Gospodarka i polityka przestrzenna odp, Gospodarka przestrzenna - notatki, Gospodarka i polityka przestrzenna


  1. Definicja przestrzeni i jej atrybuty.

  2. Struktura przestrzeni.

  3. Zagospodarowanie przestrzeni - definicja.

  4. System zagospodarowania przestrzennego kraju - podsystemy.

  5. Region - definicja i rodzaje.

  6. Cechy regionów.

  7. Specjalizacja - rodzaje i mierniki.

  8. Delimitacja - metody i kryteria.

  9. Pojęcie, kryteria i rodzaje lokalizacji.

  10. Podział lokalizacji.

  11. Lokalizacja w procesie inwestorskim.

  12. Definicje czynników lokalizacji.

  13. Czynniki lokalizacji wg systemu osadnictwa i rozmieszczenia ludności.

  14. Bariery lokalizacji produkcji - definicje i rodzaje.

  15. Teoria lokalizacji Webera.

  16. Teoria lokalizacji Thünen'a.

  17. Teoria lokalizacji Lösh'a.

  18. Wymiary koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju oraz funkcja KPZK.

  19. Cele strategiczne KPZK.

  20. Zasady zawarte w KPZK.


  1. Definicja przestrzeni i jej atrybuty.

Przestrzeń - obszar ograniczony trzema wymiarami (długość, wysokość, szerokość).

Z punktu widzenia fizyczno - matematycznego lub kondensacyjnego przestrzeń to mnogość m³.

Przestrzeń w ujęciu fizyczno - geograficznym to środowisko geograficzne, czyli zbiór rzeczy materialnych występujących na pewnym wycinku przestrzeni Ziemi.

Przestrzeń ekonomiczna - zbiór elementów martwych (fizycznych) i żywych (biotycznych) powiązanych z człowiekiem z wzajemnym oddziaływaniem.

Cechy przestrzeni:

Atrybuty przestrzeni:

  1. Struktura przestrzeni.

Struktura przestrzeni jest to trwałe zróżnicowanie przestrzeni danego obszaru z punktu widzenia określonych cech i wynikająca z tego zróżnicowania trzy rodzaje elementów struktury przestrzeni:

  1. Elementy strefowe - obszary określonych cechach naturalnych, które predysponują je do pełnienia różnych funkcji użytkowych, np. obszary rolne, turystyczno - wypoczynkowe, leśne, nieużytki itp.

  2. Elementy liniowe, czyli ciągi infrastruktury technicznej, które są nośnikami różnych powiązań między elementami użytkowania stacjonarnego.

  3. Elementy punktowe (ogniskujące) powstają i rozwijają się na skrzyżowaniach ciągów infrastruktury technicznej, np. miasta, osiedla.

  1. Zagospodarowanie przestrzeni - definicja.

Zagospodarowanie przestrzeni (przestrzenne) polega na dostosowaniu oraz uzdatnianiu poszczególnych terenów do użytkowania jakiemu mają one służyć. Są to wszelkie trwałe zmiany w środowisku geograficznym a zwłaszcza wszelkie urządzenia trwałe, będące efektem celowej działalności człowieka.

W procesie zagospodarowania przestrzennego należy wziąć pod uwagę:

  1. Wymagania ładu przestrzennego, urbanistyki i architektury.

  2. Wymagania związane z ochroną środowiska, zdrowiem, bezpieczeństwem ludzi.

  3. Walory architektoniczno - krajobrazowe.

  4. Wymagania ochrony dziedzictwa kulturowego.

  5. Walory ekonomiczne przestrzeni i prawa własności.

  6. Wymogi obronności kraju.

  1. System zagospodarowania przestrzennego kraju - podsystemy.

  1. Region - definicja i rodzaje.

Region - obszar będący częścią kraju o określonych cechach gospodarczych, ekonomicznych, kulturowych, społecznych odróżniających go od innych obszarów.

Komponenty regionu: zasoby naturalne, ludność, zasoby gospodarcze

W literaturze niemieckiej wyróżnia się 3 podstawowe kryteria wyznaczania granic regionów:

  1. Kryterium homogeniczności - tzn. zasada relatywnej jednorodności bądź podobieństwa przestrzennie cechujących się elementów (podobne warunki naturalne).

  2. Kryterium funkcjonalności przestrzennie cechujących się stosunków tzn. intensywności społecznych i gospodarczych związków między różnymi miejscami w przestrzeni z ukierunkowaniem do centrum (podobne profile produktywno - gospodarcze).

  3. Kryterium programów politycznych tzn. programów i planów oraz środków w zakresie działania społecznego i gospodarczego.

Typologia z punktu widzenia różnic strukturalnych:

Typologia z punktu widzenia stopnia rozwoju czy sytuacji ekonomicznej regionu:

      1. Rozwinięte - wykorzystane wszelkie zasoby regionu.

      2. Rozwijające się - odkryto zasoby i teraz są wykorzystywane.

      3. Opóźnione w rozwoju - zasoby nie w pełni wykorzystywane bądź nieefektywnie.

Typologia z punktu widzenia stopnia zbilansowania:

  1. Otwarte

  2. Zamknięte

Typologia (podział) ze względu na kryteria wyodrębnienia:

  1. Kryterium przyrodnicze

  2. Kryterium gospodarcze

  3. Kryterium administracyjne

  4. Kryterium funkcjonalne

Euroregion - jest to forma współpracy transgranicznej między regionami państw członkowskich UE, państw kandydujących oraz regionami ich sąsiadów. W tworzeniu euroregionów uczestniczą przedstawiciele lokalnych władz samorządowych i inni przedstawiciele regionów przygranicznych

  1. Cechy regionów.

Cechy różnicujące regiony można podzielić na dwie grupy: naturalne i antropogeniczne. Te pierwsze to najczęściej położenie geograficzne i cechy przyrody ożywionej lub nieożywionej. Istotnymi dla regionalizacji cechami antropogenicznymi bywają najczęściej odrębność językowa, religijna lub etniczna zamieszkującej region społeczności oraz cechy lokalnej gospodarki. Odpowiednio do tego wyodrębnia się:

Regiony wydziela się w celu przestrzennego usystematyzowania materiału naukowego (regionalizacja).

Cechy regionów:

Elementy charakteryzujące region:

  1. Specjalizacja - rodzaje i mierniki.

Specjalizacja regionu to forma przejawiania się społecznego podziału pracy i prawa do nierównomiernego rozwoju społeczno - gospodarczego w ujęciu przestrzennym, określony i swoisty układ branżowo - przestrzennej struktury gospodarczej regionu zarówno dóbr jak i usług.

Dwa rodzaje specjalizacji:

  1. Specjalizacja ogólna przejawia się w wysoko rozwiniętej produkcji jakiegoś działu bądź gałęzi gospodarki narodowej.

  2. Specjalizacja szczegółowa polega na stosunkowo dużej pod względem rozmiarów wytwórczości konkretnych dóbr i usług.

  1. Delimitacja - metody i kryteria.

Delimitacja - wyznaczenie, wytyczenie, rozgraniczenie granic.

Kryteria dokonywania delimitacji regionów:

  1. Podobne warunki naturalne, położenie geograficzne, bogactwa naturalne.

  2. Podobny profil produkcyjny np. przemysłowa, rolna.

  3. Podobne czynniki stymulujące rozwój.

  4. Podobne zamierzenia perspektywicznego rozwoju.

Do przeprowadzenia delimitacji można użyć szeregu metod, które dzielimy na 2 główne grupy:

  1. Metody jakościowe (opisowe; są mniej dokładne):

  • Metody ilościowe (matematyce, ekonometrii):