć, że będzie dążył właśnie do tego, żeby osiągnąć optymalny poziom konsumpcji dóbr.

Kategorie teoretyczne

Podstawowymi kategoriami, którymi posługuje się teoria wyboru konsumenta są:

Konsument

Zobacz więcej w osobnym artykule: Konsument (ekonomia).

Na polu teorii wyboru konsumenta, konsumentem jest jednostka, która dysponując określonym dochodem dokonuje zakupów dóbr na rynku zgodnie ze swoimi preferencjami celem maksymalizacji czerpanej z tego tytułu użyteczności.

Założenia dotyczące konsumenta:

Przykładami konsumenta mogą być: osoba fizyczna, gospodarstwo domowe.

Dochód konsumenta

Środki pieniężne w dyspozycji konsumenta, które może on spożytkować na zakup różnych kombinacji dóbr. Przy danym poziomie cen na rynku, dochód konsumenta decyduje o tym, jakie kombinacje dóbr są konsumentowi dostępne, a jakie pozostają poza zasięgiem jego budżetu.

Przykładami dochodu mogą być: płaca, zasiłek.

Preferencje konsumenta

Zobacz więcej w osobnym artykule: Preferencja.

Preferencje są odzwierciedleniem gustów konsumenta. Preferuje on jedne kombinacje (koszyki) dóbr nad innymi - w szczególności preferuje takie koszyki dóbr, które maksymalizują jego użyteczność (czyli satysfakcję czerpaną z ich konsumpcji), czyli woli koszyki bardziej użyteczne od mniej użytecznych.

Założenia dotyczące preferencji:

  1. konsument preferuje koszyk A nad koszykiem B

  2. konsument preferuje koszyk B nad koszykiem A

  3. oba koszyki posiadają taką samą użyteczność dla konsumenta, są więc dla niego wzajemnie obojętne

Użyteczność

Zobacz więcej w osobnym artykule: Użyteczność (ekonomia).

Użyteczność jest miarą subiektywnej satysfakcji jaką konsument czerpie z konsumpcji określonego koszyka (kombinacji) dóbr.

Użyteczność nie jest miarą bezwzględną, lecz porządkową. Konsument nie przypisuje poszczególnym koszykom dóbr określonej wartości użytkowej, lecz jest tylko w stanie jednoznacznie uporządkować każdy zbiór koszyków dóbr pod względem ich użyteczności.

Użyteczność krańcowa jest miarą satysfakcji jaką czerpie konsument ze zwiększenia konsumpcji dobra o jedną jednostkę. Jest to inaczej przyrost satysfakcji związany z konsumowaniem jednej jednostki dobra więcej.

Przykład: Konsumując 3 jabłka konsument osiąga użyteczność na poziomie S0. Powiększając konsumpcję do 4 jabłek osiąga użyteczność S1, przy czym S1 > S0. Różnica S1S0 jest przyrostem użyteczności, wywołanym zwiększeniem konsumpcji o jedno jabłko, a więc stanowi użyteczność krańcową jabłek.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej

Zobacz więcej w osobnym artykule: Prawo malejącej użyteczności krańcowej.

Wraz ze wzrostem konsumpcji dobra o kolejne jednostki, przyrosty użyteczności są coraz mniejsze.

Prawo malejącej użyteczności krańcowej jest wyjaśniane faktem, że wraz ze zwiększaniem konsumpcji dobra, potrzeba jest coraz bardziej zaspokajana. Większy poziom zaspokojenia potrzeby sprawia, że kolejne jednostki dobra, które mogłyby ją jeszcze bardziej zaspokoić przedstawiają mniejszą wartość dla konsumenta niż te, które konsumował na początku.

Matematyczne ujęcie kategorii

Ograniczenie budżetowe

Ograniczenie budżetowe określa które koszyki dóbr są dostępne dla konsumenta, a które nie.

Ograniczenie budżetowe zależy od dwóch czynników:

Przy danej cenie pA dobra A oraz dochodzie I, ograniczeniem budżetowym konsumenta będzie

0x01 graphic

jednostek dobra A. Analogicznie dla dobra B, o cenie pB i przy stałym dochodzie I, ograniczenie budżetowe będzie wynosić:

0x01 graphic

Konsument może jednak wybierać także koszyki dóbr, a więc różne ich kombinacje.

Przy danych cenach dóbra A i B - pa i pb, oraz danym dochodzie I konsument może zakupić 0x01 graphic
dobra A oraz 0x01 graphic
dobra B. Jednocześnie zakładamy, że wydaje cały dostępny dochód na kombinację tych dóbr. Jego wydatki obrazuje równanie:

0x01 graphic

Przekształcamy równanie, tak by uzależnić ilość dobra B od ilości dobra A. Przy danej ilości qa nabytego dobra A konsument może zakupić ilość qb dobra B, zgodnie z równaniem:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Otrzymaliśmy funkcję liniową zmiennej 0x01 graphic
o współczynniku kierunkowym 0x01 graphic
oraz pionowym przesunięciu 0x01 graphic

Linia budżetowa

Linia budżetowa jest graficznym odwzorowaniem ograniczenia budżetowego konsumenta. Łączy punkty odpowiadające dostępnym konsumentowi kombinacjom dóbr A i B, przy założeniu wydatkowania na nie całości dochodu. Przy zerowej konsumpcji dobra A, konsument może zakupić 0x01 graphic
dobra B, z kolei powstrzymując się całkowicie od zakupów dobra B, może nabyć 0x01 graphic
dobra A.

Punkty odpowiadające innym kombinajcom dóbr A i B wykorzystującym całość dochodu konsumenta leżą na prostej danej wyprowadzonym wcześniej równaniem.

Linia budżetowa oddziela kombinacje dostępne konsumentowi od niedostępnych. Wszystkie koszyki dóbr A i B odpowiadające punktom leżącym na prostej lub poniżej niej są dostępne (pkt. K, L oraz M). Wszystkie leżące powyżej (pkt. G) przekraczają aktualne możliwości finansowe konsumenta. Wybory konsumenta dotyczyć będą wyłącznie kombinacji dostępnych.

Konsument może nabyć np. koszyk M, zakupując 0x01 graphic
dobra A oraz 0x01 graphic
dobra B, lub koszyk K, zakupując 0x01 graphic
dobra A i 0x01 graphic
dobra B. Jednak w tym drugim przypadku konsument nie wykorzystuje do końca całości swojego dochodu. Może zwiększyć ilość nabywanego dobra B o 0x01 graphic
(przechodząc tym samym do koszyka M), bez zmniejszania ilości dobra A.

Ponieważ zgodnie z założeniem o nieograniczonych potrzebach każda dodatkowa jednostka dobra powoduje przyrost użyteczności konsumenta (choć zgodnie z prawem malejącej użyteczności krańcowej przyrosty te są coraz mniejsze w miarę zwiększania konsumpcji), to konsumentowi zawsze opłaca się dokupić więcej dobra gdy pozwala mu na to jego dochód. Dlatego też koszyk M będzie zawsze koszykiem bardziej użytecznym dla konsumenta niż koszyk K.

Podobnie, będąc w punkcie K, konsument może dokupić 0x01 graphic
dobra A, nie będąc zmuszonym do zmniejszenia ilości zakupionego dobra B i tym samym przechodząc do koszyka L.

Oznacza to, że zarówno koszyk M, jak i koszyk L są bardziej użyteczne dla konsumenta niż koszyk K. Uogólniając to stwierdzenie, można powiedzieć, że dla każdego punktu leżącego poniżej linii budżetowej istnieją co najmniej dwa punkty leżące na linii budżetowej, które charakteryzują się większą użytecznością dla konsumenta.

Wnioskiem z tego stwierdzenia jest to, że konsument chcąc maksymalizować swoją użyteczność będzie zawsze poruszał się po linii budżetowej, czyli przy wykorzystaniu całości swojego dochodu.

Relacja wymienna

Rezygnując z pewnej ilości dobra A konsument może zakupić określoną (inną) ilość dobra B. Jeżeli konsument pierwotnie zakupił koszyk L, to może zrezygnować z 0x01 graphic
dobra A, dzięki czemu będzie mógł sobie pozwolić na dodatkową ilość 0x01 graphic
dobra B.

Stosunek ilościowy takiej zamiany przy danych cenach 0x01 graphic
i 0x01 graphic
jest stały i wynosi:

0x01 graphic

Z właściwości trójkątów przystających wynika:

0x01 graphic

i dalej:

0x01 graphic

Zatem dla danych cen pa i pb oraz przy stałym dochodzie I relacja wymienna, przy jakiej można zamienić dobro A na dobro B wynosi

0x01 graphic

i jest równa współczynnikowi kierunkowemu funkcji opsisującej zależność ilości qb dobra B od ilości qa przy wykorzystaniu całości dochodu I.

Nachylenie linii budżetowej zależy zatem wyłącznie od relacji cen, jakie istnieją między dobrami A i B. Wartość relacji cenowej 0x01 graphic
oznacza że qa ilości dobra A można wymienić na 0x01 graphic
dobra B. Minus oznacza, że musimy zrezygnować z pewnej ilości dobra A, aby zamienić je na dobro B.

Zmiana dochodu konsumenta

Dotyczas zakładano stałość dochodu konsumenta dokonującego zakupów dóbr na rynku. Konsument jednak podlega uwarunkowaniom życia gospodarczego i zwłaszcza w długim okresie jego dochód może się zmieniać. Zmiana dochodu konsumenta ma wpływ na to, które koszyki dóbr są dla niego dostępne, a które nie. Wzrost dochodu przy nie zmienionych cenach powoduje zwiększenie siły nabywczej, a więc powiększenie zbioru dostępnych koszyków dóbr. Analogicznie zmniejszenie dochodu powoduje ograniczenie zbioru dostępnych koszyków. Ma to odzwierciedlenie na linii budżetowej.

Przy zmianie dochodu o ΔI i niezmiennych cenach pa i pb ilość dóbr A i B, jakie może nabyć konsument kształtują się następująco:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

W związku z ze zmianą dostępnych ilości dóbr A i B linia budżetowa przesuwa się równolegle, zachowując kąt nachylenia zgodny z relacją cen dóbr. Zwiększenie dochodu konsumenta o ΔI powoduje przesunięcie się linii budżetowej w górę o Δqb lub równoważnie o Δqa w prawo. Analogicznie spadek dochodu o ΔI powoduje przesunięcie się linii budżetowej o Δqb w dół lub odpowiednio o Δqa w lewo.

Zmiana cen dóbr

Zakładano do tej pory również stały poziom cen dóbr A i B. Podobnie jak dochód konsumenta, ceny dóbr również podlegają zmianom w czasie, co nie pozostaje bez wpływu na dostępność ich koszyków. Wzrost ceny dobra zmniejsza jego dostępność i oczywiście odwrotnie - spadek ceny dobra powoduje zwiększenie jego dostępności.

Przy niezmienionym dochodzie konsumenta I, stałej cenie dobra B pb oraz zmianie ceny dobra A o Δpa dostępne ilości dóbr kształtują się następująco:

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

0x01 graphic

Grafika: zmiany ceny dobra A

W zależności od tego czy cena dobra A wzrasta czy spada linia budżetowa zmienia nachylenie poprzez poziome przesunięcie dolnego końca linii. Wzrost ceny będzie skutkował przesunięciem końca linii w lewo (a więc będzie powodował ograniczenie dostępności niektórych koszyków dóbr), natomiast spadek ceny dobra A spowoduje przesunięcie dolnego końca linii w prawo (zwiększając dostępność niektórych koszyków dóbr).

Nowe relacje cenowe pomiędzy dobrami A i B będą skutowkały zmianą kąta nachylenia linii budżetowej. Nachylenie nowej linii budżetowej będzie równe:

0x01 graphic

Analogiczne zmiany linii budżetowej zachodzą przy zmianie ceny dobra B. Przy niezmienionej cenie dobra A pa ilość dobra A 0x01 graphic
, jaką konsument może nabyć przy całkowitym powstrzymaniu się od zakupu dobra B pozostanie bez zmian. Zmienia się natomiast odpowiednia ilość dobra B:

0x01 graphic

0x01 graphic

Dolny koniec linii budżetowej pozostaje bez zmian, przesuwa się natomiast góry jej koniec. W zależności od tego czy cena dobra B wzrosła czy spadła, koniec linii przesuwa się odpowiednio w dół lub w górę.

Grafika: zmiana cen dobra B

Możliwa jest także jednoczesna zmiana cen dóbr A i B. Nowa linia budżetowa będzie wyznaczona w oparciu o nowe punkty 0x01 graphic
i 0x01 graphic
, wyznaczone analogicznie jak przy zmianie ceny jednego z dóbr.

Grafika: zmiana cen dóbr A i B

Jeżeli względna zmiana ceny dobra A odpowiada względnej zmianie ceny dobra B:

0x01 graphic

wówczas przesunięcie linii budżetowej ma charakter podobny do tego, jaki występuje przy zmianie dochodu konsumenta

Grafika: równa zmiana cen dóbr A i B

Krzywa obojętności

Zobacz więcej w osobnym artykule: Krzywa obojętności.

System preferencji to taki zbiór koszyków dóbr A i B, na którym konsument określił swoje preferencje zgodnie z założeniami ich dotyczącymi. Graficznym odwzorowaniem systemu preferencji konsumenta są krzywe obojętności.

Podobnie jak linia budżetowa łączy punkty odpowiadające koszykom o równej dostępności dla konsumenta przy założonym dochodzie i cenach dóbr, tak krzywa obojętności łączy punkty odpowiadające koszykom dóbr o takiej samej użyteczności dla konsumenta. Ponieważ użyteczność koszyków na krzywej obojętności jest identyczna, to konsumentowi jest obojętne który nich będzie konsumował - przy każdym z nich poziom jego satysfakcji jest taki sam.

Krańcowa stopa substytucji

Jest miarą zrzeczenia się określonej ilości dobra A na rzecz dobra B, przy założeniu utrzymania stałego poziomu użyteczności.

Prawo malejącej krańcowej stopy substytucji

Mówi o tym, że wraz ze zwiększaniem konsumpcji dobra A, konsument jest skłonny rezygnować z coraz mniejszych ilości dobra B, celem powiększenia konsumpcji dobra A o jedną jednostkę.



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
4 TEORIA WYBORU KONSUMENTA
teoria wyboru konsumenta begg, Mikroekonomia, mikroekonomia
Kopia Teoria wyboru konsumenta, semestr 4, ekonomia
Teoria wyboru konsumenta (10 stron) UFLFTJKFBOHQZK7YDJTKZXSFU2NULZQDVEXHL2A
(3045) 05 teoria wyboru konsumenta, Narzędzia analizy ekonomicnej
T4 Teoria wyboru konsumenta
Teoria wyboru konsum slajdy
3 teoria wyboru konsumenta
T3 Teoria wyboru konsumenta
teoria wyboru konsumenta1
W4 TEORIA WYBORU KONSUMENTA
Mikroekonomia - test, Teoria wyboru konsumenta
mikro ściągi teoria wyboru konsumenta
5 TEORIA Wyboru KONSUMENTA
4 TEORIA WYBORU KONSUMENTA
Mikroekonomia I 04 Popyt Teoria wyboru konsumenta arkusz [F]
teoria wyboru konsumenta

więcej podobnych podstron