Komórka jako podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu.

1,Wiadomości wstępne
Komórka to podstawowy element strukturalny i czynnościowy każdego organizmu, zdolny do spełniania różnych funkcji życiowych tzn. oddychania, odżywiania, rozmnażania, wzrostu. Wielkość komórek i ich kształt są bardzo różne i zależą od pełnionych funkcji i otaczającego otoczenia. Na przykład spłaszczony kształt komórek nabłonkowych jest rezultatem wzajemnego ucisku komórek na siebie, natomiast komórki znajdujące się w środowisku płynnym (mamy tu na myśli np. krew) przybierają kształt kulisty. Komórki, więc cechuje duży polimorfizm. Najmniejsza komórka mierzy 0,2mm (bakterie), największa ok. 50 cm (włókna indyjskiej rośliny rami), nieco mniejsze jaja strusie. Mimo iż są one takie małe, w ciele człowieka o średniej masie ciała, ich liczba może wynosić 1013-14, nie licząc krwinek.

2. Komórka prokariotyczna i eukariotyczna
Wszystkie komórki występujące na świecie możemy podzielić na dwie następujące grupy, różniące się między sobą budową, a mianowicie na komórki z jądrem komórkowym (eukariotyczne) i bez jądra komórkowego (prokariotyczne). W komórkach prokariontów DNA znajduje się w pewnym rejonie cytoplazmy nieodgraniczonym od niego błoną. W komórkach eukariontów występuje jądro otoczone błoną dwiema błonami śródplazmatycznymi (otoczką jądrową). Cząsteczki DNA w komórce prokariotycznej przybierają formę kolistą z niewielką ilością przyłączonych białek, a w komórce eukariotycznej liniową z przyłączonymi licznymi białkami. W komórce prokariotycznej nie znajdziemy takich organelli jak mitochondria, chloroplasty, siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego, lizosomy, wakuole, cytoszkielet. Komórka eukariotyczna zawiera w/w organelle.
Obie komórki różni także wielkość. Prokarionty mają wielkość kilku mikronometrów, zaś eukarionty są znacznie większe, ich wielkość wynosi w granicach kilkanaście - kilkadziesiąt mikronometrów, choć są jak na wielkość komórki, olbrzymy np. komórki jajowe ptaków, jajo strusia - 25-30 cm.

Struktura: Komórka Komórka
prokariotyczna eukariotyczna
Ściana komórkowa obecna brak u zwierząt i
niektórych protistów
Błona komórkowa obecna obecna
Jądro komórkowe brak obecne
Chromosomy koliste DNA, liniowe DNA, połączone
niewielka ilość z licznymi białkami
przyłączonych białek

Mitochondria brak obecne
Chloroplasty brak obecne w komórkach
fotosyntetyzujących
Siateczka
śródplazmatyczna brak zwykle obecna
Rybosomy obecne obecne
Aparat Golgiego brak obecny
Lizosomy brak obecne
Wakuole brak obecne u roślin, grzybów
i niektórych protistów
Cytoszkielet brak obecny

3. Organelle komórki
3.1. Budowa błon komórki
3.1.1. Błony komórki
Są bardzo ważnym elementem komórki. Otaczają wnętrze komórki, a także izolują wnętrze od otoczenia. Błony komórkowe wewnątrz komórki nazywamy śródplazmatycznymi. Pełnią one odmienne funkcje od otaczających komórkę. Mają one za zadanie w komórce oddzielać we wnętrzu komórki strefy odmiennej pod względem składu. Do takich rejonów można zaliczyć m.in. jądro komórkowe, mitochondria, chloroplasty, wnętrze siateczki śródplazmatycznej i aparatu Golgiego, lizosomy i peryksosomy.

Błona, która otacza komórkę, komórkowa, zapewniają kontakt ze środowiskiem zewnętrznym. To w niej znajdują się receptory, dzięki którym możliwe jest odbieranie sygnałów z zewnątrz komórki i przekazywanie ich do wnętrza. Przez nie także odbywa się transport bierny, czyli na zasadzie stężeń i aktywny, za pomocą przenośników np. ATP produkowanych w mitochondriach.
Błony komórki zbudowane są lipidów i białek, których ilość jest równa wagowo. Jedne z lipidów, czyli fosfolipidy, składają się z polarnej główki i niepolarnych ogonków. Składających się z cząsteczek glicerolu i dołączonych do nich kwasów tłuszczowych. Ułożone są polarnymi główkami na zewnątrz błony, do wewnątrz niepolarnymi ogonkami. Tworzą dwuwarstwową błonę. Dzięki „płynności błony” nie jest ona sztywna, lecz w pewnym stopniu płynna. Płynność błony wykazują warstwy lipidowe umieszczone między dwiema warstwami wody, czyli cząsteczki lipidów, które poruszają się w obrębie płaszczyzny poziomej błony. Wpływ na stopień płynności błony ma m.in. skład lipidowy. Nieodzownym składnikiem błony jest cholesterol, który nadaje płynność błonie. Składa się on z polarnej główki i niepolarnego ogonka, który dąży do ułożenia się w błonie w kierunku takim samym jak ogonki fosfolipidów. Natomiast polarne główki zwrócone są w stronę polarnych główek fosfolipidów. Im więcej znajduje się go w błonie, tym błona jest mniej płynna, a im go mniej, sytuacja jest odwrotna, jest bardziej płynna.

Białka obficie występują w błonie. Niektóre np. są zanurzone w niej, składają się z polarnych łańcuchów polipeptydowych, do których dołączone są łańcuchy kwasów tłuszczowych bądź inne niepolarne fragmenty, które bardzo łatwo wnikają w niepolarne ogonki fosfolipidów. Inne mają zanurzone w błonie swoje łańcuchy polipeptydowe. Zawijają się są w inny sposób niż te pierwsze. Mogą utrzymywać swoje położenie dzięki temu, iż na zewnątrz cząsteczki białka wystają boczne ugrupowania aminokwasów, które są niepolarne. Dzięki takiej budowie możliwe jest ich ułożenie w polarnej warstwie lipidów. Jedne z nich skierowane są w wewnętrzną lub zewnętrzną stronę błony, inne przechodzą przez nią i wystają po obu jej stronach. One także wykonują ograniczone ruchy w obrębie płaszczyzny.
Odmienna budowa białkowo-lipidowa dwóch błon tworzy tzw. asymetrię błon komórki. Jest ona spowodowana tym, iż obie błony mają własny, niepowtarzalny garnitur białek i skład lipidowy.
Po zewnętrznej stronie błony, białka, które wystają i zwrócone są na zewnątrz błony, mają przyłączone łańcuchy cukrowe. Są to glikolipidy. Tworzą w ten sposób zewnętrzną warstwę zwaną glikokaliksem. Owa warstewka ma za zadanie ochronę błony komórki przed uszkodzeniami mechanicznymi i niektórymi chemicznymi, nie dopuszczać do błony masę substancji. Bierze ona natomiast udział w rozpoznawaniu komórek przez układ odpornościowy.

3.1.2. Funkcje błon komórki
Główną funkcją błony komórkowej jest ochrona przed czynnikami zewnętrznymi, dzięki zawartym w niej białkom. Także dzięki niej komórka ma określony kształt. Pełni funkcję przekaźnikową dzięki zawartym w niej receptorom. Dzięki temu, iż błona komórkowa jest półprzepuszczalna, możliwy jest transport przez nią. Odbywa się on przez kanały białek błonowych. Komórki wykorzystują zdolność błony do rozłączania się i zlewania do transportu przez nie wielu substancji.
Egzocytoza jest to zjawisko wyrzucania substancji na zewnątrz komórki.
Endocytoza jest zjawiskiem polegającym na tym, iż substancje pobierane są z zewnątrz do wewnątrz komórki. Jednym z rodzajów endocytozy jest pinocytoza, która polega na pobieraniu drobnych substancji z zewnątrz komórki. Drugim rodzajem endocytozy jest fagocytoza, która polega na pobieraniu z zewnątrz komórki, tym razem dużych cząsteczek.

3.1.3. Rodzaje roztworów
a) izotoniczny b) hipotoniczny c) hipertoniczny

3.1.4. Transport przez błony komórki
Przez lipidowo-białkową błonę swobodnie przedostają się cząstki o naturze niepolarnej. Do nich zaliczamy m.in. O2 bądź CO2. Cząstki polarne również łatwo przedostają się przez błonę, ale bez ładunku elektrycznego. Transport odbywa się za pomocą kanałów błonowych, które pełnią funkcje przenośników.

Jeżeli cząstki dryfują samodzielnie poprzez kanały błonowe, bez udziału energii, to taki ruch nazywamy dyfuzją. Zachodzi on zgodnie z gradientem stężeń. Substancje przenikają do miejsc, gdzie jest ich więcej, do miejsc, gdzie jest ich mniej, np. CO2 i O2

Drugi transport cząstek przez błony tym razem wymaga energii, gdyż cząstki poruszają się wbrew gradientowi stężeń. Zachodzi on z udziałem przenośników energii np. ATP. Substancje przenikają przez błonę z miejsca, gdzie jest ich mało, do miejsca, gdzie jest ich dużo. Na zasadzie aktywnego transportu poruszają się m.in. jony K+ oraz Na+.

3.2. Jądro komórkowe
W obrębie cytoplazmy znajduje się największa organella - jądro. To ze względu na obecność bądź brak jądra, dzielimy organizmy na Ziemi na bezjądrowe prokarionty i jądrowe eukarionty. Jądro komórkowe przeważnie przyjmuje kształt kulisty, rzadziej owalny lub wrzecionowaty. Otacza je otoczka jądrowa, która składa się z dwóch błon. W błonie jądrowej występują pory, przez które transportowany jest kwas RNA i rybosomy. Substancją, która wypełnia jądro jest kariolimfa, czyli bezbarwna galaretowata substancja. W centrum jądra znajduje się jąderko, czyli zagęszczenie chromatyny zbudowane z RNA i białka. W jądrze może znajdować się kilka jąderek. W obrębie jąderka powstają rybosomy - struktury komórkowe, które następnie poprzez pory przedostają się do cytoplazmy.
To właśnie jądro zachowuje ciągłość organizmów, gdyż w nim znajduje się materiał genetyczny, zwany chromatyną. W jej skład wchodzą białka oraz DNA. Tylko niewielka część chromatyny jest aktywna genetycznie, euchromatyna. Pozostała część chromatyny to nieaktywna genetycznie heterochromatyna. Podczas podziału jądra komórkowego, chromatyna kondensuje się (zagęszcza) w chromosomy widoczne w mikroskopie świetlnym. Tak więc to jądro komórkowe przekazuje informacje genetyczne czyli instrukcje dotyczące budowy i funkcjonowania komórki. One też przenosi informacje dotyczące dziedzicznych cech.
Podstawowe funkcje jądra są następujące:
·powielanie zawartego w nim materiału genetycznego i przekazywanie go do komórek potomnych
·przekazywanie materiału genetycznego z pokolenia na pokolenie dzięki udziałowi w tworzeniu komórek płciowych
·sterowanie podstawowymi procesami życiowymi komórki poprzez regulację dwóch ważnych procesów: odczytywania informacji ukrytych w cząsteczkach DNA i dostosowania instrukcji w postaci RNA do biosyntezy białek

3.3. Mitochondria i chloroplasty
3.3.1. Organelle przetwarzające energię
Obie organelle widoczne są w mikroskopie świetlnym. Jedna występuje prawie we wszystkich komórkach eukariotycznych - mitochondria, druga tylko w komórkach roślin i fotosyntetyzujących protistów. Obie organelle otoczone są dwiema błonami, oddzielającymi je od cytoplazmy. Obie organelle także zajmują się przetwarzaniem energii. W mitochondriach energia uzyskiwana jest z utleniania związków organicznych, natomiast w chloroplastach, z pochłoniętego promieniowania słonecznego. Organelle posiadają system rozbudowanych błon, gdyż w pośrednim etapie powstawania energii powstaje różnica stężeń protonów (H+) po obu stronach błony.

3.3.2. Mitochondria
Mitochondria są organellami zawierającymi własne DNA, dzięki czemu mogą namarzać się w komórce bez względu na podział jądra.
Zawierają rybosomy, dzięki którym produkują na własne potrzeby białka.
Mitochondrium otaczają dwie błony, jedna przepuszczalna, w niej znajdują się pory, druga nie przepuszczalna dla jonów. To dzięki takim właściwościom błon powstaje między nimi różnica stężeń protonów, która poprzedza syntezę ATP. Dzięki pofałdowanej powierzchni matriks mitochondrialnego, ATP powstaje na dużej powierzchni.
Podstawową funkcją mitochondrium jest przeprowadzanie procesu oddychania komórkowego, który składa się z III etapów.
I glikozyd
-zachodzi w cytoplazmie, gdzie następuje rozkład glukozy do kwasu pirogronowego
II cykl Krebsa
-zachodzi w matriks mitochondrialnym
-jest to zamknięty cykl przemian kwasów trójkarboksylowych, w wyniku tych przemian uwalnia się energia, a jako produkt uboczny powstaje H2O i wolne wodory
III łańcuch oddechowy
-zachodzi w grzebieniu mitochondrialnym
-polega na tym, że wolne wodory z cyklu Krebsa przechodzą przez system przenośników energetycznych uwalniając energię, a same łączą się z tlenem tworząc cząsteczkę wody jako produkt uboczny

3.3.3. Chloroplasty
Tak jak mitochondria zawierają własne DNA, a co za tym idzie także same namnarzają się niezależnie od podziału jądra komórkowego.
Zewnętrzna błona jest półprzepuszczalna tak jak w mitochondriach, jednak druga błona w przeciwieństwie do mitochondrialnej, nie jest pofałdowana. W chloroplastach są spłaszczone, pogrupowane w małe skupiska tylakoid. To właśnie między błonami tylakoidów powstaje różnica gradientów stężeń protonów.
Chloroplasty także posiadają własne rybosomy.
Zawierają w sobie zielony barwnik asymilacyjny, czyli chlorofil. Dzięki niemu pochłonięte zostają promienie słoneczne i możliwe jest przeprowadzenie fotosyntezy. Fotosynteza - to proces, w którym związki nieorganiczne, (CO2 i H2O) przy udziale wspomnianej już energii świetlnej i barwników fotosyntetycznych, syntetyzowane są związki organiczne - cukry proste, które zamieniane są na skrobię fotosyntetyczną. Fotosynteza przebiega w II fazach:
I faza jasna
- zachodzi w granach i tylakoidach, gdzie znajdują się barwniki fotosyntetyczne
- w tej fazie pochłaniane są kwanty energii świetlnej, które powodują rozbicie cząsteczki H2O (tzw. fotoliza H2O) i przenosząc uzyskaną energię i wodór do przenośników energetycznych - ATP i NADP, tworząc tzw. siłę asymilacyjną (energia świetlna zamieniona na energię chemiczną)
II faza - cykl Kalwina
- ciemna faza fotosyntezy
- zachodzi w stromie chloroplastów i przebiega w trzech etapach
·karboksylacja
·regeneracja
·redukcja

4. Inne organelle komórkowe
4.1. Organelle bez DNA
Wszystkie obłonione organelle komórkowe poza tymi, które posiadają własne DNA (jądro komórkowe, chloroplasty, mitochondrium), to organelle nie posiadające własnego DNA (siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego, lizosomy, i peroksysomy). One to także nie produkują białek.

4.1.1. Rybosomy
Rybosomy występują we wszystkich komórkach tzn. prokariontów i eukariontów. Obecne są także w mitochondriach i chloroplastach. Wszystkie rybosomy posiadają podobną budowę. Mianowicie składają się z dużej podjednostki i dwóch małych podjednostek. Rybosomy zbudowane są z RNA i białek. Ich funkcją jest synteza łańcuchów polipeptydowych białek

4.1.2. Siateczka śródplazmatyczna
Siateczka śródplazmatyczna błony przecinające cytoplazmę. Występuje w komórkach eukariontów. Jest miejscem prężnej obróbki białka, czyli dołączania do gotowych łańcuchów polipeptydowych, fragmentów złożonych z cukrów. W ten sposób powstają glikoproteiny.
Występują dwa rodzaje siateczki śródplazmatycznej. Jedna z nich nazwana siateczką śródplazmatyczną szorstką lub ziarnistą, do której przyłączone są rybosomy. Druga to siateczka śródplazmatyczna gładka. Bierze ona udział w metabolizmie lipidów oraz w detoksykacji, czyli usuwaniu toksyn z organizmu.

4.1.3. Aparat Golgiego
Aparat Golgiego ma postać silnie spłaszczonych cystern, które zbudowane są z błon. To właśnie w nim następuje sortowanie cząstek zmodyfikowanych w siateczce śródplazmatycznej, które opuszczają aparat w obłonionych pęcherzykach i udają się do miejsca docelowego. W aparacie Golgiego komórek roślinnych, powstają wielocukry, które komórka wykorzystuje do budowy błony.

4.1.4. Lizosomy
Lizosomy mają postać pęcherzyków, które wypełnione są enzymami. Enzymy te potrafią rozkładać m.in. białka, kwasy nukleinowe, lipidy i cukry. Więc w nich następuje trawienie pochłoniętych przez komórkę substancji. Lizosomy w swoim wnętrzu utrzymują ph kwaśne, w którym najlepiej pracują enzymy. W cytoplazmie utrzymuje odczyn obojętny, więc po przypadkowym wydostaniu się enzymów z lizosomu, nie wyrządzają wiele szkody z uwagi na dużą różnicę wartości ph. Oprócz w/w funkcji lizosomy pełnią funkcje ochronne dla białek i innych składników cytoplazmatycznych przed nieplanowanym zniszczeniem.

4.1.5. Wakuole - wodniczki
Wodniczki występują u zwierząt, natomiast wakuole u roślin, grzybów i protistów. W komórkach roślinnych błona otaczającą wakuole, nazywa się tonoplast. Wnętrze wakuoli wypełnione jest sokiem komórkowym, który składa się z:
·wody
·związków nieorganicznych (sole, jony Ca2+, Na+, Fe2+, Mg2+)
·związków organicznych (cukry, białka, tłuszcze, kwas jabłkowy, cytrynowy)
·barwniki
o antacjany
- w zależności od ph gleby, mogą nadawać kolor czerwony, różowy, niebieski bądź fioletowy
- wybarwiają owoce (śliwki, jabłka, czereśnie, winogrona, porzeczki)
- wybarwiają kwiaty (fiołek, mak, bratek, róża)
- liście (fioletowa kapusta)
- korzenie (marchewka, burak)
o flawony - nadają żółtą barwę
- kwiaty (pierwiosnek, śliwki mirabelki, liście herbaty, lwia paszcza)
o alkaloidy - nadają gorzki i cierpki smak
- kofeina
- teina
- nikotyna
- morfina - mak
- marihuana - konopie
- heroina
· garbniki - pełnią funkcję ochronną (kora drzew)
· glikozydy (substancje zapasowe)
- kumaryna (siano)
- saponina (do mydła, pieni się)
· olejki eteryczne
· balsamy
· żywice
· szczawiany wapnia

Oprócz tego w niektórych wodniczkach znajdują się enzymy, które trawią substancje dostarczone do nich. Na tej podstawie można je porównać do lizosomów. Wakuole pełnią jeszcze najprzeróżniejsze funkcje. Chłoną wodę, a następnie wywierają nacisk na ścianę komórkową, zapewniając w ten sposób jej jędrność, czyli turgor.

4.1.6. Peroksysomy
Peroksysomy tak jak i lizosomy są pęcherzykami, w których znajdują się enzymy. Enzymy te biorą udział w reakcjach utleniania związków organicznych. W tym celu wykorzystują tlen cząsteczkowy. Produktem wielu reakcji utleniania jest nadtlenek wodoru, (H2O2) który jest szkodliwy dla komórki. Aby pozbyć się tego groźnego czynnika, w peroksysomach znajduje się enzym, katalaza, który rozkłada nadtlenek wodoru do wody i tlenu.

5. Co warto jeszcze wiedzieć o komórce?
5.1. Cytoplazma
Cytoplazma jest przedziałem komórkowym, który nie należy do żadnej organelli. Trzeba zaznaczyć, że znajdują się tam w postaci roztworu liczne białka i metabolity komórkowe.
Istnieją dwie teorie dotyczące budowy cytoplazmy. Pierwsza z nich, teoria dotycząca budowy koloidalnej zakłada, że cytoplazma stanowi roztwór koloidalny, mający zdolność przechodzenia z zolu - stanu ciekłego w żel - stan stały i odwrotnie. Druga teoria siateczkowo - molekularna zakłada, że cytoplazma zbudowana jest z nieregularnych białek tworzących siatkę.
Cytoplazma posiada następujące własności: elastyczność (zdolność do odwracalnego rozciągania się), plastyczność (jest to nieodwracalne rozciąganie pod wpływem dużych ciśnień), ciągliwość (zdolność do wyciągania się np. mięśnie), kurczliwość (zdolność cytoplazmy do kurczenia się), fiksotropia (zdolność do przechodzenia z żelu w zol pod wpływem wstrząsu).

5.2. Cytoszkielet
Cytoszkielet jest to sieć struktur białkowych w cytoplazmie komórek eukariotycznych. Cytoszkielet tworzą:
· włókna (filamenty) aktynowe
- zwane mikrofilamentami, zbudowane są ze splecionych łańcuszków białka - aktyny
- występują głównie pod błoną komórkową
- odpowiadają za zmianę kształtu i ruch komórki
· filamenty pośrednie
- zbudowane z różnych białek
- w komórkach nabłonkowych - kreatyna
- układają się pod błoną komórkową, dodatkowo przechodzą przez cytoplazmę
- zapewniają komórce wytrzymałość mechaniczną
· mikrotubule
- zbudowane z białka - tubuliny
- w różnych miejscach dołączone inne białka
- struktury dynamiczne - nieustannie wydłużają i skracają się
- polimeryzacja tubuliny w mikrotubule rozpoczyna się w
centrosomie, w pobliżu jądra komórkowego
- stanowią szlaki transportowe dla m.in. dyneiny i kinezyny
- budują rzęski i wici (np. wić plemnika, rzęski komórek nabłonkowych dróg oddechowych)

Cechą wspólną w/w struktur jest to, iż powstają poprzez polimeryzację wielu cząstek białek, układając się w struktury o znacznej długości.

5.3. Ściana komórkowa
Ściana komórkowa występuje u grzybów, roślin oraz niektórych protistów. Składa się ona z ściany pierwotnej, ściany wtórnej i blaszko środkowej. Ściana pierwotna i ściana wtórna zbudowana jest z mikrofibryli celulozowych i hemi celulozy. Natomiast blaszka środkowa dodatkowo przesycona jest pektynami.

Ściana komórkowa pełni wiele funkcji w komórce. Przede wszystkim zabezpiecza ją przed nadmierną utratą wody. Także osłania i ochrania komórkę przed niekorzystnym wpływem środowiska. Tworzy mocne rusztowanie dla całej rośliny. W cytoplazmie występują jamki, przez które przenikają nitki cytoplazmy tzw. plazmodesmy, zapewniają one kontakt między sąsiednimi komórkami.
W ścianie komórkowej możliwe są także pewne modyfikacje:
· ściany zdrewniałe
- powstają na skutek odkładania się ligniny między mikrofibrylami
· ściany skorkowaciałe
- przesycone są suberyną, czyli korkiem, on chroni roślinę przed nadmiernym parowaniem oraz mrozem
· ściany skutynizowane
- mają na powierzchni skórki kutynę, substancje organiczne zabezpieczające przed nadmierną utratą wody
· ściany zwoskowaciałe
- na zewnątrz ściany komórkowej odkłada się wosk
· ściany zmineralizowane
- przesycone solami wapnia (np. krasnorosty)
- przesycone krzemionką SiO2 (skrzypy, trawy)
· ściany ześluzowaciałe
- pokryte warstwą śluzu (rośliny niższe, siemię lniane)

5.4. Połączenia międzykomórkowe
Połączenia międzykomórkowe występują w organizmach wielokomórkowych. Mają za zadanie utrzymanie komórki w kontakcie fizycznym, umiejscowienie jej jednej obok drugiej. Także zapewniają kontakt między cytoplazmą sąsiadujących komórek.
Desmosomy to jedne z połączeń komórkowych. Jest to połączenie za pomocą białkowych wypustek na zewnątrz komórki.
Złącza szczelinowe to niewielkie kanały białkowe, przebiegające z jednej komórki do drugiej. Z uwagi na niewielką średnicę, przez złącza szczelinowe przemieszczają się małe jony, niektóre cukry, nukleotydy lecz nie białka.
Plazmodesmy występują m.in. w komórkach roślinnych. Przechodzą one przez ścianę komórkową, łącząc w ten sposób ich cytoplazmy. Przeważnie przez plazmodesmy przechodzi siateczka śródplazmatyczna i łączy siateczki obu komórek. Plazmodesmy umożliwiają przenikania znacznie większych cząstek niż desmosomy, bądź złącza szczelinowe. Tą drogą przemieszczają się wirusy w roślinie.

5.5. Apoptoza
Jest to nic innego niż zapisany genetycznie program samo destrukcji komórki. Na drodze apoptozy niszczone są m.in. komórki nowotworowe. Proces samo destrukcji może zostać wywołany przez np. receptory znajdujące się w błonie komórkowej, inne mogą pochodzić z wnętrza komórki (np. uszkodzenie DNA). Podczas tego procesu komórka kurczy się, zawartość jądra komórkowego zostaje skondensowana. Uaktywnione enzymy niszczą białka oraz inne, tnące DNA jądra komórkowego na małe części. W ostatecznej fazie apoptozy komórki zostają usunięte przez system odpornościowy.

6. Funkcje komórek
Tkanka jest zespołem komórek jednakowego pochodzenia i budowy, spełniających tę samą funkcję.

Komórki pełnią różnego rodzaju funkcje w tkankach.
· Za pośrednictwem krwi dostarczane są prawie wszystkim komórkom ustroju substancje odżywcze i tlen, a odprowadzane produkty przemiany materii i dwutlenek węgla. Krew rozprowadza także różne hormony i odgrywa ważną rolę w utrzymaniu odporności organizmu
· Chronią organizm przed czynnikami chorobotwórczymi - leukocyty
· Dzięki nim krew może krzepnąć (przyczynia się też do tego fibrynogen wytwarzany w wątrobie) - trombocyty
· Komórki kostne, chrząstek i więzadeł budują szkielet, miejsce przyczepu mięśni
· Komórki mięśniowe poruszają np. treść pokarmową, ale i także np. kończyny
· Ochronną, wyściełając wnętrze narządów np. jelit, żołądka
· Filtrują krew z produktów przemiany materii - nefrony w nerkach
· Produkują hormony np. komórki przysadki mózgowej, trzustki
· Przekazują informacje od receptorów do mózgu - komórki nerwowe
· Odbierają wrażenia wzrokowe, receptory są wrażliwe na światło
· Odbierają wrażenia dźwiękowe, receptory wrażliwe są na drgania
· Odbierają wrażenia położenia, receptory wrażliwe na zmiany pozycji ciała
· Odbierają wrażenia zapachowe, receptory wrażliwe na związki chemiczne znajdujące się w powietrzu
· Odbierają wrażenia smakowe, receptory wrażliwe na związki chemiczne rozpuszczone w ślinie
· Odbierają wrażenia chłodu, bólu dotyku, nacisku, ciepła

7. Wnioski
W komórce istnieje duża liczba organelli (są wyjątki), które pozwalają komórkom pełnić określone funkcje. Istnieją komórki, które nie mają pewnych organelli, gdyż pełnią funkcje nie wymagające niektórych z nich, np. erytrocyty w początkowej fazie hemocytoblastu posiadają jądro komórkowe, lecz w miarę syntetyzowania hemoglobiny w cytoplazmie, jądro usuwają na zewnątrz komórki.

Wszystkie organy, tkanki zbudowane są z komórek. To dzięki współpracy, i podziale funkcji, komórki łączyły się ze sobą tworząc współczesne tkanki. Bez żadnych obaw możemy powiedzieć, że komórka to podstawowa jednostka strukturalna i funkcjonalna organizmu, gdyż to na poziomie komórkowym dostrzegamy w obrębie komórki pełnione przez nią te podstawowe funkcje pozwalające jej wykonywać swoje należności. A ponadto jest podstawowym budulcem organizmów żywych.

APARAT GOLGIEGO

BŁONA KOMÓRKOWA

CHROLOPLAST

FAGOCYTOZA

filamenty_aktynowe

filamenty_posrednie

.
JĄDRO

KOMÓRKA

mikrotubule

mitochondrium

.

---